Hoofdstuk 15. Klimaatverandering

Transcriptie

1 Hoofdstuk 15. Klimaatverandering Samenvatting Acht op de tien Leidenaren is van mening dat het klimaat de laatste tien jaar aan het veranderen is. Qua belangrijkheid staat het onderwerp klimaatverandering bij de meeste Leidenaren op vergelijkbare hoogte met onderwerpen als zorg, financiën en vrede en veiligheid. Negen op de tien Leidenaren geeft aan het afgelopen jaar regelmatig iets over klimaatverandering te hebben gehoord of gelezen. Driekwart van de Leidenaren kan een voorbeeld noemen van hoe zij zelf merken dat het klimaat verandert. Zij noemen met name dat de zomers natter en warmer, en de winters zachter zijn en de hogere gemiddelde temperatuur. Van alle Leidenaren zegt 14% globaal te weten hoe de gemeente wil bijdragen aan deze problematiek, waarbij als voorbeelden afvalscheiding, minder auto s (vooral in de binnenstad), beter OV in de stad en het propageren van spaarlampen en zonnepanelen worden genoemd. De Leidenaren zien hierbij voorlichting en informatie als belangrijkste taak van de gemeente, op afstand gevolgd door autoluw maken van de binnenstad, het stimuleren van afvalscheiding en het stimuleren van milieuvriendelijke keuzes. De acties die de gemeente heeft lopen, te weten Verlicht Wonen en Warm Wonen, met informatie over mogelijke elektriciteit- en energiebesparende maatregelen zijn slechts bij een klein deel van de Leidenaren bekend. Negen op de tien Leidenaren geeft aan in meer of mindere mate bewust milieuvriendelijk bezig te zijn bij het doen van aankopen of bij hun doen en laten. Van deze groep is tweederde een beetje bewust een eenderde erg. Zij noemen hierbij met name dat ze hun afval scheiden en zuinig omgaan met water en/of elektriciteit en in mindere mate de auto laten staan en gebruiken van de fiets, milieuvriendelijke of biologische producten kopen en/of het gebruiken spaarlampen. Van alle Leidenaren heeft ruim acht op de tien spaarlampen in huis, heeft zes op de tien een waterbesparende douchekop, maakt vier op de tien gebruik van groene stroom en heeft 12% een regenton. Van de Leidenaren met een koopwoning heeft negen op de tien dubbel glas, driekwart geeft aan dat hun dak is geïsoleerd en tweederde heeft een HR-ketel. Van zonnepanelen en/of zonneboilers wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Komend jaar denkt eenderde van de Leidenaren meer milieubewust te gaan leven. Of ze dit daadwerkelijk zullen gaan doen, zal de toekomst uitwijzen. Ook als gevraagd wordt of ze bij aankoop van apparaten de voorkeur hebben voor energiezuinige apparaten blijkt dat de wil om energie zuinig te zijn er wel is. 1

2 Vragenlijst De laatste jaren staat het onderwerp klimaatverandering breed op de agenda. Zowel internationaal, nationaal als ook binnen de gemeente Leiden. 1. Bent u zelf van mening dat het klimaat de laatste 10 jaar aan het veranderen is? Ja nee 2. Als u de aandacht van de klimaatverandering vergelijkt met onderwerpen als de zorg, financiën en vrede en veiligheid, vindt u de klimaatverandering dan belangrijker, even belangrijk of een minder belangrijk onderwerp? belangrijker even belangrijk minder belangrijk 3. Heeft u in het afgelopen jaar regelmatig iets over klimaatverandering gehoord of gelezen? Ja nee 4. Weet u globaal hoe de gemeente Leiden wil bijdragen aan deze milieuproblematiek? Ja Kunt u een voorbeeld noemen? nee 5. Wat vindt u in dit kader met name een belangrijke taak voor de gemeente Leiden? 6. De gemeente Leiden probeert de eigen bevolking bewust te maken van de milieuproblematiek. Vindt u dat ze dat voldoende doen? Ja Nee Wat mist u? 7. Kunt u via enkele voorbeelden aangeven wat u zelf merkt van de klimaatveranderingen? (spontaan, niet helpen, meerdere antwoorden mogelijk) wateroverlast hogere temperaturen bomen en planten zijn vroeger in bloei en vogels gaan eerder nestelen hetere, nattere zomers en zachtere winters anders, 8. Vindt u zelf dat u bij uw aankopen of uw doen en laten erg bewust, een klein beetje of niet bewust milieuvriendelijk bezig bent? Erg bewust Een beetje bewust Niet bewust Kunt u een voorbeeld noemen? 9. Ik noem u nu een aantal mogelijke milieumaatregelen. Kunt u aangeven of u hier momenteel gebruik van maakt? Ja Nee Weet niet a. groene stroom b. waterbesparende douchekop c. Regenton d. Spaarlampen 10. Heeft u een koopwoning? Ja nee vraag Heeft u... Ja Nee Weet niet e. isolatieglas (dubbel glas) f. een geïsoleerd dak g. een geïsoleerde vloer h. een geïsoleerde gevel i. een HR-ketel (hoog rendementsketel) j. zonnepanelen k. zonneboiler 2

