Informatieve boeken over autisme en onderwijs

Transcriptie

1 Informatieve boeken over autisme en onderwijs Leerlingen met autisme in de klas Veel leerlingen met een stoornis in het autistische spectrum zitten in het reguliere onderwijs. Dit gaat vaak goed. Maar soms worden leerkrachten geconfronteerd met leerlingen die ze moeilijk kunnen begrijpen of die niet profiteren van de hulp die ze geboden wordt. Om een leerling met autisme goed te kunnen begeleiden, moet een leerkracht zich kunnen verplaatsen in de leefwereld van autisten. Aan de hand van praktijkvoorbeelden wordt verduidelijkt wat autisme betekent en welke consequenties dit heeft voor het onderwijs. Het boek illustreert o.a. het belang van een duidelijke communicatie. Ook wordt aandacht besteed aan de leerstijl van leerlingen met autisme, probleemgedrag, didactische aanpak en de samenwerking met ouders. Deze publicatie is ontwikkeld voor gebruik door scholen en andere professionele dienstverleners. Niet pesten maar aanpakken Pesten komt in alle vormen van onderwijs voor en ondermijnt de veiligheid op scholen. Leerlingen met autisme worden vrijwel altijd slachtoffer van pestgedrag op scholen. Soms neemt het pesten zulke ernstige vormen aan dat ouders hun kinderen noodgedwongen thuis houden. Preventie in de vorm van een gedegen en in alle geledingen van de school breed gedragen anti-pestbeleid met vaste regels en afspraken, die zijn vastgelegd in een pestprotocol, lijkt de meest voor de hand liggende methode om pesten zoveel mogelijk te bestrijden. Dit is zo in de gebruikelijke context van een dadergroep en een slachtoffer binnen een groep leerlingen die geacht worden normaal te kunnen functioneren. Anders wordt het wanneer er sprake is van een gemêleerde groep leerlingen met leer-, aandachtsinformatieverwerkings- of gedragsstoornissen, voor wie het extra moeilijk is om op een sociaal aanvaardbare manier met elkaar om te gaan en zich aan algemeen geldende normen en waarden te conformeren. Leerlingen met autisme worden in dergelijke settings nagenoeg altijd gepest. Een consequent en proactief sanctiebeleid is dan nodig om pesten aan te pakken en de veiligheid van de groep te waarborgen. Onder de titel Niet pesten maar aanpakken! heeft het Landelijk Netwerk Autisme in samenwerking met de Radboud Universiteit Nijmegen, De Rede in Lelystad en ervaringsdeskundigen uit cluster 2, 3 en 4 een pestprotocol autisme ontwikkeld. Auteur: drs. Sylvia Hasper-Sitton

2 Leerlingen met autisme in de overgang naar het VO Dit boek is bedoeld voor docenten, mentoren en zorgcoördinatoren in het voortgezet onderwijs die in hun praktijk te maken krijgen met een leerling met autisme. Wie een leerling met autisme goed wil begeleiden, moet eerst begrijpen hoe deze stoornis zijn gedrag, denken, communiceren en leren stuurt. Aan de hand van praktijk voorbeelden wordt verduidelijkt wat autisme is en welke consequenties autisme heeft voor het volgen van onderwijs. Het boek illustreert hoe een veilige en begrijpelijke omgeving op school gericht kan worden, waarin een leerling met autisme ondersteund wordt bij het uitvoeren van sociale activiteiten. Van groot belang is dat de communicatie en instructie naar leerlingen met autisme expliciet worden verduidelijkt. Tevens wordt aangegeven hoe vanuit het bieden van structuur de autonomie en exploitatie van leerlingen met autisme gestimuleerd kunnen worden. In het boek wordt ingegaan op hoe docenten hun didactische aanpak kunnen afstemmen op de eigen leerstijl van leerlingen met autisme. Ook wordt bekeken wat probleemgedrag veroorzaakt en hoe door het reduceren van stress probleemgedrag voorkomen kan worden. Ten slotte wordt geschetst hoe de zorg aan leerlingen er op een autismevriendelijke school er uit ziet. Daarbij wordt gewezen op het belang van begeleiding door een persoonlijk mentor/ coach en van een goede samenwerking met de ouders. leerlingen met autisme in het VO 'Leerlingen met autisme in het voortgezet onderwijs' Het boekje geeft antwoord op tal van vragen, waaronder: Hoe kun je leerlingen met autisme ondersteunen bij sociale activiteiten? Hoe verduidelijk je de communicatie en instructie aan leerlingen met autisme? Hoe richt je een leeromgeving in die deze leerlingen structuur biedt, maar die hen óók uitnodigt tot exploratie en autonomie? Wat kun je doen om leerlingen met autisme te helpen bij het plannen en organiseren van hun werk? Hoe begeleid je leerlingen met autisme bij de keuze van een geschikte beroepsopleiding of bij de overgang naar arbeid? Verder zit het boekje vol met praktische tips voor:

3 de pedagogische aanpak het veilig maken van de sociale omgeving het aanpassen van sociale activiteiten de communicatie het aanbrengen van structuur in ruimte, materialen, activiteiten en tijd het maken van regels het inrichten van de leeromgeving het plannen en organiseren van werk het geven van instructie groepswerk toetsen en proefwerken de didactische aanpak het voorkomen van probleemgedrag naar vervolgopleiding Protocol overgang leerling met autisme van voortgezet onderwijs Veel leerlingen met autisme vallen na het voortgezet onderwijs in een gat en ervaren onbegrip of studieproblemen, waardoor ze slechte studieresultaten behalen of voortijdig hun studie afbreken. Om dit te voorkomen is een gezamenlijke aanpak nodig van het voortgezet onderwijs én de vervolgopleiding om de zorg rondom de leerling/aankomend student met autisme goed op elkaar aan te sluiten. In dit protocol wordt gefaseerd aangegeven welke stappen gezet kunnen worden om de oriëntatie en keuze op de vervolgopleiding, de intake, overgang en begeleiding van de student met autisme tijdens zijn studie goed te laten verlopen. Het protocol biedt tal van praktische tips voor mentoren en decanen van het voortgezet onderwijs, voor ambulant begeleiders die leerlingen met autisme en hun docenten in het voortgezet onderwijs en in het MBO begeleiden en voor ouders die hun kinderen willen ondersteunen bij de overgang van het voortgezet onderwijs naar een passende vervolgopleiding. De weg naar Passend onderwijs Een raamwerk voor diplomagericht eindonderwijs in het voortgezet (speciaal) onderwijs voor leerlingen met autisme, gezien vanuit het expertiseplatform PASSER en de Onderwijsconsulenten. Steeds meer scholen ontwikkelen een goede aanpak voor deze doelgroep. Elk nieuw project en iedere nieuwe situatie levert weer andere uitdagingen, oplossingen en ervaringen op. In deze publicatie zijn de good practises gebundeld en worden tal van praktische tips gegeven voor passend eindonderwijs aan leerlingen met autisme, zonder de pretentie volledig of sluitend te zijn.

