ACTUEEL. Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad ARMOEDE IS ONAANVAARDBAAR! DOE ER SAMEN IETS AAN!

Transcriptie

1 ACTUEEL Informatieblad van de Vlaamse Ouderenraad Driemaandelijks informatieblad Jaargang 11, nr. 4 - oktober/november/december 2010 ARMOEDE IS ONAANVAARDBAAR! DOE ER SAMEN IETS AAN!

2 ACTUEEL-Informatieblad Inhoud Voorwoord...ū 1 Nieuws uit de commissies en werkgroepen...2 Nieuws van de Vlaamse Ouderenraad...12 Ouderenweekcampagne Armoede tre 1 op 5 ouderen...12 Vlaamse Ouderenraad overhandigt mevrouw Lieten advies...15 Het Vlaams Ouderenbeleidsplan: stand van zaken...16 Maatregel ING: van flater naar overleg...17 Nieuws van de Overheid...18 Het OMNIO-statuut...ū 24 Het Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk tourt langs alle Europese landen...26 Griepvaccinatie in 2010, alles terug bij het oude?...26 Infosessies DAISY en Audiokrant...27 Over vroegtijdige planning van je zorg...27 Dementieplan Vlaanderen...28 Expertisecentrum Dementie Vlaanderen lanceert webapplicatie...28 Ouderen in het verkeer: achtergrondinformatie...29 Doe mee aan de energie-enquête...32 Beleef de tijd van je leven op Zenith Jubileumeditie Week van de Smaak...33 Praten over opvoeding in de huiskamer... iets voor jou?

3 Voorwoord Nogmaals: ouderen en armoede De Vlaamse Ouderenraad koos als thema voor de Ouderenweek 2010 en 2011: armoede bij ouderen. Voor de meeste lezers van dit voorwoord zal dit geen nieuws zijn. En toch willen wij dit thema nogmaals onder de aandacht brengen. Om te onderstrepen hoe belangrijk wij het vinden dat in de Ouderenweek, maar ook tijdens de rest van het jaar de ouderenadviesraden, de lokale afdelingen van de ouderenorganisaties en de lokale dienstencentra initiatieven nemen om de armoede bij ouderen in beeld te brengen. Dit kan door gebruik te maken van de armoedefiche die u kan vinden in de Ouderenweekbrochure of op de speciaal voor de Ouderweek gemaakte website: U vindt er ook meer informatie over het thema en kan er volgen wie waar welke initiatieven neemt rond het thema. Aan allen die zich aangesproken voelen en dat zouden er veel moeten zijn vragen we dus: schiet in actie, neem initiatief en breng er ons van op de hoogte. Maar er is meer. Ook de Vlaamse Ouderenraad zelf zal alles in het werk stellen om armoede bij ouderen onder de aandacht te brengen, in de eerste plaats bij de Vlaamse en federale beleidsverantwoordelijken. De eerste stap daartoe is reeds gezet. De Vlaamse Ouderenraad stelde een advies op aan de overheid om armoede bij ouderen te bestrijden. Dit advies, dat overhandigd werd aan de minister voor Armoedebestrijding, gaat over alle aspecten van het armoedeprobleem. Armoede is immers niet alleen een kwestie van te weinig inkomen, maar hee ook te maken met wonen en energie, met gezondheid en met de mogelijkheid om deel te nemen aan het sociale en culturele leven. Toch is een voldoende inkomen een basisvoorwaarde om armoede te bestrijden en te voorkomen. En de voornaamste bron van inkomen bij ouderen is uiteraard het pensioen. Zonder hun pensioen zouden 8 op de 10 ouderen arm zijn. Maar zelfs met hun pensioen zijn vele gepensioneerden arm. Hun pensioen is te laag. Daarom dringt de Vlaamse Ouderenraad, samen met alle ouderenorganisaties, aan bij de federale overheid om maatregelen te nemen die er toe leiden dat iedere oudere in ons land ten minste over een inkomen zou beschikken dat boven de Europees vastgelegde armoedegrens ligt. Welke zijn deze maatregelen? Ten eerste: een verhoging van de inkomensgarantie voor ouderen en de minimapensioenen van werknemers en zelfstandigen. Ten tweede: de uitvoering van het generatiepact dat voorziet dat de sociale uitkeringen en, wat ons betre, zeker de inkomensgarantie voor ouderen en de minimapensioenen in 2011 aangepast zouden worden aan de welvaartsevolutie. Het is voor ons onaanvaardbaar dat die uitvoering achterwege zou blijven door het uitblijven van een nieuwe regering en een akkoord ter zake tussen de sociale partners, werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties. Ten derde: om op langere termijn behoorlijke pensioenen te garanderen is een hervorming van de pensioenstelsels noodzakelijk die zorgt voor het behoud en de versterking van het weelijk pensioen. De nationale pensioenconferentie die tot deze hervorming van de pensioenen moest leiden, ligt voor het ogenblik op apegapen. Ook hiervoor is dringend een regering nodig die het opgestarte hervormingsproces nieuw leven kan inblazen en ingrijpende beslissingen kan nemen. De Vlaamse Ouderenraad hee inzake de pensioenen in elk geval haar standpunt reeds bepaald en overgemaakt aan de huidige minister van pensioenen. Wij wachten met ongeduld op een nieuwe, daadkrachtige regering die werk maakt van een pensioen dat op zijn minst de inkomensarmoede onder de ouderen uit de wereld helpt. Jul Geeroms, voorzier ACTUEEL-Informatieblad 1

4 N C W Commissie Internationaal Ouderenbeleid De Commissie Internationaal Ouderenbeleid kwam in september opnieuw samen na een welverdiende zomerrust. Op de agenda stonden twee belangrijke punten: het bespreken van het ontwerpadvies Armoede bij Ouderen en de publicatie van het Europese Groenboek. Binnen het pensioenlandschap van de Europese lidstaten beweegt er heel wat, elke dag is het pensioenthema wel in de media. De commissie wou dan ook even stilstaan bij de rol die Europa vandaag al speelt op het vlak van pensioenen en welke rol zij mogelijk in de toekomst zal spelen. Zij doet dit in overleg met de Commissie Bestaanszekerheid, Economie en Arbeid. Europa wordt alsmaar belangrijker voor alle EU-burgers: de groeiende invloed van de EUreglementering en de veranderende Europese Unie houden belangrijke implicaties in voor de EU-burgers. De gevolgen van ondermeer de liberalisering ervaren ouderen op alle levensdomeinen in hun dagelijkse leefwereld. Maar ook op vlak van sociale bescherming beweegt er heel wat. Een Europees pensioen?! De Europese pensioenstelsels staan onder druk door de vergrijzing, die het gevolg is van een stijgende levensverwachting en dalende geboortecijfers. Vanaf 2012 begint de beroepsbevolking in Europa af te nemen, dus de uitdaging is heel actueel. Veel lidstaten hebben hun pensioenen in meer of mindere mate hervormd om deze uitdaging aan te gaan, maar de financiële en economische crisis hee de situatie ernstiger en urgenter gemaakt. Toch hee Europa tot op vandaag nog geen echte pensioenstandpunten ontwikkeld: Europa hee hiertoe weinig bevoegdheden. Europa functioneert immers volgens het subsidiariteitsbeginsel. Concreet betekent dit dat Europa behalve voor materies die onder haar exclusieve bevoegdheid vallen slechts maatregelen neemt wanneer die doeltreffender zijn dan wanneer die op nationaal, regionaal of lokaal vlak worden genomen. Naar de toekomst toe zal er waarschijnlijk wel een Europese minimumbescherming uitgewerkt worden. Maar dit blij een moeilijke oefening door de grote verschillen tussen de EU-lidstaten. Een van de elementen die hiertoe moet leiden is het Europese Groenboek een instrument vergelijkbaar aan het Belgische Groenboek, waarbij een aantal vragen worden voorgelegd aan belangenverenigingen in de lidstaten. Ook de Vlaamse Ouderenraad neemt deel aan deze bevraging. Zij doet dit samen met AGE, het Europees Ouderenoverlegplatform. Europees Groenboek Tegen deze achtergrond is het dus hoog tijd om een publiek debat op gang te brengen over de vraag of en hoe het Europees beleidskader het best kan worden ontwikkeld om de lidstaten optimaal te ondersteunen bij hun zware taak om hun burgers te voorzien van adequate, houdbare en zekere pensioenen nu en in de toekomst. Op 7 juli 2010 publiceerde de Europese Commissie haar groenboek. De Europese regelgeving situeert zich vooral op het vlak van volgende punten: de grensoverschrijdende coördinatie van pensioenen. Mensen die binnen de Europese Unie gewerkt hebben, mogen hierdoor geen nadeel ondervinden op het vlak van hun pensioen, bv. iemand die tewerkgesteld was in Nederland. Daarom werden er coördinatieregels uitgewerkt. Daarnaast houdt Europa zich bezig met regelgeving rond aanvullende bedrijfspensioenen. Hier stelt zich bijvoorbeeld de vraag welke minimumbescherming er zeker moet geboden worden. Europa ziet er ook op toe dat er geen sprake is van discriminatie, zowel voor wat betre weelijke pensioenen als aanvullende pensioenen. Zo moet de pensioenleeijd voor mannen en vrouwen gelijk zijn. België hee dan ook in 1997 haar wetgeving aangepast en de leeijd voor vrouwen stelselmatig opgetrokken. Bovendien is er een coördinatieproces (de open coördinatiemethode) dat wordt gebruikt om nationale hervormingen te vergemakkelijken en te bevorderen, beste praktijken uit te wisselen en ambitieuze doelstellingen en indicatoren vast te stellen. Zo wordt er bijvoorbeeld een vergelijking georganiseerd tussen de verschillende lidstaten, wordt er een Europese armoedegrens bepaald 2 ACTUEEL-Informatieblad

