Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2013"

Transcriptie

1 Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2013 December 2013

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Hart- en vaatziekten in Nederland: cijfers over sterfte en ziekenhuisopnamen Openhartoperaties en percutane coronaire interventies in Nederland Trends en uitkomsten coronairchirurgie in Nederland Trends en uitkomsten hartklepchirurgie in Nederland Trends in het gebruik van cardiovasculaire medicatie ter preventie en behandeling van hart- en vaatziekten in Nederland, Prevalentie en toekomstprojectie op het ontwikkelen van boezemfibrilleren in Nederland Risico op kanker bij patiënten met hart- en vaatziekten Prevalentie en trends van roken, voeding en bewegen in de Nederlandse bevolking Prevalentie en trends in diabetes mellitus Hartstilstand buiten het ziekenhuis in de provincie Utrecht- vergelijkende resultaten UTOPIA onderzoek tussen 2009 en Bijlagen A Beschrijving van de tien ziektecategorieën binnen de hart- en vaatziekten 137 B Doodsoorzaken en ziekenhuisopnamen in Nederland: bronnen en classificatie 142 C Hart- en vaatziekten in Nederland: methoden en definities 145 D Aanvulling hoofdstuk 1: ziekte en sterfte aan ischemische hartziekten, hartfalen en perifeer vaatlijden 147 E Aanvulling hoofdstuk 1: trends in sterfte aan hart- en vaatziekten

3 Hart- en vaatziekten in Nederland, 2013 Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte Gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek en Dutch Hospital Data gepubliceerd onder redactie van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting. Samenstelling (in alfabetische volgorde): Prof. dr. M.L. Bots, arts-epidemioloog 1 Dr. I. van Dis, epidemioloog 2 C. Koopman, MSc, gezondheidswetenschapper 1,2 Dr. I. Vaartjes, epidemioloog 1,2 Prof. dr. F.L.J. Visseren, internist-vasculaire geneeskundige 3 1 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 2 Hartstichting, Den Haag 3 Afdeling Vasculaire Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht Gegevens en figuren uit dit rapport mogen met bronvermelding worden overgenomen. De juiste verwijzing luidt: Auteurs hoofdstuk, titel hoofdstuk. In: Vaartjes I, Koopman C, van Dis I, Visseren FLJ, Bots ML. Hart- en vaatziekten in Nederland 2013, cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Den Haag: Hartstichting, Den Haag, november 2013

4 2

5 Voorwoord Voor de negentiende maal biedt de Hartstichting u een boek aan met cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte aan hart- en vaatziekten (HVZ). Volgend jaar bestaat de Hartstichting 50 jaar. In aanloop naar dit jubileumjaar worden van verschillende onderwerpen trends in de tijd gepresenteerd. Vanaf het jaar met de hoogste sterfte 1972 daalt de sterfte aan hart- en vaatziekten gestaag. Deze daling lijkt de laatste jaren af te vlakken (hoofdstuk 1; bijlage E). Deze afvlakking treedt op bij mannen en vrouwen en in alle leeftijdsklassen. De grootste dalingen in de afgelopen decennia komen op conto van coronaire hartziekten (waaronder hartinfarct). In 2012 overleden personen aan HVZ. Vanaf begin jaren tachtig stijgt het aantal dotterbehandelingen en het plaatsen van stents (PCI s) aanmerkelijk sterker dan het aantal open hartoperaties (hoofdstuk 2.1). Het aantal geïsoleerde bypassoperaties in de periode (hoofdstuk 2.2) nam licht af, van ca naar 8.400, terwijl in die periode het aantal klepoperaties bijna verdubbelde van ca naar (hoofdstuk 2.3). De gemiddelde leeftijd van geopereerde patiënten nam in diezelfde periode toe met 3-4 jaar. In hoofdstuk 3 worden de trends in gebruik van cardiovasculaire medicatie beschreven voor primaire en secundaire preventie, en tijdens een ziekenhuisopname. Het gebruik van antistollingsmiddelen, cholesterolverlagende middelen, beta-blokkers en andere bloeddrukverlagende medicatie is het hoogste tijdens ziekenhuisopname (74-96%), terwijl 3 jaar na ontslag 50-65% van de patiënten deze medicijnen nog gebruikt. Het gebruik van cholesterolverlagende medicatie tijdens een ziekenhuisopname nam het sterkste toe, van 25% in 1998 naar 85% in Ca. 7-9% van de mannen en vrouwen boven de 55 jaar heeft last van boezemfibrilleren. Door de vergrijzing van de bevolking zal het aantal patiënten met boezemfibrilleren in de komende 50 jaar verdubbelen, van in 2010 naar in 2060 (hoofdstuk 4). Hebben patiënten met HVZ een verhoogd risico op kanker? Het bleek dat van deze groep de mannen een 13% en vrouwen een 48% hogere incidentie van kanker hadden t.o.v. de algemene bevolking met een zelfde leeftijd- en geslachtsverdeling (hoofdstuk 5). Roken was de belangrijkste risicofactor voor kanker bij patiënten met HVZ, terwijl abdominaal overgewicht het risico op borstkanker bij vrouwen verhoogde. 3 Voorwoord

6 Het percentage rokers onder de mannen is gedaald van ca. 80% beginjaren zestig naar 26% in 2012 en onder vrouwen van ca. 40% naar 26% (hoofdstuk 6.1). De daling onder mannen en vrouwen lijkt de laatste jaren te stagneren. Minder dan 10% van de volwassenen eet de dagelijks aanbevolen hoeveelheid fruit of groente. Sinds eind jaren tachtig is de consumptie van groenten en fruit gedaald, maar de daling lijkt de laatste jaren minder sterk. De inname van verzadigd vet blijft hoog en is nauwelijks veranderd in de laatste 10 jaar. Het aantal personen dat voldoende beweegt is de laatste 10 jaar gestegen van 52 naar 58%. In 2011 is bij mensen diabetes vastgesteld (hoofdstuk 6.2). In de provincie Utrecht reanimeerden omstanders/politie/brandweer zo n 400 personen per jaar (hoofdstuk 7). Bij ruim 1 op de 3 slachtoffers werd in 2012 een AED aangesloten. Drie jaar eerder was dit 1 op de 8. In 2009 bedroeg de overleving na 3 maanden 20%, en in 2012 is dit 24%. De gevonden percentages zijn vergelijkbaar met die in Noord-Holland waarvan de cijfers vorig jaar gepubliceerd werden. De Utrechtse gegevens vormen een welkome aanvulling voor Nederland en kunnen verder onderzoek naar verbetering van de overleving bij een plotse hartstilstand buiten het ziekenhuis richting geven. Deze editie van het Cijferboek is tot stand gekomen dankzij de medewerking en/of bijdrage van een groot aantal onderzoekers onder redactionele verantwoordelijkheid van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting. Graag danken wij alle auteurs voor hun bijdragen aan deze editie van het Cijferboek. Tevens gaat onze dank uit naar het Centraal Bureau voor de Statistiek en Dutch Hospital Data voor levering van de cijfers over de doodsoorzaken statistieken en ziekenhuisopnamen. Wij hopen met het presenteren van de cijfers over hart- en vaatziekten in Nederland een bijdrage te kunnen leveren aan een onderbouwing van het beleid, preventie en behandeling van hart- en vaatziekten. Mocht u vragen hebben, dan kunt u contact opnemen met de secretaris van de Werkgroep Cijfers, mw. dr. I. van Dis (i.van.dis@hartstichting.nl). Namens de Werkgroep Cijfers, Prof. dr. F.L.J. Visseren, internist-vasculaire geneeskundige, UMC Utrecht Voorzitter mw. dr. I. van Dis, epidemioloog, Hartstichting Secretaris 4 Voorwoord

7 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting Prof. dr. F.L.J. Visseren, voorzitter (Afdeling Vasculaire Geneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. I. van Dis, secretaris (Hartstichting, Den Haag) Prof. dr. M.L. Bots (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. ir. A. de Bruin (Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag) Mevr. drs. B. Casteren (Huisarts, kaderarts hart- en vaatziekten, Venray; tot september 2013) Prof. dr. D.W.J. Dippel (Afdeling Neurologie, ErasmusMC, Rotterdam; tot september 2013) Dr. J. Deckers (Thoraxcentrum, ErasmusMC, Rotterdam) Prof. dr. H. Hillege (Afdeling Epidemiologie, UMCG, Groningen) Dr. A.H. Liem (Afdeling Cardiologie, Oosterscheldeziekenhuizen, Goes) Dr. F.L. van Lenthe (Afdeling Public Health, ErasmusMC, Rotterdam) Prof. dr. J.A. Rauwerda (Afdeling Heelkunde, VUMC, Amsterdam) Dr. J.B. Reitsma (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. M.C.M. Senten (Onderzoekers, Professionals & Bestuurders, Hartstichting, Den Haag) Prof. dr. Y. Smulders (Afdeling Interne Geneeskunde, VUMC, Amsterdam) Mevr. dr. ir. W.M.M. Verschuren (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Centrum voor Preventie- en Zorgonderzoek, Bilthoven) Dr. R. Wimmers (Team Kennis & Trends, Hartstichting ; vanaf september 2013) Prof. dr. A. Vonk Noordegraaf (Afdeling Longziekten, VUMC, Amsterdam; tot september 2013) Wetenschappelijke medewerkers Mevr. C. Koopman, MSc (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) Mevr. dr. I. Vaartjes (Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijnsgeneeskunde, UMCU, Utrecht) 5

