De wereld in vogelvlucht

Transcriptie

1 De wereld in vogelvlucht Handleiding Erik Appelman

2 Inleiding In het Schooltv-project De wereld in vogelvlucht wordt een geografi sch beeld geschetst van de wereld. De vragen: wat, waar en waarom daar staan daarbij centraal. Azië, het Midden-Oosten, Australië, Afrika, Noord-Amerika en Zuid-Amerika zijn de delen van de wereld die aan bod komen. Iedere afl evering geeft een beeld van de geografi sche ligging, het klimaat, het landschap, de cultuur en de levenswijze van de mensen. Ter verduidelijking is in De wereld in vogelvlucht gekozen voor landen die representatief zijn voor de delen van de wereld. Naast de algemene thema s wordt in iedere afl evering één onderwerp nader belicht. Zo wordt in India het leven in de grote stad en de krottenwijken in beeld gebracht. In het Midden-Oosten komt het nomadenbestaan in de woestijn van Jordanië aan bod. Ook aan de invloed van de Islam op het dagelijkse leven wordt aandacht besteed. In Australië staan het leven en de inrichting van de The Great Outback, het dunbevolkte binnenland, en de menselijke activiteiten in Sydney centraal. In Zuid-Afrika wordt de invloed van de voormalige apartheid op het leven in de stad en de waterproblematiek van Johannesburg in beeld gebracht. In de Verenigde Staten worden de bedreigingen waar Los Angeles mee te maken heeft, zoals aardbevingen en luchtvervuiling, bestudeerd. In het laatste tvprogramma komt het tropische regenwoud van de Amazone prominent in beeld. Ook worden het leven van de Amazoneindianen en de voortschrijdende houtkap behandeld. De tv-programma s van De wereld in vogelvlucht worden op een dynamische en leerzame manier gepresenteerd. Hierdoor sluit De wereld in vogelvlucht goed aan bij het niveau en de belevingswereld van de leerlingen. Algemene doelstellingen Kennis en begrip Leerlingen kunnen geografi sche ligging, landschappen, klimaten, culturen en levenswijzen in zes verschillende werelddelen (Azië, Midden-Oosten, Australië, Afrika, Noord- Amerika en Zuid-Amerika) onderscheiden. Leerlingen herkennen verschillen tussen landschappen, culturen en levenswijzen van de zes werelddelen en kunnen de verschillen omschrijven. Leerlingen kunnen de samenhang tussen landschap, klimaat en inrichting door de mens in de verschillende werelddelen beschrijven. Vaardigheden (werkboekje) Leerlingen kunnen de opgedane geografi sche kennis en het ontwikkelde geografi sche beeld toepassen in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Houding Leerlingen ontwikkelen een objectieve benaderingswijze van vreemde landen en culturen, gebaseerd op geografi sche kennis en feiten. Aansluiting bij de kerndoelen De wereld in vogelvlucht sluit aan bij de kerndoelen 47, 49 en 50 die zijn geformuleerd voor het onderdeel ruimte. 47. De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan (...) de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. 49. De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van bevolkingsconcentraties en godsdiensten, van klimaten, energiebronnen en van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. 50. De leerlingen (...) ontwikkelen een eigentijds geografi sch wereldbeeld. Aan de belangrijkste kernbegrippen wordt in de serie aandacht besteed. In de inhoud per programma staat aangegeven welke kernbegrippen aan bod komen. Aansluiting bij de aardrijkskundemethodes De tv-programma s hebben tot doel de leerling te interesseren in de kernleerstof en bieden ondersteunende informatie om onderdelen omschreven in de kerndoelen te verduidelijken. De zes werelddelen en landen die worden belicht komen vrijwel in iedere aardrijkskundemethode voor. De wereld in vogelvlucht sluit goed aan bij diverse methoden. Het schema hieronder geeft aan hoe en waar de tv-programma s aansluiten op de Werelddeel Azië Midden-Oosten Australië Afrika Noord-Amerika Zuid-Amerika Methode Geobas (Wolters Noordhoff) 5, 6, 7, 8, Hoofdstuk 2, , 14 Hier en daar (Malmberg) 1, 3, , 8 5 7, 9 De wereld van dichtbij (Thieme Meulenhoff) 4, 5, 7 4, 6, 8 1 6, 7 1 3, 9 Een wereld van verschil (Malmberg) 2, 6 4, 7, , 5 4 Land in zicht (Zwijsen) Wijzer door de wereld (Wolters Noordhoff) De wereld in vogelvlucht