5 Kristel Wijshof, secretaris per lidstaat zodat ieder zich kan positioneren. Op EU-niveau zijn de overeengekomen doelstellingen voor pensioenstelsels dat zij doeltreffend en houdbaar zijn, maar ook modern en transparant. Tensloe is er het gebied van de fiscale houdbaarheid, waar Europa de lidstaten verplicht om de overheidsbegroting zodanig te beheren dat de werking van de Economische en Monetaire Unie niet wordt belemmerd. De Raad kan herstelmaatregelen aanbevelen, ook op het gebied van sociale zekerheid indien dat de oorzaak van het probleem is. Dus ook op het vlak van pensioenen en dat is niet onbelangrijk, kijk maar naar Griekenland. Europees Witboek Voorlopig is er enkel een Groenboek. Er worden in dit stadium geen concrete specifieke voorstellen gedaan, enkel consultatierondes georganiseerd. U leest meer over enkele van onze voorstellen in de bijdrage van de Commissie Bestaanszekerheid, Economie en Arbeid. Europa hoopt de consultaties af te ronden tegen eind november. Wat zijn dan nu de belangrijkste kwesties die aan de orde zijn? Er zijn drie hoofdthema s binnen de centrale idee van adequate, houdbare en zekere Europese pensioenstelsels: Hoe kan Europa de lidstaten het best ondersteunen bij het zoeken naar een balans tussen de arbeidsperiode en de pensioenperiode? Hoe kan Europa bestaande belemmeringen voor het vrije verkeer van werknemers en kapitaal die voortkomen uit pensioenregelingen, inclusief aanvullende pensioenregelingen wegwerken? Hoe moet de zekerheid van de pensioenen verzekerd worden in de toekomst? Er wordt gestreefd naar een vermindering van de risico s voor gepensioneerden. Een van de streefdoelen is minimale garanties inzake sociale bescherming af te spreken, bv. wat is een aanvaardbaar minimaal inkomen en met welke parameters moet er rekening worden gehouden om dit te bepalen. De conclusies zullen verwerkt worden in een Europees Witboek op basis hiervan zal Europa haar wetgeving trachten aan te passen. De Vlaamse Ouderenraad volgt het alvast van nabij op ACTUEEL-Informatieblad 3

6 Commissie Bestaanszekerheid, Economie en Arbeid De vakantiemaanden zijn traditioneel vergaderarme maanden. Maar helemaal inactief zijn de leden van de BEA-commissie in de voorbije periode toch niet geweest. In juni hee de commissie samen met de leden van de Commissie Inkomen vanuit hun werkingsdomein het voorbereidend werk gedaan niet alleen voor enkele onderdelen van het op 28 juni uitgebrachte advies van de Vlaamse Ouderenraad m.b.t. het Vlaams Ouderenbeleidsplan van minister Vandeurzen, maar ook voor het memorandum van de Vlaamse Ouderenraad aan de Federale Regering. Op de Algemene Vergadering van 28 juni kon de commissie met genoegen vaststellen dat haar teksten in heel grote mate het fiat kregen van de aanwezigen. Uiteraard kon men het in het Raadgevend Comité voor de Pensioensector ook niet voorbijgaan aan de verkiezingen. Deze hadden trouwens voor gevolg dat de opstart van de Federale Ouderenadviesraad naar de koelkast verwezen werd als zijnde een materie die niet binnen de lopende zaken door een ontslagnemende regering kan behandeld worden. Maar het Raadgevend Comité keurde dan toch maar op 8 juli een aantal aanbevelingen aan de nieuwe regering goed. De Nederlandstalige leden van het Comité (dit zijn een aantal leden van onze Commissie Inkomen) hebben niet nagelaten om de oorspronkelijke tekst vrij stevig te amenderen. In september is de commissie weer aan de slag gegaan rond twee opdrachten: een analyse maken van het ontwerpadvies Armoede bij Ouderen en zoeken naar antwoorden op de vragen die gesteld worden in het Europees Groenboek m.b.t. de pensioenstelsels. Armoede bij ouderen De commissie kon zich vinden in de structuur van het ontwerpadvies m.b.t. armoede bij ouderen, maar er werd toch gepleit om ook te beklemtonen dat niet enkel gefocust mag worden op het bestrijden van de situatie van armoede waarmee ouderen geconfronteerd kunnen worden in hun levensfase als oudere. Het lijkt ons inderdaad niet onbelangrijk erop te wijzen dat armoede bij ouderen in grote mate ook verbonden is met de hele levensloop. Armoede op oudere leeijd is immers gekoppeld aan verschillende factoren zoals opleidingsniveau, het feit al dan niet gewerkt te hebben, het verloop van de beroepscarrière die zowel het niveau van het pensioen als de mogelijkheid tot sparen bepaalt, het feit al dan niet eigenaar te zijn van zijn woning, een al dan niet slechte gezondheid te hebben, de kwaliteit van de sociale steun die onvoldoende kan zijn als gevolg van een losser geworden familieband of omdat de kinderen zelf in moeilijkheden verkeren, een slecht uitgebouwd sociaal netwerk, een moeilijke toegang tot de hulp- en zorgdiensten, enz. Armoede bij ouderen moet daarom ook preventief gecounterd worden: mensen moeten de oude dag bereiken met voldoende reserves op materieel vlak, inzake gezondheid en sociale ondersteuning. Wat de actiepunten betre, hee de commissie ook enkele inhoudelijke amendementen naar voren geschoven, maar voornamelijk sterk aangedrongen om wat het inkomen betre de nadruk te leggen op de vaststelling dat het weelijk pensioen de allerbeste garantie is om armoede te voorkomen. Het is de belangrijkste bron van inkomen op latere leeijd en kan het verschil maken tussen leven in armoede of niet. Europees Groenboek m.b.t. de pensioenstelsels Begin juli hee de Europese Commissie haar Groenboek gepubliceerd met als bedoeling vanuit een uitgebreide raadpleging te vernemen wat de EU kan doen om de pensioenen in de toekomst op peil te houden en te garanderen. De BEA-commissie hee het Groenboek doorgenomen en suggereert dat de Vlaamse Ouderenraad (al dan niet langs AGE om) zou reageren. Niet met de bedoeling om alle 14 voorgelegde vragen (u kan het Groenboek met de vragen terugvinden op de link hp://ec.europa. eu/social/blobservlet?docid=5551&langid=nl) in zijn geheel te beantwoorden maar wel om enkele van onze uitgangspunten op Europees niveau te vertolken. 4 ACTUEEL-Informatieblad

