Prof. J.Bael FAMILIALE VERMOGENSPLANNING. Cursus: schets van het familiaal vermogensrecht

Transcriptie

1 FAMILIALE VERMOGENSPLANNING Prf. J.Bael Cursus: schets van het familiaal vermgensrecht Examen: schriftelijk, geslten bek maar met wetbek, geen pure therievragen, vaak casussen. Inhud wettelijk erfrecht (deels herhaling) vrbehuden erfdeel verbd van erfvereenkmsten successierechten huwelijksvermgensrecht wettelijk stelsel (herhaling) cnventinele stelsels huwelijkscntract en wijziging huwelijksvermgensstelsel testamenten schenkingen cntractuele erfstellingen alternatieve instrumenten van familiale vemgensplanning bedingen van aanwas en tntinebedingen levensverzekeringen rechtspersnen (venntschappen, stichtingen ) andere 1

2 WETTELIJKE DEVOLUTIE Wie zijn de wettelijke erfgenamen? bledverwanten van de decujus langstlevende echtgent wettelijk samenwnende BLOEDVERWANTEN: 4 rden: 1 ste vr de 2 de, enz. => uitzndering bij klving Binnen elke rde erft de dichtste in graad => uitzndering bij plaatsvervulling Meerdere erfgenamen die aldus tt de nalatenschap kmen, dan krijgen ze in principe eenn gelijk aandeel. => uitz.: klving en plaatsvervulling Bledverwanten tt en met de 4 de graad erven. Uitz.: plaatsvervulling Vrbeeld: 1. de rde van de afstammelingen k ten vlle geadpteerde kinderen en hun afstammelingen k de gewn geadpteerde kinderen en hun afstammelingen let p: gewne adptie det slechts een familierelatie ntstaan met de adptant, niet met de familie van de adptant. Dus erven niet: de gewn geadpteerde kinderen van de afstammelingen van de decujus 2. de rde van de bevrrechte bledverwanten in de zijlijn en de pgaande lijn brers, zussen, halfbrers, halfzussen f afstammelingen daarvan. Z ja, k de uders. Wanneer er enkel uders zijn, dan zitten we in de derde rde. a. de uders k degene die de decujus ten vlle heeft geadpteerd. (vr het erfrecht van de adptant bij gewne adptie gelden bijzndere regels.) 2

3 b. de brers en zusters Ok de kinderen die dr de uders van de decujus ten vlle geadpteerd werden. ( vr het erfrecht van de kinderen die dr de uders van de decujus gewn werden geadpteerd, gelden bijzndere regels) Ok de halfbrers en halfzusters. De afstammelingen van brers en zusters en van de halfbrers en halfzusters. => Ok als zij uit eigen hfde tt de nalatenschap kmen (vlgens de meerderheid van de rechtsleer). Wij krijgt wat binnen de 2 de rde: De uders krijgen elk een vast ¼ De rest wrdt verdeeld tussen de bevrrechte zijverwanten Bijznder geval: Art. 751 BW: uders kmen in samenlp met afstammelingen van (half)brers en (half)zusters die uit eigen hfde tt de nalatenschap kmen en niet bij plaatsvervulling. Vrbeeld: Stel: vader is vrverleden. Meder van DC krijgt 1/4. Brer en zus krijgen 3/8. Als we weten dat we in de 2 de rde zitten. Dan vlgende vragen stellen: Is er plaatsvervulling? Is er geen kleine klving? Is er geen recht van wettelijke terugkeer? Vrbeeld: 3

4 De halfzus C erft de ganse nalatenschap => behrt tt 2 de rde => sluit grtvader in 3 de rde uit. Alle gederen van DC gaan naar mederlijke lijn. 3. de rde der ascendenten = alle bledverwanten in de pgaande lijn. Ok de uders, als zij pkmen znder brers en zusters f afstammelingen van brers en zusters. Vragen stellen: Is er klving? Is er tepassing van het recht van wettelijke terugkeer? Vrbeeld: DC heeft V en GV. Geen afstammelingen van DC, geen brers f zussen, nch afstammelingen daarvan. Vader krijgt alles. 4. rde van de zijverwanten = de bledverwanten in de zijlijn, andere dan brers en zusters en hun afstammelingen. Vragen stellen: Is er plaatsvervulling? Is er klving? Als er klving is, is er geen mildering f afzwakking van de klving? Vrbeeld: 4

5 DC heeft enkel m en tante. => we zitten in de 4 de rde. Hier klving. Afzwakking? Plaatsvervulling? DE PLAATSVERVULLING: Wat? De afstammelingen van een vrverleden erfgenaam kmen samen tt het erfdeel waarp hun uder, grtuder recht had. Zij kmen bij staken en niet hfdelijk tt de nalatenschap. Wanneer? Ten vrdele van: de afstammelingen van afstammelingen van de DC (k de afstammelingen van ten vlle geadpteerde kinderen en van gewn geadpteerde kinderen) Ten gunste van afstammelingen van brers en zusters, halfbrers, halfzusters. Ten gunste van afstammelingen van nnkels en tantes. Niet: de gewn geadpteerde kinderen van die afstammelingen, brers en zusters, nnkels en tantes (de familieband dr gewne adptie tt stand gebracht beperkt zich tt één graad). Wel: de ten vlle geadpteerde kinderen van die afstammelingen, brers en zusters, nnkels en tantes Vrwaarden: degene wiens plaats men vervult met vrverleden zijn f gelijktijdig verleden zijn. Men kan niet de plaats vervullen van een verwerpende erfgenaam, evenmin van een nwaardige erfgenaam. Onwaardig: je met in principe verrdeeld zijn. Bankier is getruwd met zijn vruw. 1 kind. Hij verkpt kasbns aan zijn ude erfgenamen en geeft hen kleurenkpies mee van stukken aan tnder. Kinderen van ude erfgenamen gaan met kleurencpies naar bank en die zeggen dat ze niet geldig zijn. Er kmt een interne audit bij bankier. Hij vermrdt zijn vruw en kinderen en 5

6 dan zichzelf. Bankier is dd dus hij kan niet meer strafrechtelijk verrdeeld wrden. Gevlg is dat alles naar de familie van de bankier is gegaan. Onwaardigheid werkt dus niet z ged in de praktijk. Kan men de plaats vervullen van een afwezige? Rechtbank van 1 ste aanleg kan vermeden van afwezigheid vaststellen, van zdra hij meer dan 3 maand niet verschenen is in zijn wnplaats f verblijfplaats en men meer dan 3 maand niets meer van gehrd heeft, zdanig dat er nzekerheid is ver het feit f hij ng leeft. Vermeden van afwezigheid hudt niet in dat hij dd verklaard wrd. Vrederechter stelt gerechtelijk bewindverder aan en die kan dan ptreden vr de afwezige f vermiste persn. Vr een aantal zaken heeft hij bijzndere machtiging van vrederechter ndig. Geen plaatsvervulling mgelijk want is niet dd f niet vrverleden. 2 de fase: rechtbank spreekt verklaring van afwezigheid uit. Zij kan dit den wanneer er minstens 5 jaar verstreken is sinds het vermeden van afwezigheid werd vastgesteld. Of er meer dan 7 jaar verstreken zijn dat men iets heeft ntvangen van de afwezige persn. Die beslissing wrdt meegedeeld aan ambtenaar van burgerlijke stand, verschrijving in registers. Vanaf dan wrdt die persn gelijkgeschakeld met een verledene. Heeft dus hetzelfde gevlg als een verlijden. Als die nalatenschap penvalt vr de verschrijving, dan meten we ervan uitgaan dat die persn ng leeft. Als het na de verschrijving gebeurt, dan meten we ervan uitgaan dat die persn vrverleden. Vaststelling dat persn verleden is: gerechtelijke verklaring van verlijden: wanneer een persn verdwenen is in levensbedreigende mstandigheden, men zijn lichaam niet heeft kunnen terugvinden f identificeren, en wanneer uit de mstandigheden blijkt dat zijn verlijden zeker is. In dat vnnis gaat de datum van verlijden vastgesteld wrden. Als men dat niet kan, dan gaat men de datum van de verdwijning als de datum van verlijden aanzien. Hier is het bepalend f de nalatenschap penvalt vr datum van verlijden f na de datum van verlijden. Hier is het bepalend f de nalatenschap penvalt vr datum van verlijden f na de datum van verlijden. Vrbeeld: DC heeft 2 kinderen. MC en B. MC heeft 1 kind MT. Indien MC de nalatenschap verwerpt, dan is er geen plaatsvervulling naar Belgisch recht vr MT. MT staat in de 2 de graad tv DC. Dr verwerping kmt vlledige nalatenschap te aan B. 6

