Onderzoeksprojecten ( van 495)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoeksprojecten (50-100 van 495)"

Transcriptie

1 May :35:06 Onderzoeksprojecten ( van 495) Zoekfilter: Classificaties: Analytische chemie Productie en consumptie van holglas in het laat-middeleeuwse en vroeg-moderne hertogdom Brabant. Abstract: Productie en consumptie van holglas in het laat-middeleeuwse en vroeg-moderne hertogdom Brabant. Ontwikkeling en toepassing van een methode voor speciatie van transitiemetalen in pollutiedeeltjes gebaseerd op synchrotron micro-xrd (x-straal diffractie). Abstract: Het project beoogt een method op punt to stellen waarbij de verschillende moleculaire/kristallijne vormen waarin transitiemetalen (zoals bvb. Ni) zich in milieumonsters zoals microscopische kleine deeltjes bevinden, op kwantitatieve wijze kan worden bepaald. Via bestraling met een Rontgen microbundel kan een combinatie van drie analysemethoden in dezelfde apparatuur worden gebruikt om dit doel to bereiken: p-xrf (element samenstelling), is-xanes (valentietoestanden) en H-XRD (kristalfase). Laszlo Vincze Chemical and biological characterisation of ambient air coarse, fine, and ultrafine particles for human health risk assessment in Europe (PAMCHAR). Abstract: Chemical and biological characterisation of ambient air coarse, fine, and ultrafine particles for human health risk assessment in Europe (PAMCHAR). Karakterisatie van nanostructuren met behulp van gevorderde elektronenenergiespectrometrie en -filtering. Abstract: Dit project heeft tot doel het ontwikkelen van een methodiek voor een gelijktijdige bepaling van zowel de elektronische als atomaire structuur, de scheikundige samenstelling en de chemische speciatie van nanoconfiguraties. De hiervoor noodzakelijke experimenteeropstellingen zijn in EMAT gelijktijdig beschikbaar in twee verschillende transmissie elektronenmicroscopen, maar de registratie, optimalisatie en interpretatie van de resultaten vraagt een geïntegreerde aanpak vanuit verschillende onderzoeksdomeinen. De beoogde structuren spelen in vele nieuwe materialen een zeer belangrijke rol zodat dit fundamenteel basisonderzoek bovendien tal van nieuwe technologische mogelijkheden opent. De te verwerken experimentele data sets zullen afkomstig zijn van twee hoge resolutie transmissie elektronenmicroscopen (HRTEM) (3000F ARP, CM30 UT) beide uitgerust met een veldemissiebron (FEG) en een elektronen energieverlies spectroscopische CCD detector (EELS) met energiefilter (EF). Het eerstgenoemde toestel bevat bovendien een hoge resolutie scanning transmissie eenheid (STEM) en energie-dispersieve X- stralen detectie (EDX). Beide toestellen bieden de mogelijkheid tot het werken met een nanoprobe, waardoor spectroscopische informatie van extreem kleine volumes kan verkregen worden. De nadruk van het huidige project ligt op de optimalisatie van het verwerven en interpreteren van de EELS resultaten in combinatie met de andere technieken. De fijnstructuur van de EELS spectra geeft informatie over de bindingstoestand en de coördinatie van de atomen en maakt het mogelijk de chemische toestand en omgeving, de zgn. speciatie, van het atoom te bepalen. Om de beoogde extreme details te bereiken, moet de omgeving van de toestellen worden geoptimaliseerd om externe storingen zo veel mogelijk uit te schakelen. De mogelijkheid om al deze informatie rechtstreeks op digitale wijze vast te leggen via verschillende detectoren en CCD camera's impliceert bovendien een sterk verbeterde kwantitatieve output. Om dit project tot een goed einde te brengen worden drie verschillende expertisedomeinen aan de UA samengebracht, met name de hoge resolutie beeldvorming en EELS detectie (EMAT) en de interpretatie i.v.m. chemische speciatie (MiTAC) in materiaalkunde en het onderzoek naar beeld- en dataverwerking (Visielab). Binnen het kader van dit project zullen drie experimentele modelsystemen worden onderzocht met het oog op de optimale performantie van de verschillende mogelijkheden. Een eerste systeem zijn dunne films van La1-xSrxMnO3 (CMR materiaal) waarin, onder welbepaalde omstandigheden, verschillende valentietoestanden van de Mn+ ionen kunnen ontmengen op nanometerschaal. Deze ontmenging kan enkel zichtbaar gemaakt worden via de verschillen in fijnstructuur van de EELS spectra (ELNES) van deze verschillende toestanden. Een tweede systeem betreft diamantachtige koolstoffilms (DLC) vervaardigd d.m.v. plasma geassisteerde chemische damp depositie (PE-CVD). In deze films moet een onderscheid gemaakt worden tussen de verschillende vormen waarin de koolstofbindingen kunnen voorkomen, en dit afhankelijk van de plasmavoorwaarden. Ook hier zorgt vooral het ELNES signaal voor de nodige informatie. In het derde modelsysteem zullen nanoprecipitaten in een gekende silicium of germanium matrix worden gekarakteriseerd. Deze precipitaten zijn gekend uit hoge resolutieopnamen, maar de structuur kon tot op heden niet ondubbelzinnig worden vastgelegd vermits er geen informatie beschikbaar is over de lokale aanwezigheid van onzuiverheden zoals zuurstof. Opnieuw zal de nanoprobe EELS hierbij de doorslag geven, waarbij meteen ook de coördinatie kan verkregen worden waardoor een correcte structuur kan opgesteld worden. In een later stadium zullen de ontwikkelde methoden en verworven know-how, mogelijkheden openen voor de studie van nano-configuraties en grensvlakken in materialen die afwijken van deze modelsystemen. ELEKTRONENMICROSCOPIE VOOR MATERIAALONDERZOEK (EMAT) Elektronenmicroscopie voor materiaalonderzoek (EMAT) Dominique Schryvers Joseph Van Landuyt Paul Scheunders

