PROGRAMMABEGROTING 2014

Transcriptie

1 PROGRAMMABEGROTING 2014 Meerjarenraming

2

3 Inhoudsopgave Programmabegroting Vaals 2014 Inhoudsopgave Aanbieding programmabegroting Deel 1 BEGROTINGSPERSPECTIEF 3 Strategie en bestuur 7 Financiële positie 11 Deel 2 PROGRAMMAPLAN 23 Programma MENS & VOORZIENINGEN 27 Programma WONEN & VERKEER 37 Programma WERK & ECONOMIE 49 Programma BESTUUR & DIENSTVERLENING 55 Deel 3 PARAGRAFEN 63 Bedrijfsvoering 67 Weerstandsvermogen 77 Lokale Heffingen 83 Treasury 91 Verbonden partijen 95 Grondbeleid 105 Onderhoud kapitaalgoederen 109 Samenwerking 111 Krimp 115 Deel 4 BIJLAGEN 117 Overzicht reserves en voorzieningen Investeringsprogramma Overzicht incidentele lasten en baten Overzicht structurele toevoegingen en onttrekkingen reserves en voorzieningen Begrotingsresultaat voor en na reserveringen Raadsbesluit

4

5 Aanbieding begroting 2014 Aan de Gemeenteraad van Vaals Geachte leden van de Raad De aanhoudende crisis en recessie zorgen voor zwaar weer. Dat gaan wij de komende jaren merken door substantiële bezuinigingen op het gemeentefonds. Daarnaast komen een aantal decentralisaties in het Sociaal Domein op ons af die inhoudelijk en financieel ingrijpend zijn. Toch ziet het College de toekomst van Vaals met vertrouwen tegemoet. Dat vertrouwen is gebaseerd op een aantal waarnemingen. De Strategische Visie Vaals 2020 is leidend voor het denken en handelen van de gemeente Vaals. De strategische doelen leefbaarheid, toeristische kwaliteit en aantrekkelijk wonen zijn nog steeds urgent en onderscheidend. In de afgelopen periode is intensief gezocht naar integraliteit en samenhang tussen de strategische ambities en de concrete beleidsbesluiten. Onze aanpak van de kanteling in de WMO geldt als voorbeeld van een aanpak die centraal staat bij de aanpak en inrichting van de drie decentralisaties in het Sociaal Domein: investeren in de voorkant, in preventie, in één centrale regie voor meervoudige problematieken, levert aan de achterkant meer resultaat met minder geld op. Door deze aanpak, die de zelfredzaamheid en eigen kracht van de samenleving centraal stelt, worden de beschikbare middelen efficiënter en effectiever ingezet, met veel aandacht voor de mensen die het echt nodig hebben. De decentralisaties zullen een flinke impact hebben, maar bieden ook ruimte voor inhoudelijke vernieuwing en innovatieve concepten. De rijkskortingen die samenhangen met de decentralisaties van jeugdzorg, WMO/AWBZ en participatiewet worden opgevangen binnen de beschikbare budgetten, samengesteld uit het huidige budget en het decentralisatiebudget. Dit betekent dat de decentralisatiekortingen geen extra druk op de gemeentebegroting leggen. Wij zijn overtuigd van de meerwaarde en (bestuurs)kracht van een autonoom Vaals. Nabijheid, korte lijnen, snelheid, maatwerk en draagvlak, zijn wat ons betreft het fundament onder die overtuiging. Overigens sluiten wij daarbij niet de ogen voor de voordelen die het opschalen van functies en bedrijfsonderdelen kan hebben. In de kaderbrief voor de begroting 2014 (juni 2013) heeft het College aangegeven op welke wijze in deze raadsperiode gewerkt is aan de verbinding tussen strategie, beleid en dagelijkse uitvoering, en de wijze waarop Vaals, beleidsmatig, financieel, bestuurlijk en organisatorisch, stappen heeft gezet richting een robuuste en gezonde toekomst. Wij zijn van mening dat de begroting 2014 een adequate vertaling hiervan is. In onze ogen leggen wij u een meerjarig perspectief voor, dat ook in financiële zin ruimte biedt voor een sterk en gezond Vaals. Ondanks dat er een forse bezuinigingsopgave werd aangekondigd in de kaderbrief, kunnen wij u met trots een sluitende begroting voor te leggen. Het leek ons college uit bestuurlijk oogpunt zeer professioneel om de reeds bekende negatieve effecten integraal te verwerken en tevens ruimte te creëren voor beleidsontwikkeling bij een volgend politiek akkoord. Na het verwerken van de meest recente circulaire van het gemeentefonds sluit de meerjarenbegroting met een structureel overschot van ruim Dit is mede te danken aan het gedegen beleid dat wij de afgelopen jaren, ook in financiële zin, hebben gevoerd. Een beleid dat zijn vruchten heeft afgeworpen, zo blijkt uit de inhoud van dit sturingsdocument. Wij hopen op een vruchtbare discussie met uw Raad. Namens het College van B&W Mr. Drs. J. Bertram Secretaris Drs. R. van Loo Burgemeester Pagina 1 van 118

6 Pagina 2 van 118

7 Deel 1. BEGROTINGSPERSPECTIEF Pagina 3 van 118

8 Pagina 4 van 118

9 Deel 1. BEGROTINGS-PERSPECTIEF Programmabegroting Vaals 2014 Begrotingsperspectief Het eerste deel van deze programmabegroting is bedoeld als een soort samenvatting van de totale programmabegroting. Het geeft de hoofdlijnen van de begroting aan alsmede het (financieel) perspectief waarbinnen deze begroting tot stand is gekomen. In onderdeel 1 wordt eerst ingegaan op de strategische uitgangspunten voor de lange termijn en wordt een samenstelling van het huidige gemeentebestuur en de portefeuilleverdeling binnen het college gepresenteerd. Uiteindelijk worden de begrotingssaldi voor de komende jaren gepresenteerd en een nadere analyse gegeven van de totstandkoming van deze saldi. Daarbij worden de aanpassingen in het bestaande beleid verder uitgesplitst. Tevens wordt aangeduid wat de financiële consequenties van het nieuwe beleid en de nieuwe investeringsprojecten zijn. Ook wordt het dekkingsplan nader uiteengezet. Om een juist inzicht in de financiële situatie te krijgen wordt ook stilgestaan bij de ontwikkelingen in de reservepositie van de gemeente. Verder worden zowel de nieuwe alsook de lopende investeringsprojecten in beeld gebracht. Afgesloten wordt met een overzicht van de zogenaamde (niet geraamde) p.m.-posten. De indeling van dit eerste deel is als volgt: 1. Strategie en bestuur 2. Financiële positie. Pagina 5 van 118

