Pijnmeting bij de geriatrische patiënt

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pijnmeting bij de geriatrische patiënt"

Transcriptie

1 Click to add title Click to add subtitle Pijnmeting bij de geriatrische patiënt

2 Waarmee ervaren jullie het meest problemen ivm pijn bij ouderen? A. Communicatie B. Keuze meetinstrument C. Kennis ivm pijn

3 Inhoud 1. Oorzaak en gevolg 2. Rol van verpleegkundige 3. Pijnmeting

4 1. Oorzaak en gevolg

5 Volgens McCaffery is pijn: A. Iets dat tussen de oren zit B. Wat een patiënt niet zegt dat het is C. Wat een patiënt zegt dat het is

6

7 Oorzaken van pijn bij ouderen Perifeer vasculair lijden Post-CVA Slechte positionering Krampen Doorligwonden Tandpijn Amputatie Contracturen Nekprobleem Hoofdpijn/migraine CHRONISCHE PIJN Osteo-artrose Reumatoïde artritis Polyneuropathie Lage rugpijn Osteoporose Fibromyalgie Pautex et al., JAGS 2006; 54:

8 Pijn bij dementie/ouderen Geen verminderde activiteit in pijn in de hersenen in vergelijking met gezonde personen Demente personen registreren pijnprikkels op dezelfde manier als gezonde personen Alzheimer patiënten reageren minder affectief minder uiten van pijn Vasculaire dementie uiten van pijn Geheugenstoornissen desoriëntatie in tijd Acute pijnprikkels motorisch afweren, grimassen Chronische pijn gedragsverandering

9 Gevolgen van chronische pijn bij ouderen Onbehandelde pijn Verminderde levenskwaliteit Slaapstoornissen Ondervoeding Verminderde sociale activiteiten Achteruitgang fysieke activiteiten Vallen/kinesiofobie Depressie/angst Verwardheid/delier

10 2. Rol van verpleegkundige

11 Verpleegkundigen hebben een belangrijke rol in het vaststellen en bestrijden van pijn! Vroege herkenning van pijn, preventie, pijnbevraging/meting, noteren, herevalueren, pijn bespreekbaar maken, kennis opdoen en delen, informeren, vertrouwenspersoon hulp vragen je staat er niet alleen voor

12 3. Pijnmeting

13 Belang van pijnmeting Comfort patiënt Betere kwaliteitszorg Bevordert het genezingsproces Kortere opnameduur Minder onkosten Tijdbesparend Meer inzicht en betere inschatting van het pijnproces Pijn wordt bespreekbaar Duidelijke communicatie Effect op de pijnbehandeling beter evalueren

14 Observeren van pijn bij ouderen De pijnklachten zijn oprecht Dementerende zeggen dat ze pijn hebben wanneer ernaar gevraagd wordt Hoe verder dementie gevorderd is hoe minder pijn gerapporteerd wordt Zelfrapportage blijft de norm

15 Wanneer pijn observeren? Min 1x/shift en 2 notities per dag (voor/tijdens/na hygiënische verzorging) Verandering van gedrag Bij twijfel over pijn Bij transfer/ziekenhuisverwardheid/delier Na interventie, 1 uur na het toedienen van pijnmedicatie Voor/na het toedienen van wisselhouding Tijdens/na fysiotherapie MMSE 24/30

16 Meten is weten In het ZOL gebruikte meetinstrumenten voor het evalueren van pijn NRS = numerieke schaal vragen naar een pijnscore tussen 0 en 10 VAS = visueel analoge schaal meetlatje PAINAD = pain in advanced dementia observeren

17 Welk meetinstrument wordt in het ZOL het meest gebruikt om pijn bij ouderen te meten? A. PAINAD B. NRS C. VAS

18 Meten is weten NRS = numeric rating scale Je vraagt aan de patiënt om de pijn weer te geven aan de hand van een score van 0 tot 10. Onderstaand overzicht geeft je een indicatie van de pijn: Geen pijn: 0-2 Lichte pijn: 2-4 Hinderlijke pijn: 4-6 Uitgesproken pijn: 6-8 Vreselijke (afgrijselijke) pijn: 8-10 Deze score wordt enkel door de patiënt weergegeven!

19 Meten is weten VAS = visueel analoge schaal (vanaf 8 jaar) Meetlat waarop de patiënt aanduidt hoeveel pijn hij/zij heeft Zijde met cijfers naar vpk toe Deze score wordt enkel door de patiënt weergegeven!