8 6

9 1 Hart- en vaatziekten in Nederland I. Vaartjes 1,2, C. Koopman 1,2, I. van Dis 1, F.L.J. Visseren 3, M.L. Bots 2 1 Hartstichting, Den Haag 2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 3 Afdeling Vasculaire Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht 1.1 Sterfte In Nederland overleden in 2012 meer vrouwen dan mannen aan de gevolgen van een hart- of vaatziekte (tabel 1.1), namelijk vrouwen en mannen. Dit betekent dat gemiddeld 57 vrouwen en 50 mannen per dag aan hart- en vaatziekten overlijden. Het aandeel van de hart- en vaatziekten in de totale sterfte was daarmee 28% voor vrouwen en 27% voor mannen. Naarmate de leeftijd toeneemt, neemt ook het aantal personen dat aan hart- en vaatziekten sterft toe (tabel 1.2). Aangezien vrouwen gemiddeld ouder worden dan mannen is dit een belangrijke verklaring waarom meer vrouwen dan mannen overlijden aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. Tabel 1.1 Doodsoorzaken in Nederland in Absolute aantallen, percentages en gemiddelde leeftijd van overlijden Bron CBS Mannen Vrouwen Totaal Gem. Gem. Gem. Doodsoorzaak 1 N % Lft. N % Lft. N % Lft. Hart- en vaatziekten Kwaadaardige nieuwvormingen Ziekten van ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Alle doodsoorzaken * Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A *als gevolg van afronding telt het totaal niet precies tot 100% op. 7 Hart- en vaatziekten in Nederland

10 Onder vrouwen zijn hart- en vaatziekten nog steeds de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Bij vrouwen jonger dan 75 jaar zijn kwaadaardige nieuwvormingen de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Voor alle mannen zijn kwaadaardige nieuwvormingen de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Maar bij mannen ouder dan 85 jaar vormen hart- en vaatziekten de meest voorkomende oorzaak van sterfte. Het aandeel van hart- en vaatziekten in de totale sterfte bij vrouwen neemt toe met de leeftijd: van 13% tot 55 jaar, naar 25% tussen de 55 en 85 jaar, tot 35% bij de leeftijd van 85 jaar en ouder. Bij mannen is het aandeel van hart- en vaatziekten in de totale sterfte 18% tot 55 jaar, 26% tussen de 55 en 85 jaar, en 32% bij 85 jaar en ouder. Tabel 1.2 Doodsoorzaken in Nederland in 2012, absolute aantallen naar geslacht en leeftijd Bron CBS Mannen Leeftijd (in jaren) Vrouwen Leeftijd (in jaren) Doodsoorzaak Hart- en vaatziekten Kwaadaardige nieuwvormingen Ziekten van ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Alle doodsoorzaken Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A Sterfte binnen de hart- en vaatziekten In tabel 1.3 is de sterfte binnen de groep hart- en vaatziekten in 2012 uitgesplitst in tien ziektecategorieën. Voor zowel mannen als vrouwen wordt het grootste deel van de sterfte binnen de groep hart- en vaatziekten veroorzaakt door de ischemische hartziekten en beroertes. Samen zijn deze twee ziektebeelden verantwoordelijk voor 44% van de sterfte binnen hart- en vaatziekten bij vrouwen en voor 49% bij mannen. Naast de ischemische hartziekten en beroertes (waaronder herseninfarct en hersenbloedingen) levert de categorie overige hartziekten een belangrijke bijdrage aan de sterfte binnen hart- en vaatziekten. Hieronder valt onder andere sterfte aan hartfalen en 8 Hart- en vaatziekten in Nederland

11 ritmestoornissen, waaronder boezemfibrilleren. Er overlijden meer mannen dan vrouwen aan de gevolgen van ischemische hartziekten, waaronder het acute hartinfarct. Er overlijden meer vrouwen dan mannen aan de gevolgen van een beroerte (figuur 1.1). Tabel 1.3 Doodsoorzaken binnen de hart- en vaatziekten in Nederland in 2012, absolute aantallen (en %) per ziektecategorie naar geslacht Bron CBS Mannen Vrouwen Totaal Doodsoorzaak 1 N % N % N % Ischemische hartziekten waarvan acuut hartinfarct Beroertes waarvan herseninfarct waarvan subarachnoïdale bloeding waarvan intracerebrale bloeding Aangeboren hartafwijkingen 64 <1 46 <1 110 <1 Reumatische hartziekten en klepgebreken Infectieuze hartziekten Overige hartziekten waarvan hartfalen waarvan boezemfibrilleren Arterieel vaatlijden waarvan AAA met ruptuur waarvan AAA zonder ruptuur Atherosclerose en/of hypertensie Veneus vaatlijden 40 <1 53 <1 93 <1 Overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen waarvan claudicatio intermittens Totaal Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A AAA: Abdominaal aorta aneurysma 9 Hart- en vaatziekten in Nederland

12 Figuur 1.1 Aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten naar ziektebeeld en geslacht in Nederland in 2012 Bron CBS Aantal sterfgevallen Acuut hartinfarct Beroertes Hartfalen Rest hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten totaal Mannen Vrouwen In de leeftijdsklassen tot 85 jaar overlijden minder vrouwen dan mannen aan hart- en vaatziekten, terwijl in de leeftijdsklassen boven 85 jaar in absolute aantallen meer vrouwen overlijden (figuur 1.2). Van alle vrouwen sterft 93% boven de 65 jaar. Bij mannen is dit 84%. De gemiddelde leeftijd van overlijden aan hart- en vaatziekten is 77 jaar bij mannen en 84 jaar bij vrouwen. Bij acuut hartinfarct is de gemiddelde leeftijd van overlijden lager, 74 jaar bij mannen en 81 jaar bij vrouwen. Bij beroerte daarentegen is de gemiddelde leeftijd van overlijden 79 jaar bij mannen en 83 jaar bij vrouwen. Figuur 1.2 Aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten naar leeftijd en geslacht in Nederland in 2012 Bron CBS Aantal sterfgevallen Mannen Vrouwen Leeftijd (jaren) 10 Hart- en vaatziekten in Nederland

13 Een belangrijke verklaring voor het hogere absolute aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten bij vrouwen vergeleken met mannen is het grotere aantal vrouwen in de Nederlandse bevolking in de oudere leeftijdsgroepen. Tabel 1.4 toont daarom voor acuut hartinfarct, beroerte en het totaal van hart- en vaatziekten ook het aantal sterfgevallen uitgedrukt per inwonende mannen, respectievelijk vrouwen. In alle leeftijdsklassen is het sterfterisico per inwoners in 2012 hoger bij mannen dan vrouwen, betreffende de doodsoorzaken acuut hartinfarct en het totaal aan hart- en vaatziekten. Voor beroerte echter, geldt dit slechts tot de leeftijd van 85 jaar. Boven de 85 jaar overlijden per personen meer vrouwen dan mannen aan een beroerte. Dus ook na correctie voor verschillen in de leeftijdsopbouw met mannen overlijden boven de leeftijd van 85 jaar meer vrouwen aan een beroerte. 11 Hart- en vaatziekten in Nederland

14 Tabel 1.4 Aantal sterfgevallen en sterfte per personen aan hart- en vaatziekten, waaronder hartinfarct en beroerte, in Nederland in 2012 naar leeftijd en geslacht Bron CBS Mannen Vrouwen Doodsoorzaak 1 Leeftijd Aantal Sterfte per Aantal Sterfte per (in jaren) overledenen overledenen Acuut hartinfarct , Totaal Beroerte ,9 36 0, Totaal Totaal hart- en vaatziekten Totaal Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A N.B. Cijfers over ischemische hartziekten, hartfalen en perifeer vaatlijden staan vermeld in bijlage D 1.2 Trends in sterfte Het totale aantal personen dat jaarlijks overlijdt, is toegenomen in de periode In 1980 overleden mannen en vrouwen, terwijl in mannen en vrouwen overleden. Gedurende deze periode 12 Hart- en vaatziekten in Nederland

15 is het absolute aantal doden aan kwaadaardige nieuwvormingen (kanker), ziekten van de ademhalingsorganen, en overige doodsoorzaken bij zowel mannen als vrouwen toegenomen, terwijl het absolute aantal doden aan hart- en vaatziekten is afgenomen (figuur 1.3). Het absolute aantal doden aan uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging is licht toegenomen bij vrouwen en licht afgenomen bij mannen. Figuur 1.3 Trends in absolute sterfte aan hart- en vaatziekten, kwaadaardige nieuwvormingen (kanker), ziekten van de ademhalingsorganen, uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging en overige doodsoorzaken. Periode Bron CBS Mannen Aantal sterfgevallen Jaar Vrouwen Aantal sterfgevallen Jaar Hart- en Vaatziekten Ziekten van de ademhalingsorganen Uitwendige oorzaken van letsel en vergiftiging Overige doodsoorzaken Kwaadaardige nieuwvormingen Totaal 13 Hart- en vaatziekten in Nederland

16 Tabel 1.5 geeft het absolute aantal sterfgevallen aan hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bij mannen is het bruto sterftecijfer voor hart- en vaatziekten met 44% gedaald (van 395 per in 1980 naar 221 per in 2012). Bij vrouwen was dit 28% (van 338 per in 1980 naar 245 per in 2012). Tabel 1.5 Absolute aantallen sterfgevallen (per inwoners) aan hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bron CBS Acuut Beroerte Totaal Hart- en hartinfarct vaatziekten Jaartal Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen (180) (108) (75) (95) (395) (338) (174) (110) (68) (94) (401) (359) (135) (97) (67) (99) (354) (354) (116) (87) (62) (97) (337) (344) (93) (70) (60) (94) (304) (304) (66) (50) (51) (77) (262) (279) (47) (36) (42) (65) (226) (252) (42) (32) (40) (62) (221) (245) 1 Voor de precieze omschrijving en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A N.B. Cijfers over ischemische hartziekten, hartfalen en perifeer vaatlijden staan vermeld in bijlage D Het verschil in daling tussen mannen en vrouwen wordt kleiner als de sterftecijfers gecorrigeerd worden voor veranderingen in de leeftijdsopbouw van de bevolking (tabel 1.6): 64% daling bij mannen (van 622 per in 1980 naar 221 per in 2012) en 56% daling bij vrouwen (van 557 per in 1980 naar 245 per in 2012). De sterkste procentuele daling in het gecorrigeerde sterftecijfer tussen 1980 en 2012 wordt gezien in de leeftijdsgroep van jaar bij mannen (76%), en de leeftijdsgroep van jaar bij vrouwen (72%). Bij mannen en vrouwen van 85 jaar en ouder daalde het gecorrigeerde sterftecijfer tussen 1980 en 2012 met 43%. Hoewel de relatieve daling onder personen ouder dan 85 jaar het kleinst is, is de absolute daling in sterfterisico het grootst in deze oudste leeftijdscategorie. 14 Hart- en vaatziekten in Nederland

