Wegwijzer solliciteren Handvaten bij het zoeken naar een nieuwe job

Transcriptie

1 Wegwijzer solliciteren Handvaten bij het zoeken naar een nieuwe job Vlaamse overheid

2 2

3 Voorwoord Ik blijf de laatste tijd bij het lezen van de krant langer dan anders stilstaan bij de katern vacatures. Waar ben ik precies naar op zoek? Na een gesprek met mijn leidinggevende stel ik vast dat ik uitgekeken raak op mijn werk. Ik wil eens wat anders. Wat is iets anders en hoe vind ik dat? Ik snuister regelmatig door de website van VDAB om vacatures op te zoeken. Op welke vacatures reageer ik en hoe doe ik dat het beste? Ik vraag al eens aan collega s van een andere afdeling of er bij hen een plekje vrijkomt. Bespreek ik dit op de juiste manier? En als er iets zou vrijkomen, hoe pak ik dat dan aan? Ik ben mijn CV aan het bijwerken. Waar moet ik op letten? Schrijf ik iets over mijn ontslag of niet? Gisteren heb ik een eerste sollicitatiebrief geschreven. Moet ik met standaardzinnen werken of beter niet? Ik kreeg net het bericht dat ik volgende week op sollicitatiegesprek mag. Ik zit nog met wat vragen, zal ik op voorhand bellen? Ik heb vernomen dat het assessment waaraan ik mag deelnemen uit een rollenspel en een analyse- presentatieoefening zal bestaan. Wat is dat precies en kan ik me daar op voorbereiden? Je bent op één of andere manier bezig met het proces van solliciteren, maar je zit nog met een aantal vragen. Deze wegwijzer solliciteren kan je daarbij helpen. Het is een verzameling van korte beschrijvingen, tips en verwijzingen naar boeken en websites. De wegwijzer doorloopt verschillende stappen die bij solliciteren komen kijken: solliciteren of niet?, de professionele doelstelling, portfolio en CV, zoeken naar vacatures, netwerken, de sollicitatiebrief, het interview, het assessment, feedback vragen, Afhankelijk van je noden en je soort vraag, doorloop je de hele wegwijzer of ga je meteen naar dat hoofdstuk waar je een specifieke vraag over hebt. De wegwijzer kan je een aantal handvaten bieden maar geeft zeker niet hét antwoord op al je vragen over het zoeken naar een nieuwe job. De uitleg en tips die we geven, zijn richtlijnen en geen absolute waarheden. Het grootste werk zal jij zelf moeten leveren: met mensen spreken, vele brieven schrijven, verschillende keren op gesprek gaan en assessments doorlopen, steeds feedback vragen, je brieven en aanpak bijwerken, Er komt heel wat bij solliciteren kijken en dit proces vraagt dan ook vaak veel tijd en energie. Maar als je hier bewust mee omgaat, is de nieuwe uitdaging op het eind van de tunnel de hele weg meestal dubbel en dik waard. 3

4 Inhoudstabel Voorwoord 3 1. Start: van loopbaanprofiel tot professionele doelstelling 7 a. Inleiding 8 b. Verleden: potentieel in kaart brengen 9 1. Wat kan ik? 9 2. Wat wil ik? Wie ben ik? 16 c. Heden: match met huidige job 18 d. Toekomst: Professionele doelstelling Werkexploratie Winnen en verliezen Koppeling aan ervaring en verwezenlijking 23 e. Omgaan met verandering Portfolio opstellen 27 a. Wat is een portfolio? 28 b. Een portfolio samenstellen 29 c. Het CV: het bekendste onderdeel van een portfolio 31 d. Onderdelen van een CV 32 e. Tips voor je CV Op zoek naar een vacature 35 a. Vacatures zoeken en analyseren 36 b. Organisaties en bedrijven onderzoeken 37 c. Netwerken Waarom je netwerk activeren? Voorbereiden op het voeren van een netwerkgesprek 39 4

