Zorg om het kind - bescherming van minderjarigen en het gezondheidsrecht -

Transcriptie

1 Zorg om het kind - bescherming van minderjarigen en het gezondheidsrecht - Prof.mr.drs. Mariëlle R. Bruning Najaarslezing Vereniging voor Gezondheidsrecht, 2 november 2012

2 Thema Zorgverlening aan en het delen van zorgen over jonge minderjarigen zonder toestemming van alle betrokkenen (door behandelend artsen) Wat betekent het familie- en jeugdrecht? Dilemma s voor de arts / knelpunten gezondheidsrecht aanbevelingen

3 Opbouw 1. Wie is beslissingsbevoegd t.a.v. medisch handelen? 2. Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties 3. Ouderlijke autonomie en belang kind vanuit arts belicht: a. Zorgverlening: toestemming beide ouders na scheiding? b. Zorgen delen: niet-pluis gevoelens of vermoedens van kindermishandeling c. Zorgverlening en zorgen delen als een gezinsvoogd van Bureau Jeugdzorg is betrokken

4 1 Wie is beslissingsbevoegd? 1 Ouders met gezag/voogd (wettelijke vertegenwoordigers) Minderjarige jonger dan 12 jaar: wett.vert. Minderjarige jaar: uitgangspunt is dubbele toestemming Minderjarige jaar: alleen mj. 2 Bureau Jeugdzorg betrokken? Verschil gezinsvoogd/ voogd

5 2 Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties (1) 1. Ouderlijke autonomie - Verondersteld belang kind bij ouderlijke gezagsuitoefening, tenzij (dan kinderbeschermingsmaatregel) - Art. 8 EVRM, art. 3 lid 2, 5, 18 IVRK - Na scheiding: ouders behouden in beginsel gezamenlijk ouderlijk gezag

6 2 Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties (2) 2. Belang van het kind staat voorop (en kan inbreuk op ouderlijke autonomie betekenen) - Art. 19 IVRK: bescherming tegen kindermishandeling - Europees Hof voor de Rechten vd Mens: Art. 8 EVRM: recht kind op continuiteit en stabiliteit (vgl. pleeggezinplaatsing) Art. 3 EVRM: recht kind op bescherming thuis, verplichting tot ingrijpen bij vermoeden kindermishandeling, effectief strafrechtelijk apparaat, ketensamenwerking

7 2 Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties (3) 2. Belang van het kind staat voorop (vervolg): - veiligheidsdenken : snellere gezinsbemoeienis - Aandacht wetgever: T.a.v. bescherming kind (verbod op slaan, wetsvoorstel herziening kb-maatregelen, VIR) T.a.v. scheiding en omgang (ouderschapsplan: kind betrekken, recht op / plicht tot omgang na scheiding, norm gelijkwaardig ouderschap)

8 2 Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties (4) Hoe oordelen rechters over noodzaak tot interventie bij gezondheidsvragen? Mogelijkheden: Kinderbeschermingsmaatregel Vervangende toestemming medisch handelen Terughoudendheid? Hof Arnhem 22 maart 2012 (obesitas) Hof Amsterdam 8 november 2011 (ziekte van Lyme)

9 2 Beginselen familie- en jeugdrecht t.a.v. opvoedkwesties (5) Belang van het kind anno 2012: (zie wetsvoorstellen herziening kb-maatregelen en concept Jeugdwet): Thuis opgroeien voor zover mogelijk, met versterking eigen kracht en inzet sociaal netwerk Bij gedwongen gezinsinterventie sneller doorpakken, pleeggezinplaatsing beter beschermen

10 2 Tussenconclusie Versterking van de eigen kracht van gezinnen en tegelijkertijd sneller ingrijpen door de Staat bij opvoed- en opgroeiproblemen brengt ook plichten voor behandelend artsen met zich mee.

11 3 Zorgverlening (1) Toestemming beide ouders na scheiding bij contact arts met 1 ouder en jong kind?

12 3 Zorgverlening (2) - In beginsel gezamenlijk gezag - Art. 253i BW: toestemming andere ouder verondersteld tenzij van bezwaren is gebleken - WGBO: toestemming verondersteld bij verrichting van niet-ingrijpende aard - KNMG-Wegwijzer: in beginsel informeren naar gezagsverhouding (bij inschrijving), regel: toestemming beide ouders gepasseerd door goed hulpverlenerschap (ook bij ingrijpende behandeling) - Wetgever aan zet?

13 Stelling 1 Toestemming van beide gescheiden ouders voor jonge kinderen voor medisch handelen rijmt met het uitgangspunt in het familie- en jeugdrecht dat ouders ook na scheiding de gezamenlijke verantwoordelijkheid behouden. Een ruime interpretatie van goed hulpverlenerschap of wettelijke reparatie WGBO is daarom onwenselijk, want het familierecht biedt oplossingen.

14 3 Zorgen delen (1) Vermoedens van kindermishandeling: - GC nr. 13 VN-Kinderrechtencomité en Verdrag van Lanzarote 2007: professionals moeten redelijke vermoedens van kindermishandeling melden - Meldrecht t.o.v. AMK van Bureau Jeugdzorg en Raad voor de Kinderbescherming (Wjz, 1 BW) - KNMG-meldcode: melden, tenzij - Tuchtrecht/ rechtspraak: melden mag indien zorgvuldig gehandeld

15 Stelling 2 De geheimhoudingsplicht (art. 7:457 BW) moet worden aangepast: kindermishandeling moet als uitzonderingsgrond wettelijk worden vastgelegd.

16 3 Zorgen delen (2) Niet-pluis gevoelens : - Tendens tot snellere gegevensuitwisseling ter bescherming kind VIR Casusoverleggen (o.a. in Veiligheidshuizen) Handreiking gegevensuitwisseling in de bemoeizorg

17 Stelling 3 In het belang van het kind moet de arts (bij niet-pluis gevoel ) vaker en meer gegevens over het kind uitwisselen (bemoeizorg) met andere bij het kind betrokken hulpverleners, ook zonder toestemming. Het gezondheidsrecht zou op dit punt moeten worden aangepast.

18 Zorgverlening met gezinsvoogd BJZ - Huidige positie gezinsvoogd - Herziening wetsvoorstel kb-maatregelen: - gedeeltelijke gezagsoverdracht mogelijk bij OTS en uithuisplaatsing t.a.v. toestemming medisch handelen kind < 12 jaar of ouder en niet in staat tot redelijke waardering van belangen - Recht op informatie gezinsvoogd: op verzoek moeten professionals noodzakelijke info voor uitvoering OTS verstrekken

19 Stelling 4 Het is een goede zaak dat er een verscherping van het recht op informatie van gezinsvoogden in de wet wordt opgenomen: artsen moeten i.p.v. mogen op verzoek van een gezinsvoogd informatie over de verzorging en opvoeding van een minderjarige verstrekken.

20 Tenslotte 1 Dilemma s rondom zorgverlening aan minderjarigen: - familie- en jeugdrecht is duidelijk en biedt oplossingen 2 Dilemma s rondom het delen van zorgen: - Wetgever aan zet om gezondheidsrecht aan te passen (meer in overeenstemming met familie- en jeugdrecht)

21 Tenslotte 3 Kennis over familie- en jeugdrecht noodzakelijk 4 Betrekken van ouders staat voor elke arts voorop, en zorgvuldige, (in dossier) helder geformuleerde belangenafwegingen