Donatus Dichterbij. Historische Buitenplaatsen horen onlosmakelijk bij onze cultuur. Kunsthistoricus René Dessing:

Transcriptie

1 11 e jaargang - nummer 1 - maart 2012 o n a t u s r o u w d v e r z e k e r d Donatus Dichterbij Informatie over verzekeren van kerken en monumenten Landgoed Verhildersum Kunsthistoricus René Dessing: Historische Buitenplaatsen horen onlosmakelijk bij onze cultuur 2012 is het Jaar van de Historische Buitenplaats. De man die daar alles over weet, is René Dessing. We bezoeken hem thuis in Heemstede, uiteraard op een Historische Buitenplaats. We rijden door de smalle poort het landgoed op van Huis te Manpad aan de Herenweg. Vanuit het drukke randstadverkeer draaien we plotseling een groene oase binnen Een postzegel natuur in een druk gebied stelt Dessing vast, als de thee is ingeschonken. Dessing neemt plaats bij de open haard. Hoge ramen die uitkijken op een parkachtige tuin, stillevens aan de wand en een Franse klok die het niet zo nauw neemt met de juiste tijd, kortom de ideale ambiance om het over Historische Buitenplaatsen te hebben. Dessing is een bevlogen verteller met kennis van zaken. Zijn rol als initiator en aanjager van het Jaar van de Historische Buitenplaats is slechts een van zijn bezigheden. De kunsthistoricus Dessing is ook nauw betrokken bij de opzet van de tentoonstelling Vijf eeuwen bloemperken (zie kadertekst), is adviseur bij kasteel Groeneveld in Baarn en drijft vanuit zijn kantoor in Huis te Manpad het adviesbureau Heemst Advies, dat zich onder andere bezighoudt met relatiemanagement en culturele marketing. Geen verdienmodel Er zijn nog zo n 600 Historische Buitenplaatsen, vertelt Dessing, maar ooit telden we er in Nederland. Waarom zijn er zoveel verdwenen? Daar zijn tal van redenen voor, somt hij op. Om te beginnen: er zit geen verdienmodel op Historische Buitenplaatsen, ze kósten geld. Soms was en is geldgebrek een reden tot verval. Maar ook 1

2 Als we niets doen, verdwijnen er nóg meer Historische Buitenplaatsen. Willen we dat? landbouwproblemen en erfeniskwesties kunnen de oorzaak zijn. Er zijn op dit moment 550 objecten aangemerkt als complexe Historische Buitenplaats. Dat betekent dat het huis met het omringende park, bos en eventueel landerijen, één onlosmakelijk geheel vormt. Dat noemen we een ensemble. Historische Buitenplaatsen zijn veel belangrijker dan we ons realiseren, legt Dessing uit. Ze speelden een cruciale rol in de totstandkoming van het hele gebied er omheen, hoe de wegenstructuur is gegroeid, hoe de waterwegen lopen, de bijzondere biotopen die zijn ontstaan. Alleen al daarom zouden we zuinig moeten zijn op de Historische Buitenplaatsen die nog over zijn. Door 2012 uit te roepen tot het Jaar van de Historische Buitenplaats willen Dessing en een grote groep geestverwanten de aandacht vestiging op deze bijzondere plekken. Als bewoner van het Huis te Manpad heb ik al zes jaar lang het genoegen van de schoonheid die mij hier dagelijks overkomt. Ik heb de behoefte dat te delen met anderen. Nooit van gehoord Wanneer is voor Dessing het Jaar van de Historische Buitenplaats geslaagd? Onze belangrijkste doelstelling is de Nederlander te wijzen op dit bijzondere historische fenomeen. Velen zijn er zich niet van bewust hoeveel culturele waarde en natuurschoon de Historische Buitenplaatsen te bieden hebben. Wie kent bijvoorbeeld de Dekema State, de Fraeylemaborg, Verhildersum en zo kan ik er nog tientallen opnoemen. Stuk voor stuk bijzondere huizen met prachtige interieurs en een betoverende omgeving. Maar alleen de mensen uit de buurt kennen ze, en die soms nog niet eens. Een tijdje geleden maakt ik een evenement mee op Kasteel Heeswijk, waar zestig gasten voor waren uitgenodigd. Behalve de Brabanders had niemand