5 4. Sollicitatiebrief 43 a. Wat is een sollicitatiebrief 44 b. Spontane sollicitatiebrief 45 c. Gerichte sollicitatiebrief 46 d. Tips De sollicitatie 49 a. Het interview Wat is het? Voorbereiden op het interview Vertrekverklaring Tips 52 b. Competentiegericht interview 53 c. Assessment Wat is een assessment center? Intelligentietesten of testen redeneervermogen Persoonlijkheidsvragenlijst Praktijkoefeningen 56 d. Zelf vragen stellen 60 e. Feedback 61 Tot slot 63 Bijlage 1: Wat zijn je belangrijkste werkvoorwaarden? 66 Bijlage 2: Bereken je leerstijl 70 Bijlage 3: Oefening huidige ideale job 78 Bijlage 4: Sollicitatiedagboek 90 Bijlage 5: Overzicht wegwijzer 95 5

6 6

7 Hoofdstuk 1 Start: van loopbaanprofiel tot professionele doelstelling Sommige mensen bereiken de hoogste top van de ladder en ontdekken dan pas dat die tegen de verkeerde muur staat. (Covey) Iedere carrière is als een emmer water. Je giet hem uit en hij stroomt in een bepaalde richting. (Uma Thurman) Veel mensen gaan hun leven lang vissen zonder te weten dat ze eigenlijk niet op zoek zijn naar vis. (Henry David Thoreau) 7

8 a. Inleiding Je staat op het punt om te beginnen met het spannende en soms moeizame proces van het solliciteren. Maar je zit nog met één of meerdere vragen: Hoe stel ik een CV op? Wat is netwerken? Kan ik me voorbereiden op een postbakoefening? Vooraleer je begint met het zoeken van vacatures, het schrijven van een sollicitatiebrief of het ondernemen van welke actie ook, is het zinvol jezelf eerst een aantal andere vragen te stellen om uit te zoeken of solliciteren het antwoord op jouw situatie is. Als zou blijken dat dit voor jou de gepaste actie is, liggen er nog een aantal interessante vragen voor je: Wat zijn je sterke kanten? Waar liggen je interesses? Welke job past het beste bij jouw voorkeuren en waarden? Als je hier op voorhand over nadenkt, zullen jouw acties tijdens het solliciteren meer vruchten afwerpen. In dit eerste hoofdstuk laten we je in kaart brengen wat je in huis hebt aan de hand van 3 vragen: wat kan ik, wat wil ik en wie ben ik. Op basis daarvan gaan we kijken naar de match met je huidige functie en naar je professionele doelstelling. Dat laatste element wordt het beginpunt van het solliciteren. 8

9 b. Verleden: potentieel in kaart brengen 1. Wat kan ik? Solliciteren draait in eerste instantie om wat jij kan. De selectieadviseurs, juryleden of assessoren willen weten of jij de juiste vaardigheden, kwaliteiten, talenten en competenties hebt om de functie te vervullen. Je hebt een aantal aangeboren talenten, maar ook heel wat kennis en vaardigheden die je geleerd hebt in opleidingen en vorige functies. Het is belangrijk om deze in kaart te brengen. Wat kan jij allemaal en wat geeft jou daarin het meest voldoening? Welke competenties en talenten wil je in de toekomst nog meer inzetten? STAR(R) is een letterwoord dat staat voor Situatie, Taak, Actie, Resultaat (en Reflectie). Het is een manier om je vaardigheden, eigenschappen, talenten en competenties in kaart te brengen aan de hand van succesverhalen die je op een gestructureerde manier vertelt. Situatie: Taak: Actie: Wat was er precies aan de hand? Wanneer vond de situatie plaats? Hoe lang heeft het geduurd? Wie was erbij betrokken? Geef een levendige schets van de omstandigheden. Wat was jouw taak, functie of rol in die situatie? Wat waren je verantwoordelijkheden en bevoegdheden? Het is hierbij de bedoeling dat je jouw bijdrage in de verf zet, wat andere teamleden deden of wat je leidinggevende deed, is minder van belang. Welke actie heb je in die situatie ondernomen? Hoe heb je de taak precies aangepakt? Welke hindernissen kwam je tegen en hoe heb je ze omzeild? Resultaat: Hoe liep het af? Wat was het resultaat? Hoe succesvol was je aanpak? Wat kon beter? Reflectie: Wat heb je er uit geleerd? (Dit is vooral erg belangrijk als je voorbeeld geen positief eindresultaat had.) Werk een aantal succesverhalen uit volgens deze methode. Beschrijf een aantal gebeurtenissen uit je werk of privéleven waarbij je iets realiseerde, iets bereikte, waarbij je bijdroeg tot het creëren van een succes. 9