3 12. Als u denkt aan het komend jaar, denkt u dan meer, evenveel of minder milieubewust te gaan leven? Meer Evenveel Minder Weet niet 13. Denkt u komend jaar 1 of meerdere van de zojuist genoemde maatregelen te gaan aankopen of uitvoeren? (spontaan, meerdere antwoorden mogelijk)(het gaat hier om dingen die men nog niet heeft, maar komend jaar van plan is) Ja, groene stroom Ja, waterbesparende douchekop Ja, regenton Ja, spaarlampen Ja, isolatieglas Ja, geïsoleerd dak Ja, geïsoleerde vloer Ja, geïsoleerde gevel Ja, HR-ketel (hoog rendementsketel) Ja, zonnepanelen Ja, zonneboiler Nee, geen enkele 14. Let u er bij aanschaf van een nieuwe wasmachine, afwasmachine, koelkast en droger op of deze het zogenaamde A- label van energiezuinige apparatuur heeft? Ja Als zo n apparaat 200 euro duurder is, maar ze zeggen dat dit in drie jaar wordt terugverdiend. Gaat u dan voor het goedkopere of het duurdere energiezuinige apparaat? goedkopere duurdere maar zuinige weet niet nee 15. Als u uw tv, video, dvd-speler of PC uitzet, laat u deze dan op stand by staan of zet u ze helemaal uit? (stand by = rood lichtje blijft branden) alles helemaal uit deel op stand by, deel helemaal uit alles op stand by 16. Zijn er verder nog dingen die u doet die goed zijn voor het milieu? 17. De gemeente probeert haar inwoners te informeren over de mogelijke gevolgen van het milieu en wat mensen hier zelf aan kunnen doen. Momenteel lopen twee acties. De eerste heet verlicht wonen, met mogelijk elektriciteitsbesparende maatregelen. Kent u deze van naam? bekend Hoe heeft u hier van gehoord? website verlichtwonen.nl folder lokale krant anders, nl: niet bekend 18. De tweede actie heet warm wonen, met mogelijke energiebesparende maatregelen. Kent u deze van naam? Zo ja: hoe heeft u hier van gehoord? bekend Hoe heeft u hier van gehoord? website warmwonen.nl folder lokale krant anders, nl: niet bekend 19. Zou de gemeente verder nog iets kunnen doen om energiebesparing bij burgers te stimuleren? 3

4 Uitkomsten De laatste jaren staat het onderwerp klimaatverandering breed op de agenda: zowel internationaal, nationaal als ook binnen de gemeente Leiden. In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken in hoeverre de Leidenaren iets merken van de klimaatveranderingen. Vervolgens wordt gekeken naar het milieubeleid van de gemeente en wat de bewoners er zelf aan doen Algemene opinie klimaatverandering Acht op de tien Leidenaren (82%) is van mening dat het klimaat de laatste tien jaar aan het veranderen is. Alle onderscheiden doelgroepen zien het klimaat in vergelijkbare mate veranderen. Qua belangrijkheid staat het onderwerp klimaatverandering bij de meeste Leidenaren op vergelijkbare hoogte met onderwerpen als zorg, financiën en vrede en veiligheid: acht op de tien vindt dit minstens even belangrijk, twee op de tien vindt dit een minder belangrijk onderwerp, juist een belangrijker onderwerp. Het valt op dat Leidenaren tot 35 jaar klimaatverandering lager rangschikken dan 35-plussers. Tabel 15.1a: Belang onderwerp klimaatverandering tov zorg/financiën/vrede en veiligheid belangrijker even belangrijk 68% minder belangrijk 21% 100% Negen op de tien Leidenaren geeft aan het afgelopen jaar regelmatig iets over klimaatverandering te hebben gehoord of gelezen. Driekwart van de Leidenaren kan een voorbeeld noemen van hoe zij zelf merken dat het klimaat verandert. Van alle Leidenaren noemt de helft dat de zomers natter en warmer, en de winters zachter zijn en vier op de tien noemt de hogere gemiddelde temperatuur. Tabel 15.1b: Voorbeelden effect klimaatverandering voor Leidenaar zelf hetere, nattere zomers en zachtere winters 48% hogere temperaturen 38% meer wind 6% bomen en planten vroeger in bloei en vogels gaan eerder nestelen 5% wateroverlast 5% Anders: zachtere winter, verschuiving seizoenen, meer extremen, onvoorspelbaar weertype, meer stortregens, wisselvalliger weer, omdat iedereen erover praat, ophogen van duinen, stijgen van water, meer natuurrampen, meer hooikoorts/meer allergieën, minder warm in de zomer, andere dieren, bananenboom in de tuin, kortere zomers, uitsterven van dieren, droger, hogere energieprijzen, luchtverontreiniging en/of meer ongedierte 16% 4