ooit van Kasteel Heeswijk gehoord! Historische Buitenplaatsen horen onlosmakelijk bij onze cultuur, net zoals musea, kloosters en kerkgebouwen. Wat hebben wij daar als land voor over? Daar moet in alle breedte een gesprek over plaatsvinden. Nog maar tien procent van deze objecten is over; als we niets doen slinkt dat aantal misschien naar vijf of één procent. Willen we dat? De vraag stellen is m beantwoorden. Vijf eeuwen bloemperken Rondom de Historische Buitenplaats Akerendam in Beverwijk vindt van 26 mei t/m 16 september de expositie Vijf eeuwen bloemperken plaats. Bezoekers kunnen in een prachtige omgeving genieten van bijzondere bloemperken, een expositie van orangerie- en kuipplanten bekijken en in de moestuin kennis maken met vergeten groenten (alleen op vrijdag, zaterdag en zondag geopend, groepen op afspraak). Zie ook op jaar van de Historische Buitenplaats Historische Buitenplaatsen zijn vaak dichterbij dan u denkt. Soms is het huis opengesteld voor publiek en vaak kunt u prachtige wandelingen maken in het bijbehorende park of bos. Dit jaar kunt u dankzij extra activiteiten kennis maken met zoveel onverwachte schoonheid dichtbij huis. Donatus is een van de sponsoren. Kijk voor meer informatie op Dekemastate 2

3 Verhalen over het leven van erfgoed Het 160 jarig bestaan van Donatus laten wij niet ongemerkt passeren. Zo wordt achter de coulissen gewerkt aan een fraai jubileumboek, waarin 24 monumenten in beeld worden gebracht. Het boek poogt ons erfgoed een breder draagvlak te bezorgen. Voor de productie nam Donatus Lilian Grootswagers van Erfgoed.nu in de arm. Het idee was kerken, kloosters, kazernes, molens, vuurtorens, watertorens en landgoederen anders dan via hun jaartallen, stenen en geschiedenis te beschrijven. Fotograaf Joop Koopmanschap en tekstschrijver Erik Janssen reizen - vaak vergezeld door Lilian - onze provincies af op zoek naar bijzondere invalshoeken. Hun verhalen bieden een andere kijk op de schoonheid en het belang van ons erfgoed. Zij plaatsen de achtergrond soms op de voorgrond, maken ongeziene helden zichtbaar, plaatsen vooroordelen in perspectief en slaan een brug tussen gisteren en vandaag. Kleine geschiedenissen, die minstens zoveel vertellen als de grote. De directie van Donatus vormt samen met Lilian, Erik en Joop de redactie. Per provincie zoekt dit team 2 objecten, waarvan één religieus van aard. Vervolgens start een zoektocht naar een boeiende prater in de periferie van het bouwwerk, waarna het nodige basismateriaal wordt vergaard. 2012: Jaar van de Historische Buitenplaats Dit jaar, het 160ste boekjaar van Donatus, is uitgeroepen tot het jaar van de Historische Buitenplaats. Waren er in het verleden van dergelijke prachtige complexen in Nederland te vinden, thans zijn dat er nog 550. DIRECTIE Donatus was een van de eerste organisaties die het belang van dit themajaar inzag en de Stichting 2012: Jaar van de Historische Buitenplaats financieel ondersteunde. Dit indachtig onze filosofie van hoeder van het culturele erfgoed. Evenals het geval is bij kerken, dreigen steeds meer historische buitenplaatsen te verdwijnen. Ooit werden die met name door rijke kooplieden gebouwd, bijvoorbeeld in de Vechtstreek of Utrechtse Heuvelrug. In andere provincies werden de buitenplaatsen wel borgen of havezaten genoemd. Veelal gaat het om een complex van een monumentaal landhuis in combinatie met een prachtige siertuin en allerlei bijgebouwen. Ongeveer 300 buitenplaatsen zijn nog in particuliere handen, deels adel en deels nieuwe rijken. Vaak hebben eigenaren problemen met de torenhoge onderhouds- en restauratiekosten. In de afgelopen jaren hebben wij verschillende buitenplaatsen in verzekering genomen. De combinatie van uitgebreide taxatie op herbouwwaarde (gratis), een speciale monumentenindex (behoedt tegen een te lage waardeontwikkeling) en de keuze van een speciale monumentenverzekering (specifieke voordelen voor monumenten) geven bezitters van historische buitenplaatsen een comfortabel gevoel. Onderverzekering komt niet voor en maatwerk is mogelijk. Private Insurance noemen wij dat. Zoals u in het vorige nummer van Donatus Dichterbij hebt kunnen lezen, hebben we hiervoor zelfs een speciale adviseur aangetrokken, drs. Donia gravin de Marchant et d Ansembourg. Zij maakt deel uit van onze Monumentenafdeling, een succesvolle afdeling die inmiddels twee jaar bestaat. Op de achterzijde ziet u het enthousiaste, voltallige team. In het kader van dit themajaar zullen er in het gehele land allerlei activiteiten plaatsvinden om de betekenis van deze schitterende buitenplaatsen onder de aandacht te brengen van een breed publiek. Waar mogelijk zullen wij dit met onze expertise ondersteunen. Wij weten uit ervaring dat een themajaar positief kan uitwerken. Sinds het Jaar voor het Religieus Erfgoed (2008), is bijvoorbeeld de problematiek van de kerkgebouwen veel meer onder de aandacht gekomen van publiek, media en beleidsmakers. Wij hopen dat dit ook voor de buitenplaatsen zal gelden. Kerken en buitenplaatsen hebben veel gemeen. Ze bepalen mede onze identiteit, zijn dragers van het culturele erfgoed, verdienen en krijgen veel zorg, maar bevinden zich financieel gezien in een moeilijke positie. Donatus draagt graag haar steentje bij in de duurzaamheid van deze historische gebouwen door ze met liefde en deskundigheid te verzekeren. Want de ziel van monumenten verdient bescherming. Door de stenen te behouden, blijven de verhalen levend! Drs. A.G.F.J. van der Voorn, directievoorzitter S. Kadijk, directeur 3

4 Donatus en VKB Kijk en vergelijk! Veel kerken in de PKN hebben naast verzekeringen bij Donatus ook een polis lopen via de VKB bij Marsh of bij Mercer. De laatste tijd bereiken ons steeds meer vragen over de verschillen. Wij gaan in op de verschillen in het algemeen en noemen één specifiek voorbeeld. Het toezicht van de AFM en DNB eist steeds meer dat adviseurs en verzekeraars niet alleen producten adviseren en verkopen, maar ook dat men voldoet aan de zogenaamde zorgplicht. Om aan die zorgplicht te kunnen voldoen, is een overzicht van de totale portefeuille nodig. Bij Donatus hebben kerken één loket van A tot Z! Dat is gemakkelijk en overzichtelijk. Bij de VKB hebt u te maken met meerdere adressen. Allereerst van de VKB in Dordrecht. En vervolgens worden sommige producten behandeld door Marsh in Amsterdam en andere door Mercer in Rotterdam. Voor de administratieve verwerking krijgt men te maken met Turien & Co te Alkmaar. Uiteindelijk zijn de risico s dan verzekerd bij bijvoorbeeld Achmea. Specifiek voorbeeld: Collectieve Ongevallen. De premie voor een ongevallenverzekering voor werknemers (of ambtsdragers) bedraagt bij Donatus 0,3333 van de verzekerde bedragen. Bij de VKB is dit 0, De premie voor de collectieve ongevallenverzekeringen is bij de VKB gebaseerd op het aantal predikantsplaatsen. Bij Donatus is dit gebaseerd op het aantal vrijwilligers; daarbij moet men uitgaan van het grootste aantal vrijwilligers dat tegelijkertijd voor de kerk werkzaam is. Bijvoorbeeld de jaarlijkse schoonmaak of een jeugdkamp. Bij de VKB is de minimumpremie 37, bij Donatus is de minimumpremie 25.. Bij Donatus hanteren wij geen eindleeftijd. Het gaat erom of iemand daadwerkelijk als vrijwilliger functioneert. Bij de VKB is er een eindleeftijd van 65 jaar. Veel vrijwilligers zijn ouder dan 65 jaar en Donatus ziet niet in waarom die niet op dezelfde wijze verzekerd zouden kunnen worden.. De polisvoorwaarden (kleine lettertjes) hebben bij de VKB een