4 SOS introductieplus [Map, boek en cd-rom] De overgang naar het voortgezet onderwijs brengt grote veranderingen met zich mee. Scholen proberen tijdens een introductieweek de nieuwe brugklassers wegwijs te maken in de school en kennis te laten maken met de structuur en regels van de nieuwe school. Dit lukt in de meeste gevallen goed. Toch zijn er op iedere school leerlingen die uit de toon vallen; omdat ze altijd hun spullen vergeten of de verkeerde spullen bij zich hebben, in conflict komen met klasgenoten of met leerkrachten, nooit hun huiswerk in orde hebben en de regels overtreden. Wat de meeste leerlingen vanzelfsprekend oppakken tijdens het introductieprogramma lukt deze kinderen niet. Zij zijn niet lastig maar hebben een probleem of stoornis waardoor zij het moeilijk vinden om hun schoolwerk te organiseren en praktische problemen in de klas en op het schoolplein op te lossen. Wat zij nodig hebben is duidelijkheid en helderheid, kortom structuur! SOS introductieplus ondersteunt leerlingen met zeer concrete informatie over schoolse zaken die voor hen problemen opleveren. Leerlingen met autisme, ADHD, NLD en Gilles de la Tourette, maar ook leerlingen met didactische problemen zoals dyslexie of concentratieproblemen kunnen baat hebben bij SOS introductieplus. Het materiaal bestaat uit een informatief boekje, een map met lesmateriaal voor leerkrachten (15 introductieplus lessen) en stappenplannen met picto s, een SOS-organisatiemap met informatiebladen voor leerlingen en een Cd-rom met vele extra s, waaronder 19 introductieextra lessen en een digitale schoolagenda met dagplanner. Gezond gedrag in de basisschool Hoe bevorder je gezond gedrag in de basisschool? Op uiterst concrete wijze, aan de hand van praktijkvoorbeelden, vuistregels en praktische suggesties, beantwoordt Gezond gedrag in de basisschool deze vraag. Na een algemene inleiding op het vakgebied maakt het boek duidelijk hoe gezond gedrag in de onderwijspraktijk bevorderd kan worden. Daarbij wordt aandacht besteed aan tal van zaken die gezondheidsaspecten met zich meedragen, zoals het schoolgebouw, de ongeschreven schoolregels en de manier waarop leraren met leerlingen omgaan. De derde druk toegesneden op recente ontwikkelingen; zo is er veel aandacht voor het stimuleren van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen.

5 Ik leer beter leren ( handleiding) Efficiënt leren vereist bepaalde vaardigheden. De praktijk leert dat de meeste leerlingen van het voortgezet onderwijs deze studievaardigheden onvoldoende bezitten. Vanuit die vaststelling is dit boek geschreven. Het is een hulpmiddel voor iedereen die gericht met jongeren aan de slag wil op het gebied van studievaardigheden. De hier ontwikkelde methodieken zijn tegelijk toegespitst op leerlingen met leermoeilijkheden of met een ontwikkelingsstoornis, zoals autisme. Immers, vooral deze leerlingen hebben behoefte aan een gestructureerde methode, waarin zij stapsgewijs de vaardigheden kunnen aanleren. Deze methodes kunnen zowel klassikaal als individueel gehanteerd worden. De Handleiding staat uitgebreid stil bij de manier waarop elke docent de methodieken kan toepassen in specifieke situaties. In het bijhorende Werkboek staat oefenmateriaal voor de leerlingen. Ik leer beter leren ( werkboek) Efficïent leren vereist bepaalde vaardigheden. De praktijk leert dat de meeste leerlingen van het voortgezet onderwijs deze studievaardigheden onvoldoende bezitten. De methodieken in dit werkboek zijn tegelijk toegespitst op leerlingen met leermoeilijkheden of met een ontwikkelingsstoornis zoals autisme. Ze kunnen zowel klassikaal als individueel gehanteerd worden. Asperger Syndrome. A practical Guide for Teachers This is a claer and concise guide to effective classroom practice for teachers and support assistant working with children with Asperger syndrome in mainstream schools and other non/specialist settings.