5 15.2 Milieubeleid gemeente Van alle Leidenaren zegt 14% globaal te weten hoe de gemeente wil bijdragen aan deze problematiek. Zij noemen hierbij met name via afvalscheiding, minder auto s (vooral in de binnenstad), beter OV in de stad en het propageren van spaarlampen en zonnepanelen. Tabel 15.2a: Hoe draagt gemeente bij aan deze problematiek? (spontaan genoemd) 1. Stimuleren afvalscheiding, afval apart inzamelen, recycling 20x 2. Beperken autoverkeer: binnenstad autovrij, bussen uit Breestraat, minder vrachtverkeer, terugdringen files 13x 3. Verbeteren OV in de stad 11x 4. Propageren spaarlampen/zonnepanelen 6x En verder: Schoner wagenpark gemeente, schonere vuilnisauto s, stimuleren fietsgebruik, voorlichting om energiezuiniger te werken, beleidsplan minder vervuiling/milieuzone, besparen op straatverlichting/ spaarlampen in lantaarnpalen, groene stroom stimuleren, biobrandstof gebruiken, belastinggeld nuttiger/milieuvriendelijker aanwenden, duurzaam bouwen, etc alle 2-3x Vervolgens is de Leidenaren gevraagd wat zij in dit kader (spontaan) de belangrijkste taak van de gemeente vinden. Onderstaande tabel geeft de top 10. Tabel 15.2b: Belangrijke taak voor gemeente Leiden in dit kader (n=540) 1. Meer voorlichting/informatie/aandacht voor de milieuproblematiek. Burgers enthousiasmeren 53x 2. Autoluw maken van de binnenstad/auto s weren in de binnenstad/files terugdringen 29x 3. Afvalscheiding stimuleren/afval gescheiden ophalen/betere afvalverwerking/apart plastic ophalen 25x 4. De gemeente kan er niets aan doen, het is een landelijk/wereld probleem. Het ligt aan de mensen zelf 21x 5. Gebruik van zonnepanelen, isolatie en spaarlampen stimuleren en subsidiëren 19x 6. OV gebruik stimuleren/ov verbeteren/goedkoper OV 17x 7. Gemeente kan zelf het goede voorbeeld geven en milieuvriendelijk bezig zijn. Er prioriteit aan geven 16x 8. Betere verkeerdoorstroming, goede regulering van het verkeer/het verkeer oplossen en beheersen 15x 9. Energiebesparing aanmoedigen en huizen energieneutraal maken 13x 10. Meer groenvoorzieningen, minder bomen omhakken 11x De gemeente Leiden probeert de eigen bewoners bewust te maken van de milieuproblematiek. Van de mensen die hier een mening over hebben (90%), vindt de helft dat de gemeente hier voldoende aan doet en de andere helft vindt van niet. De mensen die de inzet van de gemeente op dit punt met onvoldoende beoordelen, geven met name aan dat ze er weinig tot niets van merken en ze missen informatie over wat ze zelf kunnen doen. Tabel 15.2c: Waarom onvoldoende beoordeling gemeentelijke inzet bij bewustmaking problematiek 1. Merk er weinig van, lees en hoor er niks over, meer aandacht/informatie/reclame/werven/promotieteams 72x 2. Meer informatie wat mensen zelf kunnen doen, heldere en duidelijke, praktische informatie 53x 3. Meer afvalscheiding, vuilnisscheiding is teruggedraaid, gft bakken opgeheven, chemisch afval ophalen 16x 4. Maar hoeft ook niet: want moeten mensen zelf doen of landelijke overheid, niet echt taak gemeente 9x 5. Mis bepaalde specifieke beleidsmaatregelen (verkeersplan etc) 9x Bekendheid twee acties De gemeente probeert haar inwoners te informeren over de mogelijke gevolgen van het milieu en wat mensen hier zelf aan kunnen doen. Momenteel lopen twee acties: Verlicht Wonen en Warm Wonen. Verlicht Wonen bevat mogelijke elektriciteitsbesparende maatregelen en Warm Wonen mogelijke energiebesparende maatregelen. Van alle Leidenaren is 6% bekend met de actie Verlicht Wonen en 3% met de actie Warm Wonen. Zij hebben hier meestal via de lokale krant of een folder van gehoord. 5