10 Pagina 6 van 118

11 Strategie en bestuur Programmabegroting Vaals 2014 Begrotingsperspectief In de programmabegroting wordt met name het beleid voor het komende begrotingsjaar neergezet. Dit beleid staat echter niet op zichzelf. Het vormt een voortvloeisel van een langere termijn visie. In deze langere termijn visie worden een aantal ambities gesteld om de reeds geldende dan wel te verwachten specifieke problematiek van de gemeente het hoofd te bieden. In dit deel wordt deze langere termijn visie nader in beeld gebracht, samen met de samenstelling van het gemeentelijke bestuur alsmede de wijze waarop dit bestuur haar taken wil uitvoeren Strategische visie Het beleid voor de langere termijn is vastgelegd in de strategische visie Geef vorm aan Vaals. Deze strategische visie geldt als kader voor het beleid voor een periode van 10 jaar, met als tijdshorizon het jaar De visie moet antwoord geven op de vraag wat we over een bepaalde tijd zouden willen zijn en willen bereiken. We focussen ons op de lange termijn en zetten ons toekomstig beleid in, om richting 2020 onze visie te realiseren. De toekomstvisie hebben we in het onderstaande kader geformuleerd. In 2011 zijn wij een Cittaslow-gemeente geworden. Cittaslow is een keurmerk dat slechts wordt uitgereikt aan gemeenten van minder dan inwoners, die op het gebied van leefomgeving, landschap, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit tot de top behoren. De uitgangspunten van de strategische Visie sluiten dan ook naadloos aan bij het Cittaslow-gedachtegoed. De ervaring van de andere Cittaslow-gemeenten leert, dat het Cittaslow-keurmerk een positief effect heeft op de naamsbekendheid van de gemeente. Maar nog belangrijker is, zo blijkt, dat Cittaslow inwoners, ondernemers, beleidsmakers en instellingen meer bewust maakt van de kwaliteiten in hun leefomgeving. Dit bewustzijn stimuleert hen om verantwoordelijkheid te nemen voor de ontwikkeling van de gemeente en het bewaken en versterken van de eigen identiteit. VISIE: De gemeente Vaals anno 2020 is een aantrekkelijke woon- en leefgemeente, met een internationaal karakter dat met name op Aken georiënteerd is. De inwoners van onze gemeente merken duidelijk de voordelen van het leven in de Euregio. De dynamische leefgemeenschap bestaat uit een evenwichtig opgebouwde, zelfredzame en pluriforme bevolking, waarin de onderlinge verbondenheid groot is. De leefbaarheid van de gemeenschap en de aantrekkelijkheid van de woonomgeving wordt aangedreven door een sterke economische motor. Deze motor draait op de samenhang en kwaliteit van het unieke Drielandenpunt, het hoogwaardig buitengebied met aantrekkelijke kleine kernen en de monumentale historische kern met een attractief winkelcentrum. De toekomstvisie van Vaals is gericht op het waarborgen van de kwaliteit van de leefbaarheid van onze samenleving. Het streven is de gemeenschapszin te behouden. Wij zullen streven naar het versterken van de sociale cohesie. Daarbij hebben we een samenleving voor ogen, waarin zowel de zelfredzaamheid als ook de onderlinge samenhang groot is. We kiezen hierbij bewust voor een gedifferentieerde aanpak van de kernen Vaals, Vijlen en Lemiers, gezien de grote verschillen tussen deze drie kernen. Geredeneerd vanuit de voor Vaals kenmerkende geaccepteerde verscheidenheid is de samenleving gebaat bij een evenwichtige en multiculturele samenstelling. Dat betekent dat wij ons gaan inspannen voor het behouden en het aantrekken van jongeren en jonge gezinnen. Hiertoe is een goed vestigingsklimaat nodig alsmede het behoud en deels uitbouwen van het goede voorzieningenniveau. Wij moeten gebruik maken van de centrale ligging in de Euregio alsmede de ontwikkelingen die in de regio Aken (RWTH) als ook Avantis plaatsvinden. Dat betekent onder andere zorgen voor goede meertalige onderwijsvoorzieningen, het afstemmen van voorzieningen en vereenvoudigen van allerlei procedures voor nieuwvestiggers en een betere integratie van onze nieuwe inwoners middels gerichte meertalige informatie. Er liggen kansen om een betere positionering van onze inwoners op de arbeidsmarkt te bewerkstelligen. Een aantrekkelijke woonomgeving kan ons streven naar het behouden en aantrekken van inwoners, en dus een goede leefbaarheid in de wijken, voor een belangrijk deel ondersteunen. Het is van belang de balans in het woningaanbod te herstellen en de woonomgeving op te waarderen. Daarbij staan kwaliteit en duurzaamheid voorop. In onze stadse kern kunnen de historische omgeving en een attractief winkel- en verblijfscentrum een belangrijke kwaliteitsimpuls bieden. In het buitengebied dienen we vooral in te zetten op natuur- en landschapsherstel. De kwaliteit van de leefbaarheid en woonomgeving is gebaat bij een goed draaiende lokale economie. Onze kracht ligt in de toeristische kwaliteit van onze gemeente. Dankzij de vele bezoekers kunnen we een voorzieningenniveau voor onze inwoners overeind houden, dat anders voor een gemeente van onze omvang waarschijnlijk niet realistisch zou zijn. We zullen moeten investeren in de toeristische sector om de aantrekkelijkheid voor de langere termijn te waarborgen. Het doel daarbij is meer Pagina 7 van 118