2 Pierre Van Espen Chemische karakterisatie van nano-gestructureerde materialen. Abstract: Het project beoogt de ontwikkeling en toepassing van geavanceerde methoden voofde lokale chemische analyse van oppervlakken. Voor de karakterisatie via moleculaire informatie worden hoge massa resolutie laser microprobe massaspectrometrie (MS) en statische secundaire ionen-ms ingezet. Plasma modellering studies beogen opheldering van de fundamentele processen bij plasma afzetting van coatings en bij plasma polymerisatie. Massaspectrometrie (Mitac 5) Annemie Bogaerts Renaat Gijbels Luc Van Vaeck Extractie van relevante informatie uit analytisch chemische gegevens middels chemometrie. Abstract: Analytische methoden produceren altijd maar grotere gegevenssets. Wij zullen chemometrische methoden onderzoeken die toelaten informatie uit de gegevens te halen. De grote assen van het onderzoek zijn : i) het detecteren van afwijkende gegevens (outliers). Outliers kunnen conclusies vervalsen en leiden tot niet robuuste modellen. De vraag is hoe men outliers kan detecteren of hoe men robuuste methoden kan ontwerpen die niet beinvloed worden door de aanwezigheid van outliers ii) selectie of eliminatie van variabelen : voor de interpretatie van de informatie, voor economische redenen en soms ook voor de kwaliteit van het model is het vaak nodig een beperkte set representatieve variabelen te selecteren uit het grote aantal dat gemeten wordt. Zo bevatten niet alle golflengten in een spectrum interessante informatie. Selectie van de belangrijke variabelen kan leiden tot eenvoudiger toestellen, gemakkelijker te verstane modellen en eliminatie van ruis iii) de meeste methoden voor gegevensanalyse zijn gebaseerd op correlatie of afstanden. Modellen gebaseerd op densiteit, t.t.z. het vinden van zones in de gegevens waarin veel objecten (of juist heel weinig objecten) voorkomen, zijn mogelijk maar veel minder bestudeerd. Nochtans zijn die zeer geschikt voor het vinden van representatieve objecten of van objecten (zoals outliers) die heel bijzondere eigenschappen hebben iv) talrijke algoritmen voor gegevensanalyse worden moeilijk hanteerbaar wanneer men naar heel grote sets overgaat. In sommige gevallen worden algoritmen, die niet efficient zijn voor een klein aantal objecten dat wel wanneer men over veel data beschikt. Er is dus nood aan de ontwikkeling van aangepaste algoritmen. Gebruik van SERS om de invloedssfeer te bestuderen van de matrix en de ingrediënten in model en reële (foto)thermografische systemen, met de bedoeling basiskennis en concepten voor de ontwikkeling van nieuwe materialen te genereren. Abstract: Dit project situeert zich in het onderzoek naar droog ontwikkelbare beeldvormingssytemen, de zogenaamde (foto)thermografische systemen. Thermografische ontwikkeling geeft aanleiding tot de vorming van zilverdeeltjes in een matrix van zilverbehenaat als gevolg van een gestuurde lokale opwarming. Ter optimalisering van de huidige systemen en ter ontwikkeling van nieuwe, wordt onderzoek verricht naar het gedrag van de matrix en de systeemcomponenten in de thermografische lagen onder invloed van verwarming. Vooral adsorptie -en diffusiefenomenen worden bestudeerd. De techniek die hiervoor aangewend wordt is Raman spectroscopie, gebruik makend van het SERS (Surface enhanced Raman spectroscopie) effect. De adsorptiekarakteristieken van de voornaamste systeemcomponenten worden bekeken in modelsystemen, en in reële ontwikkelde materialen. Voor de diffusieaspecten wordt een meetsysteem op punt gesteld, opgebouwd uit een drielagensysteem: een toplaag met de te detecteren component, een materiaallaag waardoor de component moet diffunderen, en een detectieprobe, gebaseerd op een SERS-actief oppervlak. Metallurgie, Elektrochemie en Materialenkennis ANNICK HUBIN KITTY BAERT Product- en materiaalonderzoek met A) dispersieve en FT Raman spectroscopie, en B) XPS. Abstract: De bedoeling van dit project is om ondersteuning te bieden aan de analysegroep van Agfa op gebied van karakterisering van producten en materialen. Raman spectroscopie en XPS zijn technieken waarover Agfa niet beschikt. Beide worden veelvuldig ingezet voor verschillende types van problemen: productiefouten, product karakterisering, materiaalontwikkeling,... Het type materialen dat moet geanalyseerd worden, en het type informatie dat moet bekomen worden is heel divers. Onze expertise in het gebruik van deze technieken is essentieel om ze met succes te kunnen inzetten voor deze toepassingen. Metallurgie, Elektrochemie en Materialenkennis ANNICK HUBIN KITTY BAERT Bepaling van de voorwaarden om voor oude glasramen aantasting door condensatie, depositie van stofdeeltjes en groei van microorganismen te verhinderen.(vidrio) Abstract: Het effect van beschermende voorzetglazen op de conservatie van oude glasramen wordt in dit project geëvalueerd. Dit houdt de karakterisatie in van alle relevante parameters voor de corrosie van glas en voor de wijziging van de pigmenten vanuit een brede invalshoekunt, inclusief de fysische (bvb. wijzigingen van temperatuur en vochtigheid), chemische (bvb. belangrijke vervuilende gassen) en microbiologische parameters.

3 Virtueel Instituut voor Chemometrie en Metrologie (VICIM) Abstract: VICIM zal meer cost-effectieve chemische meetmethoden ontwikkelen door gebruik te maken van moderne metrologische en chemometrische principes en door procedures te ontwikkelen voor een adekwate evaluatie van meetmethoden en meetresultaten. Het brengt Europese competenties samen om : - fundamentele kennis over chemometrische technieken te exploiteren om op optimale wijze analytische signalen te transformeren in metingen - methodologieen te ontwikkelen om de fundamentele kennis om te zetten in de praktijk - de kennis te transfereren naar diegenen die chemische metingen uitvoeren in de industrie, service laboratoria en overheidsinstellingen Vriendelijke verwarming: comfortabel voor mensen en compatibel met de conservatie van kunstwerken bewaard in kerken. Abstract: Dit project is gericht op de strategie voor de verwarming van ruimtes die objecten van hoge culturele waarde bevatten, meer bepaald in kerken. In plaats van de hele ruimte, inclusief de muren en het plafond, te verwarmen, zal de warmte geconcentreerd blijven tot het volume waar er zich mensen bevinden zonder een negatieve impact te veroorzaken op de kunstwerken. Op de koop toe zal de hier voorgestelde oplossing energie besparen en dus het milieu minder belasten. Als kerken verwarmd worden met de traditionele systemen, veroorzaken de plotselinge sporadische periodes van opwarming een daling van de relatieve vochtigheid, wat op zich aanleiding geeft tot een geforceerde evaporatie van schilderijen op canvas en andere kunstwerken met een lage thermische capaciteit. Tegelijkertijd, zal als de kerk gevuld is met personen, het vocht dat door deze personen afgegeven wordt het dooipunt doen stijgen boven de temperatuur van de dikke muren en het plafond. De overmaat aan vocht condenseert op de koude oppervlakken van fresco's en decoratie met dramatische gevolgen. De enige oplossing bestaat erin de warmte te concentreren in het volume waar zich personen bevinden zodat de overmaat vocht zich verspreid over de rest van de ruimte en aldus de kunstwerken bereikt. Wijngegevensbank voor analytische parameters voor wijnen van niet EU landen (WINE DB) Abstract: Dit project bestaat uit de collectie van gegevens voor authentieke en commerciële wijnen van Derde Landen en de multivariate statistische evaluatie om normen te stellen voor analytische controle in termen van authenticiteit en bescherming van de verbruiker. De rol van de VUB is het onwerpen en toepassen van patroonherkenningsmethoden Blootstelling van bevolkingsgroepen wonend in het hart van de Euregio aan polluerende atmosferische deeltjes : het geval van de fijne stofdeeltjes (EXPER/PF). Abstract: Het doel van dit project is een werkinstrument te ontwikkelen dat toelaat de luchtkwaliteit in de Euroregio beter te evalueren. Dit project handelt over deeltjes in zwevend stof, met een bijzondere aandacht voor de fijne fractie (PM2.5). De luchtkwaliteit is een algemene bezorgdheid van onze maatschappij geworden en de reglementering hieromtrent is zeer snel geëvolueerd. De fijne deeltjes in zwevend stof vormen één van de objectieve elementen voor de evaluatie van de luchtkwaliteit en worden om die reden beschreven in een normatieve definitie: men spreekt van PM10 en PM2.5 voor stofdeeltjes met een aërodynamische diameter kleiner dan 10 µm en 2.5 µm. Dit zijn de deeltjes die het gemakkelijkst diep in de luchtwegen kunnen binnendringen. Op Europees niveau zijn er strenge richtlijnen betreffende deze doelstellingen van kracht geworden. Wetenschappelijke onderzoeksresultaten betreffende fijne deeltjes van de laatste 10 jaar hebben echter aangetoond dat de effecten van de luchtkwaliteit op de gezondheid (sterfte, hospitalisatie en toename van symptomen en medicatie) niet enkel te wijten zijn aan perioden met hoge stofconcentraties. Zij zijn eveneens verbonden met de dagelijkse blootstelling aan de omgevingslucht. Bovendien is ook de chemische samenstelling van de deeltjes belangrijk. Deze nieuwe vaststelling over het fijn stof rechtvaardigt een uitbreiding van de te bereiken doelstellingen en een betere afstemming van de aangewende middelen. Evaluatie van capillaire electrochromatografie voor chirale scheidingen Abstract: Capillaire electrochromatografie (CEC) is een scheidingstechniek die de eigenschappen van chromatografie en capillaire electroforese (CE) combineert. Scheidingen worden uitgevoerd door het aanleggen van een spanning (zoals in CE) over een capillair, gevuld met stationaire fase (zoals in chromatografie). CEC is dus een chromatografische techniek op een CE-systeem. De drijvende kracht voor de vloeistofstroom in de capillairen is de electro-endosmotische flow die het gevolg is van het aanleggen van de spanning. Zowel CEC als CE kunnen gebruikt worden om chirale stoffen enerzijds en een geneesmiddel en zijn onzuiverheden anderzijds, te scheiden. Dit project is gelinkt aan een lopend onderzoek