6 Informatieve boeken over autisme, gedragsproblemen en de begeleiding Colette de Bruin boek - Geef me de 5 Een praktisch houvast bij de opvoeding en begeleiding van kinderen met autisme Het boek "Geef me de 5"is geschreven naar ouders en opvoeders toe. Een kind met autisme op voeden en begeleiden, HOE doe je dat? Daar gaat dit boek over. Het is geschreven vanuit de behoefte aan duidelijkheid en voorspelbaarheid die het kind met autisme nodig heeft. Het kind vraagt als het ware van ons: "Geef me de 5". Of anders gezegd: WAT is mijn taak, HOE voer ik hem uit, WAAR vindt het plaats, WANNEER moet ik het doen en WIE is erbij betrokken? Al lezende leert men deze wijze van handelen te hanteren, doordat er uitleg wordt gegeven over wat de gevolgen van de stoornis voor het kind kunnen zijn. Daardoor ontstaat er langzaam bij de lezer het inzicht. Dit noemt de schrijfster: "de auti-bril opzetten" Door deze auti-bril op te zetten kun je eigenlijk pas zien HOE het kind denkt zodat je, als ouder/begeleider, daarbij op een passende wijze kunt aansluiten. De CD-rom Op de CD-rom "Geef me de 5"staat o.a. Videofragmenten van beschreven situaties zoals: -gedragskenmerken van de stoornis -gebruikmaken van visualiseren van taken -omgaan met auti-communicatie Een aantal werkbladen in kleur De meest voorkomende pictogrammen uit het boek Asperger en PDD/NOS een antwoord op 101 vragen Auteur: Peter Vermeulen Co-auteur Fondelli, T. Dit boek zet de belangrijkste kenmerken van Asperger en PDD-NOS op een rij. Met veel aandacht voor praktische aspecten als: doorbreken van sociale isolatie, onderwijskeuze maar ook het leven als volwassen. NBD Biblion recensie Het syndroom van Asperger is een aan autisme verwante stoornis, die zich kenmerkt door een geheel eigen manier van denken in combinatie met een hoog intelligentieniveau

7 op specifieke gebieden. Bij een groter publiek kwam het syndroom onder de aandacht door het boek 'Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht' (door Mark Haddon, 2003)*. Met dit boekje willen de auteurs, verbonden aan het autismecentrum in Gent, vooral sleutels aanreiken om de denkwereld, gevoelens en sociale omgang van kinderen met Asperger beter te begrijpen teneinde hen door gerichte begeleiding grotere mogelijkheden tot zelfredzaamheid te kunnen bieden. Aan de hand van voorbeelden en persoonlijke ervaringen wordt ingegaan op thema's als leren, gevoelens, sociale omgang en vrije tijd en komt de betekenis van zelfredzaamheid in de praktijk aan de orde. Het slothoofdstuk is gericht op ouders van kinderen met Asperger. Tot slot is een lijst met adressen en praktische informatie opgenomen. Een toegankelijk en bruikbaar boek vol ervaringen en praktische tips voor ouders en andere betrokkenen. Begeleiden van kinderen en jongeren met autisme In dit boek vindt de lezer wetenschappelijk onderbouwde informatie over zaken waarmee hij dagelijks wordt geconfronteerd. Het geeft antwoord op grote vragen: probleemgedrag, communicatie, onderwijs, werk. Maar ook meer praktische onderwerpen als slaap en zindelijkheid komen aan bod. Bij een juiste diagnostiek en passende begeleiding kan de ontwikkeling van kinderen en jongeren met ASS goed gestimuleerd worden. Hun zelfredzaamheid, communicatieve en sociale vaardigheden verbeteren en problematisch gedrag wordt hanteerbaar. Niet de waan van de dag, maar informatie die grondig onderzocht en bewezen is bepaalt de inhoud van dit boek. De auteurs bieden geen valse hoop maar een realistisch uitzicht op een kwalitatief beter leven. Voor wie? Begeleiding van kinderen en jongeren met autisme is in de eerste plaats bestemd voor professionele opvoeders en begeleiders, maar het is ook waardevol voor leerkrachten en ouders die te maken hebben met een kind of jongere met ASS Ongewild lastig Ongewild lastig in de puberteit en adolescentie Ongewild lastig Samenvatting & achtergrondinformatie In Ongewild lastig wordt inzicht gegeven in de problemen die kinderen met onder andere

