2 De waarde van de Rorschach binnen het indicatieonderzoek gedemonstreerd aan de hand van de neurotische façade 10 Hanke de Haan
|
|
- Damian van der Horst
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inhoud Inleiding VII Ingrid Groenendijk & Jolien Zevalkink 1 Drie basale stellingen van de psychoanalyse: hoe staat het er nu mee? 1 Frans de Jonghe 2 De waarde van de Rorschach binnen het indicatieonderzoek gedemonstreerd aan de hand van de neurotische façade 10 Hanke de Haan 3 Het onbewuste in een psychoanalyse: slim of stom? 23 Antonie Ladan 4 De oppervlakkige patiënt en de persoon van de psychotherapeut 40 Kees Kooiman 5 Omgaan met de ervaring van psychische doodsheid tijdens de behandeling 53 Ingrid Groenendijk 6 Tegenoverdracht in de psychotherapie van een 9-jarige jongen: een dialoog tussen therapeut en supervisor 63 Hidde Kooiker & Froukje Slijper Personalia auteurs 79
2 VI
3 Inleiding Ingrid Groenendijk & Jolien Zevalkink Als iemand in psychoanalytische behandeling gaat is dit een uiterst persoonlijke aangelegenheid. Hij of zij gaat een samenwerkingsrelatie aan met een therapeut en de therapeut geeft vanuit een eigen professionele en persoonlijke invalshoek mede vorm aan deze relatie. Psychodynamische processen spelen een rol tijdens deze ontmoetingen. Ten eerste betreft het processen die gerelateerd zijn aan de persoonlijkheidsproblematiek van de patiënt die de manier van contact maken beïnvloeden. Een persoon met narcistische problematiek zal een behandelaar anders benaderen dan iemand met afhankelijke persoonlijkheidstrekken. Ten tweede gaat het om processen binnen de behandelaar die te maken hebben met de eigen gevoeligheden en de manier waarop deze met interpersoonlijke processen, zoals overdrachttegenoverdracht, projectieve identificatie en splitsen, heeft leren omgaan. De centrale vraag daarbij is: wat gebeurt er tijdens de interactie met mij als persoon? Ontmoet de patiënt tegenstand van mij of ik van de ander? Kan ik met deze persoon aan het werk? Kom ik innerlijk in beweging of juist niet in het contact met deze persoon? Persoonlijkheidsproblematiek is vaak verstopt. Zo komt het voor dat iemand zichzelf als neurotisch presenteert, maar dat daarachter meer kwetsbaarheid en instabiliteit schuil gaat. Bijvoorbeeld een mix van het opblazen van het eigen zelfbeeld (narcisme), het incoherent verbinden van psychologische zaken ( pseudomentaliseren ), de overmatige behoefte om een intieme relatie met de therapeut aan te gaan afhankelijk of hysterisch, openlijk zelfbeschadigend gedrag in alle stilte ( borderline ). Psychoanalytisch psychodiagnostisch onderzoek kan deze verschillende verschijningsvormen in kaart brengen. Kinderen zijn nog in ontwikkeling, zodat van een stoornis in de persoonlijkheid niet echt gesproken kan worden. Bij kinderen met problemen rond de persoonlijkheid is de scheiding tussen fantasie en werkelijkheid broos waardoor zij vaak bizarre angstige en agressieve fantasieën kunnen hebben die hen overspoelen. Het is voor deze kinderen vaak moeilijk om in het contact goed af te stemmen, door een tekort aan inlevend vermogen in de ander.