7 Commissie Sport en Bewegen Luk De Vos, voorzier Zo vinden we het belangrijk dat op Europees vlak als norm voor een adequaat pensioen zou verwezen worden naar een minimumpensioen dat gelijk is aan het weelijk minimumloon én dat de evolutie ervan volgt. Het principe van de welvaartsvastheid van de pensioenen zou moeten beklemtoond en daarom opgenomen worden in de Europese pensioenreglementering. Wat betre werk en pensioen kunnen we niet akkoord gaan met de stelling die in het Groenboek geponeerd wordt als zou enkel een optrekking van de weelijke pensioenleeijd soelaas bieden voor de houdbaarheid van onze pensioenstelsels. Men wil op Europees vlak blijkbaar niet inzien dat het belangrijk is om eerst en vooral de effectieve pensioenleeijd op te trekken i.p.v. de weelijke pensioenleeijd. Dit effectief langer werken moet aangemoedigd worden en gekaderd in arbeidsomstandigheden die rekening houden met de oudere werknemers. Dit vraagt dan ook een leeijdsbewust personeelsbeleid. De BEA-commissie hee tevens beklemtoond dat ook in de toekomst voorrang moet gegeven worden aan repartitiesystemen (= dit systeem houdt in dat de pensioenen van het niet-actieve deel van de bevolking betaald worden door de bijdragen van het actieve deel van de bevolking). De economische crisis hee immers de nadelen van een kapitalisatiesysteem waarbij men zelf spaart voor zijn eigen pensioen nog eens duidelijk in de verf gezet. In het algemeen hee de commissie gesteld dat het beheer en de coördinatie van het pensioenbeleid op Europees niveau serieus moet versterkt worden, maar dat dit wel dient te gebeuren met erkenning van de autonomie van de lidstaten. Jan Tessier, secretaris Met het meerjarenprogramma (beleidsperiode ) als leidraad zal de commissie proberen om de hierin opgenomen acties uit te voeren. Zo zal een ad-hoc werkgroep binnenkort samenkomen om na te gaan hoe de visienota 55-plussers in beweging verder kan geïmplementeerd worden (cfr. Studiedag 7 november 2008). Er zal uit de aanbevelingen die geformuleerd werden, gekozen worden welke concreet realiseerbaar zijn. Verder zal er voor december contact opgenomen worden met de universiteiten om na te gaan of er zinvolle thesisonderwerpen in functie van sport en bewegen bij ouderen kunnen opgenomen worden in het aanbod van thema s. Het decreet op de sportfederaties wordt opgevolgd met bijzondere aandacht voor het prioriteitenbeleid Seniorensport dat nog loopt tot Ook sport en bewegen in de residentiële sector blij in de aandacht. En tensloe is nieuws uit de Vlaamse Sportraad een vast agendapunt. De commissie wil ook nog de aandacht vestigen op volgende evenementen: - 16 november in Mechelen het Symposium van VIGeZ: Gezond Ouder worden - 3 december in Antwerpen een studiedag over de resultaten van Elke Stap telt - 8 februari 2011 in het Vlaams Parlement (zaal De Schelp): Studiedag over de resultaten van het behoeeonderzoek op het vlak van Bewegen en Sport bij senioren Wie het geheugen even wil opfrissen of wil bijbenen, kan zowel de visienota 55-plussers in beweging als het advies Sport en bewegen voor ouderen terugvinden op onder Adviezen en standpunten. ACTUEEL-Informatieblad 5

8 Commissie Cultuur, Leren en Maatschappelijke Participatie Op 7 juli kwam de commissie bij elkaar om een eerste aanzet te geven voor een advies over de herziening van het luik over het lokaal Ouderenbeleid in het participatiedecreet. In het Ontwerp van Vlaams Ouderenbeleidsplan van 2 juni 2010 wordt in hoofdstuk 3.2. gesteld dat de participatie van ouderen in het lokaal Ouderenbeleid zal worden bevorderd. In dat kader wordt ondermeer een aanpassing voorzien van het decreet van 21 april 2004 houdende de stimulering van een inclusief Vlaams Ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen. Hierop aansluitend zou een specifiek besluit van de Vlaamse Regering worden opgemaakt. In zijn ontwerp van advies (18 juni 2010) hee de Vlaamse Ouderenraad bij dit punt al een aantal kanekeningen geplaatst. Op verzoek van het Dagelijks Bestuur van de Vlaamse Ouderenraad is de commissie alvast begonnen met het voorbereiden van een standpunt over deze materie. De voorlaatste bijeenkomst was dan ook geheel gewijd aan het bij elkaar brengen van de ervaringen met en de bedenkingen bij het decreet. Dat gebeurde op basis van de tekst van hoofdstuk V van dat decreet (art. 9 & 10) dat handelt over de Ontwikkeling van een lokaal Ouderenbeleid. Het eerste dat door de commissie werd vastgesteld is dat dit decreet een belangrijke impuls hee gegeven aan de uitbouw van het gemeentelijk Ouderenbeleid. Het was vooral een steun in de rug voor de ouderen en hun organisaties om op het lokale niveau een stap voorwaarts te zeen in de richting van een participatief Ouderenbeleid. In de voorbije jaren werd in bijna alle Vlaamse gemeenten een Ouderenadviesraad actief, werd reeds in veel gemeenten het lokaal sociaal beleidsplan opgesteld met betrokkenheid in mindere of meerdere mate van de ouderen en in een aantal gemeenten kwam er al een apart Ouderenbeleidsplan tot stand. Dat gebeurde ondanks het feit dat de Vlaamse overheid nooit de in het vooruitzicht gestelde subsidies verstrekte aan de gemeenten en er geen uitvoeringsbesluiten voor het lokale niveau verschenen. Het waren vooral de gemeenten zelf die in de participatie van ouderen investeerden en de provincies die dit proces ondersteunden. De weinige middelen die door de Vlaamse overheid ter beschikking werden gesteld, gingen 2 jaar naar de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) voor de vorming van Ouderenbeleidscoördinatoren, en voor de begeleiding van 8 gemeenten bij een project. De commissie is van mening dat een aantal goede zaken die zijn vastgelegd in het decreet behouden moeten blijven. Zo onder meer: dat er in elke gemeente een Ouderenbeleidsplan moet zijn dat ook uitgevoerd wordt en met een duidelijke verwijzing naar het lokaal sociaal beleid dat de voorbereiding en de uitvoering ervan gebeurt met betrokkenheid van de ouderen en hun organisaties dat de inspraak vorm krijgt in een door de gemeente erkende lokale Ouderenadviesraad dat vanuit de gemeente de noodzakelijke ambtelijke ondersteuning wordt gegeven aan de voorbereiding en de realisatie van het Ouderenbeleid en de participatie van de ouderen hierbij Een vraag is nog in hoeverre de Vlaamse overheid de gemeenten in dit verband verplichtingen moet opleggen en hoe zij deze eventueel kan afdwingen. Wat de financiële middelen betre, is de commissie van mening dat deze in de eerste plaats moeten kunnen worden ingezet om te investeren in de deskundigheidsbevordering van de ouderen die zich als vrijwilliger inzeen in het kader van het lokale Ouderenbeleid. Besloten is dat er een concepekst zou worden gemaakt als aanloop naar een advies. Hierin zouden o.m. de volgende punten aan bod komen: - het belang van een lokaal Ouderenbeleid en van Ouderenbeleidsplannen - een afsprakennota waarin de inspraak- en participatieprocedures tussen het lokaal 6 ACTUEEL-Informatieblad