4 binnen de Separation Group van het FABI departement, VUB, Brussel, België, namelijk de creatie van een Knowledge Based System (KBS) voor Chirale Scheidingen. Binnen het hier voorgestelde project wordt de ontwikkeling van snelle chirale scheidingen met CEC beschouwd. Minimale screening designs, b.v. saturated twee- en drie-level factorials, zullen gebruikt worden. Het doel van dit project is de ontwikkeling van scheidingsstrategieën, die moeten toelaten te evalueren of CEC als een additionele techniek kan toegevoegd worden aan het KBS. Kwantitatieve analyse van walsemulsies door middel van infraroodspectrometrie en partiële kleinste-kwadratenregressie. Abstract: De samenstelling van walsemulsies varieert gedurende het productieproces. Gezien de exacte samensetelling op een bepaald tijdstip onbekend is, is het nagenoeg onmogelijk om geschikte standaardoplossingen in het laboratorium aan te maken. Daarom worden in dit werk oplossingen uit de processtroom gekwantificeerd aan de hand van de veralgemeende standaardadditiemethode (GSAM), die dan later als standaarden voor calibratie gebruikt worden. Calibratie gebeurt aan de hand van partiële kleinste-kwadratenregressie (PLS). Hoewel deze techniek een routine is in vele laboratoria, zijn vele theoretische aspecten ervan nog onbekend. In dit werk worden deze theoretische aspecten verfijnd, zodat meer realistische betrouwbaarheidsintervallen bekomen worden en de methode robuuster wordt. Chemometrie (Mitac 3) Pierre Van Espen Sven Serneels Werkingskrediet FWO aspirantschap Van Lierde Veerle Abstract: Evaluatie van capillaire elektroforese (CE) gekoppeld aan inductief gekoppeld plasma - sector veld - massaspectrometrie (CE-ICP-SFMS) voor biomedische toepassingen. Stoichiometrische bepaling van Zn gebonden aan het proteïne Zn beta-lactamase, gebruikt door de Aeromonas hydrophila bacterie ter bescherming tegen antibiotica, via CE-ICP-SF-MS. Cr-speciatie d.m.v. CE-ICP-SF-MS in het kader van een studie omtrent contactdermatitis als gevolg van een allergische reactie van de huid bij contact met Cr-gelooid leder. Vakgroep Analytische chemie Luc Moens Frank Vanhaecke Virtueel instituut voor chemometrie en industriële metrologie. Abstract: Dit Europees netwerk in chemometrie en metrologie laat industriele partners toe om de uitdagingen aan te gaan in de huidige complexe analyse van chemische meetmethoden en om de kwaliteit van de testresultaten te garanderen. Het omvat 13 competenties van over heel Europa. Een wetenschappelijke adviesraad van industrïele partners legt de natruk op de richting naar de noden en de behoeften van de industriele gebruikers. VICIM zal een breed spectrum van diensten aanbieden aan de industrie, nl.: - algemene en aangepaste cursussen over diverse aspecten van chemometrie en metrologie zoals : methode validatie, visualisatie, modelling, enz. - precompetitief onderzoek en ontwikkeling via industriele consortiums - competitief onderzoek in de agro-food, farmaceutische, chemische, petrochemische en aanverwante sectoren - ontvangen van industriele - distance learning - raadpleging - metrologische ondersteuning van standardisatie organismen, richtlijnen en software Cooperatief monitoring systeem voor de Zuidelijke Caucasus. Abstract: De landen Georgië, Azerbeijan en Armenië hebben een gemeenschappelijk riviersysteem. De bedoeling van het project is de samenwerking te organiseren van deze drie landen op het vlak van de watervervuiling en de hydrologie van dit systeem. Massaspectrometrie (Mitac 5) Freddy Adams Luc Van Vaeck Structuuranalyse van harde en zachte gecondenseerde materie met behulp van synchrotronstraling : researchactiviteiten aan de ESRF bundellijn "DUBBLE" in de exploitatiefase. Abstract: Structuuranalyse van harde en zachte gecondenseerde materie met behulp van synchrotronstraling : researchactiviteiten aan de ESRF bundellijn "DUBBLE" in de exploitatiefase. Freddy Adams

5 Determination of low-z elements and characterisation of surface layers on marine CaCO3 particles using new electron microprobe techniques. (beurs M. SEMENOV, Rusland) Abstract: Determination of low-z elements and characterisation of surface layers on marine CaCO3 particles using new electron microprobe techniques. (beurs M. SEMENOV, Rusland) Mikhail Semenov Stedelijke en rurale koolstofhoudende aërosolen in Vlaanderen en Hongarije: karakterisering, bronidentificatie en - toewijzing en chemische massa "closure" Abstract: Er zullen verbeterde monsternemingsprocédés worden ontwikkeld voor de collectie van koolstofhoudende aërosolen. Daarnaast zullen verbeterde methoden worden ontwikkeld voor de karakterisering van het koolstofhoudend atmosferisch aërosol. De monsternemingsprocédés en methoden zullen worden aangewend voor aërosolkarkateriseringsstudies in een rurale site in Hongarije en in een stad in Vlaanderen. De resultaten zullen worden gebruikt voor chemische massa "closure", bronidentificatie en -toewijzing. Vakgroep Analytische chemie Willy Maenhaut Ontwikkeling en toepassing van ICPMS-technieken voor isotopische analyse, speciatieanalyse en bepaling van edelmetalen aan de, de Randse Afrikaanse Universiteit en de Universiteit Stellenbosch Abstract: Inzetten van ICP-massaspectromie (ICPMS) voor relevante toepassingen na ontwikkelen van een gedegen analysestrategie. Accurate en precieze bepaling van Sr-isotopenverhoudingen voor datering van geologische stalen en herkomstanalyse van wijn. Koppeling van vloeistofchromatografie met ICPMS voor chroom-, vanadium-, thallium en uraanspeciatie. Bepaling van edelmetalen dmv bulk- en puntanalyse van industriële stalen. Vakgroep Analytische chemie Luc Moens Frank Vanhaecke Ontwikkeling van Fourier-Transform (FT) Micro-Raman Spectroscopische methoden voor de karakterisering en identificatie van micro-organismen Abstract: Micro-Raman Spectroscopische analysemethoden worden ontwikkeld en geoptimaliseerd om micro-organismen op een snelle en eenduidige manier te onderzoeken. Het onderzoek spitst zich toe op de moleculaire samenstelling van bacterien en fungi, waarbij het doel is om een snelle identificatiemethode te bekomen. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan specifieke processen, zoals de vorming van afscheidingsproducten bij bacterien en de sporevorming van fungi. Vakgroep Analytische chemie Luc Moens Peter Vandenabeele Karakterisatie en optimalisatie van de thermische behandeling van biomassa aangerijkt met zware metalen na fytoremediatie via fytoextractie - valorisatiemogelijkheiden van biomassa Universiteit Hasselt Abstract: De bottleneck voor het toepassen van fytoremediatie is het ontstaan van grote hoeveelheden gecontamineerde biomassa, niet geschikt voor verder gebruik. Een mogelijke valorisatiemethode van de bekome en gepolueerde biomassa is pyrolyse. Via pyrolyse wordt in een labreactor de geoogste biomassa, aangerijkt met zware metalen, in een zuurstof arme atmosfeer snel en kort verhit. Hierdoor wordt er in hoofdzaak drie krakingsproducten gevormd: char, olie en gas. Door het inzetten van verschillende analytische technieken: TGA al of niet gekoppeld met MS en FTIR; GC-MS, Py-GC-MS, HPLC, ICP-AES en element analyse wordt een totaal karakterisatie van de biomassa en van de pyrolyse producten bekomen, wat moet toelaten om pyrolyse parameters al: werktemperatuur, opwarmsnelheid, toevoegsnelheid van biomassa, warmteoverdracht medium optimaal in te stellen naar gelang het beoogde doel. Toegepaste en Analytische Chemie Instituut voor Materiaalonderzoek Jan YPERMAN Chemometrie in scheidingstechnieken: methodeontwikkeling en -optimalisatie, extractie van informatie Abstract: In de farmaceutische en biomedische analyse is er een tendens om enerzijds geminiaturiseerde en anderzijds snelle methodes te ontwikkelen. Dit project omvat onderzoek in beide domeinen. De geminiaturiseerde technieken die gebruikt worden zijn capillaire electroforese (CE) en capillaire electrochromatografie (CEC). Ons onderzoek in dit domein is vooral gericht om de ontwikkeling van methodes die een snelle screening naar de enantioselectiviteit van chirale moleculen toelaten. Daar waar we eerder screningsstrategieën in CE en HPLC formuleerden, gebaseerd op minimale experimentele designs, wordt momenteel gewerkt aan de ontwikkeling ervan m.b.v. CEC. Bij de ontwikkeling en optimalisatie van snelle chromatografische methodes richten wij ons onderzoek naar twee domeinen, zijnde enerzijds de selectie van orthogonale chromatografische systemen die als een startpunt kunnen dienen in de methodeontwikkeling voor mengsels van geneesmiddelen met hun onzuiverheden, en anderzijds de ontwikkeling van ultrasnelle chromatografische methodes op monolithische kolommen. Orthogonale systemen hebben een verschillende selectiviteit en de selectie van een set van dergelijke systemen moet toelaten enerzijds een idee te krijgen van het aantal onzuiverheden in een mengsel en anderzijds van welk systeem het meest geschikt is voor methodeoptimalisatie. Bij de ontwikkeling van de supersnelle methodes zijn er opnieuw twee doelstellingen, zijnde enerzijds een extreme versnelling van bestaande methodes (vb. Reductie vananalysetijden van 60 naar 2 min) en anderzijds het voorspellen van bepaalde eigenschappen via chemometrische technieken uit incompleet

