Zitting van donderdag 27 oktober 2011

Transcriptie

1 Nr. 8 Zitting van donderdag 27 oktober 2011 Voorzitter: de heer P. IJssels, burgemeester. Aanwezig zijn de leden: de heren F.M.Th. Barth en H.H.W. Bax, mevrouw G.H. Biesheuvelvan Diemen, de heren R.J.J. van Breemen en H. Chaaby, de dames N. van Dalen-Eggink en E.L. Dansen, de heren F. Duijnhouwer en I. Elmaci, de dames J.A.G. Hania-van Emmerik en J.T.E. Hoogesteger, de heren A. Koçak en L.R.J. van Luijk, de dames A. Mager-Schroten, A.G. van Maaren en M.J. Molengraaf-Vullers, de heren C. Van der Roest en P.C.J. Schefferlie, de dames I.J. Stam en G.W. Soudain en de heren I. Tekir en M. Wildschut. Griffier: de heer H. Andeweg. Tevens aanwezig: de wethouders mevrouw B.J.P. van der Torren en de heren A.P. Faro, J.C. Oostrum en A.J. Rijsdijk, alsmede de heer G. Biesheuvel, waarnemend gemeentesecretaris. Afwezig de heer C.J.J. Wientjes. AGENDA: * 1. Opening Vaststelling agenda Aanwijzing van het lid dat het eerst aan de beurt van stemmen is Vaststelling van de notulen van de raadsvergadering van 6 september Ingekomen stukken Auditplan 2011 (aanpak accountantscontrole) (nr ) Rekenkamerrapport Wet maatschappelijke ondersteuning (nr ) Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (nr ) Aanpassing verordening leerlingenvervoer gemeente Gorinchem 2012 (nr ) Sluiting Opening. * De voorzitter: Ik open de vergadering en heet u van harte welkom. Bericht van verhindering is ontvangen van de heer Wientjes; de heer Wildschut heeft laten weten wat later ter vergadering te zullen komen. 2. Vaststelling agenda. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. I - 1

2 3. Aanwijzing van het lid dat het eerst aan de beurt van stemmen is. Door het lot wordt aangewezen mevrouw Van Maaren. 4. Vaststelling van de notulen van de raadsvergadering van 6 september Zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke stemming worden deze notulen ongewijzigd vastgesteld. 5. Ingekomen stukken. J. Informatiebrieven van het college 1 Informatiebrief Toekomst Centrummarkt Informatiebrief Ontwikkeling locatie voormalig politiebureau Smakheul Informatiebrief Uitspraken Raad van State inzake procedures Kok Gorinchem Informatiebrief Voorlopige voorziening wokrestaurant Franklinweg Informatiebrief Motie uitbreiding camperrecreatie Zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke stemming worden deze brieven voor kennisgeving aangenomen. 6. Auditplan 2011 (aanpak accountantscontrole) (nr ). 1. Korte samenvatting van de inhoud en voorstel U stelt elk jaar conform artikel 213 van de Gemeentewet het zogeheten auditplan, de aanpak accountantscontrole vast. Het auditplan is gericht op de specifieke ontwikkelingen, aandachtspunten en risico's bezien vanuit het perspectief accountant. Dit raadsvoorstel bevat de focus op de belangrijkste risicopunten controle door de accountant voor het jaar De aanpak van de accountant wordt gekenmerkt door een gerichte risicobenadering. Wij stellen u voor om: 1. Het auditplan 2011 gemeente Gorinchem van augustus 2011, waarin de accountant de focus legt op de volgende risicovolle financiële stromen en jaarrekeningposten, onder andere: grondexploitatie, waardering deelnemingen (kredietcrisis), verbonden partijen, inkoop en aanbesteding, onderhoudsvoorzieningen, niet uit de balans blijkende verplichtingen, overlopende activa/ passiva, interne controle zoals verwoord op de pagina's 5 tot en met 7 auditplan, vast te stellen; 2. De norm voor de goedkeuringstolerantie van maximaal 1 procent van de totale lasten van de gemeente ( 1,3 miljoen) te handhaven. De norm voor de onzekerheden in de controle bedraagt maximaal 3 procent van de totale lasten van de gemeente ( 3,9 miljoen); 3. De norm voor de rapporteringstolerantie voor de jaarrekening als geheel te handhaven ad ; 4. Met instemming kennis te nemen van het bijgevoegde normenkader rechtmatigheid Fase trechter Keuzefase. 3. Inleiding /aanleiding U heeft op 23 december 2004 de controleverordening art. 213 Gemeentewet gemeente Gorinchem vastgesteld. Deze verordening richt zich vooral op de wijze waarop de raad kan controleren. Een rol daarin is weggelegd voor de accountant die door de raad zelf wordt benoemd en met wie de raad afspraken maakt over de controle. Richtlijn daarbij is vanaf 2004 het zogeheten Besluit accountantscontrole provincies en gemeenten. Het besluit accountantscontrole geeft helder de taken en bevoegdheden van de raad, het college en de accountant op het terrein van de accountantscontrole aan. De accountant, die door de raad m september 2009 opnieuw is aangewezen, heeft daarom een auditplan gemeente Gorinchem 2011 opge- I - 2

3 steld. Het auditplan komt jaarlijks terug op de agenda van de raad omdat het uw budgetrecht en uw controlerende rol raakt. Overigens is met u een aantal afspraken gemaakt in het kader van de controlerende rol raad. In de financiële verordening art. 212 Gemeentewet zijn deze afspraken vastgelegd (raadsbesluit 16 juni 2011). Het doel van het auditplan Gemeente Gorinchem 2011 is om met de raad afspraken te maken over de aandachtspunten en risicovelden van de controle. Door in te stemmen met het auditplan accountantscontrole, geeft u de accountant de kaders mee voor de controle Inhoud / Kaders Het auditplan legt het accent op een gerichte risicobenadering die blootlegt wat verbeterd kan worden. De accountant de focus legt op de volgende risicovolle financiële stromen en jaarrekeningposten zoals verwoord op de pagina's 5 tot en met 7 uit het auditplan. Het betreffen de posten: Grondexploitatie: als gevolg van de economische crisis kan volgens de accountant de onderhanden werkpositie in de grondexploitatie oplopen, met het risico dat de gemaakte kosten niet meer worden terugverdiend bij verkoop van kavels; Waardering deelnemingen (kredietcrisis): de economische crisis leidt volgens de accountant tot de vraag of de waardering op verkrijgingsprijs van deelnemingen nog een getrouw beeld geeft. Risico: te hoge waardering van de deelnemingen in de jaarrekening; Verbonden partijen: financiële tekorten van verbonden partijen die volgens de accountant kunnen worden afgewenteld op de gemeenten zijn niet juist, volledig en tijdig verwerkt in de jaarrekening; Inkoop en aanbesteding: risico dat niet wordt voldaan aan de EU-aanbestedingsregels en de voorwaarden van het inkoop- en aanbestedingsbeleid, aldus de accountant; Onderhoudsvoorzieningen: waardering van de voorzieningen is niet of onvoldoende onderbouwd met meerjaren beheerplannen, aldus de accountant; Niet uit de balans blijkende verplichtingen, overlopende activa/ passiva: de accountant geeft aan dat het risico bestaat dat niet uit de balans blijkende verplichtingen als gevolg van de economische ontwikkelingen worden uitgeoefend. Als gevolg van de economische crisis en verwachte bezuinigingen kan de overlopende passiva (volgens het BBV zijn overlopende passiva verplichtingen die in het begrotingsjaar zijn opgebouwd en die in een volgend begrotingsjaar tot betaling komen, met uitzondering van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume) te laag en de Overlopende activa (onder overlopende activa vallen volgens het BBV de volgende posten: de van Nederlandse en Europese overheidslichamen nog te ontvangen voorschotbedragen die ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel. De overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen) te hoog zijn verantwoord; Interne controle: voor het uitoefenen van een efficiënte en effectieve accountantscontrole is de kwaliteit van de interne controle volgens de accountant cruciaal. Het risico bestaat dat niet kan worden gesteund op de werkzaamheden van de interne controle. De accountant geeft aan dat zij gepaste, maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Immers binnen het ambtelijke apparaat zijn afspraken gemaakt over de wijze van interne controles die in het kader van rechtmatigheid worden uitgevoerd. De goedkeuringstolerantie is het bedrag dat de som van fouten in de jaarrekening of onzekerheden in de controle aangeeft, die in de jaarrekening mogen voorkomen, zonder dat de bruikbaarheid van de jaarrekening voor de oordeelsvorming door de gebruikers wordt beïnvloed. De norm voor de goedkeuringstolerantie van maximaal 1 procent van de totale lasten van de gemeente (1% * 130 miljoen totale lasten 2010 = 1,3 miljoen) te handhaven. De norm voor de onzekerheden in de controle bedraagt maximaal 3 procent van de totale lasten van de gemeente (3% * 130 miljoen totale lasten 2010 zoals blijkt uit het programmaverslag 2010 = 3,9 miljoen). I - 3