omvang van 12 pagina s, bij Donatus slechts 3.. De uitkering bedraagt een vast bedrag bij overlijden door een ongeval of een percentage van de verzekerde som indien men (gedeeltelijk) blijvend invalide is. Let op: invaliditeit (functieverlies van een ledemaat of orgaan) is iets anders dan arbeidsongeschiktheid (vermogen om te werken). Indien men 1% invalide is, is de minimumuitkering bij de VKB 250. Bij Donatus ontvangt men altijd een basisbedrag uit rubriek E van en daarnaast de procentuele uitkering. Daardoor is de minimumuitkering bij Donatus zegge De uitkeringen bij (functie-)verlies van bepaalde organen of ledematen zijn bij Donatus hoger dan bij de VKB. Voor een middelvinger rekent de VKB 12% en Donatus 20%. Een voorbeeld maakt duidelijk hoe dit uitwerkt. Een vrijwilliger valt van de trap en beschadigt zijn middelvinger (één kootje heeft geen enkele functie meer c.q. moet worden geamputeerd). Bij de eenvoudigste dekking keert de polis van de VKB 1/3 vinger * 12% van zegge uit. Donatus Verzekeringen keert bij deze dekking [1/3 vinger * 20% van ] + [ volgens rubriek E] zegge uit. Bij de VKB ontvangt men dus slechts 37% van het bedrag dat Donatus uitkeert. NIEUW Rechtsbijstand met mediation Waarom zou je conflicten uitvechten? Omdat de andere partij vaak iemand is met wie je weer verder moet. Bijvoorbeeld de buren of je werkgever. Dit jaar biedt Donatus leden met een rechtsbijstandverzekering een proef met mediation. Zij krijgen de mogelijkheid een geschil op te lossen met hulp van een neutrale derde, een conflictbemiddelaar ofwel mediator. Deze zet alle issues op de agenda nadat de communicatiestoornis tussen de gesprekspartners besproken is en teruggebracht tot hanteerbare proporties. De mediator begeleidt de onderhandelingen en laat de partijen zoeken naar een voor allen aanvaardbare oplossing. Het doel is niet zozeer een uitslag waarover alle partijen 100% enthousiast zijn (dat zou wel mooi zijn, maar het gebeurt zelden), maar een oplossing waarin beide partijen zich toch redelijk kunnen vinden. Het gaat niet meer om standpunten, maar om belangen. De uiteindelijke oplossing wordt neergelegd in een vaststellingsovereenkomst die beide partijen ondertekenen. Dit jaar vergoedt Donatus de kosten van mediation tot maximaal

5 Haruo Takahashi, buitendienstmedewerker: De toren beklim ik niet vlak voor twaalf uur Ik heb heel veel met kerken en andere oude gebouwen. Een kerk is meestal beeldbepalend in een straat of dorp. Een punt van herkenning. Wat mijn werk nog leuker maakt is dat mijn werkgebied het mooiste stukje Nederland is. Van het Noordzeekanaal tot Delft en Hoek van Holland. Aan het woord is Haruo Takahashi, buitendienstmedewerker van Donatus. Hij gaat wekelijks op pad om de herbouwwaarde van kerken en monumenten te bepalen. Ook de waarde van opstallen en de inventaris neemt hij onder de loep. Takahashi begon als tekenaar en werkvoorbereider bij een aannemer. Inmiddels voelt hij zich thuis bij Donatus. Rijk geornamenteerd De oud-gotische kerken vind ik het mooist. Da s een kwestie van smaak. Die vind je vooral in oude steden. Ze zijn hoog gestrekt en rijk geornamenteerd. Soms zijn ze in handen van katholieken, soms van protestanten. In het verleden zijn namelijk veel kerken van eigenaar gewisseld. Eens in de 15 jaar bezoekt Takahashi de verzekerde gebouwen. Bij schade komt hij vaker. Oude heertjes Takahashi houdt van zijn vak. Sommige mensen geven de sleutel af en zeggen: Ga je gang. Ook ontmoet je wel eens norse kosters van wie je weet dat ze je het liefst zo snel mogelijk weer zien gaan. Anderen raken niet uitgepraat over de historie van de kerk waar ze hun hele leven al komen. Laatst werd ik door drie oude heertjes die de kerk onderhielden, de hele dag in de maling