20

21 Hoe vaak wordt de PAINAD toegepast bij ouderen in het ZOL? A. 41% B. 30% C. 29%

22 Meten is weten PAINAD = Pain In Advanced Dementia Gedragsobservatieschaal Meet pijn bij patiënten met dementie en bij patiënten die niet in staat zijn om zelf een score te geven aan de pijn die ze ervaren: 5 items 3 antwoordmogelijkheden score van 0 tot 2 per item totaalscore van 0 tot 10 mogelijk Met behulp van de PAINAD kan elke zorgverlener op een objectieve manier een pijnscore weergeven van een patiënt door deze te observeren

23 Meten is weten met de PAINAD

24 Gedragsobservatieschaal Wanneer zelfrapportage niet mogelijk is Symptomen die uiting kunnen zijn van aanwezigheid van pijn Faciale expressie o Wenkbrauwen fronsen/naar beneden o Grimassen, gespannen gelaat o Neus optrekken o Rimpels in het voorhoofd o Omhoog bewegen van de wangen o Verandering van de ogen o Samenknijpen ven de ogen o Openen van de mond/bovenlip optrekken

25 Gedragsobservatieschaal Lichaamskenmerken o Rusteloos o Achteruitdeinzen o IJsberen o Rondlopen o Pijnlijke plek beschermen o Gebalde vuisten o Afweren o Ook jammeren, kreunen, roepen

26 Gedragsobservatieschaal Fysiologische veranderingen o Bleek gelaat o Blozend rood gelaat o Tranende ogen o Beven/trillen o Koud/klam o Verandering in slaapgedrag

27 Geef een pijnscore mbv de PAINAD Niet communicatief vaardige patiënt Een snelle, oppervlakkige ademhaling Kreunt en kermt, weert af als je haar wilt aanraken Patiënt wordt rustiger als je tegen haar praat

28 Geef een pijnscore mbv de PAINAD Niet communicatief vaardige patiënt Rustige ademhaling Snurkt soms een beetje Ontspannen houding Bij veranderen van houding soms licht gekreun

29 Niet vergeten!

30 Pijnbevraging Lokalisatie, intensiteit, duur, hoe voelt het Fluctuaties in voorkomen Pijn in rust/beweging Beïnvloedende factoren, herkenbare pijn Welke medicatie neemt patiënt hoe? (neven)effecten? Vroegere behandelingen (neven)effecten? Invloed van klachten op functioneren van de patiënt (fysiek, psych, soc, ) Invloed van de klachten voor de omgeving + rol van deze omgeving op de pijnklachten. Betekenis die aan de pijn wordt toegekend Verwachtingen, weerstanden en angst tav pijnbehandeling

31 Help, mijn patiënt begrijpt mij niet! Juiste pijnmeting toegepast ifv patiënt Licht je pijnmeting nog eens toe Maak gebruik van lichaamstaal Maak gebruik van hulpmiddelen Vraag aan familie hoe de pijn meestal geuit wordt Observeer de patiënt in zijn/haar dagelijkse doen Maak een onderscheid tussen fysieke en emotionele pijn Maak het probleem bespreekbaar binnen je eigen team en/of vraag hulp van het Algologisch Team

32 In een notendop

33

Meten is weten. Baccaert Griet

Meten is weten. Baccaert Griet Meten is weten. PIJNBEOORDELING Baccaert Griet Wat is pijn? Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging, of die beschreven

Nadere informatie

27/10/2015. Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou. Pijn. Onderbehandeling. Ziekte van Alzheimer en pijn

27/10/2015. Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou. Pijn. Onderbehandeling. Ziekte van Alzheimer en pijn Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou Pijn Misverstanden: Ouderdom en pijn gaan samen Ouderen voelen minder pijn Angst voor belastende onderzoeken, durven/mogen niet klagen Ouderen verdragen geen

Nadere informatie

Neurologische aandoeningen. Ronny Driesen Pijnverpleegkundige

Neurologische aandoeningen. Ronny Driesen Pijnverpleegkundige Neurologische aandoeningen Ronny Driesen Pijnverpleegkundige Prevalentiecijfers Ziekte van Parkinson 40-60 % heeft pijn Pijn onderhevig aan het dopamineniveau Dementie 40-80% Juiste aantallen niet zeker,

Nadere informatie

Pijnmeting bij ouderen. Pijnverpleegkundigen JYZ

Pijnmeting bij ouderen. Pijnverpleegkundigen JYZ Pijnmeting bij ouderen Pijnverpleegkundigen JYZ Wat is pijn. Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die in verband gebracht wordt met een bestaande of dreigende weefselbeschadiging

Nadere informatie

Pijn bij kinderen. Informatiebrochure

Pijn bij kinderen. Informatiebrochure Pijn bij kinderen Informatiebrochure 1 Inleiding Bij een opname in het ziekenhuis worden kinderen blootgesteld aan verschillende vormen van pijn. Een groot aantal ziektebeelden, heelkundige ingrepen en

Nadere informatie

Pijn bij ouderen Algologisch team. Patiënteninformatie

Pijn bij ouderen Algologisch team. Patiënteninformatie Pijn bij ouderen Algologisch team Patiënteninformatie 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 4 2. Wat is pijn?... 4 2.1. Acute pijn... 4 2.2. Chronische pijn... 5 3. Geef je pijn aan... 5 4. Behandeling... 6 4.1.

Nadere informatie

Pijn bij kinderen. Informatiebrochure

Pijn bij kinderen. Informatiebrochure Pijn bij kinderen Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 INLEIDING... 4 2 WAT IS PIJN?... 4 3 HET BELANG VAN EEN GOEDE VOORBEREIDING EN AFLEIDING... 4 4 HOE METEN WE PIJN?... 5 4.1 De Pokisschaal...5

Nadere informatie

Pijn meten bij ouderen met dementie; hoe doe je dat?