4 De norm voor de rapporteringstolerantie 2011 voor de jaarrekening als geheel wordt zoals gebruikelijk gesteld op voor fouten en onzekerheden in de jaarrekening U heeft hier toe besloten op 23 april 2009 in de geactualiseerde raadsnotitie Financieel afwijkingenbeleid / budgetspelregels. Wij adviseren de norm van de rapporteringstolerantie te handhaven. Wij werken zoals u weet met een zogeheten bestuurdersverklaring naast de bestaande accountantsverklaring. Wij zijn van plan ook in het programmaverslag 2011 een bestuurdersverklaring op te nemen. Wij geven daarbij aan in hoeverre bij de financiële beheershandelingen de relevante regelgeving ten aanzien van de financiële aspecten is nageleefd. Het verhelderen van de verantwoordelijkheden raad, college en management staat hierbij centraal. Normenkader rechtmatigheid Het normenkader rechtmatigheid 2011 is een technisch werkdocument voor de accountant. Uw besluit betreft met instemming kennis nemen van het normenkader. Het normenkader is een verzameling van verordeningen die u al heeft vastgesteld. 5. Bestaand beleid, raadskaders en -besluiten Controleverordening art. 213 Gemeentewet, financiële verordening art. 212 Gemeentewet en beleidskader Weerstandsvermogen. 6. Betrokkenheid derden Niet van toepassing. 7. Beoogd effect Een goedkeurende verklaring, beheersing van de bedrijfsprocessen via adequaat risicomanagement. 8. Risico's of kansen Niet van toepassing 9. Financiële consequenties Niet van toepassing 10. Vervolgproces Via een raadsinformatiebrief wordt u geïnformeerd over de uitkomsten van de interim controle 2011, te starten eind oktober U ontvangt de uitkomsten van de definitieve controle in juni Communicatie Op de gebruikelijke wijze. 12. Uitkomsten raadsbijeenkomst Geen aanvullingen. 13. Nadere standbepaling college Niet van toepassing. 14. Definitief voorstel raad Wij stellen u voor: 1. Het auditplan 2011 gemeente Gorinchem van augustus 2011, waarin de accountant de focus legt op de volgende risicovolle financiële stromen en jaarrekeningposten, onder andere: grondexploitatie, waardering deelnemingen (kredietcrisis), verbonden partijen, inkoop en aanbesteding, onderhoudsvoorzieningen, niet uit de balans blijkende verplichtingen, overlopende activa/ passiva, interne controle zoals verwoord op de pagina's 5 tot en met 7 auditplan, vast te stellen; 2. De norm voor de goedkeuringstolerantie van maximaal 1 procent van de totale lasten van de gemeente ( 1,3 miljoen) te handhaven. De norm voor de onzekerheden in de controle bedraagt maximaal 3 procent van de totale lasten van de gemeente ( 3,9 miljoen); 3. De norm voor de rapporteringstolerantie voor de jaarrekening als geheel te handhaven ad ; 4. Met instemming kennis te nemen van het bijgevoegde normenkader rechtmatigheid I - 4

5 De heer Duijnhouwer: Mijnheer de voorzitter. Op gevaar af dat ik buiten de orde ga, moet mij om te beginnen het volgende van het hart. Vanavond las ik in de NRC: Of Mauro weg, of Cruijff weg. Hoewel ik een verwoede Ajax-fan ben, mag Cruijff wat mij betreft weg en Mauro blijven De voorzitter: Cruijff zit al in Spanje en als hij daar blijft, is het geen probleem! De heer Duijnhouwer: Goed, ter zake. Het auditplan 2011, de accountantscontrole, is een belangrijk stuk voor de raad. De raad heeft een aantal bevoegdheden, waaronder het budgetrecht, maar ook bepaalde verplichtingen waar het betreft de controle op de gemeentelijke financiën. De accountant is daarbij een hulpje voor ons en geeft ons een aantal suggesties in overweging waarover we vanavond in een plan besluiten moeten nemen. Ik kan uitgebreid op het stuk ingaan, maar zal me beperken tot enkele belangrijke punten die de laatste maanden ter discussie staan en die betreffen onder andere de verbonden partijen, de onderhoudsvoorzieningen en, als gevolg van de kredietcrisis, of zo u wilt economische crisis, de grondexploitatie, die volgens mij dit jaar een blok aan het been zal worden voor een aantal gemeenten. Vorige week hebben we in Binnenlands Bestuur kunnen lezen dat tegen de 10% van de gemeenten behoorlijk in de problemen dreigt te komen door het opgebruiken van de reserves en het niet binnenhalen van inkomsten door de verkoop van allerlei kavels grond. In Gorinchem hebben we het momenteel redelijk in de hand, heb ik begrepen, maar het blijft een ongewisse factor in de komende jaren. Van de wethouder wil ik hierop graag een toelichting hebben, want de reserves raken op en hoe het zich de komende jaren zal ontwikkelen is zo onvoorspelbaar als het weer. Europa heeft weliswaar weer wat vertrouwen gekregen door de besluiten die vannacht zijn genomen, maar de details zijn absoluut nog niet bekend en ik heb er zo mijn twijfels bij. Ook de grondexploitatie is een onzeker financieel geheel en kan volgens Deloitte, onze accountant, gevolgen hebben voor minimaal 10% van de gemeenten in Gorinchem. De voorzitter: Gorinchem is een gemeente en heeft geen 10% andere gemeenten in zich hoor! De heer Duijnhouwer: Oké, ik wil ook niet zeggen dat wij naar de artikel 12-status toe glijden De voorzitter: Dat moet u ook helemaal niet zeggen, want dat blijkt nergens uit. De heer Duijnhouwer: Ik geef iedereen vanavond het voordeel van de twijfel. Wij hebben vertrouwen in de accountant die met een aantal voorstellen is gekomen en wij nemen hierin onze verantwoordelijkheid. De PvdA-fractie kan zich vinden in de voorstellen die voorliggen. Nog één opmerking wil ik tenslotte maken over het normenkader rechtmatigheid. Het verbaast mij iedere keer weer met welke verordeningen, regelingen en wetten de gemeente geconfronteerd wordt. Ik hoop echter op het regeerakkoord van dit kabinet, dat heeft aangekondigd behoorlijk te zullen gaan snoeien in alle regelingen en voorstellen richting gemeenten I - 5

6 De voorzitter: Daar is dit kabinet niet uniek in. De afgelopen tien kabinetten hebben ongeveer dezelfde frase opgenomen. De heer Duijnhouwer: Ik weet dat uw geheugen u niet in de steek laat, maar ik wil me nu tot de actualiteit bepalen. Ik hoop dat er iets meer duidelijkheid zal komen in alle wetten, verordeningen en regelingen, want er komt van alles op de gemeente af. Uiteindelijk echter gaat de PvdA-fractie akkoord met de voorliggende voorstellen. De heer Barth: Mijnheer de voorzitter. De grappen en grollen hebben zojuist al de revue gepasseerd en daarom wil ik maar meteen to the point komen De heer Duijnhouwer: Ik was toch heel serieus! De heer Barth: Ik heb ervan genoten hoor. Het is confronterend vast te stellen dat de normen voor goedkeuringstolerantie en voor onzekerheden in absolute zin zijn afgenomen. Bedroeg de goedkeuringstolerantie in de audit 2010 nog 1,5 miljoen, voor 2011 is het 1,3 miljoen, terwijl de norm voor onzekerheden is gedaald van 4,5 miljoen tot 3,9 miljoen. Een aanscherping? Nee, veroorzaakt door gedaalde gemeentelijke lasten: geen groei meer, maar krimp. In relatieve zin zijn de normen namelijk onveranderd. Hiermee is de toon voor de audit 2011 gezet. Alertheid op de risicovolle financiële stromen is noodzakelijk. De door de accountant voorgestelde zeven aandachtsgebieden spreken ons aan, waarbij wij ons realiseren dat met de accountantscontrole wordt teruggezien en getoetst op bestaande kaders. Een belangrijk door de accountant voorgesteld risicoveld vindt de fractie ChristenUnie/SGP de onderhoudsvoorzieningen. De boekhoudkundige situatie kan afwijken van de werkelijkheid. Toetsing van de meerjarenonderhoudsplanning met de praktijk kan verrassingen voorkomen. Ik noem in dat kader maar de staat van onderhoud van De Nieuwe Doelen en de risico s waarmee we geconfronteerd zijn bij de Stichting Beheer Gemeentelijke Accommodaties. De gemeente moet zich nadrukkelijker de vraag stellen hoe dergelijke afwijkingen kunnen worden voorkomen. Wij stemmen in met de door Deloitte aangegeven aanpak zoals verwoord in het voorliggende raadsvoorstel. (De heer Wildschut komt te uur ter vergadering.) De heer Tekir: Mijnheer de voorzitter. Zoals ieder jaar het geval is, stellen we ook dit jaar het auditplan voor het nieuwe controlejaar vast. Dit plan beschrijft in het kort de wijze waarop de accountant zijn controlewerkzaamheden voor 2011 zal uitvoeren. Belangrijk is dat de accountant daarbij probeert tot een gerichte risicobenadering te komen. Onze fractie kan zich goed vinden in deze aanpak van de accountant. Iedere gemeente kent immers haar eigen dynamiek, complexiteit en daarmee samenhangende kansen en risico s. Het is daarom goed, en noodzakelijk, dat voor de specifieke invulling van dit plan te rade wordt gegaan bij de gemeenteraad, die tenslotte de opdrachtgever is van de accountant. Nu bevat het auditplan nog risicopunten, bezien vanuit het perspectief van de accountant zelf. Hoewel deze meer generieke risicopunten valide zijn, is het goed dat de gemeenteraad zich jaarlijks blijft afvragen welke specifieke risicopunten die des Go- I - 6