6 15.3 Milieubewustzijn Leidenaren Negen op de tien Leidenaren geeft aan in meer of mindere mate bewust milieuvriendelijk bezig te zijn bij het doen van aankopen of bij hun doen en laten. Van deze groep is tweederde een beetje bewust een eenderde erg. Grafiek 15.3a: Beoordeling eigen milieubewustzijn Leidenaren Totaal 30% 59% man 28% 58% 13% vrouw 32% 60% 8% % 67% 12% % 57% % 53% 9% lager 31% 58% middelbaar 28% 54% 18% hoger 32% 62% 6% < % 59% % 58% 9% > % 60% 0% 25% 50% 75% 100% erg een beetje niet De mensen die aangeven een beetje of erg milieuvriendelijk bezig te zijn, noemen met name dat ze hun afval scheiden, zuinig omgaan met water en/of elektriciteit, vaak de auto laten staan of geen auto hebben, milieuvriendelijke of biologische producten kopen, spaarlampen gebruiken en veel gebruik maken van de fiets, het OV of veel lopen. Tabel 15.3b: Hoe bewust milieuvriendelijk? (spontane antwoorden, n=426) afval scheiden zuinig omgaan met water en/of elektriciteit vaak de auto laten staan/geen auto milieuvriendelijke/biologische producten kopen spaarlampen fiets/ov/lopen milieuvriendelijke apparaten kopen (A-label) letten op verpakking bij aanschaf producten zo min mogelijk plastic verpakkingen/tasje kopen, tasje hergebruiken zuinige auto/auto op gas 118x 84x 35x 33x 28x 27x 21x 17x 13x 9x 6

7 Gebruik vier milieumaatregelen Van alle Leidenaren heeft ruim acht op de tien spaarlampen in huis, heeft zes op de tien een waterbesparende douchekop, maakt vier op de tien gebruik van groene stroom en heeft 12% een regenton jarigen en de lagere inkomensgroepen maken gemiddeld minder vaak gebruik van bovenstaande milieumaatregelen. Grafiek 15.3c: Gebruik vier milieumaatregelen spaarlampen 83% waterbesp. douchekop 59% groene stroom 40% regenton 12% Aanwezigheid milieumaatregelen in koopwoningen Leidenaren met een koopwoning kunnen hun energieverbruik verminderen door hun huis te isoleren, een HR-ketel te installeren en zonnepanelen en/of een zonneboiler te plaatsen. Van alle Leidenaren met een koopwoning heeft negen op de tien dubbel glas, driekwart geeft aan dat hun dak is geïsoleerd en tweederde heeft een HR-ketel. Van zonnepanelen en/of zonneboilers wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Het valt op dat koopwoningen uit het stadsdeel Midden minder goed geïsoleerd zijn, waarschijnlijk omdat hier meer oude huizen staan, die van oudsher minder geïsoleerd zijn. Grafiek 15.3d: Aanwezigheid milieumaatregelen in koopwoning dubbel glas 89% geïsoleerd dak HR-ketel geïsoleerde gevel geïsoleerde vloer 75% 63% 58% 57% zonne-panelen zonneboiler 5% 3% Milieubewustzijn volgend jaar Komend jaar denkt eenderde van de Leidenaren meer milieubewust te gaan leven. Niemand wil minder milieubewust leven. Of ze dit daadwerkelijk zullen gaan doen, zal de toekomst uitwijzen. Een kwart van de Leidenaren heeft daadwerkelijk plannen om volgend jaar een of meer milieumaatregelen te nemen. Vrijwel alle eerder genoemde milieumaatregelen worden hierbij genoemd, maar men denkt hierbij het vaakst aan het gebruik van (meer) spaarlampen. Tabel 15.3e: Verwachte maatregelen voor komend jaar verwacht maatregelen te nemen: 24% - wv spaarlampen - 8% - wv groene stroom - 3% - wv waterbesparende douchekop - 3% - wv isolatieglas - 3% - wv HR-ketel - 3% - wv zonnepanelen - 3% - wv overig - 7% verwacht geen maatregelen te nemen 76% 100% 7