9 Huib Hinnekint, voorzier bestuur en de Ouderenadviesraad worden vastgelegd de relatie met andere lokale adviesorganen en andere beleidsdomeinen de zogeheten resultaatsverbintenis het belang en de rol van de provincies de functie van de rapportage aan de Vlaamse overheid Deze tekst kwam ondertussen tot stand en is al aan de lidorganisaties van de Vlaamse Ouderenraad bezorgd. Met hun opmerkingen zal uiteraard rekening worden gehouden bij een nieuwe redactie ervan. Hieraan werd tijdens de oktobervergadering van de commissie gewerkt. De nieuwe mogelijkheden inzake digitale televisie zorgen bij ouderen soms voor frustratie. Voor hen verdwijnt populaire inhoud achter de rode knop waardoor ze geen toegang krijgen tot bepaalde informatie. Het digitale aanbod en andere nieuwigheden zijn niet altijd gemakkelijk in het gebruik. Ze kosten ook geld. Het is niet voor elke oudere mogelijk om dat hieraan te besteden. Tensloe is ook de wens uitgesproken dat er meer ouderen bij het beleid en de programmatie van de publieke omroep zouden betrokken worden. Verder hee de commissie ook het mediabeleid tot voorwerp. Op 10 augustus vond er op vraag van het departement Cultuur, afdeling Media, een gesprek plaats met de Vlaamse Ouderenraad over de verwachtingen van de ouderen van de publieke omroep; dit naar aanleiding van de nieuwe beheersovereenkomst van de overheid met de VRT. De voorzier van de commissie werd hierbij betrokken. Tijdens dit gesprek werd in de eerste plaats de bezorgdheid uitgesproken over het beeld dat in de media van ouderen wordt gegeven. Hieraan moet blijvend aandacht en zorg worden besteed. Daarnaast is opgemerkt dat de ouderenpopulatie heel snel van karakter verandert en dat iedere generatie haar eigen cultuur en achtergrond hee. Hieraan zal de omroep niet voorbij kunnen gaan. Ook mag men niet vergeten dat deze media voor een aantal ouderen het enige venster op de wereld zijn. Maar dat betekent niet dat er aparte programma s zouden moeten komen voor ouderen zoals linking generations in Brussel en MAX van Jan Slagter in Nederland. Het houdt wel in dat ouderen, van iedere leeijd, zich moeten kunnen herkennen in het algemene aanbod. Wat niet wil zeggen dat er daarbinnen geen aanbod kan zijn dat zich iets meer op de interesses van ouderen richt, en dat op tijdstippen wordt aangeboden waarop vooral ouderen televisie kijken. Dat geldt ook voor de radioprogramma s. ACTUEEL-Informatieblad 7

10 Commissie Welzijn, Gezondheid en Zorg De septembervergadering van de commissie was volledig gewijd aan het opstarten van de werkzaamheden rond ondervoeding. De eerste fase omvat het verzamelen van informatie. Wat onmiddellijk opvalt bij een vlugge Googlebeurt is dat het thema (onder)voeding ofwel uitdrukkelijk ofwel impliciet aanwezig is op de agenda van de Belgische en Vlaamse beleidsvoerders. Zo hee de federale overheidsdienst (FOD) Gezondheid een Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan opgesteld waarin krachtlijn 5 expliciet gewijd is aan ondervoeding, in het bijzonder in geriatrische diensten, in woonzorgcentra en in de thuiszorg. Concreet werd voorgesteld om een voedingsverantwoordelijke en een voedingscomité te installeren in elke ziekenhuisinstelling en om een Nationale expertengroep betreffende ondervoeding op te richten. Voor de woonzorgcentra wordt voorgesteld om een voedingshandvest op te stellen met accreditatievereisten. Voor de thuiszorg wordt een sensibiliseringscampagne in het vooruitzicht gesteld, zowel naar de medische zorgverleners als naar de patiënten zelf. Verder omvat de krachtlijn ook maatregelen met betrekking tot het toegankelijker maken van gespecialiseerde voedingsinterventies en met betrekking tot onderwijs en educatie. Vraag is wat er van dit actieplan en meer in het bijzonder van de voorgestelde maatregelen binnen krachtlijn 5 is terechtgekomen? Minder expliciet is het Vlaams actieplan Voeding en Beweging Weliswaar omvat subdoelstelling 4 evenwichtige voeding en subdoelstelling 5 gezond gewicht behouden, maar de link naar ondervoeding en naar de doelgroep van de ouderen wordt niet uitdrukkelijk gelegd. Daarmee is het niet duidelijk dat de strategische doelstellingen tegen 2015 eten meer mensen evenwichtig overeenkomstig de aanbevelingen van de actieve voedingsdriehoek en tegen 2015 blij het percentage personen met een gezond gewicht minstens behouden ook zullen getoetst worden bij de groep van de (oudste) ouderen. De concretisering van doelstelling 4 houdt immers geen rekening met leeijd en deze van doelstelling 5 werkt met de grove indeling van ouderen (alle 60-plussers). En tensloe is het Vlaams actieplan rond Gezond ouder worden opgestart. Er worden projectvoorstellen verwacht, maar het is niet duidelijk of deze projecten ook kunnen slaan op ondervoeding en op de doelgroep van de ouderen. Bij onze bespreking werd dus vlug duidelijk dat het internet ontoereikende informatie verscha over deze beleidsplannen; extra opzoekingswerk is noodzakelijk. En er is meer. Zo werd er tijdens de vergadering aangegeven dat er verschillende normen en daarop geënte regels zijn, die bijvoorbeeld zijn opgenomen in kwaliteitsinstrumenten allerhande. Deze praktijken zijn her en der verspreid en daarmee is onbekend of ze onderling compatibel zijn en elkaar versterken. Vermoed wordt dat de Belgische en Vlaamse regelgeving elkaar voor de voeten lopen. De commissie adviseert de Vlaamse Ouderenraad om een antwoord te vinden op bovenstaande vragen. Samengevat: 1. Wat is er terecht gekomen van het FODactieplan en meer in het bijzonder van de maatregelen voorgesteld in krachtlijn 5? 2. Slaan de subdoelstellingen 4 en 5 van het Vlaams actieplan rond voeding en beweging ook op ondervoeding, in het bijzonder bij ouderen? Worden daarrond specifieke acties opgezet? 3. Kan een rapport worden opgesteld met een systematische inventaris van alle normen en regels die betrekking hebben op ondervoeding bij ouderen in de hulpverlening? 4. Kunnen er projecten rond ondervoeding bij ouderen worden voorgesteld in het kader van het actieplan rond Gezond ouder worden? 8 ACTUEEL-Informatieblad

