Vrijdag 13 juni 2008 AFVALLEN EEN METHODE MET BLIJVEND RESULTAAT OP MAAT

Transcriptie

1 Vrijdag 13 juni 2008 AFVALLEN EEN METHODE MET BLIJVEND RESULTAAT OP MAAT

2 Overgewicht in Nederland 48 % te zwaar (BMI > 25). 11 % ernstig overgewicht (BMI > 30)

3 Oorzaak Toxische leefomgeving Overaanbod slecht voedsel Beweging overbodig gemaakt Lifestyle Overconsumptie bewegingsarmoede

4 Oplossing: energiebalans Meer bewegen Minder eten Maar helpt lijnen?

5 vermageringsdiëten 10-20% (maximaal!) valt succesvol af De rest heeft het gewicht er snel weer aan Na vier jaar is meer dan de helft zwaarder dan vóór het dieet. American Psychologist, April 2007 Waarom?

6 lijnen en de evolutie Geselecteerd op ons vermogen bij hongersnood de stofwisseling te vertragen (anabolisme) Lijnen is zelfopgelegde hongersnood Gevaar van anabolisme bij frequent of langdurig lijnen Bij voormalig obese personen was de ruststofwisseling 3-5% lager dan bij een controlegroep (mogelijk verworven, door streng te diëten) Am J Clin Nutr 1989; 1990.

7 Lijnende ratjes van MacLean (Am J Physiol. 2004, 2006) Dikgevoerde ratten gingen 16 weken op dieet. Daarna aten ze gedurende 8 week normaal. Een gewichtsverlies van 10% ging samen met een reductie in de ruststofwisseling van 15%. Gedurende de gehele dieetperiode bleef de stofwisseling op de zuinige stand. Aten de ratten weer normaal, dan bereikten ze vliegensvlug weer hun oude gewicht (en sommige werden zwaarder). Simpel: door de voedselinname te vergroten terwijl de stofwisseling nog op zuinig stond.

8 Lijnen en psychologie Milkshake-ice-cream experiment Herman and Mack, 1975 food non dieters dieters milkshake

9 Disinhibitie-effect Overeten van de lijner is cognitief the what the hell effect Andere disinhibitoren: Negatieve emoties (angst, depressie), alcohol etc

10 Restraint theorie (Lijntheorie) Lijnen Risicofactor voor overeten En ook voor eetbuien in BN en BED Dieting dilemma: Mogen onze obesitaspatiënten nog wel op dieet?

11 Eigen onderzoek afgelopen 25 jaar Restraint theorie geldt niet voor alle lijners Maar wél voor: Rigide (all or nothing) en drastisch (té laagcalorisch) lijnen Lijners met neiging tot overeten (extern eten of emotie-eten)

12 Extern eten Eten als er eten is (ook al heb je net gegeten) geur/ smakelijkheid/zichtbaarheid van voedsel Evolutionair normaal - geselecteerd op goede omgang met voedselschaarste - eten als er eten is - opslaan van voedsel als lichaamsvet

13 Emotioneel eten (evolutionair abnormaal) Bij gevaar: vechten of vluchten (fight or flight) Stress laat de maag samen trekken het bloedsuikergehalte stijgt Normale Reactie Verzadiging Abnormale reactie minder eten & gewichtsverlies Emotioneel eten

14 Schachter, Goldman & Gordon (1968) Eerste preload taste test studie Manipulatie van physiologische correlaten van honger en verzadiging Direct: preload vs geen preload Indirect: angst vs geen angst (Dreiging van electrische shock)

15 Hypothese obesen- mensen met normaal gewicht Obees Manipulaties geen effect Normaal gewicht Eten minder na preload Eten minder indien angstig

16 Psychosomatische theorie Emotioneel eten is (evolutionair) abnormaal Verschil tussen innerlijke onrust en honger gevoel wordt niet herkend Laag emotioneel zelfbewustzijn (alexithymia = gevoelsblind)

17 Gevoelsblindheid als moderator variabele Van Strien & Ouwens, Eating Behaviors, ,00 alexithymia "difficulty describing feelings" below median above median Mean food consumption 32,00 30,00 28,00 26,00 no tension condition tension

18 Behandeling op maat met de NVE (Nederlandse Vragenlijst voor Eetgedrag) Aparte schalen voor: lijngericht eten: Eet u om niet dikker te worden met opzet wat minder? Emotioneel eten: Als u ongerust, bezorgd of gespannen bent, hebt u dan zin om iets te eten? Extern eten: Als u iets lekkers ziet of ruikt, krijgt u dan trek?