7 Geen prbleem: het feit dat men de nalatenschap van de persn wiens plaats men inneemt verwrpen heeft, f dat men nwaardig was m te erven in de nalatenschap van degene wiens plaats men inneemt. Vrbeeld: DC heeft 2 kinderen: An en Bart (dd). Bart heeft 2 kinderen: Bav en Bert. Als ze de nalatenschap van Bart verwrpen hebben, kunnen ze wel ng erven van DC. Vrbeeld: In principe erven de kleinkinderen dr plaatsvervulling, dus elk ½. Ingeval B nwaardig was m te erven, kan D zijn plaats niet vervullen en blijft hij in de 2 de graad staan. C kmt daarentegen dr plaatsvervulling in de 1 ste graad te staan en verkrijgt dus de gehele nalatenschap. Vrbeeld: Vrbeeld: A en B aanvaarden de nalatenschap. A en B krijgen elk ½. A is vrverleden: C en D elk ¼. B ½. A verwerpt de nalatenschap: B krijgt alles! A en B verwerpen de nalatenschap: C, D, E, F, G elk 1/5, uit eigen hfde. Geen plaatsvervulling. A en B vrverleden: plaatsvervulling: C en D ¼; E, F, G elk 1/6. Vrbeeld: C en D kmen samen tt de helft waarte A gerepen was, dus elk ¼. 7

8 H en I nemen de plaats in van E, die als hij ng leefde, samen met F en G tt de helft zu gekmen zijn waarte B gerepen was. => F en G elk 1/6 (1/3 van ½) => H en I elk 1/12 (1/2 van 1/6) Vrbeeld: Vrbeeld: Vrbeeld: A en B = kinderen van DC uit zijn 1 ste huwelijk C = kind van DC uit zijn 2 de huwelijk A, B en C = in leven zijn: sluiten ze al hun kinderen en kleinkinderen uit => A, B en C elk 1/3 C = vrverleden:g, H en I plaatsvervulling en samen erven ze 1/3 (die tekwam aan C), dus elk 1/9 A, B en C = vrverleden: D, E, F, G, H en I kmen niet bij hfde p, maar bij plaatsvervulling. => F = 1/3 => B, D en E = elk 1/6 => G, H en I = elk 1/9 I = vrverleden: J en K kmen dr plaatsvervulling p => elk 1/18 (= ½ van 1/9) A = nwaardig f verwerpt: D en E kmen niet meer in aanmerking, want ze staan in de 2 de graad en ze kmen p met B en C die in de 1 ste graad staan. Vrbeeld: Vrbeeld: 8

9 A en B (2 de rde) sluiten de GV1, GV2 en GM (3 de rde) uit. => A en B elk ½ A en B = verwerpen: C, D en E kmen in eigen hfde p (vlwaardige vertegenwrdigers van de 2 de rde) => elk 1/3 Vrbeeld: Vrbeeld: V en M: elk ¼ A, B en C: elk 1/3 van de resterende helft => elk 1/6 V = vrverleden: A, B en C wrden tt ¾ van de nalatenschap gerepen => elk ¼ (= 1/3 van ¾) Vrbeeld: A en B (2 de rde) sluiten GV1, GV2 en GM (3 de rde) uit. => A en B = elk ½ A en B verwerpen: C, D en E kmen in eigen hfde p (2 de rde) => elk 1/3 Vrbeeld: E is vrverleden: V en M elk ¼, F ½. E verwerpt: V en M elk ½. DE KLOVING 9

10 Wat? Bij klving wrdt de nalatenschap in 2 gelijke delen verdeeld tussen de bledverwanten in de vaderlijke lijn enerzijds en de bledverwanten in de mederlijke lijn anderzijds. Wanneer? Vanaf de derde rde (uitz. de kleine klving) Binnen de vaderlijke lijn kmt de helft van de nalatenschap te aan de dichtste in rde en graad, binnen de mederlijke lijn kmt de andere helft van de nalatenschap te aan de dichtste in rde en graad (behudens plaatsvervulling). Mildering wanneer in één lijn een uder erft en in de andere lijn een zijverwant: de uder erft k het vruchtgebruik p een derde van de gederen die geërfd wrden in de andere lijn. Als er geen erfgenamen zijn in de ene lijn, dan zal hun deel geërfd wrden dr de erfgenamen in de andere lijn. Kleine klving Sms binnen de 2 de rde een kleine klving (beperkte klving) plaats: wanneer er naast vlle brers en zusters k halfbrers en halfzusters tt de nalatenschap kmen; wanneer er halfbrers f halfzusters zijn van mederszijde en halfbrers f halfzusters van vaderszijde De nalatenschap (f het gedeelte van de nalatenschap dat niet tekmt aan de uders van DC) wrdt in 2 gelijke delen verdeeld tussen de vaderlijke lijn en de mederlijke lijn van de DC. Vlle brers en zusters erven in beide lijnen (de vaderlijke en de mederlijke lijn), terwijl halfbrers en halfzusters enkel erven in hun lijn. Vrbeeld: C, D, E = halfbrers Vast ¼ aan de vader en de meder tekennen. 10

11 Tabel: V ¼ M ¼ TOTAAL A 1/8 1/8 7/40 B 1/8 1/20 7/40 C 1/20 2/40 D 1/20 2/40 E 1/20 2/40 Vrbeeld: In mederlijke lijn (1/2): A en B => elk ¼ (= ½ van ½) In de vaderlijke lijn (1/2): A, B en C => elk 1/6 (= 1/3 van ½) Ttaal: A = 5/12 B = 5/12 C = 2/12 Vrbeeld: In mederlijke lijn (1/2): A en B => elk ¼ (= ½ van ½) In de vaderlijke lijn (1/2): C en D => elk ¼ (= ½ van ½) 11

12 Vrbeeld: Klving (3 de rde) In mederlijke lijn (1/2) O = ½ (3 de rde, 2 de graad) In vaderlijke lijn (1/2) GM = ½ (4 de rde, 3 de graad) Vrbeeld: We zitten in de 3 de rde. V krijgt VG p 1/3 van hetgeen neef, nicht en nnkel krijgen. Dus hij krijgt 1/2 in vlle eigendm en 1/6 in VG. Om: 1/12 vlle eigendm en 1/12 VG Neef en nicht: 1/24 vlle eigendm en 1/24 VG. Vrbeeld: Vrbeeld: Er is klving (3 de rde). Maar de klving wrdt gemilderd mdat een uder pkmt met een zijverwant in de andere lijn. M = ½ vlle eigendm VG p 1/3 van het deel dat aan T tekmt => 1/6 VG (=1/3 van ½) T = 1/6 blte eigendm 1/3 vlle eigendm Klving (3 de rde) In de vaderlijke lijn (1/2): 12

