Dit is de title van een. Jaarverslag nieuwe brochure. Vluchtelingen en Nieuwkomers Zuid-Gelderland

Transcriptie

1 Dit is de title van een Jaarverslag 2013 nieuwe brochure Vluchtelingen en Nieuwkomers Zuid-Gelderland

2 Inhoud Voorwoord 3 Inleiding 4 1. Resutaten kort en bondig 5 2. Belangenbehartiging 6 Asiel 6 Integratie 8 3. Ondersteuning regionale stichtingen 11 Asiel 11 Integratie 13 Arbeidsparticipatie 13 Overige activiteiten Kennis en expertise 16 Strategisch procederen 16 Kennis delen 16 Helpdesk; advies en informatie Communicatie, media en fondsenwerving 18 Beter zichtbaar 19 Veel aandacht in de media 21 Particuliere fondsenwerving groeit 21 Succesvolle werving bij fondsen en bedrijven 23 Bijdrage Nationale Postcode Loterij Organisatie 25 Grote besparingen Bestuur en toezicht 26 Aanpassing van de structuur 26 Samenstelling bestuur met hoofd-en-nevenfuncties VluchtelingenWerk Nederland in cijfers 30 Colofon Het Jaarverslag 2013 is een uitgave van VluchtelingenWerk Nederland Tekst Brigitta van den Berg Eindredactie Onno Yska Ontwerp Tangerine Vormgeving Studio Stennis Foto voorpagina Goedele Monnens Bereket (links) krijgt elke week hulp van zijn taalcoach Ton: Dankzij hem leer ik de taal veel sneller. VluchtelingenWerk Nederland, april VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

3 foto Amke Voorwoord Resultaat door samenwerking Samenwerking is de rode draad door ons werk in Op allerlei manieren hebben hebben we binnen en buiten de organisatie samengewerkt om ons sterk te maken voor vluchtelingen. Soms met bekende partners, maar we hebben ook nieuwe organisaties aan ons weten te binden. Dorine Manson De cruciale factor bij de integratie van vluchtelingen is en blijft werk. In 2013 konden we dankzij een extra gift van de Nationale Postcode Loterij samen met de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF het project Startbaan gaan uitvoeren. Doel van dit project is het opbouwen van een netwerk van werkgevers die bereid zijn vluchtelingen een kans te bieden. Daar zijn we heel erg blij mee. Daarnaast vonden we twee grote bedrijven bereid om ons te ondersteunen in de professionalisering van de begeleiding van vluchtelingen naar werk. Accenture, een wereldwijd consultancybedrijf, organiseert en faciliteert de kick-off van dit project (zie pagina 14). De medewerkers van Accenture, een wereldwijde consultancy, adviseren hun grote klanten meer vluchtelingen in dienst te nemen. Daarnaast hebben we in verschillende projecten de krachten gebundeld. Dankzij project Tell Me!, dat we samen met Defence for Children en Unicef uitvoeren, konden we honderden kinderen in asielzoekerscentra voorlichten over hun rechten. Kinderen hebben vaak veel last van de onzekerheid die een asielprocedure met zich meebrengt. Door hen hierover voor te lichten, proberen we hun gevoel van machteloosheid te verkleinen en hun weerbaarheid te vergroten. In 2014 sluit de Kindertelefoon zich bij ons aan, en kunnen we het project nog een vervolg geven. De rol van de gemeenten wordt steeds belangrijker op het terrein van integratie en inburgering van vluchtelingen. Daarom zoeken we nog meer contact met gemeenten, en adviseren we hen over de maatschappelijke begeleiding aan vluchtelingen en andere aspecten van vluchtelingenbeleid. Ook bij het volgen van de uitvoering van het kinderpardon, die tot onze teleurstelling voor lang niet alle kinderen een oplossing biedt, trekken we samen op met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Ook binnen de vereniging hebben we onze samenwerking geïntensiveerd. We hebben grote stappen gezet om ons meer met één gezicht naar buiten toe te presenteren. Dit blijkt uit onze nieuwe website, waar zowel het Landelijk Bureau als de regionale stichtingen te vinden zijn. Zo laten we duidelijk zien dat we één organisatie zijn, die overal in het land actief is. Zo werken de vrijwilligers en medewerkers van VluchtelingenWerk met elkaar en met anderen buiten de organisatie samen aan meer draagvlak voor vluchtelingen in de samenleving, een goede begeleiding tijdens de asielprocedure en een positieve toekomst voor vluchtelingen in Nederland. Dorine Manson, directeur 3 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

4 Inleiding VluchtelingenWerk Nederland VluchtelingenWerk Nederland is een onafhankelijke organisatie die opkomt voor de belangen van vluchtelingen en asielzoekers. We zetten ons in voor een rechtvaardige behandeling van deze mensen die in een kwetsbare positie zitten. Zij zijn huis en haard ontvlucht vanwege oorlog, politiek geweld, hun seksuele geaardheid, ras of religie. VluchtelingenWerk helpt hen een nieuw bestaan in Nederland tot een succes te maken. Met een fijnmazig net van afdelingen, medewerkers en vrijwilligers is VluchtelingenWerk de enige organisatie in Nederland die vluchtelingen in alle stadia van hun verblijf bijstaat. In 2013 doen wij ons werk met zo n vrijwilligers en ca. 500 medewerkers, verspreid over 12 regionale stichtingen. We zijn actief in 305 gemeenten en hebben hierdoor een landelijke dekking van 76 procent. We geven voorlichting aan asielzoekers tijdens hun asielprocedure. Ruim 500 vluchtelingkinderen genieten van een kindervakantieweek. In de gemeenten begeleiden we vluchtelingen bij het opbouwen van een nieuwe toekomst in Nederland. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de ondersteuning die we jaarlijks bieden aan duizenden vluchtelingen. Mede dankzij subsidies van de overheid, een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij en giften van meer dan donateurs kunnen wij ons voor vluchtelingen in Nederland inzetten. 12 regionale stichtingen 305 gemeenten donateurs 500 medewerkers vrijwilligers 4 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

5 1. Resultaten kort en bondig Wat ging goed? Leges omlaag In 2013 weten we samen met de Werkgroep tegen de legesverhoging de kosten voor gezinshereniging omlaag te brengen van 950 naar 225 euro. VluchtelingenWerk protesteert al jarenlang tegen de veel te hoge kosten voor verblijfsvergunningen. Bij de invoering van de leges voor een vergunning voor onbepaalde tijd pleiten we ook weer voor een lager bedrag. In het aanvankelijk voorstel is dit meer dan 400 euro per persoon. De leges worden verlaagd naar 150 euro. Startbaan helpt vluchtelingen aan een baan Dankzij een extra bijdrage van de Nationale Postcode Loterij van kunnen we samen met de Stichting voor Vluchteling- Studenten UAF een nieuw project beginnen om vluchtelingen aan het werk te helpen. In project Startbaan werken we samen aan het opbouwen van een netwerk van werkgevers die bereid zijn vluchtelingen een kans te bieden. Bescherming door procederen Het Europees Hof van Justitie doet een belangrijke uitspraak in een zaak die wij samen met anderen aanspannen. Nederland stuurt homoseksuele asielzoekers regelmatig terug naar het land van herkomst. Er wordt dan gezegd dat zij zich terughoudend zouden moeten opstellen om zo geen risico te lopen. Het Hof oordeelde dat je dit van homoseksuele asielzoekers niet mag verwachten. Hierdoor komen homoseksuele asielzoekers vaker voor bescherming in Nederland in aanmerking. Deze uitspraak is een eerste resultaat van ons project Strategisch procederen. Muziekles biedt kinderen rust en plezier Dankzij ons project Kind in Harmonie kunnen ruim tweehonderd kinderen in asielzoekerscentra even lekker ontspannen en genieten van muziek. Naast het ontwikkelen van muzikale basisvaardigheden bevordert Kind in Harmonie de sociale ontwikkeling van de kinderen en vergroot het hun zelfvertrouwen. Ter afsluiting doen de kinderen mee aan het concert Angsthazen en Durfals in het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam uitgevoerd door Holland Symfonia. Het is een groot succes. Wat kon beter? Vluchtelingenfonds uitgeput Dankzij de aanpassingen in het beleid voor gezinshereniging kunnen vluchtelingen eindelijk hun partners en/of kinderen over laten komen. Dat is goed nieuws. Echter, voor veel vluchtelingen zijn de kosten, voor onder meer de vliegtickets, moeilijk op te brengen. Hiervoor kunnen zij een beroep doen op het Vluchtelingenfonds. Maar het aantal aanvragen is in 2013 zo groot, dat we genoodzaakt zijn strikte criteria te hanteren. Zo moeten we een eigen bijdrage vragen, waardoor vluchtelingen geconfronteerd worden met een grotere financiële last dan voorzien. Kinderpardon biedt onvoldoende oplossing In januari wordt duidelijk dat het lang verwachte kinderpardon geen oplossing biedt voor honderden gewortelde kinderen. Door de strikte criteria van het pardon vallen veel kinderen, die in eerste instantie wel in aanmerking leken te komen, buiten de boot. In samenwerking met Defence for Children en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleiten we voor een ruimhartige toepassing van het kinderpardon. De overheid lost uiteindelijk een aantal knelpunten op. Toch worden helaas maar 675 van de aanvragen voor een verblijfsvergunning gehonoreerd. Weinig ruimte voor Syrische vluchtelingen Nederland wil via VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR 250 Syrische vluchtelingen uitnodigen om naar Nederland te komen. Dat is hard nodig, want het aantal mensen dat de Syrische burgeroorlog ontvlucht, loopt in 2013 op tot meer dan 2 miljoen. De helft daarvan is minderjarig. Deze groep is onderdeel van de 500 vluchtelingen die Nederland jaarlijks uitnodigt. Dit betreft een aparte groep naast de asielzoekers die op eigen kracht Nederland bereiken en asiel aanvragen. Wij pleiten voor meer solidariteit met de buurlanden van Syrië die zoveel vluchtelingen moeten opvangen. Daarom vinden we dat deze groep Syrische vluchtelingen bovenop de 500 uitgenodigde vluchtelingen moet komen, die Nederland jaarlijks uitnodigt. Draagvlak groeit Onze opbrengsten uit eigen fondsenwerving stijgen in 2013 met 2 procent. Bovendien blijkt dat meer mensen zich verbonden voelen met ons werk, het aantal donateurs groeit met 2,5 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Het groeiende draagvlak blijkt ook uit de interesse van bedrijven om met ons samen te werken. 5 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