12 spreiding van bezoekers in de tijd en een hoger toeristisch bestedingenniveau. Verbeteren van de kwaliteit en de onderlinge samenhang is daarbij onze inzet. De ambities van de gemeente Vaals De genoemde visie is kernachtig weergegeven. Aan deze kernachtige visie zijn diverse ambities gekoppeld, die een meer concrete vertaling van de visie vormen. Door het verwezenlijken van de ambities realiseren we - voorzover we daar als gemeente invloed op kunnen uitoefenen - het beeld dat we met deze toekomstvisie beogen. De ambities vormen een samenhangend geheel van beleidslijnen, waarbinnen de toekomstige plannen en projecten zich zullen bewegen om de visie waar te kunnen maken. Onderstaand wordt dit schematisch weergegeven. AANTREKKELIJK WONEN Opwaardering woonomgeving kernen Sfeervol winkelen verblijfscentrum Evenwichtig gebruik buitengebied T O E K O M S T V I S I E LEEFBAARHEID Evenwichtige bevolkingsopbouw TOERISTISCHE KWALITEIT Sterke sociale cohesie Unieke kwaliteit Drielandenpunt Euregionale oriëntatie Drieslag 3lpbuitengebiedhistorich centrum bevolkingsopbouw Positie op de arbeidsmarkt Uit dit schema blijkt de (noodzaak van de) onderlinge verbondenheid van onze toekomstplannen. Deze strategische visie vormt een integraal concept om de toekomst tegemoet te treden. Alle hierin verwoorde ambities zijn gericht op het instandhouden van de gemeenschapszin, zich uitend in een goede leefbaarheid van onze samenleving Gemeentebestuur De samenstelling van het hoogste bestuursorgaan, de gemeenteraad, ziet als volgt uit: Burgerbelang 1 zetel: dhr. Delnoye Pro Vaals 1 zetels: dhr. Baltus Groep Jussen 1 zetel: dhr. Jussen Gemeenteraad Vaals C.D.A. 3 zetels: dhr. Coenen dhr. Van Vliet mw. Claessen Jolic Betaalbaar & Duurzaam Vaals 2 zetels: mw. Göttgens dhr. Götz P.v.d.A. 2 zetels: mw. Renericken dhr. Kersten Vrij en Onafhankelijk 3 zetels: dhr. Mertens mw. Lemmer dhr. De Graauw Griffier dhr. Hoevenagel Voorzitter Burgemeester Van Loo Pagina 8 van 118

13 Na de verkiezingen is een coalitie gevormd door de fracties V&O, P.v.d.A en Betaalbaar & Duurzaam Vaals. Vanuit deze coalitie zijn 3 wethouders (1 per fractie) door de raad benoemd, die samen met de burgemeester het college van burgemeester en wethouders vormen. Binnen dit college is de volgende portefeuilleverdeling tot stand gekomen. College van burgemeester en wethouders Burgemeester: dhr. van Loo Wethouder dhr. Vroemen Wethouder mw. Verbeek Wethouder dhr. Kompier Voorzitter Vrij & Onafhankelijk P.v.d.A. Betaalbaar & Duurzaam Vaals Bestuur & Dienstverlening Mens & Voorzieningen Wonen & Verkeer Werk & Economie Openbare orde en veiligheid rampenbestrijding burgerjaarverslag algemene gemeentelijke belangen algemene coördinatie eenheid van beleid en beleidscyclus bovengemeentelijke / Euregionale samenwerking algemene juridische zorg algemene kwaliteitszorg communicatie & voorlichting plaatselijke verordeningen handhaving grensoverschrijdende projecten. Breed welzijn onderwijs & educatie sport- / speelgelegenheden volksgezondheid ouderen / jongeren / gehandicapten algemeen maatschappelijk werk / sociaal cultureel werk kunst & cultuur vreemdelingenbeleid collectief vraagafhankelijk vervoer actief burgerschap. Volkshuisvesting ruimtelijke ordening monumentenbeleid verkeer en vervoer openbare werken milieu gemeentelijke eigendommen woonwagenzaken begraafplaatsen watermanagement vitaal platteland Drielandenpunt. Economische zaken duurzaamheid toerisme & recreatie evenementen markten en kermissen arbeidsmarktbeleid sociale zaken armoede/minima financiën/belastingen bedrijfsvoering personeel & organisatie. Pagina 9 van 118

14 Pagina 10 van 118

15 Financiële positie Programmabegroting Vaals 2014 Begrotingsperspectief In deel 2 van deze begroting (het programmaplan) zullen de diverse programma's nader worden belicht, met elk hun financiële impact. Financieel gezien kan deze begroting voor het jaar 2014 en volgende jaren middels onderstaand overzicht in beeld worden gebracht. Programmabegroting Programma's Lasten 2014 Baten 2014 Saldo 2014 Saldo 2015 Saldo 2016 Saldo 2017 Mens & Voorzieningen Wonen & Verkeer Werk & Economie Bestuur & Dienstverlening Subtotaal programma's Financiering/Alg.dekkingsmidd Begrotingssaldi Om voorafgaand een breder inzicht te krijgen in de financiële omvang van deze begroting en de positie van de gemeente, zullen hierna een aantal financiële aspecten van deze begroting op hoofdlijnen nader worden belicht Begrotingsruimten De begrotingsruimte is het positieve resultaat tussen de geraamde baten en de geraamde lasten. Indien meer inkomsten dan uitgaven zijn is sprake van begrotingsruimte, andersom van een begrotingstekort. Uit onderstaande saldi blijkt dat structureel sprake is van begrotingsruimte. Onderstaand overzicht geeft een inzicht in de begrotingsruimten van deze (meerjaren)begroting alsmede de totstandkoming daarvan. Bij het lezen van onderstaande overzichten moeten de cijfers als volgt gelezen worden: cijfers met een minteken betreft ofwel een stijging van de lasten (bijvoorbeeld meerlasten beheer parkeergarage) danwel een daling van de baten (bijvoorbeeld lager dividend BNG); cijfers zonder teken betreft ofwel een daling van de lasten (bijvoorbeeld minderlasten beheer brede school) danwel een stijging van de baten. Begrotingsruimten Begrotingssaldi 1e BURAP Mutaties als gevolg van voortzetten bestaand beleid Mutaties wettelijke ontwikkelingen Ruimte voor nieuw beleid Invulling nieuw beleid / investeringsprojecten: meerkosten nieuwe beleidskeuzes kapitaallasten investeringsprojecten Af te dekken begrotingstekorten / overschotten Dekkingsplan: bezuinigingen bestaand beleid incidentele inzet reserves belastingverhogende maatregelen Begrotingsruimten Pagina 11 van 118