13 O (4 de rde, 3 de graad) sluit GO (4 de rde, 4 de graad) uit. O = 1/2 In de mederlijke lijn (1/2): GT en GO => elk 1/4 Vrbeeld: A is kleinkind van nnkel (brer van meder van DC). GV krijgt ½ en A krijgt ½. A staat in 5 de graad tv DC, maar er is plaatsvervulling en daardr kmt hij in de 3 de graad te staan. Vrbeeld: ½ aan bledverwanten van meder, dus GV en GM krijgen elk ¼. A staat in de 5 de graad en er is geen plaatsvervulling (zie vrwaarden hiervr). Grtm is een nnkel van de vader van DC. A kan dus niets krijgen. Helft die nrmaal naar familie van vader ging, gaat naar familie van meder. GV en GM langs mederszijde krijgen elk ½. HET RECHT VAN WETTELIJKE TERUGKEER => afvragen vanaf de 2 de rdersprng van de gederen in de nalatenschap nagaan. Wanneer? 1. wanneer de erflater verlijdt znder afstammelingen 2. wanneer de erflater een schenking heeft ntvangen van een ascendent (bledverwant in de pgaande lijn) 3. wanneer de ascendent langer is blijven leven dan de erflater 4. wanneer de geschnken gederen ng in natura in de nalatenschap aanwezig zijn 13

14 => dan keren de geschnken gederen terug naar de schenker. Opm.: de erfgenamen dragen bij in het passief naar verhuding van hetgeen zij uit het actief bekmen hebben, miv hetgeen bekmen is p grnd van het recht van wettelijke terugkeer. Vrbeeld: 1 miljen eur aan DC geschnken dr vader (huis) In nalatenschap van vader zitten k ng rerende gederen met een waarde van eur En perceel landbuwgrnd met een waarde van eur gekregen in de nalatenschap van meder. Hypthecaire schuld, vr verbuwingen aan huis, eur geleend. Is ng af te lssen. Naar welke categrie gaat de nalatenschap? Naar erfgenamen van 2 de rde, er is een brer en een zus. Vader, meder, brers en zussen, waarbij vader en meder elk een vast ¼ krijgen. Vader ¼, brer en zus elk 3/8. Maar schenking van vader aan DC, huis, en vader leeft ng, dus huis keert terug naar vader. Landbuwgrnd bekmen in nalatenschap van zijn verleden meder. Geen wettelijk recht van terugkeer, het is immers niet geschnken. Bvendien heeft meder de DC niet verleefd eur, erfgenamen krijgen een stuk van de nalatenschap. Vader eur p het eerste zicht. Maar principe is dat men bijdraagt in het passief in verhuding tt hetgeen zij uit het actief bekmen. Vader krijgt Dus x ( / ) = Brer en zus x ( / ) = Vrwaarde vr recht van wettelijke terugkeer is dat de geschnken gederen ng in natura in de nalatenschap aanwezig zijn. Als die vervreemd zuden zijn, maar prijs is ng niet betaald, dan vindt het recht van wettelijke terugkeer tepassing p de prijs die ng niet betaald is. 14

15 ADOPTIE 1. dr de vlle adptie wrdt de geadpteerde vlledig gelijkgeschakeld met een natuurlijk gebren kind van de adptant. a. de erfaanspraken van het ten vlle geadpteerde kind en van zijn afstammelingen: Het geadpteerd kind en zijn afstammelingen verkrijgen dr de vlle adptie, hetzelfde statuut en dezelfde rechten en verplichtingen als zij zuden hebben indien het kind gebren was uit degenen die het ten vlle hebben geadpteerd. => gelijkwaardige erfrechten Alle banden met de vregere familie van de geadpteerde wrden verbrken, uitz.: huwelijksbeletselen en vlle 1-uderadptie. Dit laatste is het geval waarbij we een kind hebben van de vruw en het kind wrdt geadpteerd dr de echtgent van die vruw. Vrbeeld: 3 kinderen van DC, maar C is tijdens het leven van DC ten vlle geadpteerd dr V en M. C gaat niet kunnen erven van zijn rsprnkelijke vader. A en B = elk ½ Aan de andere kant wrdt C vlledig gelijkgeschakeld met een kind van de adptieve vader en meder, hij zu dus kunnen erven van brer en zus f grtvader f grtmeder in de nieuwe familie. b. de erfaanspraken in de nalatenschap van het ten vlle geadpteerde kind Bledverwanten uit de nieuwe familie van het ten vlle geadpteerde kind hebben eenzelfde vlwaardige erfaanspraak in diens nalatenschap als ze zuden hebben in de nalatenschap van kinderen gebren uit de adptant. 15

16 De rsprnkelijke familie kan daarentegen geen enkele erfaanspraak meer laten gelden in diens nalatenschap vermits hij niet meer tt de rsprnkelijke familie behrt. Vrbeeld: DC, kind van V en M, dr A en B ten vlle geadpteerd. Orsprnkelijke familie heeft geen erfaanspraken meer. In de adptieve familie: klving: A = ½ VE 1/6 VG O = 2/6 VE 1/6 BE 2. bij gewne adptie a. de erfaanspraken van het gewn geadpteerde kind en van zijn afstammelingen: Vrbeeld: i. de geadpteerde (en zijn afstammelingen) erven in de nalatenschap van de adptant, zals een kind (f diens afstammelingen) van de adptant. => zij behren tt de 1 ste rde en sluiten alle vertegenwrdigers van verdere rden uit. => zij beperken de LLE tt zijn erfaanspraak in VG p de gehele nalatenschap => geen recht van erfpvlging p de gederen van de bledverwanten van de adptant. Bij vrverlijden van de adptant is plaatsvervulling ten vrdele van de geadpteerde niet tegestaan. => behuden hun erfrechten in hun rsprnkelijke familie. 16

17 DC verlijdt. DC heeft een kind C en een vrverleden gewn geadpteerd kind B. C en D = elk ½ => want D kan de plaats vervullen van B Vrbeeld: DC heeft 3 kinderen: A B C. B en C zijn geadpteerd. C is vrverleden en heeft 2 kinderen D en E nagelaten. Nalatenschap tekennen: de afstammelingen van de gewn geadpteerde erven van de adptant. A en B = elk 1/3 D en E = elk 1/6 (1/2 van 1/3) Vrbeeld: ii. De geadpteerde erft niet in de nalatenschap van de familieleden van de adptant Vrbeeld: Vrbeeld: C gewn geadpteerd dr A. B verwerpt de nalatenschap. Wie krijgt de nalatenschap? C kan nit erven van de vader van A. D staat in de 2 de graad en zal in die graad tt de nalatenschap kmen. In geval van vlle adptie van C dr A. C krijgt dan alles. Er is plaatsvervulling ten gunste van afstammelingen van afstammelingen. 17