7 rinchems zijn hieraan toegevoegd kunnen worden. Op deze manier kan dit instrument ten volle bijdragen aan de controlerende rol van deze gemeenteraad. Na dit pleidooi te hebben gehouden, wil ik een tweetal punten opvoeren die de fractie van GroenLinks graag wil terugzien in het auditplan Overigens zijn deze punten ook al genoemd tijdens de raadsbijeenkomst, waarop de accountant ook positief heeft gereageerd. Opvallend genoeg zien we deze punten echter niet terug in het definitieve raadsvoorstel. Onder het kopje Uitkomsten raadsbijeenkomst staat nu dat er geen aanvullingen zijn gedaan, terwijl ik mij goed kan herinneren dat met ons ook andere fracties van wie er zojuist één aan het woord is geweest aandachtspunten hebben meegegeven. Graag zien we daarom dat hiermee in het vervolg zorgvuldiger wordt omgegaan De voorzitter: Kunt u wat concreter zijn? Ik weet echt niet waar u het nu over hebt. De heer Tekir: Allereerst wenst de fractie van GroenLinks graag aanvullende zekerheid over de kwaliteit van het gemeentelijk risicomanagementsysteem. Risicomanagement is een belangrijk aspect in onzekere tijden. De kwaliteit hiervan is bepalend voor de paragraaf weerstandvermogen in de begroting, waardoor eventuele gebreken in het systeem kunnen leiden tot onvoldoende weerstandsvermogen. Dat lijkt ons niet wenselijk en daarom is het goed dat de raad hierover zekerheid heeft. Ten tweede wenst GroenLinks aanvullende zekerheid over het proces rondom subsidieverstrekkingen. Het staat voor ons buiten kijf dat de beleidsdoelstellingen door middel van subsidies moeten worden gestimuleerd, maar daar moet wel een bestendige gedragslijn in zitten. Dit betekent onder andere dat gemaakte afspraken op afgesproken tijdstippen worden nagekomen en dat hieraan zo nodig consequenties worden verbonden. De accountant merkte in dit kader terecht op dat hierbij vooral gekeken wordt naar het proces binnen de gemeente en niet binnen de ontvangende partij. In die aanpak kunnen wij ons ten volle vinden. Graag zien wij de resultaten op deze en andere risicopunten uit het auditplan terug in de hierna volgende rapportages. Wij wensen de accountant daarbij veel succes. Wethouder Van der Torren: Mijnheer de voorzitter. Om te beginnen zou ik de raad willen bedanken voor de instemmende reacties, maar dat hoef ik eigenlijk niet te doen, want dat doet hij zelf; de accountant adviseert immers de raad en dus kan hij zich zelf daarvoor bedanken. De heer Duijnhouwer kan ik verzekeren dat de situatie rond de grondexploitatie continu onze volle aandacht heeft. We zijn bijvoorbeeld in onderhandeling over de grondexploitatie Mollenburg en ik kan eraan toevoegen dat dat er heel positief uit ziet, al moet ik er in deze tijd misschien bij zeggen dat het relatief positief is. Binnenkort hopen we de raad daarover nader te kunnen berichten. Er zijn nog een paar andere grote grondexploitaties, die ik ook maar even wil noemen. Voor het bedrijventerrein Gorinchem-Noord hebben wij niet met de economische situatie te maken en verwachten wij prima emplooi, zij het dat daar wel de op- en afritten op de A27 een rol spelen. Wij doen er alles aan om die zo snel mogelijk gerealiseerd te krijgen. Andere grote projecten zijn de Lingewijk en Hoog-Dalem en daarover vindt bijna continu overleg plaats, vandaag zelfs nog tijdens de lunch, boterham kauwend en al, om te zien hoe we daar op de beste manier uit kunnen komen. I - 7

8 De opmerking die de PvdA over de reserves heeft gemaakt wil ik graag ontkrachten. De stand van de algemene exploitatiereserve was in ,9 miljoen en bij de perspectiefnota is een plan gemaakt om die aan te vullen tot een bedrag van 18 miljoen. Met het laatste voorstel, waarmee we een beetje pas op de plaats maken met het invullen van de bezuinigingen reculer pour mieux sauter voor de Franskenners onder ons, oftewel: even tijd nemen om beter tot uitvoering te komen, hebben we een kleine achteruitgang van 0,6 miljoen op die geplande 18 miljoen, maar we hebben alle tijd om daar weer naar te kijken. De voorzitter: Ik heb u rustig laten uitpraten, maar zoals de heer Duinhouwer eerder terecht opmerkte dat hij buiten de orde was, worden nu ook buiten de orde een aantal antwoorden gegeven op vragen die eigenlijk in het begrotingsproces thuishoren en niet zozeer bij de audit van de accountant. Het antwoord is nu gegeven, maar ik waarschuw er alvast voor dat het buiten de orde zal worden verklaard als er in tweede termijn op wordt teruggekomen. Wethouder Van der Torren: Ik dacht: dan hebben we dat alvast maar gehad en hebben we bij de behandeling van de begroting misschien wat minder te doen, maar met het schaamrood op de kaken moet ik u helemaal gelijk geven. De heer Barth heeft vastgesteld en ik kan hem alleen maar complimenteren dat hij daarop is gekomen dat het confronterend is dat de normen voor goedkeuringstolerantie en andere normen in absolute zin zo veranderd zijn. Het zegt inderdaad iets over deze tijd dat we van een omzet van 150 miljoen zijn teruggegaan naar een omzet van 130 miljoen. De onderhoudsvoorziening van de Stichting Beheer Gorinchemse Accommodaties is nu de reden geweest om dit terug te halen naar de gemeente, zodat we er dichter op zitten en beter kunnen beoordelen wat er nodig is. Met betrekking tot het risicomanagementsysteem, waarvoor GroenLinks aandacht vroeg, heeft de accountant in de audit aangegeven dat in de controle voortdurend wordt nagegaan of de processen zodanig zijn ingericht dat de risico s goed kunnen worden ingeschat en beoordeeld. Hetzelfde geldt voor de subsidieprocessen. Daarnaast zal bij de behandeling van de begroting nog een raadsopdracht worden vastgesteld, als ik hiermee niet buiten de orde ben De voorzitter: Nu is het juist binnen de orde! Wethouder Van der Torren:., waarin we het subsidieproces intern gaan bekijken. De voorzitter: Het woord is in tweede termijn aan de raad. De heer Duijnhouwer: Ik heb al een gele kaart en wil niet het risico lopen van een tweede, waardoor ik de volgende wedstrijd, op 10 november, zou moeten missen. Daarom houd ik mijn mond! De voorzitter: Op zichzelf wel merkwaardig dat een PvdA er niet het risico wil lopen rood te worden! De heer Duijnhouwer: We zijn aan het ombuigen! I - 8