genomen. Zeiden ze tegen me als ik opschreef dat iets van lood was: Zei je nou dat dit goud was?, dat is leuk werken. Uit ervaring weet hij inmiddels dat hij voordat hij de toren opgaat, eerst even op zijn horloge moet kijken. Een keer stond ik om twaalf uur net naast de klok. Een hels kabaal! lacht hij. Sindsdien beklimmen we de toren niet vlak voor twaalven. Lastig vindt hij het doorgeven dat een schade niet gedekt is. Ik bepaal dat natuurlijk niet, maar toch vind ik het vervelend om iets af te wijzen. Ik ben ter plekke en soms hebben mensen hoge verwachtingen. Grachtenpandjes Omdat Donatus naast kerkgebouwen ook monumenten verzekert, komt Takahashi regelmatig in mooie grachtenpandjes in Amsterdam en Leiden. Vaak gaat het om monumenten van particulieren. Als ik er voor het eerst kom, zijn de panden net aangekocht door bijvoorbeeld tweeverdieners die van plan zijn het te gaan verbouwen om het in originele staat te herstellen. De tweede keer dat ik er een bezoek breng, zie ik het resultaat. Prachtige panden die er weer jaren tegenaan kunnen. Donatus op beurs Kerk & Gemeente Deze vakbeurs voor christelijk Nederland vindt plaats op 30 en 31 maart 2012 in De Jaarbeurs te Utrecht. U wordt een kwalitatief inhoudelijk programma geboden en een uitgebreide beursvloer. Wij willen graag persoonlijk kennis met u maken; horen wat er leeft onder onze leden. In onze stand kunt u ons al uw vragen stellen. Op kunt u gratis een kaartje reserveren. Meer informatie: Jean-Pierre Kaspers of Evelien Intveld, tel of j.kaspers@donatus.nl 5

6 Even voorstellen Afdeling Monumenten van Donatus Al weer ruim twee jaar verzorgt Donatus Verzekeringen ook voor monumenteneigenaren de dienstverlening op het gebied van verzekeringen. Speciaal voor hen heeft Donatus een verzekeringsproduct ontwikkeld met drie varianten: Comfort, Royaal en Subliem. De afdeling Monumenten bestond aanvankelijk uit één persoon maar is, door de grote behoefte aan professioneel en specialistisch advies in de monumentenbranche, inmiddels uitgebreid naar vijf personen. Allen beschikken zij over de algemene kennis, nodig om monumenteneigenaren deskundig te begeleiden. Vier van hen hebben daarnaast hun eigen specialisatie. Zo richt Gerhard Kuijt (op de foto rechts staand), zelf eigenaar van een monumentaal pand en jurist van huis uit, zich grotendeels op de acquisitie van monumenteneigenaren. Donia gravin de Marchant et d Ansembourg (rechts zitttend) is kunsthistorica; als geen ander kent zij de wereld van monumenteneigenaren, vooral die van de particuliere historische buitenplaatsen. Zij vormt de verbindende factor tussen hen en Donatus. Samen met Désirée Stikkers (links zittend) staat zij garant voor een optimale dienstverlening. Peter Koopman (links staand) heeft zich gespecialiseerd in de risico s van eigenaren van monumentale molens. Een geheel nieuw segment, waarmee Donatus steeds meer ervaring opdoet. Marja Bouma (staand midden) is als afdelingshoofd eindverantwoordelijk voor een optimale klantbehandeling. Monumenteneigenaren kunnen daarnaast ook vertrouwen op de betrokkenheid, deskundigheid en expertise van de Donatusinspecteurs uit de buitendienst. Zij adviseren hen op het gebied van schadepreventie en stellen de monumentale waarde van de eigendommen vast. Zij wisselen dagelijks kennis uit met de binnendienst én met de eigenaar. De ervaring en kennis van onze monumentenspecialisten dragen bij aan het behoud van het Nederlands cultureel erfgoed, dat Donatus Verzekeringen gedurende haar 160-jarige bestaan steeds een warm hart heeft toegedragen. Donatus Dichterbij verschijnt enkele keren per jaar en wordt gratis toegezonden aan geïnteresseerden. Donatus Verzekeringen Hoff van Hollantlaan 8 Postbus AM Rosmalen tel fax info@donatus.nl