Bezieling in de Zorg Is er een alternatief voor de vermarkting?

Transcriptie

1 Bezieling in de Zorg Is er een alternatief voor de vermarkting? Luk Bouckaert K.U.Leuven & SPES Academie Oostende, 26 maart 2010 Bezieling in de Zorg Vermarkting als uitdaging Wat is vermarkting Externe en interne vermarkting van de zorg Reacties op vermarkting Bezielend Ondernemen als alternatief Bezieling en spiritualiteit Ondernemen als spiritueel project Bezielend Ondernemen in praktijk Bezieling in de zorg Spirituele audit Resultaten onderzoek 1

2 Vermarkting als uitdaging Drie maatschappelijke ordeningsbeginselen: markt (vrije ruil, eigen voordeel) overheid (wet, gelijke rechten) engagement (waarden, verbondenheid) Maatschappelijke systemen zijn een mix van de drie beginselen Vermarkting betekent een toenemende dominantie van de marktlogica ten koste van gelijkheid en verbondenheid Globalisering versterkt de vermarkting Vermarkting in de zorg Extern: meer privatisering van de zorginstellingen, minder financiering door de overheid spanning tussen marktgericht zorgaanbod en het recht op basiszorg voor iedereen Intern: meer management in functie van competitie en kostenefficiëntie spanning tussen efficiëntie en zorgcultuur 2

3 Reacties op de vermarkting Afwijzing van de vermarkting en de globalisering: herwaardering van traditie, eigen cultuur, locale gemeenschap Meer overheid als externe correctie op de markt Werken aan een andere vorm van globalisering en ondernemerschap Waardegedreven of bezielend ondernemen Begin met jezelf Notker Wolf : Waarop wachten wij? «Ik zie een globale concurrentie op ons afkomen, die ons uit al onze dromen zal wakker schudden. De verzorgingsstaat heeft behoefte aan gehoorzame, berustende, ontmoedigde, en ook onmondige en onmondig gemaakte burgers. Wij moeten onze vrijheid terugwinnen Hoe ziet een humaan management eruit?volgens mij bestaat er een voorbeeld dat wordt ontwikkeld in de regel van Benediktus ( model van co-creatief leiderschap ) 3

4 Bezielend Ondernemen Wanneer je een schip wil bouwen breng dan geen mensen bij elkaar om hout aan te slepen, werktekeningen te maken taken te organiseren en het werk in te delen. Maar leer de mensen verlangen naar de uitgestrektheid van de zee. Het schip komt er dan zeker, de geschikte bemanning ook Antoine de Saint-Exupery. Bezieling is méér dan competentie Een competentie is het vermogen om een bepaald doel te realiseren door aanwending van specifieke regels, instrumenten en vaardigheden Bezieling is het geraakt/geïnspireerd zijn door de ziel van de dingen d.w.z. door hun intrinsieke zijnswaarde en betekenis 4

5 Spiritualiteit Spiritualiteit is de kunst om een inspirerend (bezielend) leven te leiden = leven vanuit de geest/spiritus (voorbij de ratio en de emoties) = de geest is het punt in mijn bewustzijn waar ik verbonden ben met al wat is en met de ultieme Grond van alle leven (het diepe zelf) = het punt waar mijn geest de Geest als Scheppende Kracht in alles raakt Spirituele vorming Noodzaak van spirituele vorming: oefeningen in verstilling, mindfulness, meditatie, versobering, lectuur van inspirerende teksten enz Spiritualiteit is een publiek goed: elk kind heeft recht op spirituele ontwikkeling. De spanning tussen religie en spiritualiteit 5

6 Drie vormen van spiritualiteit Spirituele scholen (kloosters, koranscholen, kerken, religieuze gemeenschappen, New Age) Protest- en bevrijdingsbewegingen (Joodse exodus, woestijnmonniken, andersglobalisten) Profane spiritualiteit of de kunst van het alledaagse (gezinsspiritualiteit, bedrijfsspiritualiteit, spiritualiteit van de school, professionele spiritualiteit) (Zie K. Waaijman, Spiritualiteit. Vormen, grondslagen, methoden, 2000) Kunst van het alledaagse «Voor de verlichting hout hakken en water halen. Na de verlichting hout hakken en water halen.» (Boeddhistische uitspraak) 6