19 Emotie-eten of extern eten? Lijnen weinig kans op blijvend succes tenzij de oorzaak van het overeten wordt aangepakt: Overgevoeligheid voor voedselprikkels bij externe eters Emotie-eten bij emotionele eters In gedragstherapie af te leren

20 Gedragstherapie Extern eten: leren omgaan met voedselprikkels door stimulus controle (klassieke gedragstherapie; cue-exposure) Emotioneel eten: beter leren omgaan met emoties door emotieregulatietherapie (dialectische gedragstherapie)

21 Geen emotie- of extern eten? Vermageringsdiëet Wél andere kijk op lijnen. Inbouwen van verboden voedsel in dieet voorkomen van what the hell effect Langzaam afvallen (anders anabolisme) Geen drastische diëten (Sonja Bakker ( Kcal))

22 Afvallen op maat Niet klakkeloos beginnen aan een nieuw dieet Eerst uitzoeken wat de persoonlijke oorzaak is van het eetprobleem. Zelftestmethode Adviezen op maat voor lijnen, extern eten en emotie eten Adviezen aan ouders en opvoeders van dikke kinderen

23 Afvallen en sekse Mannen: 47% overgewicht 7 % ernstig overgewicht Vrouwen: 38% overgewicht. 10% ernstig overgewicht

24 Afvallen en sekse Overgewicht is vooral voor mannen riskfactor Maar vooral vrouwen lijnen

25 Waarom lijnen vooral vrouwen? Gender!!

26 Dankwoord Willem Hofstee, Leo van der Kamp, Gerard Bergers, Jan Frijters, Matti Rookus, Jaap Seidel, Wija van Staveren, Casper Schoenmaker, Machteld Ouwens, Kim Horvers, Hilga van der Veen, Rutger Engels, Doeschka Anschutz, Harriette Snoek, Junilla Larsen, Francien Bazelier, Laura van Niekerk, Floris van der Laar, Rien Breteler, Cees van der Staak, Eni Becker, Willy Jansen, Peter Herman, Jane Wardle, Leann Birch, Marika Tiggeman, bachelorstudenten

27 Verder lezen van Strien, T. (2004). Afslankmythe. Schiedam: Scriptum van Strien, T (2007). Afvallen op maat. Amsterdam: Boom

28 Samenvatting/ Conclusies Een vermageringsdieet is niet altijd de juiste oplossing. Zoek eerst uit waarom je te dik bent geworden. Er zijn globaal drie mogelijke oorzaken van overeten/overgewicht: Emotioneel eten; Extern eten ; Averechtse effecten van streng of rigide ( alles of niets ) lijnen De Nederlandse Vragenlijst voor Eetgedrag (NVE) brengt betrouwbaar en valide iemands eetgedrag in kaart.

29 Samenvatting/ conclusies (vervolg) Ben je geen emotionele of externe eter, ga dan naar een erkende diëtist Ben je dat wel, dan kun je beter in gedragstherapie. Er zal namelijk iets moeten veranderen in je gedrag, anders kom je gewoon weer aan. NB voor de hulpverlener: Een psycholoog is geen voedingsdeskundige Een diëtist is niet gespecialiseerd in gedragstherapie. Gun uw patiënt de best mogelijke en meest effectieve behandeling en verwijs indien nodig door.

30 Stellingen Het heeft geen zin een emotionele eter een vermageringsdieet voor te schrijven Crash-diëten zouden verboden moeten worden