16 3.2. Analyse begrotingsruimten Uit het eerste overzicht in voorgaande paragraaf blijkt dat de totstandkoming van de uiteindelijke begrotingsruimten beïnvloed wordt door mutaties als gevolg van reeds gekozen bestaand beleid (inclusief deels nieuw beleid), wettelijke ontwikkelingen en door nieuwe investeringsprojecten. Onderstaand worden de diverse aspecten nader toegelicht. Bestaand beleid Mutaties Mens & Voorzieningen: Regionale functie jeugd Brede School Reiskosten Cathabel WMO Omnibuzz Trajekt BMA Lemiers Mutaties Wonen & Verkeer: Onderhoud wegen Mutaties Werk & Economie: Armoedebeleid Uitstroombeleid papierprikkers ISP: budget advies op afroep Niet declarabele bijstand Dividend Enexis WWB I-deel Mutaties Bestuur & Dienstverlening: Legesafdrachten rijk & legesopbrengsten centrale balie BAG Onderhoud brandweerpost Bijdrage veiligheidsregio (regionale brandweer Zuid Limburg) Gemeentefonds OZB-opbrengst Stelpost prijsstijgingen Dislocatie Beemderlaan Automatisering / telefonie Salarislasten Rente Diverse overige effecten: Mutaties bestaand beleid De belangrijkste mutaties (qua financiële omvang) inzake het bestaande beleid zijn: WMO vanwege met name de gekantelde werkwijze kan het budget met naar beneden bijgesteld worden. Omnibuzz het einde van de overgangsregeling voor wat betreft de veranderende afrekensystematiek betekent een financieel voordeel (overgang van solidariteit naar daadwerkelijk gebruik) BMA Lemiers vanwege het vertrek van Innovo (basisonderwijs Cathabel) uit de BMA Lemiers zal voor 2014 de huuropbrengst niet gerealiseerd worden. Het streven is om de ruimte vanaf 2015 weer verhuurd te hebben waardoor het een incidentele c.q. kortdurende tegenvaller betreft. Onderhoud wegen gelet op de uitkomsten van het financieel verdiepingsonderzoek van de provincie is een extra budget toegekend om het huidige onderhoudspeil van de wegen een kwaliteitsimpuls te geven. Voor 2014 geldt dat extra wordt toegevoegd aan het budget onderhoud wegen. Voor de jaren 2015 t/m 2017 wordt het budget verhoogd met Voor een verdere toelichting hierop wordt verwezen naar de paragraaf onderhoud Pagina 12 van 118

17 kapitaalgoederen. Armoedebeleid betreft meerlasten sociaal culturele activiteiten en meerlasten participatiefonds, ingeschat op basis van meest recente gebruik. Papierprikkers deze middelen werden voorheen gedekt uit de reserve minimabeleid, die uitgeput is. Om deze reden komen de lasten nu ten laste van het begrotingssaldo. WWB I-deel op basis van een recente beschikking van het ministerie SZW blijkt de gebundelde uitkering WWB (I-deel) hoger uit te vallen. De rijksbijdrage wordt macro-economisch vastgesteld; de gemeente Vaals profiteert hiervan nu Vaals qua instroom / uitstroom goed presteert. De getoonde voordelen zijn de saldi tussen enerzijds de hogere rijksbijdrage en anderzijds het vervallen van de onttrekkingen uit de reserve Pentasz WWB I-deel. Legesafdrachten rijk & legesopbrengsten centrale balie op basis van de meest recente inschattingen wordt per saldo een voordeel bereikt van Bijdrage veiligheidsregio in het dekkingsplan van de begroting 2012 (volgend uit de kadernota 2012) is een taakstelling op de regionale brandweer opgelegd vanaf 2015 ad De haalbaarheid van deze bezuiniging, die met name gerealiseerd zou worden door middel van een accentverschuiving van 'repressief' naar 'preventief', is op dit moment niet zeker en is voorzichtigheid gewenst. Om deze reden is de eerder opgenomen bezuiniging in deze begroting teruggedraaid. Gemeentefonds met name aanpassingen in het accres (systematiek van samen trap op samen trap af) in de mei- en septembercirculaires 2013 zijn de oorzaken van de forse minderopbrengsten gemeentefonds. Voor een gedetailleerde toelichting hierop wordt verwezen naar thema 4 bestuur en dienstverlening. Stelpost prijsstijgingen in de voorliggende begroting is, net zoals in de begroting 2013, rekening gehouden met een prijsstijging van 1%. Doordat deze stelpost in de begroting 2013 cumulatief is begroot en in 2014 weer 'opnieuw begonnen wordt' levert dit structureel voordeel op. Dislocatie Beemderlaan waar eerder sprake was van een sloop van de dislocatie Beemderlaan op korte termijn is nu rekening gehouden met een openstelling t/m Dit betekent een saldo van baten en lasten van voordeel. Automatisering en telefonie de meerlasten worden met name veroorzaakt door het aanschaffen en periodiek vervangen van licenties applicatie 'Oracle' en door meerlasten inzake hogere kosten van de internetverbindingen (glasvezel) in verband met de samenwerking met regio IT Aachen en de daarvoor benodigde data-verbindingen en anderzijds meer verbindingen / capaciteit in verband met het decentraal werken en VDI. Salarislasten met name het vervallen van de stelpost loonstijging, vanwege de 0-lijn salarissen ambtenaren, is oorzaak van de voordelen op de post salarissen vanaf In de meest recente plannen van het kabinet is het aanhouden van de 0-lijn ter discussie gesteld. Indien de 0-lijn in de toekomst weer losgelaten wordt zal dit tot een compensatie lijden van de algemene uitkering gemeentefonds. Rente In de voorgaande begrotingen is telkens gerekend met een rente voor kortlopende financieringen van 2,5%. Omdat de marktrente vrij stabiel is het laatste 1,5 jaar is in deze begroting gekozen om voor kortlopende financieringen te rekenen met een percentage van 2%. Dit levert een structureel voordeel op in de begroting waarbij weinig risico genomen wordt. Zie hiervoor ook de paragraaf Treasury. Wettelijke ontwikkelingen DigiD assessment Meerkosten wettelijke ontwikkelingen De belangrijkste mutaties (qua financiële omvang) inzake wettelijke ontwikkelingen zijn: DigiD assessment in oktober 2011 heeft toenmalig minister Spies van het ministerie van Binnelandse Zaken en Koninkrijksrelaties de maatregel aangekondigd dat alle gemeenten jaarlijks een ICT beveiligingsassessment DigiD moeten uitvoeren. Dit om de veiligheid van koppelingen met DigiD, het digitale authenticatiemiddel voor de overheid, te borgen en zo het vertrouwen van burgers in het digitaal regelen van hun zaken bij gemeenten via DigiD te behouden. Nieuw beleid / investeringsprojecten Nieuw beleid: Investeringsprojecten: Basiskaart Grootschalige Topografie (BGT) ICT (raadsbesluit 17 september 2013) Pick up Toyota Dyna Pick up Mega Electra Meerkosten nieuw beleid/investeringsprojecten Voor de volledigheid is in bovenstaande tabel tevens het nieuwe investeringsproject ICT opgenomen, dat door de raad op 17 september jl. is besloten. Daarnaast bevat deze begroting een drietal nieuwe investeringen: BGT de basisregistratie grootschalige topografie (BGT) wordt dé gedetailleerde grootschalige digitale kaart van Pagina 13 van 118