Pijn meten bij ouderen met dementie; hoe doe je dat? Pijn meten bij ouderen met dementie; hoe doe je dat? Dr. Sandra Zwakhalen Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Dialogen rond dementie Lijden deze ouderen pijn? Hoe kunnen we pijn

Nadere informatie

observeren van pijngedrag met de REPOS Anneke Boerlage 16 oktober 2014

observeren van pijngedrag met de REPOS Anneke Boerlage 16 oktober 2014 observeren van pijngedrag met de REPOS Anneke Boerlage 16 oktober 2014 Pijn is een onplezierige, gevoelsmatige en emotionele beleving die wordt geassocieerd met een daadwerkelijke of dreigende beschadiging

Nadere informatie

Gedrag of pijn, wat zou het zijn?

Gedrag of pijn, wat zou het zijn? Gedrag of pijn, wat zou het zijn? Dr. Anneke Boerlage Geschiedenis Heeft alles te maken met hoe men over mensen met een VB dacht, ontmenselijking, depersonalisatie en ongevoeligheid Kunnen geen pijn voelen

Nadere informatie

Pijn bij ouderen met dementie. Prof Nele Van Den Noortgate Geriater UZ - Gent

Pijn bij ouderen met dementie. Prof Nele Van Den Noortgate Geriater UZ - Gent Pijn bij ouderen met dementie Prof Nele Van Den Noortgate Geriater UZ - Gent Inhoud Pijn is een belangrijk probleem Veranderingen in perceptie van pijn Evaluatie van pijn Behandeling van pijn Prevalentie

Nadere informatie

ONTWIKKELING EN IMPLEMENTATIE VAN EEN PIJNKAART IN WZC OM PIJNEVALUATIE, -COMMUNICATIE EN -BEHANDELING BIJ WZC-BEWONERS TE OPTIMALISEREN

ONTWIKKELING EN IMPLEMENTATIE VAN EEN PIJNKAART IN WZC OM PIJNEVALUATIE, -COMMUNICATIE EN -BEHANDELING BIJ WZC-BEWONERS TE OPTIMALISEREN ONTWIKKELING EN IMPLEMENTATIE VAN EEN PIJNKAART IN WZC OM PIJNEVALUATIE, -COMMUNICATIE EN -BEHANDELING BIJ WZC-BEWONERS TE OPTIMALISEREN Hans Bogaert Huisarts Groepspraktijk De Schakel CRA-platform Regio

Nadere informatie

PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS

PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS 17803 Inleiding Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling. Tijdens het verblijf in het ziekenhuis kan uw kind pijn ervaren, als gevolg van de aandoening,

Nadere informatie

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Pijn bij kwetsbare ouderen Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die in verband wordt gebracht met bestaande

Nadere informatie

Pijnevaluatie bij dementerende ouderen: Pijngedrag Observatie Schaal. Hans Bogaert Huisarts CRA Groepspraktijk De Schakel - Brugge

Pijnevaluatie bij dementerende ouderen: Pijngedrag Observatie Schaal. Hans Bogaert Huisarts CRA Groepspraktijk De Schakel - Brugge Pijnevaluatie bij dementerende ouderen: gebruik van een Pijngedrag Observatie Schaal Hans Bogaert Huisarts CRA Groepspraktijk De Schakel - Brugge INHOUD 1. Pijn: een onderschat probleem 2. Perceptie van

Nadere informatie

14 april 2016 Dr. M. Burin

14 april 2016 Dr. M. Burin 14 april 2016 Dr. M. Burin https://www.youtube.com/watch?v=9pfdtcl jezo https://www.youtube.com/watch?v=xakocii LlwY Ondergediagnosticeerd Onderbehandeld Zelden gebruik van aangepaste pijnschaal Discrepantie

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Pijnmeting bij volwassenen (na een chirurgische ingreep)

Patiënteninformatie. Pijnmeting bij volwassenen (na een chirurgische ingreep) Patiënteninformatie Pijnmeting bij volwassenen (na een chirurgische ingreep) Inhoud Inleiding... 3 Doel van de pijnmeting... 3 Meten van pijn... 4 Pijnmeting via een cijfer... 4 Pijnmeting met een latje...

Nadere informatie

Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders

Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net/pediatrie 56.043N-20170731 Verpleegkundig diensthoofd pijnkliniek Beste ouder, Uw kind

Nadere informatie

Evaluatie van pijn bij personen met dementie

Evaluatie van pijn bij personen met dementie Evaluatie van pijn bij personen met dementie Prof Nele Van Den Noortgate Geriater UZ - Gent Alumni Gent, 9 December 2015 Inhoud Prevalentie van pijn bij dementie Invloed van dementie op pijndetectie Evaluatie

Nadere informatie

Pijnschalen. Prof. dr. J Devulder Diensthoofd Pijnkliniek Universitair Ziekenhuis Gent

Pijnschalen. Prof. dr. J Devulder Diensthoofd Pijnkliniek Universitair Ziekenhuis Gent Prof. dr. J Devulder Diensthoofd Pijnkliniek -Wat? -Problemen in ziekenhuisverband -Waarom? -Belang? -Wat ermee aanvangen? -Casus -Besluit Downloaded from: Wall and Melzack's Textbook of Pain, 5th Edition

Nadere informatie

Wat als je niet kunt zeggen dat je pijn hebt? Gabrielle van de Graaf en Anneke Boerlage