10 Situatie Taak Actie Resultaat Reflectie Situatie Taak Actie Resultaat Reflectie 10

11 Situatie Taak Actie Resultaat Reflectie Welke competenties en talenten maakten deze succesverhalen mogelijk? Ken je nog kwaliteiten van jezelf die nog niet in deze oefening aan bod kwamen? 11

12 Vraag aan 3 mensen in je omgeving die je goed kennen om jouw grootste talent of best ontwikkelde competentie te benoemen. Komen daar nog nieuwe vaardigheden aan bod? Bekijk voor elk van deze competenties en talenten of je ze inzet in je huidige job. Hoe graag maak je van elk van deze competenties en talenten gebruik? Zou je sommige talenten of competenties in de toekomst graag meer inzetten? Of juist minder? 12

13 Wil je verder aan de slag met deze STAR-methodiek? Het volgende boek kan je daar zeker bij helpen: De STAR methode, Kraal & Van den Heuvel, Uitgeverij: Van Duuren Management, Om meer zicht te krijgen op Wat kan ik? kan je ook een kijkje nemen in hoofdstuk 2 van ons loopbaanwerkboek. Je kan een exemplaar aanvragen via of je kan het downloaden op de site Tip: - Om je competenties te meten kan je een competentiescan maken via onze competentietool van de Vlaamse Overheid. Neem hiervoor contact op met je HRM-manager, je personeelsverantwoordelijke, je P&O-verantwoordelijke of je vormingsverantwoordelijke. De tool bevat informatie over ontwikkeling van competenties, de ontwikkelbaarheid ervan, het coachen op competenties en een aantal persoonlijkheidstests, die de aanleg voor bepaalde competenties meten. Interesse? Je kunt gratis een demoversie van de competentietool bekijken. Surf naar: en klik op Welkom. Opgelet: deze demo werkt enkel met de competenties van Schouten en Nelissen. Voor meer informatie over account en het gebruik van de tool kan je terecht bij veerle.deconinck@bz.vlaanderen.be. Tel.: 02/ Wat wil ik? Naast je kunnen is men bij een sollicitatie ook erg geïnteresseerd in wat jij wil. Heb je daar zicht op? Weet jij wat je doelen zijn? Weet je wat jou drijft? Wat je belangrijk vindt? Is er ruimte voor jouw drijfveren en waarden in je huidige werk of ga je precies daarom op zoek naar een nieuwe job? Als je wil weten wat jij wil in je job, kunnen de loopbaanankers een verhelderend kader bieden. Een loopbaananker omvat die dingen die voor jou cruciaal zijn in een functie of werkomgeving, dat wat jou motiveert en energie geeft. De mate waarin jouw loopbaananker aan bod komt in je functie hangt sterk samen met je gevoel van tevredenheid op het werk. Naargelang het boek dat je vastneemt of de website die jij bekijkt, zal je merken dat de categorieën soms wat verschillen in aantal en benaming, maar de inhoud is dezelfde. Concreet gaat het over: algemeen management, ondernemende creativiteit, technische en functionele competentie, projectmanagement, zekerheid, pure uitdaging, autonomie, waardengeoriënteerd en gebalanceerd. Als jij weet welke jouw belangrijkste loopbaanankers zijn, kan je 13

