Afrika van levensbelang voor onze vogels

Transcriptie

1 Afrika van levensbelang voor onze vogels Leo Zwarts mede namens Rob Bijlsma Jan van der Kamp Marten Sikkema Eddy Wymenga

2 Europa: 10 miljoen km 2 In Europa: 500 soorten broedvogels; ¼ Afrika

3 Afrika: 30 miljoen km 2 Twee miljard vogels uit Europa overwinteren in Afrika

4 Azië: 44 miljoen km 2?? miljard vogels uit Azië overwinteren in Afrika

5 Afrika: extreem nat en droog REGENVAL VEGETATIE Onze vogels vooral in de overgangszones, zoals de Sahel

6 Hoeveel vogelsoorten gaan achteruit? Afrikagangers 60% Korte afstandtrekkers 33% Standvogels 28% Bennie Klazinga

7 Populatie trend ( ) van Afrikagangers ALLE SOORTEN (n=127) 60% 27% 13% Lepelaar Ooievaar Kleine Zilverreiger Bruine Kiekendief Jos Zwarts

8 Populatie trend ( ) van Afrikagangers Jos Zwarts BOOMSAVANNE (n=34)

9 Populatie trend ( ) van Afrikagangers Jos Zwarts OPEN SAVANNA (n=39)

10 Populatie trend ( ) van Afrikagangers Jos Zwarts WETLANDS (n=43)

11 Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands boomsavanne open savanna

12 Gray Tappan Laatste regen in oktober. Daarna droog tot juni Trekvogels aanwezig van augustus/september tot maart/mei.

13 Jaarlijkse regenval in de Sahel vanaf 1900 % afwijking vanaf eeuw-gemiddelde, variërend tussen +33% en -33%

14 Gray Tappan Veel regen in Daarna nog lang groen Na een slecht regenseizoen, is alles heel snel dor en droog

15 Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands boomsavanne open savanna

16 Oeverzwaluw Jan van de Kam

17 Nederland ) Oeverzwaluw in Nederland

18 Netherlands or Sleswig-Holstein (nests) Oeverzwaluw in Nederland en Duitsland the Netherlands Germany, Schleswig-Holstein

19 Netherlands or Sleswig-Holstein (nests) Sahel rainfall index (%) Oeverzwaluw in Nederland en Duitsland Sahel regen Sahel rain the Netherlands Germany, Schleswig-Holstein

20 Oeverzwaluw: regenval in de Sahel bepaalt toe- en afname van de populatie

21 Grote vloedvlakten in West Afrika Stuwdammen die vloedvlakten verkleinen

22 Binnendelta met hoogwater (aug-nov)

23 Binnendelta met afgaand water (nov.-feb.)

24 Binnendelta met laagwater (feb.-juli)

25 Kwak Frank Cattoir

26 Kwak in de Camargue vloedvlakten in Sahel, 1000 km 2

27 Broedpopulatie van de Kwak in Europa wordt bepaald in Afrika Wim Mullié

28 Zomertaling Jan van de Kam

29 Wereldpopulatie Zomertaling: 1,5 2 miljoen vogels, waarvan 1 1,5 miljoen overwinteren in West Afrika Jan van de Kam

30 Zomertaling in NL vloedvlakten in de Sahel, 1000 km 2 > broedparen broedparen

31 Bennie Klazinga Jos Zwarts Afname Afrikagangers ook door verlies broedgebied in Europa

32 Zomertaling neemt méér af na droge jaren in Sahel Nicolas Gaidet

33 Nicolas Gaidet

34 Nicolas Gaidet

35 Jaarlijkse vangst van Zomertaling in Binnendelta: Natte jaren <1000 Droge jaren Nicolas Gaidet

36 Kemphaan Nicolas Gaidet

37 Jaarlijkse vangst van Kemphaan in Binnendelta Natte jaren <5000 Droge jaren Jan Wijmenga

38 Marktprijzen:

39 Zomertaling en Kemphaan: afname door vogelvangst maar ook habitatverlies (Senegal Delta) 0.17

40 Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) boomsavanne ( GROND VOGELS)