3 door u gebruikte methode. De volgorde van de afl everingen is willekeurig en niet gelinieerd aan een bepaalde methode. De kijkvolgorde van de afl everingen kan dus door de leerkracht zelf worden bepaald. programma 1 Azië India Leerlingen kunnen het veelzijdige landschap en de cultuur van India beschrijven. Leerlingen kunnen de invloed van het klimaat en het landschap op de inrichting van India uitleggen. Leerlingen kunnen de sociale en culturele contrasten in de Indiase maatschappij beschrijven. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van Azië en India toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud Het tv-programma over Azië zoomt in op één van de grootste landen met een miljardenbevolking: India. Er wordt een verband gelegd tussen de verscheidenheid in het klimaat en diversiteit in het landschap. Vanuit het hooggebergte van de Himalaya wordt de Ganges gevolgd naar de Indische oceaan. Onderweg maken de leerlingen kennis met Hindoestaanse tradities en gewoonten, zoals crematie aan de Ganges en de heilige koe. In de stad komen de grote welvaartsverschillen tussen rijk en arm en het ruimtelijke contrast tussen het moderne centrum en de arme krottenwijken aan bod. Kernbegrippen evenaar - hooggebergte - rivieren - laagvlakte - geloof - Hindoeïsme - cultuur - traditie - gewoonten - centrum - krottenwijken. Topografie Azië - India - Himalaya - Ganges - Calcutta (Kolkata). Weetjes in vogelvlucht Azië: Azië is het grootste continent ter wereld met een oppervlakte van km 2. Azië is het continent met de meeste inwoners ter wereld: Het grootste gebergte (op land) is de Himalaya, 2500 km lang, km breed. De hoogste berg ter wereld ligt in dit gebergte. Het is de Mount Everest: deze is meter hoog en ligt op de grens van China en Nepal, dus niet in India. India: 17% van de totale wereldbevolking woont in India (1,1 miljard mensen) Meer dan 80% van de inwoners van India is Hindoe, moslims volgen met meer dan 10%. In India kan in het woestijngebied de temperatuur oplopen tot 45 graden Celsius. In de Himalaya daalt, op grote hoogte, de temperatuur tot 60 graden Celsius. Een verschil van ruim 100 graden dus. Met een gemiddelde jaarlijkse regenval van 1187 cm is Mawsynram in India de natste plaats ter wereld. Ter vergelijking: in Nederland valt gemiddeld 800 mm neerslag per jaar. programma 2 Midden-Oosten Jordanië Leerlingen kunnen de invloed van het klimaat en het landschap op de inrichting van Jordanië uitleggen. Leerlingen kunnen de levenswijze van de mensen in de arme, droge gebieden van Jordanië beschrijven. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van het Midden-Oosten en Jordanië toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud Het tv-programma over het Midden-Oosten gaat in op Jordanië. In dit gebied overheerst de woestijn, zowel in natuurlijk opzicht als in de invloed op het menselijke bestaan. Jordanië is daarmee exemplarisch voor de meeste landen in het Midden-Oosten. In het tv-programma wordt het leven van de mensen in droge gebieden belicht met daarbij aandacht voor de bestaanswijze en de omgang met het schaarse water. Uiteraard komt de Islam aan bod en de invloed van het geloof op de levenswijze van de mensen in de stad en de woestijn. De rondreis door Jordanië eindigt aan de oevers van de Dode Zee waar, door het toenemende waterverbruik, het water steeds zouter wordt. Kernbegrippen woestijn - nomaden - oase - irrigatie - cultuur - geloof - Islam - Moskee - Moslim - toerisme - centrum - platteland. Topografie Midden-Oosten - Afrika - Europa - Azië - Jordanië - Amman - Dode Zee. De wereld in vogelvlucht 3