6 2. Belangenbehartiging De afdeling Belangenbehartiging zet zich door een combinatie van stille diplomatie, lobby, mediaaandacht en publieke acties in voor de belangen van vluchtelingen en asielzoekers. Ook op internationaal vlak proberen we het beleid en regelgeving te beïnvloeden. We stellen ons hierbij op als constructieve, onafhankelijke, deskundige en kritische gesprekspartner. Waar mogelijk werken we samen met andere vluchtelingenorganisaties, gemeenten en mensenrechtenorganisaties om zoveel mogelijk draagvlak in de samenleving te creëren. Asiel Aandacht voor de detentie van asielzoekers is op het terrein van asiel ons belangrijkste punt. Dankzij een intensieve campagne weten we het onderwerp op de (politieke) agenda te zetten. Bovendien halen we ruim handtekeningen op tegen het opsluiten van asielzoekers. Samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten pleiten we bij de overheid voor een ruimhartiger uitvoering van het kinderpardon. Met een kritisch rapport, opgesteld in samenwerking met Amnesty International, laten we zien dat Oeigoerse vluchtelingen groot gevaar lopen als zij terug worden gestuurd naar China. In Amsterdam weten we te bereiken dat de grote groep uitgeprocedeerde vluchtelingen behalve onderdak, ook begeleiding krijgt. 'Ik vluchtte om mijn leven te redden, maar belandde op Schiphol in de gevangenis' Campagne Geen vluchteling in de cel VluchtelingenWerk vindt het niet humaan dat asielzoekers die via Schiphol aankomen automatisch aan de grens worden opgesloten. Het opheffen van grensdetentie is daarom één van de speerpunten van De campagne Geen vluchteling in de cel start eind april. Samen met UNHCR presenteren we in het Humanity House in Den Haag een rapport over dit onderwerp. We overhandigen het rapport aan PvdA-kamerlid Marit Maij, die toezegt zich hiervoor in te zetten. De presentatie krijgt aandacht in RTL Nieuws en op verschillende nieuwswebsites. In mei starten we een petitie, waarmee we ruim handtekeningen ophalen voor het afschaffen van grensdetentie. De handtekeningen worden op 20 juni, Wereldvluchtelingendag, aangeboden aan de voorzitter van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks, Bram van Ojik. Dit doen we tijdens onze jaarlijkse Umbrella March, die dit jaar eindigt bij het detentiecentrum op Schiphol. De campagne leidt tot diverse debatten in de Tweede Kamer over het onderwerp. Helaas laat de staatssecretaris in september weten dat hij niet van plan is om grensdetentie af te schaffen. In december sluiten we de campagne af met een kaartenactie voor vluchtelingen in de gevangenis. Veel mensen nemen de moeite om bemoedigende teksten op de kaart te schrijven. Hamed (27), gevlucht uit Iran Vluchtelingen die op Schiphol bescherming vragen, worden direct opgesloten. GEEN VLUCHTELING IN DE CEL! Teken de petitie op leveninveiligheid.nl A2 Poster.indd :41 Campagneposter Begin januari 2014 kunnen we een postzak met ruim kaarten afleveren bij het detentiecentrum op Schiphol. Kinderpardon biedt niet alle kinderen een oplossing In januari wordt duidelijk dat het lang verwachte kinderpardon geen oplossing biedt voor honderden gewortelde kinderen. Asielzoekerskinderen die tenminste vijf jaar voor hun 18e verjaardag een asielaanvraag hebben ingediend, kunnen dankzij dit pardon in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. Maar door de strikte criteria van het pardon vallen veel kinderen, die in eerste instantie wel in aanmerking leken te komen, buiten de boot. Samen met Defence for Children brengen we onze zorgen onder de aandacht van de politiek en pleiten we voor een ruimhartige toepassing van het kinderpardon. Hierbij werken we ook nauw samen met de VNG. 6 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

7 Foto Martijn Schruijer Foto Martijn Schruijer Aandacht voor grensdetentie bij Umbrella March Meer dan duizend mensen lopen mee in de Umbrella March op Wereldvluchtelingendag. Dit jaar lopen we langs het detentiecentrum op Schiphol, om zo aandacht te vragen voor onze campagne hierover. Aanbieding petitie Aan het einde van de route overhandigt directeur Dorine Manson samen met Joris Linssen een petitie met meer dan handtekeningen tegen het opsluiten van vluchtelingen aan GroenLinks fractievoorzitter Bram van Ojik. De overheid past uiteindelijk een aantal knelpunten aan. Toch krijgen maar 675 kinderen een verblijfsvergunning op basis van het kinderpardon, terwijl er ruim aanvragen zijn. Veel kinderen en hun ouders worden tijdens de periode van aanvraag intensief begeleid door vrijwilligers en medewerkers van VluchtelingenWerk. Een menselijk asielbeleid? De zaak Dolmatov Naar aanleiding van de zelfmoord in een gevangeniscel van de Russische asielzoeker Dolmatov in januari 2013, komt de inspectie voor Veiligheid en Justitie met een zeer kritisch rapport. Hieruit blijkt dat de verschillende organisaties in de vreemdelingenketen onzorgvuldig hebben gehandeld in deze zaak. Hevige discussies in het parlement zijn het gevolg. We zijn nauw betrokken bij het debat en doen een aantal aanbevelingen om het asielbeleid te verbeteren. De Onderzoeksraad voor Veiligheid start een onderzoek naar de samenwerking tussen de verschillende ketenpartners. Ook VluchtelingenWerk wordt in dit onderzoek betrokken. Weinig ruimte voor Syrische vluchtelingen Het aantal mensen dat de Syrische burgeroorlog ontvlucht, loopt in 2013 op tot meer dan 2 miljoen. De helft daarvan is minderjarig. Nederland nodigt via de UNHCR 250 Syrische vluchtelingen uit om naar Nederland te komen. Dit aantal blijkt echter onderdeel te zijn van de 500 vluchtelingen die Nederland jaarlijks uitnodigt. Wij pleiten voor meer solidariteit met de buurlanden van Syrië die zoveel vluchtelingen moeten opvangen. Daarom vinden we dat deze groep bovenop het aantal van 500 uitgenodigde vluchtelingen moet komen. Staatssecretaris Teeven is dit tot nu toe nog niet van plan. Begeleiding voor uitgeprocedeerden In 2013 is de problematiek van uitgeprocedeerde asielzoekers die niet terug kunnen keren opnieuw zichtbaar. Wat begon in een tentenkamp in Ter Apel, breidt zich in 2013 uit tot protesten in een vluchtkerk in Amsterdam en een vluchthuis in Den Haag. VluchtelingenWerk pleit in zowel de lokale als de landelijke politiek voor opvang met begeleiding voor uitgeprocedeerden die op straat zwerven. Asielzoekers op straat zetten die (nog) niet kunnen of durven terugkeren naar hun land van herkomst, is immers voor niemand een oplossing. In Amsterdam krijgt ons pleidooi gehoor. De gemeente biedt de groep mensen in de vluchtkerk opvang met intensieve begeleiding bij het vormgeven van hun toekomstperspectief. Ook in Den Haag staan we deze groep bij. Geen weg terug voor Oeigoeren In 2013 voeren we een actieve lobby om ervoor te zorgen dat Oeigoerse asielzoekers bescherming krijgen in Nederland. Oeigoeren vormen een vervolgde minderheidsgroep in China, verwant aan het Turkse volk. In april publiceren we samen met Amnesty International het rapport Geen weg terug risico s bij gedwongen terugkeer van Oeigoeren. In deze publicatie laten we zien dat Oeigoerse asielzoekers die worden teruggestuurd een reëel risico lopen op schending van het refoulementbeginsel uit het EVRM en het Vluchtelingenverdrag. Daarom roepen we de staatssecretaris en Kamerleden op om het beleid aan te passen en Oeigoerse asielzoekers bescherming te geven. In 2013 zijn geen Oeigoeren meer uitgezet. Formeel is het beleid echter niet aangepast. Daarom gaan we in 2014 door met onze inzet voor de bescherming van deze groep asielzoekers. 7 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