4 VIII OP DE PERSOON AF Verdragen, containen, spiegelen en ontgiften van deze gevoelens is voor de therapeut een hele klus. Het soms oninvoelbare van de gevoelens en gedachten van het kind roept veel tegenoverdrachtgevoelens op. Therapeuten zijn vaak gedreven en geïnteresseerd in de mentale binnenwereld van anderen en verwachten hulp te kunnen bieden bij het vertalen en herordenen van onbegrepen of conflicterende innerlijke ervaringen. Maar wat als de behandelaar samen met de patiënt terecht komt in een niemandsland waar nauwelijks betekenis te vinden is? Wat als de patiënt onbereikbaar lijkt voor de therapeut en zichzelf? Wat doet dat met je als therapeut? Wat kun je met je eigen passie voor kennis over de binnenwereld van de ander als in het contact met een patiënt passiviteit, chaos of leegte domineren? Deze ervaringen vragen van de therapeut zelfreflectie over eigen verwachtingen, eigen onzekerheden, eigen (on)mogelijkheden en in hoeverre hij open wil/ kan staan voor het onbekende. In 2011 ging het op de Dag van de Psychoanalyse dus over twee kanten van de persoonlijkheidsmedaille, te weten die van de patiënt en die van de behandelaar. Deze bijdrage hebben we op dezelfde wijze geordend. In de eerste drie hoofdstukken gaat het vooral over de ontwikkeling van de persoonlijkheid van de patiënt zoals beschreven met behulp van psychiatrische en psychoanalytische diagnostiek. Vragen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld: wat leert deze diagnostiek de behandelaar over de manier waarop de patiënt het beste benaderd kan worden in een therapeutische relatie? Frans de Jonghe geeft een diagnostisch overzicht van de verschillende gelaagdheden van het onbewuste, de drie verhalen van de mens en de onderzoekbaarheid van de behandeling. Uit zijn bijdrage valt onder andere op te maken dat persoonlijkheidsproblematiek zijn oorsprong kan vinden in een diepe laag, zoals het primaire onbewuste, en het lange tijd kan duren tijdens de therapie voordat het verhaal over de wordingsgeschiedenis hiermee in één lijn is. Een goede diagnostiek van deze elementen in de persoonlijkheidsgeschiedenis van de patiënt kan daarbij behulpzaam zijn. Hij stelt: Kracht en kwetsbaarheid zijn kenmerken van de persoonlijkheid. In de regel ondermijnt persoonlijkheidsproblematiek de kracht en verhoogt de kwetsbaarheid van het individu. Het tweede diagnostische hoofdstuk heeft Hanke de Haan geschreven, waarin zij een onderdeel van het psychodiagnostisch onderzoek centraal stelt: de Rorschach. Zij laat zien wat deze test toevoegt aan het in kaart brengen van de specifieke persoonlijkheidsproblematiek van patiënten. Daarbij geeft zij een nieuwe kijk op defensieve ontkenning, oftewel neurotische façade, van
5 INLEIDING IX dieperliggende, meer onbewuste problematiek die de symptomatologie van de patiënt in stand houdt. Het hoofdstuk van Antonie Ladan kan omschreven worden als een illustratie van psychodynamische procesdiagnostiek. Met behulp van fraaie casuïstiek leert hij de lezer bijvoorbeeld oog te hebben voor de verschillende impliciete relatiepatronen die vanuit fantasierelaties zijn ontstaan. Hij maakt onderscheid tussen dynamisch onbewuste mentale inhouden en statisch onbewuste inhouden, waarbij het statisch onbewuste vanuit een vanzelfsprekendheid is ontstaan en het liefst met rust gelaten wil worden, in feite zelfs stom wil blijven. Hij schrijft: Als fantasierelaties in de gedaante van relatiepatronen terechtkomen in het impliciete geheugen, kan dit de kans sterk doen toenemen dat een analysand de discrepantie tussen de innerlijke relationele wereld en de feitelijke relationele stand van zaken in zijn latere leven als onoverbrugbaar gaat voelen. In de volgende set van drie hoofdstukken gaat het vooral over de persoonlijkheid en interne processen van de behandelaar die het aangaan van een therapeutische relatie kunnen versnellen of belemmeren. Met onderzoeksresultaten en klinisch inzicht is nagegaan welke concepten van belang blijken om psychoanalytische processen tussen de behandelaar en diens patiënten beter te begrijpen en te faciliteren. Het hoofdstuk van Kees Kooiman geeft een overzicht van de relevante factoren die spelen bij het herkennen van de eigen tegenoverdracht. Een factor die weinig aan de orde komt is de behoefte van de behandelaar om de diepte in te gaan en een patiënt die dit niet kan of niet wil als oppervlakkig te bestempelen. Hij pleit voor meer onderzoek naar de psychotherapeut zelf gezien het feit dat deze het instrument is voor de effectiviteit van de behandeling. Ingrid Groenendijk bespreekt de complexiteit van het goed afstemmen van dit psychotherapeutische instrument als in de therapeutische interactie de beleving van betekenisloosheid, matheid en doodsheid lijkt te overheersen. Het bereiken van de afwezige ander vraagt veel reflectie op je zelf en de bereidheid om deze ervaringen zelf ook te willen ondergaan zodat door herkenning ontdooiing kan plaatsvinden. In het laatste hoofdstuk leren we van Hidde Kooiker en Froukje Slijper hoe het proces van de behandelaar als instrument door supervisie beter afgestemd kan raken tijdens de behandeling van een jongen van 9 jaar. Deze gedeelde inzichten over overdracht en tegenoverdracht helpen de behandelaar om adequater in te spelen op diens problematiek. In relatie met kinderen spelen allerlei impliciete relatiepatronen uit de eigen opvoeding mee, waarbij de behandelaar het bijvoorbeeld graag gezellig wil hebben, zichzelf snel als
6 X OP DE PERSOON AF een betere ouder voor het kind wil neerzetten of verleidt wordt tot competitieve reacties. De verschillende invalshoeken en de veelheid aan klinisch materiaal in de zes hoofdstukken versterken elkaar. Zo is het bijvoorbeeld een leerzame route om na het laatste hoofdstuk opnieuw na te lezen hoe Antonie Ladan beschrijft welke procesdiagnostiek tijdens de behandeling van een volwassene herkenbaar is en van nut voor de behandeling van een kind. Meer inzicht in de persoonlijkheid van zowel de patiënt als de behandelaar maken het mogelijk te erkennen dat passie en passiviteit onderdeel van hetzelfde proces blijken te zijn. Dat het binnen een therapeutisch proces toch gaat om het aangedaan willen worden door de ander. Kortom, wij wensen u veel leesplezier en nieuwe inzichten.