4 Weetjes in vogelvlucht Azië: Het Midden-Oosten is uiteraard geen werelddeel. Het ligt op het kruispunt van drie grote werelddelen: Europa, Azië en Afrika. Het Midden-Oosten bestaat voornamelijk uit woestijn. De Arabische woestijnen zijn samen, op de Sahara na, de grootste woestijn ter wereld. Jordanië en de Dode Zee: 60% van de bevolking van Jordanië is van Palestijnse afkomst. Akaba is de droogste plaats in Jordanië. Er valt jaarlijks gemiddeld 35 mm neerslag (In Nederland is dat 800 mm). Het laagste punt ter wereld (op land) zijn de oevers van de Dode Zee: ca. 400 meter onder zeeniveau. Het Dode Zee-water bestaat voor 1/3 uit zout. Het zoutgehalte is zo hoog dat een mens er zonder moeite in blijft drijven. (Oceaanwater bestaat voor 3% uit zout). Het zout in de Dode Zee komt diep uit de aarde. Het water van de Dode Zee ligt ingesloten tussen de bergen en kan niet wegstromen. Het kan alleen weg door verdamping. Bij verdamping blijft het zout achter. Daarom blijft de Dode Zee zo zout. Iedere dag verdampt er ruim 8 miljoen ton water uit de Dode Zee. De droge, zoute Dode Zee trekt veel toeristen. De Dode Zee levert ook veel geld op door de winning van kaliumzouten. Kernbegrippen woestijn - jagers en verzamelaars - kolonisten - mijnbouw - grondstoffen - toerisme - havenstad - visserij - buitenwijk - centrum - fi les. Topografie Australië - Sydney. Weetjes in vogelvlucht Australië is het grootste eiland ter wereld. Australië heeft een oppervlakte van km 2. Het is het op acht na grootste land ter wereld. Australië heeft 20 miljoen inwoners. Op zo n groot oppervlak betekent dat dus een hele lage bevolkingsdichtheid. 90% van de mensen woont in de steden langs de oostkust. Sydney is de grootste stad van Australië, maar niet de hoofdstad. Dat is Canberra. Australië bestaat voor 60% uit steppe en woestijn. Australië ligt op het zuidelijk halfrond. De seizoenen zijn daar tegenovergesteld aan die van ons. Kerstmis wordt dan ook midden in de zomer gevierd. De oorspronkelijke bewoners van Australië zijn de Aboriginals. Zij zijn, met hun jaar oude geschiedenis, het oudste volk ter wereld. Tegenwoordig is nog maar 1% van de Australiërs Aboriginal. Australië is een onafhankelijk land. Formeel staat de Britse koningin aan het hoofd. Dit komt omdat Australië vroeger een Engelse kolonie was. programma 3 Australië Leerlingen kunnen de invloed van het klimaat en het landschap op de inrichting van Australië uitleggen. Leerlingen kunnen de levenswijze van de mensen in de droge gebieden van Australië beschrijven. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van Australië toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud In het tv-programma over Australië gaat de aandacht uit naar het leven in de woestijn en de manier waarop de mens omgaat met het landschap. In The Great Outback wordt een beeld geschetst van de extensieve veeteelt en hoe de Aboriginals zijn verjaagd uit hun omgeving. Ook is er aandacht voor de mijnbouw, waarvoor delen van de woestijn zijn omgeploegd. In contrast met het droge westen volgt daarna het groene zuidoosten met grote steden als Sydney. Het leven in deze grote westerse stad wordt nader onder de loep genomen. programma 4 Afrika - Zuid-Afrika Leerlingen kunnen de problemen en oplossingen van het gebrek aan zoet water in Zuid-Afrika uitleggen. Leerlingen kunnen de ruimtelijke gevolgen van de apartheidspolitiek en de afschaffi ng daarvan omschrijven. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van Afrika toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud Het tv-programma over Afrika begint in het savannegebied in het noordoosten van Zuid-Afrika en werpt een blik op het toerisme in het Krügerpark. In het semi-aride gebied ten zuiden hiervan speelt watertekort een belangrijke rol. Wat zijn hiervan de gevolgen en welke oplossingen heeft men bedacht? Ook is er aandacht voor het leven in de grote stad, zoals de invloed van de apartheidspolitiek in Johannesburg en de vorming van de townships. De afschaffi ng van de apartheid veroorzaakt een nieuwe migratiestroom die de ruimtelijke inrichting van Zuid-Afrika defi nitief zal veranderen. 4 De wereld in vogelvlucht

5 Kernbegrippen savanne - toerisme - stuwmeer - centrum - apartheid - buitenwijken/buitensteden - krottenwijken. Topografie Afrika - Zuid-Afrika - Johannesburg. Weetjes in vogelvlucht Afrika: Afrika is na Azië het grootste continent ter wereld met een oppervlakte van km 2. In Afrika vinden we 53 onafhankelijke landen. Daarmee is Afrika het continent met de meeste landen. Een derde van het totale oppervlak van Afrika bestaat uit woestijn, waaronder de grootste woestijn ter wereld: de Sahara. De langste rivier ter wereld, de Nijl, stroomt door Afrika (6.825 km lang, dat is van Nederland naar India). Zuid-Afrika: Bij de zuidkaap komen de Atlantische en de Indische Oceaan bij elkaar. De koele Atlantische Oceaan komt in contact met de warme Indische Oceaan. Dit levert verraderlijke stormen en hardnekkige mist op voor de kust van de kaap. Lesotho is een goed voorbeeld van een enclave. Het is een onafhankelijk land, volledig omsloten door Zuid-Afrika. Kernbegrippen landbouw - akkerbouw - (extensieve) veeteelt - hooggebergte - wereldstad - wolkenkrabbers - centrum - buitenwijken - voorstad - aardbevingen - luchtverontreiniging. Topografie Noord-Amerika - Verenigde Staten van Amerika - Rocky Mountains - Los Angeles. Weetjes in vogelvlucht Noord-Amerika: Noord-Amerika heeft ruim een half miljard inwoners. Meer dan de helft daarvan woont in de VS. VS: De VS is qua oppervlakte het op drie na grootste land ter wereld (na Rusland, Canada en China). De VS bestaat uit vijftig staten (waaronder Alaska en de Hawaï). In de vlag van de VS staan vijftig sterren die de staten symboliseren. De dertien rode en witte strepen in de vlag symboliseren de eerste dertien onafhankelijke staten van Amerika. De VS is het westerse land met de meeste inwoners: ruim inwoners. Los Angeles heeft (met voorsteden) evenveel inwoners als Nederland: ruim 16 miljoen. programma 5 programma 6 Noord-Amerika - Verenigde Staten van Amerika Leerlingen kunnen het gebruik van het droge landschap in de Midwest van de VS beschrijven. Leerlingen kunnen de gevolgen van aardbevingen in het westen van de VS omschrijven. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van Noord-Amerika en de Verenigde Staten toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud Het tv-programma over Noord-Amerika behandelt de Verenigde Staten van Amerika. Hoe gaan mensen om met de uitgestrekte vlakten in het midden van de VS? Grote graanvelden en extensieve veeteelt passeren de revue. Over het hooggebergte van de Rocky Mountains en door het droge westen leidt de weg naar de grote bevolkingsconcentraties aan de westkust. Daar aangekomen wordt een kijkje genomen in de uitgestrekte wereldstad, Los Angeles, waar aardbevingen en luchtverontreiniging het menselijk bestaan bedreigen. Toch blijft de stad groeien. Zuid-Amerika - Brazilië Leerlingen kunnen vertellen hoe de rivier de Amazone ontstaat vanuit de Andes. Leerlingen kunnen vertellen waarom het bestaan van de Amazone-indianen wordt bedreigd. Leerlingen zijn in staat oplossingen te formuleren die de houtkap kunnen tegengaan. Leerlingen passen de opgedane geografi sche kennis van Zuid-Amerika en Brazilië toe in concrete lesopdrachten en kaartvaardigheid-opdrachten in het werkboek. Inhoud Het tv-programma over het tropisch regenwoud van de Amazone begint hoog in het Andesgebergte. Hier ontspringen de vele rivieren die uiteindelijk samen de Amazone vormen. Het stroomgebied van de Amazone vormt tevens het grootste regenwoud ter wereld. In het oerwoud leven de oorspronkelijke bewoners, de Amazone-indianen, voornamelijk van de jacht en het verzamelen van vruchten. Hun huizen staan op palen, die hen beschermen tegen nattigheid en ongedierte. Het bestaan van de indianen wordt bedreigd door de oprukkende kolonisten. Goudzoekers, veeboeren en mijn- en houtkapbedrijven De wereld in vogelvlucht 5

6 drijven de indianen weg. Het aantal Indianen neemt dan ook drastisch af. Er zijn steeds meer mensen die actie voeren voor het woud en de Indianen. Misschien dat de vernietiging van het regenwoud zo een halt toe kan worden geroepen. Kernbegrippen hooggebergte - rivier - evenaar - tropisch regenwoud - kroonlaag - indianen - leefgebied - vervuiling - houtkap - mijnbouw - wegen - actiegroepen. Topografie Zuid-Amerika - Andes - Amazone (rivier/regenwoud) - Brazilië - Atlantische Oceaan. Weetjes in vogelvlucht Amazone: De Amazonerivier is ongeveer km lang en ontspringt op m hoogte in het Andesgebergte. Na de Nijl is de Amazonerivier de langste ter wereld. De Amazonerivier heeft de grootste waterverplaatsing ter wereld. Er stroomt liter water per seconde de Atlantische Oceaan in. De lengte van rivier en zijrivieren is meer dan km. Dat is één en een kwart keer de aarde rond. Het Amazoneregenwoud heeft een oppervlakte van 4 miljoen km 2. Daar kan Nederland bijna 100 keer in. Het Amazoneregenwoud heeft een zeer hoge neerslag: mm per jaar (Nederland: 800 mm). De temperatuur in het Amazoneregenwoud ligt altijd boven de 25 graden Celcius. de wereld In het midden van het werkboekje staat een satellietkaart van de wereld. Deze plaat kunnen de leerlingen uit hun boekje halen en op hun kamer hangen. Sta dit pas toe als alle opgaven uit het boekje zijn gemaakt. De leerlingen hebben in de eindopdrachten de kaart nog nodig. U kunt de kaart ook gebruiken om de verhoudingen van land en water op de wereld en de verhoudingen land en bruikbaar land te benadrukken. Gebruik daarvoor de volgende gegevens. Wereldweetjes in vogelvlucht: water en land Water: 70% van het aardoppervlak is water. 97,5% van al het water op aarde is zout. Van de 2,5% zoet water is 2,2% diep in de grond en in ijs opgeslagen. Er is dus maar 0,3% beschikbaar voor consumptie. Land: 30% van het aardoppervlak is land. 91% is (nu nog) onbruikbaar land (te koud, te droog, te nat). Van het totale aardoppervlakte is een heel klein gedeelte stedelijk landschap. 3% van al het land wordt gebruikt als akkerland. 