18 iii. De geadpteerde en zijn afstammelingen behuden alle erfrechten in hun rsprnkelijke familie Vrbeeld: A is vrverleden. B en C kinderen van A. C is gewn geadpteerd dr Y en Z. C kan niet meer erven in zijn rsprnkelijke familie in geval C vlledig geadpteerd zu zijn, dan zu de nalatenschap vlledig naar B gaan. b. Wat gebeurt er met de nalatenschap van het geadpteerd kind? eerste hypthese: het geadpteerd kind laat afstammelingen na: deze ervan alles (is er een echtgent, dan erft deze het VG p de vlledige nalatenschap, de afstammelingen de BE) tweede hypthese: het geadpteerde kind laat geen afstammelingen en geen echtgent na: 1) er is vreerst een recht van terugkeer: De ascendenten, de adptanten f hun erfgenamen in de nederdalende lijn, nemen uit de nalatenschap wat van hun kant in de nalatenschap is gekmen dr schenking, erfenis f legaat. Vraag die hier gesteld met wrden: heeft de geadpteerde geërfd van de bilgische (grt)uders f van de adptanten, f hebben deze bilgische (grt)uders f adptanten destijds een schenking gedaan aan f een legaat gemaakt in het vrdeel van het geadpteerd kind? Vrwaarde vr dit recht van terugkeer: de gederen meten ng in natura in de nalatenschap van de geadpteerde aanwezig zijn. 18

19 2) de rest van de nalatenschap wrdt in 2 gelijke delen verdeeld tussen de rsprnkelijke familie en de adptieve familie: a. in de rsprnkelijke familie kmt die helft te aan de bledverwanten (vlgens de gewne rangrde van het erfrecht) b. in de adptieve familie kmt die andere helft te aan de adptant f elk der adptanten bij helften, f aan hun erfgenamen in de nederdalende lijn Wat als in een familie niemand erft? => die helft kmt te aan de andere familie Vrbeeld: V en M zijn adptieve vader en meder. We zitten in de 2 de hypthese Er is niet geschnken, er is niet geërfd, aan DC. Vader en meder, rsprnkelijke familie, krijgen elk ¼. We zitten daar in de 3 de rde. In de adptieve familie, kennen we de helft te aan de uders f als die er niet meer zijn aan A en B. dus A en B krijgen elk ¼ in de plaats van hun adptieve meder. Vrbeeld: DC heeft geen afstammelingen. V en M zijn rsprnkelijke uders van DC. M is vrverleden. DC is gewn geadpteerd. Nnkel E in de familie van de meder. In de familie van V, zijn er 2 tantes. 2 kinderen van adptanten, A en B. In nalatenschap: 1) Huis geërfd van M. 2) Huis dat is geschnken dr V. 3) Appartement aangekcht dr DC, lening hiervr aangegaan en die wrdt afbetaald met zijn berepsinkmsten. 1) Recht van wettelijke terugkeer kunnen we geen uitwerking geven. M is vrverleden en het is geërfd. 2) Recht van wettelijke terugkeer, adptieve vader is ng in leven. 19

20 Vrbeeld: 3) helft van de nalatenschap aan adptieve familie: V krijgt ¼, A en B krijgen elk 1/8. In de rsprnkelijke familie: derde rde, klving, psplitsen tussen bledverwanten in vaderlijke lijn en mederlijke lijn. ½ van ½ is ¼ vr vader en k ¼ vr E. Er is 1 geval waarin het principe van klving wrdt afgezwakt, indien in de ene familie een uder tt de nalatenschap kmt en in de andere een zijverwant=> vader krijgt ¼ in vlle eigendm en 1/12 VG. E bekmt 2/12 in vlle eigendm en 1/12 naakte eigendm. Derde hypthese: de geadpteerde laat geen afstammelingen na, maar wel een echtgent: De vrgaande regeling geldt vr de BE van het EV van de geadpteerde. De echtgent erft de rest (nl. VE van het aandeel van de geadpteerde in het gemeenschappelijk vermgen en VG van EV van de geadpteerde). 1ste hypthese: het geadpteerd kind laat afstammelingen na: deze ervan alles (is er een echtgent, dan erft deze het VG p de vlledige nalatenschap, de afstammelingen de BE) Bijznder geval in de eerste hypthese: de afstammelingen van het geadpteerd kind erven alles, zij verlijden p hun beurt znder nakmelingen: vr de nalatenschap van de laatste van de afstammelingen van de geadpteerde geldt een dubbele klving: 1) een eerste klving tussen de vaderlijke en de mederlijke lijn van de verledene 2) als nu bv. de vader van de verledene een geadpteerd kind was, dan heeft binnen de vaderlijke lijn een 2 de klving plaats tussen de rsprnkelijke en de adptieve familie Vrbeeld: DC heeft echtgent X, maar die gaan we wegdenken. DC is een kind van M en V. V is gewn geadpteerd dr B en dr C. V is vrverleden. 20

21 D is de vader van de adptante C. In de familie van de vader hebben we ng een brer G en een zus en een grtvader E langs vaderszijde. Effecten met een waarde van eur geërfd van V. En V heeft zelf geërfd van zijn meder F. Perceel grnd met een waarde van eur, geërfd van V en die heeft geërfd van C. Huis eur, geërfd van V en die heeft het gekregen van D. Huis met een waarde van eur Spaarbekje waarde van eur In de familie van de vader, gaan we een 2 de klving tepassen tussen de adptieve familie en zijn rsprnkelijke familie. In de rsprnkelijke familie gaan we kijken wie het dichtst staat in graad. 21

22 HET WETTELIJK ERFRECHT VAN DE LANGSTLEVENDE ECHTGENOOT: Vrwaarden m erfgenaam te zijn: 1. de langstlevende echtgente mag niet van tafel en bed gescheiden zijn. Wat in geval van verzening? 2. Let p: prcedure van echtscheiding f scheiding van tafel en bed dr nderlinge testemming. Wat in geval van afstand van de prcedure? Dan vervalt de vereenkmst ver het erfrecht en het vrbehuden erfdeel. Wat erft de LLE? => 3 hypthesen: 1) LLE kmt p samen met afstammelingen van DC 2) LLE kmt p samen met andere bledverwanten van DC 3) LLE kmt p znder erfgerechtigde bledverwanten van DC 1) De LLE kmt p met afstammelingen van de eerstgestrven echtgent: - de LLE krijgt het VG p de vlledige nalatenschap - de afstammelingen krijgen de BE Vrbeeld: DC, X is zijn vruw, A en B kinderen. LLE: krijgt het VG p de nalatenschap BE gaan we dan verdelen vlgens de regels. We zitten in de eerste rde. A en B krijgen elk 1/3 BE. E en F krijgen elk 1/6 BE 22

23 2) LLE kmt p met andere bledverwanten van de eerstgestrven echtgent: - LLE krijgt de VE van het aandeel van de eerstverleden echtgent in het gemeenschappelijk vermgen, en het VG p de eigen gederen van de eerstgestrven echtgent, - de bledverwanten van de eerstgestrven echtgent krijgen de BE van de eigen gederen van de verledene. De LLE heeft een recht van VG p de gederen nderwrpen aan een recht van wettelijke terugkeer, tenzij in de akte schenking f in testament anders bepaald is. Advies aan mensen die truwen nder stelsel van scheiding van gederen: testament maken. Vrbeeld: DC is getruwd nder het wettelijk stelsel, LLE verkrijgt VG p vlledige eigendm. Getruwd nder scheiding van gederen, LLE krijgt VG p deel van eigen vermgen Getruwd nder algehele gemeenschap: LLE krijgt alles. 3) LLE kmt p znder bledverwanten van de verleden echtgent in de erfrechtelijke graad: - De LLE verkrijgt de VE van de vlledige nalatenschap. Wetswijziging: LLE k een recht p huur van het nrerend ged dat bij het verlijden tt gemeenschappelijke verblijfplaats diende. De mzetting van het VG van de LLE: Mdaliteiten: mzetting in vlle eigendm: de LLE staat VG af p bepaalde gederen in ruiil vr BE p andere gederen; mzetting in een sm geld: het VG p erfgederen wrdt vervangen dr een sm geld; 23