18 Nederland. Alle fysieke objecten zoals gebouwen, wegen, water en groen zijn hier eenduidig op vastgelegd. De BGT is de opvolger van de GBKN. Na een uitgebreid kosten/baten onderzoek blijkt dat een eenmalig krediet benodigd is van (vanaf 2016 onderhoudslasten in de exploitatiebegroting). Pick ups het wagenpark van de buitendienst benodigd een tweetal nieuwe pickups in De op dit moment in gebruik zijnde pickups zijn dan aan vervanging toe Bezuinigingen De huidige raadsperiode wordt gekenmerkt door de economische crisis en de jaarlijke noodzaak voor forse bezuinigingen. In onderstaand overzicht wordt in beeld gebracht welke bezuinigingen de afgelopen jaren reeds zijn ingezet: Reeds ingezette bezuinigingen structureel Begroting 2011: Logopedie GGD Veiligheidsplannen Taakstelling personeel Begroting 2012 (incl. dekkingsplan kadernota 2012): Logopedie Lokale educatieve agenda Onderhoud speelterreinen Omnibuzz WMO (individuele voorzieningen) Centrum Jeugd en Gezin Subsidies verenigingen, buurtplatforms en muziekonderwijs Vrijwilligersdag Beheer BMA, Auw Sjoël, e.d Onderhoud wandelpaden Landschapsonderhoud Openbaar groen Promotie Vaals, regiobranding en E'til / starterscentrum VVV Zuid-Limburg Veiligheid algemeen BAG Taakstelling personeel Belastingverhogende maatregelen: Leges bouwvergunningen (begroting 2011) Invoeren forensenbelasting (begroting 2012) Invoeren reclamebelasting (begroting 2012) Totaal reeds ingezette bezuinigingen: in de begroting 2013 geen bezuinigingen opgenomen in het dekkingsplan vanwege positieve mutaties in het reeds bestaande beleid (met name I- deel WWB). In de kadernota 2014 werd duidelijk dat wederom flinke tekorten op ons af dreigden te komen, in 2017 van bijna 1 miljoen. In de voorgaande paragrafen valt te zien welke mutaties in het bestaande beleid tot een afname van die tekorten hebben geleid. Daarnaast heeft het college een intensieve periode achter de rug als het gaat over het nemen van nieuwe bezuinigingskeuzes. De basis voor het bepalen van de bezuinigingsmogelijkheden zijn de opmerkingen die de diverse fracties tijdens de sessies van de kadernota 2014 naar voren hebben gebracht. De gekozen bezuinigingsmogelijkheden staan in de volgende tabel genoemd, die als zodanig verwerkt zijn in de voorliggende begroting: Pagina 14 van 118

19 Genomen keuzes college Genomen keuzes door college: Taakstelling Centrum Jeugd en Gezin Combinatiefunctionaris Taakstelling welzijnswerk Taakstelling bibliotheek Onkruidbestrijding continueren chemische bestrijding Maaibeheer Fietspad Randweg Groenstructuurplan 'on hold' Regiocoördinator Centrum Natuur en Milieueducatie Duurzaamheidsinitiatieven Taakstelling re-integratie Taakstelling VVV Zuid-Limburg Subsidies evenementen Hondenpoepzakjes Infobladen Abonnementen vakliteratuur Buitendienst Totaal bezuinigingen: Taakstelling Centrum Jeugd en Gezin het college is van mening dat een reële taakstellende bezuiniging bij het Centrum Jeugd en Gezin tot de mogelijkheden behoort. Combinatiefunctionaris na het verlopen van de projectperiode (2015) is het college van mening dat de noodzakelijke stappen gezet zijn om sportonderwijs op scholen te introduceren en de brug tussen onderwijs en (sport)verenigingen te realiseren. Hierna is het onderwijs met name zelf aan zet en blijft de gemeente uiteraard faciliterend optreden (onderhouden sportcomplexen en terreinen). Daarnaast wenst het college het programma Vaals Beweegt! te continueren, waaronder meer bewegen voor ouderen. Taakstelling welzijnswerk vanwege een andere manier van werken (kanteling en decentralisaties) wordt een taakstelling nagestreefd op welzijnswerk. Taakstelling bibliotheek het college is van mening dat in deze moeilijke economische tijd een taakstelling op de lokale bibliotheek reëel is. Deze kan verwezenlijkt worden door een regionale (door)ontwikkeling. Onkruidbestrijding Vanuit het Groenstructuurplan is de ambitie geformuleerd om de chemische onkruidbestrijding te vervangen door een variant die milieuvriendelijker is. Sinds het vaststellen van het Groenstructuurplan heeft een aantal ontwikkelingen plaatsgevonden die het College heeft doen besluiten om deze ambitie te temporiseren. Landelijke regelgeving hieromtrent is uitgesteld vanwege nieuwe, wetenschappelijke inzichten voor wat betreft de schadelijke milieueffecten van de chemische onkruidbestrijding (die minder blijken te zijn dan eerder gedacht) en de milieu- en duurzaamheidseffecten van een meer milieuvriendelijke methode (die minder milieuvriendelijk zijn dan eerder gedacht). Maaibeheer het ecologisch maaibeheer zal worden verminderd en vooral toegespitst worden op zones die zich het meest lenen voor deze vorm van maaien, voor wat betreft vegetatie en uitstraling. Fietspad Randweg in een eerder stadium is reeds besloten de aanleg van een fietspad Randweg te combineren met de reconstructie van de Nieuwe Hertogenweg. Deze reconstructie zal pas plaatsvinden na het gereedkomen van de reconstructie Maastrichterlaan. Aangezien de kapitaallasten van investeringen pas in het jaar na oplevering op de begroting drukken kan de opgenomen raming in de jaren 2014 en 2015 ad vervallen. Groenstructuurplan het college is van mening dat in tijden van economische crisis de werkzaamheden die volgen uit het groenstructuurplan deels 'in de wacht' gezet kunnen worden. Duurzaamheidsinitiatieven streven is om de duurzaamheidsmaatregelen, die voortvloeien uit het klimaatbeleidsplan, vanaf 2016 te dekken uit reguliere middelen, aangevuld met bijdragen en initiatieven van derden. Eind 2015 zullen de resultaten van de inspanningen op het gebied van duurzaamheid geëvalueerd worden en kan de gemeenteraad (nieuwe) prioriteiten stellen. Taakstelling re-integratie Het klantmanagement van Pentasz (front-office) zal in 2014 onderdeel worden van de lokale pilot sociaal wijkteam. Het (financiële) doel van deze pilot is slagvaardiger en efficiënter binnen het sociaal domein te opereren (op basis van 1 gezin, 1 regisseur, 1 plan) en daarnaast inzicht te krijgen in de wijze waarop het opdrachtgeverschap het beste ingevuld kan worden. Uiteindelijk moet dit na een andere aanpak sociaal domein en re-integratie vanaf 2015 kunnen leiden tot minderlasten voor personeelskosten (in de front-office). Taakstelling VVV Zuid Limburg het huidige convenant loopt t/m Een taakstelling is pas mogelijk vanaf Het college acht een taakstelling van reëel en zal in een vroeg stadium samen met de VVV nader onderzocht worden. Pagina 15 van 118