8 Drama bij Lampedusa leidt nog niet tot oplossingen In oktober schrikt Europa op als er voor de kust van Lampedusa een boot met vluchtelingen zinkt, 366 mensen verdrinken. De afgelopen 10 jaar kwamen, alleen al voor de kust van dit kleine Italiaanse eiland, ongeveer vluchtelingen om het leven. Bij gebrek aan legale manieren om Europa te bereiken, worden vluchtelingen vaak gedwongen zich door mensensmokkelaars in gammele bootjes te laten vervoeren. VluchtelingenWerk pleit opnieuw voor meer legale mogelijkheden om Europa te bereiken en om het quotum voor uitgenodigde vluchtelingen te verhogen. In Europees verband is een Taskforce ingesteld die nu werkt aan een plan. Integratie Dankzij ons pleidooi voor de herinvoering van DNA-onderzoek bij gezinshereniging, kunnen honderden vluchtelingen eindelijk herenigen met hun gezin. Daarnaast weten we de hoge leges hiervoor omlaag te brengen van 950 naar 225 euro. Ook de kosten voor een vergunning voor onbepaalde tijd gaan mede dankzij onze inspanning omlaag. Door de signalen uit het land door te spelen naar de politiek, weten we er ook voor te zorgen dat honderden vluchtelingen alsnog een aanbod voor inburgering krijgen. Zo voorkomen we dat ze niet tussen de wal en het schip belanden bij de overgang naar de nieuwe wet Inburgering. Bij de wijziging van de Vreemdelingenwet stellen we opnieuw aan de orde dat het gezinsherenigingsbeleid niet strookt met het internationaal recht. Ook het College voor de Rechten van de Mens en UNHCR wijzen de Tweede Kamer daarop. Gelukkig neemt de Tweede Kamer daarop zelf het initiatief om de definitie van gezinshereniging van vluchtelingen aan te passen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld ook vluchtelingen die elkaar hebben ontmoet in een ander land of die een verschillende nationaliteit hebben met elkaar herenigen. Deze wet is per 1 januari 2014 van kracht. Naast verbeteringen is er ook een verslechtering in het beleid. Gezinsleden worden namelijk voortaan afhankelijk van de reeds in Nederland verblijvende vluchteling. Als de gezinsband wordt verbroken, door scheiding of wanneer een kind op zichzelf gaat wonen, kan de vergunning worden ingetrokken. We wijzen de Eerste Kamer en het ministerie op de problemen die deze wetswijziging in de praktijk met zich mee brengen. In de uitvoeringsregeling zijn de effecten nu wel wat verzacht. Zo wordt de vergunning van gezinsleden niet ingetrokken als de vluchteling komt te overlijden en mogen jongeren als ze een jaar in Nederland zijn, wel op zichzelf gaan wonen zonder hun vergunning te verliezen. Foto: Goedele Monnens Overheid erkent gebreken gezinshereniging Eind 2012 brengen we samen met Defence for Children een rapport uit waarin we de noodklok luiden over het veel te strikte gezinsherenigingsbeleid. Op dat moment wordt slechts 20 procent van de aanvragen ingewilligd. Naar aanleiding hiervan vraagt de Tweede Kamer aan de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie om een reactie op onze aanbevelingen. Hierop past de staatssecretaris het beleid op belangrijke punten aan. Hierdoor stijgt in 2013 het aantal succesvolle aanvragen boven de 50 procent. De interviews op grond waarvan veel mensen worden afgewezen, zijn van de baan. Voortaan wordt er weer DNA-onderzoek gedaan om te beoordelen of mensen familie van elkaar zijn. Hierdoor komen veel gezinnen, die eerder waren afgewezen, alsnog in aanmerking voor gezinshereniging. We zijn heel blij met dit resultaat. Helaas gelden de verbeteringen niet in alle zaken en ook niet voor pleegkinderen. Naar aanleiding van ons rapport is de Kinderombudsman ook een onderzoek gestart. Dit toont aan dat de procedure in de jaren daarvoor ernstige gebreken vertoonde, waardoor veel zaken ten onrechte zijn afgewezen. Samen met de Kinderombudsman pleiten we ervoor om alle gezinsherenigingsverzoeken opnieuw te behandelen met een betere procedure. De staatssecretaris wil dit niet, maar op aandringen van de Tweede Kamer wacht hij nu een advies van de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken hierover af. Eindelijk weer samen Ubah wordt weer herenigd met haar dochter. Vrijwilligers van VluchtelingenWerk helpen bij gezinshereniging. Uitputting Vluchtelingenfonds In 2013 keren we in totaal euro uit vanuit het Vluchtelingen fonds. Het fonds wordt voor een belangrijk deel gevuld door giften van donateurs. Vluchtelingen en asielzoekers kunnen hierop een beroep doen voor financiële ondersteuning bij gezinshereniging, leges, bijzondere noden en daggeld. Verreweg het meeste geld gaat in 2013 naar de vergoeding van vliegtickets voor gezinshereniging. Door onze succesvolle lobby op dit onderwerp (zie hierboven) stijgt het aantal vluchtelingen die herenigen met hun gezin. Gevolg is wel dat we niet langer iedereen financieel kunnen ondersteunen, maar vluchtelingen om een eigen bijdrage moeten vragen. Dit zorgt voor veel problemen bij vluchtelingen, die geconfronteerd worden met een grotere financiële last dan voorzien. Ook in 2014 zal de begroting voor het fonds naar verwachting tekort schieten om aan alle aanvragen te kunnen voldoen. We zoeken naar een evenwichtige en duurzame wijze van toedeling per aanvraag. 8 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

9 Foto: Klaas Fopma Problemen in praktijk Wet Inburgering Op 1 januari 2013 wordt de gewijzigde Wet Inburgering van kracht. De uitvoering van, en de overgang naar de gewijzigde wet zorgen voor veel vragen en signalen uit de praktijk. Deze brengen we onder de aandacht van het ministerie van Sociale Zaken en Werk gelegenheid, de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Tweede Kamer. Ze worden deels ter harte genomen. Sommige gemeenten weigeren bijvoorbeeld vluchtelingen (uit 2012) nog een inburgeringscursus aan te bieden, terwijl zij daar nog wel recht op hadden door het overgangsrecht. Mede dankzij de signalen van VluchtelingenWerk stellen meerdere gemeenten hun beleid bij en krijgen honderden vluchtelingen alsnog een aanbod. Dit is met name van belang voor hun (latere) naturalisatie, want daarvoor is inburgering een voorwaarde. Eind 2013 stelt het kabinet bovendien een extra budget beschikbaar voor de uitvoering van dit overgangsrecht door gemeenten. Op verzoek van een journalist leveren we informatie aan voor een artikel in de Groene Amsterdammer over de eerste ervaringen met de gewijzigde wet. In het artikel wordt gesignaleerd dat veel te weinig nieuwkomers met hun inburgering zijn gestart. Een belangrijke oorzaak daarvoor zijn uitvoeringsproblemen bij de verantwoordelijke overheidsorganisaties. Hierdoor moeten ook veel vluchtelingen lang wachten op een bericht over hun inburgering. Het artikel leidt tot Kamervragen, met als gevolg dat de minister inmiddels probeert meer zicht te krijgen op de uitvoering van de wet. In het voorjaar van 2014 zal hij aan de Tweede Kamer rapporteren hoe de inburgering in 2013 is verlopen. De nieuwkomers die zo lang moesten wachten, krijgen extra tijd om hun inburgeringsexamen te halen. Samenwerking met gemeenten In 2013 werken we nauw samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) om de positie van asielzoekers en vluchtelingen te verbeteren. De rol van gemeenten bij de integratie van vluchtelingen wordt steeds groter. Met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen beginnen we al in 2013 met concrete handreikingen voor toekomstig gemeentelijk vluchtelingen beleid. Ons dossier Maatschappelijke begeleiding komt op de website van de VNG, waarmee het belang van goede begeleiding van vluchtelingen in alle Nederlandse gemeenten wordt benadrukt. Gemeenten aan zet op Maatschappelijk Congres Ook ons jaarlijks Maatschappelijk Congres staat in het teken van het gemeentelijk vluchtelingenbeleid. Op het congres, met als titel Vluchtelingenbeleid? Gemeenten aan zet! spreken onder meer Pieter Winsemius, Hans Spekman en Prem Radhakishun. Er komen bijna tweehonderd lokale bestuurders, partners en vrijwilligers. Naast werkgroepen over gemeentelijk vluchtelingenbeleid, de opvang van uitgeprocedeerden en kansen voor vluchtelingen op de arbeidsmarkt, is er speciale aandacht voor de integratie van Somalische vluchtelingen. In een constructief gesprek tussen onderzoekers, Somalische zelforganisaties, gemeenten, Pharos en VluchtelingenWerk wordt de specifieke problematiek van Somalische vluchtelingen erkend en verkennen we mogelijke oplossingen. Een thema dat in 2014 verder wordt opgepakt. Leges omlaag VluchtelingenWerk protesteert al jarenlang tegen de veel te hoge kosten voor verblijfsvergunningen. Inmiddels zijn, dankzij uitspraken van Europese rechters, de meeste leges fors verlaagd. Samen met de Werkgroep tegen de legesverhoging, waarin meerdere migrantenorganisaties en wetenschappers vertegenwoordigd zijn, praten we met het ministerie over de mogelijkheden voor een verdere verlaging. Met succes, de leges voor gezinsherenigers die al langer in Nederland verblijven, worden verlaagd van 950 naar 225 euro. Vanaf 2013 moeten vluchtelingen ook leges betalen voor een vergunning voor onbepaalde tijd. In het aanvankelijke voorstel is dit meer dan 400 euro per persoon. VluchtelingenWerk pleit bij de wetsbehandeling voor een lager bedrag. De leges worden verlaagd naar 150 euro. Minister maakt kennis met vluchtelingen Om de minister van Integratie, Lodewijk Asscher, te laten zien hoe vluchtelingen hun integratie ervaren, organiseren we een gesprek tussen de minister en enkele collega s met een vluchtelingachtergrond. De indringende persoonlijke verhalen over de moeite die het kost om een nieuw bestaan op te bouwen, maken veel indruk op de vicepremier. 9 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