Wat als je niet kunt zeggen dat je pijn hebt? Gabrielle van de Graaf en Anneke Boerlage Wat als je niet kunt zeggen dat je pijn hebt? Gabrielle van de Graaf en Anneke Boerlage Prevalentie cijfers Volwassenen met een VB (instelling): 15% 1 Kinderen met een VB: 84% 2 Instelling voor VB: 85%

Nadere informatie

Pijn bij kinderen in het ziekenhuis

Pijn bij kinderen in het ziekenhuis Pijn bij kinderen in het ziekenhuis Inleiding: Onder pijn verstaan we datgene wat je kind zelf als pijn ervaart. Als multidisciplinair team zetten wij ons in om, tijdens het verblijf in het ziekenhuis,

Nadere informatie

Inhoud presentatie. Pijn in verpleeghuizen. Pijn in verpleeghuizen. A Closer Look at Pain in Nursing Home Residents

Inhoud presentatie. Pijn in verpleeghuizen. Pijn in verpleeghuizen. A Closer Look at Pain in Nursing Home Residents A Closer Look at Pain in Nursing Home Residents Inhoud presentatie Een betere kijk op pijn bij verpleeghuisbewoners Pijn in verpleeghuizen REPOS Ontwikkeling Implementatie Implementatie pijnmeting Conclusie

Nadere informatie

kindergeneeskunde informatiebrochure Pijn bij kinderen in het ziekenhuis

kindergeneeskunde informatiebrochure Pijn bij kinderen in het ziekenhuis kindergeneeskunde informatiebrochure Pijn bij kinderen in het ziekenhuis Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Pijn 4 3. Het meten van pijn 4 4. Pijn behandelen 6 5. Pijn verminderen met andere middelen 7 6.

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018 Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 13 november 2018 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand

Nadere informatie

www.painvision.be Van papieren naar Maartje Wils (zorgcoördinator De Wingerd)

www.painvision.be Van papieren naar Maartje Wils (zorgcoördinator De Wingerd) Van papieren naar digitale pijnschaal Greet Leysens (lector KHKempen) Greet Leysens (lector KHKempen) Maartje Wils (zorgcoördinator De Wingerd) Inhoud 1 Wat w(m)eten we 2 Hoe meten we 3 Innovatie 4 Praktijkervaring

Nadere informatie

Pijnassessment in het kader van pijnbehandeling, a must or a load

Pijnassessment in het kader van pijnbehandeling, a must or a load Pijnassessment in het kader van pijnbehandeling, a must or a load Mevr. N. Van Houtte, Verpleegkundig specialist pijn Az Damiaan Oostende Pijnsymposium Postoperatieve pijn 25 november 2017 CC De Valkaart,

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn bij volwassenen

Infobrochure. Pijn bij volwassenen Infobrochure Pijn bij volwassenen INHOUD Inleiding. 4 1. Wat is pijn. 4 2. Complicaties door pijn. 5 3. Pijn meten. 5 4. Pijn behandelen. 6 4.1 Pijn behandelen met geneesmiddelen. 6 4.2 Locoregionale

Nadere informatie

Diagnostiek pijnmeetinstrumenten

Diagnostiek pijnmeetinstrumenten Diagnostiek pijnmeetinstrumenten Inleiding Pijnmeetinstrumenten zijn een hulpmiddel bij het bepalen van de pijnintensiteit en tevens nuttig om de effectiviteit van de pijnbestrijding (farmacologisch of

Nadere informatie

Stappenplan: Pijn in de eerste lijn

Stappenplan: Pijn in de eerste lijn Stappenplan: Pijn in de eerste lijn Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn Stap 1: Screenen op pijn Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u

Nadere informatie

Pijn draagt u niet alleen!

Pijn draagt u niet alleen! Pijn draagt u niet alleen! Informatiebrochure Zorg dragen 2 Laat pijn uw leven niet beheersen! Begrijpen hoe pijn werkt, draagt al voor een deel bij aan het verwerken of het leren omgaan met pijn. Dankzij

Nadere informatie

Verpleegkundige zorg bij pijn. Van detectie tot care

Verpleegkundige zorg bij pijn. Van detectie tot care Verpleegkundige zorg bij pijn Click to add title Van detectie tot care Click to add subtitle Nadia Remans, Pijnverpleegkundige MPC Lanaken Ronny Driesen, MS/Pijnverpleegkundige Revalidatie & MS Centrum

Nadere informatie

STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN

STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn. STAP 1: Screenen op pijn. Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u

Nadere informatie

15-04- 14. Definitie gedragsstoornissen. Definitie probleemgedrag richtlijn probleemgedrag, nvva 2008. Definitie gedragsstoornis

15-04- 14. Definitie gedragsstoornissen. Definitie probleemgedrag richtlijn probleemgedrag, nvva 2008. Definitie gedragsstoornis Definitie gedragsstoornissen Landelijk Congres Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag in de langdurige zorg. 1.4/2.4 Pijn versus (probleem)gedrag Harrie Kuipers BPSD A;orting van behavioural and psychological

Nadere informatie

informatiebrochure Pijn

informatiebrochure Pijn informatiebrochure Pijn Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Pijn = belangrijk aandachtspunt 4 3. Wie is betrokken? 5 4. Hoe pijn beschrijven? 5 5. Besluit 6 6. Contactgegevens bij vragen 7 7. Persoonlijke