17 In de laatste jaren lijkt de daling aan hart- en vaatziekten af te vlakken. Deze afvlakking is waarneembaar bij mannen en vrouwen in alle leeftijdsklassen (tabel 1.6) en kan mogelijk het gevolg zijn ongunstige trends van risicofactoren voor hart- en vaatziekten zoals de toename van overgewicht. Tabel 1.6 Voor veranderingen in leeftijdsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per inwoners) aan hart- en vaatziekten in de periode in Nederland, naar leeftijd en geslacht. Jaar van standaardisatie is 2012 Bron CBS Mannen Leeftijd (in jaren) Vrouwen Leeftijd (in jaren) Jaartal Totaal Totaal Daling in % 71% 76% 75% 62% 43% 64% 56% 63% 72% 65% 43% 56% Tot op heden overleden meer vrouwen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten dan aan de gevolgen van kanker. Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Het verschil tussen hart- en vaatziekten en kanker wordt echter steeds kleiner bij vrouwen. Bij mannen overlijden sinds 2005 meer personen aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. Dit maakt hart- en vaatziekten de tweede doodsoorzaak in 2012 bij mannen. Sinds 2009 is het aantal sterfgevallen van mannen en vrouwen samen aan kanker hoger dan aan hart- en vaatziekten. In figuur 1.4 worden de voor verandering in leeftijdsopbouw van de bevolking gecorrigeerde sterftecijfers voor hart- en vaatziekten en kanker weergegeven. Bij mannen is het gecorrigeerde sterftecijfer voor kanker met 29% gedaald (van 398 per in 1980 naar 284 per in 2012). Bij vrouwen is het 15 Hart- en vaatziekten in Nederland

18 gecorrigeerde sterftecijfer voor kanker minder afgenomen dan bij mannen, met een daling van 6% (van 249 per in 1980 naar 234 per in 2012). Figuur 1.4 Trend in voor bevolkingsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per van de gemiddelde bevolking) voor hart- en vaatziekten (HVZ) en kanker in Nederland, naar geslacht. Jaar van standaardisatie is 2012 Bron CBS Aantal sterfgevallen/ Jaar Man HVZ Vrouw HVZ Man Kanker Vrouw Kanker De voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfers voor acuut hartinfarct en beroerte vertonen eveneens een daling in de periode van (figuur 1.5). De grootste daling in het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer werd waargenomen voor acuut hartinfarct. Hierin was de daling bij mannen 85% (van 279 per in 1980 naar 42 per in 2012) en bij vrouwen 80% (van 163 per in 1980 naar 32 per in 2012). Bij beroerte is het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer bij mannen gedaald met 67% (van 121 per in 1980 naar 40 per in 2012) en bij vrouwen met 60% (van 156 per in 1980 naar 62 per in 2012). De overige hart- en vaatziekten zijn als doodsoorzaak minder hard gedaald dan acuut hartinfarct en beroerte. Hierin was de daling 37% bij mannen (van 222 per in 1980 naar 139 per in 2012) en 36% bij vrouwen (van 238 per in 1980 naar 152 per in 2012). 16 Hart- en vaatziekten in Nederland

19 Figuur 1.5 Trend in voor bevolkingsopbouw gecorrigeerd sterftecijfer (per van de gemiddelde bevolking) voor hart- en vaatziekten (HVZ), waaronder acuut hartinfarct (AMI) en beroerte, in Nederland, naar geslacht. Jaar van standaardisatie is 2012 Bron CBS Aantal sterfgevallen/ Jaar Man HVZ Man AMI Man Beroerte Man Overige HVZ Vrouw HVZ Vrouw AMI Vrouw Beroerte Vrouw Overige HVZ N.B. Trendcijfers voor diverse ziektebeelden binnen HVZ vanaf 1970 staan vermeld in bijlage E 1.3 Ziekenhuisopnamen (betreft klinische opnamen) In 2012 vonden er ziekenhuisopnamen plaats wegens hart- en vaatziekten, waarvan (57%) opnamen voor mannen en (43%) voor vrouwen. Belangrijk om op te merken is dat dit het aantal klinische opnamen betreft en dagopnamen hierin niet zijn meegenomen (zie hiervoor paragraaf 1.5 en 1.6). In tabel 1.7 is het aantal ziekenhuisopnamen per ziektecategorie binnen hart- en vaatziekten in 2012 weergegeven. Een groot deel van het totale aantal ziekenhuisopnamen binnen hart- en vaatziekten wordt, evenals bij de sterfte binnen hart- en vaatziekten, veroorzaakt door de ischemische hartziekten en beroertes. Samen zijn deze twee ziektebeelden verantwoordelijk voor 34% van het totale aantal ziekenhuisopnamen wegens hart- en vaatziekten. Naast de ischemische hartziekten en beroertes levert de categorie overige hartziekten een belangrijke bijdrage aan de ziekenhuisopnamen binnen hart- en vaatziekten. Hieronder vallen onder andere opnamen vanwege hartfalen en boezemfibrilleren. 17 Hart- en vaatziekten in Nederland

20 Tabel 1.7 Aantal ziekenhuisopnamen (en %) per ziektecategorie binnen de hart- en vaatziekten in Nederland in 2012 Bron Dutch Hospital Data (DHD) Ontslagdiagnose 1 Mannen Vrouwen Totaal N % N % N % Ischemische hartziekten waarvan acuut hartinfarct Beroertes waarvan herseninfarct waarvan subarachnoïdale bloeding waarvan intracerebrale bloeding Aangeboren hartafwijkingen Reumatische hartziekten en klepgebreken Infectieuze hartziekten Overige hartziekten waarvan hartfalen waarvan boezemfibrilleren Arterieel vaatlijden waarvan AAA met ruptuur waarvan AAA zonder ruptuur Atherosclerose en/of hypertensie Veneus vaatlijden Overige ziekten van het vaatstelsel en de lymfewegen waarvan claudicatio intermittens Totaal Voor de precieze omschrijvingen en ICD-9 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A AAA: Abdominaal aorta aneurysma 18 Hart- en vaatziekten in Nederland

21 Het aantal opnamen voor hartfalen en beroerte is nagenoeg gelijk voor vrouwen en mannen (figuur 1.6), terwijl er meer opnamen plaats vinden bij mannen vanwege een acuut hartinfarct, boezemfibrilleren en arterieel vaatlijden, waaronder (niet-)geruptureerd abdominaal aorta aneurysma. De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege hart- en vaatziekten in 2012 was 65 jaar voor mannen en 68 jaar voor vrouwen. Patiënten die worden opgenomen vanwege een beroerte zijn gemiddeld ouder (mannen 69 jaar, vrouwen 72 jaar) dan patiënten die worden opgenomen vanwege een acuut hartinfarct (mannen 65 jaar, vrouwen 71 jaar). Figuur 1.6 Aantal ziekenhuisopnamen voor hart- en vaatziekten naar ziektebeeld en geslacht in Nederland in 2012 Bron DHD Aantal ziekenhuisopnamen Acuut hartinfarct Beroertes Hartfalen Rest hart- en vaatziekten Hart- en vaatziekten totaal Mannen Vrouwen In de leeftijdsklasse van personen boven de 85 jaar vinden meer opnamen plaats voor vrouwen dan voor mannen, terwijl in de leeftijdsklasse tot 85 jaar er meer opnamen plaatsvinden voor mannen (figuur 1.7 en tabel 1.8). Van alle voor hart- en vaatziekten opgenomen mannen is 55% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 64%. 19 Hart- en vaatziekten in Nederland

22 Figuur 1.7 Aantal ziekenhuisopnamen voor hart- en vaatziekten naar leeftijd en geslacht in Nederland in 2012 Bron DHD Aantal ziekenhuisopnamen Mannen Vrouwen Leeftijd (jaren) Tabel 1.8 toont voor de verschillende hart- en vaatziekten een duidelijke stijging van het aantal ziekenhuisopnamen met het toenemen van de leeftijd bij zowel mannen tot de leeftijd van 75 jaar en vrouwen tot de leeftijd van 85 jaar. Bij ziekenhuisopname voor beroerte is 67% van de mannen en 73% van de vrouwen boven de 65 jaar. Bij acuut hartinfarct is 49% van de mannen en 68% van de vrouwen boven de 65 jaar. 20 Hart- en vaatziekten in Nederland

23 Tabel 1.8 Absolute aantallen ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten uitgesplitst naar acuut hartinfarct en beroerte in Nederland in Naar leeftijd en geslacht Bron DHD Mannen Vrouwen Ontslag diagnose 1 Leeftijd Aantal Opname per Aantal Opnamen per (in jaren) opnamen opnamen Acuut hartinfarct Totaal Beroerte Totaal Totaal hart- en vaatziekten Totaal Voor de precieze omschrijvingen en ICD-9 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A N.B. Cijfers over ischemische hartziekten en hartfalen staan vermeld in bijlage D 21 Hart- en vaatziekten in Nederland

