Bart Jansen 18/09/2007

Transcriptie

1 Ecodesign en de ontwerppraktijk Bart Jansen 18/09/

2 Gefaseerd en klantgericht project: Product Roadmapping + Conceptontwikkeling + Productontwerp en visualisatie + Product engineering & Prototyping + Productievoorbereiding & coördinatie = i n n o v a t i n g p r o d u c t s 3 to be or not to be ecodesign

3 Oplossing voor plastic zakjes 5 6 Oplossing voor opwarming van de aarde 3

4 Leuke gadgets 7 Goed bedacht 8 4

5 Goed bedacht 9 voet in onderzoek en praktijk 50% Smidesign en 50% VITO Ontwerper Consultancy voor industrie & overheid Domein: productbeleid (IPP, EuP, packaging,...) Elektronische producten (EuP Directive, studies verlichting, WEEE en RoHS) Verpakkingen, momenteel: bioplastics Levenscyclusanalyse (LCA) en ecodesign studies Macro-economische modellen en milieurekeningen Om Wetenschappelijk verantwoord te relativeren (bv. plastic zakjes, verpakkingen,...) Idem om te prioriteiten te stellen 10 5

6 een complexe wetenschap Kostprijs is, maar milieu-impact is??? Milieu is... geen waarheid Prijskaartje is een feit, de milieu-impact geloof je of geloof je niet Zoveel infobronnen, zoveel waarheden (bv. de groene jongens t.o.v. de industrie ) Overtuigd zijn van een visie en ervoor gaan (bv. bioecologisch t.o.v. LCA-groen) commitment, commitment is moeite doen, moeite doen is investeren 11 Wat kunnen we als smidesign doen? Onze visie op ecodesign 12 6

7 Onze visie op ecodesign Milieu de wetenschappelijke benadering bio is niet altijd beter, hetzelfde geldt voor herbruikbaarheid,... veel fabels in de wereld van milieu De totale levenscyclus - benadering 3 peilers van duurzaam: economie, milieu, het sociale en ethische is evenzeer belangrijk maar is moeilijker 13 Wat is duurzaam? 8 strategieën 14 7

8 8 strategieën 15 Idealisme graag - maar met beide voeten op de grond Onze visie op ecodesign Heilige huisjes Analyse (en software) wordt zwaar overschat en lost het probleem niet op. Creativiteit is de (onderschatte) sleutel tot innovatie. Ecodesign is géén milieugerichte productontwikkeling. Milieu moet een aandachtspunt zijn bij de integrale discipline productontwikkeling (lees: dus GEEN uitgangspunt). Winst voor bedrijf én millieu. Is niet altijd zeker, maar wel een nobele doelstelling. Ook bij een in de meeste gevallen - (bijna) nuloperatie moet milieu echter meespelen. Winst voor de consument veroorzaakt rebound effect. Daarom eerder zinvol om de waarde van het product te verhogen en te verantwoorden (gewaardeerde functionaliteit, fun-factor, aantrekkelijk design...) Is minder een kwestie van kennis en aanpak dan van WIL Ecodesign is NIET weinig moeite We moeten ambitieus durven zijn! Gaan innovaties op gebied van duurzaamheid ver genoeg? Strategie 0 Nieuwe product-dienst ontwikkeling 16 8

9 Roadmapping 17 Hydrogen Jack in

10 Onze visie op ecodesign De moeite moet in verhouding tot het resultaat staan De juiste keuzes maken en zit dikwijls in de dingen die je niet ziet. Ontwerper maakt keuze s in eerste rang. Een klein beetje bij veel is beter dan veel bij een klein beetje. Net dat ene stapje meer doen dan (good) business as usual. Naar de klant toe Subtiel aanmoedigen : geen bewuste communicatie hieromtrent (wel als milieu een belangrijk onderwerp is binnen het kader van de opdracht). Principieel zijn, maar niks forceren Motiveren, niet discrimineren Op de hoogte zijn van opportuniteiten (bv. subsidietoelagen, veranderingen in de markt...) 19 Aanpak in theorie Fase Product planning Analyse Idee-ontwikkeling Concept Detail ontwerp Activiteit Algemene strategie bepalen (uitgangspunten voor milieu) Analyse van vergelijkbare producten, opzoeken beschikbare LCA s Gebruik richtlijnen en indicatoren Korte screenings met indicatoren Specifieke vragen beantwoorden Gegenereerde informatie Ontwerprichtlijnen, evt. ontbrekende eco-indicatoren Voorselectie van ideeën Selectie concept Detail uitwerking 20 10

11 Aanpak in praktijk Fase Product planning Analyse Idee-ontwikkeling Concept Detail ontwerp Activiteit Analyse van vergelijkbare producten,, opzoeken beschikbare LCA s Gebruik richtlijnen en indicatoren. Creativiteit, gezond verstand! Korte screenings met indicatoren, navraag doen (specifieke vragen, bij twijfel) Specifieke vragen beantwoorden Samenwerking met leveranciers! Gegenereerde informatie Algemene strategie bepalen (commercieel, markt,, aandachtspunten milieu) Ontwerprichtlijnen,, evt. ontbrekende eco-indicatoren Voorselectie van ideeën Selectie concept Detail uitwerking 21 Materiaalgebruik Reductie van componenten Aantal onbekende materialen Veel en verschillende verpakkingsmaterialen Individueel verpakte Armaturen en lampen Technische levensduur langer werkelijke gebruiksduur (en wordt steeds korter) Energie Gevaarlijke stoffen Energie-Effici Efficiënt totaalconcept (installatie, armaturen...) Lampen en componenten met hoog rendement én Lage inhoud zware metalen (productie electriciteit=ook zware metalen) Transport van lege verpakkingen Afval Mens Verspanen metaal vs. aluminium gietproducten Creatie van werkgelegenheid in regio Gezonde werkomgeving Verpakking wordt teruggenomen Herstellijn (binnen garantie) Styropor chips (hergebruik of bio-chips) Creatie van aangename en gezonde winkelomgeving Oude installaties worden teruggenomen (Recupel) Recuperatie armaturen, onderdelen financieel onaantrekkelijk tenzij verbonden aan levering nieuwe verlichting. Ook verouderde, minder efficiente technologie 22 11