Summer University Psychoanalyse 2017
Summer University Psychoanalyse 2017 Sacha de Reuver 3 juli t/m 7 juli 2017 UvA Wat is psychoanalyse? Mensbeeld Verzameling theorieën over psychisch functioneren Therapeutisch proces Klassieke Psychoanalyse
Nadere informatieJEUGDTRAUMA PROFESSIONAL
Module JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL Erkende vervolgopleiding tot Jeugdtrauma Therapeut De opleiding JEUGDTRAUMA PROFESSIONAL is er voor Therapeuten die al een opleiding hebben afgerond en hun kennis en vaardigheden
Nadere informatieBorderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant
Borderline in het gezin. Koos Krook, sr. preventiefunctionaris GGZ Midden Brabant Inleiding - Stellingen. - Ontstaan psychiatrische aandoeningen. - Wat zien naastbetrokkenen. - Invloed van borderline op
Nadere informatieDe lat, de bril en de ander
De lat, de bril en de ander Over laat-adolescentie en jongvolwassenheid Summer University Psychoanalyse 2018 Jaap van der Staal Kenmerken van laat-adolescentie (18-21) en jong volwassenheid (21-25) Ontwikkelingstaken:
Nadere informatieDe Psychoanalytische Ruimte(n) Feestelijke Ontvangst. Olympiaplein 4
Symposium De Psychoanalytische Ruimte(n) en Feestelijke Ontvangst ter gelegenheid van de officiële opening van Olympiaplein 4 op zaterdag 6 juni 2015 De Psychoanalytische Ruimte(n) Psychoanalyse heeft
Nadere informatie25-4-2016. Quin van Dam
Quin van Dam 1 Klinisch psychoog, psychoanalyticus & psychodynamisch psychotherapeut Psychotherapie & supervisiepraktijk in Leiden Onderwijs Ontwikkelingsprofiel (diagnostiek), Affectfobietherapie en Angst
Nadere informatieMentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis
Mentaliseren Bevorderende Therapie (MBT) voor cliënten met een borderline persoonlijkheidsstoornis Informatie voor cliënten en hun verwijzers Mentaliseren Bevorderende Therapie voor cliënten met een borderline
Nadere informatieNascholing: Erotische Overdracht en Tegenoverdracht Trainer: Mini Soer Assistent: Anke Harmsen 2 dagen: 26 en 27 maart 2013 in Cordium te Nijmegen
Nascholing: Erotische Overdracht en Tegenoverdracht Trainer: Mini Soer Assistent: Anke Harmsen 2 dagen: 26 en 27 maart 2013 in Cordium te Nijmegen Deze nascholing is ontwikkeld door Willem Poppeliers,
Nadere informatieDe omarming van de dode ander. A. Ladan Summer University Psychoanalyse 4 juli 2018
De omarming van de dode ander A. Ladan Summer University Psychoanalyse 4 juli 2018 1 De binnenwereld van een ander is als een huis zonder ramen, waarvan de buitendeur op slot zit 2 Mijn beeld van de ander
Nadere informatieLeiderschap is van iedereen
Leiderschap is van iedereen Eddy Karrenbelt Als u het wenkend perspectief leest in het boekje mensenzorg voor de transitie in de Langdurige Zorg. Dan vindt u het streefbeeld gedreven professionals. In
Nadere informatieIk wil dood suïcidaliteit
Ik wil dood suïcidaliteit bij jongeren Mark De Bock Anneleen Franssens Annelies Kog Klinisch psychologen en orthopedagogen, psychotherapeuten UKJA Waar of niet waar? De meeste zelfmoorden gebeuren impulsief
Nadere informatieReflectie van de nestor
V o o r u g e l e z e n Reflectie van de nestor The Group Focal Conflict Theory Revisited Tom J.C. Berk lulu.com, 2011 Psychodynamische therapie in context Tom J.C. Berk lulu.com, 2011 60 In het eerste
Nadere informatieInhoud. Deel I Veranderen 25
Inhoud Inleiding Psychoanalyse in ontwikkeling 13 Deel I Veranderen 25 1 Het psychoanalytisch kader 27 1.1 Inleiding 27 1.2 Bewust-onbewust 27 1.3 Intersubjectiviteit en innerlijk werkmodel 29 1.4 Twee
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieKerncompetenties psychotherapeut
Kerncompetenties psychotherapeut 5 oktober 2006 Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie Overname is toegestaan, mits ongewijzigd en met gebruik van bronvermelding. Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie,
Nadere informatieTransactionele Analyse. Begrijpen en beïnvloeden. Nederlandse Vereniging voor Transactionele Analyse
Nederlandse Vereniging voor Transactionele Analyse Transactionele Analyse Begrijpen en beïnvloeden De Transactionele Analyse biedt een praktische, heldere theorie die door iedereen te begrijpen is. Het
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieSoep van overdrachten