Nadere informatie

Pijn bij dementie. Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre. dialogen rond dementie, 5 september 2012

Pijn bij dementie. Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre. dialogen rond dementie, 5 september 2012 Pijn bij dementie Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre 1 Inhoud l Definitie pijn l Hoe vaak komt pijn voor bij ouderen? l Pijnbeleving bij ouderen l Pijn bij dementie: anders? l Gevolgen

Nadere informatie

Multidisciplinair algologisch team

Multidisciplinair algologisch team Multidisciplinair algologisch team INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INLEIDING Geachte patiënt, U bent opgenomen in het az Vesalius ziekenhuis. Het is mogelijk dat u tijdens uw verblijf geconfronteerd

Nadere informatie

Pijnmeting bij volwassenen. Patiënteninformatie

Pijnmeting bij volwassenen. Patiënteninformatie Pijnmeting bij volwassenen Patiënteninformatie Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure pijnmeting bij volwassenen 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 4 2. Wat is pijn?... 5 2.1. Acute pijn... 5 2.2. Chronische

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Pijnregistratie bij chronische pijnpatiënten

Patiënteninformatie. Pijnregistratie bij chronische pijnpatiënten Patiënteninformatie Pijnregistratie bij chronische pijnpatiënten 2 Inhoud Inleiding... 4 Pijn beïnvloedt de levenskwaliteit... 4 Pijnregistratie via een cijfer... 5 Een pijnscore van 0 tot 10... 5 Pijnscores

Nadere informatie

Sympomatologie 1: meetinstrumenten. Hoogleraar Verplegingswetenschap Sectie Verplegingswetenschap Universiteit Maastricht & Stafgroep Verpleging azm

Sympomatologie 1: meetinstrumenten. Hoogleraar Verplegingswetenschap Sectie Verplegingswetenschap Universiteit Maastricht & Stafgroep Verpleging azm Pijnmeting Sympomatologie 1: meetinstrumenten Rianne de Wit Hoogleraar Verplegingswetenschap Sectie Verplegingswetenschap Universiteit Maastricht & Stafgroep Verpleging azm Pijn: voorkomen 20% van >18

Nadere informatie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie

Lesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie Lesmodule 4 fasen van dementie Inhoudsopgave: 1. Wat is dementie? blz. 3 2. Twee basisprincipes over de werking van de hersenen blz. 4 3. Omschrijving van de vier fasen van ikbeleving bij dementie blz.

Nadere informatie

Wat is postoperatieve pijn?

Wat is postoperatieve pijn? Postoperatieve pijn Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 Welkom, U ondergaat binnenkort een ingreep in het AZ Diest. Elke operatie brengt spijtig genoeg pijn met zich mee.

Nadere informatie

HHZH_INF_105.02(0319) Patiënteninformatie. Het bestrijden van acute en chronische pijn

HHZH_INF_105.02(0319) Patiënteninformatie. Het bestrijden van acute en chronische pijn HHZH_INF_105.02(0319) Patiënteninformatie Het bestrijden van acute en chronische pijn Welkom Met deze informatiebrochure willen wij je op weg helpen doorheen het pijnbeleid van het Heilig-Hartziekenhuis

Nadere informatie

Dyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel

Dyspnoe in palliatieve fase. Marloes van Haandel Dyspnoe in palliatieve fase Marloes van Haandel Inhoud Epidemiologie Definities van dyspnoe Communicatie Utrechts Symptoom Dagboek Verpleegkundige interventies bij dyspnoe Verpleegkundige diagnoses Angst

Nadere informatie

Definities van pijn IASP. Mc Gaffery DEFINITIE

Definities van pijn IASP. Mc Gaffery DEFINITIE de Pijn de Baas! Definities van pijn IASP Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen

Nadere informatie

16-3-2015. Pijn bij dementie en afasie. vraag! Disclosure belangen. Geen / Zie hieronder. Gevolgen van pijn

16-3-2015. Pijn bij dementie en afasie. vraag! Disclosure belangen. Geen / Zie hieronder. Gevolgen van pijn Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Pijn bij dementie en afasie Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public

Nadere informatie

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019

Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie. Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 Palliatieve zorg in de stervensfase bij mensen met dementie Masterclass palliatieve zorg bij dementie 17 januari 2019 DEMENTIE IS EEN OPTELSOM D = N + G + B + P + SC N = neurologische schade G = gezondheidstoestand

Nadere informatie

Protocol Pijn meten, registreren en monitoren in het Jeroen Bosch Ziekenhuis

Protocol Pijn meten, registreren en monitoren in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Protocol Pijn meten, registreren en monitoren in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Oktoberber 2010 Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Titel : Pijn meten, registreren en monitoren in het Jeroen Bosch Ziekenhuis

Nadere informatie

De visuele analoge schaal (VAS) Geen pijn. Ergst denkbare pijn

De visuele analoge schaal (VAS) Geen pijn. Ergst denkbare pijn De visuele analoge schaal (VAS) Geen pijn Ergst denkbare pijn De numerieke rating schaal (NRS) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geen pijn Ergst denkbare pijn Verbal Rating Scale (VRS) Instructions: Have the patient

Nadere informatie

Nieuwsbrief Namaste Familieprogramma

Nieuwsbrief Namaste Familieprogramma Pagina 1 In dit nummer: Nummer 4 Januari 018 Introductie 1 Namaste Care bij WZH Transvaal 1 Eerste interviews Checken op pijn Onderzoeksstage Deltaplan Dementie 3 Even voorstellen 4 Medische voedingsdrank

Nadere informatie

Gespannen gezicht Eén of meer spieren in het gezicht worden aangespannen (zijn niet ontspannen). Dit wordt NIET gescoord als cliënt praat.