10 foto Klaas Fopma Staatssecretaris Teeven bezoekt VluchtelingenWerk Op 21 oktober bezoekt staatssecretaris Teeven het Landelijk Bureau. VluchtelingenWerk wilde Teeven graag kennis laten maken met VluchtelingenWerk. De staatssecretaris praat tijdens zijn bezoek onder meer met medewerkers van het grensdetentiecentrum Schiphol, Vluchtweb en de Helpdesk. Naturalisatie pardonner moeizaam Eind 2013 vinden we eindelijk gehoor voor het probleem dat houders van een pardonvergunning moeilijk kunnen naturaliseren. Zij moeten hiervoor een geboorteakte en een geldig paspoort overleggen. Veel mensen kunnen deze documenten echter niet leveren. Vlak voor het einde van het jaar neemt de Tweede Kamer een motie aan. Hierin wordt de staatssecretaris gevraagd met VluchtelingenWerk te praten over de belemmeringen die er bestaan voor deze groep vluchtelingen en daarover aan de Tweede Kamer te rapporteren. Een groep gedupeerden die op eigen initiatief een petitie start, krijgt ook onze steun. Pilot Onderwijsniveau De pilot Bepaling Onderwijsniveau, geïnitieerd door het ministerie, is in 2013 afgesloten. In deze pilot krijgen vluchtelingen die hun diploma s niet konden meenemen uit het land van herkomst, de kans om hun onderwijsniveau te bepalen. 250 vluchtelingen zijn hierdoor kosteloos geholpen. De pilot is uitgevoerd door de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), VluchtelingenWerk maakt samen met o.a. COA deel uit van de begeleidingscommissie. Vanaf 2014 blijft de mogelijkheid bestaan om het onderwijsniveau te indiceren, maar moet er voor betaald worden. 10 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

11 3. Ondersteuning regionale stichtingen De afdeling Begeleiding biedt ondersteuning aan de regionale stichtingen, zodat zij over de juiste middelen, kennis en vaardigheden beschikken om asielzoekers en vluchtelingen te begeleiden. We coördineren de juridische begeleiding van asielzoekers in de centrale opvang en zorgen voor een adequate verantwoording hiervan aan onze subsidiegevers. Daarnaast ondersteunen we regionale stichtingen bij de maatschappelijke begeleiding van vluchtelingen. Ook initiëren we samen met de stichtingen projecten die asielzoekers en vluchtelingen in staat stellen de regie over hun leven te vergroten. Asiel Het groeiend aantal asielaanvragen zorgt voor extra werk voor de vrijwilligers en medewerkers van VluchtelingenWerk in de asielzoekerscentra. Omdat de verblijfsduur weer oploopt, is het bewaken van de kwaliteit van de opvang dit jaar voor ons weer een belangrijk aandachtspunt. Vooral de situatie van kinderen in de centra heeft onze aandacht. De projecten Tell me en Kind in Harmonie krijgen een vervolg en in 2013 organiseren we weer Kindervakantieweken om vluchtelingkinderen in de zomer een weekje plezier en ontspanning te bieden. Tenslotte zetten we ons in voor goede informatie en coaching voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Aantal asielzoekers stijgt, extra opvang nodig Terwijl het COA begin 2013 nog enkele opvanglocaties sluit, zijn later in het jaar de gevolgen van de grotere aantallen asielzoekers, met name uit Syrië, zichtbaar. Voor VluchtelingenWerk betekent dit dat er snel begeleiding moet worden opgezet op de nieuwe locaties, zonder aan kwaliteit te verliezen. Het verhoogde aantal asielaanvragen leidt tot grote druk op de behandelcapaciteit van de IND en op de opvangcapaciteit. Gevolg: vertraging in de behandeling van asielverzoeken en de opening van tijdelijke locaties, waar asielzoekers moeten wachten totdat zij in de algemene asielprocedure terecht kunnen. Omdat vrijwel alle Syrische vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen, groeit ook de vraag naar woonruimte. De woningmarkt is echter krap; veel gemeenten hebben moeite woonruimte voor vluchtelingen te vinden. Momenteel wachten enkele duizenden vluchtelingen met een verblijfsvergunning op een woning in een gemeente en deze wachttijd loopt op. Via de Kindervakantieweken en andere projecten (zie verderop in dit hoofdstuk) proberen we de leefomstandigheden in de centra te verbeteren. VluchtelingenWerk begeleidt in asielzoekers tijdens hun asielprocedure. Dat is 72 procent van het totaal aantal asielzoekers in de centra. Dit is minder dan in 2012 toen we nog 78 procent begeleiden. Die daling heeft verschillende oorzaken. Zo krijgen meer mensen die grotendeels zijn uitgeprocedeerd opvang in gezinslocaties. Deze groep doet minder beroep op ondersteuning door VluchtelingenWerk. Daarnaast zorgt de groeiende groep mensen met een verblijfsvergunning er voor dat onze medewerkers in de centra hun handen vol hebben aan het aanvragen van gezinsherenigingen. VluchtelingenWerk is de enige organisatie die hen daarbij ondersteunt en de aanvragen moeten binnen drie maanden na het ontvangen van de verblijfsvergunning worden ingediend. Ook blijkt het percentage kinderen in de asielzoekerscentra hoger dan in Kinderen tellen wel mee in de asielverzoeken, maar hebben geen eigen asielprocedure en worden hier dus niet meegeteld. Tenslotte kan de daling te maken hebben met een zorgvuldigere registratie in ons systeem. We verwachten in 2014 weer een hoger percentage asielzoekers te begeleiden. Extra ondersteuning medewerkers gezinslocaties Eind 2013 starten we een traject om de vrijwilligers en betaalde krachten die in de gezinslocaties werken, meer richting en handvatten te geven. De situatie in deze centra, waar uitgeprocedeerde gezinnen worden opgevangen, blijft zorgwekkend. De mensen leven onder grote stress, mogen formeel de gemeente niet verlaten en krijgen te weinig leefgeld. De langdurige situatie van uitzichtloosheid stelt de individuele begeleiding door VluchtelingenWerk voor nieuwe uitdagingen. Het aangeboden traject moet onze medewerkers helpen hier goede invulling aan te geven. Kind in Harmonie biedt rust en plezier In 2013 doen ruim tweehonderd kinderen uit asielzoekerscentra in Dronten en Echt mee aan een nieuw muziekproject. Kind in Harmonie biedt met een bijzondere serie muzieklessen plezier, rust en harmonie aan kinderen in de centra. Behalve het ontwikkelen van muzikale basisvaardigheden bevordert Kind in Harmonie de sociale ontwikkeling van de kinderen en vergroot het hun zelfvertrouwen. De kinderen krijgen een klein half jaar één uur per week les in onder andere zingen, bodypercussie en tekeningen maken op muziek. Daarnaast geven de kinderen voorstellingen op het centrum en maken ze uitstapjes naar de Nederlandse muziekwereld. In juni doen ze samen met driehonderd kinderen van reguliere 11 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