6% van het totale landoppervlak is grasland. Lessuggestie - groepsopdracht 1 Deze opdracht kan voorafgaand aan De wereld in vogelvlucht worden gedaan. Leerlingen verwoorden hun voorkennis over de werelddelen aan de hand van een aantal geografi sche termen. Leerlingen presenteren hun geformuleerde voorkennis aan hun medeleerlingen. Stap 1: benodigdheden - blokjes post-its (zelfkleef-briefjes) - grote wereldkaart Stap 2: voorbereiding Leerlingen mogen geen enkel boek, atlas of kaart gebruiken voor deze opdracht. Verdeel de leerlingen in groepjes van vier á zes leerlingen en deel de blokjes post-its uit aan de groepjes leerlingen. Ieder groepje leerlingen krijgt een werelddeel toebedeeld. Laat de leerlingen eventueel een werelddeel kiezen. Keuze uit: Azië, Midden-Oosten, Australië, Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika. Stap 3: opdracht Leerlingen brainstormen samen over hun beeld van het werelddeel. Ieder groepje krijgt de opdracht hun werelddeel te presenteren aan de hand van briefjes. Leerlingen gebruiken uiteindelijk maximaal tien post-it - briefjes. Op elk briefje schrijven ze een woord op dat te maken heeft met het werelddeel. Maximaal drie woorden mogen namen van landen zijn. U kunt de leerlingen helpen bij hun zoektocht met algemene begrippen als klimaat, landschap, cultuur, enzovoort op het bord te schrijven. Eventueel kan Europa als voorbeeld dienen. Let op: geef de groepjes ruim de tijd (10 á 15 minuten) om hun beeld per werelddeel op te schrijven. Ieder groepje leerlingen krijgt dezelfde opdracht, maar telkens over een ander werelddeel. Stap 4: presentatie Hang de wereldkaart in de klas. Laat de leerlingen (om de beurt) de briefjes op het juiste werelddeel plakken. Per groepje moeten de leerlingen hun werelddeel presenteren. Ze gebruiken hun eigen informatie van de briefjes. Zo vertellen ze zelf wat over het betreffende werelddeel aan de andere leerlingen. 6 De wereld in vogelvlucht

7 Stap 5: afronding en evaluatie De leerlingen die niet presenteren, luisteren en krijgen naderhand de mogelijkheid om vragen te stellen. Zorg voor de structuur. De briefjes kunnen eventueel op de wereldkaart blijven zitten, zodat leerlingen er in een later stadium nog naar kunnen kijken. Vraag de leerlingen wat ze van de opdracht vonden met enkele concrete vragen. Lessuggestie - groepsopdracht 2 Deze opdracht kan als afsluiting van De wereld in vogelvlucht worden gedaan. Leerlingen beschrijven hun kennis over de werelddelen die ze hebben opgedaan. Leerlingen presenteren hun geformuleerde kennis aan de hand van een woord- en beeldpresentatie. Stap 1: benodigdheden A3-papier of groter formaat papier stiften, lijm, plakband, enzovoort spaar kranten en tijdschriften op en leg die in de klas. Ook naslagwerken en atlassen zijn handig. Stap 2: voorbereiding Verdeel de leerlingen in groepjes van vier tot zes leerlingen. Ieder groepje mag een werelddeel kiezen of krijgt een werelddeel toegewezen. In de groepjes worden de taken verdeeld. Zie er op toe dat die taakverdeling ook wordt nageleefd. Stap 3: opdracht De leerlingen maken een presentatie over een werelddeel. Dit kan in verschillende vormen: een collage op posterformaat een krant op posterformaat Vier onderwerpen moeten in ieder geval aan bod komen: geografi sche ligging klimaat landschappen bevolking Elk groepje gaat informatie zoeken over het werelddeel in verschillende bronnen. De bronnen zijn: opgespaarde kranten en tijdschriften, naslagwerken, de atlas, internet en informatieve boeken. Daarnaast kunnen de leerlingen gebruik maken van de informatie uit de tv-programma s van De wereld in vogelvlucht en uit het werkboekje. De leerlingen noteren de belangrijkste informatie over hun werelddeel (in het klad). Ze zoeken kaartjes en afbeeldingen bij het onderwerp. Ook kunnen ze natuurlijk zelf tekeningen maken bij het onderwerp. Ze maken hiermee, op posterformaat, een collage of krant. Elk groepje formuleert een titel die boven aan de collage