12 actiepunten 23 Strategie: lichtgewicht 24 12

13 Strategie: kleiner is beter 25 Strategie: nuttig gebruik Roundup + geen metaal 26 13

14 Strategie: geen metaal 27 Vertrekpunt : recyclaat materiaal 28 14

15 Ad hoc informatiebehoefte bij specifieke vragen, geen systematische milieu-evaluatie evaluatie ecodesign informatie Evalueren op basis van het totale levenscyclus principe Tools binnen smidesign: de Ecolizer van OVAM, NIBE classificatie bouwmaterialen, zwarte en grijze lijst van schadelijke stoffen, de EuP excel tool, ecosme, VITO (kennis LCA, gedetailleerde LCA dbases, wetgeving,...) Total Cost of Ownership berekenen Beschikbaarheid en betrouwbaarheid informatie B.v. kunststoffen ok: APME-profielen EU-databases en EuP-tool Indien niet: teken van onwil / iets te verbergen? Ranking van materialen moet (graag) kunnen, maar.. Wel in de context van hun toepassing, maar daarvoor zijn we productontwerpers 2-orde keuze: kijken wat het knelpunt is en navragen of er iets aan gedaan is / kan worden leverancier x is de gemiddelde leverancier niet 29 Snel, werkbaar en gebruiksvriendelijk EuP-Directieve geeft goed overzicht van ontwerprichtlijnen (Annex I) Ecolizer 30 15

16 f) Ontwerp gericht op hergebruik en recyclage (recycleerbare materialen, minimale koste en eenvoud van demontage, standaard tools en verbindingen, gemakkelijke toegankelijk en snel te demonteren onderdelen (bv gevaarlijk, kostbaar) g) Inbouw van gebruikte componenten h) niet-toepassing van technische oplossingen die nadelig zijn voor hergebruik en recycling van componenten en gehele apparaten b) Gebruik van gerecycleerde materialen d) Gebruik van voor de mens en milieu gevaarlijke stoffen i) Verlenging van de levensduur (gegarandeerde minimumlevensduur, minimum beschikbaarheid reserveonderdelen, modulariteit, mogelijkheid tot upgraden, repareerbaarheid) a) Gewicht en volume van het product c) Verbruik van energie, water en andere hulpbronnen doorheen de levenscyclus j) hoeveelheden geproduceerde afvalstoffen en hoeveelheden geproduceerde gevaarlijke afvalstoffen e) Hoeveelheid en aard van verbruiksgoederen nodig voor het gebruik en onderhoud van het product k) luchtemissies (broeikasgassen, zware metalen, fijne en zwevende vaste deeltjes, ) l) wateremissies (zware metalen, enz ) m) bodememissies (vooral lekkages van gevaarlijke stoffen tijdens de gebruiksfase van producten, en het risico van uitspoeling bij verwijdering als afval) strategieën 32 16

17 Hoe ziet de toekomst eruit?...en wat met milieu? 33 Roadmapping 34 17

18 Strategie 1 : Nieuwe product (-dienst)( ontwikkeling Onze visie op ecodesign Durf vooruit kijken : geloof in systeeminnovatie en onze rol hieron als productontwikkelaar de combinatie van technologische, structurele en culturele veranderingen die ertoe leiden dat; behoeften op een geheel nieuwe wijze kunnen worden vervuld; dit vraagt bedrijfs- en organisatieoverstijgende vernieuwingen die door uiteenlopende belanghebbenden gezamenlijk gerealiseerd worden Product-dienst dienst combinaties (PSS) Maar ook hier realist in zijn: is niet voor elk product van toepassing (bv.voeding); systeeminnovaties genereren niet altijd milieuvoordeel; is moeilijk en moeizaam! (vereist samenwerking, aanpassing,...) 35 Duurzame Product Roadmapping workshops Roadmapping 36 18

19 37 7 projecten lopende Ronny & Susy Roscon Babyproducten Toplight Winkelverlichting Lareco Bornem Wegsignalisatie Reynaers Alu profielen Groencreatie Biologisch afbreekbare kunststoffen a2o-architecten Duurzaamheid binnen architectenbureau De Boer Waterproofing solutions Nog 3 plaatsen! Meer info en inschrijven :

20 ...en verder Pro-actief investeren in kennisuitbreiding & ervaring Ecodesign Project Ronny & Susy (PRESTI5 subsidie) TOP-tool verpakkingsevaluatie Kennis rond LED-technologie (technologiepartners, projecten in samenwerking,...) Netwerking b.v. samenwerking met Hogeschool Antwerpen, milieu-adviesbureau (bv. BECO) lijntjes leggen tussen leveranciers en klanten Mailing lists (O2 netwerk, LCA forums, enz ) 39 20