Gespannen gezicht Eén of meer spieren in het gezicht worden aangespannen (zijn niet ontspannen). Dit wordt NIET gescoord als cliënt praat. Rotterdam Elderly Pain Observation Scale (REPOS) Instructiekaart Definities van de gedragingen Elk onderdeel van de REPOS vertegenwoordigt bepaald gedrag of een bepaalde reactie. De REPOS scoort gedragingen

Nadere informatie

Palliatieve Pijnbestrijding regio s-hertogenbosch /Bommelerwaard. Ambitie Jeroen Bosch Ziekenhuis. Patiëntveiligheid

Palliatieve Pijnbestrijding regio s-hertogenbosch /Bommelerwaard. Ambitie Jeroen Bosch Ziekenhuis. Patiëntveiligheid Palliatieve Pijnbestrijding regio s-hertogenbosch /Bommelerwaard Sylvia Verhage Verpleegkundig specialist oncologie / projectleider Pijn & Palliatieve zorg / consulent Consultatieteam Noord-West Brabant

Nadere informatie

Familie perspectief op palliatieve zorg bij dementie

Familie perspectief op palliatieve zorg bij dementie Familie perspectief op palliatieve zorg bij dementie Jenny T. van der Steen, PhD Deel presentatie: met alleen gepubliceerde gegevens Department Quality of General of Practice Care & Elderly Care Medicine

Nadere informatie

08-10- 13. Palliatieve Zorg en Dementie. Definitie. Conclusie Cipher et al, J. Am Med Dir Assoc: 2006; 7:355-365. gedragsstoornissen

08-10- 13. Palliatieve Zorg en Dementie. Definitie. Conclusie Cipher et al, J. Am Med Dir Assoc: 2006; 7:355-365. gedragsstoornissen Landelijk Congres Palliatieve Zorg en Dementie 1.6 Pijn versus gedragsstoornissen Harrie Kuipers Ouderen met gevorderde dementie en pijn vertonen vaker, langer en heviger gedragsstoornissen, zoals fysiek

Nadere informatie

STAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN

STAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN STAPPENPLAN PREVENTIE VAN EENZAAMHEID IN DE EERSTE LIJN Doelen Het voorkomen, oplossen en/of verwerken van eenzaamheid bij ouderen: 1. Het vaststellen van de mate van eenzaamheid; 2. Het onderscheiden

Nadere informatie

Observatie van pijn bij mensen met een uitingsbeperking A. Boerlage 1, R. van Herk 1, S.J. Swart 2, F.P.M. Baar 2

Observatie van pijn bij mensen met een uitingsbeperking A. Boerlage 1, R. van Herk 1, S.J. Swart 2, F.P.M. Baar 2 Observatie van pijn bij mensen met een uitingsbeperking A. Boerlage 1, R. van Herk 1, S.J. Swart 2, F.P.M. Baar 2 1. Pijnkenniscentrum Erasmus MC, Rotterdam 2. Verpleeghuis Antonius Ijsselmonde; Laurens,

Nadere informatie

Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen

Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen Welkom aan Eddo onze therapie/sociale hond. Eén hond, aandachtspunten voor iedereen Esther, Rosette, Christine en Veerle volgden een bijscholing, die gegeven werd door Dyadis. Zij kregen uitleg over: Lichaamstaal

Nadere informatie

Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking

Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking Als slapen zeer doet! Pijn herkennen bij mensen met een ernstige verstandelijke beperking S. Loos, adviseur zorg en ondersteuning voor mensen met een ernstige meervoudige beperking Sherpa. Inhoud workshop

Nadere informatie

Pijnbestrijding na uw operatie

Pijnbestrijding na uw operatie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: kwaliteit@jessazh.be Tel: 011 30 81 11 Pijnbestrijding na uw operatie Het APS-team Jessa Ziekenhuis

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn in het ziekenhuis

Infobrochure. Pijn in het ziekenhuis Infobrochure Pijn in het ziekenhuis Onbehandelde pijn staat een goede genezing in de weg. Bijt niet op uw tanden, praat over uw pijn! Pijn... een nuttig signaal Acute pijn is een alarmsignaal, een onmiddellijke

Nadere informatie

Ouderen en pijn Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers

Ouderen en pijn Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Ouderen en pijn Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Als u ouder wordt, kunt u te maken krijgen met pijn. Niet de leeftijd maar sommige ziekten of beperkingen kunnen pijn geven. Dit kan lastige

Nadere informatie

Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator

Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve

Nadere informatie

Hemofilie / stollingsstoornissen en Pijn

Hemofilie / stollingsstoornissen en Pijn 1 Hemofilie / stollingsstoornissen en Pijn 01 november 2018 3 Wie heeft er weleens pijn? Antwoord: ja Antwoord: nee 4 Wie heeft er ongeveer 1 x per maand pijn? ja nee 5 Wie heeft er wekelijks pijn? ja