20 Subsidies evenementen het budget voor NME, Nationaliteitendag en straattheater wordt niet meer geoormerkt, maar deels toegevoegd aan het totale budget, waardoor per saldo een subsidiebudget voor evenementen ad resteert. (bezuiniging = 6.000) Hondenpoepzakjes de jaarlijkse aanschaf van hondenpoepzakjes kost de gemeente circa Het college meent dat hondenbezitters ten alle tijde hondenpoep dienen op te ruimen (met uitzondering van de hondenlosloopgebieden), en acht daar een door de gemeente Vaals verstrekt zakje niet noodzakelijk toe. Infobladen door meer gebruik te maken van reguliere kanalen (bijv. nieuw gratis weekblad) is een vermindering van het aantal infobladen mogelijk. Abonnementen vakliteratuur het college is van mening dat een bezuiniging ad mogelijk is voor wat betreft periodieke abonnementen van de ambtelijke organisatie, mede gezien de digitalisering van diverse abonnementen. Buitendienst De afgelopen jaren is het takenpakket van de buitendienst gewijzigd onder invloed van een omvattend activeringsen re-integratiebeleid. Dit komt onder andere tot uiting in de inzet van Licom/Wozl en Vaals Werkt. De verwachting is dat met de herstructurering van de WSW en de invoering van de participatiewet deze trend zich versterkt zal doorzetten. Dit zal op termijn leiden tot een andere inrichting, positionering en verdeling van het werk. Voorstel is om enerzijds de buitendienst in te richten naar de kernactiviteiten en anderzijds het natuurlijke moment van pensioengerechtigde afvloeiing in de komende jaren te benutten om deze trend in onze werkwijze en organisatie te verankeren. Daarnaast zijn een aantal mogelijkheden door het college overwogen, die niet zijn verwerkt in de voorliggende begroting c.q. waar het college het niet wenselijk acht deze op te nemen: Overwogen keuzes niet in begroting verwerkt Versobering peuterspeelzaalwerk Onderhoud speelterreinen Taakstelling parkeergarage Inzet stichting Trajekt Beheer Brede School, BMA Lemiers en sporthal / gymzaal Bijdragen sportverenigingen tbv klein onderhoud Reden In strijd met strategische visie (aantrekkelijke woonomgeving voor jonge gezinnen) Tijdens de behandeling van de kadernota 2014 is de suggestie naar voren gekomen het onderhoud van de speelterreinen (deels) uit te laten voeren via Vaals Werkt. Het college neemt deze suggestie mee in de bezuinigingen buitendienst (geen aparte bezuiniging) Niet realiseerbaar, tenzij aanpassing bezettingstijden niet wenselijk Een separate bezuiniging op stichting Trajekt is meegenomen in de meer algemene bezuiniging op welzijnswerk. De raad heeft tijdens de behandeling van de kadernota 2014 een mogelijkheid naar voren gebracht om het beheer van de Brede School, de BMA Lemiers en de sporthal / gymzaal deels via WWB in te zetten. Het college zal dit meenemen in de bezuinigingen buitendienst. Medio 2014 zijn nieuwe overeenkomsten gesloten met de sportverenigingen (voetbalclubs en tennisclub) waarbij enerzijds een hogere exploitatiebijdrage aan de verenigingen wordt betaald en anderzijds huur voor het gebruik van het complex in rekening wordt gebracht. Per saldo levert het de gemeente ongeveer structureel op. Onderhoud groen icm Eschberg Noord Een extra bezuiniging op de al reeds ingezette bezuiniging uit het verleden ( ) acht het college niet wenselijk (kwaliteit wordt aangetast). Stichting Fraiche huur in rekening brengen Bijdrage zwembad Landal Niet mogelijk, contract loopt t/m 2017 Vaals Beweegt! Subsidies parochies / kerken Subsidie muziekschool Niet wenselijk vanwege gevaar voor voortbestaan stichting die een belangrijke partner is in het kader van jeugd- en jongerenwerk. Het college is van mening dat een bezuiniging aan de 'voorkant' (preventief) over enkele jaren hogere lasten aan de achterkant met zich meebrengt. Wel is de combinatiefunctionaris vanaf 2016 als bezuinigingsmaatregel verwerkt in de begroting. De discussie omtrent een bezuiniging op dit gebied is reeds gevoerd bij de kaderstelling van de nieuwe subsidieverordening. In december vindt definitieve besluitvorming plaats. De discussie omtrent een bezuiniging op dit gebied is reeds gevoerd bij de kaderstelling van de nieuwe subsidieverordening. In december vindt definitieve besluitvorming plaats. Bovenstaande bezuinigingen en overwegingen leiden tot het volgende dekkingsplan voor de begroting 2014: Pagina 16 van 118