24 1.4 Trends in ziekenhuisopnamen Tabel 1.9 geeft de trend in absolute aantallen ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroertes weer in de periode Het aantal ziekenhuisopnamen vanwege hart- en vaatziekten is toegenomen van 1980 tot 1995, vervolgens gedaald en vanaf 2000 weer toegenomen. In de periode 2000 tot 2012 is het absolute aantal ziekenhuisopnamen met 43% toegenomen (van tot ), terwijl het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer met 15% (van per naar per ) gestegen is. Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer toegenomen met 20% bij mannen en met 42% bij vrouwen. Voor beroertes geldt dat tussen 2000 en 2012 het absolute aantal ziekenhuisopnamen met 51% (van naar ) gestegen is, een stijging die na correctie voor bevolkingsopbouw 20% bedraagt (van 221 per naar 265 per ). Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer toegenomen met 10% bij mannen en 22% bij vrouwen. Tabel 1.9 Absolute aantallen ziekenhuisopnamen (per inwoners) vanwege hart- en vaatziekten, acuut hartinfarct en beroerte in de periode Bron DHD Jaartal Acuut Beroerte Totaal Hart- en hartinfarct vaatziekten Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen (388) (141) (169) (152) (1.511) (1.043) (404) (152) (193) (174) (1.816) (1.226) (348) (142) (178) (172) (1.892) (1.314) (310) (133) (200) (187) (2.113) (1.518) (253) (112) (191) (179) (1.924) (1.374) (210) (98) (231) (220) (2.238) (2.238) (227) (105) (265) (248) (2.635) (1.966) (241) (114) (279) (251) (2.570) (1.909) 1 Voor de precieze omschrijving en ICD-9 en ICD-10 codes van deze groepen wordt verwezen naar bijlage A N.B. Cijfers over ischemische hartziekten en hartfalen staan vermeld in bijlage D 22 Hart- en vaatziekten in Nederland

25 Na een aanvankelijke stijging begin jaren tachtig is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een hartinfarct sinds de tweede helft van de jaren tachtig gedaald. Echter, de laatste jaren neemt het aantal ziekenhuisopnamen weer toe. Het absolute aantal ziekenhuisopnamen vanwege een acuut hartinfarct nam af in de periode 1980 tot 2005 met 6% en nam toe in de periode 2005 tot 2012 met 15%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer daalde in de periode 1980 tot 2005 met 41% (van 275 per naar 161 per ), maar nam in de periode 2005 tot 2012 toe met 10% (van 161 per naar 177 per ). Over de gehele periode ( ) was het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor acuut hartinfarct afgenomen met 42% bij mannen en 23% bij vrouwen (figuur 1.8). Figuur 1.8 Trend in voor de bevolkingsopbouw gecorrigeerde ziekenhuisopnamecijfer voor hart- en vaatziekten (HVZ), acuut hartinfarct (AMI) en beroerte (per van de gemiddelde bevolking), in Nederland. Jaar van standaardisatie is 2012 Bron DHD Aantal ziekenhuisopnamen/ Jaar Man HVZ Vrouw HVZ Man AMI Vrouw AMI Man Beroerte Vrouw Beroerte In de periode is het aantal dagen dat patiënten worden opgenomen vanwege hart- en vaatziekten, waaronder acuut hartinfarct en beroerte afgenomen (figuur 1.9). Voor hart- en vaatziekten is de gemiddelde ligduur bij mannen afgenomen met 67% (van 16 naar 5 dagen). Bij mannen was dit 73% (van 19 dagen naar 5 dagen). Patiënten die zijn opgenomen vanwege een beroerte hebben gemiddeld de langste opnameduur (mannen 7 dagen en vrouwen 8 dagen in 2012), terwijl patiënten die zijn opgenomen vanwege een acuut hartinfarct gemiddeld de kortste opnameduur hebben (mannen 5 dagen en vrouwen 6 dagen in 2012). Opvallend is de sterke daling in het 23 Hart- en vaatziekten in Nederland

26 aantal ligdagen bij patiënten met een beroerte (mannen: van 25 dagen in 1980 naar 7 dagen in 2012, vrouwen: van 32 dagen in 1980 naar 8 dagen in 2012). De daling is bijzonder sterk vanaf het jaar Mogelijke verklaringen voor de daling in opnameduur bij patiënten met een beroerte zijn een snellere diagnostiek, zorg en behandeling in het ziekenhuis in de acute fase en sterk verbeterde doorstroming naar verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg voor nazorg en revalidatie. Figuur 1.9 Gemiddeld aantal opnamedagen voor hart- en vaatziekten (HVZ), acuut hartinfarct (AMI) en beroert in de periode in Nederland Bron DHD Gemiddeld aantal opnamedagen Jaar Man HVZ Vrouw HVZ Man AMI Vrouw AMI Man Beroerte Vrouw Beroerte 24 Hart- en vaatziekten in Nederland

27 1.6 Samenvatting Sterfte In 2012 zijn meer vrouwen dan mannen overleden aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. In totaal overleden vrouwen en mannen. De gemiddelde leeftijd bij overlijden was 77 jaar voor mannen en 84 jaar voor vrouwen. Van alle mannen sterft 84% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 93%. Vrouwen overlijden vaker aan een beroerte en hartfalen, terwijl mannen vaker overlijden aan een hartinfarct. In totaal overleden er in mannen aan een hartinfarct, aan een beroerte en aan hartfalen. In totaal overleden er in vrouwen aan een hartinfarct, aan een beroerte en aan hartfalen. De gemiddelde leeftijd bij overlijden aan een acuut hartinfarct was 74 jaar voor mannen en 81 jaar voor vrouwen. De gemiddelde leeftijd bij overlijden aan een beroerte was 79 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. Na correctie voor verschillen in leeftijdsopbouw tussen mannen en vrouwen, overlijden vrouwen van 85 jaar en ouder nog steeds vaker dan mannen aan een beroerte. De daling in sterfte aan hart- en vaatziekten over de periode is groter voor mannen. In totaal stierven er mannen in 1980 aan hart- en vaatziekten en in In totaal stierven er vrouwen in 1980 aan hart- en vaatziekten en in Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer voor hart- en vaatziekten is bij mannen met 64% gedaald. Bij vrouwen was dit 56%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer voor acuut hartinfarct is bij mannen met 85% gedaald. Bij vrouwen was dit 80%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde sterftecijfer voor beroerte is bij mannen met 67% gedaald. Bij vrouwen was dit 60%. 25 Hart- en vaatziekten in Nederland

28 Ziekenhuisopnamen (klinische opnamen) In 2012 vonden bij mannen meer ziekenhuisopnamen plaats voor hart- en vaatziekten in vergelijking met vrouwen. In totaal vonden opnamen plaats bij mannen en opnamen bij vrouwen. De gemiddelde leeftijd bij opname was 65 jaar voor mannen en 68 jaar voor vrouwen. Van alle voor hart- en vaatziekten opgenomen mannen is 55% boven de 65 jaar. Bij vrouwen is dit 64%. Er vinden vrijwel evenveel opnamen bij vrouwen als bij mannen plaats voor hartfalen en beroertes, terwijl meer opnamen bij mannen plaatsvinden voor een acuut hartinfarct, boezemfibrilleren en arterieel vaatlijden. De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege een acuut hartinfarct was 65 jaar voor mannen en 71 voor vrouwen. De gemiddelde leeftijd bij opname vanwege een beroerte was 69 jaar voor mannen en 72 jaar voor vrouwen. De toename van opnamen voor hart- en vaatziekten over de periode is groter voor vrouwen. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor hart- en vaatziekten is bij mannen met 20% toegenomen. Bij vrouwen was de toename 42%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor acuut hartinfarct is bij mannen met 42% afgenomen. Bij vrouwen was de afname 23%. Het voor bevolkingsopbouw gecorrigeerde opnamecijfer voor beroerte is bij mannen met 10% toegenomen. Bij vrouwen was de toename 22%. Het aantal dagen dat patiënten zijn opgenomen voor hart- en vaatziekten is voor zowel vrouwen als mannen gedaald in de periode van 1980 tot 2012, maar over de gehele periode waren vrouwen langer opgenomen dan mannen. In 2012 is de gemiddelde ligduur voor hart- en vaatziekten 5 dagen bij zowel mannen als vrouwen. In 2012 is de gemiddelde ligduur voor acuut hartinfarct 5 dagen bij mannen en 6 dagen bij vrouwen. In 2012 is de gemiddelde ligduur voor beroerte 7 dagen bij mannen en 8 dagen bij vrouwen. 26 Hart- en vaatziekten in Nederland

29 2.1 Openhartoperaties en percutane coronaire interventies bij patiënten met hartziekten in Nederland F. de Heer 1, R.H.H. Groenwold 2,W.J. ter Burg 3, M.I.M. Versteegh 4, L.A. van Herwerden 5, E.S. Brinkman 1 Afdeling Cardio-thoracale Chirurgie, Universitair Medisch Centrum Utrecht (Coördinator gegevensverwerking) 2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht 3 Afdeling Klinische Informatiekunde, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam (Registratiemanager Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland) 4 Afdeling Cardio-thoracale Chirurgie, Leids Universitair Medisch Centrum (Voorzitter Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland) 5 Afdeling Cardio-thoracale Chirurgie, Universitair Medisch Centrum Utrecht (Voorzitter Commissie Dataregistratie, Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie) 6 Afdeling Klinische Informatiekunde, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam (Software Engineer & Datamanager Begeleidingscomissie Hartinterventies Nederland) In Nederland worden verschillende ingrepen bij patiënten met hartziekten verricht. In hoofdstuk 2.1 treft u cijfers over het totaal aantal openhartoperaties (zowel geïsoleerde als niet-geïsoleerde operaties) en percutane coronaire interventies (PCI s) aan. In hoofdstukken 2.2 en 2.3 worden trend- en overlevingscijfers gepresenteerd van geïsoleerde coronairchirurgie respectievelijk klepchirurgie (zowel geïsoleerd als niet-geïsoleerd). Cijfers over openhartoperaties (OHO s) en percutane coronaire interventies (PCI s) worden verzameld door hartcentra in Nederland en bijeengebracht door de Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland (BHN). In 2012 waren er in Nederland 16 centra voor hartoperaties en 30 centra voor PCI s. 27 Openhartoperaties en PCI s