Nadere informatie

Sacro-coccygeale fistel

Sacro-coccygeale fistel patiënteninformatie algemene heelkunde Sacro-coccygeale fistel ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be

Nadere informatie

Vertel ons over uw pijn. De eerste stap om u te helpen. pijnkliniek

Vertel ons over uw pijn. De eerste stap om u te helpen. pijnkliniek Vertel ons over uw pijn De eerste stap om u te helpen pijnkliniek Inhoud Pijn 3 Uw pijn 4 Verandert de pijn uw leven 5 We kunnen allemaal een rol spelen in pijnbehandeling 6 Bron 7 Ter bevordering van

Nadere informatie

Inleiding in Pijn Pijnladder

Inleiding in Pijn Pijnladder Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met

Nadere informatie

Pijn als oorzaak van probleemgedrag

Pijn als oorzaak van probleemgedrag Pijn als oorzaak van probleemgedrag 1 Janine van Kooten AIOS ouderengeneeskunde & promovendus VUmc Workshop pijn en probleemgedrag Annelore van Dalen- Kok AIOS ouderengeneeskunde & promovendus LUMC Inhoud

Nadere informatie

Pijnmeting en behandeling. Na een operatie

Pijnmeting en behandeling. Na een operatie Pijnmeting en behandeling Na een operatie Pijn na een operatie kan het genezingsproces nadelig beïnvloeden. Daarom hebben de medisch specialisten en verpleegkundigen van Zuyderland Medisch Centrum afspraken

Nadere informatie

PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast

PS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor

Nadere informatie

Pijn? Laat u behandelen! Algemene informatie voor patiënten

Pijn? Laat u behandelen! Algemene informatie voor patiënten Pijn? Laat u behandelen! Algemene informatie voor patiënten Beste patiënt In deze folder vindt u algemene informatie over pijn: wat is pijn, hoe kunnen we pijn beoordelen/meten en hoe kunnen we pijn bestrijden.

Nadere informatie

Dementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek

Dementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO

Nadere informatie

Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving. Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken

Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving. Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Verklaringsmodellen Model van

Nadere informatie

- Welke activiteiten kunt u door uw huidige klacht niet of minder goed uitvoeren (Zie bijlage 1)?

- Welke activiteiten kunt u door uw huidige klacht niet of minder goed uitvoeren (Zie bijlage 1)? Naam: Voorletters: Geb. datum: Adres: Postcode/Woonplaats: Telefoon nr.: Emailadres: BSN nr.: Document nr. identiteitsbewijs: Huisarts: Wilt u meer informatie betreft vergoeding fysiotherapie, kijk hiervoor

Nadere informatie

29 maart 2018 Dr. M. Burin

29 maart 2018 Dr. M. Burin 29 maart 2018 Dr. M. Burin Spino- thalamische baan Somatosensoriële cortex: discriminatory pathway: intensiteit en locatie van pijnlijke stimulus Spino- bulbaire baan hersenstam thalamus en limbische

Nadere informatie

Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in

Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in kaart te brengen. Het gaat om klachten die te maken kunnen

Nadere informatie

Pijn bij kinderen Afdeling D/ kinderafdeling

Pijn bij kinderen Afdeling D/ kinderafdeling Uw kind is waarschijnlijk opgenomen in het ziekenhuis of dit gaat binnenkort gebeuren. Deze folder is bedoeld om u als ouder(s)/ verzorger(s) te informeren over pijn bij kinderen en tips te geven hoe hier

Nadere informatie

RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG

RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit

Nadere informatie

Ouderen en pijn. Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers

Ouderen en pijn. Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Ouderen en pijn Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Als u ouder wordt, kunt u te maken krijgen met pijn. Niet de leeftijd maar sommige ziekten of beperkingen kunnen pijn geven. Dit kan lastige

Nadere informatie

Pijnanamnese en pijnbestrijding

Pijnanamnese en pijnbestrijding Pijnanamnese en pijnbestrijding dinsdag 1 december 2009 Paul Oyen Verpleegkundig consulent palliatieve zorg Regionaal consultatieteam PIJN (IASP 1979) Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele

Nadere informatie

Pijn bij pasgeboren kinderen

Pijn bij pasgeboren kinderen Pijn bij pasgeboren kinderen Denise Tison Annick De Jonge Tot voor enkele jaren heerste de overtuiging dat pasgeborenen, en vooral te vroeg geboren baby's geen pijn kunnen voelen. We zijn er nu echter

Nadere informatie

Anesthesie/pijnconsulent Pijnmeting

Anesthesie/pijnconsulent Pijnmeting Anesthesie/pijnconsulent Pijnmeting Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd in het Reinier de Graaf ziekenhuis. Op de afdeling waar u ligt, wordt de pijn die u ervaart gemeten en geregistreerd. Dat betekent

Nadere informatie

Epilepsie. Wat de docent moet weten.