8 Aankoop energiezuinige apparatuur Bij de aankoop van een nieuwe wasmachine, afwasmachine, koelkast of droger wordt aangegeven hoe milieuvriendelijk deze zijn. Een A-label betekent hier dat het apparaat relatief energiezuinig is. Negen op de tien Leidenaren geeft aan bij de aankoop van witgoed op de aanwezigheid van een A-label te letten. Als zo n apparaat 200,- duurder is, maar ze zeggen dat dit in drie jaar kan worden terugverdiend, dan geeft bijna driekwart van alle Leidenaren aan te kiezen voor het energiezuinige apparaat, 17% kiest voor het goedkoopste apparaat en 10% weet het niet. Tabel 15.3f: Aankoop energiezuinige apparatuur let op A-label en kiest duurdere, zuiniger apparaat 73% let op A-label en kiest goedkopere, maar minder zuinige apparaat 7% let op A-label, weet niet welke te kiezen 10% let niet op A-label en kiest goedkopere apparaat 10% 100% Stand-by knop Bij het uitschakelen van de TV, Video, DVD-speler en PC kan worden gekozen voor stand-by of helemaal uit. Bij de stand-by stand blijft een rood lichtje branden en verbruikt het apparaat nog energie. Als een apparaat helemaal wordt uitgezet, wordt er geen energie meer verbruikt. Van alle Leidenaren zegt driekwart dit soort apparaten altijd helemaal uit te zetten, 16% zet ze deels op stand-by en deels uit en 8% laat ze altijd allemaal op stand-by staan Tot slot Dat de inwoners betrokken zijn, blijkt nogmaals als gevraagd wordt of ze tot slot nog suggesties voor de gemeente of opmerkingen over het onderwerp hebben. Onderstaande tabel geeft de meest genoemde slotopmerkingen. Tabel 15.4: Slotopmerkingen/suggesties over de milieuproblematiek 1. Meer aandacht voor afval scheiden (papier, glas, tuinafval, kleding, batterijen) 75x 2. Zuinig omgaan met water en elektriciteit: niet onnodig de lichten laten branden; verwarming uit; ramen en deuren dicht; kinderen bewust maken van milieuproblemen; kleine afwasjes met de hand doen; niet te lang douchen; dubbel glas; vaatwasser s nachts draaien; batterijopladers gebruiken; kleren buiten drogen; stand-by killers; bio wasproducten gebruiken; 61x tochtstrippen; zuinige koelkast; gieter gebruiken in plaats van een tuinslang; stekkers uit apparaten 3. Voorlichting en informatie geven; acties duidelijker onder de aandacht brengen van de burgers, bijvoorbeeld via de huis-aan-huisbladen; campagnes voeren; als gemeente zijnde zelf het goede voorbeeld geven 37x 4. Subsidies verlenen voor isolatie, zonnepanelen, groene stroom, zonneboilers 30x 5. Stimuleren gebruik fiets, OV of meer lopen 22x 6. Stimuleren dat mensen auto vaker laten staan/geen auto rijden 18x 7. Veel biologische/vegetarische/milieuvriendelijke producten kopen, gebruiken en eten. En het gebruik hiervan stimuleren door deze producten goedkoper te maken 17x 8. Spaarlampen 11x 9. De gemeente kan niets doen, het ligt aan de burgers zelf 10x 10. Bewust omgaan met verpakkingsmateriaal; geen plastic tasjes vragen; tasjes hergebruiken 10x 1 dit resultaat komt overeen met onderzoek van A. Kets, W.G. van Arkel, H. Jeeninga - Energiebesparing en huishoudens, ECN-C , december 2003, waar 71% aangeeft stand-by te vermijden. 8