14 zien hoe dit zich verhoudt ten opzichte van je huidige job en in welke functie of werkomgeving dit nog meer aan bod zou kunnen komen. Wil je hier meer over ontdekken? Neem dan een kijkje in hoofdstuk 3 van het loopbaanwerkboek of op de volgende sites: Waarden zijn nog een andere manier om te kijken naar wat je wil in je werk. We sommen er ter illustratie een aantal op: respect, gelijkheid, openheid, flexibiliteit, autonomie, zekerheid, bijdrage leveren, richting geven, realiseren, steun geven, relaties opbouwen, erkenning krijgen, uniek zijn, belangrijk zijn, één voelen, prestige, uitvinden, doelen hebben, creativiteit, verbeelding, samenwerken, duurzaamheid, vernieuwing, betrokkenheid, duidelijkheid, integriteit, persoonlijke ontwikkeling, eigenheid, succes, schoonheid, dienstbaarheid Ook hier kan je kijken welke waarden voor jou het belangrijkste zijn, op welke manier die aan bod komen in je huidige job en in welke functie of welke werkomgeving je waarden nog meer tot hun recht kunnen komen. Wil je hier meer over weten? Neem een kijkje op de volgende site: Als we het hebben over Wat wil ik? gaat dit zowel om dieperliggende factoren zoals je loopbaanankers en je werkwaarden, als om heel concrete zaken zoals werkvoorwaarden. Wat jij concreet verwacht van een job op financieel vlak, op vlak van woon-werkverkeer, opleiding, werkomgeving, verantwoordelijkheid, interactie met anderen, bepaalt je gewenste functie. Bijlage 1 biedt je een overzicht van allerlei werkvoorwaarden. Geef telkens aan of je ze al dan niet belangrijk vindt. Probeer op basis van deze oefening een top 5 te maken van voorwaarden die je zeker wel en liever niet in je job wil terugvinden. Prioritaire werkvoorwaarden Werkvoorwaarden die ik wil vermijden

15 Vind je deze prioritaire werkvoorwaarden terug in je huidige werk? Vind je de werkvoorwaarden die je wil vermijden terug in je huidige werk? Hoe zou je deze werkvoorwaarden beter aan bod kunnen laten komen in je werk? Kan dat in je huidige job? Zo ja, hoe dan? Om meer zicht te krijgen op wat wil ik kan je ook een kijkje nemen in hoofdstuk 3 van ons loopbaanwerkboek. Je kan een exemplaar aanvragen via of je kan het downloaden op de site 15

16 3. Wie ben ik? Een laatste element dat bij het solliciteren aan bod komt, is jouw persoonlijkheid. De mensen die de aanwerving doen, willen weten wie jij bent en of dat past bij de functie waarvoor je solliciteert. Weet jij wie je bent en welke functie daar best bij aansluit? Wat zijn je voorkeuren? Wat is jouw typische manier van reageren? Wat maakt jou uniek? Er bestaan hiervoor allerhande instrumenten en modellen. Twee veel gebruikte modellen zijn de Big Five en de Myer Briggs Type Indicator (MBTI). Er zijn heel wat testen gemaakt over dat laatste model. Daarbij kijkt men naar wat jou energie geeft (extravert versus introvert), hoe jij informatie verwerft (sensing versus intuïtion), hoe jij beslissingen neemt (thinking versus feeling) en hoe jij omgaat met de buitenwereld (judging versus percieving). Je leerstijl is nog een concept dat bepaalt wie jij bent, namelijk hoe jij leert. Iedereen heeft een typische manier waarop hij nieuwe dingen het makkelijkste leert. Volgens Kolb doorlopen we bij elk leerproces een leercyclus waarbij we concreet ervaren, reflectief observeren, abstraheren en actief experimenteren. Op basis hiervan formuleert hij 4 leerstijlen: de denker, de doener, de dromer en de beslisser. Je zal van alle stijlen wel eens gebruik maken, maar meestal heb je 1 of 2 voorkeurstijlen. Het is belangrijk je bewust te zijn van jouw leerstijl, want dit bepaalt ook in welke leeromgeving jij het beste functioneert. Ben jij bijvoorbeeld overduidelijk een doener en solliciteer je voor een beleidsfunctie? Denk even na of jij met jouw stijl wel zal matchen met een omgeving die meestal vooral denkers zoekt. Als bijlage 2 vind je een oefening die je meer inzicht geeft in je leerstijl. Herken je jezelf in het patroon dat verschijnt vanuit de oefening? Wat zegt dit over de soort werkomgeving die bij jou past? 16