8 Autistische Spectrumstoornissen, ADHD, OCD en het syndroom van Gilles de la Tourette ervaren. Ook worden eenvoudige tips gegeven, waarmee je deze kinderen kunt helpen overleven in een wereld die voor hen vaak heel complex is. Uitgangspunt bij dit alles is de acceptatie van de handicap. Ongewild lastig in de puberteit en adolescentie Ongeveer een kwart van de jongeren heeft last van psychische problemen die behandeling en begeleiding behoeven. En dat terwijl zij ook in de puberteit zitten met allerlei fysieke, psychologische en sociale veranderingen. In dit boek worden veel voorkomende psychische stoornissen beschreven, namelijk ASS, NLD, ADHD, ADD, GTS, emotionele stoornissen zoals angst-, stemmings-en dwangstoornissen, ODD en CD en borderline. Naast de theoretische informatie is ook veel aandacht gegeven aan informatie van direct betrokkenen zoals ouders en begeleiders en aan de mogelijkheden en beperkingen van behandelingswijzen. Tot slot is informatie over extra financiele ondersteuning voor behandeling en begeleiding opgenomen. Dit boek, waarin vanuit een theoretische, objectieve, en vanuit een praktische, subjectieve, invalshoek de stoornissen goed worden beschreven, is vooral geschikt voor ouders, begeleiders en onderwijsgevenden van jeugdigen met ontwikkelingsproblemen. Met verklarende woordenlijst, literatuuropgave, adressen van organisaties en internetadressen De autistengroep Een praktische handleiding bij het opzetten van en werken in een autistengroep op een dagcentrum. Beschrijving De autistengroep Voor kinderen met stoornissen in het autismespectrum is voorspelbaarheid van groot belang. Het gaat om kinderen die alleen in een omgeving waar goed over is nagedacht de noodzakelijke rust en veiligheid vinden om tot ontwikkeling te kunnen komen. Dit boek wil bij de opzet van en bij het werken in een dergelijke 'autistengroep' vooral een praktische handleiding zijn. Daarbij komen niet alleen vragen aan de orde wie de 'autistengroep' moet gaan begeleiden, maar ook welke hulpvraag een kind moet hebben om in de groep geplaatst te mogen worden. De problemen die de kinderen hebben, zijn veelal complex. Dat vraagt om een aanpak door begeleiders die voldoende theoretische én praktische kennis hebben van de specifieke hulpvraag die autisme is.

9 Theory of Mind en de Triade van Perspectieven bij Autisme en Syndroom van Asperger Mensen met autisme, ouders en behandelaars zijn eensgezind in hun betrokkenheid op autisme en Aspergersyndroom, maar wijken erg af in hun standpunten. Olga Bogdashina neemt het concept van Theory of Mind (ToM) als uitgangspunt van waaruit zij het samenspel tussen de drie groepen beschouwt. De verschillende en de vaak tegenstrijdige visies op classificaties, diagnoses, oorzaken, ontwikkeling, theorieën en behandelingen worden in dit boek met elkaar vergeleken en in overeenstemming gebracht. Hiermee wil de auteur de kloven overbruggen tussen mensen met autisme, ouders en behandelaars en hen te helpen elkaars reacties en gedragingen te begrijpen en er op in te spelen. Dit verhelderende en vernieuwende boek verschaft een unieke manier om in elkaars schoenen te gaan staan. Het is daarnaast een waardevolle bron voor ieder die moet leven of werken met autisme. Ontwikkelen ingewikkeld? In Ontwikkelen ingewikkeld? staan bijdragen over recente vormen van diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij jonge kinderen. De auteurs maken duidelijk dat de aanpak van gedragsproblemen bij jonge kinderen ingewikkeld is. In het kader van diagnostiek zijn de volgende bijdragen opgenomen: Evert Scholte en Jan van der Ploeg beschrijven het instrument â Sociaal emotionele vragenlijstâ en de uitkomsten van een studie bij kinderen van 4 tot 8 jaar. Jochem Thijs rapporteert over twee studies met de Leerkracht Lijst Pedagogisch Handelen. Frits Harinck bespreekt hoe zelfbeeld zich ontwikkelt en hoe zelfbeeld te meten is bij jonge kinderen. Lianne Knoben gaat in op Kijk Wat Ik Kan (KWIK), een kortdurend observatie- en diagnostiekprogramma bij zeer jonge kinderen. Vanuit de invalshoek van aanpak en behandeling zijn er vijf bijdragen. Peggy Tan en Nicole Kik rapporteren over onderwijsarrangementen. Maarten Faas licht STOP4-7 toe, een aanbod voor kinderen van 4 tot 7 jaar met ernstige gedragsproblemen. Carine Kappeyne van de Coppello gaat in op kenmerkend gedrag bij verliesverwerking en specifi eke behoeften van kinderen in rouw. Margreet Visser doet verslag van de â Horizon Methodiekâ, een programma waarbij