21 Dekkingsplan begroting Bezuinigingen bestaand beleid: zie tabel hierboven Incidentele inzet gemeentelijke reserves: Reserve gemeentefonds Belastingverhogende maatregelen Dekkingsplan begroting De toevoeging en onttrekkingen in de reserve gemeentefonds vinden plaats om de fluctuaties in het accres zoals opgenomen in de mei- en septembercirculaires 2013 (deels) te egaliseren Categoriale begroting 2014 Naast een zicht op de lasten en de baten per programma kan de begroting ook weergegeven worden middels een indeling in zogenaamde categorieën. Onderstaand overzicht geeft deze indeling weer. Categoriale begroting 2014 Absoluut (bedragen) Kostencategoriën Inkomstencategoriën Salarissen en sociale lasten Rijksbijdragen: Kapitaallasten (rente/afschrijv.) alg. uitkering gemeentefonds Inkoop goederen: onderhoudskosten kosten inzake afval en riool software algemene uitkering WMO compensatie WWB/WSW overige rijksbijdragen Gemeentelijke belastingen: energiekosten onroerende zaakbelastingen verzekeringen afvalstoffenheffing materiaal, werkzaamheden rioolheffing toeristenbelasting Subsidies en bijdragen: bevolkingsleges bijdragen aan instellingen omgevingsvergunningen subsidies aan verenigingen e.d. (incl. bijdrage zwembad,) Sociale voorzieningen/zorg: Kosten WSW & WWB WMO parkeeropbrengsten overige heffingen Huren en pachten Rente- en dividendopbrengsten Onttrekkingen reserves/voorz Toevoegingen reserves/voorz. Overige lasten Overige baten Subtotaal lasten Subtotaal baten Begrotingssaldo Totale lasten Totale baten 2014: Relatief gezien hebben deze categorieën, mede vergeleken met de begroting van vorig jaar, de volgende impact. Categoriale begroting 2014 Relatief (procenten) Kostencategorieën Inkomstencategorieën Salarissen en sociale lasten 18% 19% Rijksbijdragen 66% 67% Kapitaallasten (rente/afschrijv.) 14% 12% Gemeentelijke belastingen 20% 22% Pagina 17 van 118

22 Categoriale begroting 2014 Relatief (procenten) Inkoop goederen 15% 16% Huren en pachten 1% 1% Subsidies en bijdragen 10% 12% Rente- en dividendopbrengsten 4% 5% Sociale voorzieningen/zorg 38% 36% Toevoegingen reserves/voorz. 2% 2% Onttrekkingen reserves/voorz. 7% 3% Overige lasten 3% 3% Overige baten 2% 2% Totale lasten % 100% Totale baten % 100% 3.5. Begrotingsresultaat voor en na reserveringen Zoals al eerder aangegeven sluit de begroting 2014 met een voordelig saldo van In dit resultaat zijn echter ook toevoegingen en onttrekkingen uit reserves begrepen. Dit noemen we ook wel het begrotingsresultaat na reserveringen. Conform het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is het voorgeschreven om ook het begrotingsresultaat vóór reserveringen inzichtelijk te maken. Kortom, uit een dergelijk overzicht blijkt wat het effect zou zijn geweest indien geen gelden uit de gemeentelijke reserves zouden worden aangewend dan wel toegevoegd daaraan. Onderstaand overzicht geeft de opbouw van het begrotingsresultaat vóór en na reserveringen. Analyse begrotingsresultaat vóór en na reserveringen Programma's zonder reserveringen Lasten 2014 Baten 2014 Saldo 2014 Programma Mens & Voorzieningen Programma Wonen & Verkeer Programma Werk & Economie Programma Bestuur & Dienstverlening Subtotaal programma's Financiering/algemene dekkingsmiddelen Begrotingssaldo 2014 vóór reservering Reserveringen per programma Programma Mens & Voorzieningen Rentetoevoeging reserve uniformenfonds Onttrekking reserve kinderopvang inzake peuterspeelzaalwerk Programma Wonen & Verkeer Rentetoevoeging reserves bestemmingsplannen, rioleringen en parkeren Onttrekking reserve bestemmingsplannen inzake Nedgraphics Onttrekking reserve nieuwe gemeentewerf inzake dekking kapitaallasten Onttrekking reserve parkeren inzake vervanging 2 parkeerautomaten Onttrekking reserve toerisme inzake kwaliteitsverbetering openbaar groen Onttrekking res. Egalisatie belastingtarieven t.b.v. bestemming rekeningres Onttrekking algemene reserve tbv Walas (Kerkstraat Lindenstraat) Programma Werk & Economie Rentetoevoeging reserves minimabeleid en toeristisch recreatief beleid Toevoeging reserve re-integratie inzake overschot 2014 Onttrekking res. minimabeleid inz. verlenging plan van aanpak armoedebeleid Programma Bestuur & Dienstverlening Rentetoevoeging reserve personeel en communicatie & voorlichting Onttrekking algemene reserve tbv regionale samenwerking LED Onttrekking reserve communicatie t.b.v. bijdrage omroep Krijtland Toevoegingen ten laste exploitatie Onttrekkingen ten gunste exploitatie Pagina 18 van 118

23 Analyse begrotingsresultaat vóór en na reserveringen Onttrekking reserve personeel inzake arbo-aangelegenheden Onttrekking reserve personeel inzake strategisch opleidingsplan Financiering/algemene dekkingsmiddelen Rentetoevoeging reserve gemeentefonds Toevoeging aan reserve gemeentefonds inzake diverse circulaires Onttrekking reserve gemeentefonds inzake diverse circulaires Totaal reserveringen Begrotingssaldo 2014 na reservering Uit dit overzicht blijkt dus dat, indien geen sprake zou zijn geweest van onttrekkingen dan wel toevoegingen aan reserves, de begroting een tekort van zou laten zien. De uit de reserves ingezette gelden berusten grotendeels op reeds eerder door de raad goedgekeurd beleid, zoals bijvoorbeeld de egalisatie van de fluctuaties in het gemeentefonds en de onttrekkingen uit de reserves toerisme, communicatie en personeelsbeleid. Voor wat betreft het meerjarige overzicht begrotingsresultaat vóór- en na reserveringen wordt verwezen naar de bijlagen Reserves en voorzieningen Naast de uitgaven en ontvangsten, die via de lopende begroting (de zogenaamde exploitatie) worden verantwoord, wordt daarnaast ook gewerkt met de zogenaamde reserves en voorzieningen. Deze moeten gezien worden als een soort spaarpotjes. De reserves worden beheerd door de gemeenteraad. Alle mutaties in reserves behoeven goedkeuring van de raad. De reserves bestaan uit de algemene reserve en de bestemmingsreserves. De algemene reserve dient als buffer, weerstandsvermogen, om onverwachte incidentele tegenvallers op te vangen. De bestemmingsreserves daarentegen hebben van de raad (in de nota Reserves en Voorzieningen 2011) een bestemming gekregen om voor een bepaald doel ingezet te worden. Momenteel kennen we de volgende bestemmingsreserves. Bestemmingsreserves per Naam reserve Gemeentefonds Communicatie en voorlichting Nieuwe brandweerpost Uniformenfonds Personeelsbeleid Bestemmingsplannen Verwacht saldo per Doelstelling Egalisatie van fluctuaties accressen gemeentefonds t.b.v. exploitatie Dekking van uitgaven inzake communicatiebeleid 0 Dekking ten behoeve van realisatie nieuwe brandweerpost Dekking financiering aanschaf uniformen harmoniën en schutterijen Dekking van incidentele uitgaven arbobeleid en opleidingen personeel Dekking kosten actualiseren bestemmingsplannen en evt. tekorten BP * ten tijde van het behandelen van de nota reserves en voorzieningen (voorzien in december 2013) zal beoordeeld worden welke omvang de reserve nodig heeft om uitgaven de komende jaren op dit gebied mogelijk te maken. Ook de wijze waarop de reserve gevoed zal worden zal dan worden bepaald. Egalisatie belastingtarieven Nieuwe gemeentewerf Parkeervoorzieningen Centrale Kinderopvang Re-integratie Minimabeleid Toeristisch/recreatief beleid Rioleringen Egalisatie leges bouwvergunningen I-deel WWB Totaal bestemmingsreserves Teruggave overschot afvalstoffenheffing aan burger uit jaar t Dekking van de kapitaallasten van de nieuwe gemeentewerf Dekking van incidentele uitgaven parkeermaatregelen/- voorzieningen Dekking financiering kinderopvang doelgroepen o.a. in Brede School Dekking verschil rijksbijdrage participatiebudget kosten Vaals Werkt Dekking van uitgaven inzake armoede/- en minimabeleid Dekking van incidentele uitgaven op economisch en toeristisch gebied Egaliseren van de tarieven rioolheffing Egaliseren van de opbrengsten leges bouwvergunningen Dekking tekorten I-deel WWB Het verloop van de reserves en voorzieningen in 2014 blijkt uit het onderstaande overzicht. De mutaties uit onderstaand overzicht die via de exploitatie lopen zijn reeds toegelicht in het vorige onderdeel 3.5. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. Pagina 19 van 118