9 De heer Tekir: Mijnheer de voorzitter. Uit het antwoord van de wethouder begrijp ik dat de twee punten die door ons zijn aangevoerd standaard reeds onderdel uitmaken van de accountantscontrole, wat zou moeten betekenen dat we ze jaarlijks terug kunnen vinden in het rapport van de accountant. Dat hebben wij echter nog niet kunnen constateren, vandaar dat wij het college alsnog verzoeken deze twee punten nadrukkelijk onder de aandacht van de accountant te brengen. Wethouder Van der Torren: Mijnheer de voorzitter. Met de constatering van Groen- Links dat dit niet is terug te vinden in de rapportages kun je twee kanten op. De goede kant is dat er niets aan de hand is als je er niet iets over leest. De accountant neemt het mee in de controle en als er iets op aan te merken is, zal het gerapporteerd worden. Overigens zeg ik toe dat wij de twee door GroenLinks genoemde punten extra onder de aandacht van de accountant zullen brengen. Zonder hoofdelijke stemming wordt hierna conform het voorstel van burgemeester en wethouders besloten. 7. Rekenkamerrapport Wet maatschappelijke ondersteuning (nr ) 1. Korte samenvatting van de inhoud en voorstel De rekenkamercommissie heeft haar vijfde onderzoek naar de uitvoering Wet maatschappelijke ondersteuning afgerond. Bijgevoegd treft u onder verantwoordelijkheid van de rekenkamercommissie het onderzoeksrapport aan. Wij kiezen ervoor om op hoofdlijnen te reageren. De uitkomsten van deze discussie worden bij de uitwerking van de nota Meedoen in de Samenleving meegenomen. De aanbevelingen van de rekenkamercommissie zijn toekomstgericht en bieden handvatten voor het Wmo beleid specifiek en de wijze van rapporteren binnen de P&C cyclus in het algemeen. Wij stellen u voor: 1. Kennis te nemen van het rekenkamerrapport 'Uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), onderzoeksrapportage 2011" 2. De conclusies en aanbevelingen uit het rekenkamerrapport te betrekken bij de uitwerking van de raadsopdracht Meedoen in de samenleving. 2. Fase trechter Keuzefase 3. Inleiding / aanleiding Het college heeft met interesse kennis genomen van het rekenkamerrapport uitvoering Wmo. 4. Inhoud / Kaders De uitvoering van de Wmo is een actueel onderwerp mede in het licht van de ontwikkelingen die volgen op het rijksbeleid. Wij zien in het regeerakkoord van WD en CDA "Vrijheid en verantwoordelijkheid" een weerslag van een fundamentele herbezinning op de rol van de overheid in combinatie met forse bezuinigingen. Ook staat een groot aantal decentralisatie van taken voor de deur. De aanbevelingen uit het rekenkamerrapport luiden als volgt: 1. Vergroot de transparantie in verantwoording; 2. Maak opgave, inzet en beoogde resultaten Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden (SMART); 3. Vier je successen en geef de raad beter zicht op de uitvoering van de Wmo 4. Geef de Wmo-adviesgroep een verbindende rol. De aanbevelingen van de rekenkamercommissie zijn toekomstgericht en bieden handvatten voor het Wmo beleid specifiek en de wijze van rapporteren binnen de Planning en controlcyclus (P&C) in het al- I - 9

10 gemeen. Kenmerkend voor de situatie in Gorinchem is dat de komst van de Wmo voor de gemeente Gorinchem niet per definitie op alle prestatievelden tot nieuw beleid heeft geleid. Een aantal zaken was al geregeld en in eerdere beleidsnota's vastgelegd. Ten aanzien van de conclusie van de rekenkamercommissie dat het ontbreekt aan eenduidigheid in rapportages en verantwoording, merken wij op dat Gorinchem de keuze heeft gemaakt om de WMO niet als een vastomlijnd pakket te zien, maar als een veelheid aan activiteiten die met elkaar en met andere beleidsterreinen (programma's) samenhangen. Met andere woorden: de keuze is gemaakt om rapportages over de WMO niet vanuit de prestatievelden van de WMO te benaderen, maar vanuit het integrale beleid waar de WMO deel van uitmaakt. Rapportages over de WMO maken onderdeel uit van rapportages over de programma's waardoor de WMO rapportages minder als zodanig herkenbaar zijn. Door binnen de rapportages over de programma's een explicietere relatie te leggen met de prestatievelden van de WMO, denken wij dat de P&C rapportages vanuit het perspectief van de WMO aan kwaliteit winnen. Wij nemen dit mee bij de verdere uitvoering van de raadsopdracht Meedoen. 5. Bestaand beleid, raadskaders en -besluiten Het bestaande beleid betreffen de door u vastgestelde raadsbeleidskaders Wmo en de raadsopdracht Meedoen in de samenleving. 6. Betrokkenheid derden Hieronder valt ondermeer de Wmo adviesgroep Gorinchem. 7. Beoogd effect Niet van toepassing 8. Risico's of kansen Niet van toepassing 9. Financiële consequenties Niet van toepassing. 10. Vervolgproces De uitkomsten van het Wmo - onderzoeksrapport wordt bij de uitwerking van de raadsopdracht betrokken. 11. Communicatie Op de gebruikelijke wijze. 12. Uitkomsten raadsbijeenkomst Niet van toepassing 13. Nadere standbepaling college Niet van toepassing. 14. Definitief voorstel raad Wij stellen u voor: 1 Kennis te nemen van het rekenkamerrapport 'Uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), onderzoeksrapportage 2011"; 2. De conclusies en aanbevelingen uit het rekenkamerrapport te betrekken bij de uitwerking van de raadsopdracht Meedoen in de samenleving. De voorzitter: Op de publieke tribune zijn twee leden aanwezig van de rekenkamer, de voorzitter en ons nieuwe lid, die ik van harte welkom heet. Zij kunnen beoordelen of de raad het goed begrepen heeft, maar ze mogen er niets over zeggen! I - 10

11 De heer Schefferlie: Mijnheer de voorzitter. Ik weet niet of u zich mijn bijdrage nog herinnert in de raadsbijeenkomst, maar zo ja, dan zal ik me beperken tot de tweede termijn. De voorzitter: Ik neem aan dat die bijdrage een ieder nog tussen de oren zit. Mevrouw Dansen: Mijnheer de voorzitter. Zoals elk rekenkamerrapport, is ook dit rapport helder, interessant en leerzaam. De conclusies met betrekking tot de Wmo zijn gedeeltelijk hoopgevend. De gebruikers zijn net zo tevreden als in andere steden, de Wmo Adviesgroep is tevreden en het beleid wordt naar wens van de raad ruimhartig uitgevoerd. Eigenlijk gaat het beter dan de raad denkt, kun je lezen in het rapport. Een van de conclusies van de rekenkamer is dan ook dat meer transparantie jegens de raad verstandig zou zijn. Ik citeer: Het college mist een kans voor open doel. De drieslag: wat willen we bereiken, wat hebben we daarvoor gedaan en welke middelen hebben we hiervoor ingezet, is voor de raad een black box. Wat minder hoopgevend, in ieder geval voor de SP, is de keuze voor een Wmo Adviesgroep. De rekenkamercommissie vindt het feit dat in Gorinchem is gekozen voor een Wmo Adviesgroep en niet voor een Wmo Raad, een significant punt, omdat door deze keuze de raad buitengesloten is van communicatie met dit gremium. Mijn fractie heeft dit ervaren als een groot gemis. Zeer te spreken zijn we over de aanbevelingen voor het college die door de rekenkamer bij het rapport zijn gevoegd. Wij hopen dat ze alle vier opgevolgd zullen worden. Eindigen wil ik met een eigen aanbeveling van de SP voor dit rekenkamerrapport, maar ook voor alle volgende. Doordat dit rekenkamerrapport uitkomt in deze fase van de plan & controlcyclus, krijgt het niet de aandacht die het verdient. Ik stel dan ook voor de volgende rapportage op een rustiger moment in de raadscyclus in te plannen. Mevrouw Molengraaf-Vullers: Mijnheer de voorzitter. Beginnen wil ik met een kop die boven een krantenartikel stond: Je bent beter af in Gorcum. Zo luidde het antwoord op de vraag die ik in de raadsbijeenkomst had gesteld aan de voorzitter van de rekenkamercommissie. Dit was wat mijn fractie heel graag wilde horen en dat stemt ons dus ook tot grote tevredenheid. De verdere conclusies dragen daaraan bij. Speerpunten zijn gerealiseerd, de burger is tevreden, de inkomsten en uitgaven zijn in evenwicht in deze tijd ook wel belangrijk de werkprocessen verlopen goed en de Wmo Adviesgroep vervult haar rol, na een moeizame start, steeds beter. U ziet: ik heb de aanbevelingen om onze successen te vieren direct maar in daden omgezet. Vanaf het moment dat de uitvoering van de Wmo naar de gemeente is toegekomen heeft Gorinchem op zijn eigen wijze invulling willen geven aan het beleid: een eigen uitvoeringsorganisatie die als winst in ieder geval snellere dienstverlening en een betere kennis van de cliënten heeft, en dus een passender aanbod, en een ruimhartig beleid ook, helemaal in lijn met de insteek van de toenmalige coalitie. Ook het uitgangspunt om de kwaliteit van de geboden zorg voorop te zetten, eerder dan de kostprijs, is een voorbeeld van die eigen invulling. Uit het rapport komt het beeld naar voren van een doe-gemeente. Nulmetingen en beschrijvingen lijken wat minder prioriteit te hebben. Op zichzelf heeft onze fractie daar I - 11