10 het kind dat in het gezin geweld meemaakt centraal staat. Hans van Luit, Marloes Caspers en Annekatrine Karelse bespreken hoe met succes voorbereidende rekenvaardigheden zijn geoefend bij kinderen met een autisme spectrumstoornis. Sociaal onhandig Veen-Mulders L. van der, Serra M., Hoofdakker B.J. van den, Minderaa R.B. (red.) I In dit boek staan kinderen met de diagnose PDDNOS centraal. Deze kinderen hebben problemen in de ontwikkeling van sociaal begrip en sociaal gedrag. Een redelijk groot aantal van hen heeft ook last van aandachtsproblemen en hyperactiviteit, symptomen die passen bij de diagnose ADHD. Daarom komt ook ADHD regelmatig aan de orde in dit boek. Het eerste deel van het boek beschrijft de problemen van kinderen met PDDNOS en de gevolgen voor de opvoeding en het gezin. Ook komt aan bod hoe de diagnose gesteld kan worden. Enkele veel gestelde vragen van ouders worden beantwoord. Het tweede deel gaat over de opvoeding van kinderen met PDDNOS. Deze kinderen stellen speciale eisen aan hun omgeving en aan hun opvoeders. Dit boek geeft opvoeders een groot aantal tips en concrete adviezen die de opvoeding makkelijker kunnen maken. Iedere ouder kan zelf kiezen welke tips in zijn of haar situatie bruikbaar zijn en welke niet. Het boek is in eerste instantie bedoeld voor ouders, als een ondersteuning bij de opvoeding van kinderen met PDDNOS. Het is ook geschikt voor beroepsgroepen die te maken krijgen met ouders van kinderen met PDDNOS/ADHD, zoals hulpverleners, leerkrachten of (huis)artsen. Het boek kan ook gebruikt worden als ondersteuning bij de begeleiding van ouders. In deze gedichtenbundel verkent Arwin Wels onder meer de belevingswereld van ouders van een kind met een ontwikkelingsstoornis (zoals autisme). Het dagelijks leven van deze ouders wordt in hoge mate bepaald door de speciale behoeften van hun kind en de continue strijd die zij met de omgeving moeten leveren. Voor een buitenstaander zijn deze gedichten een intieme kennismaking met de alledaagse zorgen, de (soms aanwezige) wanhoop, maar ook het plezier en de lichtpuntjes in een bijzonder gezin. Ouders die zelf een kind hebben met een stoornis vinden troost en herkenning en soms ook zeker een lach in deze bundel.

11 Moet ik nu huilen? (rouwverwerking) Hoe kun je kinderen en jongeren met autisme begeleiden bij een overlijden? Dit boek geeft uitleg over autisme en autistische stoornissen en gaat in op wat dood en rouw voor kinderen en jongeren met autisme betekent. Hoe informeer je hen? En hoe betrek je hen bij de gebeurtenissen en rituelen? Het boek is bedoeld om ouders, verzorgers, leerkrachten en andere betrokkenen bij die begeleiding te helpen. Recensie In dit studiewerkje hebben de beide auteurs de doelgroep van autisten op het oog. In de laatste tijd verschijnen er veel boeken over de wetenschappelijke inzichten met betrekking tot autisme en aanverwante gebieden. Vanuit hun specifieke kennisgebied schrijven beide auteurs over de manier waarop ouders, verzorgers en behandelaar kunnen omgaan met verdriet en rouw in het leven van autisten. Het boekje maakt deel uit van een reeks 'Afscheid nemen'. De inhoud van dit boekje is het geven van handvatten aan rouwenden zelf, ouders, leerkrachten en hulpverleners. In deze tijd wordt veel aandacht geschonken aan de verwerking van rouw en verlies, speciaal ook bij kinderen. Dit boekje onderscheidt zich in positieve zin door de geconcentreerde wijze waarop men, zonder op al te veel details in te gaan, de denkwijze en de gevoelspositie van kinderen en jongeren met een stoornis in het autismespectrum. Gebruik makend van hun deskundigheid bieden de auteurs hulp en steun aan, daarbij rekening houdend met de eigenaardigheden van de autistische wijze van bestaan. Het boek is beknopt, maar heel ter zake en op een goed leesbare wijze geschreven. Ouders en mede-opvoeders zullen met veel vrucht kennisnemen van dit uitstekende werk. Drs. H. Menkveld