30 2.1 Open hartoperaties en percutane coronaire interventies in Nederland Onder openhartoperaties vallen bypass operaties aan de kransslagaders (CABG), klepchirurgie, aortachirurgie en overige cardiochirurgie zoals ritmeen congenitale cardiochirurgie. De OHO s zijn alleen therapeutisch van aard. Procedures kunnen geïsoleerd, dan wel in combinatie (niet geïsoleerd) verricht worden. Onder PCI s vallen behandelingen van de kransslagaderen waaronder ballondilatatie/dotters (PTCA), stent plaatsing, laser behandeling, atherectomie en overige technieken. Deze kunnen zowel therapeutisch als diagnostisch van aard zijn. Onder diagnostische PCI s vallen intracoronaire diagnostiek: FFR-meting, CFR-meting, IVUS-procedure, OCT etc. In 2012 zijn in Nederland OHO s en PCI s uitgevoerd. Het aantal PCI s liet een sterke stijging zien, vooral sinds 1999 (figuur 2.1.1) (Bron: BHNproductieregistratie). Deze toename is mogelijk het gevolg van verruiming van de indicatie voor PCI, voornamelijk bij patiënten in de acute fase van een hartinfarct. Het totaal aantal OHO s dat jaarlijks verricht wordt, is redelijk stabiel sinds Er is sprake van een lichte toename van het totaal aantal OHO s sinds 2003 ( OHO s in 2003, in 2009 en in 2012). Figuur Absoluut aantal verrichte openhartoperaties vanaf 1985 en PCI s vanaf 1983 in Nederland Bron Begeleidingscommissie Hartinterventies Nederland (BHN) Aantal openhartoperaties / PCI s Jaar Openhartoperatie PCI 28 Openhartoperaties en PCI s

31 Bypassoperaties aan de kransslagaders In totaal hebben in openhartoperaties plaatsgevonden. De meeste operaties (16.480) vonden plaats bij volwassenen ( 18 jaar). Bij kinderen jonger dan 14 jaar vonden 761 operaties plaats en bij jongeren tussen 14 en 18 jaar vonden 52 operaties plaats. De cijfers hierna hebben betrekking op patiënten ouder dan 14 jaar. Van alle openhartoperaties betrof 65% een bypassoperatie (CABG) aan de kransslagaders. Hiervan was een groot deel een geïsoleerde bypass operatie (50% van alle openhartoperaties), dat wil zeggen dat er naast de bypassoperatie geen andere ingrepen (zoals klepchirurgie) hebben plaatsgevonden. In 2012 vond 78% van deze operaties (zowel geïsoleerde CABG s als niet-geïsoleerde CABG s) bij mannen plaats. Zij waren gemiddeld 67 jaar oud. De gemiddelde leeftijd bij vrouwen bedroeg 71 jaar. Bij 65% van zowel geïsoleerd als niet geïsoleerde bypassoperaties en bij 70% van de geïsoleerde bypassoperaties werd zowel minimaal 1 arterie als 1 vene gebruikt voor de omleiding(en). Klepoperaties Van alle openhartoperaties betrof 42% een operatie aan één of meer kleppen van het hart. Hiervan was een deel (21% van alle openhartoperaties) geïsoleerde klepchirurgie, dat wil zeggen dat er naast de operatie aan één of meer kleppen van het hart geen andere ingrepen (zoals bv bypassoperatie) hebben plaatsgevonden. Van de patiënten die een klepoperatie (zowel geïsoleerde klepchirurgie als niet-geïsoleerde klepchirurgie) ondergingen was 61% man. De gemiddelde leeftijd van deze mannen bedroeg 67 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd bij de vrouwen 70 jaar was. Bij 75% van de operaties (zowel geïsoleerd als niet geïsoleerd) werden één of meer kleppen van het hart van de patiënt vervangen en bij 30% van de operaties (zowel geïsoleerd als niet geïsoleerd) kreeg de patiënt een plastiek. Indien één of meer kleppen van het hart werden vervangen, kreeg de patiënt een mechanische klep bij 26% of een niet-mechanische klep (biologische prothese) bij 74% van de operaties. Percutane coronaire interventies (PCI s), waaronder stent plaatsingen In totaal hebben in PCI s ( therapeutische PCI s en diagnostische PCI s) plaatsgevonden. Hierna worden enkel therapeutische PCI s besproken bij patiënten van 14 jaar en ouder. Het grootste deel (72%) van de ingrepen worden bij mannen uitgevoerd. Mannen waren gemiddeld jonger dan vrouwen, respectievelijk 64 en 69 jaar. De indicaties voor een PCI waren stabiele angina pectoris (35%), instabiele angina pectoris (21%), en een acuut hartinfarct (37%). Bij 92% van de PCI s werd een stent geplaatst. De PCI-cijfers over het jaar 2012 betreffen voorlopige cijfers. 29 Openhartoperaties en PCI s

32 Overzicht hartchirurgische centra in 2012 Universitair Medisch Centrum Groningen, Isala klinieken Zwolle, Academisch Medisch Centrum Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam, VU Medisch Centrum Amsterdam, Leids Universitair Medisch Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht, St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein, Erasmus MC Rotterdam, Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen, Amphia Ziekenhuis Breda, Catharina-ziekenhuis Eindhoven, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Medisch Centrum Leeuwarden, Hartcentrum Den Haag-Delft, Medisch Spectrum Twente Enschede Overzicht PCI centra in 2012 Universitair Medisch Centrum Groningen, Isala klinieken Zwolle, Academisch Medisch Centrum Amsterdam, VU Medisch Centrum Amsterdam, Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam, Leids Universitair Medisch Centrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht, St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein, Erasmus MC Rotterdam, Universitair Medisch Centrum St. Radboud Nijmegen, Amphia Ziekenhuis Breda, Catharina-ziekenhuis Eindhoven, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Medisch Centrum Alkmaar, Maasstad Ziekenhuis Rotterdam, Medisch Centrum Leeuwarden, Hartcentrum Den Haag-Delft, Medisch Spectrum Twente Enschede, Ziekenhuis Rijnstate Arnhem, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen, Jeroen Bosch Ziekenhuis Den Bosch, Albert Schweitzer Ziekenhuis / RIVAS Dordrecht, Invasieve Hartzorg Drenthe / Scheperziekenhuis Emmen, Meander Medisch Centrum Amersfoort, Atrium MC Heerlen, Medisch Centrum Haaglanden Den Haag, Tergooiziekenhuis Blaricum, TweeSteden Ziekenhuis Tilburg, VieCuri Medisch Centrum Venlo, ZorgSaam Ziekenhuis Terneuzen 30 Openhartoperaties en PCI s

33 2.2 Trends en uitkomsten coronairchirurgie F. de Heer* 1, S. Siregar* 1, R.H.H. Groenwold 2, M.I.M. Versteegh 3, M.L. Bots 2, Y. van der Graaf 2, L.A. van Herwerden 1 * beide auteurs hebben evenredig bijgedragen aan het onderzoek 1 Afdeling Cardio-Thoracale Chirurgie, Universitair Medisch Centrum Utrecht 2 Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht 3 Afdeling Cardio-Thoracale Chirurgie, Leids Universitair Medisch Centrum Inleiding De afgelopen decennia hebben meerdere ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van electieve coronaire revascularisatie, die wordt uitgevoerd middels een openhartoperatie of percutane coronaire interventie (dotterprocedure). De introductie van preventieve medicamenteuze behandeling om het risico op coronaire hartziekten te verkleinen, zoals statines, antihypertensiva, beta-blockers en ACE-remmers, hebben een grote invloed gehad op de behandeling van hart- en vaatziekten. 1,2 Daarnaast hebben technische innovaties de mogelijkheden van coronaire revascularisatie verruimd. Een goed voorbeeld hiervan is de goedkeuring van de drug eluting stent (DES) door de US Food and Drug Administration in Dit leidde tot een enorme toename van percutane coronaire interventies (PCI), gevolgd door een afname in de afgelopen jaren. 3 In 2009 werden de resultaten van de SYNTAX trial gepubliceerd, die na vijf jaar betere uitkomsten na coronaire bypass chirurgie aantoonden dan PCI in patiënten met drievatscoronairlijden of hoofdstamstenose. 4,5 Deze resultaten zullen de keuzes van specialisten beïnvloeden. Bovendien zullen demografische veranderingen in de bevolking, verwijspatronen en technische aspecten van coronaire revascularisatie de karakteristieken van de patiëntenpopulatie en de uitkomsten na chirurgie beïnvloeden. In dit steeds veranderende veld is het beschrijven van trends over een langere periode een waardevol middel om het effect van de gebeurtenissen te plaatsen en ons voor te bereiden op de toekomst. Wij beschrijven hier de trends en uitkomsten van coronairchirurgie (coronary artery bypass grafting, CABG) in Nederland in de periode Coronairchirurgie

cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011

cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 2011 cijfers en feiten Hart- en vaatziekten bij vrouwen en mannen Uitgave van de Nederlandse Hartstichting februari 211 Sterfte bij vrouwen en mannen Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke oorzaak van overlijden

Nadere informatie

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting.