6 gescheiden chromatogrammen, zoals de antioxiderende activiteit van thee, koffie, wijn of plante-extracten. Strategie voor het detecteren van inbreuken op patenten betreffende farmaceutische producten (COUNTERPHARM). Abstract: De bedoeling van het project is een robuuste analytische methodologie te ontwikkelen voor het beschermen van patenten gebaseerd op een combinatie van onzuiverheidsprofielen, isotopische fingerprinting en chemometrische classificatie. Onderzoek naar de structuur en eigenschappen van organometalen aan het grensoppervlak van polymeren of nanodeeltjes door middel van nieuwe diffusie en grenslaag geresolveerde NMR-methoden Abstract: High resolution Magic Angle Spinning (hr-mas) NMR en Diffusion Ordered SpectroscopY (DOSY) NMR worden verkend als innovatieve onderzoeks- en analyse-instrumenten in de anorganische en de metaalorganische chemie. Hr-MAS NMR laat toe gevorderde structuurkarakteriseringen door te voeren van moleculen die verankerd zijn op onoplosbare polymeren, rechtstreeks in situ, aan de grenslaag vloeistof-materiaal, wat NMR spectra levert die zeer vergelijkbaar zijn met hoge resolutie spectra bekomen in homogene oplossing. Organotinderivaten verankerd op onoplosbare vernette polystyrenen (P-H) van het type (P-H)(1-t)(P-(CH2)nSnBuX2)t en (P- H)(1-2t)([P-(CH2)nSnBuY]2O)t (n = 4, 6; X = Ph, Cl; Y = Cl, OH; t = functionalisatiegraad) zullen onderzocht worden met de doelstelling na te gaan in welke mate 1H, 13C en 119Sn, 1D of 2D hr-mas NMR technieken een doorbraak kunnen forceren in de gekende problematiek van de ontoereikende structuurkarakterisering van zulke materialen die door hun onoplosbaarheid slechts in beperkte mate gekarakteriseerd kunnen worden door enkele vaste stof analysemethodes (CP-MAS NMR, IR, TGA). DOSY NMR onderscheidt structuureenheden in mengsels op basis van hun verschillende translationele diffusiesnelheden. Verschillen in diffusiesnelheidsconstanten worden in DOSY NMR spectra tegelijk ontrafeld voor alle structuureenheden in een mengsel zonder dat voorafgaandelijke scheiding hiervoor vereist wordt, wat toelaat rechtstreeks intermoleculaire interacties te detecteren tussen macromoleculaire structuren en substraten in oplossing. Het potentieel van deze klasse technieken zal verkend worden in de bepaling van de diffusiesnelheidsconstanten, zowel voor het kationisch modelnanocluster [(BuSn)12O14(OH)6]2+ dat interageert met verschillende anionen, als voor tin- en titaandioxide gebaseerde nanostructuren die met chelaterende organische liganden in oplossing behandeld worden teneinde, voor toepassingen, perfect op maat gebrachte metaaloxide deeltjes te vervaardigen via goedkope sol-gelprocessen. Op deze wijze wordt verhoopt om een beter begrip te verwerven van de chemische mechanismen die de vorming van zulke deeltjes bepalen, wat aldus moet leiden tot optimalisatie van de bijhorende syntheseprocessen. Hoge Resolutie NMR Centrum RUDOLPH WILLEM MONIQUE BIESEMANS Methodologie en richtlijnen voor de kwaliteitscontrole van plantaardige geneesmidellen uit fingerprintchromatogrammen Abstract: Plantaardige geneesmiddelen worden sinds lang therapeutisch gebruikt. Sinds kort bestaat er interesse om deze natuurlijke bestanddelen te karakteriseren teneinde hun activiteit te controleren. Wegens hun complexe samenstelling is het moeilijk alle bestanddelen te identificeren. Daarom wordt vaak slechts een aantal componenten bepaald, wat niet altijd toelaat de kwaliteit van het produkt te evalueren. Dit gebrek aan karakterisatie is een limiterende factor voor meer algemene toepassing. Sinds kort wordt fingerprint chromatografie gebruikt als identificatie- en kwaliteit-evaluerende tool. In 2000 besliste de Chinese State Drug Administratie fingerprints te ontwikkelen als kwaliteitscontrolestandaarden voor Traditionele Chinese Geneesmiddelen. De fingerprint chromatogrammen zijn echter meestal complex en bevatten overlappende pieken. Het is niet evident, zelfs met de huidige scheidingstechnieken, alle bestanddelen te scheiden. Daarenboven zijn de huidige richtlijnen voor kwaliteitscontrole van deze bestanddelen ongeschikt. Het doel van dit project is het opstellen van een methodologie om fingerprints te ontwikkelen en het definiëren van richtlijnen voor de kwaliteitscontrole van plantaardige geneesmiddelen. Diffusie gecontroleerde NMR metingen op nanoclusters en nanodeeltjes in het kader van een buitenlands postdoctoraal verblijf van het FWO ten gunste van Dr. Virginie ESCAX, Université Pierre et Marie Curie, Paris, France. Abstract: Eén van de doelstellingen van project G van het FWO is nieuwe toepassingen van DOSY (diffusion ordered spectroscopy) NMR te ontwikkelen in anorganische chemie en materiaalwetenschappen, met de bedoeling over nieuwe tools te beschikken om mechanismen van interacties tussen organische liganden en nanoclusters of -deeltjes te onderzoeken. Inzicht in deze mechanismen worden op hun beurt verwacht aanleiding te kunnen geven tot nieuwe bereidingsmethodes voor onder milde sol-gel chemieomstandigheden op maat geconcipieerde metaaloxidedeeltjes. Omdat de interacties met anionen en nucleofielen op de oppervlakte van het nanodeeltje meestal waargenomen worden op een zeer snelle NMR-tijdschaal (uitgemiddelde resonanties), in systemen die nauwelijks vatbaar zijn voor metingen bij lage temperatuur, is het de bedoeling informatie in te winnen via diffusie geresolveerde resonanties uit DOSY spectra. Zulke spectra zouden minstens kwalitatitef en onder gunstige omstandigheden zelfs kwantitatief, moeten toelaten te ontrafelen in welke mate anionen of nucleofielen gebonden zijn aan metaalatomen van de tinoxide deeltjes (vrije, gebonden of in evenwicht vrij/gebonden; traag of snel op de NMR- en/of diffusietijdschaal ). In samenwerking met Prof. C. Sanchez en Dr. F. Ribot, Laboratoire de Chimie de la Matière Condensée, eveneens aan de Université Pierre et Marie Curie, wordt deze strategie thans verkend voor de organotin {(BuSn)12O14(OH)6}2+ nanoclusters en SnO2 nanodeeltjes bedekt met nucleofielen zoals alcoholen, chelaterende liganden (acetyl- en benzoylacetonaten, gefluoreerd of niet, etc.), anorganische (fluoride, etc.) en organische anionen (paratolueen sulfonaat, phosphinaten, phosphonaten, carboxylaten, enz.). De bedoeling hier is te achterhalen wat de aard is van de interacties (thermodynamisch/kinetisch bepaald, in statisch of dynamisch evenwicht, zwak of sterke interacties; electrostatisch of covalent; 'random' of regioselectief verdeeld) waarbij zulke deeltjes betrokken worden bij additie van organische anionen en/of nucleofielen aan oplossingen of sols van zulke structuureenheden. Alleen door een systematische aanpak, kunnen de fysicochemische en structurale factoren die de stabiliteit