12 geen moeite mee, maar, zoals het rapport ook aangeeft: dit soort gegevens zijn wel nuttig. Meteen wil ik nu maar doorgaan met de wat mindere punten die naar voren komen. De beschrijving van de maatschappelijke opgave is niet scherp genoeg. Het lijkt niet wereldschokkend, maar terecht wordt in het rapport gesteld dat deze opgave steeds verandert en dat dus actueel in beeld gebracht moet worden wat die opgave is, zodat voorkomen wordt dat we zaken aanbieden waar geen vraag naar is. De transparantie en de controlemogelijkheden van de raad worden minder positief beoordeeld. Bezie ik dan de overzichten in het rapport, bijvoorbeeld op de pagina s 21 en 22, die speciaal zijn aangeleverd voor de commissie, dan zou ik het college willen vragen ze voortaan zo ook aan ons toe te sturen, want die zijn heel helder. Verder is wat betreft de maatschappelijke effecten, de beleidskaders, de speerpunten, de doelstellingen en de activiteiten winst te halen door scherper te formuleren en eenduidige termen te gebruiken. Dat is een continu proces, waarmee we ook op andere terreinen worstelen. De Wmo Adviesgroep wordt steeds beter betrokken bij het beleid, maar mist verbinding met de raad. Naast versterking van haar positie in de richting van de raad, moet ook de representativiteit in het oog worden gehouden. Zijn jongeren en allochtonen bijvoorbeeld voldoende vertegenwoordigd? Spreken organisaties waar veel mantelzorgers en vrijwilligers te vinden zijn, zoals kerken en moskeeën, mee? Als laatste punt van aandacht, maar niet het onbelangrijkste, is er de rol van de raad. We moeten tenslotte ook naar onszelf kijken. In het geval van de Wmo is het vertrouwen van de raad in het college terecht gebleken, maar er zit wat mij betreft ook een bijsmaak aan. In hoeverre was de ondoorzichtigheid van de materie een belemmering? De rekenkamercommissie geeft zelf aan dat het voor raadsleden eigenlijk ondoenlijk moet worden geacht de speurtocht om alle gegevens op een rijtje te zetten, aan te gaan. Daarnaast is, ironisch genoeg, het gebrek aan klachten er mede oorzaak van dat de raad vrij passief was en ervan uitging: als er geen klachten zijn, zal het wel goed zitten. Hierin zou wat ons betreft verandering moeten komen, door als raadsleden zelf informatie in te winnen, bij de Wmo Adviesgroep en andere. Alles overwegend blijft gelukkig toch het hele positieve gevoel hangen dat Gorinchem het goed doet met de Wmo. Het betrekken van de uitkomsten van dit rapport bij de raadsopdracht Meedoen in de samenleving zal er ons inziens aan bijdragen dat de eerste conclusie Je bent beter af in Gorcum nog versterkt zal worden. Mevrouw Mager-Schroten: Mijnheer de voorzitter. De VVD was destijds groot voorstander van de Wmo als onderwerp voor een rekenkameronderzoek en we zijn nog altijd blij met die keuze. Het rapport geeft een goede blik op de Wmo, de uitvoering en de aspecten, intern en ook richting raad. Het is een mooi uitgangspunt voor de raadsopdracht Meedoen in de samenleving die we later gaan uitwerken. Complimenten zijn er in het rekenkamerrapport voor de uitvoering. Het is jammer dat rapportage en verantwoording hier en daar achter blijven. Ook kunnen wij kritisch zijn op onszelf, zoals mevrouw Molengraag zojuist ook zei. Ook wij kunnen ons best doen om feiten boven water te krijgen en als er geen aanleiding toe is toch zelf onze verantwoording te nemen. I - 12

13 In het rapport is een kleine benchmark weergegeven en daarin is Gorinchem de kleinste gemeente. Wel heeft ze in vergelijking grote uitgaven in de Wmo. Hieruit blijkt dan ook het ruimhartige beleid waardoor uitgaven inkomsten overstijgen. Met de komende structurele bezuinigingen zal ook de Wmo iets van z n Gorinchemse glans moeten gaan verliezen, vrezen wij. Mevrouw Van Maaren: Mijnheer de voorzitter. Het CDA is zeer tevreden met het resultaat van het onderzoek van de rekenkamercommissie naar de Wmo. Het biedt duidelijk inzicht in de vraag waar we nu staan in Gorinchem, goed dus, en dat aan de vooravond van grote veranderingen op dit beleidsterrein. Het citaat uit het huidige regeerakkoord is leuk, maar volgens ons niet gebruikelijk en geeft iets kleuring aan wat een neutraal kader zou behoren te zijn. De herbezinning van de rol van de overheid in het kader van de komende bezuinigingen is niet uit luxe geboren, maar een noodzakelijke ingreep om ook jongere generaties perspectief te kunnen bieden in moeilijke situaties, waarvoor de Wmo bedoeld is. Geld begint een schaars goed te worden, internationaal, landelijk en ook lokaal, maar met elkaar moeten we ervoor zorgen dat zorg niet een schaars goed gaat worden. Vier je successen, dat zouden we zeker meer mogen doen als lokaal bestuur, maar dat zit helaas niet in onze calvinistische aard. Maar de vraag is ook: deel mogelijke tegenslagen voor een volledig inzicht. Dit wordt door het college steeds vaker en in een eerder stadium gedaan, waardoor we flexibeler zijn in het bijstellen van beleid en/of budgetteringen. Zeker bij nieuwe wetgeving is het af te leggen pad voor de gemeente en/of regio vaak nog zanderig en kun je je er eenvoudig in verzwikken. Daarom is het CDA voor transparantie. Het niet rapporteren vanuit de prestatievelden van de Wmo heeft in Gorinchem niet geleid tot een onvolledig beleid, maar juist tot een goed beleid. Het CDA lokaal en landelijk stimuleert deze benaderingswijze van het Wmo-beleid. Nu, met de komst van nieuwe wetgeving, verzoeken wij het college om vanuit de huidige werkwijze een model te bedenken dat het de raad mogelijk maakt in zijn controlerende functie ook de nieuwe prestaties in relatie tot de Wmo te beoordelen, waardoor het voor ons ook wat duidelijker wordt in hoeverre de nieuwe wetgeving passend is bij wat wij moeten doen. Nogmaals: wij waarderen de rekenkamer voor haar inzet en kijken uit naar het volgende onderzoek. De heer Tekir: Mijnheer de voorzitter. Met dank aan de rekenkamercommissie de heren zijn vanavond aanwezig De voorzitter: Mevrouw en meneer! De heer Tekir: Sorry; we hebben inderdaad met een nieuwe ledensamenstelling te maken. De commissie wil ik namens de fractie van GroenLinks bedanken en onze waardering uitspreken voor het onderzoek dat is gedaan en de inzichten die daardoor zijn geboden. Weer blijkt maar eens dat een rekenkamercommissie voor de nodige diepgang kan zorgen en daarmee een bijdrage levert aan het debat in de raad. Nog mooier is dat uit dit onderzoek blijkt dat het gemeentebestuur goed werk heeft geleverd. Niet voor niets I - 13