11 Thérèse Jacobs, voorzier Maar wat weten we over het fenomeen? Een eerste vraag stelt zich rond het begrip ondervoeding. Gaat het over kwantiteit, over kwaliteit of over beide? Wat is het meest nefast voor de gezondheid: te weinig eten of onevenwichtig eten? Hee ondervoeding specifieke kenmerken bij ouderen en bij de oudste ouderen? Verder wordt de vraag gesteld of het wijs is om het fenomeen uitsluitend als een medische zaak te bekijken. Eten en voedsel is minstens evenzeer een zaak van gezelligheid en van levenskwaliteit en raakt daarmee de sfeer van het welzijn (meer dan deze van de gezondheid). En tensloe rijst de vraag hoe verspreid de ondervoeding bij de oudere bevolking is. Het federale actieplan presenteert een onderzoek naar ondervoeding in de geriatrische afdelingen van ziekenhuizen (Defloor, Grypdonck e.a., UGent, 2007) en een onderzoek van het Wit- Gele Kruis naar de screening en monitoring van voedingsproblemen in de thuisverpleging (Wouters e.a., 1997). Precieze cijfers over het voorkomen van ondervoeding bij de oudere bevolking ontbreken. Wel biedt de gezondheidsenquête zicht op de BMI (maar zijn de oudste ouderen aanwezig in de steekproef?). Zijn er andere onderzoeken? Rond al deze vragen zal de commissie verder werken. Ook internationale initiatieven en kennis zullen dan ter tafel komen. Aan de leden van de commissie werd gevraagd om actief mee te zoeken naar nationale en internationale aanknopingspunten en informatie. De decembervergadering gaat verder in op deze thematiek. Bovendien zal van gedachten worden gewisseld over de bijdrage van onze commissie aan het jaarthema: armoede. SYMPOSIUM GEZONDHEIDSPROMOTIE GEZOND OUDER WORDEN 16 november 2010 Jaarlijks organiseert VIGeZ samen met partners in de sector een symposium rond een actueel thema in de gezondheidspromotie. Dit jaar staat Gezond ouder worden centraal. Bestaat dé oudere eigenlijk wel? Hoe ver geraak je met je pensioen? En begint het leven pas echt op 50? Op deze vragen krijg je op 16 november 2010 in het congrescentrum Lamot in Mechelen een antwoord. Bovendien zijn er een aantal workshops voorzien die good practices bundelen bij de thema s van gezondheidspromotie bij ouderen. Workshops: Met goesting aan het werk blijven Het leven zoals het is: de lokale gemeenschap Participatie en empowerment Senioren bereiken Een boeiend sociaal leven Leven met verminderde mogelijkheden Inschrijving en betaling Elektronisch inschrijven via Prijs? 35 euro, studenten betalen 15 euro. Meer info? Bel of mail naar kathleen.dumortier@vigez.be. ACTUEEL-Informatieblad 9

12 Commissie Wonen, Mobiliteit en Veiligheid Armoede tre één op vijf ouderen! is de veelzeggende slogan van de Vlaamse Ouderenweek. Dat ontgaat de Commissie Wonen, Mobiliteit en Veiligheid niet. Goed 75% van de Vlaamse ouderen is eigenaar van een woning. Als we de Brusselse situatie bekijken, is 75% van de ouderen huurder. Eigendom of gelijkwaardige beschikking over een woning is een belangrijke factor om armoede te voorkomen. Er is in het algemeen al grotere sensibilisatie nodig om te wijzen op de noodzaak om dit patrimonium in stand te houden en dus te investeren, zoals ook campagnes en acties nodig zijn wat de aanpassing betre aan de energienoden van deze tijd. Ouderen in armoede of met een precair inkomen kunnen de aanpassingen niet betalen of krijgen ze niet gedaan. Huurders zijn volledig aankelijk. Om ouderen in armoede te helpen bij de nodige aanpassingen dient nagedacht over alternatieve financieringswijzen zoals derdebetalersysteem of renteloze leningen. Prioritair moeten de sociale huisvestingsmaats chappijen woningen aanpassen waar ouderen met de laagste inkomens wonen. Ouderen die op de privémarkt een onaangepaste of naar hun beschikbaar inkomen te dure woning huren, dienen prioritair behandeld te worden indien zij voldoen aan de toekenningsvoorwaarden voor een sociale woning. De commissie zal het systeem van tegemoetkomingen in de huurprijs op de private markt vanuit het standpunt van de ouderen grondig evalueren. Enkele decreten die raakvlakken hebben met wonen, mobiliteit en veiligheid zijn in opmaak. Daar zal advies op moeten gegeven worden. Zoals het decreet ziekenhuisbedden, woonen pandenbeleid. Er is de uitwerking van het mobiliteitsdecreet. Dat zal opgevolgd moeten worden. Om in dit bos de bomen te blijven zien is het jaarthema de eerste en beste invalshoek: aangepaste/onaangepaste woningen, huurder/ eigenaar, private markt/sociale huisvesting en sociale verhuurkanoren, vermogen en leefloon... Wat mobiliteit betre staan de prijs van het openbaar vervoer en de bereikbaarheid van diensten en winkels voorop: op 23 juli hee de Vlaamse regering trouwens haar Startnota Winkelen in Vlaanderen goedgekeurd. Kris De Smet, voorzier Gee de beleidsadvisering kansen om je gedachtegoed uit te dragen, dan blij het verwerven en uiekenen van het eigen inzicht even belangrijk in de meerjarenplanning van de commissie. Hier is de inbreng van de lidorganisaties heel belangrijk. De volgende vier jaar worden extra thema s grondig doorgewerkt. Wonen kan inhouden: levenslang wonen of meegroeiwonen, kwaliteit van de woongelegenheden in de woonzorgcentra, nieuwe woontypes, nieuwe mogelijkheden voor financiering van bouwen en verbouwen (de opeethypotheek bv.) Mobiliteit zal inhouden: bescherming van de zachte weggebruiker, coördinatie aangepast vervoer, toegankelijkheid, verkeerseducatie. En waarom dit alles niet te koppelen aan enige actie, want bescheidenheid leert ons dat te weinig ouderen gebruik maken van huisvestingspremies, te weinig aan verkeerseducatie deelnemen, te weinig openbaar vervoer gebruiken. Zeven euro eenzaamheid, was de sprekende titel van een opiniestuk van Mia Dornaert n.a.v. de NMBS-beslissing om aan het loket 7 euro aan te rekenen bij een internationaal treinticket. Stations- en banklokeen en dergelijke zijn niet bedoeld als oorden van gezelligheid maar ze blijven plaatsen van contact en ook plaatsen waar je vragen kan stellen waarop een scherm niet antwoordt. Want boekingen via internet blijven gespaard van de toeslag. Onderzoek van prof. Dominique Verté leert dat 81,2 % van de ouderen nooit internet gebruikt. Dat is op zich al verontrustend. Het Centrum voor Gelijke Kansen stelt evenwel dat hier toch alleen maar van een indirecte leeijdsdiscriminatie sprake kan zijn. In eerste instantie is de toeslag dan ook een consumentenprobleem en voer voor de consumtenorganisaties. Ouderen zijn ook consumenten. En er rest de eenzijdige algemene ontwikkeling - ook bij de dienstverlening van de overheden - naar het digitaal loket. Ook AGE - de Europese coördinatie van het ouderenwerk - is bezorgd voor deze evolutie in het internationaal spoorverkeer en waarschuwt de lidorganisaties in de andere landen. En... enkele weken geleden las je in de krant dat de hel van de fietsdoden ouder is dan 64 jaar! 10 ACTUEEL-Informatieblad