24 mzetting in een rente: het VG wrdt mgezet in een gewaarbrgde en geïndexeerde rente. Het mzettingsrecht kan zwel p het geheel als p een gedeelte van de gederen wrden uitgeefend. Vrbeeld: 2 huizen: waarde van eur elk VG heeft waarde van 50% Weduwe heeft VG p die 2 huizen, Pieter BE. 1 ste mgelijkheid: Weduwe staat VG af p ene huis, Pieter verkrijgt p dat huis dan VE. Zij krijgt de BE van het andere huis in ruil van Pieter. 2 de mgelijkheid is zeggen dat ze vr het VG geld krijgt. 3 de mgelijkheid is dat ze een geïndexeerde rente van eur ntvangt. Initiatiefrecht: 1. LLE kmt p samen met afstammelingen van de verleden echtgent: de mzetting kan gevraagd wrden dr: LLE Afstammelingen De rechter heeft discretinaire berdelingsbevegdheid. Evenwel kan de mzetting van het VG mbt de gezinswning en huisraad niet gebeuren tegen de wil van de LLE. 2. LLE kmt p met andere persnen dan afstammelingen: a. LLE i. LLE kan de mzetting eisen binnen 5 jaar na het penvallen van de nalatenschap De rechter met dan de mzetting testaan; bij uitz. kan de mzetting geweigerd wrden als daardr de belangen van een nderneming f van een berepsarbeid ernstig zuden geschaad wrden ii. LLE kan ten allen tijde eisen dat hem de BE van de gezinswning met huisraad tegewezen wrdt tegen betaling 24

25 (deze inkp gebeurt met eigen middelen, het is niet ndig dat in ruil VG p andere erfgederen wrdt afgestaan) De rechter met dit dan testaan; bij uitz. kan dit geweigerd wrden als daardr de belangen van een nderneming f van een berepsarbeid ernstig zuden geschaad wrden. iii. LLE kan de mzetting vragen k meer dan 5 jaar na het verlijden De rechter kan dan de mzetting testaan als hij rdeelt dat het billijk is de mzetting te te staan, gezien de mstandigheden eigen aan de zaak. b. Andere blte eigenaars dan afstammelingen i. De andere blte eigenaars dan afstammelingen kunnen de mzetting ten allen tijde vragen De rechter kan dan de mzetting testaan als hij rdeelt dat het billijk is de mzetting te te staan, gezien de mstandigheden eigen aan de zaak; evenwel kan de mzetting van het VG mbt de gezinswning en de huisraad niet gebeuren tegen de wil van de LLE. Uitzndering p vrgaande regels inzake het initiatiefrecht: als de LLE het VG uitefent p gederen nderwrpen aan een recht van wettelijke terugkeer: => de mzetting kan niet dr de LLE gevraagd wrden; zij kan enkel gevraagd wrden dr degene die het recht van wettelijke terugkeer bezit. Kan het initiatiefrecht ntnmen wrden? De wet bepaalt het vlgende: 1. aan de LLE kan niet het recht ntnmen wrden de mzetting te vragen mbt de gezinswning met huisraad; evenmin kan aan de LLE het recht van inkp van de BE ntnmen wrden. 2. aan de afstammelingen uit een vrig huwelijk van de verleden echtgent kan niet het recht ntnmen wrden m de mzetting te vragen. De regel dat de erflater het mzettingsrecht niet kan ntnemen mbt reservataire gederen. 25

26 Vrbeeld: LLE wnt in serviceflat. 2 huizen van elk eur. We hebben Pieter die een kind is uit een vrig huwelijk. Pieter kmt tt nalatenschap samen met weduwe. Hij wil VG den mzetten. In BW staat dat mzettingsrecht hem niet kan wrden ntnmen. DC heeft testament gemaakt: ntneemt het mzettingsrecht aan Pieter mbt huis. Dit kan niet vlgens de wet, RL: DC kan testament maken in vrdeel van LLE en hij kan daarin vrij beschikken ver de helft van zijn vermgen, de andere helft met tekmen aan Pieter in BE. DC kan in zijn testament zeggen dat hij 1 huis in vlle eigendm vlledig kan tekennen aan LLE. Dus hij met k kunnen zeggen dat LLE minder kan, z bv VG p 1 huis, maar dat de mzetting niet gevrderd kan wrden mbt dat huis. HET WETTELIJKE ERFRECHT VAN DE WETTELIJK SAMENWONENDE Vrwaarden m erfgenaam te zijn: verklaring van wettelijke samenwning + wettelijke samenwning mag niet beëindigd zijn de LL wettelijke samenwnende mag geen afstammeling zijn van de eerststervende Vrbeeld: Vader heeft 4 kinderen, kmt enkel ng vereen met An. Hij zu graag Jan, Luc en Marc nterven, maar dat kan niet. ¾ van de nalatenschap met naar de kinderen gaan. Hij kan ver ¼ vrij beschikken en dat extra aan An geven. Nu kan hij wel gaan samenwnen met An en dan zu zij het VG krijgen p de wning. De wetgever heeft zulke situaties (misbruik) willen vrkmen en daarm mag de langstlevende wettelijke samenwnende geen afstammeling zijn van de eerststervende. Wat erft de wettelijk samenwnende? 1. recht van VG p de gemeenschappelijke verblijfplaats en p het daarin aanwezige huisraad 26

27 2. recht p de huur betreffende de gemeenschappelijke verblijfplaats en recht van VG p het daarin aanwezige huisraad. 1. Vrwerp van het recht van VG: VG van het nrerend ged dat tijdens het samenwnen het gezin tt gemeenschappelijke verblijfplaats diende Vragen: Wat bij feitelijke scheiding? Wat als er meerdere gemeenschappelijke verblijfplaatsen zijn: Alle gemeenschappelijke verblijfplaatsen? Keuze? De vrnaamste? Vragen die rijzen: recht p mzetting van het VG en recht m inkp van de blte eigendm: nut van een testament waarbrgen vr de BE: inventaris brgstelling: nut van een testament, in het zakenrecht is immers vrzien dat als de vruchtgebruiker die waarbrgen niet kan geven, de BE die gederen kan verpachten. ksten verbnden aan het recht van VG nrerend ged behrt in mede-eigendm aan een derde Vruw1 en man hebben samen huis. Man is gaan samenwnen met vruw2. Vruw 1 leeft ng, man is uit de echt gescheiden en dan gaan samenwnen met vruw 2. Vruw 2 kmt bij u en zegt: ik heb recht van VG p de gezinswning. Stelling 1 in de RL: huis behrde te aan de ex en de gestrven partner. Je kan het VG dus niet afdwingen want je kan niet uit nverdeeldheid treden mits nderlinge testemming. Ander deel van de RL zegt dat we meten kijken wat er gebeurt met het nverdeeld vermgen dat er ng is tussen de ex-echtgente en de man. Als het tegekend wrdt aan de vruw f verkcht aan een derde, dan kan dat VG niet uitgeefend wrden. We meten rekening huden met de declaratieve werking van de verdeling. Als iemand verdelingsakte tekent, waarbij die uit nverdeeldheid treedt, dan gaat men ervan uit dat dat nrerend ged vanaf het bestaan van de nverdeeldheid heeft tebehrd. De verdelingsakte hudt dus een srt terugwerkende kracht in. Dit is niet z vr de huur (die in de peride van nverdeeldheid werd betaald). 27