14 zeggen de onderzoekers dat op alle prestatievelden resultaten zijn geboekt en dat de meeste van de voorgenomen speerpunten zijn gerealiseerd, bijvoorbeeld het opzetten van een systeem van hulp bij het huishouden. Daar mogen we best trots op zijn. Tegelijkertijd moeten we ons bewust zijn van de kanttekeningen die dezelfde onderzoekers maken. We kunnen niet doen alsof alles rozengeur en maneschijn is. Daarmee zouden we het onderzoek tekort doen, maar nog belangrijker vindt GroenLinks dat de gelden die hier tegenover staan dan niet ten volle worden benut. Daarom is het goed dat deze discussie hier plaatsvindt en dat wij elkaar scherp houden. Een goed proces en wederhoor zal de kwaliteit van de discussie in de raad ten goede komen. Hoor en wederhoor van onderzoeksresultaten vindt naar onze mening nog niet scherp genoeg plaats. Keer op keer is de collegereactie niet meer dan een reactie op hoofdlijnen en wordt te snel volstaan met de mededeling dat het college met belangstelling kennis heeft genomen van de resultaten. Dat is voor de raad geen goede voedingsbodem om de discussie hier scherp te voeren. Graag zien we daarom een puntsgewijze reactie op de aanbevelingen die de onderzoekers doen, waarbij het heel goed mogelijk is dat het college op onderdelen gemotiveerd wil afwijken van het advies. Voor de raad is het in die gevallen belangrijk te weten waarom er wordt afgeweken en of die motivering overtuigend is. In dit kader willen we ook een oproep doen aan de leden van de rekenkamercommissie: waak ervoor dat hoor en wederhoor degradeert tot een soort rituele dans. Dit gezegd hebbende, wil ik graag doorgaan in de geest van het elkaar scherp houden. Het rapport doet een viertal verbeteradviezen die in volgorde van opsomming betrekking hebben op het vergroten van de transparantie en verantwoording, het smart maken van opgaven, inzet en beoogde resultaten, de raad beter zicht geven op de uitvoering en tot slot het geven van een verbindende rol aan de Wmo Adviesgroep. Uit de collegereactie maken wij op dat het college iets zegt over twee van deze adviezen, namelijk het eerste en het tweede. Over het vergroten van transparantie zegt u toe om in planning & controlrapportages een expliciete relatie te leggen met de prestatievelden van de Wmo. Dit lijkt ons een hele goede eerste stap. Over het smart maken zegt u dat dit eigenlijk niet nodig is, omdat het Wmo-beleid zo dynamisch. Hier kunnen wij ons niet in vinden. Beleid is per definitie dynamisch, wat niet mag betekenen dat we doelstellingen dan maar vaag moeten houden. Over een mogelijk verbindende rol aan de Wmo Adviesgroep en het geven van beter zicht aan de raad zegt u vervolgens niets. Dat roept bij ons alsnog de vraag op hoe u tegen deze twee adviezen aankijkt. Ook als u deze adviezen mogelijk wilt meenemen in de raadsopdracht Meedoen, zijn wij alsnog benieuwd naar uw reactie, temeer omdat het nu aan de orde is en het nu ook nog actueel is. Tot slot is er nog iets dat ons opvalt, en dat willen wij graag met u delen aan de hand van een paar uitspraken die de rekenkamercommissie doet. De eerste uitspraak luidt als volgt: Het is niet duidelijk wat de informatiebehoefte van de raad inhoudt. Het is wel duidelijk dat de raad van mening is onvoldoende op de hoogte te zijn. Het college informeert de raad conform het Gorinchems model op hoofdlijnen, maar dat stemt blijkbaar niet tot tevredenheid. Er is sprake van een verwachtingskloof. Een andere uitspraak: Informatiepositie en vertrouwen hangen nauw met elkaar samen. Als de informatiepositie als achtergesteld wordt ervaren, kan dat onnodig leiden tot een gebrek aan vertrouwen. Dat bevordert niet de samenwerking tussen col- I - 14

15 lege en raad. De informatiepositie van de raad is nu onvoldoende sterk om de kaderstellende en controlerende rol goed te vervullen. Weer een andere uitspraak: De doelen en speerpunten zijn vrij goed beschreven in termen van specifiek en tijdgebonden, maar zijn beperkt meetbaar. Cijfers ontbreken, of bieden geen informatie over de mate waarin het beoogde resultaat al dan niet zal worden behaald. Bovendien zijn niet aan alle speerpunten specifieke budgetten gekoppeld. Hierdoor is het voor de gemeenteraad niet goed mogelijk de vraag te beantwoorden of het beleid effectief en efficiënt is. De volgende uitspraak: Wij kregen het beeld dat het college bepaalt waarvoor het verantwoordelijk is en vervolgens de raad op afstand houdt met een beroep op het vertrouwensprincipe. Goed bestuur gaat uit van een andere houding: maximale informatie van het college, opdat de raad zijn rol kan waarmaken. Het zou onjuist zijn om verantwoorden en controleren als tegenpolen van vertrouwen te beschouwen. Ik zal het niet te lang maken, vandaar nu de laatste uitspraak.. De voorzitter: Nou, ik kan het ook niet kort noemen! De heer Tekir: De laatste uitspraak die de rekenkamercommissie doet luidt als volgt: Waar het gaat om de Wmo wordt het dualisme in Gorinchem gekenmerkt door een groot vertrouwen van de raad in het college. Dat heeft deels te maken met de heersende bestuurscultuur en deels met de ondoorzichtigheid van de Wmo en van de informatie daarover. U zult zich afvragen waarom ik deze uitspraken heb voorgelezen. De vraag die ik u met deze uitspraken wil voorleggen is: wat valt u op als ik zeg dat ze allemaal afkomstig zijn uit vijf verschillende rapporten van onze rekenkamer, en wel uit vijf verschillende jaren? Het kan volgens mij niet anders dan dat u net als ik tot de conclusie komt dat het eigenlijk iedere keer om dezelfde constatering gaat. Het enige verschil is dat het de ene keer betrekking heeft op stedelijke vernieuwing en de andere keer op het onderwijsachterstandenbeleid, zoals het dit jaar betrekking heeft op de Wmo. Kortom, los van de materie blijft de rekenkamer constateren dat de informatiepositie van de raad is achtergesteld, en dat is niet iets om onder het tapijt te vegen wat GroenLinks betreft. De reden die de rekenkamer hiervoor geeft is het zogenaamde Gorinchems model. De fractie van GroenLinks vindt het bij iedere moderne organisatie passen om besturingsmodellen in het licht van de tijdgeest ter discussie te stellen, zo ook het Gorinchems model. Wat tien jaar geleden wellicht prima aansloot bij de wensen die toen leefden kan vandaag de dag toch aan een evaluatie en eventueel herziening toe zijn. De samenleving verandert continu en ook voor de gemeente Gorinchem is het noodzakelijk mee te gaan met die veranderende omgeving. Wij leven meer en meer in een informatiesamenleving, die als gevolg van ontwikkeling op het gebied van ICT dwingt na te denken over de roep om transparantie, afhankelijkheid van netwerken, plaatsonafhankelijkheid van activiteiten, onvoorspelbaarheid van toekomstige ontwikkelingen de heer Duijnhouwer noemde het ook al De voorzitter: Maar die was buiten de orde! De heer Tekir:., en niet te vergeten de kwetsbaarheid door de toegenomen invloed van ICT. Natuurlijk moeten we dit geheel bezien vanuit de mogelijkheden in het Gorin- I - 15