24 Verwachte mutaties reserves/voorzieningen Beginsaldo Toevoegingen Onttrekkingen Eindsaldo Algemene reserve Inzet van algemene reserve ten gunste van exploitatie (zie onderdeel 3.5) Inzet van algemene reserve ten gunste van balansposten Bestemmingsreserves Rentebijschrijvingen bestemmingsreserves 4% Toevoegingen bestemmingsreserves ten laste van exploitatie (zie onderdeel 3.5) Toevoegingen bestemmingsreserves ten laste van balansposten Inzet van bestemmingsreserves ten gunste van exploitatie (zie onderdeel 3.5) Inzet van bestemmingsreserves ten gunste van balansposten 0 Voorzieningen Toevoeging voorziening wegen Onttrekking wachtgeld gewezen wethouders Onttrekking onderhoud gemeentelijke gebouwen Totale omvang reserves/voorzieningen In het overzicht zijn de mutaties, die in 2014 in zowel reserves als voorzieningen verwacht worden, toegelicht. Voor wat betreft het beleid (doelstelling, omvang e.d.) van de onderscheiden reserves en voorzieningen wordt in dit verband kortheidshalve verwezen naar de meest recente Nota Reserves & Voorzieningen Eind 2013 zal deze nota geactualiseerd worden en ter besluitvorming aan uw raad worden voorgelegd. Onderstaand overzicht toont de totale ontwikkeling in de reserves & voorzieningen tot eind Verloop reserves en voorzieningen periode Begin 2014 Eind 2014 Eind 2015 Eind 2016 Eind 2017 Algemene reserve Bestemmingsreserves Totaal reserves Totaal voorzieningen Totaal reserves/voorzieningen De volledige reserves- en voorzieningenportefeuille daalt van begin 2014 naar eind 2017 met ruim De afname betreft met name: inzet voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen (onttrekkingen & toevoegingen per saldo) ; inzet reserve personeelskosten tbv strategisch opleidingsplan & arbo structureel; effecten diverse circulaires gemeentefonds Investeringsprojecten In deze programmabegroting zijn investeringskredieten opgenomen, welke nog niet eerder door de raad besloten en dus geraamd zijn. Onderstaand overzicht geeft een beeld van deze nieuwe investeringsprojecten, inclusief de daaruit voortvloeiende kapitaallasten, welke in de lasten van het betreffende programma zijn opgenomen. Nieuwe investeringsprojecten Jaar van uitvoering Investerings-bedrag (krediet) Jaarlijkse kapitaallasten Looptijd afschrijving Investeringen met een economisch nut ICT BGT Pick up Toyota Dyna Pagina 20 van 118

25 Nieuwe investeringsprojecten Jaar van uitvoering Investerings-bedrag (krediet) Jaarlijkse kapitaallasten Looptijd afschrijving Pick up Mega Electra Totaal nieuwe investeringen Naast deze nieuwe investering lopen nog diverse projecten door, die in het verleden reeds aan de orde zijn gesteld en waarvoor de raad kredieten beschikbaar heeft gesteld. Onderstaand overzicht brengt deze lopende investeringsprojecten in beeld. Lopende investeringen Oorsp. plan. Gevoteerd krediet Huidige stand van zaken jaar-uitvoer. Raadsbesluit Bedrag Gerealiseerd Restant Gereed Realisatie Activiteitenplein 2010 Begroting 2010 Kadernota 2011 Verkeersprioriteiten 2010 (o.a. Selzerbeeklaan Sneeuwberglaan) Verkeersprioriteiten 2011 (o.a. Viergrenzenweg) 2010 gereed Rb Begr gereed Rb Rb Opknappen vijver Obelisk 2010 gereed Begr Rb Rb Groenstructuurplan Rb Begroting 2011 Wegreconstructie Maastrichterlaan 2011 Rb Wegreconstructie Lemiers Rijksweg 2011 Rb Rioolrenovatie Maastrichterlaan 2011 Begroting 2009 kadernota 2011 kadernota 2011 kadernota Rioolrenovatie Rijksweg Lemiers 2011 Begroting 2009 kadernota Maatregelen wateroverlast 2009/2010 Begroting Maatregelen kaderrichtlijn water 2009/2012 Begroting 2009 kadernota 2011 Wegreconstructie en rioolvervanging Selzerbeeklaan Wegreconstructie en rioolvervanging Prins Bernardplein Wegreconstructie en rioolvervanging Nieuwe Hertogenweg Wegreconstructie en rioolvervanging Sjwats Jriss Wegreconstructie en rioolvervanging Camilluspark 2012 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. Reconstructie Epenerbaan 2009 Rb Rb Fietspad Randweg 2011 Kadernota 2010 Kadernota Centrumplan Vaals 2010 RB Pagina 21 van 118