of krant moet komen te staan. Dit moet meer dan alleen de naam van het werelddeel zijn. Stap 4: presentatie De informatie die de kinderen vinden, verwerken ze in hun presentatie. Uiteindelijk moeten ze dit presenteren voor de klas. De andere leerlingen krijgen de gelegenheid om vragen te stellen. Verdeel het presenteren van de collages over verscheidene dagen. Stap 5: afronding en evaluatie De leerlingen die niet presenteren, luisteren en krijgen naderhand de mogelijkheid om vragen te stellen. Zorg voor de structuur en de eventuele beoordeling. Eventueel kunnen de andere leerlingen betrokken worden in de beoordeling. Vraag de leerlingen wat ze van de opdracht vonden met enkele concrete vragen. De collages en kranten kunnen worden tentoongesteld in het klaslokaal of in de gang, zodat iedereen zijn of haar product en die van anderen kan blijven bewonderen. Internetsuggesties NTR Schooltv biedt via schooltv.nl kant-en-klare clips en animaties aan via internet. Ook voor het vak aardrijkskunde zijn er fi lmpjes te vinden over woestijngebieden, regenwouden, leven in ontwikkelingslanden, enzovoort. Azië en India Over de heilige koe en andere heilige dieren: Over het Hindoeïsme: Beeldbank (zie hierboven), type als trefwoord in: levensbeschouwing; daarna Hindoeïsme Midden-Oosten en Jordanië Over Jordanië en de Dode Zee: schooltv.nl - aardrijkskunde - Jordanië / leven in de woestijn / Dode Zee schooltv.nl - levensbeschouwing - Islam De wereld in vogelvlucht 7

8 Noord-Amerika en de VS Een webspeurtocht over de VS: (voor leerlingen). Over de prairie (Kansas): (ook voor leerlingen). Antwoordsuggesties werkboekje programma 1 Azië - India 1. A kleuropdracht B tekenopdracht C (zuid-)oost 2. A India B kleuropdracht C tekenopdracht D de noordelijke 3. A Himalaya B Bangladesh 4. 1 = rivier 2 = zee 3 = regen 4 = sneeuw 5. A De Ganges zorgt voor water dat vruchtbare aarde op de akkers van de boeren achterlaat. B Overstromingen kunnen de akkers en de huizen verwoesten. 6. A Kleine, gammele huisjes dicht op elkaar in vieze straatjes. B Voorbeelden van werk in de vluchtsector: bloemen verkopen op straat schoenen poetsen autoruiten wassen Puzzel A-sgkabat T-aipei N-ew Delhi S-eoul A-stana I-slamabad P-hnom Penh K-athmandu Antwoord = Pakistan 8 De wereld in vogelvlucht

9 programma 2 programma 3 Midden-Oosten - Jordanië 1. A en B kleuropdracht C 1 = Turkije 2 = Syrië 3 = Israël 4 = Irak 5 = Jordanië 6 = Iran 7 = Egypte 8 = Saudi-Arabië 9 = Jemen 10 = Oman 2. A tekenopdracht B (zuid-)oost 3. woestijn Islam moskee Arabisch 4. uit de rivieren en uit de oase 5. A nomaden (of Bedoeïenen) B tenten 6. voor het nat houden van akkers en weiden 7. in Nederland 8. een Nederlander 9. A een Jordaniër B Jordaniërs gebruiken net zoveel water als dat er beschikbaar is. Nederlanders gebruiken meer. Puzzel 1 = Jordanië 2 = oase 3 = Bagdad 4 = Koeweit 5 = Rode Zee 6 = moskee 7 = Teheran Australië 1. A 1 = Grote Oceaan 2 = Indische Oceaan B 3 = Nieuw Zeeland 2. A kleuropdracht B tekenopdracht C (zuid)-oost 3. A = vleesproducten B = toeristen C = grondstoffen 4. van jagen en verzamelen 5. van het houden van vee 6. A van noord naar zuid B In de woestijn is veel zonlicht (weinig wolken) waar de auto s op rijden. Puzzel Ab or ig in al programma 4 Afrika - Zuid-Afrika 1. A kleuropdracht B tekenopdracht C zuid 2. A Zuid-Afrika B kleuropdracht C tekenopdracht D zuidelijke helft 3. A Er is weinig water, dus moeten ze het zelf vasthouden. B in een droog landschap 4. A savanne B Dat zie ik aan de bomen en struiken in het landschap. 5. Overdag is het warm en het is er droog. 6. lager dan 7. A januari= 19 graden C, juni= 10 graden C. B Dit komt doordat Zuid-Afrika op het zuidelijk halfrond ligt. Hier zijn de seizoenen omgekeerd. De wereld in vogelvlucht 9