12 Ervaringsverhalen Wat is er toch met KOBUS? Dit boek gaat over Kobus. Hij is een lieve rattenjongen, maar ook een beetje een aparte snuiter. Kobus heeft autisme en gedraagt zich daarom vaak anders dan andere ratten. De meeste ratten om hem heen vinden dit moeilijk te begrijpen. Gelukkig heeft Kobus twee goede vrienden, die het juist wel leuk vinden dat Kobus anders is dan de meeste ratten. David Barth (1998) heeft het syndroom van Asperger, een vorm van autisme. Toen hij heel jong was, begon hij met tekenen. Dit tekentalent gebruikt hij in dit boek om uit te leggen wat het voor hem betekent om autisme te hebben. In Wat is er toch met Kobus? laat David in een getekend verhaal op een humoristische manier zien, hoe het is om te leven met autisme. Daarnaast bevat dit boek relevante informatie en praktische tips. Als extra is een twintigtal pictogrammen als ijskastmagneten bijgevoegd, om samen met Kobus de dag te plannen. Alleen met mijn wereld Wessel Broekhuis is 16 jaar. Op nuchtere maar aangrijpende wijze geeft hij een inkijk in zijn gevecht om een plek in de wereld te veroveren. Net als alle jongeren zoekt hij naar zijn identiteit en de grenzen van wat hij wil en kan. Wessel is ook autistisch. Hij ontwikkelt zich van een angstige en schuwe jongen die prikkels vermijdt tot iemand met een eigen vriendenkring die metalconcerten bezoekt het toppunt van prikkels. De ontwikkeling van Wessel Broekhuis dwingt respect af. Hij is niet gaan somberen en heeft zijn autisme overwonnen. Schrijven is zijn passie en met prachtige verhalen laat hij zien hoe hij zijn leven heeft vormgegeven. Iedereen die op zoek is geweest naar zijn of haar eigen plek op de wereld, of daarmee bezig is, zal zich herkennen in dit boek.

13 Moederen met Autisme In 2004 is bij Kim (2000) de diagnose klassiek autisme gesteld. Haar moeder Sigrid herkende zoveel in haar, dat zij zichzelf een jaar later liet onderzoeken. Ze blijkt het Syndroom van Asperger te hebben, en ook man en vader Kees werd onderzocht. Hij heeft ook klassiek autisme. Het gaat redelijk goed met Sigrid tot na de geboorte van Kim. Het krijgen van een baby gooide haar gestructureerde wereldje overhoop. Ze werd ziek. Dit gezin gaat op zoek naar een nieuwe, liefdevolle manier om met elkaar om te gaan, 'Moederen met autisme' is een ontroerend, herkenbaar levensverhaal, voor iedereen die te maken heeft met Autisme Spectrum Stoornis. Het geheim van de ruimtelift ( stripverhaal) Auteur: Erik Thys Het geheim van de ruimtelift vertelt het verhaal van Linus, een jongen met een passie voor computers en liften. De klasgenoten van Linus noemen hem Mr. Spock omdat hij overeenkomsten vertoont met het personage uit Star Trek: net als Mr. Spock analyseert hij de wereld rationeel en analytisch. Linus is gefascineerd door allerlei details in zijn omgeving, maar heeft daar tegelijkertijd ook veel last van. Wat klasgenoten en andere mensen uit zijn omgeving doen en zeggen, is voor hem een groter geheim dan de werking van liften. Het liefst van al sluit hij zich af van al die verwarrende zaken. Onderzoek bij de psycholoog wijst uit dat Linus een autismespectrumstoornis heeft... Het geheim van de ruimtelift is het allereerste stripverhaal over autisme. Erik Thys brengt een verhaal in beeld dat herkenbaar is voor veel begaafde jongeren met een autismespectrumstoornis, maar ook voor hun omgeving: ouders, klasgenoten, leerkrachten. De strip maakt autisme toegankelijk en bespreekbaar voor een breed publiek. Achteraan de strip vertellen deskundigen van Autisme Centraal hoe je het stripverhaal kan gebruiken bij psycho-educatie en sensibilisering. Maar het is en blijft in de eerste plaats natuurlijk een goed stripverhaal dat je ook gewoon voor het plezier kan lezen.