7 Ondernemen als spiritueel project Ondernemen als markt- en winstgerichte activiteit (commerciële opvatting van ondernemen) Ondernemen als maatschappelijk verantwoorde activiteit (MVO opvatting van ondernemen) Ondernemen als bezielde en bezielende activiteit (ondernemen als co-creatie) Spiritualiteit werkt Kenmerken beziel(en)de ondernemingen: Persoonlijke gedrevenheid: ondernemen als roeping Passie voor kwaliteit: product als relationeel goed Sociale betrokkenheid: radicalisering van MVO praktijk. 7

8 Spirituele audit onderzoek naar de wijze waarop mensen hun spirituele verlangens vertalen in concrete behoeften en verwachtingen en de mate waarin deze behoeften gerealiseerd worden in en door organisaties. In: Bouckaert L., Depuydt A. & Hutsebaut D., Spiritualiteit, Fundament van zorg. Een spirituele audit in Vlaamse woon-en zorgcentra, Caritas en SPES, Dimensies van spiritualiteit De ecologische dimensie (verbondenheid met de natuur) De sociale dimensie (verbondenheid tussen mensen) De tijdsdimensie (beleving van tijd en eeuwigheid, verleden en toekomst, hier en nu) De religieuze of sacrale dimensie (verbondenheid met de Bron van het leven, rituelen en symbolen) De waardedimensie (aandacht voor immateriële waarden, soberheid, vreugde, zin van lijden) 8

9 Ecologische dimensie 1. Een seizoenshoek in de voorziening (bloemschikking of andere natuurdecoratie) (3) 2. Een huisdier(en) in de voorziening (11) 3. Kansen krijgen tot natuurbeleving (geleide wandeling, bloemschikken, bezoek aan natuurgebied) (22) 4. Een stille natuurplek in de buurt (26) 5. Een kruidentuin, moestuin, bessenhoek in of nabij de voorziening (30) 6. De seizoenen van de jaarkring aandacht geven (31) 7. Acties steunen voor het redden van de bedreigde natuur (41) 8. Voorkeur voor milieubewust voedsel en producten (41) 9. Mogelijkheid tot dagelijkse wandeling buiten (45) 10. Bewust ecologisch omgaan met water, energie, materialen, afvalverwerking (50) Dimensies van spiritualiteit GEWENST GEREALISEERD 1. Sociaal 5,24 4,70 2. Tijd 4,90 4,27 3. Religie 4,73 4,45 4. Immaterieel 4,63 3,97 5. Ecologie 4,48 3,74 9

10 Veranderingsbehoeften Een beleid tegen stress en overdrukte 1,39 Ecologisch omgaan met water, energie, 1,07 Kruidentuin, moestuin, bessenhoek 0,97 Een schrijfboek voor zieleroerselen 0,95 Inspirerende (scheur)kalender 0,94 Acties vr. bedreigde natuur 0,93 Gesprek over sterven 0,92 Milieubewust voedsel en producten 0,90 Eenzaamheid bespreekbaar maken 0,87 Een huisdier in de instelling 0,84 organisatiewaarden Organisatiewaarden Gewenste waarde Gerealiseerde waarde Verschil 1. Teamgeest 5,69 4,83 0,86 2. Efficiëntie 5,41 4,69 0,72 3. Vertrouwen 5, 27 4,27 1,00 4. Innovatie 5,22 4,31 0,91 5. Kostenbeheer 5,21 5,03 0,18 6. Wettelijkheid 5,21 4,56 0,65 7. Duidelijkheid 5,19 4,46 0,73 8. Sociale alertheid 5,18 4,49 0,69 9. Klantgerichtheid 5,16 4,48 0, Creativiteit 5,14 4,46 0, Hiërarchie 4,98 4,61 0, Solidariteit 4,78 3,91 0,87 10