Soep van overdrachten Hoe installeer je als verpleegkundige je eigen veiligheid binnen het interpersoonlijk werken met patiënten? Lode Soenens & Fre Denduyver Oostende 16/03/2016 PTC Rustenburg Kleinschalig
Nadere informatieGodsbeeld en persoonlijkheidsproblematiek Onderzoek lectoraat Zorg en Zingeving Henk Stulp
Godsbeeld en persoonlijkheidsproblematiek Onderzoek lectoraat Zorg en Zingeving Henk Stulp Onderzoek Hanneke Schaap-Jonker (2002): Godsconcept en Godsbeeld (steunende God; God als rechter, passieve God;
Nadere informatieMensvisie als uitgangspunt
Emotionele veerkracht in psychotherapie Inhoud Voorwoord 11 Hoofdstuk 1: Mensvisie als uitgangspunt 17 Wat gebeurt er in therapie? 17 A. Mensvisie in pessotherapie 18 Belang van een mensvisie in therapie
Nadere informatieKunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen?
Kunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen? Iris van der Meer GZ psycholoog Ondersteuner Specialismegroep voedings- en eetstoornissen Martie de Jong Klinisch psycholoog Specialismeleider
Nadere informatieDescriptieve en structurele psychodiagnostiek
Descriptieve en structurele psychodiagnostiek Prof. Dr. Jan Derksen, UHD psychodiagnostiek Universiteit van Nijmegen, Professor psychotherapie Vrije Universiteit Brussel Descriptieve en structurele diagnostiek
Nadere informatieInterculturele psychiatrie en jeugd-ggz
Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)
Nadere informatieIntegraal coachen. Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer
Integraal coachen Meedenken en faciliteren bij ambities, dilemma s of problemen op de werkvloer DATUM 1 maart 2014 CONTACT Steef de Vries MCC M 06 46 05 55 57 www.copertunity.nl info@copertunity.nl 2 1.
Nadere informatieHIC, specialisatie kinderen
HIC, specialisatie kinderen Module Docent contact uren Zelfstudie Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Ontwikkelingspsychologie 11 22 uur Inleiding in de Chakrapsychologie 11 36 uur Jungiaanse psychologie,
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 Inleiding 15
Inhoud Voorwoord 13 Inleiding 15 1 Een eerste oriëntatie 21 1 Algemene situering 21 2 Psychodynamische psychotherapie 29 3 De invloed van de setting 35 4 Steunende en ontdekkende groepstherapie 36 5 Daar
Nadere informatieEenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg
Eenzaamheid onder mantelzorgers Jolanda Elferink, Expertisecentrum Mantelzorg 4-06-13 Inhoud - In welke mantelzorgsituaties kom je eenzaamheid tegen? - Welke drie stappen kun je zetten om eenzaamheid te
Nadere informatieInhoud. Ten geleide 7. Woorden vooraf 9 Een overzicht van de inhoud 10
Inhoud Ten geleide 7 Woorden vooraf 9 Een overzicht van de inhoud 10 Hoofdstuk 1 Oordelen en beslissen in de klinische praktijk gaat soms goed fout 11 1 Inleiding 11 2 Zoek de normale, gezonde mens 11
Nadere informatieOpleiding ouderbegeleiding
Opleiding ouderbegeleiding me nse nkennis vanuit een visie op ouderschap in ontwikkeling Als je krachtgericht werken met het netwerk rond het kind wilt invullen, dan zit hier alles in. Vanuit een betere
Nadere informatieCOACH OPLEIDINGEN bij DE KLEINE JOHANNES
COACH OPLEIDINGEN bij DE KLEINE JOHANNES Dat we begeleiding en therapie kunnen geven via het beeld, de kleur en de vorm zal een belangrijk gegeven zijn in de toekomst. Mensen redeneren in cirkeltjes en
Nadere informatieHoofdstuk 3 Postfreudiaanse ontwikkelingen: de grote psychoanalytici na Freud 41 Marc Hebbrecht en Rudi Vermote
Inhoud Inleiding 11 Psychodynamiek: tussen begrijpen en verklaren deel 1 Psychodynamische basiskennis Hoofdstuk 1 Psychodynamiek in het denken van Freud 21 Harry Stroeken Hoofdstuk 2 Freud en de eerste
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen
Persoonlijkheidsstoornissen PAUL VAN DER HEIJDEN MIRIAM VAN VESSEM Inhoud 1. Wat is een persoonlijkheidsstoornis? 2. Hoe vaak komt het voor? 3. Hoe stellen we een persoonlijkheidsstoornis vast? 4. Wat
Nadere informatieDementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek
Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO
Nadere informatiePsychotherapie. brochure. Praktijk de Cocon
brochure Praktijk de Cocon Psychotherapie Brochure Psychotherapie helpt je af te rekenen met vervelende gevoelens, storende gedachten, sociale problemen, terugkerende problemen waar je veel last van hebt.