17 Als je jezelf wil verdiepen in de leerstijlen, neem dan een kijkje op de volgende links: Om meer te weten te komen over wie jij bent, kan je hoofdstuk 4 van het loopbaanwerkboek doornemen. Je kan een exemplaar komen halen in het ontwikkelatelier in het Boudewijngebouw (lokaal 2B36) of je kan het downloaden op de site. Tips: - Om je professioneel profiel te bepalen, kan je de Competence Indicator invullen. Deze interactieve tool werd ontwikkeld door de Vlerick Management School en geeft je feedback over je professionele sterktes en zwaktes. Je kan daarbij eveneens een talentcertificaat bekomen om te gebruiken in je verdere loopbaan. Meer info vind je op - Door te werken vanuit je talent ga je je vooral focussen op dingen waar je van nature goed in bent. Wat zijn je talenten, hoe verhouden ze zich tegenover je werk en hoe zet je ze in? Meer info hierover vind je in je talentenwerkboek van de Vlaamse Overheid. Je kan een exemplaar aanvragen via of je kan het downloaden op de site 17

18 c. Heden: match met huidige job Je hebt een aantal oefeningen gedaan die je meer vertellen over wat je kan, wat je wil en wie je bent. Nu gaan we kijken hoe deze zaken aansluiten bij je huidige job. We gaan dus kijken naar de match tussen jou en je huidige functie. Bijlage 3 is een oefening die je hier al een eerste zicht op kan geven. Hoeveel overlap is er volgens deze oefening tussen jouw huidige en jouw ideale functie? % Kijk even terug naar de oefeningen die je in de vorige paragrafen gemaakt hebt. Wat kan je besluiten over wat je kan? Wat zegt dit besluit over de match met je huidige job? Wat kan je besluiten over wat je wil? 18

19 Wat zegt dit besluit over de match met je huidige job? Wat kan je besluiten over wie je bent? Wat zegt dit besluit over de match met je huidige job? 19

20 Als je al deze besluiten naast elkaar legt, wat zie je dan? Is er een voldoende grote match tussen jou en je huidige functie? Ja! Dan is solliciteren wellicht (nog) niet het juiste antwoord. Denk eens na: wat maakte dat je toch aan solliciteren dacht. Wissel erover van gedachte met vrienden, je P&O-verantwoordelijke of je leidinggevende. Ben je op zoek naar een vorming om jezelf te verrijken? Dan kan je bijvoorbeeld eens een kijkje op het vormingsweb nemen: Voel je jezelf de laatste tijd minder goed op je werk door conflicten met een collega? Ga de dialoog aan en laat je hierin ondersteunen als je het moeilijk vind om dit zelf te doen. Ja, maar niet erg groot Dan moeten er een aantal dingen aan je functie veranderen om de match voldoende groot te maken. Probeer uit de oefeningen af te leiden wat er voor zou kunnen zorgen dat je je beter zou voelen op je werk. Plan een gesprek met je leidinggevende of P&O-verantwoordelijke en vraag hoe dit mogelijk zou zijn. Bereid dit gesprek goed voor. Bedenk op voorhand wat je precies wil vertellen over je wensen en dromen. Wat zou er in jouw takenpakket moeten veranderen zodat je jouw sterktes ten volle kan inzetten in je functie? Welke andere rollen kan je opnemen om dit te verbeteren? Aan wie moet je dit kenbaar maken? Wie zou je daarbij kunnen helpen? Sta ook even stil bij de win van de organisatie. Bvb. hoe kan een wijziging in jouw takenpakket bijdragen tot de doelstellingen van de organisatie of hoe kan je leidinggevende geholpen zijn doordat jij meer ingezet wordt op je talent? Nee! Dan is solliciteren wellicht het juiste antwoord. Solliciteren moet je leren, dus hou er rekening mee dat dit een proces van lange duur kan zijn. Deze wegwijzer kan je alvast op weg helpen. 20

21 d. Toekomst: Professionele doelstelling 1. Werkexploratie Formuleer op basis van je verworven inzichten wat een functie voor jou minimaal moet hebben om je goed te voelen op je werk. Om aan te sluiten bij wat ik kan, komen volgende zaken best terug in mijn werk (en/of -omgeving): Om aan te sluiten bij wat ik wil, komen volgende zaken best terug in mijn werk (en/of -omgeving): Om aan te sluiten bij wie ik ben, komen volgende zaken best terug in mijn werk (en/of -omgeving): In welke functies denk je dat deze zaken aan bod komen? 21