12 Foto Goedele Monnens Vluchtelingkinderen in het Concertgebouw Met het project Kind in Harmonie ontspannen en genieten kinderen van muziek. Ze sluiten het project af met een groot concert in het Concertgebouw in Amsterdam. Het was ongelofelijk, zoiets maak je maar een keer in je leven mee! basisscholen mee aan het concert Angsthazen en Durfals, een participatieconcert in het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam uitgevoerd door Holland Symfonia. Het concert is een groot succes. Kind in Harmonie wordt mede mogelijk gemaakt door het Europees Vluchtelingenfonds en krijgt in 2014 en 2015 een vervolg in meer dan 20 asielzoekerscentra in heel Nederland. Tell me! geeft kinderen houvast Kinderen hebben formeel geen plaats in de asielprocedure, alles draait om het verhaal van hun ouders. Toch ondervinden zij wel de negatieve gevolgen van de onzekerheid die de asielprocedure met zich meebrengt. Om de weerbaarheid van kinderen te vergroten en hun gevoel van machteloosheid te verkleinen, starten we in 2013 het project Tell me! Bijna 450 kinderen krijgen dankzij Tell Me! persoonlijke voorlichting over kinderrechten. In juni lanceren we de website voor kinderen, ouders en professionals. Tell me! is een samenwerking van VluchtelingenWerk, UNICEF Nederland en Defence for Children en wordt medegefinancierd door het Europees Vluchtelingenfonds (EVF), de Nationale Postcode Loterij en Stichting Kinderpostzegels. Medio 2013 ronden we het project af en gaan we verder met het vervolg Tell me more!, eveneens met medefinanciering van het EVF. In Tell me more! breiden we de samenwerking uit met Stichting de Kindertelefoon. Samen met deze stichting zetten we een kinderspreekuur op in vijftien asielzoekerscentra. Ook krijgt de website een chatfunctie die bemenst wordt door vrijwilligers van de Kindertelefoon. Kindervakantieweken VluchtelingenWerk vindt het belangrijk dat kinderen die geen mogelijkheid hebben om op vakantie te gaan, er even tussenuit kunnen. Zo kunnen ze ontspannen, vrienden maken en kennismaken met verschillende aspecten van de Nederlandse cultuur. Daarom organiseren we samen met een groot aantal partners al jarenlang de kindervakantieweken. Foto Goedele Monnens Even lekker weg Tijdens de kindervakantieweken gaan vluchtelingkinderen er een weekje tussenuit en laten even alles achter zich. Het geeft een voldaan gevoel om te zien hoe de kinderen genieten. 12 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

13 In 2013 organiseren we samen 37 vakantieweken: 10 voor uitsluitend vluchteling- en asielzoekerskinderen, 20 gemengde weken (ook voor Nederlandse kinderen) en 7 éénoudergezinsweken waarvan er 1 gemengd was. In 2013 hebben 505 kinderen genoten van een ontspannen vakantieweek. Een deel van de kinderen kwam met een ouder, in totaal zijn er 74 éénoudergezinnen mee geweest. Dit jaar organiseren we voor het eerst collectief vervoer voor een aantal éénoudergezinsweken. We kunnen dit aanbieden dankzij een vervoersmaatschappij die tegen gereduceerd tarief voor vier éénoudergezinsweken busvervoer verzorgt. Voorlichting over terugkeer In het project Duurzame terugkeer op maat werkt VluchtelingenWerk samen met Maatwerk bij Terugkeer, Beyond Borders, het UAF, ReFive en HealthNet TPO om uitgeprocedeerde asielzoekers te ondersteunen bij terugkeer. Samen bundelen we onze expertise om de informatievoorziening over, en ondersteuning bij terugkeer en duurzame re-integratie te optimaliseren. VluchtelingenWerk geeft in de asielzoekerscentra voorlichting. In 2013 informeren we uitgeprocedeerde asielzoekers over de consequenties van illegaliteit en de ondersteuningsmogelijkheden bij terugkeer naar het land van herkomst. 192 ex-asielzoekers keren via het project terug naar onder meer Irak, Armenië en Mongolië. Integratie Een hele nieuwe ontwikkeling in ons werk is dat VluchtelingenWerk in 2013 is begonnen met het aanbieden van inburgeringscursussen. We zetten onze jarenlange ervaring in om een zo persoonlijk mogelijke voorbereiding op het inburgeringsexamen te bieden. Nieuw zijn ook de regionale steunpunten waar vluchtelingen terecht kunnen met vragen over hun rechtspositie. Veel van onze activiteiten en projecten zijn gericht op het bevorderen van participatie. Maar voordat je mee kunt doen, moet je elkaar kunnen verstaan en begrijpen. Dus ondersteunen duizenden taalcoaches vluchtelingen bij het leren van de Nederlandse taal. examen. Dankzij ons grote netwerk kunnen kandidaten bij verhuizing zonder onderbreking in een andere regio het traject vervolgen. Onze ambitie is door maatwerk, extra individuele begeleiding en een inspanningsverplichting van de kandidaten al onze inburgeraars in één keer te laten slagen voor hun examen. In het voorjaar starten drie regionale stichtingen met deze trajecten, aan het eind van het jaar volgen er nog twee. In totaal volgen in cursisten het aanbod van VluchtelingenWerk. In 2014 zullen ook de andere regionale stichtingen het keurmerk verwerven en cursussen gaan aanbieden. Nieuwe regionale steunpunten Dankzij een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij kunnen we in alle regio s een basisvoorziening inrichten waar vluchtelingen met (vervolg)vragen op het gebied van rechtsbescherming terecht kunnen. De vragen gaan over gezinshereniging, het intrekken van verblijfsvergunningen en (dreigend) uitgeprocedeerd raken. Naast het rechtstreeks ondersteunen van vluchtelingen, dienen de steunpunten ook om hiaten in de hulpverlening aan vluchtelingen in de gemeenten te signaleren en hierop adequate actie te ondernemen. In 2014 volgt een evaluatie en eventuele aanpassing. Taal in beweging biedt hulp bij taal en sociale contacten Het tweejarige project Taal in Beweging wordt uitgevoerd door elf regionale stichtingen. Ruim taalcoaches bieden vluchtelingen, naast hulp bij het leren van de taal, ook ondersteuning bij het opbouwen van een sociaal netwerk. Daarnaast kan de vrijwilliger, dankzij een training, een vluchteling beter doorverwijzen naar gespecialiseerde hulpverlening. De helft van de project wordt gefinancierd door het Europees Integratiefonds en het Europees Vluchtelingenfonds, de andere helft bestaat uit cofinanciering waarvoor elke regionale stichting zelf zorgt. Een ander project met taalcoaches, dat wordt uitgevoerd in vier regionale stichtingen (Noord Nederland, Oost Nederland, Zuidvleugel en Brabant Centraal), wordt in juni na tweeënhalf jaar afgerond. In totaal zijn in dit project 505 vluchtelingen gekoppeld aan een taalcoach. Dit project wordt (mede) gefinancierd door het Europees Integratiefonds (EIF). Inburgeringsaanbod Als belangenbehartiger weet VluchtelingenWerk als geen ander hoe belangrijk de voorbereiding op het inburgeringsexamen is. We horen veel klachten over het opleidingsniveau van de inburgeringscursussen; over te grote klassen, onhandige lestijden en grote niveauverschillen binnen een klas. Na een zorgvuldige afweging heeft VluchtelingenWerk Nederland besloten om zelf inburgeringstrajecten aan te bieden. Professionele docenten geven in kleine klassen taallessen op het gewenste niveau. Zowel in de klas als thuis krijgen de kandidaten persoonlijke begeleiding. Zo kunnen we iedereen optimaal voorbereiden op het Arbeidsparticipatie In 2013 kunnen we dankzij bijdragen van instituut GAK, de Nationale Postcode Loterij en de Start Foundation een doorstart maken met onze activiteiten op het gebied van arbeidsparticipatie. Daarnaast zetten we de eerste stappen naar samenwerking met een aantal grote bedrijven in de HR en werving- en selectiebranche. Dat is goed nieuws, want alleen samen met werkgevers en bedrijven kunnen we werken aan meer kansen voor vluchtelingen op de arbeidsmarkt. 13 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