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie bij borderline persoonlijkheidsstoornis: schematherapie en dialectische gedragstherapie Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Cognitieve gedragstherapie:
Nadere informatieteambuilding op hoofdlijnen
Test naam Teambuildings Monitor Datum 27-8-2012 Ingevuld door Guest Ingevuld voor Het team Team Guest-Team Context Overige teambuilding op hoofdlijnen de 5 niveaus samengevat inhoud Zijn de taken van het
Nadere informatieOmgaan met stemmen horen. Sigrid van Deudekom en Jeanne Derks
Omgaan met stemmen horen Sigrid van Deudekom en Jeanne Derks Hoort stemmen horen bij de Psychiatrie? Ja? Nee? JA Want: Het betreffen vocale, audiatieve hallucinaties. 85 % van de Mensen met een dissociatieve
Nadere informatieAandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7
Bijlage 4 Aandachtspunten en tips voor gesprekken met ouders en kinderen 7 Richtlijnen Jeugdhulp / KOPP / richtlijn / pagina 69 Deze bijlage geeft hulpverleners tips en suggesties voor het gesprek met
Nadere informatieMDFT Masterclass. Borderline, een stoornis die van alles in je losmaakt. Jeanne de Jong- Tummers & Sylvia Cool
MDFT Masterclass Borderline, een stoornis die van alles in je losmaakt Jeanne de Jong- Tummers & Sylvia Cool Medisch en Systeemmodel Medisch model Systeem model Individu gericht (Be)oordelen Accent op
Nadere informatiehier en nu werken met het lichaam in het beeldend medium
Belgische Vereniging voor Creatieve Therapie www.bvct-abat.be hier en nu werken met het lichaam in het beeldend medium Jan Vandromme Zorgrelaties in verandering Binnen de zorgrelatie is het gebruik van
Nadere informatieborderline persoonlijkheidsstoornis Dr. Josephine Giesen-Bloo Capaciteitsgroep Clinical Psychological Science Universiteit Maastricht
Schema therapie voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis Dr. Josephine Giesen-Bloo Capaciteitsgroep Clinical Psychological Science Universiteit Maastricht Opzet q De Borderline persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieTuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011
Tuut-tuut-tuut, opzij, ik ben hulpverlener en maak mij druk. Eric van der Meijden 16 september 2011 Opbouw workshop Inleiding Ervaren van stress Wat is druk/stress? Pesso therapie Ervaren van basisbehoeften
Nadere informatieOpleiding Verlieskunde Verborgen Verlies
Opleiding Verlieskunde Verborgen Verlies Perspectief bij verandering Wie geleerd heeft verborgen verlies te signaleren en hanteren, zal zich zekerder voelen en het contact vol vertrouwen aangaan om zo
Nadere informatieDokter, ik heb kanker..
Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut
Nadere informatieDE THERAPEUT ONDER VUUR MENTALIZATION-BASED TREATMENT EN AGRESSIE BIJ ASPS EN BPS. AD GERRITSEN, UTRECHT, 12 november 2010 INHOUD PRESENTATIE
DE THERAPEUT ONDER VUUR MENTALIZATION-BASED TREATMENT EN AGRESSIE BIJ ASPS EN BPS AD GERRITSEN, UTRECHT, 12 november 2010 INHOUD PRESENTATIE MENTALISEREN ONTWIKKELINGSMODEL BPS EN ASPS VORMEN VAN AGRESSIE
Nadere informatieCommunicatie met de patiënt na een vermijdbaar incident: Een weg vol obstakels
Communicatie met de patiënt na een vermijdbaar incident: Een weg vol obstakels Wim Schrauwen Klinisch psycholoog Medische Oncologie & Palliatieve Zorg UZ Gent 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1 Er spelen
Nadere informatieLeergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START JANUARI 2019 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is Professionals houden van
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieInhoud Inleiding Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding Een nieuwe start bouwt voort op het voorgaande Relaties aangaan Omgaan met gevoelens
Inhoud Inleiding 9 1 Een nieuw beroep, een nieuwe opleiding 11 1.1 Het beroep Social Work 11 1.2 Beelden over leren mentale modellen 15 1.3 Competentiegericht leren 16 1.4 Een open leerhouding 17 1.5 Leren
Nadere informatieAGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Basis emoties 28-3-2012. Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman
Basis emoties AGRESSIE en psychiatrische sen Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman Basis emoties Basis emoties Psychofysiologische reactie op een prikkel Stereotype patroon van motoriek,
Nadere informatieOver hard werken, verbinden, humor & houden van!!!
Over hard werken, verbinden, humor & houden van!!! Lonneke Mechelse, GZ psycholoog BIG, Registerpsycholoog NIP Arbeid & Organisatie bij Peptalk Delft, (generalistische basis GGZ) & Mentaal Beter Gouda
Nadere informatieMEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN. Ruysdael onderzoek 2015
MEDEZEGGENSCHAP EN SUCCESFACTOREN Ruysdael onderzoek 2015 Succes maak je samen Ruysdael is gespecialiseerd in innovatie van mens en organisatie. Vanuit de overtuiging dat je samen duurzame meerwaarde creëert.
Nadere informatieStabilisatiecursus Scelta Nijmegen
Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Als iemand zich onveilig heeft gevoeld tijdens de jeugd of later in een intieme relatie, kan dat in zijn of haar verdere leven klachten
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieOorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving. HOVO 6 Klaas van Tuinen
Oorzaken en achtergronden van delinquent gedrag in de huidige samenleving HOVO 6 Klaas van Tuinen Wat is normaal? Levenscyclus Gevoel van identiteit Oplossen van problemen m.b.t. macht en afhankelijkheid
Nadere informatieVluchten als identificatieproces: hoe kunnen we dit vanuit de hulpverlening overstijgen?
Vluchten als identificatieproces: hoe kunnen we dit vanuit de hulpverlening overstijgen? Het psychisch parcours bij vluchtelingen: traumatisch of therapeutisch? Steunpunt Cultuursensitieve Zorg CGG Brussel
Nadere informatiePost-hbo opleiding spelobservatie en Sandplay
mensenkennis Post-hbo opleiding spelobservatie en Sandplay In de opleiding doe je de vaardigheden op om de juiste vragen te stellen en bruikbare observaties te doen. Post-hbo opleiding spelobservatie en
Nadere informatieEENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING
1 2 EENDAAGSE GROEPSPSYCHOTHERAPEUTISCHE DAGBEHANDELING 3 INFORMATIE OVER PSYMENS PsyMens is een kleinschalige GGZ instelling met vestigingen in Utrecht, Nieuwegein, Woerden en Amersfoort. Wij bieden een
Nadere informatieLeergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren
Leergang Psychodynamisch Coachen en Adviseren voor professionals die met professionals werken START SEPTEMBER 2016 Werken met professionals Psychodynamisch coachen en adviseren is branche dan ook, een
Nadere informatiePostmaster opleiding spelpsychotherapie. De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven.
mensenkennis De docenten hebben veel ervaring, staan dichtbij het werkveld en halen het beste in je naar boven. Postmaster opleiding spelpsychotherapie Postmaster opleiding spelpsychotherapie Kinderen
Nadere informatieVan Classificatie naar Diagnostiek
Van Classificatie naar Diagnostiek Met verbatims van Twaalf gesprekken Drs. Wim Jurg Van Classificatie naar Diagnostiek Met verbatims van Twaalf gesprekken Drs. Wim Jurg Drs. Wim Jurg Eindredactie: Drs.