13 Overleg voorziers en secretarissen Bart Beernaert, stafmedewerker Vlaamse Ouderenraad Op 1 september 2010 vond het tweede overleg van de voorziers en de secretarissen plaats sinds de nieuwe commissies binnen de Vlaamse Ouderenraad zijn opgericht. Het belangrijkste punt op de agenda was de opmaak van een meerjarenplanning. In dit overleg kwam naar voor dat de Vlaamse Ouderenraad in het verleden vaak te breed hee gewerkt. Daarom werd beslist om de commissies een beperkt aantal prioriteiten en adviesmogelijkheden te laten kiezen. De vraag werd gesteld waar de Vlaamse Ouderenraad het inhoudelijk prioritair moet over hebben, zowel per domein als domeinoverschrijdend. De commissies hebben jaarlijks een drie- à viertal vergaderingen van maximaal twee à drie uur. Daar dit om een beperkte tijd gaat, moeten de werkthema s realistisch gekozen worden. Momenteel hee het secretariaat een beperkte personeelsequipe. Er moet ook rekening gehouden worden met de leden van de commissies. Het gaat om oudere vrijwilligers, geen universitaire onderzoekers. Deze ouderen zijn geëngageerd in hun lokale omgeving, dit moet benadrukt worden als eigenheid en sterkte van de Vlaamse Ouderenraad. Er werd voorgesteld om elke commissievergadering te beginnen met een informatieronde. De opvolging van het nieuw Vlaams Ouderenbeleidsplan en de memoranda kan hierbij een terugkerend agendapunt zijn. Algemeen dienen in de commissies de uitdagingen van de vergrijzing opgevolgd te worden. De Vlaamse Ouderenraad probeert proactief te werken en het beleid te inspireren. Daar waar er raakpunten tussen verschillende commissies zijn, bestaat de mogelijkheid tot samenwerking. Een belangrijke kanekening was dat de ouderen en de Vlaamse Ouderenraad niet overal bij betrokken kunnen worden. Adviesvragen van de overheid dienen daarentegen wel altijd opgenomen te worden. Ook het belang van het aanwenden van de expertise binnen de lidorganisaties werd naar voor gebracht. Vervolgens werd in het overleg besproken wat de mogelijkheden zijn om (externe) experten bij de commissies te betrekken. Op die manier krijgen de commissies voldoende inhoudelijke onderbouw. Er werd afgesloten met de uitwisseling van de ervaringen met betrekking tot de eerste vergaderingen van de nieuwe commissies. Organiseer GRATIS een energievoordracht in uw vereniging Het milieu, zorgzaam omspringen met energie is een zaak van iedereen. Jammer genoeg blijken vooral ouderen te denken dat energiebesparende investeringen niet meer de moeite lonen. Een vergissing die de Vlaamse overheid wil rechtzeen. Dankzij de vele tegemoetkomingen en de fiscale voordelen worden de investeringen sneller terugverdiend dan verwacht en de waarde van uw patrimonium stijgt aanzienlijk. Tweemaal voordeel dus. Om dit thema aan te kaarten hee de Vlaamse Ouderenraad samen met NEOS een project ingediend bij het Vlaams Energieagentschap (VEA). Dankzij dit project kan NEOS een gratis voordracht aanbieden rond alle premies en toelagen van de overheid bij energiebesparende maatregelen en enkele eenvoudige tips geven om uw energiefactuur te doen dalen. Is een voordracht niet meer haalbaar, maar wil u wel op een activiteit aandacht aan het thema besteden? Aarzel dan niet om brochures met tips en/of premiewijzers aan te vragen! Interesse? Neem snel contact op met Linde Jacobs, linde.jacobs@neosvzw.be of VEA ACTUEEL-Informatieblad 11

14 N V O Ouderenweekcampagne Armoede tre 1 op 5 ouderen Ouderenweek 2010: november Stille armoede bij ouderen Dagelijks moet 1 op 10 Vlamingen een strijd leveren om de eindjes aan elkaar te knopen. Bij de ouderen is de situatie nog schrijnender, want daar lee 1 op 5 onder de armoedegrens. Moeten kiezen tussen een doktersbezoek of het betalen van de energiefactuur, het lijkt voor velen onder ons onwaarschijnlijk, maar voor heel wat Vlamingen is het een biere realiteit. Maar armoede is niet enkel een centenverhaal. Arm zijn betekent ook minder kansen krijgen. Mensen in armoede merken dag in dag uit dat ze geen toegang hebben tot de meest essentiële voorzieningen zoals gezonde voeding, energie, gezondheidszorgen of kwaliteitsvolle huisvesting. Tijdens dit Europees Armoedejaar wil de Vlaamse Ouderenraad met de Ouderenweekcampagne Armoede tre 1 op 5 ouderen een krachtig signaal geven en aandacht vragen voor de situatie voor ouderen in armoede. Armoede bij ouderen is immers vaak een verborgen probleem. Voor velen onder hen blij armoede een taboe. Uit schaamte of trots trachten ouderen hun armoede zo goed mogelijk te verbergen. Daarom spreekt men ook wel eens van stille armoede. Marcel, alleenstaand, 73 jaar Pensioen: 840 euro Huur: 400 euro Energiefactuur: 90 euro Eten: 200 euro Doktersbezoek: 23 euro Apotheker: 55 euro Herstel fornuis: 45 euro Daguitstap: 50 euro Rest: 27 euro Ouderenweekcampagne van start Het startschot voor de Ouderenweekcampagne Armoede tre 1 op 5 ouderen werd gegeven op 1 oktober, de internationale dag van de ouderen. Op deze themadag werd de Ouderenweekcampagne en de nieuwe methodiek voor de lokale ouderenadviesraden voorgesteld. In het Vlaams Parlement mocht de Vlaamse Ouderenraad 255 deelnemers verwelkomen. Na de verwelkoming door Jeanine Schollaerts, werden enkele beleidsinitiatieven inzake armoede bij ouderen toegelicht door Walter Brusselaers, kabinetsmedewerker van Jo Vandeurzen, Coördinerend minister voor Ouderenbeleid. Om de problematiek in beeld te brengen, werd professor Karel Van den Bosch (UA) gevraagd een aantal concrete cijfergegevens over armoede bij ouderen te presenteren. Daaruit bleek nog maar eens dat 19,4% van de Vlaamse ouderen een armoederisico loopt. Daarna werd het woord gegeven aan Frederik Vanhauwaert, coördinator van het Vlaams Netwerk waar armen het woord nemen, en aan ervaringsdeskundige in armoede, Swa Schyvens. Swa maakte ons duidelijk wat armoede betekent en wat de binnenkant van armoede is. Armoede is uitgesloten zijn van een aantal rechten. Het brengt met zich mee dat je voor de maatschappij niet meer bestaat, dat je voor anderen niets meer betekent, aldus Swa. Deze uitsluiting tekent mensen in armoede en daarom spreekt men wel eens van de gekwetste binnenkant van armoede: de vernedering, het verdriet, de eenzaamheid, zich niet aanvaard voelen, maar ook het minderwaardigheidsgevoel, het gevoel niet mee te tellen, het negatief zeleeld,... Bovendien gee 12 ACTUEEL-Informatieblad

15 de samenleving armen vaak het gevoel dat ze schuldig zijn aan hun eigen situatie waardoor ze zich schamen en zich schuldig voelen. Wanneer aan Swa gevraagd werd hoe hij aankijkt tegen zijn pensioen, dan gaf hij eerlijk toe er tot voor kort nog niet te hebben bij stilgestaan. Maar het vooruitzicht op zijn pensioen, boezemt hem wel angst in. Door een carrière van ups en downs met veel tijdelijke jobs en periodes van werkloosheid, zal hij een klein pensioen hebben. Hoewel hij niet bang is om ouder te worden, hee hij wel schrik om niet alleen terug in de financiële armoede terecht te komen, maar ook in de eenzaamheid. Vervolgens maakte Bernard Defossez, voorzier van Welzijnsschakels vzw, duidelijk dat mensen in armoede, ondanks hun pogingen, niet uit zichzelf uit de armoede kunnen geraken. Slechts 9% slaagt er wel in, maar dat gebeurt enkel en alleen als zij breken met hun vroegere milieu. Wanneer je weet dat de solidariteit en de familiebanden in arme gezinnen bijzonder belangrijk zijn, weet je meteen ook hoe dramatisch dat voor hen is. Bij Welzijnsschakels werken vrijwilligers samen met mensen die in armoede leven. Samen gaan ze de strijd aan tegen armoede en sociale uitsluiting. De samenwerking tussen mensen met armoede-ervaring en zonder armoede-ervaring vormt volgens de voorzier de kern van de werking. Net voor de middagpauze werd de Ouderenweekcampagne en de methodiek voorgesteld door Mie Moerenhout, directeur van de Vlaamse Ouderenraad. Een warme oproep werd gedaan aan alle 270 ouderenadviesraden om mee te werken aan de campagne en zo armoede bij ouderen in beeld te brengen. In de namiddag werden enkele goede praktijkvoorbeelden voorgesteld. Zo kunnen in Borgerhout mensen met een laag inkomen gratis terecht voor een doktersconsultatie bij het Wijkgezondheidscentrum t Spoor. De Landelijke Thuiszorg leerde ons dat je met een beperkt budget toch heel gezond en lekker kan koken en gaf enkele nuige tips mee. In Brussel zorgen de buurtconciërges van het Seniorencentrum voor het in stand houden van het wooncomfort en de veiligheid van de Brusselse (arme) ouderen. Opvallend is ook het contact dat daarbij ontstaat; de buurtconciërges zijn meer dan klusjesmannen. Als laatste kwam Efrem aan de beurt, een organisatie die zelfstandigen in moeilijkheden begeleidt. Daarna werd het advies Armoede bij ouderen toegelicht door Bart Beernaert, stafmedewerker van de Vlaamse Ouderenraad. Minister voor Armoedebestrijding, Ingrid Lieten, was aanwezig om het advies Armoede bij ouderen in ontvangst te nemen. Zij gaf toelichting over het armoedebeleid. Ouderen zijn samen met kinderen de prioritaire doelgroepen in het actieplan. De dag werd afgesloten door de voorzier van de Vlaamse Ouderenraad, Jul Geeroms. Zijn toespraak kunt u nalezen op waar bovendien alle teksten zijn. beschikbaar ACTUEEL-Informatieblad 13