28 Als het huis tegekend wrdt aan de man, dan zit dat huis bij zijn verlijden vlledig in zijn vermgen en kan dat VG uitgeefend wrden p het vlledige huis. 2. Vrwerp van het recht p huur: recht p de huur van het nrerend ged dat bij het penvallen van de nalatenschap het gezin tt gemeenschappelijke verblijfplaats diende vragen: wat bij feitelijke scheiding? neen Wat als er meerdere gemeenschappelijke verblijfplaatsen zijn? Wat met de huurverplichtingen? ten laste van de langstlevende wettelijk samenwnende? In de rechtsleer zeggen ze dat het recht p de huur, het recht is m de huur vrt te zetten, dus de rechten en verplichtingen van de huur gaan ver p de langstlevende wettelijk samenwnende. Vraag: huurwaarbrg? Vr de erfgenaam f de langstlevende wettelijk samenwnende partner? Prf: huurwaarbrg is 1 van de aspecten van het huurcntract en dus zal tebehren aan de langstlevende wettelijk samenwnende. Met de langstlevende wettelijk samenwnende bijdragen in de schulden en lasten van de nalatenschap? 2 stellingen: - ja - nee Algemene regel is dat een wettelijke erfgenaam, als hij een aandeel bekmt in de activa, hij k met bijdragen tt de passiva. Deze regel geldt k bij het recht van wettelijke terugkeer. Als LLE een VG bekmt, dan met hij bijdragen tt het passief. De LLE bekmt een algemeen VG. Art.612 BW. Hier hebben we geen algemeen VG, maar een bijznder VG. Cmbineren 611 en 612 BW. VG nder bijzndere titel die met niet bijdragen tt de schulden. Men met geen aandeel in de schulden ten laste nemen. Man en vruw hebben huis gekcht. Man heeft van zijn uders de BE van een appartement gekregen samen met zijn zus. Ze waren bezrgd ver de aansprakelijkheid van de vader die dkter was. Man en vruw vregen zich af f ze dr die BE, k zuden meten instaan 28

29 vr de schulden van de vader. Vlgens de prf is er hier geen sprake van een verplichting m bij te dragen tt de schulden in de nalatenschap. Wel bijdragen: Argument 1, Franstalige RL, het is een algemeen VG (wat in casu niet z is) Argument 2, Nederlandstalige RL, bij anmale nalatenschap. Meerderheidspvatting: ja, wel bijdragen tt schulden en lasten in de nalatenschap Minderheidspvatting: neen, niet bijdragen tt schulden en lasten in de nalatenschap. We hebben een man en vruw, wettelijk samenwnen, huis is van de man. Hij heeft het geschnken gekregen van zijn vader in VE. Man sterft. Nu hebben we 2 cnflicterende bepalingen. Huis keert terug naar vader, want we zitten in de 2 de rde, er is schenking, geschnken ged zit ng in natura in de nalatenschap. Andere kant: heeft wettelijk samenwnende een recht van VG p het nrerend ged. Eerste vaststelling: in 747 BW is niet aangepast. Artikel dat recht van wettelijke terugkeer in geval van adptie, daar weten we dat de LLE dat recht VG kan uitefenen. Bvendien stellen we vast dan in 747 staat dat ascendent dat terugkrijgt met uitsluiting van alle andere erfgenamen. Dat is de stelling van Casman. Er zijn argumenten vr de stelling dat er wel een recht van VG kan uitefenen: regel dat latere wettelijke regeling vrrang heeft p vregere wettelijke regeling. Bvendien staat er in art; dat handelt ver het VG van LLE, dat dat is met uitsluiting van andere erfgenamen. Prf is het eens met laatste stelling. Vader heeft ged geschnken aan zn, maar de zn wil dat het ged wel in de familie blijft, maar dat zijn vruw er tch een VG p heeft. He plssen? Testament. In een testament kan afbreuk gedaan wrden aan recht van wettelijke terugkeer. Dit wrdt algemeen aangenmen in de RL. Men kan dus vrzien dat VG zal tekmen aan de LLE. De vergelijking met de LLE die de cncrete reserve bekmt.. Nut van een testament. DE NALATENSCHAP KOMT TOE AAN DE STAAT Kmt de nalatenschap niet te aan wettelijke erfgenamen, nch aan legatarissen => staat 29

30 Als er een wettelijk samenwnende partner is, dan heeft die enkel recht p VG van gezinswning en huisraad. Ongeacht f die in samenlp kmt met bledverwanten f niet. BE aan de staat. DE RESERVE Begrip het vrbehuden deel van de nalatenschap waarver de DC niet ten kstenlze titel mag beschikken daartegenver staat het beschikbaar deel Meder heeft 2 kinderen die ze al 20 jaar niet meer gezien heeft. Vruw geeft kasbns aan buur. Na het verlijden, kmen kinderen kasbns vragen. Kinderen zijn reservataire erfgenamen, dit stuk van de nalatenschap wrdt berekend p de nalatenschap + alle schenkingen die er gebeurd zijn. We gaan ervan uit dat er in de nalatenschap niets meer zit. De zn en dchter kunnen zeggen dat ze 2/3 meten krijgen van eur (kasbns). Kasbns kunnen vrij gemakkelijk teruggevnden wrden. Buur is verrdeeld wegens diefstal. Ander vrbeeld: Vruw heeft geen kasbns maar een huis. Ze heeft een testament gemaakt waarin ze het huis aan buurman geeft. Ze heeft niets anders. Dan kunnen de kinderen afkmen en 2/3 peisen. Ze kunnen effectief aanspraak maken p het huis zelf. Ze kunnen de penbare verkp eisen. Want je kan altijd uit nverdeeldheid treden. Als het zu gaan m een huis dat geschnken is aan buurman, die het vlledig heeft pgeknapt. Tegen het verlijden kunnen de kinderen ng steeds hun vrbehuden erfdeel peisen. Kenmerken geen vrdering in geld, wel een zakelijke vrdering tt inkrting in natura de reservatair met ab intestat tt de nalatenschap kmen! Als ze ingevlge de wettelijke erfpvlging tt de nalatenschap kmen. kan enkel ingerepen wrden tegen beschikkingen nder kstelze titel de reserve is een eigen recht van de reservatair. Titularissen van de reserve: Afstammelingen, LLE en bledverwanten in pgaande lijn. Enkel en alleen als zijn ingevlge de wettelijke erfpvlging tt de nalatenschap kmen. 30

31 1) Afstammelingen mvang van de reserve BD = ½ als 1 afstammeling reserve = 1/2 BD = 1/3 als 2 afstammelingen reserve = 2/3 BD = ¼ als 3 f meer afstammelingen reserve = ¾ Verwerpende, afwezige f nwaardige erfgenamen wrden niet meegerekend Kleinkinderen en achterkleinkinderen wrden slechts meegerekend vr het kind Vrbeeld waarvan ze de plaats vervullen Term plaats vervullen niet in zijn technisch juridische betekenis: k als ze uit eigen hfde pkmen DC heeft 2 kinderen A en B. A is vrverleden en heeft 5 kinderen. Dan is het vrbehuden erfdeel 2/3. We gaan uit van het aantal erfgenamen dat er was. Dat is k het geval als er een verwerping is van de nalatenschap. Als A en B de nalatenschap verwerpen, gaan we tch uitgaan van een reserve van 2/3. Vrbeeld: Testament in vrdeel van man. Er zijn reservataire erfgenamen, nl. 3. dus het vrbehuden erfdeel is gelijk aan ¾ en beschikbaar deel ¼. ¼ vr D en E ¼ vr B ¼ vr F, G en H (zie k p.348) 2) Ascendenten recht p een reserve vr zver ze ab intestat tt de nalatenschap kmen reserve = ¼ van de nalatenschap in beide lijnen in elke lijn aan de ascendent die het dichtst in graad staat de reserve is niet beschermd tegen giften aan de LLE en giften aan de LL wettelijk samenwnende 31