Nadere informatieWie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg
Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs
Nadere informatieKITTY VAN DER HEIJDEN BORDERLINE BELEVENISSEN. Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten
KITTY VAN DER HEIJDEN BORDERLINE BELEVENISSEN Ervaringen van mensen met borderline én hun naasten Borderline belevenissen Ervaringen van mensen met borderline en hun naasten Kitty van der Heijden Inhoud
Nadere informatieEmotieregulatieproblemen bij jongeren. 13 februari 2018
Emotieregulatieproblemen bij jongeren 13 februari 2018 Inhoud presentatie 1. De doelgroep / uitleg borderline persoonlijkheidsstoornis 2. BPS bij jongeren/ feiten en cijfers 3. Ontstaan van BPS / insteek
Nadere informatieInhoud. Hoofdstuk 1 Psychotherapie, het beste van vele werelden 13 Sjoerd Colijn, Hans Snijders, Moniek Thunnissen, Susan Bögels en Wim Trijsburg
Inhoud Hoofdstuk 1 Psychotherapie, het beste van vele werelden 13 Sjoerd Colijn,, Moniek Thunnissen, en Wim Trijsburg Hoofdstuk 2 Psychotherapeut worden 25 Marieke van Riessen Deel 1 Theorie Subdeel 1.1
Nadere informatieCentrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor
Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Modules Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor 1. Psychologie en Psychopathologie 2. Sociale psychologie
Nadere informatieHand in hand met het kind in ons. De zoektocht naar je oorspronkelijke Ik
Hand in hand met het kind in ons De zoektocht naar je oorspronkelijke Ik Trudi de Groot Afstudeerscriptie Academie voor spirituele integratie te Krommenie Juni 2003 INHOUD..pagina Voorwoord 3 Inleiding
Nadere informatieIntroductie. Katrien Zabeau. 9 oktober Symposium Opvoeden anno 2015
Katrien Zabeau Symposium Opvoeden anno 2015 9 oktober 2015 Psychoanalytische pedagogiek: opvoedingsondersteuning en psychotherapie aan kinderen en jongeren (Een andere visie op de psychoanalytische pedagogiek:
Nadere informatieContextuele Therapie. Een inleiding
Contextuele Therapie Een inleiding Ivan Boszormenyi-Nagy Ivan Boszormenyi-Nagy 1920-2007 2007 Ivan Boszormenyi-Nagy werd geboren op 19 mei 1920 in Boedapest. Hij werd psychiater en hoogleraar psychiatrie
Nadere informatieHow2talk2kids. workshop. Malta. Juni 2007. Wouter Verboon
How2talk2kids workshop Malta Juni 2007 Wouter Verboon How2talk2kids Achtergrond Introductie in Nederland Workshop Herkenbaar? Valt wel mee, het is maar een schrammetje Is je beker weer omgevallen! Ik word
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie
Nadere informatieResultaten en opmerkingen
Resultaten en opmerkingen Team: WAARDEN Begeleider: Marcel Dekker Datum: zondag 18 september 2011 1 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding elementen Elementenverhouding Elementen per persoon Voorkeurselement
Nadere informatieOefening: Innerlijke stemmen Tijd: 30 minuten
Oefening: Innerlijke stemmen Tijd: 30 minuten Intro Sta je wel eens stil bij al de innerlijke stemmen die je in je hoofd hoort? Vaak hoor je ze op een wat strenge, zeurderige of klagende toon. Ze zijn
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieNIEUWSBRIEF PSYKON. Cursusaanbod
31 AUGUSTUS 2018 NIEUWSBRIEF PSYKON Cursusaanbod 2018-2019 1. NIEUW Persoonlijk Ontwikkelingsjaar PsyKon 2. Introductie symbooldrama 3. Opleiding symbooldrama 4. Psychopathologie in company 5. Diagnostische
Nadere informatieBordeline persoonlijkheidsstoornis
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatieDr. Leo Kannerhuis Brabant. Polikliniek
Dr. Leo Kannerhuis Brabant Polikliniek Sterker met autisme Welkom bij het Dr. Leo Kannerhuis Brabant Wij zijn er voor kinderen, jongeren en jongvolwassenen met autisme (normaal begaafd) die vastlopen:
Nadere informatie6 Geestelijke gezondheidszorg in het licht van zingeving en spiritualiteit
Inhoud Inleiding 11 Zingeving versus maakbaarheid 13 Zingeving: een vast item in diverse contexten 15 Zingeving in de GGZ 16 Zingeving versus objectiviteitseisen in de GGZ 17 Zingeving als item in personeelsmanagement
Nadere informatieStorm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits
Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Casus (1) Tracy, 13 jaar Ouders gescheiden, woont met moeder en oudere broer. Moeder is een alleenstaande
Nadere informatieInhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Proces, instrumenten, beoordeling en besluitvorming Hoofdstuk 2 Aanvraag, hulpvraaganalyse en eerste contact
Inhoud Voorwoord 7 Hoofdstuk 1 Proces, instrumenten, beoordeling en besluitvorming 11 1 Inleiding: wat is psychodiagnostiek? 11 2 Het diagnostische proces 12 3 Het gebruik van instrumenten 13 4 Oordelen
Nadere informatieL A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B
CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN
Nadere informatieVervolgopleiding Psychologie voor Managers - Deel II
Vervolgopleiding Psychologie voor Managers - Deel II Dé opvolger van deel I, met een gemiddelde waardering van 9.2! Wil je dit?: Leidinggeven vanuit innerlijke kracht Slim schakelen met managementstijlen
Nadere informatieInformatie deeltijdbehandeling
PAAZ Informatie deeltijdbehandeling Voor verwijzers en deelnemers Deze brochure geeft u informatie over de deeltijdbehandeling van de psychiatrische afdeling in ziekenhuis Lievensberg te Bergen op Zoom.