Feiten en cijfers. Beroerte. Aantal nieuwe patiënten met een beroerte. Definitie. Uitgave van de Nederlandse Hartstichting. Feiten en cijfers Uitgave van de Nederlandse Hartstichting November 211 Beroerte Definitie Beroerte (in het Engels Stroke ), ook wel aangeduid met cerebrovasculaire aandoeningen/accidenten/ziekte (CVA),

Nadere informatie

Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012

Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2012 Cijfers over risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2012 December 2012 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Hart- en vaatziekten in Nederland:

Nadere informatie

Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2018

Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2018 Cijfers over risicofactoren, hartinterventies, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2018 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers van de Hartstichting 5 1 Ziekte

Nadere informatie

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2017

Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2017 Cijfers over leefstijl, risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 217 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Ziekte en sterfte aan hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2011

Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2011 Cijfers over leefstijlen risicofactoren, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2011 December 2011 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Dankwoord 5 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 6 1. Hart- en

Nadere informatie

Cijfers over over heden, verleden en toekomst. Hart- en vaatziekten in Nederland 2015

Cijfers over over heden, verleden en toekomst. Hart- en vaatziekten in Nederland 2015 Cijfers over over heden, verleden en toekomst Hart- en vaatziekten in Nederland 2015 December 2015 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Sterfte aan hart- en vaatziekten

Nadere informatie

Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2016

Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte. Hart- en vaatziekten in Nederland 2016 Cijfers over prevalentie, ziekte en sterfte Hart- en vaatziekten in Nederland 2016 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenstelling van de Werkgroep Cijfers 5 1. Sterfte aan hart- en vaatziekten 7 2. Hartfalen

Nadere informatie

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2)

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) De sterfte in de 3 grote zorggroepen per hartchirurgisch centrum in de periode 2013-2015 Elders op deze website vindt u de gemiddelde sterfte na hartchirurgische

Nadere informatie

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2)

Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) Transparant over uitkomsten van hartchirurgie (2) De sterfte in de 3 grote zorggroepen per hartchirurgisch centrum in de periode 2012-2014 Elders op deze website vindt u de gemiddelde sterfte na hartchirurgische

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Acute en Electieve PCI registratie (NHR) Versie:

Factsheet Indicatoren Acute en Electieve PCI registratie (NHR) Versie: Factsheet Indicatoren Acute en Electieve PCI registratie (NHR) Versie: 2017.2 Datum Versie Mutatie Eigenaar 31-01-2017 2017.1 Eerste concept NVVC 11-10-2017 2017.2 Definitieve versie verslagjaar 2018 NVVC

Nadere informatie

Sterfte aan hart- vaatziekten in dertig jaar gehalveerd Minder sterfte vooral door betere diagnostiek en behandeling

Sterfte aan hart- vaatziekten in dertig jaar gehalveerd Minder sterfte vooral door betere diagnostiek en behandeling Forse daling sterfte Trends in sterfte en ziekenhuisopnamen Meer ziekenhuisopnamen Sterfte neemt af 12 Meer kankerpatiënten Meer nieuwe gevallen, minder sterfte Grootste sterfte door longkanker Sterke

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg GEVOLGEN VOOR DE ORGANISATIE IN ZIEKENHUIZEN ROB VAN MECHELEN CONNECT 2012-2016 9-10-16 NVVC CONNECT 2016 1 Sterfte hartinfarct in Nederland 1970-2016 30 % Mortaliteit

Nadere informatie

Id Naam Plaats Eindspecialisatie Instroom Leerlingen Instroom FTE Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen Anesthesiologie 8 8,00

Id Naam Plaats Eindspecialisatie Instroom Leerlingen Instroom FTE Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen Anesthesiologie 8 8,00 101001 Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen Anesthesiologie 8 8,00 101002 Umc Sint Radboud Nijmegen Anesthesiologie 6 6,00 101003 Universitair Medisch Centrum Utrecht Utrecht Anesthesiologie

Nadere informatie

Ruwe sterftecijfers ziekenhuizen

Ruwe sterftecijfers ziekenhuizen Ruwe sterftecijfers ziekenhuizen Klinische opname Ziekenhuis Plaats Dagopname Dagmortaliteit Klinische mortaliteit % dag % kliniek Stg. Medisch Centrum Alkmaar Alkmaar 30.641 33.947 0 765 0,00 2,25 Ziekenhuisgroep

Nadere informatie

Levensverwachting en sterfte

Levensverwachting en sterfte Levensverwachting en sterfte Tabel 1 Levensverwachting Utrecht bij geboorte, 4-jaarsgemiddelde 2005-2008 en 2007-2010 (Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS) TOTAAL GESLACHT WIJK Man Vrouw West

Nadere informatie

Inclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen.

Inclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen. Factsheet Aangeboren hartafwijkingen bij kinderen Cijfers en feiten Prevalentie Aangeboren hartafwijkingen betreffen aanlegstoornissen in de structuur van het hart en/of de grote vaten. De gemiddelde totale

Nadere informatie

CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct

CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct CBS: Steeds minder mensen overlijden aan een acuut hartinfarct Het aantal mensen dat overlijdt aan een acuut hartinfarct is in 2014 met 7 procent gedaald tot 5,3 duizend. Dit zijn er bijna 400 minder dan

Nadere informatie

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen Benchmark Rapport ICD procedures Periode: 2010-2012 Peildatum: Datum 26 juli 2013 Ziekenhuis: Catharina Ziekenhuis Michelangelolaan 2 5623 EJ Eindhoven Toelichting NCDR ICD 2010-2012 Deelnemende ziekenhuizen

Nadere informatie

Ziekenhuis: positie op ranglijst plus plaatsnaam

Ziekenhuis: positie op ranglijst plus plaatsnaam Ziekenhuis: positie op ranglijst plus plaatsnaam Percentage van de ondervraagden dat specialisme goed vindt Anaesthesie/pijnbestrijding Oss, Ziekenhuis Bernhoven 56 Rotterdam, Ikazia ziekenhuis 47 Nieuwegein/Utrecht,

Nadere informatie

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen

Staat voor: Registratie, Transparantie en Kwaliteit. Benchmark Rapport. ICD procedures. Toelichting NCDR ICD Deelnemende ziekenhuizen Benchmark Rapport ICD procedures Periode: 2010-2012 Peildatum: Datum 26 juli 2013 Ziekenhuis: Leids Universitair Medisch Centrum Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden Toelichting NCDR ICD 2010-2012 Deelnemende

Nadere informatie

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN

INFOKAART OUDEREN EN ROKEN INFOKAART OUDEREN EN ROKEN Roken Roken is de risicofactor die de meeste sterfte en het meeste gezondheidsverlies met zich brengt en zodoende ook zorgt voor veel verlies aan kwaliteit van leven (1). Vijftien

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M.

Regionale VTV 2011. Levensverwachting en sterftecijfers. Referent: Drs. M.J.J.C. Poos, R.I.V.M. Regionale VTV 2011 Levensverwachting en sterftecijfers Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Levensverwachting en sterftecijfers Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van

Nadere informatie

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking. Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 2006 cijfers en feiten Risicofactoren voor hart- en vaatziekten in de Nederlandse bevolking Een uitgave van de Nederlandse Hartstichting augustus 26 Prevalenties en trends in leefstijl- en risicofactoren in

Nadere informatie

Sterfte. Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode , uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS)

Sterfte. Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode , uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS) Sterfte Tabel 1 Aantal sterfgevallen (per jaar) in Utrecht over de periode 2007-2010, uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en wijk (Bron: CBS) totaal mannen vrouwen TOTAAL 1839.25 854.50 984.75 LEEFTIJD

Nadere informatie

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald

Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald PERSMEDEDELING VAN JO VANDEURZEN, VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN 4 oktober 2012 Risico op sterfte door hart- en vaatziekten in 10 jaar tijd met 25 procent gedaald De kans dat Vlamingen

Nadere informatie

ONDERTEKENINGSBLAD DEEL 1: GEGEVENS ZORGAANBIEDER. Naam zorgaanbieder: Plaats: Postcode en statutaire vestigingsplaats: KvK-nummer:

ONDERTEKENINGSBLAD DEEL 1: GEGEVENS ZORGAANBIEDER. Naam zorgaanbieder: Plaats: Postcode en statutaire vestigingsplaats: KvK-nummer: ONDERTEKENINGSBLAD DEEL 1: GEGEVENS ZORGAANBIEDER Naam zorgaanbieder: Postcode en statutaire vestigingsplaats: KvK-nummer: S.v.p. de registratie(s) aankruisen waarbij uw zorginstelling is aangesloten.