32 Vrbeelden Man en vruw kpen huis, gaan samenwnen. Geen kinderen. In de familie van man is er ng een vader en meder, bij de vruw k. Prbleem is het vrbehuden erfdeel van die uders. Als 1 van die 2 verlijdt, krijgt vader en meder ½ van het huis. Zij kunnen dat huis penbaar den verkpen. Als zij het huis kpen ga je tegen hen meten zeggen: wettelijk samenwnen: weinig implicaties, beste advies truwen: kan meer prblemen geven want dan met je uit de echt scheiden testament: gaat niet werken als ze feitelijk blijven samenwnen erfvereenkmst is strijdig met de penbare rde. Je kan dus de uders geen cntract laten tekenen dat ze hun aandeel in de nalatenschap niet gaan peisen. Overeenkmst van aanwas is mgelijk: vereenkmst waarin kper zegt tegen kpster, dat als hij het eerst verlijd, zij zijn helft krijgt, in ruil vr de kans dat hij haar helft krijgt als zij eerst verlijdt. Mgelijke plssing is m wettelijk te gaan samenwnen en p dat mment krijgt het testament wel uitwerking, want de reserve van ascendenten is niet beschermd tegen giften aan de LLwettelijk samenwnende. Bij wettelijke samenwning kan men p elk genblik een einde stellen aan de wettelijke samenwning. Als die samenwners kinderen krijgen, dan kunnen die kinderen dat huis penbaar den verkpen. Wat gebeurt er als die mensen wettelijk gaan samenwnen? Ze krijgen het VG van de gezinswning en kunnen dus nit buitengestken wrden, maar de kinderen krijgen de BE. Prbleem met BE is dat als dat ged verkcht met wrden, dan hebben die kinderen een stuk BE en ze dus met de verkp meten instemmen. Bij minderjarige kinderen zal er een vrederechter machtiging meten geven. Als het verkcht wrdt, dan meten die kinderen hun aandeel in de prijs krijgen. Als ze minderjarig zijn dan wrdt dat geld p een geblkkeerde rekening gezet. We kunnen die situatie een klein beetje verbeteren dr te truwen. Als die mensen zuden truwen, vraleer de aankpakte getekend is. En ze truwen nder wettelijk stelsel. Het huis zal in het gemeenschappelijk vermgen terechtkmen. Het is maar als het met meer dan de helft met eigen middelen zu gekcht wrden en de ndige verklaringen wrden afgelegd, dat het in het eigen vermgen kan zitten. Als we gemeenschappelijk vermgen hebben en we kennen dat te in een huwelijkscntract aan de LLE, dan kunnen de kinderen niets den. Ze meten wachten tt de LLE verlijdt. Wanneer er kinderen zijn uit een vrige relatie (1 ste uitzndering), dan kan men tch een vrbehuden erfdeel inrepen. Bv. 5 kinderen uit 2 vrige huwelijken en hij truwt pnieuw en adpteert haar kind. Als hij verlijdt, dan kunnen die kinderen uit vrige huwelijke hun vrbehuden erfdeel wel inrepen. Inbrengen in het gemeenschappelijk vermgen (2 de uitzndering): Als die man een kasteel heeft geërfd van zijn pa en hij brengt het in in het gemeenschappelijk vermgen. 32

33 Beding van aanwas f tntinebeding: wrden gefrmuleerd als vereenkmsten nder bezwarende titel. Waarm wrdt dat gebruikt m vrbehuden erfdeel uit te schakelen? Omdat het vrbehuden erfdeel enkel kan ingerepen wrden tegen beschikkingen nder kstelze titel, dus niet tegen vereenkmsten nder bezwarende titel. vruw, hbby: gkken. Heeft 2,5 miljen eur geërfd van haar man. Als ze dat zu schenken aan haar vriendin, dan kunnen die kinderen wel hun vrbehuden erfdeel gebruiken. Als ze dat zu gebruiken m aandelen te kpen, dan kunnen die kinderen hun vrbehuden erfdeel niet gebruiken. Als partijen zeggen die vereenkmst is dat, dan kan de rechter wel ng nagaan f het in werkelijkheid geen vereenkmst nder kstelze titel was. Op grnd van erfrecht: VG, p grnd van beding van aanwas: BE Beding van aanwas in VE f in BE geeft aanleiding tt heffing registratierecht van 10%. Vrbeeld: zie p Aan beste vriend gelegateerd. Pas p het mment dat de uders hun vrbehuden erfdeel inrepen, meten ze dat k krijgen. Lesvrbeeld: Vruw p genblik van aankp kanker had. Man en vruw wuden dat bij verlijden van de vruw, het huis vlledig zu tekmen aan de man. Overeenkmst van aanwas heeft enkel uitwerking als die nder bezwarende titel was. In casu is de kans vr die man veel grter dan vr de vruw en men dit tch als een vereenkmst nder kstelze titel kan aanzien. Er was k geen testament. Ze hadden de vraag gesteld aan de uders van de vruw tijdens het leven m te verzaken aan het vrbehuden erfdeel. Na verlijden hebben de schnuders tch hun vrbehuden erfdeel pgeëist. Vrbeeld: Vader leeft ng en grtvader langs mederszijde k. Opnieuw vr zijn beste vriendin een testament maken en hij kent zijn vlledige nalatenschap te aan die vriendin. De ascendenten krijgen ¼ als reserve. Dit gaat naar ascendenten die het dichtst in graad staan in beide lijnen. Dus vader ¼, grtvader ¼ en vriendin ½. 33

34 Vrbeeld: Brer en zus, vader en meder, grtmeder. DC heeft een testament gemaakt en daarin heeft hij gezegd dat hij zijn vlledige nalatenschap tekent aan zijn brer en zus. Redelijk gevaarlijke situatie. Basisprincipe is dat reservataire erfgenamen krijgen enkel het vrbehuden erfdeel als ze ab intestat tt de nalatenschap kmen. We zitten in de 2 de rde. Als er een brer en zus is, dan kennen we de nalatenschap te aan vader en meder vr elk ¼ en brer en zus de rest. Meder gaat ¼ krijgen, dat is haar reserve. De rest wrdt verdeeld tussen brers en zussen. (vader is dd) Vrbeeld: Vrbeeld: DC getruwd met Y. Vader en meder. Prblemen tussen Y en schnmeder. DC heeft testament gemaakt en gezegd alles is vr mijn vruw. Vader en meder kmen na het verlijden bij u en zeggen wij willen ns schndchter zveel mgelijk pesten, he kunnen we dat den?. Vader en meder krijgen niets, want reserve van ascendenten is niet beschermd tegen giften aan de LLE. En dus k niet beschermd tegen giften aan de LLwettelijk samenwnende partner. DC kent vlledige nalatenschap te aan zijn vriendin. Of aan zijn kuisvruw. Klein prbleem, de kuisvruw wnt niet samen en heeft successierechten van 65% meten betalen en er schiet dus niet veel van ver. Kuisvruw krijgt ½ van de nalatenschap. Brer en zus zijn geen reservataire erfgenamen. We kunnen ze dus uitsluiten in testament. Ouders niet. 3) Reserve van de LLE Wettelijk samenwnende partner heeft geen vrbehuden erfdeel! LLE die niet van tafel en bed gescheiden is Cncrete reserve en abstracte reserve VG van ½ van de nalatenschap = abstracte reserve Minstens VG van de vrnaamste gezinswning en huisraad = cncrete reserve 34