14 Foto Martijn Schruijers Startbaan: zeshonderd vluchtelingen aan het werk Op 18 september geeft minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken & Werkgelegenheid, in aanwezigheid van de Amsterdamse wethouder Andree van Es en directeur Goede Doelen Loterijen Sigrid van Aken, de aftrap van het project Startbaan. Startbaan is een gezamenlijk project van VluchtelingenWerk Nederland en Stichting voor Vluchtelingen-Studenten UAF met als doel zeshonderd vluchtelingen naar een baan, opleiding of stage te begeleiden. Het project wordt gefinancierd door de Nationale Postcode Loterij. Begeleiding naar werk Om echt mee te kunnen doen is werk van groot belang voor vluchtelingen. Dankzij bijdragen van instituut GAK, de Nationale Postcode Loterij en de Start Foundation kunnen we een doorstart maken met onze activiteiten op het gebied van arbeidsparticipatie. Bij gebrek aan financiële middelen hadden we dit deel van ons werk anders moeten staken. Voor vluchtelingen bekent de doorstart een extra kans op het vinden van werk of het volgen van een studie of scholing. De oplopende werkloosheid, de bezuinigingen van overheidswege en de belemmeringen die vluchtelingen normaliter al ondervinden, dragen eraan bij dat in 2013 slechts één op de drie vluchtelingen een baan heeft. Alle regionale stichtingen gaan in 2013 verder met het werven, scholen en begeleiden van 120 jobcoaches. Deze vrijwilligers begeleiden vluchtelingen in het traject naar werk, scholing en het opdoen van werkervaring. Het Landelijk Bureau vervult hierin een faciliterende rol. In het najaar beginnen we samen met de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF het project Startbaan. Dit driejarige project wordt mogelijk gemaakt door een grote bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Vrouwen in de zorgsector Met het project Vrouw en Werk, dat begin 2013 start, willen we in twee jaar tijd 110 vluchtelingenvrouwen die eerder in de zorg hebben gewerkt of interesse hebben in deze sector begeleiden naar een baan of opleiding in de zorgsector. Eind 2013 doen er 118 vrouwen mee, zes zijn al doorgestroomd naar een baan of opleiding. Vier regionale stichtingen in Zuid- en Noord-Holland en Limburg voeren het project uit. Het project wordt mogelijk gemaakt met financiering van het instituut GAK. 14 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

15 Samenwerking Start Foundation Medio 2013 stemt de Start Foundation in met een meerjarig samenwerkingsverband. De samenwerking betreft drie projecten; een project in de tuinbouw in Limburg in samenwerking met de Limburgse land- en tuinbouworganisatie LLTB, een project in Rotterdam samen met het Centraal Orgaan Vleesindustrie (COV) en het project Z-jes. Een Z-je (of duwtje ) is de financiële ondersteuning van een vluchteling bij een traject richting werk, voor een bedrag van gemiddeld In 2013 ontvangt een visagiste een vergoeding voor het volgen van een kappersopleiding en kan een sportinstructrice, die als vrijwillig zweminstructrice werkt, haar diploma hiervoor halen. Nu kan ze op zoek naar een betaalde baan. Een voorstel om het project in heel Nederland uit te gaan voeren, ligt eind 2013 bij Start Foundation. Netwerk opbouwen met HR partners In 2013 gaan we samenwerken met Accenture en HR-dienstverlener Manpower. Zij ondersteunen ons in de professionalisering van de begeleiding van vluchtelingen naar werk. Samen met Accenture en het UAF organiseren we op 30 mei een rondetafelbijeenkomst onder de noemer De waarde van vluchtelingen voor werkgevers. Doel is om een netwerk van werkgevers op te bouwen die bereid zijn vluchtelingen een kans te bieden. Er zijn ongeveer dertig werkgevers aanwezig. We zetten de samenwerking in 2014 voort, waarbij we een business case en een pilot gaan uitwerken. Manpower verzorgt een aantal trainingen in werkgeversbenadering voor jobcoaches. Daarnaast krijgen we de gelegenheid de positie van vluchtelingen onder de aandacht te brengen van het personeel van Manpower. Overige activiteiten Ook op andere manieren ondersteunt de afdeling Begeleiding de regionale stichtingen bij hun activiteiten. Voorbeelden daarvan zijn de ontwikkeling van productenboeken en het VluchtelingenWerk Volg Systeem. Verder hechten we veel waarde aan deskundigheidsbevordering. Productenboeken bieden gelijke kwaliteit In april is de nieuwe versie van het Productenboek van de eerstelijnsactiviteiten asiel gereed. Hiermee zetten we een grote stap voorwaarts in de verdere standaardisering van de begeleiding van asielzoekers in de centrale opvang. Met het productenboek zorgen we ervoor dat een asielzoeker overal dezelfde begeleiding van VluchtelingenWerk krijgt, ongeacht de locatie. Kort hierna starten we met het actualiseren van de productbeschrijvingen van de activiteiten die VluchtelingenWerk in de gemeenten verricht, zoals maatschappelijke begeleiding, gezinshereniging en begeleiding aan uitgeprocedeerden. Het actualiseren van dit productenboek, waarin de volledige begeleiding door VluchtelingenWerk staat beschreven, wordt in 2014 afgerond. Training & Opleiding VluchtelingenWerk biedt een breed pakket aan deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers en beroepskrachten om zo de kwaliteit van hun inzet te borgen. We passen het aanbod aan op actuele ontwikkelingen in de asielprocedure, ontwikkelingen in landen van herkomst en de behoeften binnen de regionale stichtingen. In 2013 nemen medewerkers (hoofdzakelijk vrijwilligers) deel aan de interne deskundigheidsbevordering. VluchtelingenWerk Volg Systeem verbeterd In het VluchtelingenWerk Volg Systeem (VVS) kunnen vrijwilligers en beroepskrachten de belangrijkste gegevens die nodig zijn bij de begeleiding van asielzoekers en vluchtelingen vastleggen. Het systeem kan naast de individuele begeleiding ook worden gebruikt voor de verantwoording van gesubsidieerde activiteiten naar gemeenten, projectfinanciers en landelijke overheid. Het cliëntvolgsysteem VVS kan worden aangepast op basis van wetswijzigingen, toegekende projecten, vragen vanuit gemeenten of vanwege een nieuw aanbod rond inburgering. In 2013 starten we een intern project om de werkwijze, protocollen en ICT van dit systeem verder te professionaliseren. Internationaal programma We delen onze kennis en expertise ook met zusterorganisaties in het buitenland zodat zij beter in staat zijn hun doelen in vluchtelingenbescherming te bereiken. Onze projecten in het internationale programma richten zich met name op het versterken van de rechtshulp aan asielzoekers en vluchtelingen en op de samenwerking tussen het maatschappelijk middenveld en overheidsinstanties. We trekken hierin ook samen op met de Nederlandse semi-overheid zoals de IND en het COA. De finan ciering komt vanuit de EU, maar bijvoorbeeld ook van het ministerie van Buitenlandse Zaken en Nederlandse ambassades. In 2013 hebben we ons internationaal programma rechtsbescherming opnieuw ingericht met als doel het steviger en meer toekomstbestendig te maken. In Turkije staan we, gefinancierd door de Nederlandse ambassade, een Turkse organisatie bij zodat die beter in staat is om asieladvocaten te ondersteunen. In Kenia ondersteunen we in samenwerking met de UNHCR een Keniaanse organisatie die in vluchtelingenkamp Kakuma rechtshulp geeft aan vluchtelingen, waardoor hun rechtszekerheid wordt vergroot. En samen met de IND hebben we een voorstel ingediend bij Buitenlandse Zaken om het asielsysteem in Bosnië- Herzegovina te versterken en de samenwerking tussen het maatschappelijk middenveld en de overheid te vergroten. 15 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

16 4. Kennis en expertise De specialisten van de afdeling Expertise zijn een belangrijke verbindende kracht binnen VluchtelingenWerk. Zij voorzien sinds jaar en dag onze vrijwilligers, medewerkers en advocaten van informatie over de asielprocedure, herkomstlanden en de materiële rechtspositie. Het belang van een goede rechtspositie voor asielzoekers, zowel in de asielprocedure als daarna, is niet te onderschatten. Tegelijkertijd is de relevante regelgeving complex en voortdurend in beweging door ontwikkelingen op nationaal en Europees niveau. Betrouwbare informatie en advies hierover is daarom essentieel. Strategisch procederen In september starten we met het project Strategisch Procederen om internationaal recht te halen, dat mede mogelijk wordt gemaakt door Adessium Foundation. De uitspraak van het Europees hof over seksuele gerichtheid laat zien hoe belangrijk dit project is. Foto: Amke Europese uitspraak over seksuele gerichtheid Doel van het project Strategisch procederen is Nederlandse regelgeving te toetsen aan het Europees recht op het terrein van vluchtelingschap en bewijslastverdeling. Dit doen we door procedures bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie van de EU te ondersteunen. Als een van de eerste stappen zetten we een Commissie strategisch procederen op, waarin advocaten en wetenschappers zitting hebben. Hoe belangrijk dit procederen kan zijn, blijkt uit een uitspraak van het Europees Hof van Justitie in een door ons ondersteunde zaak. Het betreft asielzoekers die om vluchtelingenbescherming verzoeken op grond van hun seksuele gerichtheid. De praktijk in Nederland was vaak dat homoseksuele asielzoekers terug werden gestuurd naar het land van herkomst. Er werd dan gezegd dat zij zich terughoudend zouden moeten opstellen om zo geen risico te lopen. Het Hof oordeelt dat je dit van homoseksuele asielzoekers niet mag verwachten. Hierdoor komen homoseksuele asielzoekers vaker in aanmerking voor bescherming in Nederland. Naar aanleiding van deze belangrijke uitspraak organiseren we samen met de Vrije Universiteit en COC Nederland een seminar hierover. Het seminar wordt bezocht door onder meer leden van de rechtelijke macht, medewerkers van het ministerie van Veiligheid en Justitie en advocaten. Kennis delen We maken een grote kwaliteitsslag met onze onlinedatabank Vluchtweb die grondig wordt vernieuwd. We werken samen met zusterorganisaties uit Europa om kennis te delen, rapporten te schrijven en onderzoek te doen. Eindelijk geen angst meer Yvonne (links) uit Jamaica kan in Nederland eindelijk hand in hand lopen met haar geliefde Denise. Het Europees Hof doet een belangrijke uitspraak over seksuele gerichtheid in een zaak die mede door VluchtelingenWerk is aangespannen. Vluchtweb vernieuwd Onze onlinedatabank Vluchtweb is in 2013 ingrijpend vernieuwd. Vluchtweb is een belangrijke bron van informatie voor onze medewerkers, vrijwilligers en de advocatuur. In de databank staat jurisprudentie, uitgebreide informatie over herkomstlanden en wetgeving, aangevuld met advies van de specialisten van de afdeling. De databank heeft nu een moderne zoek- en vindfunctionaliteit. Ook kunnen documenten webbased worden aangeboden, wat zowel bij gebruikers als beheerders voor een groter gemak zorgt. De ontwikkeling van Vluchtweb is nog niet af, samen met de gebruikers werken we aan verdere verbetering. 16 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