7 van zulke nanodeeltjes bepalen, achterhaald worden, en hun groei op vernette oxides, omschreven worden. De meest belangrijke uitdaging bestaat erin te onderzoeken of associatie constanten bepaald kunnen worden via DOSY-metingen voor verschillende liganden op hetzelfde nanodeeltje. Voor zover ons bekend is dit wetenschappelijk braak liggende grond. Uitbreiding van zulke studies naar het Ti18O22(OBu)26(acac)2 cluster en TiO2 nanodeeltjes zouden moeten toelaten de algemeenheid van deze strategie te toetsen, gegeven dat titaanstructuren bekend staan voor hun beduidend sterkere interacties met nucleofielen dan hun tintegenhangers. Hoge Resolutie NMR Centrum RUDOLPH WILLEM Model voor multi-polluent impact en inschatting van de drempelwaarden voor cultureel erfgoed (MULTI-ASSESS). Abstract: Het prijskaartje van de verwering en bezoedeling van verschillende materialen door luchtvervuiling is enorm en de schade die wordt toegebracht aan objecten van hoge culturele waarde bedreigt het rijke Europese culturele erfgoed. Veel aandacht is lang uitgegaan naar de effecten van S-houdende polluenten, met in het bijzonder SO2, dat algemeen aanzien werd als de belangrijkste factor in de verwering van verschillende materialen. Bestaande dosis-respons functies weerspiegelen in principe een pollutie situatie die gedomineerd wordt door SO2 emissie. De dalende SO2-niveau's in de meeste delen van Europa en het toenemende wagenverkeer hebben aanleiding gegeven tot verhoogde niveau's (zowel absoluut als relatief) van N-verbindingen, O3 en fijne deeltjes, waardoor een nieuwe multi-polluent situatie ontstaan is. De ontwikkeling van dosis-respons relaties, die de multi-polluent effecten (in combinatie met klimatologische en meteorologische parameters) op de verwering en bezoedeling van verschillende materialen kunnen kwantificeren, vormt een essentiële voorwaarde om schade en drempelwaarden te kunnen voorspellen. De resultaten zullen als ondersteuning dienen voor het opstellen van een beleid met betrekking tot luchtkwaliteit en zouden een efficiënt instrument zijn voor autoriteiten, organisaties en personen die verantwoordelijk zijn voor erfgoed-zorg, in hun inspanning voor het behoud van objecten van culturele waarde en de reductie van onderhoudskosten. Gevorderde cursus over vernieuwende technologieën en materialen voor de conservatie van cultureel erfgoed.(itecom) Abstract: Conservatie van cultureel erfgoed is van groot belang voor beleidsmakers en wetenschappers, maar ook voor de bredere Europese gemeenschap. Talrijke onderzoeksprojecten, zowel nationale als internationale (Europese), werden reeds uitgevoerd gedurende de laatste tien jaar, wat geleid heeft tot nieuwe inzichten over matieralen en methodologieën. Het is daarom nodig om deze kostbare kennis te verspreiden, om de betrokken onderzoekers grondig te informeren over de meest recente ontwikkelingen in dit gebied. Het doel van dit programma is de promotie van vorming in wetenschap en techniek van conservatie interventies op historische monumenten en complexen die een zware belasting vanuit het milieu ondergaan. Een 40-tal postuniversitairen met verschillende achtergronden worden een opleiding aangeboden over de meest recente ontwikkelingen op het gebied van conservatie en restauratie van monumenten. Europees virtueel instituut voor speciatieanalyse voor de verbetering van de gezondheid, voeding, industrie en leefomgeving (EVISA). Abstract: Het doel van het Europees Virtueel Instituut voor Speciatiemetingen (EVISA) is de ontwikkeling van een interactief en innovatief netwerk dat de individuele leden van het instituut ondersteunt. Deze bestaan uit individuele industrieën (voeding, speelgoed, farmacie, cosmetica, waterzuiveringsinstallaties, chemische industrie enz.), onderzoeksinstellingen, regelgevingsorganisaties, commerciële en overheidslaboratoria. Het is de intentie van EVISA om de gespreide informatie betreffende metaalspeciatie in Europa op de meest geschikte wijze te beheren en te verspreiden, zodat er een voortdurende interactie is tussen de academische laboratoria en de diverse gebruikers. Uiteinedelijk doel is om de industrie toegang te geven tot een netwerk van ervaring en kennis over speciatiemetingen. Massaspectrometrie (Mitac 5) Freddy Adams Luc Van Vaeck Regiometingen met passieve samplers in Mortsel Abstract: Een belangrijke vernieuwing en wijziging van verkeersinfrastructuur is gepland in Mortsel. Het autoverkeer zal op de Antwerosestraat teruggebracht worden van 2 op 1 rijstrook. De aanwezige tramlinen zullen verder doorgetrokken worden. Door de meting van NO2 en BTEX (d.i. Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xyleen) met passieve samplers voor en na de werken, zal nagegaan worden of the gewijzigde verkeerstromen een meetbaar of belangrijk effect hebben op de luchtkwaliteit. Er zullen twee meetcampagnes gevoerd worden die beide een maand duren, namelijk voor de aanvang van de werken (juni 2003) en na de beëindiging van de werken (juni 2005). Tevens worden een aantal binnenhuismetingen georganiseerd. Wat kan wetenschap doen voor de kunst? Abstract: Aan de hand van een wetenschappelijke tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Lier worden leerlingen uit de derde graad secundair onderwijs, de leerkrachten en het grote publiek met de materialen in schilderijen en hun verweringsverschijnselen geconfronteerd. In een inleidend deel van de tentoonstelling wordt de nodige kennis opgefrist via onder andere interaktieve opstellingen. In het tweede deel kan de bezoeker deze