22 2. Winnen en verliezen Voor je van start gaat met solliciteren, is het belangrijk om even stil te staan bij de gevolgen van deze keuze. De verandering zal je waarschijnlijk veel voordeel opleveren maar het is ook mogelijk dat je er zaken bij verliest. Je kan bijvoorbeeld een nieuwe uitdaging vinden maar daarvoor minder betaald worden. Of je verdient veel meer en krijgt meer verantwoordelijkheid maar je moet meer uren werken. Mogelijks laat je heel toffe collega s achter maar kan je eindelijk bezig zijn met wat je echt graag doet. Enzovoorts. Elke keuze heeft zijn gevolgen en je kan deze op voorhand niet altijd goed inschatten. Daarom is het erg belangrijk dat je jezelf bewust bent van je prioriteiten. Hierdoor kan je bepalen wat er minimaal aanwezig moet zijn in een job om er voor te gaan en wat je zeker niet wil opgeven. Wat kan je winnen door een nieuwe functie uit te oefenen? Welke voordelen zal dit jou waarschijnlijk opleveren? Wat kan je verliezen door een nieuwe functie uit te oefenen? Welke dingen zal je mogelijk moeten opgeven? Geef daarbij aan welke zaken je bereid bent op te geven en welke zaken je niet wil loslaten. Werk je bij de Vlaamse overheid en wil je meer info over je arbeidsvoorwaarden en het effect van een eventuele overstap naar een nieuwe functie, surf dan naar 22

23 3. Koppeling aan ervaring en verwezenlijking Je weet nu wat je kan, wat je wil en wie je bent. Je weet ook wat je toekomstige functie minimaal moet bieden om hieraan te beantwoorden: je kent je prioriteiten, weet wat voor jou echt belangrijk en minder belangrijk is in een job. Wanneer je deze zaken koppelt aan je eerdere werkervaringen en/of realisaties, link je het verleden en het heden aan de toekomst en heb je jouw professionele doelstelling geformuleerd. In een professionele doelstelling zeg je in één of enkele zinnen wat je in huis hebt (belangrijkste competenties, drijfveren, realisaties en ervaringen) en hoe je dit in de toekomst wil inzetten (soort functie, taken, sector ). Het zegt dus wat je in je mars hebt en waar je wil werken en geeft in die zin weer wat de match is tussen jouw persoon en je toekomstige job. Je kan er voor kiezen om een opsomming te maken van aantal doelfuncties en/of realisaties/competenties of je kan je doelstelling in volzinnen beschrijven. Hierbij geven we enkele voorbeelden ter inspiratie: Een communicatiefunctie op de pr-dienst van een internationaal bedrijf waar ik op termijn kan doorgroeien naar een functie met meer verantwoordelijkheden die aansluit bij mijn managementvaardigheden en -achtergrond. Uitwerken van technische opleidingsprogramma s voor administratieve en commerciële medewerkers Ervaring op alle vlakken van personeelsbeleid: rekrutering, remuneratiebeleid, expatproblematiek, opleiding en vorming, verzekeringen, empolyee relations, Belangrijke verwezenlijkingen: - sluiting van een afdeling + onderhandelingen over een sociaal plan - reorganisatie met collectief ontslag. Ik ben een multidisciplinaire productmanager met ambitie. Ik zoek een leidinggevende functie in een high tech omgeving, waarin ik kan meedenken over de bedrijfsmatige processen en mijn team kan aanzetten snel tot een concreet en kwalitatief hoogwaardig product te komen. Ik wil mijn deskundigheid en jarenlange ervaring rond vorming van volwassenen, procesopvolging bij communicatie en netwerken inzetten in functie van organisaties en cursisten. Formuleer hier jouw professionele doelstelling: Deze professionele doelstelling wordt je uitgangspunt om te solliciteren. Het kan een richtlijn zijn bij het zoeken naar vacatures en vormt de start van je Curriculum Vitae. 23