Epilepsie. Wat de docent moet weten. Epilepsie Wat de docent moet weten. Sommige epileptische aandoeningen zijn moeilijker onder controle te brengen dan andere, maar de kans is groot dat de voorgeschreven medicijnen goed werken. Epilepsie

Nadere informatie

Overzichtswerkblad bij start of afsluiting van STA OP! Het starten van STA OP! (beantwoord de vragen 1 t/m 4)

Overzichtswerkblad bij start of afsluiting van STA OP! Het starten van STA OP! (beantwoord de vragen 1 t/m 4) STA OP!, UNOVUmc Amsterdam Overzichtswerkblad bij start of afsluiting van STA OP! Naam cliënt :. Datum & Tijdstip beoordeling :. Het starten van STA OP! (beantwoord de vragen 1 t/m 4) 1. Beschrijf welk

Nadere informatie

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou

Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE

Nadere informatie

Help mee aan uw veilige behandeling

Help mee aan uw veilige behandeling Kwaliteitszorg Help mee aan uw veilige behandeling A. Informeer je arts en de andere zorgverleners Dat mag ik zeker niet vergeten! Bereid je goed voor op elk gesprek met je zorgverleners. Noteer wat je

Nadere informatie

DEMENTIE EN MANTELZORG

DEMENTIE EN MANTELZORG DEMENTIE EN MANTELZORG Oorzaken vergeetachtigheid Oudere leeftijd Geneesmiddelen Voeding Lichamelijke problemen Psychische problemen Eenzaamheid Gevolg van een vorm van dementie Vergeetachtigheid Bijvoorbeeld:

Nadere informatie

Pijnbestrijding rondom uw operatie

Pijnbestrijding rondom uw operatie Pijnbestrijding rondom uw operatie U wordt binnenkort voor een operatie opgenomen in Rijnstate. Na een operatie is pijn bijna onvermijdelijk. Het is belangrijk om uw pijnklachten zo goed mogelijk te behandelen.

Nadere informatie

Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen

Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde Disclosure

Nadere informatie

Pijnbestrijding na uw operatie

Pijnbestrijding na uw operatie Pijnbestrijding na uw operatie imelda omringt u met zorg Inhoud De ontwaakzaal 3 Pijnmeting 3 Pijnmedicatie 4 Belangrijk 7 2 Beste patiënt, Uw arts deelde u mee dat u een operatie dient te ondergaan. Het

Nadere informatie

Pijn, gedrag en func/oneren bij demen/e: de duivelse driehoek?

Pijn, gedrag en func/oneren bij demen/e: de duivelse driehoek? Pijn, gedrag en func/oneren bij demen/e: de duivelse driehoek? Annelore van Dalen- Kok AIOS specialisme ouderengeneeskunde & promovendus PUBLIC HEALTH EN EERSTELIJNSGENEESKUNDE, LUMC 1 NVFG najaarscongres

Nadere informatie

Het Lage Rugpijnloket

Het Lage Rugpijnloket Het Lage Rugpijnloket Vragenlijst Lage rugpijn Naam patiënt: Geboortedatum: Telefoonnummer: BSN: Verwijzend huisarts: Geachte heer/mevrouw, U heeft deze vragenlijst meegekregen van uw huisarts, om in te

Nadere informatie

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Pijnmeting Jouw pijn... onze zorg

I Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Pijnmeting Jouw pijn... onze zorg I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Pijnmeting Jouw pijn... onze zorg IIInhoudsopgave Inleiding 4 Pijnmeting 6 Vooraleer je het ziekenhuis verlaat 10 IIInleiding Tijdens deze opname trachten

Nadere informatie

Pijn op de SEH. Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG

Pijn op de SEH. Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG Pijn op de SEH Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG Inleiding Pijn is één van de meest voorkomende redenen van een bezoek aan de Spoedeisende Hulp Tussen 50- en 80% van de patiënten op de SEH heeft matig

Nadere informatie

Pijn bij kinderen. informatiebrochure

Pijn bij kinderen. informatiebrochure Pijn bij kinderen informatiebrochure 1 Inhoud...1 Pijn...3 Pijn meten...3 Kinderen jonger dan vier jaar... 4 Kinderen tussen vier en zes jaar...5 Kinderen vanaf zeven jaar...6 Pijn behandelen met geneesmiddelen...7

Nadere informatie

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden

Nadere informatie

Acute en chronische pijn bij de geriatrische patiënt. Hellen Goossens & Tilly Pirotte Interne Liaison Geriatrie

Acute en chronische pijn bij de geriatrische patiënt. Hellen Goossens & Tilly Pirotte Interne Liaison Geriatrie Acute en chronische pijn bij de geriatrische patiënt Hellen Goossens & Tilly Pirotte Interne Liaison Geriatrie Inhoud 1. Definitie van pijn 2. Soorten pijn 3. Het model van Loeser 4. Onder behandeling

Nadere informatie

Wondzorg en Pijn. Balliu Kristof, Wondzorgspecialist Oprichter Wondzorgcentrum

Wondzorg en Pijn. Balliu Kristof, Wondzorgspecialist Oprichter Wondzorgcentrum Wondzorg en Pijn Balliu Kristof, Wondzorgspecialist Oprichter Wondzorgcentrum Wat is wondpijn? Vorm van acute of chronische pijn met een duidelijk aanwijsbare oorzaak. Normaal neemt de intensiteit af

Nadere informatie