8 kennis toepassen. Optimalisatie van Raman spectroscopie voor de analyse van fungi Abstract: Raman spectroscopie is een moleculair spectroscopische analysemethode die ingezet wordt voor de analyse van fungi. Tijdens dit project wordt gefocust op de analayse van de sporen en de analyse van de moleculaire samenstelling van exudaten van bepaalde zwammen, zoals de Lactarius soorten. Tijdens een tweede fase worden sporen van schimmels geanalyseerd, om zo een snelle en betrouwbare identificatiemethode te bekomen. Vakgroep Analytische chemie Luc Moens Peter Vandenabeele Annemieke Verbeken Ontwikkelen van metabolomics gereedschappen: MALDI-MS voor kleine moleculen Abstract: Dit onderzoek omvat 2 grote doelstellingen: enerzijds is er de optimalisatie van de MALDI-ionisatietechniek voor kleine moleculen. Verschillende matrices worden geëvalueerd naar ionisatierendement, matrixinterferentie, reproduceerbaarheid en robuustheid. Matrixvrije alternatieven zullen ook onderzocht worden. Anderzijds wordt deze techniek, gebaseerd op MALDI en accurate massa-analyse, toegepast in het metabolomics onderzoek. Deze methode moet toelaten om via multivariaat technieken verschillen tussen groepen monsters aan te tonen op metabolieniveau. Vakgroep Anesthesiologie Jan Van Bocxlaer Studie van de fundamentele aspecten bij de massaspectrometrische lokaal analyse van organische en anorganische componenten in nanofasen aan het oppervlak van vaste stoffen via moleculaire informatie. Abstract: Studie van de fundamentele aspecten bij de massaspectrometrische lokaal analyse van organische en anorganische componenten in nanofasen aan het oppervlak van vaste stoffen via moleculaire informatie. Massaspectrometrie (Mitac 5) Luc Van Vaeck NO2, verkeersmetingen met passieve samplers, Abstract: Nieuwe grenswaarden voor NO2 worden van kracht in 2010 middels de eerste dochterrichtlijn lucht 1999/30/EG. De huidige metingen uitgevoerd met automatische monitoren, alsook een modelstudie uitgevoerd door de VITO, wijzen erop dat in steden en verkeersdrukke plaatsen mogelijk nog overschrijdingen van de toekomstige jaargemiddelde-grenswaarde kunnen voorkomen. Deze studie heeft tot doel meer informatie in te winnen over de jaargemiddelde NO2 concentraties in steden en op verkeersdrukke plaatsen d.m.v. passieve samplers. Micro-spectrometrisch onderzoek van historische ferro-gallische inkten voor en na conserveringsbehandeling. Abstract: Het project bestaat erin een reeks documenten, beschreven met ferro-gallische inkten, te selecteren uit diverse Antwerpse archieven, waaronder dat van de Hogeschool Antwerpen, deze qua conserveringsegraad te documenteren en vervolgens de samenstelling van de inkt op diverse wijzen te bepalen. Naast het voorkomen van andere metalen dan Fe is het ook de bedoeling de ligging van het redox evenwicht Fe2+/Fe3+ in een (beperkte) reeks van de documenten te bepalen en de correlatie van de gegevens te bestuderen. Statische SIMS studie van de intermoleculaire interacties in een organisch multicomponentsysteem met relevantie in de thermografie. Abstract: Statische secundaire ionenmassaspectrometrie (S-SIMS) laat de moleculaire lokaalanalyse toe van organische en anorganische monolagen van het buitenste oppervlak. De samenstelling van deze interfaces bepaalt vaak het uiteindelijk materiaalgedrag in de technologische toepassing. Het ultieme doel is de analyse van real-life multicomponentmaterialen en inzicht in de veranderingen teweeg gebracht door verschillende parameters bij bereiding en processing. Hiertoe wordt uitgegaan van een vereenvoudigd modelsysteem (polymeermatrix met additieven) en nadien wordt stapsgewijs de analytische moeilijkheidsgraad opgevoerd. De bestudeerde polymeermatrices en additieven hebben een verschillende polariteit en reactiviteit. Geschikte modelsystemen sluiten aan bij hoogtechnologische thermografische materialen. Massaspectrometrie (Mitac 5) Renaat Gijbels Luc Van Vaeck

9 Roel De Mondt Onderzoek naar de "in vivo" interactie van melphalan en DNA met behulp van geminiaturiseerde vloeistofchromatografie, gekoppeld met electrospray-massaspectrometrie." Abstract: Chemotherapeutica worden gebruikt om de celgroei in kanker tegen te gaan doordat ze intraheren met allerlei biomoleculen. Eén van deze verbindingen is melphalan ( L-fenylalanine mosterd, 4-(bis(chloorethyl)amino)L-fenylalanine) een bifunctionele alkylerende verbinding welke reageert met nucleofiele sites in DNA. In deze studie wordt de interactie van melphalan bestudeerd met DNA in ' in vivo' experimenten. Verder wordt de reactie van melphalan met ologonucleotiden met gekende sekwentie onderzocht. Biomolecular & Analytical Mass Spectrometry (BAMS) Edgard Esmans Bart Van den Driessche Ontwikkeling van nieuwe analysemethoden voor de detectie van urinaire nucleosiden en nucleoside mono-, di-, en trifosfaten met behulp van geminiaturiseerde HPLC ES-Tandem MS. Abstract: Het basisconcept is voor beide deelprojecten gelijkaardig: er zal getracht worden om geminiaturiseerde multi-dimensionale chromatografieën te koppelen met Electrospray-massaspectrometrie. In een eerste chromatografische dimensie worden de gezochte componenten (Nucleosiden/nucleotiden) op basis van een gemeenschappelijk kenmerk gescheiden van de bulk (Staalopzuivering en preconcentratie). In de tweede dimensie worden dan de gezochte componenten onderling gescheiden en dan finaal aan de massaspectrometer aangeboden om geïdentificeerd en/of gekwantificeerd te worden. Dit on line brengen van de staalvoorbereiding en preconcentratie moet dan ook resulteren in een belangrijke afname van de totale analysetijden, wat in de huidige High Throughput-cultuur niet onbelangrijk is. Daarenboven laat de miniaturisatie van de chromatografie in combinatie met ESMS toe om zeer gevoelige systemen te ontwikkelen. Biomolecular & Analytical Mass Spectrometry (BAMS) Edgard Esmans Filip Lemiere Robin Tuytten Gecombineerd gebruik van micro-xrf, micro-xas en micro-xrd voor niet-destructieve materiaalanalyse door middel van synchrotron straling : instrumentele optimalisatie, methode validatie en toepassing. Abstract: Gecombineerd gebruik van micro-xrf, micro-xas en micro-xrd voor niet-destructieve materiaalanalyse door middel van synchrotron straling : instrumentele optimalisatie, methode validatie en toepassing. Laszlo Vincze Kwaliteit van geneesmiddelen : methode-ontwikkeling van capillaire electrochromatografische en microvloeistofchromatografische methodes voor scheiding van sythetische chirale farmaca en van fingerprints voor plantaardige geneesmiddelen. Abstract: In dit project worden capillaire electrochromatografie (CEC) en capillaire vloeistofchromatografie (CLC) gebruikt als scheidingstechnieken voor de chirale scheiding van geneesmiddelen enerzijds, en het ontwikkelen van fingerprints van plantaardige extracten anderzijds. Bij deze laatste toepassing kan het gebruik van een ELS detector additionele voordelen bieden, aangezien hij ook toelaat componenten te detecteren die niet in het UV absorberen. Voor de chirale scheidingen is het de bedoeling om generische scheidingsstrategieën te definiëren. Tevens zullen nieuwe stationaire fasen, zoals monolithische, geëvalueerd worden voor hun toepasbaarheid in CEC. De combinatie van chromatografische en moleculaire descriptoren voor het voorspellen van de membraanpassage van geneesmiddelen. Abstract: Een probleem dat zich stelt bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is dat vele nieuwe substanties, die potentieel nuttig werden bevonden daar zij interageren met het target molecule, falen in latere stadia van de ontwikkeling. Het grootste aantal substanties faalt als gevolg van niet geschikte ADME-Tox (Absorptie, Distributie, Metabolisatie, Eliminatie, Toxiciteit) eigenschappen. Men wenst deze substanties dan ook in een zo vroeg mogelijk stadium van het onderzoek te elimineren. Dit project is voornamelijk gericht op het voorspellen van absorptieeigenschappen. Hiervoor zal gebruik gemaakt worde, van bestaande in vitro en in silico technieken. Zo zullen chromatografische methoden, waaronder Micellaire vloeistofchromatografie (MLC), Immobilized Artificial Membrane (IAM) en een aantal orthogonale systemen, verder ontwikkeld en aangewend worden voor het bepalen van een aantal zogenaamde experimentele descriptoren. Naast deze experimentele descriptoren zullen ook theoretische descriptoren berekend worden. Met behulp van deze descriptoren kunnen dan modellen worden opgesteld, zogenaamde kwantitatieve structuur-activiteits relaties (QSARs). Het modelleren zal enerzijds gebeuren met meer klassieke modelleringsmethodes zoals Multipele Lineaire Regressie (MLR), Principale Componenten Regressie (PCR) en Partial Least Squares (PLS) en anderzijds met behulp van twee niet-lineaire modelleringstechnieken, met name Classification And Regression Trees (CART) en Multivariate Adaptive Regression Splines (MARS), die in dit domein weinig bekend zijn. Deze laatste technieken zullen ontwikkeld en vervolgens toegepast worden op verschillende datasets, die verschillende membraanpassageprocessen beschrijven (b.v. absorptie via diffusie, gastrointestinale absorptie, Caco-2-celmembraanpassage, passage doorheen de bloed-hersen barrière). Er zullen modellen opgesteld worden die respectievelijk gebruik maken van uitsluitend experimentele chromatografische, uitsluitend theoretische en een combinatie van experimentele en theoretische descriptoren. Het doel van dit project is dus een combinatie tot stand brengen tussen in silico en snel te bepalen in vitro methoden voor de voorspelling van de