Nadere informatie1 Inleiding en situering De prille interactie 15. Inhoud. inhoud. Het ontstaan van de gehechtheidsrelatie
Inhoud 1 Inleiding en situering 11 Erik De Belie & Filip Morisse 2 De prille interactie 15 Het ontstaan van de gehechtheidsrelatie Nicole Vliegen Situering en samenvatting 15 2.1 Inleiding 16 2.2 De gehechtheidstheorie
Nadere informatieInformatie over mijn Praktijk voor Psychotherapie
KvK 50431730 Informatie over mijn Praktijk voor Psychotherapie Gang van zaken Sinds 2014 zijn er grote veranderingen doorgevoerd in de structuur van de GGZ. Meer hulp wordt in de huisartspraktijk aangeboden.
Nadere informatieTransactionele Analyse. Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode zoals
Nadere informatiePERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS
PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een persoonlijkheidsstoornis? Ieder mens heeft een persoonlijkheid. Een persoonlijkheid is de optelsom van hoe u als persoon bent, hoe u zich
Nadere informatieThe Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer
The Glue of (ab)normal Mental Life: Networks of Interacting Thoughts, Feelings and Behaviors A.O.J. Cramer Wat is een psychische stoornis? Als we de populaire media en sommige stromingen in de gedragswetenschappen
Nadere informatiePsychisch of Psychiatrie? 12-06-2012
Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of
Nadere informatieDe huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)
Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende
Nadere informatieDe rol van school en samenwerking met hulpverlening. Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie
De rol van school en samenwerking met hulpverlening Anne-Freda Brouwer Gz-psycholoog / Systeemtherapeut Karakter, kinder- en jeugdpsychiatrie Casus Milan 13 jaar woont als enig kind bij zijn ouders Hij
Nadere informatieOmgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening. Sjaak Boon www.bureauboon.nl
Omgaan met onaangepast gedrag in het Sociaal Raadsliedenwerk en Schuldhulpverlening Sjaak Boon www.bureauboon.nl Sombere stemming Verminderde interesse in activiteiten Duidelijke gewichtsvermindering Slecht
Nadere informatieOnderzoek en behandeling door de medisch psycholoog in het ziekenhuis
Onderzoek en behandeling door de medisch psycholoog in het ziekenhuis Inleiding In deze folder kunt u lezen over de medisch psycholoog in het Gemini Ziekenhuis. Aan de orde komen onder meer: met welke
Nadere informatieHet veerkrachtig handelen van de hulpverlener bij feedback
Het veerkrachtig handelen van de hulpverlener bij feedback Ayse Dogan OPZ Geel- 6 Dec. 2012 Verloop Korte inleiding Reflectie- oefening Handvatten in veerkrachtig handelen bij feedback Tot slot Reflectie-
Nadere informatieSamenvatting Dit proefschrift beschrijft een aantal onderzoeken op het gebied van gehechtheid en psychosociaal functioneren in de volwassenheid. In hoofdstuk 1 wordt een overzicht gegeven van de gehechtheidstheorie.
Nadere informatieWorkshop behandeling doorgaand georganiseerd misbruik. Wat werkt?
Workshop behandeling doorgaand georganiseerd misbruik. Wat werkt? Wieke Hensbroek, Beeldend therapeut Aernoud v.d. Knoop, GZ-psycholoog & psychotherapeut 24 november 2018 1 Opzet van de workshop Definitie
Nadere informatieProeven aan Collegiale Bestuurlijke Visitatie. Kees Hoefnagel Marie-Anne van Reijen
Proeven aan Collegiale Bestuurlijke Visitatie Kees Hoefnagel Marie-Anne van Reijen Waarom pilot Collegiale Bestuurlijke Visitatie? Commissie Code Goed Onderwijsbestuur VO haar eindrapport De letter én
Nadere informatieFeit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen te krijgen
Feit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen te krijgen www.babyextra.nl Dineke Brouwers (JGZ) en Cecilia van der Zeeuw (GGzE) Baby Extra Transformeren doe je
Nadere informatie