17 Stroomlijning Toelatingsprocedures In 2013 gaan we van start met de informatievoorziening over het Project Stroomlijning Toelatingsprocedures (PST). PST is de grootste verandering van de Nederlandse asielprocedure sinds de aanpassingen in Belangrijke wijzigingen zijn de afschaffing van een aantal toelatingsgronden, meer ambtshalve vergunningen, verandering van de toetsing van opvolgende aanvragen én versobering van de financiering van de rechtsbijstand. De maatregelen van het project PST krijgen pas in 2014 effect, maar gezien de grootte van het project is tijdige voorlichting en informatie hard nodig. Europese samenwerking De afdeling Expertise werkt samen met andere Europese vluchtelingenorganisaties in een aantal projecten. Zo leveren we informatie aan voor twee Europese databanken die zich richten op een vergelijking van nationale jurisprudentie van verschillende lidstaten. Ook werken we mee aan een vergelijking van de asieluitvoeringspraktijk in dertien EU landen. Dankzij de kennis die we op deze manier opdoen, kunnen we de kwaliteit van onze dienstverlening verder verbeteren. Daarnaast schrijven we mee aan verschillende internationale rapporten, zoals het rapport Lives on hold van de Franse zusterorganisatie Forum Réfugiés. In dit rapport worden de verschillen tussen de EU-lidstaten bij de uitvoering van de Dublinverordening in kaart gebracht. Ook werken we mee aan een onderzoek van de European Council on Refugees and Exiles (ECRE) naar het gebruik van de afwijzingsgronden in de vorm van beschermings- of vestigingsalternatieven in het land van herkomst. WRV bijeenkomsten: kennis delen Jaarlijks organiseert de afdeling Expertise twee bijeenkomsten voor de Werkgroep Rechtshulp aan Vluchtelingen. Op deze bijeenkomsten praten we advocaten bij over de laatste juridische ontwikkelingen op een aantal actuele onderwerpen. Ook in 2013 zijn de bijeenkomsten drukbezocht. Thema s die aan bod komen zijn onder meer geloofwaardigheid van de bekering van asielzoekers tot het christendom, informatie over de situatie in Sri Lanka en Somalië en de herziening van de Dublinverordening. Vakblad Asiel- en Migrantenrecht In samenwerking met Forum geven we voor het vierde jaar het vakblad A&MR (Asiel- en Migrantenrecht) uit. AM&R biedt wetenschappelijke beschouwingen over relevante onderwerpen en juridische handvatten voor asieladvocaten. Helpdesk: advies en informatie Voor specifieke zaken is de telefonische Helpdesk beschikbaar. De Helpdesk wordt dagelijks bemand door inhoudelijk specialisten op de gebieden asielprocedure, landeninformatie en materiële rechtspositie. In 2013 ontving de Helpdesk veel vragen over het Kinderpardon, de Dublinverordening en gezinshereniging. Op de vier Aanmeldcentra: Ter Apel, Zevenaar, Den Bosch en het Justitieel Centrum Schiphol ondersteunen onze documentalisten de advocatuur met informatie en advies over landen van herkomst. Asielprocedure Op het gebied van de asielprocedure gaan de meeste vragen begin 2013 over het kinderpardon. Een ander onderwerp dat voor veel vragen zorgt is de Dublinverordening. Deze Europese verordening bepaalt dat het land waar de asielzoeker Europa binnenkomt, of het mogelijk heeft gemaakt Europa in te reizen (bijvoorbeeld door een visum), verantwoordelijk is voor de asielaanvraag van deze asielzoeker. Veel asielverzoeken in Nederland worden op deze grond afgewezen en de asielzoekers overgedragen naar het land dat verantwoordelijk is voor het asielverzoek. De Helpdesk wordt vaak ingeschakeld om dit te voorkomen. Ook zoeken we samenwerking met andere EU-landen om de verschillen in de uitvoering van de Dublinverordening op elkaar af te stemmen. (Zie ook Europese samenwerking hiernaast). Het volgende verhaal illustreert onze werkwijze. Een Tjetjeens gezin moet terug naar Polen omdat zij via dat land Europa waren binnengereisd, Volgens EU-regels is Polen daarom verantwoordelijk voor de asielaanvraag van dit gezin. Uit het landenrapport Polen bleek echter dat een asielzoeker in Polen zomaar teruggestuurd kan worden naar zijn land van herkomst terwijl zijn zaak nog bij de rechter ligt. Daarmee zou in strijd met het verbod op refoulement worden gehandeld. We delen deze informatie met de advocaat die het gezin in Nederland vertegenwoordigt. De informatie is voor de Nederlandse rechter voldoende om de overdracht naar Polen op te schorten en nader onderzoek te doen naar het Poolse asielsysteem. Integratie Op het gebied van integratie gaan de meeste vragen over gezinshereniging, met name over de beleidswijziging die vanaf 1 juni in werking treedt. We adviseren de medewerkers van de lokale afdelingen en de advocatuur over de aanvragen en bieden checklists aan die medewerkers kunnen gebruiken om hun cliënten te begeleiden bij de aanvraag. Signalen en knelpunten die we tegenkomen bespreken we met de afdeling Belangenbehartiging. Daarnaast voeren we veel overleg met de IND en het ministerie van Buitenlandse Zaken om ervoor te zorgen dat knelpunten die deze 17 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

18 wijzigingen met zich meebrengen snel worden aangepakt. Net als in 2012 krijgen we ook veel vragen binnen over de naturalisatie van mensen die onder de pardonregeling een verblijfsvergunning hebben gekregen. Zij ondervinden vaak grote problemen met het overleggen van geboorteakten en paspoorten voor hun naturalisatieverzoek. 1 juni 2013 treedt de Wet Modern Migratiebeleid in werking. De invoering ervan zorgt voor aardig wat vragen bij de Helpdesk. Door deze wet verandert de procedure van de aanvraag voor een reguliere verblijfsvergunning en krijgen sommige vergunningen een andere naam. Landeninformatie In 2013 publiceren we samen met Amnesty International een rapport over de gevaren die Oeigoerse asielzoekers lopen als ze teruggestuurd zouden worden naar China (zie pagina 7). Deze publicatie maakt deel uit van onze al langer lopende inspanningen om het asielbeleid en de beslispraktijk voor Oeigoeren te beïnvloeden. We houden lopende en nieuwe zaken van Oeigoerse asielzoekers goed in de gaten, zoeken contact met de betreffende advocaat en ondersteunen waar nodig met actuele (landen)informatie om de geloofwaardigheid van het asielrelaas te onderbouwen. In een aantal zaken leidt deze ondersteuning mede tot een vergunning. Daarnaast beantwoordt de afdeling Landeninformatie een groot aantal vragen van advocaten in individuele dossiers. Een aantal positieve rechtbankuitspraken laat zien dat deze informatie soms doorslaggevend kan zijn in een zaak. Zo ontdekken we dat de online krant, waar een asielzoeker als journalist werkte, permanent door de autoriteiten wordt geblokkeerd. De krant zou zich inlaten met oppositionele activiteiten. Deze blokkering is een zeldzaamheid. Volgens de rechtbank kan dit erop wijzen dat de betreffende journalist inderdaad in de negatieve belangstelling staat bij de autoriteiten. Hierop besluit de IND niet in hoger beroep te gaan. De man is nog in afwachting van een nieuwe beschikking. Ook ondersteunen we een advocaat in een zaak van een Tamil uit Sri Lanka. De IND beroept zich hierbij alleen op informatie uit het ambtsbericht van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Op verzoek stellen wij de advocaat andere onderzoeksrapporten van mensenrechtenorganisaties ter beschikking, waaruit het gevaar voor Tamils die terugkeren naar Sri Lanka wel blijkt. Hierdoor komt de rechtbank tot de conclusie dat de IND niet goed heeft gemotiveerd waarom deze persoon geen gevaar zou lopen bij terugkeer. De staatssecretaris gaat in hoger beroep. Er is nog geen uitspraak. Bescherming voor Oeigoeren Oeigoeren lopen een groot risico bij een gedwongen terugkeer naar China. Dit rapport, uitgebracht samen met Amnesty International, roept de Nederlandse overheid op om Oeigoerse asielzoekers te beschermen. 18 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