10 absorptie van nieuwe kandidaat geneesmiddelen. Wij zullen dan ook trachten finale modellen voor te stellen. Eventueel meerdere modellen per situatie, waaronder een eerste model met alleen theoretische descriptoren (een in silico model) dat in een eerste stadium van de geneesmiddelenontwikkeling kan gebruikt worden, en een tweede model dat van zowel chromatografische als theoretische descriptoren gebruik maakt. Dit laatste model zal dan beter moeten zijn dan het vorige en kan dan ook in een later stadium van de geneesmiddelenontwikkeling aangewend worden. Studie naar de voorspelling van membraanpassage van potentiële geneesmiddelen uit chromatische retentiegegevens en theoretische moleculaire descriptoren. Abstract: Het project bestaat uit 2 delen. In een eerste deel wordt de mogelijkheid tot voorspelling van de membraanpassage van kandidaat geneesmiddelenmolecules uitgaande van chromatografische retentie data en moleculaire descriptoren bestudeerd. In een tweede deel van het project wordt quantitative structure retention relationships (QSRR) analyse gebruikt voor de voorspelling van de chromatografische retentie van peptiden Geochemie en petrologie van de Chicxulub inslagkrater (Yucatan): inschatting van het puin en het gas dat in de atmosfeer vrijkwam en van hun mogelijke invloed op de massa-extinctie aan de k/t grens. Abstract: De 'International Scientific Drilling Program' (ICDP) heeft in 2002 een 1.5 km diepe boring uitgevoerd in de Chicxulub krater in Yucatan. De komeet- of asteroïde-inslag die 65 miljoen jaar geleden, deze krater vormde, is zeer waarschijnlijk verantwoordelijk voor het uitsterven aan de Krijt-Tertiair (K/T) grens van meer dan 50% van de fauna en de flora op aarde. Het antwoord op de vraag waarom de dinosauriers uitgestorven zijn, bevindt zich diep in de lithologie van de Chicxulub krater. Meer dan 1024 J energie kwam vrij toen de meteoriet zich uitrest snel tot een diepte van 20 tot 30 km ingroef. Daarbij smolten en verdampten de meteoriet en veel gesteenten van de plaats van de inslag, in een enorme vuurbal of gaswolk. Op korte tijd was de atmosfeer vol stof, maar ook CO2 en SOx, dat vrij kwam als de karbonaten en evaporieten verdampten. Wiskundige modellen tonen aan dat een klimaatsverandering volgde die waarschijnlijk leidde tot de biologische crisis, maar het preciese mechanisme is nog niet goed begrepen. Om de klimaatsverandering beter te begrijpen moet het geproduceerde CO2, SOx beter gekwantificeerd worden en beter bepaald worden uit welke chemische bestanddelen het stof precies bestond. De analyse van de boorkernen van de Chicxulub krater zal veel informatie opleveren over wat er nog in de krater ligt en bijgevolg wat uit de krater werd geslingerd. Een ploeg van 'Science team leaders' werd geselecteerd om het onderzoek op de boorkern te coördineren. Ik ben één van de zes 'Science team leaders' met als verantwoordelijkheid het thema 'Stratigrafie en Gevolgen op de Regionale Geologie'. Wetenschappen van het Systeem Aarde Isotopen Geologie en Evolutie van het Paleo-Milieu Philippe CLAEYS Verwering van blauwe en paarse s in historische glasramen: een oud probleem bekeken met de nieuwste technieken. Abstract: Het project beoogt de relatie te onderzoeken tussen de chemische samenstelling van blauwe en paarse s en van het draagglas waarop ze aangebracht werden en de verweringsprocessen die deze materialen, die deel uitmaken van historische glasramen, ondergaan. Elektronenmicroscopie voor materiaalonderzoek (EMAT) Etienne Cornelis Dominique Schryvers Dirk Van Dyck Dissolutietesting van farmaca. Abstract: Dissolutietesting heeft voor farmaceutische bedrijven groot belang. De huidige apparatuur is vnl gericht naar spectrometrische methoden. Deze hebben een groot aantal nadelen. Onze groep ontwikkelt elektrochemische sensoren voor het volgen van de dissolutiekinetiek van drugs in farmaceutische formulaties. Het werk is erop gericht om nieuwe elektrodematerialen uit te testen. De aard van deze materialen wordt niet meegedeeld. Zij zijn het onderwerp van een lopende patentaanvraag. Chromatografische organische sporenanalyse Lucien Nagels MSn 'flexibele' methodeontwikkeling in de actuele residuproblematiek Abstract: Uitwerken van methodes voor thyreostica (Ge-sesquioxide), anabole steroiden (chlorodihydromethyltestosteron, flugestoneacetaat, flavonoiden) en beta-agonisten (clenmeterol e.a.) groeihormonen, diergeneesmiddelen (NSAIDs, nitrofuranen) en malchietgroen. Vakgroep Veterinaire volksgezondheid en voedselveiligheid Hubert De Brabander

Onderzoeksprojecten (400-450 van 495)

Onderzoeksprojecten (400-450 van 495) www.researchportal.be - 7 Jan 2016 10:04:24 Onderzoeksprojecten (400-450 van 495) Zoekfilter: Classificaties: Analytische chemie Micro-spectrometrisch onderzoek van historische ferro-gallische inkten voor

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31602 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Cuylle, Steven Hendrik Title: Hydrocarbons in interstellar ice analogues : UV-vis

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19049 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lindenburg, Petrus Wilhelmus Title: New electromigration-driven enrichment techniques

Nadere informatie

Chapter 8b Samenvatting Een katalysator is een stof die de snelheid van een chemische reactie verhoogt, zonder daarbij zelf verbruikt te worden. Boven

Chapter 8b Samenvatting Een katalysator is een stof die de snelheid van een chemische reactie verhoogt, zonder daarbij zelf verbruikt te worden. Boven Een katalysator is een stof die de snelheid van een chemische reactie verhoogt, zonder daarbij zelf verbruikt te worden. Bovendien kan door middel van een katalysator de selectiviteit van een reactie,

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De afgelopen tien jaar is de belangstelling voor de levenswetenschappen sterk toegenomen en zijn de onderzoeksactiviteiten in dit veelomvattende gebied enorm gegroeid. Deze ontwikkelingen

Nadere informatie

4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.)