24 e. Omgaan met verandering Wanneer je bezig bent met solliciteren, sta je op het punt te veranderen van job. Misschien heb je de klik al gemaakt, misschien dringt het pas echt tot je door als je eerste week op je nieuwe werk achter de rug is. Veranderen betekent altijd loslaten, afscheid nemen van het vertrouwde. Wanneer je de verandering zelf in gang zette, is dit meestal precies wat je op dat moment nodig hebt, maar daarom is het niet minder eng. Wanneer je gedwongen wordt te veranderen (bv door ontslag), ligt het natuurlijk nog moeilijker. In beide gevallen moet je jezelf openstellen voor het onbekende en dat brengt heel wat onzekerheid en twijfel met zich mee. Niet iedereen heeft het even moeilijk met verandering. Dit heeft ook te maken met jouw persoonlijkheid: welke mate van onzekerheid voelt voor jou comfortabel aan? Voor de mensen die het proces van verandering lastig vinden, geven we wat uitleg en tips. Het is erg belangrijk om te spreken over wat er gebeurt want de angst en onmacht die verandering soms uitlokt, heeft niet alleen een effect op jou maar ook op je omgeving. Door in dialoog te gaan over wat er gebeurt en hoe je jezelf hierbij voelt, vermijd je conflicten en misverstanden. Denk er ook over na hoe je dit zal bespreken met je ruimere omgeving. Op een bepaald moment zal men vragen stellen; wat wil je dan vertellen? Om je meer inzicht te verschaffen in het proces van verandering, leggen we kort de veranderingscyclus van Kubler Ross uit. Dit model kan je helpen om er bewuster mee om te gaan, vooral als het gaat om veranderingen waar je zelf niet voor gekozen hebt. Je kan over het algemeen 3 fasen onderscheiden bij verandering. Elke fase brengt typisch een aantal gevoelens met zich mee. In de eerste fase, de afscheidsfase, zal je verstarren en ontkennen wat er gebeurt. Je onderdrukt je gevoelens en minimaliseert wat er gebeurt. In de overgangsfase lukt het niet meer om te ontkennen. Vaak steken dan woede, schuld, schaamte en wantrouwen de kop op. Om hier uit te geraken is het belangrijk je gevoelens en de feiten uit elkaar te halen. Geregeld ga je in deze fase onderhandelen met jezelf om aan de gevolgen van de verandering te ontkomen. Wanneer je daar door bent, word je geconfronteerd met je verlies en je verdriet. Je bereikt de bodem. Stilletjes aan kan dan terug ruimte ontstaan voor perspectief. Dan ben je in de laatste fase beland: het nieuw begin. Hierin ga je de verandering accepteren en experimenteren met de nieuwe situatie. Hoewel je soms even kan terugvallen, zal de verandering langzaamaan deel gaan uitmaken van je leven om uiteindelijk helemaal geïntegreerd te zijn. 24

25 Heb je ooit een vergelijkbaar proces doorlopen? Wie/wat heeft je er toen doorheen geholpen? Kan je jezelf nu in één van die fasen plaatsen? Wie/wat heb je nodig om de volgende stap te zetten? Tips: - Hou voor ogen dat ingrijpende veranderingen uiteindelijk tot betekenisvolle levenslessen leiden. - Maak een duidelijk onderscheid tussen gevoelens en feiten. - Maak ruimte voor je gevoelens. Ze zijn er, dus probeer er bewust mee om te gaan. Zoek een manier waarop dat voor jou het beste kan. - Zoek niet te snel naar oplossingen. Doorleef de situatie en de gevoelens eerst. - Vertrouw op je veerkracht. - Als je te diep gaat of te veel naar binnen keert, zoek dan manieren om naar buiten te treden of je uit te drukken. - Blijf in contact en dialoog met anderen. 25

26 26

27 Hoofdstuk 2 Portfolio opstellen Als je vertrouwen hebt, hoef je niet de gehele trap te zien om de eerste stap te zetten. (Martin Luther King) Het belangrijkste in het leven is niet waar je nu bent, maar in welke richting je je begeeft. (Oliver Wendell Holmes) Of je nu denkt dat je iets wel kunt of dat je iets niet kunt, meestal krijg je gelijk. (Henry Ford) 27