19 5. Communicatie, media en fondsenwerving VluchtelingenWerk hecht veel belang aan het bieden van goede informatie aan het publiek over vluchtelingen. Veel mensen weten niet wat vluchtelingen zijn en wat ze hebben meegemaakt. Daarom willen we zoveel mogelijk mensen bereiken met hun verhalen en ervaringen. Deze staan ook centraal in onze campagne. Op deze manier proberen we begrip, steun en draagvlak te krijgen voor de opvang van vluchtelingen in Nederland. Beter zichtbaar De bekendheid van VluchtelingenWerk in de Nederlandse samenleving stijgt voor het eerst sinds jaren. Vooral de groeiende media-aandacht en een breed scala van communicatie-activiteiten lijken daarvoor een aannemelijke verklaring. Een nieuw interactief lespakket voor het voortgezet onderwijs moet ervoor zorgen dat we jongeren beter voor kunnen lichten over de achtergrond van vluchtelingen. Daarnaast is in 2013 onze nieuwe website gereed, waarin voor het eerst informatie over alle regionale stichtingen is geïntegreerd. Zo kunnen we beter laten zien dat Vluchtelingen- Werk een organisatie is die in heel Nederland actief is. Ook weten we ons bereik op social media te vergroten. Nieuwe website Te oud en te weinig mogelijkheden voor interactie met bezoekers. Dat was het oordeel over onze website in Daarom was het tijd voor een nieuwe website, die in 2013 gereed komt. Om meer inzicht te krijgen in de wensen en eisen van de gebruikers, doen we onderzoek onder vrijwilligers en donateurs. De resultaten verwerken we in de opzet van de nieuwe site. De nieuwe website heeft een sterk vereenvoudigde navigatie. Ook is er meer aandacht voor vluchtelingen en voor de belangrijke rol van vrijwilligers. Bovendien zijn alle regionale stichtingen en Emplooi te vinden op de site. De nieuwe website is een succes, het aantal bezoekers stijgt in de tweede helft van 2013 met één derde ten opzichte van de eerste helft van dat jaar. In totaal bezoeken in mensen onze website. Nieuw lespakket voor VMBO en HAVO/VWO In 2013 ontwikkelen we een nieuw, interactief lespakket voor middelbare scholieren tussen de 12 en 18 jaar. De leerlingen leren waarom mensen vluchten, het belang van veiligheid en over het werk van onze organisatie. Het lespakket wordt kosteloos aangeboden aan scholen. Ook vrijwilligers van VluchtelingenWerk kunnen de lessen gebruiken bij voorlichtingsactiviteiten op scholen. Parwana (11), gevlucht uit Afghanistan Het verhaal van een vluchteling is niet van haar gezicht af te lezen. Kijk daarom verder... lees haar verhaal op leveninveiligheid.nl adv_210x285_parwana_wt.indd :53 Campagneposter Naast meer traditionele middelen, zoals deze poster, zette VluchtelingenWerk steeds meer onlinemiddelen in zoals banners, Google advertenties en advertorials. Campagne Leven in veiligheid gaat meer online In 2011 ontwikkelen we de langlopende campagne Leven in veiligheid. Het doel van de campagne is mensen laten zien wat vluchtelingen zijn en wat ze hebben meegemaakt. Indringende waargebeurde verhalen van vluchtelingen staan centraal. De website neemt een centrale plek in in deze campagne. In 2013 plaatsen we weer nieuwe portretten van vluchtelingen op deze website. Ook produceren we twee nieuwe korte filmpjes, die we gebruiken in de wervingscampagne in december. De campagne krijgt dit keer meer onlinemiddelen zoals banners, Google advertenties en advertorials (betaalde redactionele aandacht). 19 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013

20 We willen meer ervaring opdoen met het online werven van donateurs. Het resultaat is nog beperkt: bijna 80 mensen doneren via deze online middelen, minder dan de beoogde 250. Naast de digitale middelen maken we ook gebruik van onze reguliere campagnemiddelen zoals posters, folders, rolbanieren en een tentoonstelling. Eén gezicht voor VluchtelingenWerk Begin 2013 maken we binnen de hele organisatie afspraken over onze positionering en de manier waarop we ons gezamenlijk presenteren. De hele organisatie, ook de regionale stichtingen, hanteert voortaan de naam VluchtelingenWerk Nederland. Ook gebruiken we nu allemaal hetzelfde logo en dezelfde huisstijl. Honderd kantoren van VluchtelingenWerk krijg een nieuw bord met het logo op de gevel. Deze veranderingen maken onderdeel uit van het Sterk merk-programma, waarvan we een groot aantal acties uitvoeren in Om iedereen de mogelijkheid te geven de nieuwe positionering en huisstijl eigen te maken, organiseren we communicatiedagen. Daarnaast willen we dat medewerkers en vrijwilligers zich meer en meer opstellen als ambassadeur van de organisatie. Hiervoor maken we een boekje waarin handige tips over het ambassadeurschap staan. Deze zaken krijgen ook aandacht in de basiscursus voor alle nieuwe medewerkers en vrijwilligers van VluchtelingenWerk. Bereik social media groeit Ons bereik via social media groeit flink in Op Facebook hebben we aan het einde van het jaar ruim mensen die ons leuk vinden, bijna meer dan aan het begin van het jaar. Ook adverteren we voor het eerst op dit medium. Dit levert veel positieve, maar ook negatieve reacties op. Om overal op te reageren kost veel tijd. In 2014 willen we hiervoor een nieuw onlinebeleid ontwikkelen. Op Twitter groeit het aantal volgers van bijna tot ruim We zien dat schrijnende, urgente onderwerpen veel reacties en retweets oproepen. Op Facebook zien we dat ook mooie verhalen en positief nieuws vaak wordt gedeeld. Opvallend: nieuws over Somaliërs blijkt het goed te doen op social media. VluchtelingenWerk Magazine krijgt nieuw gezicht Met VluchtelingenWerk Magazine zorgen we voor meer begrip voor vluchtelingen en betrekken we donateurs en vrijwilligers bij ons werk. Het regionale tintje, in de vorm van een pagina met regionaal nieuws, zorgt voor binding van de lezers met VluchtelingenWerk in hun regio en benadrukt het feit dat onze organisatie in heel Nederland actief is. In 2013 restylen we de vormgeving van het magazine. Bovendien verandert het coverconcept: voortaan staan de vluchteling én de vrijwilliger samen op de voorkant. Het magazine komt in 2013 vier keer uit, met een gemiddelde oplage van stuks. De regionale edities breiden we uit van acht naar tien. Samenwerking met Humanity House VluchtelingenWerk is sinds 2012 partner van het Humanity House. In dit interactieve museum in Den Haag ervaren bezoekers hoe het is om een ramp of conflict mee te maken. Zo wil het museum bezoekers bewust maken van de betekenis van vrijheid en vrede. In 2013 organiseren we samen met Humanity House drie bijeenkomsten. Daarnaast dragen we bij aan het het educatieve programma voor studenten. VluchtelingenWerk is ook onderdeel van de tentoonstelling Humanity City. Deze tentoonstelling bestaat uit een stad met huizen van uiteenlopende weldoeners, waaronder actrice Katja Römer- Schuurman en Bill Gates. Hierin vertellen zij waarom zij zich inzetten voor een betere wereld. Ook vrijwilliger Greet Conway van VluchtelingenWerk doet mee. Greet helpt al meer dan tien jaar vluchtelingen met de gezinsherenigingsprocedure. Het is zo fijn als het lukt om mensen weer bij elkaar te brengen. Als kinderen weer bij hun vader en moeder zijn, kan zo n gezin eindelijk verder. Dat geeft veel voldoening. Wereldvluchtelingendag Op 20 juni is het Wereldvluchtelingendag. Deze dag is in 2000 in het leven geroepen door de Verenigde Naties. Naast de Umbrella March, die wij op deze dag organiseren (zie pagina 7), werken we ook samen met Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, UNHCR en Kerk in Actie aan een passend programma. Dit jaar vragen we bekende Nederlanders publiekelijk aandacht te geven aan de bescherming van vluchtelingen. Prins Constantijn, Hadjar Benmiloud, Anne Vegter, Arie Boomsma, Eberhard van der Laan, Gerdi Verbeet en Arnon Grunberg doen dit in de vorm van essays, columns en persoonlijke verhalen die op allerlei verschillende manieren worden gepubliceerd. De verhalen worden ook verzameld op Tegen de muren op Op de nieuwsjaarreceptie stal Meysam Noori, in 2012 finalist bij het programma So You Think You Can Dance, de show. Hij liep letterlijk tegen de muren op, maakte salto s én ontroerde met zijn persoonlijke verhaal. Foto: Martijn Schruijer 20 VluchtelingenWerk Nederland Jaarverslag 2013