16 chemse, en de onmogelijkheden uiteraard, maar dat de stap naar een andere overheidsrol begint. De voorzitter: Wilt u nu weer terugkeren tot dit rapport? De heer Tekir: Dat zal ik doen De heer Bax: Volgens u zou het college onvoldoende informatie geven. U wijst in het algemeen erg sterk naar het college, maar ik vind dat heb ik bij de behandeling van een eerder rapport ook al gezegd dat de raad ook de hand in eigen boezem moet steken. Ik heb nog steeds de indruk dat wij een antwoord krijgen als we een vraag stellen. U moet dan ook niet eenzijdig alleen naar het college wijzen, maar misschien heb ik uw woorden verkeerd begrepen. De heer Tekir: Ik wil beslist niet eenzijdig zijn. De ervaring die u noemt kan per raadslid verschillen. Ik herhaal eigenlijk alleen wat de rekenkamer zegt De voorzitter: U haalt verschillende onderzoeken aan waaraan al rapporten en conclusies zijn verbonden en waaraan ook al uitvoering is gegeven. Ik moet dan ook constateren dat u op dat punt buiten de orde bent. De heer Tekir: Ik zal nu maar afronden, want volgens mij is het punt wel duidelijk geworden. Wat wij willen zeggen is dat een besturingsmodel ook moet aansluiten bij de veranderende omgeving. Het lijkt ons daarom goed en wenselijk dat deze discussie op enig moment wordt gevoerd. Wij zijn benieuwd of het college hierin wil meedenken. Hiermee sluit ik af, in de hoop dat dit nog even stof tot nadenken geeft. De heer Van der Roest: Mijnheer de voorzitter. Het college stelt de raad voor kennis te nemen van het rekenkamerrapport en de conclusies en aanbevelingen te betrekken bij de uitwerking van de raadsopdracht Meedoen in de samenleving. Met dat voorstel zijn wij het van harte eens. We zouden dus kunnen zeggen: nou, dat doen we dan, en overgaan tot de orde van de dag. Wij vinden echter dat we daarmee niet voldoende recht doen aan het rapport en aan het belangrijke beleidsterrein van de Wmo. Het is goed te lezen dat we als gemeente heel veel dingen goed doen op dit gebied, ook al zette de heer Schefferlie een paar weken geleden al vraagtekens bij de mogelijkheden voor de toekomst. Ook wij weten niet wat die toekomst brengen zal, maar ik hoop en vertrouw dat we er in deze raad met z n allen de schouders onder zullen zetten om met het menselijke beleid voort te gaan. Binnenkort, bij de uitwerking van de raadsopdracht, zullen we er verder over praten, maar één punt wil ik toch even aanstippen. Wij hebben in onze gemeente wat startproblemen gekend met het Wmo Platform/Raad/Adviesgroep. We hebben het gevoel dat het inmiddels wel goed gaat, maar als raad hebben we daar weinig zicht op. De suggestie van de rekenkamer om tegemoet te komen aan de wens van raadsleden om meer betrokken te worden bij het werk van de adviesgroep zou naar mijn mening nu al door het college overgenomen kunnen worden. Hoe de adviesgroep heet, maakt niet zoveel uit, maar functioneel zou het een Wmo Raad zijn. Onze fractie is blij met het rapport van de rekenkamer en zal graag een positieve bijdrage leveren aan de verdere uitwerking van de conclusies en aanbevelingen. I - 16

17 Mevrouw Hoogesteger: Mijnheer de voorzitter. Met de heer Van der Roest zijn wij het eens dat alleen kennis nemen van het rapport geen recht doet aan dat rapport. Wij hebben waardering voor het heldere en goed leesbare rapport, dat het hele speelveld van de Wmo goed in kaart heeft gebracht, met alle dilemma s die erbij horen. Het rapport geeft zeker ook voldoende stof tot nadenken, vooral over de toekomst van de Wmo. Zojuist is wel gezegd dat we niet weten wat er op ons afkomt, maar daarmee ben ik het niet eens. We weten wel degelijk wat er op ons afkomt. Ik citeer uit de Volkskrant van afgelopen maandag: Gemeenten wacht immens nieuwe zorgtaak. Ruim gehandicapte PGB-houders wisselen zorgrecht in voor voorziening. In het rapport kunnen we lezen dat het door de bank genomen goed gaat in Gorinchem. De lijnen zijn kort, de klanttevredenheid is goed en voor zover wij weten zijn er geen noemenswaardige zaken die nopen tot acuut handelen of actie. Of deze werkwijze ook voldoende is voor datgene wat op de gemeente afkomt is voor de fractie van D66 echter zeer de vraag. Dat er veel op ons af zal komen, dat er nieuwe doelgroepen binnen het Wmo-veld zullen komen en dat hierin veel partners een rol van betekenis vervullen, is evident. Wat ons betreft heeft de raad hierin niet alleen een controlerende, maar ook een richtinggevende, medeverantwoordelijke en kaderstellende rol. Het beleid in Gorinchem is ruimhartig. Wij zouden liever zien dat het menselijk is en passend bij wat mensen nodig hebben, maar het is altijd moeilijk om daaraan een prijskaartje te hangen. Wij menen dat vooral heel individueel zal moeten worden nagegaan wat voor een persoon nodig is om te kunnen meedoen in de samenleving in deze stad. Heel benieuwd ben ik of het college al ideeën heeft over de manier waarop het Wmobeleidsveld toekomstbestendig kan worden gemaakt. Het lijkt weliswaar nog ver weg, maar volgens mij hebben we nog een goed jaar om er met elkaar voor te zorgen dat de transitie van WABZ naar Wmo goed verloopt, zonder dat met name de gebruikers en de zorgvragers er last van ondervinden. De heer Duijnhouwer: Het is wel landelijk beleid dat bij ons over de schutting wordt gedropt en waarvoor de gemeente verantwoordelijk wordt. Het wordt ons dus opgelegd. Mevrouw Hoogesteger: Het wordt ons zeker opgelegd, maar dat ontslaat ons niet van de plicht daarop te anticiperen. In het rekenkamerrapport komt dat duidelijk naar voren en de heer Schefferlie was er overigens twee geleden al heel proactief op aan het anticiperen. Wethouder Oostrum: Mijnheer de voorzitter. De raad zeg ik dank voor de soms verhuld verpakte complimenten, niet alleen voor het rekenkamerrapport, maar met name ook voor de uitvoering, en die wil ik graag meteen doorgeleiden naar onze uitvoerende mensen, die de contacten met de klanten onderhouden en dat, blijkens dit rapport en ook andere tevredenheidsbetuigingen, uitermate goed doen. Dat is, laat ik zeggen, het begin om met elkaar de successen te vieren. Die gesprekken met de cliënten leiden overigens tot veel meer inzicht dan alleen in de vraag wat ze vandaag nodig hebben. We krijgen zo ook een beter beeld van wat ze in de toekomst nodig hebben en inmiddels ook van de mantelzorgers die erbij zijn betrokken, want dat is nog een achtergebleven vraag van de heer Schefferlie ook daaraan besteden we steeds meer aandacht, omdat die mantel- I - 17

18 zorgers niet vanzelf naar voren komen. Ook de mantelzorger wordt nu bij de gesprekken in beeld gebracht en daaraan zullen we actief verder ondersteuning bieden. Maatwerk is het devies en dat hoeft niet per definitie meer te kosten, maar het levert wel ontzettend veel op, namelijk tevreden cliënten. Met de Wmo die op ons af kwam, kwam ook een zwart gat op de gemeente af, want er kwam heel weinig mee waaruit we konden afleiden wat er nu precies van ons werd verwacht en wat we moesten gaan doen. Wij hadden maar één zorg: laat de cliënt niet in dat zwarte gat vallen. Daarom hebben wij er vanaf het begin voor gezorgd dat de uitvoering goed georganiseerd werd. Het klopt dus wel dat Gorinchem een doe-gemeente is. Die uitvoering hebben we goed georganiseerd en werkendeweg zijn we beter gaan invullen wat dat nu eigenlijk betekent en welke wensen we hebben. De belangrijkste wens aan het begin was dat wij geen gezeur wilden over die zorg: laat het ons op afkomen, laten we het goed oppakken en laten we zorgen dat de cliënt niet in een zwart gat valt, maar dat wij dat voor hem oplossen, en dat is gelukt. Begonnen zijn we met een vrij eenvoudige verordening, waarin staat dat de cliënt kan komen met vragen over huishoudelijke hulp en dat wij ervoor moeten zorgen dat die huishoudelijke hulp er is en goéd is. Daarmee zijn wij als doe-gemeente vooral bezig geweest en ik ben blij dat het rapport aangeeft dat we daarin geslaagd zijn. Dat het misschien iets meer dan gemiddeld heeft gekost, is een uitvloeisel van het feit dat wij veel meer dan andere gemeenten zelf in beeld hebben wie onze cliënten zijn wat de behoeften zijn. Daarom durf ik op de laatste vraag van mevrouw Hoogesteger ook te antwoorden dat wij in staat zullen zijn deze immense uitdaging op te pakken. We zijn daarop ook aan het voorsorteren door te proberen in beeld te brengen wie op ons afkomst en met welke vraag. Ook hiervoor geldt dat het rijk het ons oplegt, maar dat het nog heel grijs blijft wat er ons op afkomt. We kunnen het heel moeilijk smart maken, maar we proberen het in ieder geval, en dat doen we overigens niet alleen, maar in het samenwerkingsverband Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en in de gemeenschappelijke regeling Zuid-Holland Zuid voor wat betreft de jeugdzorg, die ook ons op afkomt. We kijken goed naar de behoeften en proberen daaraan zo goed mogelijk tegemoet te komen voor zover wij het zinvol vinden en een cliënt er recht op heeft. Een andere constatering in het rapport is dat het voor de raad lastig te achterhalen is hoe een en ander gebeurt. Een van de belangrijkste verklaringen daarvoor is dat het beleid moest worden ingevoegd in bestaand beleid en dat de programmabegroting niet was ingericht op de Wmo. Onderdelen van de Wmo komen weliswaar in verschillende programma s terug, maar niet expliciet gekoppeld aan het prestatieveld van de Wmo. Aan dat verbeterpunt zal zeker aandacht worden besteed en dat past heel mooi in de discussie over de raadsopdracht Meedoen in de samenleving, omdat ook daarin weer de vraag aan de orde komt welke maatschappelijke ondersteuning wij willen bieden aan mensen die dat nodig hebben, en dat gaat veel breder dan huishoudelijke hulp of individuele voorzieningen. Daarbij zal ook de vraag beantwoord moeten worden hoe van tevoren kan worden aangegeven wat we willen bereiken en hoe achteraf kan worden gemeten of dat ook daadwerkelijk is bereikt. Bij de Wmo Adviesgroep was inderdaad sprake van een lastige start. De Wmo- Adviesgroep bestaat uit een twintigtal mensen uit verschillende geledingen van de samenleving die alle hun eigen wensen hebben. In het begin is er heel veel in geïnvesteerd I - 18