14 Ellen Notbohm, schrijfster van het boek '10 dingen die je zou moeten weten over kinderen met autisme' Moeder van een kind met autisme. Er komt gelukkig steeds meer kennis en informatie beschikbaar over autisme spectrumstoornissen bij kinderen. Maar het blijft moeilijk om je echt een voorstelling te maken van hun belevingswereld en de problemen waarmee ze in onze samenleving dagelijks worden geconfronteerd. In 10 dingen die je zou moeten weten over kinderen met autisme wordt op betrokken wijze en met de nodige humor verteld hoe het leven van kinderen met autisme eruitziet en hoe je hun omgeving aanzienlijk kunt vergemakkelijken én verrijken. Ellen Notbohm, moeder van een kind met autisme, vertelt in tien hoofdstukken de essentiële dingen die een kind met autisme zelf meestal niet goed kan vertellen of uitleggen, maar waardoor de mensen om het kind heen beter in staat zullen zijn hen te helpen en te steunen in een wereld die voor hen vaak heel ingewikkeld is. De ziekte van onduidelijkheid Evelien, een vrouw met autisme, schrijft over haar leven binnen de muren van de zorg Evelien Bleeker heeft de ziekte van onduidelijkheid, ook wel autisme genoemd, en woont in een zorginstelling. Als gevolg van haar autisme neemt ze de wereld waar als een verzameling losse puzzelstukjes. Dit verwart haar zo dat ze regelmatig in paniek raakt. Het is daarom voor haar noodzakelijk honderd procent duidelijkheid van haar omgeving te vragen. De enige taal die ze daarvoor tot haar beschikking heeft is agressie. Een agressie die Evelien niet wil, maar die haar telkens overvalt. Dit boek is een indringend verslag van haar strijd tegen bubbels en moetens tegen paniek en dwang. Aan de hand van talrijke anekdotes beschrijft Evelien hoe ze haar leven ervaart en wat ze van haar begeleiders verwacht. Het sleutelwoord daarbij is duidelijkheid. Bied mij duidelijkheid, dan voel ik mij veilig en heb ik mijn agressie niet meer nodig zo kan haar oproep worden samengevat. Wie Eveliens verslag leest voelt zich meegenomen in een wereld die chaotisch en vreemd, maar tegelijk vaak verrassend herkenbaar is. Colette de Bruin is schrijver van Geef me de 5, een boek waarin ze aangeeft hoe je mensen met autisme duidelijkheid kunt bieden. Helpen met puzzelen staat daarbij centraal.

15 Geef me de 5 speelt in het leven van Evelien een belangrijke rol. Veelvuldig verwijst ze naar het boek van Colette. Haar vraag om duidelijkheid verwoordt zij telkens als een vraag naar Geef me de 5. Colette treedt in dit boek op als tolk tussen Evelien en de lezer. In korte fragmenten geeft zij aan hoe de hulpvraag van Evelien in de praktijk kan worden uitgelegd en hoe begeleiders hier mee om kunnen gaan. Daarmee maakt ze de gebruiksaanwijzing van Evelien begrijpelijk en praktisch uitvoerbaar. Spellen- materialen De wat wijzer voor de vrije tijd Je hoort erbij Het informatieve-educatieve spel dat wil bijdragen tot de integratie van leerlingen met autisme in het regulier basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Een gezamenlijke uitgave van Het Landelijk Netwerk Autisme in samenwerking met het Steunpunt Autisme Noord Nederland cluster 2, Effatha Guoyt.