28 a. Wat is een portfolio? Een portfolio is een persoonlijke (soms digitale) map waarin je beschrijft wat je kan en hoe je jezelf verder wil ontwikkelen. Het is een overzicht van je werken en/of verwezenlijkingen. Je kan het gebruiken om je toekomstige werkgever te laten zien wat je in je mars hebt. Daarnaast helpt een portfolio je om na te denken over wat je bereikt hebt en wat je in de komende tijd nog wilt leren. Oorspronkelijk is een portfolio een begrip vanuit de creatieve wereld: het is een map waarin schilders, modellen, reclamemakers, architecten, hun werk verzamelen om een potentiële opdrachtgever kennis te laten maken met hun stijl en te overtuigen van hun kwaliteit. De laatste jaren wordt dit ook meer en meer gebruikt in het (hoger) onderwijs. Daar zal een portfolio naast schoolresultaten bijvoorbeeld stageverslagen, schriftelijke werkstukken en andere realisaties bevatten. Gaandeweg krijgt het portfolio ook meer aandacht in het sollicitatiegebeuren. Het wordt nog niet standaard gevraagd, maar het kan zeker een meerwaarde zijn om dit op te maken en aan je toekomstige werkgever voor te leggen. 28

29 b. Een portfolio samenstellen Elk portfolio ziet er anders uit, maar het is belangrijk een zekere structuur en standaard te volgen. De onderstaande aspecten zijn hierin fundamenteel. 1. Je curriculum vitae (CV) Dit gedeelte van het portfolio kennen we het beste. In de context van solliciteren wordt het zo goed als altijd gevraagd. Dit document presenteert je professionele zelf en bevat de feiten over je professionele loopbaan: je leer- en werkervaringen. De leerervaring gaat zowel over formele (onderwijs- en opleidingsgegevens) als nietformele leerervaringen (leren op de werkplek). Het CV moet aangeven welke bijdrage jij kan leveren, hoe je inzetbaar bent. Verder in dit hoofdstuk geven we meer informatie en tips om een goed CV op te maken. 2. Analyse van competenties Je kan (eventueel aan de hand van een functiebeschrijving of het competentieprofiel) per competentie een persoonlijke analyse maken: in welke mate beheers je deze competentie, ben je hier al in gegroeid, wat moet je nog bijleren,? Je reflecteert over je eigen kunnen. In het kader van een sollicitatie doe je dit vooral voor de competenties van de vacature, maar je kan dit ook doen vanuit je laatste of meest relevante functie. Baseer je voor deze analyse grotendeels op je eigen inschatting en reflectie, maar je kan ook de oordelen van mensen waarmee je werkt betrekken (zowel leidinggevenden als collega s en klanten). Als je solliciteert voor een functie bij de Vlaamse overheid, kan je aanvullend op het functieprofiel gebruik maken van het competentiewoordenboek van de Vlaamse overheid. Daarin staat per competentie een beschrijving met een aantal gedragsindicatoren. Zo kan je jezelf nog beter inschatten. Meer informatie vind je op kijk onder van A tot Z bij competentiemanagement. Vind je het moeilijk om jezelf in te schalen? Neem dan contact op met je P&Overantwoordelijke om aan de slag te gaan met de competentietool van de Vlaamse overheid of speel het competentiespel (Rik Luijmes, uitgeverij Thema, 2004). Wanneer je solliciteert voor een functie bij de Vlaamse overheid, kan je er ook voor kiezen om de 4 waardegebonden competenties uit te werken aan de hand van uitgewerkte voorbeelden. Dit gedeelte van je portfolio is de plaats om aan te tonen dat je over bepaalde competenties beschikt die noodzakelijk zijn voor de functie die je ambieert. Deze competenties kunnen eventueel erkend worden als eerder verworven competenties (EVC s). Om EVC s te laten erkennen, moet je een portfolio opstellen waarvoor een aantal specifieke regels gelden, zeker wat het dossierdeel betreft. Meer weten? Neem een kijkje op of op: in_de_praktijk/12_portfolioprincipes.html. 29