19 om daarvan één groep te maken die een gezamenlijke mening kan uitdragen naar de gemeente waarmee de gemeente ook iets kan. Het heeft wat langer geduurd dan we wilden, maar inmiddels ontvangen we heel goede en zorgvuldige adviezen van de Wmo Adviesgroep. Ik verwijs even naar een bezuinigingsopdracht van ,- die wij in overleg met de Wmo Adviesgroep zodanig vorm hebben kunnen geven dat zij erachter kon staan en nu geëffectueerd kan worden. Ik heb er alle vertrouwen dat wij er ook bij de komende begrotingsbehandeling in overleg met de Wmo Adviesgroep en het Gehandicaptenplatform weer uit kunnen komen. De adviezen van de Wmo Adviesgroep zullen wij de raad kenbaar maken en de verslagen van de vergaderingen zullen voor de raad ter inzage worden gelegd. Daarmee hopen wij een bijdrage te leveren aan de gewenste transparantie. Overigens hebben wij de Wmo Adviesgroep, die zelf ook mensen activeert om haar te laten weten wat zij vinden van onder andere het Wmo-gebeuren, aangegeven dat zij voor hun bijeenkomsten rustig uitnodigingen in de krant mogen zetten en dat wij dat ook kunnen faciliteren. Openheid alom, zou ik zeggen. De voorzitter: Dames en heren. In zijn algemeenheid wil ik nog een reactie geven op de bijdrage van de heer Tekir. Naar mijn mening heeft hij ten onrechte uitspraken uit rapporten gehaald en aan elkaar geknoopt, zonder daarbij te betrekken dat de raad die rapporten heeft behandeld. Met andere woorden: alles wat het college heeft uitgevoerd is gebeurd naar aanleiding van rekenkamerrapporten die de rekenkamercommissie ons heeft doen toekomen. Gemakshalve heeft de heer Tekir ook geciteerd uit een rapport over stedelijke vernieuwing waarop de raad ernstige kritiek heeft uitgeoefend en dat dus niet zomaar in het verlengde van andere uitspraken kan worden gebracht. Het is overigens niet erg dat de raad daarop ernstige kritiek heeft gehad, want daarover zijn wij uitvoerig in discussie gegaan met de rekenkamercommissie, waarbij wij hebben geconstateerd dat de methode van onderzoek een experimentele was en dat we daarin met elkaar stappen verder konden zetten. Verder heeft de heer Tekir geciteerd uit een onderzoek over grondzaken, waarvan wij hebben geconstateerd dat daarin onderbelicht is gebleven dat de raad aanvankelijk nooit een actieve grondpolitiek heeft gevoerd en dat het meetmoment pas is gekomen op het moment dat een actieve grondpolitiek noodzakelijk werd en de raad, en dus ook het college, daarin ook stappen heeft gezet. Al die uitspraken kunnen dus niet zonder meer aan elkaar worden gekoppeld. De uitspraken ten aanzien van verbonden partijen zijn door de raad allemaal uitgevoerd en daarvan is vastgesteld dat het naar tevredenheid is gebeurd. Ik heb er bezwaar tegen dat uitspraken uit rapporten los van de raadsbehandelingen ter zake worden beschouwd, om het dan te presenteren als een zootje. Ik had de indruk dat ik eerder de controller van de gemeente Utrecht aan het woord hoorde dan het raadslid van de gemeente Gorinchem. De heer Tekir: Is dat niet buiten de orde? De voorzitter: Het college zal altijd naar eer en geweten de zaken uitvoeren zoals ze voorliggen, maar wij hebben er bezwaar tegen dat u citeert uit rapporten, los van de reacties van het college en de uitvoeringslijnen die daarop zijn gezet. De heer Schefferlie: Mijnheer de voorzitter. Nu ik tussen de voorzitter en de heer Tekir in sta, wil ik meteen maar proberen een brug te slaan, want volgens mij was het verhaal I - 19

20 van de heer Tekir niet zo slecht bedoeld als door de voorzitter werd opgevangen. De boodschap was dat in het rekenkamerrapport valt te lezen dat het hartstikke goed gaat, dat de mensen tevreden zijn, dat gekeken wordt naar wat men wil bereiken en niet zozeer naar het geld, maar ook dat de manier waarop inzichtelijk wordt gemaakt wat u erin stopt, hoe dat eruit komt en hoe u precies met de inspraak omgaat misschien wat minder goed is ontwikkeld. Het is haast een karakterschets van deze gemeente, het ging ons om het effect en hoe we het doen, maar er breken nieuwe tijden aan en dat brengt ons tot het besef dat we het nu anders moeten gaan doen. Volgens mij is dat de boodschap van de heer Tekir: laten we, nu de tijd gewijzigd is, nagaan hoe we het karakter van deze gemeente wat aan die tijd kunnen aanpassen. Met de extra gelden die straks in de Wmo gaan vanuit de nieuwe taken wordt het extra belangrijk de transparantie te verbeteren, om te weten te komen of het allemaal wel efficiënt gaat. Het is niet zo gemakkelijk om daar achter te komen, want zelfs de rekenkamercommissie heeft na onderzoek geconstateerd dat het proces best wel goed gaat, maar dat zij ook niet weet of u het goedkoop doet of niet. Het valt dus kennelijk niet mee om dat goed in beeld te krijgen. Eerlijk gezegd heb ik de afgelopen jaren geen enkel gebrek ervaren aan informatie over dit punt en ik heb evenmin het idee gehad dat we met de Wmo als een blind paard door de stad gingen, want als er één thema is waarvan je in de stad zeker gehoord zou hebben wanneer het niet goed liep, was het wel dit, want het raakt de mensen direct. Wij hebben echter een tegengesteld geluid gehoord en dat sluit ook aan bij de resultaten van het onderzoek. In Gorinchem is men op dit moment nog tevreden over de uitvoering van de Wmo, maar dat ontslaat ons niet van de verplichting goed in de gaten te blijven houden hoe we het doen. In de werkwijze ten aanzien van de Wmo Adviesgroep heb ik alle vertrouwen. Als het college met deze adviesgroep van gedachten wisselt en wij van de uitkomsten daarvan op de hoogte worden gesteld, zal bij niemand een verkeerde indruk worden gewekt en zal iedereen goed op de hoogte zijn. Tenslotte nog iets over de mantelzorg. Wij leven in een bijzondere tijd, waarin we te maken hebben met een wat kille regering, die allerlei beleid saneert dat we eigenlijk de mensen wel gunnen. We proberen er lokaal het beste van te maken, maar we kunnen niet om de regelgeving heen en het gevolg daarvan is dat we meer moeten doen met minder, waarbij we in het bijzonder de mantelzorgers nodig hebben. Een van de adviezen in het rekenkamerrapport is smart te maken wat we precies doen. Twee weken geleden, als het ware in mijn eerste termijn, heb ik gevraagd of niet een verschuiving te realiseren valt om de mantelzorgers beter te kunnen inzetten. Het antwoord dat ik daarop heb gekregen was weliswaar veelbelovend, maar niet concreet, terwijl in het rekenkamerrapport juist was aanbevolen smart te maken hoe we dat precies gaan doen. Wat mij betreft geven we het college daarvoor nog even de tijd, in ieder geval tot 10 november. Mevrouw Dansen: Mijnheer de voorzitter. Het was goed van GroenLinks iets te horen wat de SP al langer roept. De reactie van de voorzitter vond ik een tikje overtrokken, omdat in vorige rekenkamerrapporten ook al was gevraagd om meer openheid en transparantie, en die mag op die gebieden nu wel groter zijn geworden, maar er bestaat nog steeds behoefte aan meer transparantie, en nu in het kader van de Wmo. Als het op deze manier opgenomen zou worden, zou ik daar blij mee zijn. I - 20