41 Populatie 1966/2012: boompieper 7x Nederland grasmus 2.5x

42 105 jaar nestkasten dankzij Gerrit Wolda, Wageningen

43 % nestkast met roodstaarten % van kasten op de Veluwe bewoond door gekr. roodstaart

44 % nestkast met roodstaarten Sahel rregenindex Sahel regen index (%) % van kasten op de Veluwe bewoond door gekr. roodstaart

45 Gekraagde Roodstaart: sterke afname na droge Sahel-jaren kleine toename na natte Sahel-jaren Lange-termijn afname door ontbossing

46 Waarom is Sahel een probleemgebied? Hans Hut 1. Afname regen 2. Kleinere vloedvlakten (bij minder regen + dammen) 3. Meer vogelvangst (bij kleinere vloedvlakten; sinds 1960) 4. Minder bomen 1. Oeverzwaluw, Gekraagde Roodstaart 2. Kwak + Zomertaling + Kemphaan 3. Zomertaling + Kemphaan 4. Gekraagde Roodstaart + Grasmus + Boompieper

47

48 Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) boomsavanne ( GROND VOGELS)

49 iber. tjiftjaf roodkopklauwier draaihals boompieper?? grasmus roodstaart vale spotvogel baardgrasmus? bergfluiter WAAROM deze enorme afname? rpheusspotvogel? zomertortel

50 Nemen vogels af door ontbossing Sahel?

51 -

52

53 80-90% afname bosvogels. Geringe afname bomen, sinds ca zelfs meer maken van houtskool

54 1733 random transecten in oktober - maart extra plekken Mauritanië 400 Senegal 600 Gambia Bissau Mali Burkina Faso 2000

55 100 mm

56 200 mm

57 300 mm

58 Faidherbia albida Witte acacia 500 mm

59 1500 mm

60 189 soorten bomen en struiken Holarrhena floribunda

61 In bomen + struiken: 4960 trekvogels (25 soorten)

62 baobab

63 Onze trekvogels zijn zeer selectief in hun boomkeuze In 105 v.d. 189 bomen (56%) nooit een trekvogel 81% van de trekvogels in 9 boomsoorten 66% van de trekvogels in 3 boomsoorten

64 Afname bosvogels door afname voorkeursbomen

65 Sahel is PROBLEEMGEBIED voor vogels in wetlands (WATERVOGELS) boomsavanna (BOSVOGELS) open savanne ( GROND VOGELS)

66 WAAROM enorme afname van grond vogels? ortolaan duinpieper hop tapuit paapje

67 AFNAME GROND VOGELS in noordelijke Sahel door toename begrazing? Bevolking: +3%/jaar; dubbel in 26 jaar Vee: +4%/jaar; dubbel in 18 jaar

68 WIDOU (N. Senegal): Begrazingsonderzoek Universiteit van Warburg Vier exclosures km

69 gras kruiden begraasd onbegraasd sinds 1981

70 alle vogels/ha GROND VOGELSOORTEN; jan bustard, savile's dove, afr collared dove, afr mourning dove, laughing dove, namaqua francolin, double-spurred grasmus trekvogels/ha 12 griel hornbill, red-billed lapwing, black-headed lark, singing bush robin, black scrub roodkopklauwier 0.4 tapuit shrike, southern grey sparrow, nothern grey-headed sparrow, sudan golden starling, chestnut-bellied tapuit tchagra, black-crowned roodkopklauwier griel grasmus 0 no grazing grazing weaver spec weaver, speckle-fronted 0.0 no grazing grazing

71

72 Onderzoek in Sahel was mogelijk dankzij: VOGELBESCHERMING-NEDERLAND EDGAR DONCKER PRIJS in 2013 voor Rob Bijlsma DANK VOOR JE AANDACHT