16 Kathy Louagie, stafmedewerker Vlaamse Ouderenraad Lokale ouderenadviesraden aan het werk De Vlaamse Ouderenraad hee gekozen om zich met de Ouderenweekcampagne specifiek te richten naar de lokale ouderenadviesraden. Daarom werd een nieuwe methodiek ontwikkeld: de armoedefiche. Aan de hand van enkele specifieke vragen worden de lokale ouderenadviesraden aangemoedigd om een armoedefiche van hun gemeente op te stellen en zo armoede bij ouderen in beeld te brengen. De verzamelde cijfergegevens kunnen volgend jaar gebruikt worden om na te gaan welke stappen het lokale beleid kan nemen om de armoedeproblematiek bij ouderen in de gemeente aan te pakken. Ben je lid van een lokale ouderenadviesraad en wil je meewerken aan de campagne Armoede tre 1 op 5 ouderen? Surf dan naar www. ouderenweek.be en ontdek wat je in je eigen gemeente kan doen en hoe je met je lokale ouderenadviesraad kan deelnemen. Alle gegevens om de armoedefiche in te vullen vind je in de Ouderenweekbrochure terug. Nieuwe campagnewebsite Om de Ouderenweekcampagne in beeld te brengen, lanceerde de Vlaamse Ouderenraad de nieuwe website Je vindt er niet alleen informatie terug over de campagne van 2010, maar ook de nieuwe methodiek, de folder, de brochure en de armoedefiche. Bovendien zijn ook alle teksten en foto s van de studiedag op de site beschikbaar. Maak je eigen activiteit rond armoede bekend! Jouw ouderenorganisatie kan zelf activiteiten die kaderen in het thema armoede op de website toevoegen en op die manier bekend maken. Organiseert jouw lokale afdeling of ouderenadviesraad een studiedag, een debatnamiddag, een voordrachtavond, een vorming, een tentoonstelling, enz. rond het thema armoede? Grijp je kans en maak dit op www. ouderenweek.be bekend voor heel Vlaanderen. Hoe dit juist in zijn werk gaat, lees je op blz. 32 van de Ouderenweekbrochure. 14 ACTUEEL-Informatieblad

17 Vlaamse Ouderenraad overhandigt mevrouw Lieten advies Armoede bij ouderen Een eigen woning Op 1 oktober werd in het Vlaams Parlement de Ouderenweekcampagne Armoede tre 1 op 5 ouderen gelanceerd. Op deze dag werd ook het advies Armoede bij ouderen bekendgemaakt. Ondertussen werd het advies overhandigd aan Vlaams minister voor Armoedebestrijding, mevrouw Ingrid Lieten. In Vlaanderen loopt 19,4% van de ouderen kans om in armoede terecht te komen. Armoede is onaanvaardbaar en daarom wil de Vlaamse Ouderenraad met de campagne Armoede tre 1 op 5 ouderen een krachtig signaal geven. Het advies dat de Vlaamse Ouderenraad opgemaakt hee, telt in totaal 49 actiepunten. Hieronder vindt u enkele prioritaire punten waar de Vlaamse Ouderenraad veel belang aan hecht. Weelijke pensioenstelsels Zonder het pensioen zou tachtig op de honderd ouderen arm zijn. Het behoud en de versterking van de weelijke pensioenstelsels in ons land en een jaarlijkse, automatische en procentuele aanpassing van de pensioenen aan de welvaart zijn dan ook uitermate belangrijk in de bestrijding van de armoede bij ouderen. Het bezit van een eigen woning is cruciaal. Men zegt wel eens: Ja, de ouderen hebben een laag inkomen maar velen hebben een eigen woning en dus geen huisvestingskosten. Voor een stuk klopt dit. Men vergeet echter wel dat die eigen woning vaak van een oudere datum is en van mindere kwaliteit hetgeen ook kosten meebrengt. Ouderen die om wat voor redenen ook geen eigen woning bezien en moeten huren, zijn extra kwetsbaar. Voor hen loert dikwijls de armoede om de hoek. Daarom vindt de Vlaamse Ouderenraad de toegang tot een sociale woning en het systeem van tegemoetkomingen in de huurprijs voor de private markt essentieel om armoede bij ouderen te voorkomen. Ziekte maakt arm Vele ouderen hebben hoge kosten als gevolg van hun zorgbehoevendheid en moeten vaak om financiële redenen een bezoek aan de dokter of een opname in het ziekenhuis uitstellen. De Vlaamse Ouderenraad pleit dus voor: een goede verplichte ziekteverzekering verdere uitbouw van de zorgverzekering de maximumfactuur in de gezondheidszorg en als een hospitalisatieverzekering nodig is dan moet ze ook voor ouderen toegankelijk zijn Armoede is niet alleen een gebrek aan centen Armoede betekent ook: er niet bij horen, niet kunnen deelnemen aan het sociale en culturele leven, niet geïnformeerd zijn over rechten en participatiemogelijkheden. De Vlaamse Ouderenraad verwacht van de Vlaamse regering dat zij: - het vormen en in standhouden van sociale en culturele netwerken, het verenigingsleven, de sportbeoefening blij ondersteunen en toegankelijker maakt voor arme ouderen - bijzondere inspanningen levert om ouderen te informeren Het volledige advies is te vinden op ACTUEEL-Informatieblad 15