10 Puzzel J o h a n n e s b u r g A F R I K A R R P J N N IJ B B L A N K O K E U T R E S IJ I H G O T A L D Z W A R T E S R D M A K G Puzzel LA - A centrum - R maïs - I oceaan - A gebergte - B fi le - E stad - D woestijn - N granen - G veeteelt - V Tip: laat de leerlingen eerst de gevonden letters opschrijven, voordat ze het woord vormen. Antwoord: aardbeving programma 5 Noord-Amerika - Verenigde Staten van Amerika 1. A kleuropdracht B tekenopdracht C west 2. A Verenigde Staten van Amerika B kleuropdracht 3. A Nummer 3 is Los Angeles. B 1 = Seattle 2 = San Francisco 4 = New York 5 = New Orleans 6 = Miami 4. in het westen van de VS 5. San Francisco en Seattle 6. (eigen antwoord) voorbeelden: 1 - omvallen van bomen 2 - breken van (gas)leidingen 3 - instorten van huizen programma 6 Zuid-Amerika - Brazilië 1. A Brazilië B kleuropdracht C tekenopdracht 2. Amazone 3. A kleuropdracht B tekenopdracht C zuidwest 4. warm en nat 5. A van jagen, verzamelen en visserij B Zo zijn ze beschermd tegen overstroming en ongedierte. 6. D - A - C - B 7. A en B: eigen antwoord Puzzel Lapazuidamerikandesuriname Naam: eigen invulling 10 De wereld in vogelvlucht

11 de wereld 1. A 1 = Noord-Amerika 2 = Afrika 3 = Zuid-Amerika 4 = Midden-Oosten 5 = Azië 6 = Australië B v.l.n.r. op het werkblad: Atlantische Oceaan - Indische Oceaan - Grote Oceaan 2. A kleuropdracht B B = Amazone(gebied) C = Rocky Mountains D = Andes(gebergte) E = Himalaya 3. Noord-Amerika: ten westen Zuid-Amerika: ten (zuid-)westen Azië: ten oosten Afrika: ten zuiden Australië: ten (zuid-)oosten Midden-Oosten: ten oosten 4. A noordelijk halfrond zuidelijk halfrond B noordelijk 5. Afrika: noordelijk en zuidelijk Australië: zuidelijk Azië: noordelijk en zuidelijk Midden-Oosten: noordelijk Noord-Amerika: noordelijk Zuid-Amerika: noordelijk en zuidelijk Europa: noordelijk 9. A overstroming B het laagland van de Ganges 10. A aardbeving B het westen van de US 11. Ze moeten plaats maken voor akkers en weiden / het hout wordt verkocht en levert veel geld op Eindpuzzel W-indhoek E-thiopië R-wanda E-ritrea L-esotho D I-ran N V O-ttawa G-uatamala E-l Salvador L-os Angeles V-enezuela L-ima U-ruguay C-hili H T Antwoord: wereld in vogelvlucht 6. A Foto 1 hoort bij landschap B. B Foto 2 hoort bij landschap A. 7. A Grafi ek 1 hoort bij foto 1. B Grafi ek 2 hoort bij foto Nomadenkinderen in het Midden-Oosten wonen in: tenten in de woestijn. leven van: kleine akkerbouw en veeteelt bij oases. Straatkinderen in steden in ontwikkelingslanden wonen in: krottenwijken. leven van: verkoop van zelfgemaakte spullen of kleine klusjes. Indianenkinderen in het regenwoud wonen in: huizen op palen. leven van: jagen, verzamelen en visserij. De wereld in vogelvlucht 11

12 Colofon De wereld in vogelvlucht is bestemd voor groep 7 en 8 van het primair onderwijs en bestaat uit zes televisieprogramma s, dit werkboekje, een handleiding en clips. Televisieprogramma s Samenstelling en redactie: Erik Appelman Productie: Harold Boter Regie: Brenda Wit Begeleidend materiaal Tekst en eindredactie: Erik Appelman Productie: Judith Ruijgrok Illustraties: Roger Klaassen Foto s: Dreamstime.com: Rick Parsons, Peter Hazlett, Alessandro Bolis, Dennis Sabo, Scott Patterson, Vinay Neb. Projectmanagement Willem van de Spek NTR Postbus AB Utrecht schooltv.nl Code: 1475#HL NTR Schooltv heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties en foto s volgens wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, worden verzocht zich te wenden tot de uitgeverij.