Hulpmiddelen bij de aanpak van dyscalculie. Wat is dyscalculie? Beschrijvende diagnose. Dyscalculie

Transcriptie

1 Hulpmiddelen bij de aanpak van dyscalculie Nathalie Colpaert, ergotherapeute Jannes Baert, psycholoog 2 Kunnen rekenen (competentie) Rekenen niet van uur Dyscalculie niet verdwenen op 21 jaar Impact dyscalculie > dyslexie Durven Willen Welbevinden, betrokkenheid is dyscalculie? Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met vlot/accuraat oproepen van rekenfeiten en/of het leren en vlot/accuraat toepassen van rekenprocedures (Desoete, ea. 2010) Dyscalculie: niet dom, wel stoornis 3 4 Beschrijvende diagnose Ernstig Ernstig Hardnekkig Exclusief ernstige achterstand t.o.v. klasgenoten presteren op stoornisniveau bij de 10 % zwaksten, pc 10 = klinische score Dyscalculie 10 % 5 6 1

2 Exclusief Exclusief 2 Comorbiditeit 7 er is geen ándere verklaring ziekte, syndroom onderbroken onderwijsloopbaan, inadequaat onderwijs, intelligentie etniciteit: allochtone versus autochtone kinderen opgelet: soms treden 2 problemen tegelijk op comorbiditeit 8 7,6 tot 56% comorbiditeit met dyslexie (Badian, 1999; Dirks, Spyer, van Lieshout, & de Sonneville, 2008; Gross-Tsur e.a., 1996; Light & De Fries, 1995; Lewis, Hitch, & Walker, 1994; Ostad, 1998; von Aster, Schweiter, & Zulaug, 2007) 20 tot 60 % comorbiditeit met ADHD (Karande & Kulkarni, 2009; Capano, Minden, Chen, Schachar, & Ickowicz, 2008; Gross-Tsur e.a., 1996; Mayes & Calhoun, 2006; Monuteaux e.a., 2005) 25 % DCD (Pieters et al., 2010) 23% ODD of CD (Prior et al., 1999) 30% fobie of angststoornis (Prior et al., 1999) Het samen optreden van twee betekent vaak dat ze een negatieve invloed hebben op elkaar Hardnekkig 1 meetmoment: presteren op stoornisniveau tussenin taakspecifieke interventie individuele remediërende leerhulp gedurende 6 mnd 2 meetmoment: presteren op stoornisniveau Hoe vaak komt dyscalculie voor? Prevalentie: 3 8% (Desoete, Roeyers & De Clercq, 2004; Dowker, 2005; Geary, 2004; Shalev, Manor, & Gross-Tsur, 2005) Gender: 1 jongen tegenover 1 of 2 meisjes 9 10 Oorzakelijke factoren DC Dyscalculie Beïnvloedende factoren: aandacht, intelligentie/ taal/metacognitie/ef Semantische geheugen DC Procedurele DC Getallenkennis DC VSLD 12 Semantische geheugendc Problemen met temporekenen: splitsingen, tafels Minder accuraat/ trager in hoofdrekenen Problemen met arbitraire informatie < >, teller,noemer Onregelmatige resultaten Bij 20 à 30% meer tijd BETERE resultaten 2

3 42-7=? buurt van 14=? Procedurele DC Problemen met schriftelijk rekenen ( lenen, staartdelen) Problemen met langere stappenplannen Moeite met rekentaal Bij gebruik van OPZOEKBOEKJE beter resultaten GetallenkennisDC Moeite met vergelijken van getallen, ordenen van getallen Problemen met getallenkennis, metend rekenen Problemen met getallen lezen en schrijven Problemen met procenten, breuken, decimale getallen Bij CONCREET MATERIAAL betere resultaten Psychoeducatie Visuospatiële subtype Probleem met het ruimtelijk voorstellen Probleem met meetkunde, wijzerklok Probleem met schattend rekenen en vraagstukjes Bij hulp met het voorstellen en talige hulpmiddeltjes gaat het beter 16 Hulpmiddelen Enkele krachtlijnen: (Proces) analyse gemaakt op maat: op basis van een degelijke en voortdurende procesanalyse doorgedreven en expliciete instructie geef geheugensteuntjes, ankerpunten stimuleer zelfspraak uitgebreide, geïndividualiseerde oefenfase daarna transfer leggen naar klas en thuis

4 Analyse van het rekenen Deelhandelingen rekenen gemeten met KRT-R Welke aspecten betrekken we in de (proces) analyse? 19 tellen automatisering oproepen rekenfeiten oproepen en uitvoeren procedures deelhandelingen meten en meetkunde tijdsbesef 20 Cognitieve deeltaak: T-taak T-taak: begrippen leren / ondersteunen Taalbegrijpen, rekentaal 1 meer dan 50 is. Het k.g.v. van 4,5,6 is Rekenbegrippen aanleren, taalbegrip uitbreiden Begrippenlijst voor die begrippen die niet geautomatiseerd geraken(vaak korte uitleg met een voorbeeld) T-taak: begrippen leren / ondersteunen Benamingen driehoeken uit Neuze-neuzeboek, Rekensprong, Van In 23 4