18 Het Vlaams Ouderenbeleidsplan: stand van zaken Met enige vertraging ontving de Vlaamse Ouderenraad op 2 juni het ontwerp van het Vlaams Ouderenbeleidsplan zoals het was opgesteld door het kabinet van minister Vandeurzen en de administratie Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Zoals eerder vermeld, werd dit ontwerp ontworpen vanuit een omgevingsanalyse (feiten behoeen), de consultatieronde in de maand maart en de beleidsintenties van de verschillende ministers omwille van het inclusieve karakter van het Ouderenbeleid. De 6 interne commissies en de 30 lidorganisaties kregen de kans dit ontwerp te bespreken en hun opmerkingen door te geven aan het secretariaat van de Vlaamse Ouderenraad voor de ontwikkeling van een advies aan de minister ter verbetering van zijn ontwerp. Na bundeling van de binnengekomen reacties werd een eerste versie van het gezamenlijk advies gemaakt en doorgestuurd voor amendering naar de 30 lidorganisaties. Op een extra bijeengeroepen Algemene Vergadering werd op 28 juni de ingezonden amendementen gewogen, ingepast en goedgekeurd. Een lijvig advies op het volledige plan werd tijdig aan de minister bezorgd. Enkele dagen nadien kwam de interkabinettenwerkgroep, kabinetsmedewerkers van de verschillende Vlaamse ministers en ambtenaren van de diverse beleidsdomeinen, samen om het advies te bekijken, af te wegen wat ervan haalbaar is binnen deze regeerperiode en kon er bij ingelast of aangepast worden in het plan. Campagne Generatie nu - Jong van hart van start Nadien werd het ontwerp van het plan én het advies van de Vlaamse Ouderenraad doorgestuurd naar de Inspectie van Financiën. Voorgaand pakket, aangevuld met het advies van financiën werd dan eind augustus bezorgd aan de Vlaamse Regering. Op de regeringsvergadering van 24 september werd het ontwerp goedgekeurd. Nu is het de beurt aan het Vlaams Parlement om het plan te beoordelen en, eventueel met suggesties voor bijsturingen, zijn fiat te geven. De Vlaamse Ouderenraad hoopt dat de verschillende parlementaire commissies het onderdeel van het plan dat bij hun werkthema s hoort, zullen bespreken, of dat een manier gezocht wordt om het volledige plan onder de loep te nemen, in plaats van enkel het welzijnsdeel zoals bij de voorgaande editie. En als er geen tijdverlies optreedt, zal het plan definitief zijn eind oktober. Minister Vandeurzen wil het plan in de maand november aan het brede publiek bekend maken. Het is dus tot dan wachten om inzicht te krijgen in het beleid dat specifiek en/of algemeen voor de ouderen zal uitgewerkt worden tussen dan en het einde van deze legislatuur, halfweg Nieuwsgierig? Volg alle mediakanalen in november. Eerstdaags wordt het antwoord op het advies van de Vlaamse Ouderenraad bezorgd door de Coördinerend Minister van Ouderenbeleid. Er is ons alvast meegedeeld dat een aantal zaken uit het advies nog werden ingepast in het plan. Volop in het leven staan. Een actieve rol spelen. Betrokken zijn en betrokken blijven. Dat is de belangrijke rol die het Vlaams Ouderenbeleidsplan de ouderen toebedeelt. En omdat de Vlaamse overheid die woorden graag in daden omgezet ziet, werd op 1 oktober de TV-campagne Generatie nu Jong van hart gelanceerd. Op die manier wil de Vlaamse overheid de maatschappelijke betrokkenheid van oudere mensen in Vlaanderen benadrukken en hen aanmoedigen om in die inzet te volharden. Ze wil alle ouderen aansporen om het Vlaanderen van nu mee vorm te blijven geven. De waarde en kracht van ouderen vormen daarvoor de basis. De TV-spot was te zien op Eén, VTM en de regionale televisie en is te bekijken op G E N E R AT I E Mie Moerenhout, directeur jong van hart 16 ACTUEEL-Informatieblad

19 Maatregel ING: van Mie FLATER Moerenhout, directeurnaar OVERLEG Mie Moerenhout, directeur Krantenbericht 3/8/2010: ING beperkt de opvraaglimiet aan bankautomaten voor 60-plussers tot 1000 euro per week. Daarmee wil de bank oudere klanten beschermen tegen fraude en oplichting. Onmiddellijk reageren ouderenorganisaties, ouderen, politici en natuurlijk ook de Vlaamse Ouderenraad. Diezelfde dag hee de Vlaamse Ouderenraad een persbericht uitgestuurd, overlegd met het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding en de directie van ING aangeschreven. ING nam deze maatregel omdat uit het verslag van de bemiddelingsdienst 2009 zou blijken dat 60-plussers veel vaker slachtoffer zijn van fraude en misbruik van de bankkaarten. In het jaarverslag stond: De dieven slagen erin zich tegelijk de kaart en de code toe te eigenen van de persoon wiens bankrekening zij willen plunderen. Vooral zwakkere personen zoals bejaarden zijn daarvan het slachtoffer. De Vlaamse Ouderenraad stelde vast dat deze bevinding veralgemeend werd om een eenzijdige beperking op te leggen voor alle zestigplussers en alleen voor de zestigplussers. Welk beeld hee een bank van zijn ouderwordende klanten??? Later op de dag hee ING de maatregel ingetrokken. Toch hee ING het gevraagde overleg met de Vlaamse Ouderenraad een week later georganiseerd. Bij het bezoek aan de INGdirectie hebben een zeventiger, een zestiger en een vijiger een ruime nuance gebracht. De Vlaamse Ouderenraad hee de bank er aent op gemaakt dat het merendeel van de ouderen zelf kan en wil beslissen en op de eigen autonomie staat. ING hee ingezien dat ze een inschaingsfout gemaakt hebben en hee zich verontschuldigd bij zijn 60-plus klanten. Vanuit het besef dat de bank niet in de plaats van de ouderwordende klanten moet denken, is alvast overeengekomen te overleggen met de Vlaamse Ouderenraad vooraleer een beslissing te nemen over maatregelen die belangrijk zijn voor ouderen. Ook problemen en specifieke behoeen kunnen besproken worden om samen naar oplossingen te zoeken. En zo eindigt het sprookje toch positief, hoewel er zijn vervolgverhalen beloofd. Leeijdsdiscriminatie ja of nee? En wat dan? Discriminatie op basis van leeijd kan niet. Het is bij wet verboden, ook op oudere leeijd. Indien je twijfelt of een bepaalde actie je discrimineert omwille van je oudere leeijd, kan je steeds de vraag stellen aan het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding of aan de Vlaamse Ouderenraad. Indien je geconfronteerd wordt met discriminatie omwille van je oudere leeijd kan je je verhaal doen bij de Vlaamse Ouderenraad of het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding. In het eerste geval komt er een antwoord op de vraag. In het tweede geval wordt de vermoedelijke discriminatie onderzocht en kan er opgetreden worden, ook via gerechtelijke weg. Ter gelegenheid van de Internationale dag van de ouderen hee het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding de discriminatie op basis van leeijd op de arbeidsmarkt onder de aandacht gebracht want deze komt ook voor bij oudere werknemers. Hoe contacteer ik het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding? Bel het (gratis) groene nummer: ACTUEEL-Informatieblad 17

20 N O Sint-Pieters-Woluwe wijzigt gemeentereglement voor koppel dat 75 jaar gehuwd is De Brusselse gemeente Sint-Pieters-Woluwe past haar gemeentereglement aan om huwelijksjubilarissen die 75 jaar getrouwd zijn, ook in de bloemetjes te kunnen zeen. De wijziging komt er naar aanleiding van de radium-huwelijksverjaardag van een koppel in de gemeente. Het is nog nooit gebeurd dat een koppel zo lang gehuwd is in onze gemeente. Er bestaat dan ook geen regeling over in ons gemeentereglement, zegt de schepen. Ik heb het koppel vijf jaar geleden wel nog gevierd, ter ere van hun zeventigste huwelijksverjaardag. In elk geval verdient een dergelijke langdurige verbintenis meer dan een bloemetje. Tegelijkertijd besluit het gemeentebestuur om ook mensen die 105 worden te vieren. Modaliteiten tewerkstellingspremie 50+ aangepast Vlaanderen blij investeren in de tewerkstelling van 50-plussers. De tewerkstellingspremie 50+ is daarbij een belangrijk instrument en betekent een substantiële vermindering van de loonkost voor werkgevers die een werkzoekende 50-plusser aanwerven. Na lang aandringen werd in de federale anticrisismaatregelen een tewerkstellingspremie voor werkzoekende 50-plussers opgenomen. Deze maatregel is van kracht sinds begin Sinds 1 oktober is het niet langer mogelijk beide premies te cumuleren. Zakgeld bewoners woonzorgcentra Het bedrag van het zakgeld dat sommige woonzorgcentrabewoners ontvangen, volgt de indexering van het leefloon. Gevolg daarvan is dat het zakgeld verhoogde in september Het jaarbedrag is nu 1033,83 euro. Discussieer mee over een interactieve overheid op i-vlaanderen Hoe kan de overheid internet en ICT gebruiken voor een betere dienstverlening? Op de nieuwe website kan je zelf meedenken en suggesties doen. Op 17 december organiseert minister Bourgeois een rondetafel in het kader van Vlaanderen in Actie rond het thema i-vlaanderen, de Vlaamse overheid interactief. De beste ideeën uit de discussies op i-vlaanderen.eu zullen aan bod komen tijdens de rondetafel. Geef je mening over een interactieve overheid op 18 ACTUEEL-Informatieblad