Nadere informatie

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands]

Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland. [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Valgerelateerde ziekenhuisopnamen bij ouderen in Nederland [Trends in Fall-Related Hospital Admissions in Older Persons in the Netherlands] Klaas A. Hartholt; Nathalie van der Velde; Casper W.N. Looman;

Nadere informatie

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Stadia chronische nierschade

Stadia chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade

Nadere informatie

Alcoholhulpvraag in Nederland

Alcoholhulpvraag in Nederland Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste ontwikkelingen van de hulpvraag voor alcoholproblematiek in de verslavingszorg 25-214 Houten, december 215 Stichting IVZ Alcoholhulpvraag in Nederland Belangrijkste

Nadere informatie

Wat als varianten in de VTV-2018

Wat als varianten in de VTV-2018 Wat als varianten in de VTV-2018 Colofon Dit is een achtergronddocument bij de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018. RIVM 2018 Delen uit deze publicatie mogen worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding:

Nadere informatie

Hart en Vaataandoeningen, Leefstijlziektes? of! Leo Schrijvers Cardioloog

Hart en Vaataandoeningen, Leefstijlziektes? of! Leo Schrijvers Cardioloog Van harte welkom! Hart en Vaataandoeningen, Leefstijlziektes? of! Leo Schrijvers Cardioloog CONFUCIUS: Chinees wijsgeer circa 500 voor Christus Het is niet moeilijk om het goede te herkennen, maar wel

Nadere informatie

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers

rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers rapport Vallen 65 jaar en ouder Ongevalscijfers Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

61 Statistisch Jaarboek 2003 volksgezondheid volksgezondheid 4 Onderzoek & Statistiek gemeente Hengelo

61 Statistisch Jaarboek 2003 volksgezondheid volksgezondheid 4 Onderzoek & Statistiek gemeente Hengelo 61 4 62 Volksgezondheid Meer huisartsen Per 1 januari 2003 telde Hengelo 40 huisartsen, drie meer dan een jaar eerder. Het gemiddeld aantal inwoners per huisarts is hierdoor met 163 gedaald tot 2.040 per

Nadere informatie

Workshop voor apothekers en huisartsen. Altijd een statine bij hart- en. t Voorbeeld

Workshop voor apothekers en huisartsen. Altijd een statine bij hart- en. t Voorbeeld Workshop voor apothekers en huisartsen Altijd een statine bij hart- en vaatziekten en type-2-diabetes? t Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen en inleiding Presentatie ti

Nadere informatie

Ruwe Sterftecijfers Ziekenhuizen

Ruwe Sterftecijfers Ziekenhuizen Ziekenhuis Plaats DagOpname Klinische Opname Franciscus Ziekenhuis Roosendaal 13.986 15.21 Atrium Medisch Centrum Parkstad Heerlen 31.453 30.128 Orbis medisch en zorgconcern Sittard-Geleen 28.194 18.29

Nadere informatie

Bijlage 1 Gewogen gemiddelde

Bijlage 1 Gewogen gemiddelde Bijlage 1 Gewogen gemiddelde Rang Ziekenhuis Type Gewogen Verhouding gemiddelde dagverpleging / ligduur klinische verpleegdagen 1 Zaans Medisch Centrum Perifeer 2,33 36% 2 St. Anna Zorggroep Perifeer 2,36

Nadere informatie

Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten

Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten M. Rubens en E. Wesseling Leven met een verhoogde kans op hart- en vaatziekten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media,

Nadere informatie

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.

Nadere informatie

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s

Chronische nierschade: hoe vaak, stadia en risico s Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Chronische nierschade: hoe vaak,

Nadere informatie

Inleiding. Indicatoren ondervoeding - Screening op ondervoeding bij in de kliniek opgenomen kinderen - Behandeling van ondervoeding

Inleiding. Indicatoren ondervoeding - Screening op ondervoeding bij in de kliniek opgenomen kinderen - Behandeling van ondervoeding Resultaten kwaliteitsindicatoren ondervoeding bij kinderen 2014 Het percentage kinderen dat bij opname gescreend wordt op ondervoeding neemt nog steeds toe en is nu ruim 75%. Ook de behandeling van ondervoeding

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit verwerkt; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014 Factsheet en CVA (CVAB) CVAB 2015 [2015.5.ZIN besluit ; 05-11- 2015] Registratie gestart: 2014 pagina 1 van 10 enoverzicht Nr. 1. Percentage TIA- en CVA patiënten ingevuld in de CVAB (2014) vergeleken

Nadere informatie

Hart & Vaten. Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016

Hart & Vaten. Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016 Hart & Vaten Hóe houdt u ze gezond? E. Olde Bijvank, cardioloog 24 mei 2016 S Bholasing Moons Olde Bijvank Horsthuis Veerbeek de Groot Speleman Cardiologen MC Slotervaart ism De Hart- en Vaatgroep Kennemerland

Nadere informatie

PRIAS (Prostaatkanker) / prostaatkanker

PRIAS (Prostaatkanker) / prostaatkanker PRIAS (Prostaatkanker) / prostaatkanker Onderzoek naar een alternatief voor de behandeling van patiënten met prostaatkanker. Onderzocht wordt wat de effecten zijn van een 'actief afwachtend beleid' bij

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016 Factsheet en CVA (CVAB) 2016 Registratie gestart: 2014 In- en exclusiecriteria Definities: - CVA (Beroerte): intracerebrale bloeding of herseninfarct. - Intracerebrale bloeding: spontane bloeding in het

Nadere informatie

BOOG INFLAME (Borstkanker) / borstkanker

BOOG INFLAME (Borstkanker) / borstkanker BOOG 2014-05 INFLAME (Borstkanker) / borstkanker Prospectieve registratiestudie voor vrouwen met inflammatoir borstkanker in Nederland. Deelname aan deze studie heeft als doel om een Nederlandse prospectieve

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016

Factsheet Indicatoren CVA (CVAB) 2016 Factsheet en CVA (CVAB) 2016 Registratie gestart: 2014 In- en exclusiecriteria Definities: - CVA (Beroerte): intracerebrale bloeding of herseninfarct. - Intracerebrale bloeding: spontane bloeding in het

Nadere informatie

Vaatkeurmerk x x x x x x. x x x

Vaatkeurmerk x x x x x x. x x x PAV Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam Admiraal De Ruyter Ziekenhuis, Loc.Goes Loc. Zierikzee Loc. Vlissingen Albert Schweitzer Ziekenhuis (ASZ) Loc. Sliedrecht Loc. Zwijndrecht Alrijne Ziekenhuis,

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 23 oktober 29, week 43 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) verdubbeld

Nadere informatie

Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek

Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek 2004-2009 De enquête Inventarisatie Moleculaire Diagnostiek 2008 en 2009, gezonden aan alle pathologie laboratoria eind 2009, is door 28 laboratoria ingevuld teruggezonden

Nadere informatie

Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens. Het cardiovasculair formularium

Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens. Het cardiovasculair formularium Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens Het cardiovasculair formularium Onder redactie van: Dr. P.R.M. van Dijkman Mw. dr. M.E.L. Bartelink Drs. M. Rubens Het cardiovasculair formularium

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-erkenning- en -vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d

Overzicht Wvkl-erkenning- en -vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch Ziekenhuis

Nadere informatie

STERFTECIJFERS 2015 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 2017

STERFTECIJFERS 2015 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 2017 Sterftecijfers 25 15.12.27 STERFTECIJFERS 25 Cijfers Zorg en Gezondheid 15 December 27 > Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 20 (registratiejaar

Nadere informatie

Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten

Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten Auteur: Bert Bunschoten Centraal Bureau voor de Statistiek Telefoon: (070) 337 42 09 E-mail: bbnn@cbs.nl Woningbouw in VINEX-bouwgemeenten: aantallen en bouwkosten Geleidelijk worden er meer woningen gebouwd

Nadere informatie

Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking

Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking 1 Protonentherapie APTC AMSTERDAM V en K 197681-117232-CZ 14-2-2014 2 58653473 Protonentherapie HollandPTC DELFT V 176992-114228-CZ 2-12-2013 3 116950 Protonentherapie UMCG GRONINGEN V en K 176993-114229-CZ

Nadere informatie

Hypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist

Hypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk

Nadere informatie

Doodsoorzaak: Daling sterfte als gevolg van hart-en vaatziekte en stijging sterfte als gevolg van kwaadaardige kanker

Doodsoorzaak: Daling sterfte als gevolg van hart-en vaatziekte en stijging sterfte als gevolg van kwaadaardige kanker 61 4 62 Volksgezondheid Jaarlijks een huisarts erbij Op 1 januari 2004 zijn er 41 huisartsen in de gevestigd. Sinds 2000 komt er gemiddeld elk jaar een huisarts bij. Het aantal tandartsen en specialisten

Nadere informatie

Reglement Commissie Dataregistratie mei Reglement Commissie Dataregistratie van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie

Reglement Commissie Dataregistratie mei Reglement Commissie Dataregistratie van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie Reglement Commissie Dataregistratie van de Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie 1 Inhoud pagina 1. Inleiding Achtergrond ------------------------------------------- 3 Samenstelling van de commissie

Nadere informatie

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016

Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Aantal huisartsen en aantal FTE van huisartsen vanaf 2007 tot en met 2016 Werken er nu meer of minder huisartsen dan 10 jaar geleden en werken zij nu meer of minder FTE? LF.J. van der Velden & R.S. Batenburg,

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch Ziekenhuis

Nadere informatie

Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1

Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1 Toewijzingsvoorstel Jaar: 2013 Tranche: 1 Id Naam Plaats Eindspecialisatie InstroomPersonen 1101001 Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen Anesthesiologie 16 1101001 Universitair Medisch Centrum

Nadere informatie

rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014

rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014 rapport Zelf toegebracht letsel Kerncijfers 2014 Disclaimer Bij de samenstelling van deze publicatie is de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. VeiligheidNL aanvaardt echter geen verantwoordelijkheid

Nadere informatie

1100DD AMSTERDAM 2300RC LEIDEN. Ministerie van VWS

1100DD AMSTERDAM 2300RC LEIDEN. Ministerie van VWS d.d. 08-11-2016 L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch

Nadere informatie

5.3. Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden

5.3. Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden 5.3 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden 98 5.3 Gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden Patiënten die de diagnose gecombineerd aortakleplijden en coronairlijden krijgen, kunnen worden

Nadere informatie

Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen

Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen Van harte welkom! Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen 20.00 Opening door Wendy de Valk 20.05 Harteraad en Hartezorg 20.15 Presentie Leo Gerhards, arts ass cardiologie 20.40 Henk Drent, ervaringsdeskundige

Nadere informatie

matige alcohol consumptie gezondheid

matige alcohol consumptie gezondheid matige alcohol consumptie positief voor gezondheid R e s u l t a t e n v a n 3 j a a r w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k Matige en regelmatige alcoholconsumptie heeft overall een positief

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-erkenning- en -vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d

Overzicht Wvkl-erkenning- en -vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch Ziekenhuis