5 Cognitieve deeltaak: L-taak Lexie: lezen, schrijven, interpreteren van getallen Dictee van getalwoorden en cijfers Schrijf in cijfers: vierduizend achtenzeventig D H T E Oefenen op getallen lezen en schrijven, wegwerken van inversies Tabellen gebruiken 26 Cognitieve deeltaak: S-taak S-taak: symbolen interpreteren 27 Lezen of schrijven van operatiesymbolen. O.a. +,-,x,:,<,>, correct kunnen interpreteren Vul in met < of >of = 15.4 Oefenen op het correct gebruiken en begrijpen van deze symbolen Symboolkaart voor de symbolen die niet geautomatiseerd worden. (verschillend in elk lj) 28 het hapmonster pakt altijd de grootse Cognitieve deeltaak: K-taak Getallenkennis. Inzicht in de getalstructuren en de getallenlijnen Twee plaatsen na 7 komt. Schrijf met een kommagetal: 9/10 Schrijf in dalende volgorde: ¼, 1/10, 1/7 Vul aan: Oefenen met concreet materiaal, tabellen, getallenlijnen, waarde van het cijfer binnen een getal leren opbouwen(h-t-e) Tabellen gebruiken Geheugensteun voor begrippen voor en na 30 MAB-materiaal 5

6 MAB-materiaal: ook voor komma-getallen 100-veld veld 100-veld Cognitieve deeltaak: P-taak 35 Rekenalgoritmes, procedures kunnen gebruiken. (splitsen, overbruggen, ontlenen, ) 45-19= 9+8= 569 x 3 =... Verschillende technieken worden aangeleerd in kleine deelstappen. 100-veld, duizendveld, opzoekboekje 6

7 Rekenen met de getalbeelden 1000-slang bv = bv = 38 Brugsommen tot 20 bv = Van Vught, Remediëren wiskunde, de basisschool voorbij. Hulpboekje bij rekenmethode Neuze-neuzeboek Kompasje ea. 42 7

8 Individueel hulpboekje Gebruik van een rekenmachine Als de automatisatie van rekenfeiten niet wil lukken Cognitieve deeltaak: G-taak Automatiseren van tafels Geheugen: zijn de vaardigheden geautomatiseerd? (splitsingen, maaltafels, formules, ) 3x4= Opp vierkant= 45 Eerst inzicht verwerven in deze taken adhv materiaal: vb weten dat 3x4= een drie groepjes van 4 blokken= Daarna heel veel oefenen en wanneer het niet lukt hulpmiddelen leren gebruiken Maaltafelkaart, Visuele voorstelling van getallen splitsen, Meer tijd(20 tot30%) 46 Nut van tafelkaartjes Automatiseren van tafels onmiddellijke feedback, onmiddellijke correctie 48 8

9 Automatiseren van tafels Automatiseren van tafels 50 Computerprogramma s, eventueel online bv. Tafels van 1 tot 10 Tafels van 1 tot Rekenvensters Sticordi-voorbeeld secundair 53 9

10 Cognitieve deeltaak: V-taak Cognitieve deeltaak: C-taak Het vormen van een adequate voorstelling 5 is de helft van 20 is 2 meer dan Op concreet niveau inzicht verwerven, om stap voor stap naar abstracter niveau te kunnen overgaan. Opdrachten bestaande uit meerdere zinnen waar veel contextinformatie vervat zit. De som van 2 getallen is 480. Het ene getal is driemaal zo groot als het andere. Deze getallen zijn: en Complexiteit systematisch verhogen. Leren gestructureerd taken op te lossen, stappenplan leren gebruiken. 55 Doelstellingen op dit vlak beperken 56 Stappenplan voor toepassingen Vraagstukken EHBO boekje (Verschaffel) Cognitieve deeltaak: R-taak Opdrachten waarbij men relevante informatie moet selecteren van irrelevante informatie Femke weegt 20kg, Silke weegt 22kg, Femke is 1m groot. Wie weegt het meest? Kinderen leren dat niet elk getal moet gebruikt worden binnen een opgave. uit Talrijk 58 Doelstellingen op dit vlak beperken Cognitieve deeltaak: N-taak Gebruik van een rekenmachine Schattend rekenen. Number-sense 1meer dan 25 ligt het dichtst bij? Kies uit 10,30,50 Uitkomst schatten bij cijferen Als de automatisatie van rekenfeiten niet wil lukken 59 Via materiaal inzicht verbeteren Schattend rekenen weglaten of vervangen door een controle met zakrekenmachine 60 10

11 Kloklezen