35 LL kan kiezen welke reserve hij uitefent Meeste mensen hebben enkel gezinswning. Man maakt testament waarin hij zijn vruw alles afneemt. Dat zal niet gaan want ze heeft die cncrete reserve. De abstracte reserve is bij iets grtere vermgens relevant. Vrnaamste gezinswning =>ntbrak bij wettelijk samenwning. In de meeste gevallen is dat wel duidelijk want de meeste mensen hebben maar 1 gezinswning. abstracte reserve bij samenlp van de LL met afstammelingen: de reserve wrdt naar evenredigheid tegerekend p de reserve van de mede-erfgenamen en p het beschikbaar deel vrbeeld 1: LL + 1 kind reserve LL = ½ VG reserve kind = ¼ VE + ¼ BE beschikbaar deel = ¼ VE + ¼ BE vrbeeld 2: LLE + 2 kinderen: reserve LL = ½ VG reserve kinderen = 1/3 VE + 1/3 BE beschikbaar deel = 1/6 VE + 1/6 BE vrbeeld 3: LLE + 3 kinderen reserve LL = ½ VG reserve kinderen = 3/8 VE + 3/8 BE beschikbaar deel = 1/8 VE + 1/8 BE Onderscheid testament waarbij aan een derde het grtst beschikbaar deel wrdt tegekend en de bedeling bestaat bij de testatr m de LL zveel mgelijk te nterven Eerste hypthese, er is 1 kind en een echtgente en de nieuwe vlam. In testament zegt hij: mijn vriendin krijgt het grtst mgelijke deel en mijn echtgente wil ik zveel mgelijk afnemen. We hebben ¼ VG dat naar LLE met gaan, het is haar vrbehuden erfdeel. Reserve kind, nrmaal ½ VE, maar we gaan VG herleiden: ¼ VE en ¼ VG. testament waarbij aan een derde het grtst beschikbaar deel wrdt tegekend en de testatr de LL niet zveel mgelijk wil nterven: dan als er 1 kind is: beschikbaar deel = ¼ VE + ¼ BE LL = ¾ VG Kind = ½ BE We gaan niet aan reserve kmen en gewn laten erven vlgens wettelijke erfpvlging. Het is enkel als we de rechten van de LLE 35

36 zveel mgelijk willen beperken dat we haar VG p de reserve gaan afpakken. Als er 2 kinderen zijn: Beschikbaar deel = 1/6 VE + 1/6 BE LL = 5/6 VG Kinderen = 4/6 BE Vlledige nterving van de LLE dr testament Vrwaarden: de eerststervende echtgent met de andere echtgent nterfd hebben bij testament redactie van het testament: k beperking van het erfrecht tt de reserve als vrwaarden niet vervuld zijn niet beperken tt de aanstelling van een algemeen legataris testament met z duidelijk mgelijk zijn, zeggen dat je elk erfrecht aan de LLE ntneemt de echtgenten meten p de dag van het verlijden van de eerststervende echtgent sinds meer dan 6 maanden gescheiden leven bewijs van de feitelijke scheiding: bewijs dmv getuigenissen, vermedens, enz. afznderlijk verblijf gevrderd hebben vr de vrederechter: telating m afznderlijk te wnen. Reden is dat dit ndzakelijk is m een ntervend testament te maken. Als men vreger verlijdt, dan gaat het testament de rechten van de LLE beperken tt het wettelijk vrbehuden erfdeel. De eerststervende echtgent met bij een gerechtelijke akte een afznderlijk verblijf gevrderd hebben Bij dagvaarding in krtgeding in het kader van een echtscheidingsprcedure f bij verzekschrift bij de vrederechter in het kader van een prcedure dringende en vrlpige maatregelen Bij cnclusie als tegenvrdering Vrwaarde is niet vervuld als enkel de LLE afznderlijke verblijf heeft gevrderd Vldende dat de vrdering vr het verlijden is ingesteld Niet ndig vóór de feitelijke scheiding van 6 maanden Speelt geen rl: de vrdering wrdt afgewezen f er vlgt geen beschikking De echtgenten mgen na die gerechtelijke akte waarbij afznderlijk verblijf gevrderd werd niet pnieuw zijn gaan samenwnen Krte verzeningspging? Zal dr de meesten niet als pnieuw samenwnen aanzien wrden Met k het testament pgemaakt zijn nadat de echtgenten feitelijk gescheiden waren gaan leven en nadat de eerststervende echtgent afznderlijk verblijf had gevrderd? 36

37 Cass. 22 december 1994: staat niet in de tekst van de wet, en als de tekst van de wet duidelijk is, dan mag het testament gemaakt wrden p het genblik dat ze ng samen zijn. (zie arrest + nt) Onterving strekt zich niet uit tt de huwelijksvrwaarden en de cntractuele erfstellingen vervat in een huwelijkscntract f wijzigingsakte. Man 64, getruwd met Russische vruw, hij krijgt er klp van. Hij wil ervan af. In het testament kan hij de rechten van de vruw beperken tt haar vrbehuden erfdeel. Maar nder bepaalde vrwaarden kunnen we VG helemaal afnemen aan die LLE Russische vruw en man => prbleempje: testament gaat niet veel helpen bij die man. Dit mdat het testament geen afbreuk kan den aan bepaalde regelingen bij verlijden. Hij was getruwd nder het wettelijk stelsel. In zijn huwelijkscntract staat dat het vlledig gemeenschappelijk vermgen tekmt aan de LLE en het grtst mgelijke deel van het eigen vermgen tekmt aan de LLE. Bij testament kan men niet de regeling in een huwelijkscntract ngedaan maken. We kunnen de rechten die tegekend zijn in het huwelijkscntract. Gedeeltelijke ntneming van de reserve van de LLE bij vnnis Bij feitelijke scheiding kan echtgent zijn cncrete reserve verliezen. recht p de abstracte reserve blijft enkel reserve in VG p de preferentiële gederen p vrwaarde dat de LLE daar is blijven wnen f tegen zijn wil verhinderd werd dat te den en de tewijzing van dit VG vldet aan de eis van de billijkheid berdeling dr de rechter elementen die daarbij een rl kunnen spelen? Yvan en Yvette zijn getruwd. Yvan begint een affaire met een afrikaanse vruw, krijgt daar een kind van. De afstamming van dat verspelig kind kmt vast te staan. Yvette vindt dat niet leuk, ze kan nu k dat vrbehuden erfdeel van Yvan beperken art.334,bis f ter BW: ze kan de abstracte reserve ntnemen, niet de cncrete reserve. Ze kan die abstracte reserve afnemen bij testament f ze zu k een schenking kunnen den. 37

38 Gedeeltelijke ntneming van de reserve van de langstlevende echtgent in het geval van een verspelig kind wanneer: bij de vaststelling van de afstamming van een verspelig kind de andere echtgent kan de abstracte reserve ntnemen, niet de cncrete reserve zwel bij testament als bij schenking VERSCHILLENDE STAPPEN BIJ DE UITOEFENING VAN DE RESERVATAIRE AANSPRAKEN Samenstelling van de Fictieve massa wat de nalatenschap zu geweest zijn mchten er geen schenkingen zijn gedaan mtivering FM = de bestaande gederen + de schenkingen die de verledene tijdens zijn leven heeft gedaan - de schulden Vrbeeld: Vruw, 3 kinderen bestaande gederen schulden schenking aan ude schlvriendin BD = ¼ van = => schenking van kan behuden blijven Fictieve massa = De bestaande gederen Omvat: in principe alle gederen die DC ng had p het genblik van zijn verlijden, welke k de aard weze van deze gederen. Ok: aandeel dat de eerstgestrvene bekmt dr de vereffeningverdeling van het huwelijksvermgensstelsel (die de vereffeningverdeling van de nalatenschap juridisch vrafgaat) De gederen waarver DC heeft beschikt bij testament f bij 38