Nadere informatie

Cijfers jaarverslag CCMO 2015

Cijfers jaarverslag CCMO 2015 Cijfers jaarverslag CCMO 2015 Bron ToetsingOnline Peildatum 19 januari 2016 Sortering 2015 De commissies zijn gerangschikt naar het aantal besluiten dat zij over 2015 namen De cijfers Aan de in het Excel

Nadere informatie

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014

STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014 Dia 1 STERFTECIJFERS 2012 Cijfers Zorg en Gezondheid 13 november 2014 Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid verwerkt zelf de sterftecertificaten van het Vlaams Gewest. Sinds 2005 (registratiejaar 2003)

Nadere informatie

voldoet niet aan minimale kwaliteitsnormen van CZ

voldoet niet aan minimale kwaliteitsnormen van CZ Overzicht kwaliteitscategorieën bariatrische chirurgie (revisie 01-01-2012) beste zorg Ziekenhuizen die volgens de kwaliteitskaders van CZ als beste scoren worden als voorkeursziekenhuis bestempeld: deze

Nadere informatie

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom

HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom HOVON 130 (Non-Hodgkin lymfoom) / non-hodgkinlymfoom Onderzoek naar een nieuwe behandeling voor patiënten met een specifieke vorm van Non-Hodgkinlymfoom. Onderzocht wordt of het toevoegen van een extra

Nadere informatie

Claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens V-III Claudicatio intermittens Inleiding Deze richtlijnen betreffen alleen de arteriële claudicatio intermittens en niet de veneuze en neurogene claudicatio intermittens. Ze zijn gebaseerd op de consensus

Nadere informatie

Bijzondere Neurochirurgie Academisch Medisch Centrum AMSTERDAM

Bijzondere Neurochirurgie Academisch Medisch Centrum AMSTERDAM 1 **nnb Protonentherapie APTC AMSTERDAM V en K 197681-117232-CZ 14-2-2014 2 58653473 Protonentherapie HollandPTC DELFT V 176992-114228-CZ 2-12-2013 3 116950 Protonentherapie UMCG GRONINGEN V en K 176993-114229-CZ

Nadere informatie

volksgezondheid, hygiëne STATISTISCH JAARBOEK

volksgezondheid, hygiëne STATISTISCH JAARBOEK 55 STATISTISCH JAARBOEK 2002 4 volksgezondheid hygiëne 56 Volksgezondheid en hygiëne Gezondheidsvoorzieningen: meer specialisten Het aantal apothekers, huisartsen, tandartsen en orthodontisten en verloskundigen

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch Ziekenhuis

Nadere informatie

Erkende opleidingen per opleiding

Erkende opleidingen per opleiding Opleiding Instelling geldigheidsduur Ambulanceverpleegkundige Academie voor Ambulancezorg Ambulancedienst Zuid-Holland Zuid 31-3-2014 AmbulanceZorg Limburg Noord 30-5-2014 AmbulanceZorg Rotterdam 31-3-2014

Nadere informatie

1894 zelfdodingen in 2016

1894 zelfdodingen in 2016 1894 zelfdodingen in 2016 Het aantal zelfdodingen neemt elk jaar toe, maar gerelateerd aan de bevolkingsopbouw blijft het zelfdodingscijfer sinds 2013 op hetzelfde niveau. Dit meldt het CBS op basis van

Nadere informatie

1100DD AMSTERDAM 2300RC LEIDEN. Ministerie van VWS

1100DD AMSTERDAM 2300RC LEIDEN. Ministerie van VWS d.d. 10-04-2015 L/VD: vergunning donortestlaboratorium Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium 3750 L/VD L/VD

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d L/VD: vergunning donortestlaboratorium 3750 L/VD L/VD Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d. 02-10-2017 L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM

Nadere informatie

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d Registernummer 3750 L/VD. Registernummer L/VD.

Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d Registernummer 3750 L/VD. Registernummer L/VD. Overzicht Wvkl-vergunninghouders, afgegeven vanaf 1 juni 2007 d.d. 10-05-2016 L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum hodn Universiteit van Amsterdam Meibergdreef 9 AMSTERDAM

Nadere informatie

Overzicht prestaties Hartchirurgie

Overzicht prestaties Hartchirurgie Rapport Universitair Medisch Centrum Cardio-thoracale Chirurgie Hartlongcentrum Huispost 677 Postbus 9101 6500 HB Nijmegen UMC St Radboud Centraal, route 677 Geert Grooteplein zuid 10 T (024) 361 47 44

Nadere informatie

Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking

Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking Opmerkinge n Kenmerk brief Datum Geldigheidsdatum 1 Protonentherapie APTC AMSTERDAM V en K 197681-117232-CZ 14-2-2014 2 58653473

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd

Nadere informatie

Zorg voor geest kost nog steeds het meest

Zorg voor geest kost nog steeds het meest Zorg voor geest kost nog steeds het meest Publicatiedatum: 28-11-2013 In is 19,6 miljard euro uitgegeven voor de behandeling van psychische stoornissen, 22% van de totale uitgaven voor zorg en welzijn

Nadere informatie

Prestaties hartchirurgie

Prestaties hartchirurgie Rapport Radboud universitair medisch centrum Cardio-thoracale Chirurgie Hartlongcentrum Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Huispost 911 Geert Grooteplein zuid 10 Radboudumc ingang oost, route 911 T (024) 361

Nadere informatie

Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker

Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker Radiofrequente ablatie van lokaal doorgegroeide alvleesklierkanker lokale verbranding van de alvleeskliertumor Doel Het doel van de studie is te onderzoeken of radiofrequente ablatie (RFA) gevolgd door

Nadere informatie

Stefan Teeling Leeuwarden, november 2015 FACTSHEET METSLAWIER

Stefan Teeling Leeuwarden, november 2015 FACTSHEET METSLAWIER Stefan Teeling Leeuwarden, november 2015 FACTSHEET METSLAWIER Inhoud Inleiding... 3 Demografie... 4 Wonen... 7 Bronvermelding... 8 Inleiding In 2011 ging het experiment Duurzame beschermde dorpsgezichten

Nadere informatie

Sterfte aan diabetes. Anouschka van der Meulen

Sterfte aan diabetes. Anouschka van der Meulen Anouschka van der Meulen Met de huidige stijgende trend in overgewicht bij de Nederlandse bevolking zal het aantal diabetespatiënten naar verwachting sterk gaan toenemen. Dit zal uiteindelijk ook zichtbaar

Nadere informatie

Sterfte in Drenthe. Sterfte over de periode 1999-2003

Sterfte in Drenthe. Sterfte over de periode 1999-2003 Sterfte in Sterfte over de periode 9-00 Sterfte in Sterfte over de periode 9-00 December 006 C.A. Bos, epidemioloog N. van Zanden, epidemioloog GGD Overcingellaan 90 LA tel. 059 0600 www.ggddrenthe.nl

Nadere informatie

Hoofd-Halstumoren 12

Hoofd-Halstumoren 12 Boukje van Dijk, Otto Visser, Katja Aben en Sabine Siesling namens de Nederlandse Kankerregistratie. Vereniging van Integrale Kankercentra. www.ikcnet.nl Hoofd-halstumoren: ontwikkelingen in Nederland

Nadere informatie

1100DD AMSTERDAM. Ministerie van VWS

1100DD AMSTERDAM. Ministerie van VWS L/VD: vergunning donortestlaboratorium L/VD Academisch Medisch Centrum Meibergdreef 9 AMSTERDAM 3750 L/VD (020) 566 4252 Postbus 22660 1100DD AMSTERDAM Academisch Ziekenhuis Leiden Albinusdreef 2 LEIDEN

Nadere informatie

afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie

afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie 61 4 62 Volksgezondheid Ruim 2.000 inwoners op 1 huisarts Op 1 januari 2008 zijn er in Hengelo 39 huisartsen gevestigd, 2 minder dan vorig jaar. Dit betekent dat er per 2.079 inwoners 1 huisarts actief

Nadere informatie

Opmerkin Kenmerk brief

Opmerkin Kenmerk brief Aantal KvK nr AGB code WBMV omschrijving Naam organisatie Plaats Samenwerking 1 **nnb **nnb Protonentherapie APTC AMSTERDAM V en K 197681-117232-CZ 14-2-2014 2 58653473 **nnb Protonentherapie HollandPTC

Nadere informatie

Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016

Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016 Rapport Maastricht UMC+ HSMR 2016 februari 2018 Inleiding Dit rapport is het verslag van het onderzoek van het Maastricht UMC+ naar aanleiding van de HSMR-cijfers in 2016. Deze HSMR-cijfers gaan over de

Nadere informatie

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst

Regionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor

Nadere informatie

Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst

Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Hart- en vaatziekten bij vrouwen: meer aandacht gewenst Vrouwenstudies Medische Wetenschappen Prof.dr. Toine Lagro-Janssen Opzet Stellingen Aanleiding aparte aandacht m/v Profiel m/v coronaire hartziekten

Nadere informatie

5-jaars Follow-up van de FAME studie

5-jaars Follow-up van de FAME studie 5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of

Nadere informatie

Nieuwe Influenza A (H1N1)

Nieuwe Influenza A (H1N1) Nieuwe Influenza A (H1N1) Overzicht 6 november 29, week 45 Samenvatting In de afgelopen week is het aantal ziekenhuisopnamen wegens een laboratoriumbevestigde infectie met Nieuwe Influenza A (H1N1) wederom

Nadere informatie

PEMBROLIZUMAB: VRAGEN EN ANTWOORDEN

PEMBROLIZUMAB: VRAGEN EN ANTWOORDEN PEMBROLIZUMAB: VRAGEN EN ANTWOORDEN Na nivolumab is er nu een tweede immunotherapie voor longkanker beschikbaar: pembrolizumab (merknaam: Keytruda ). Na de registratie van het medicijn heeft het een aantal

Nadere informatie