4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.) 4.4 VLUCHTIGE ORGANISCHE STOFFEN (V.O.S.) Het gehalte vluchtige organische stoffen in de omgevingslucht wordt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 6 verschillende plaatsen gemeten, n.l. te Molenbeek

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Analyse & Support. Centraal Laboratorium. Bayer Antwerpen Comm.V

Analyse & Support. Centraal Laboratorium. Bayer Antwerpen Comm.V Analyse & Support Centraal Laboratorium Bayer Antwerpen Comm.V Centraal Laboratorium Bayer Antwerpen Comm.V Het Centraal Laboratorium omvat een volledig uitgerust analytisch labo en een labo voor productie-

Nadere informatie

XIII. Samenvatting. Samenvatting

XIII. Samenvatting. Samenvatting XIII In dit werk wordt de invloed van dimethyldisulfide (DMDS) en van zeven potentiële additieven op het stoomkraken van n-hexaan onderzocht aan de hand van experimenten in een continu volkomen gemengde

Nadere informatie

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen

High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen High-throughput technologieën versnellen de ontwikkeling van nieuwe formuleringen Johan Paul FLAMAC, a division of SIM 1 Overzicht Inleiding Activiteiten van FLAMAC High-throughput formulatie onderzoek

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32149 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32149 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32149 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Renema, Jelmer Jan Title: The physics of nanowire superconducting single-photon

Nadere informatie

Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding

Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding Vlaanderen is milieu Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding Eindrapport VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be V Management samenvatting Deze studie geeft een overzicht van de effectieve

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso)

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso) (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

Thesisvoorstellen opleiding Farmaceutische Wetenschappen Academiejaar 2009-2010 Dienst FABI

Thesisvoorstellen opleiding Farmaceutische Wetenschappen Academiejaar 2009-2010 Dienst FABI Thesisvoorstellen opleiding Farmaceutische Wetenschappen Academiejaar 2009-200 Dienst FABI Prof. J. Smeyers-Verbeke (Diensthoofd) Prof. Y. Vander Heyden Prof. J. Plaizier-Vercammen Vakgroep Analytische

Nadere informatie

Big Ideas Great STEM. Katrien Strubbe

Big Ideas Great STEM. Katrien Strubbe + Big Ideas Great STEM Katrien Strubbe (Natuur)wetenschappen: doelen 2 Natuurwetenschappen geven leerlingen een fundamenteel en duurzaam inzicht in de structuren en processen die de mens, de natuur en

Nadere informatie

HPLC- UV- screening: geharmoniseerde analysemethode voor efficiënte waterkwaliteitsbewaking

HPLC- UV- screening: geharmoniseerde analysemethode voor efficiënte waterkwaliteitsbewaking HPLC- UV- screening: geharmoniseerde analysemethode voor efficiënte waterkwaliteitsbewaking Annemieke Kolkman (KWR), Erik Emke (KWR), Gerard Stroomberg (Rijkswaterstaat), Henk Ketelaars (Evides) Bij een

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

Ecologische Monitoring Kustverdedigingsproject Oostende. (t 0 -situatie, fase 3) AANVULLENDE STUDIE:

Ecologische Monitoring Kustverdedigingsproject Oostende. (t 0 -situatie, fase 3) AANVULLENDE STUDIE: Ecologische Monitoring Kustverdedigingsproject Oostende (t 0 -situatie, fase 3) AANVULLENDE STUDIE: KWANTIFICERING EN KWALIFICERING VAN ORGANISCH MATERIAAL IN MARIENE SEDIMENTEN: HUN ONDERLINGE RELATIES

Nadere informatie

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Arthur Groenbos Product Manager Gas Analyzers arthur.groenbos@nl.yokogawa.com M. 0651538935 Introductie Yokogawa gaat dieper in op het verbeteren

Nadere informatie

Samenvatting Zure gassen zijn veelvuldig aanwezig in verschillende concentraties in industriële gassen. Deze moeten vaak verwijderd worden vanwege corrosie preventie, operationele, economische en/of milieu

Nadere informatie

Salespresentatie Colorex

Salespresentatie Colorex praktijkgerichte emissiebeoordeling van cleanroomvloeren Inleiding Oprichting van een alliantie Cleanroom geschikte materialen CSM alliantie: Cleanroom geschikte materialen Machines en materialen De huidige

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Chromatografische analyse van kleine metabolieten in biologische matrixen Metabolieten zijn kleine moleculen (doorgaans < 1 kda) die het moleculair fundament van het leven vormen en het resultaat zijn

Nadere informatie

Identificatie en karakterisatie van MIC

Identificatie en karakterisatie van MIC Identificatie en karakterisatie van MIC Harmien Verstraete Vanda Branco AVECOM NV - Bioproducts & Apps 3/11/2016 1 AVECOM 1) Onderzoeksprojecten zowel tailor-made onderzoek voor industriële partners als

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting 121 Samenvatting Antioxidanten spelen een belangrijke rol in tal van biochemische processen, variërend van het ontstaan van ziekten tot het verouderen van voedingsmiddelen. Om deze rol accuraat te kunnen

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36998 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dunnen, Angela den Title: Surface-structure dependencies in catalytic reactions

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35907 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Yang Liu Title: Quantifying the toxicity of mixtures of metals and metal-based

Nadere informatie

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling Niet-technische samenvatting 2016605 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het identificeren en karakteriseren van nieuwe concepten voor koemelkallergische patienten. 1.2 Looptijd van het project

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting De spectroscopie en de chemie van interstellaire ijs analogen Het onderzoek dat in dit proefschrift wordt beschreven richt zich op laboratorium experimenten die astrochemische processen nabootsen onder

Nadere informatie

Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie

Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie 26/01/2012 Duurzaam herstellen en produceren van hoogwaardige producten met lasertechnologie Marleen Rombouts Lasercentrum Vlaanderen, Vito, Mol (België) Marleen.Rombouts@vito.be Benelux Laserevent 2012,

Nadere informatie

met andere modellen voor gas- en substraatdiffusie zijn zeer waardevol voor het bestuderen van de aërobe microbiële activiteit in bodems.

met andere modellen voor gas- en substraatdiffusie zijn zeer waardevol voor het bestuderen van de aërobe microbiële activiteit in bodems. Samenvatting Door een toename van het milieubewust zijn, is bodemverontreiniging een groot probleem voor besturen wereldwijd. Minerale olie is één van de meest voorkomende bronnen van bodemverontreiniging.

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit

Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit FLAMENCO Project kick-off VUB 16/06/2016 OUTLINE» Luchtkwaliteit» Traditionele monitoring van de luchtkwaliteit» Participatieve monitoring van de luchtkwaliteit»

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De wereldpopulatie verbruikt steeds meer energie. Momenteel wordt deze energie vooral geleverd door fossiele brandstoffen. Een groot nadeel van fossiele brandstoffen is dat hun aanwezigheid

Nadere informatie

Heterogene katalysatoren zijn over het algemeen zeer complexe systemen met verschillende soorten actieve plaatsen verspreid over een drager met een

Heterogene katalysatoren zijn over het algemeen zeer complexe systemen met verschillende soorten actieve plaatsen verspreid over een drager met een Nederlandse samenvatting 139 Heterogene katalysatoren zijn over het algemeen zeer complexe systemen met verschillende soorten actieve plaatsen verspreid over een drager met een hoog oppervlak en een ingewikkelde

Nadere informatie

De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven

De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven Samenvatting Op weg naar de moleculaire detectie van leven op Mars De ontdekking van organismen in extreme milieus op Aarde heeft onze kijk op het leven drastisch veranderd en de verwachtingen voor het

Nadere informatie

Particles Matter: Transformation of Suspended Particles in Constructed Wetlands B.T.M. Mulling

Particles Matter: Transformation of Suspended Particles in Constructed Wetlands B.T.M. Mulling Particles Matter: Transformation of Suspended Particles in Constructed Wetlands B.T.M. Mulling Zwevende stof vormt een complex mengsel van allerlei verschillende deeltjes, en speelt een belangrijke rol

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36422 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Díaz Morales, Oscar Alfonso Title: Catalysis of the electrochemical water oxidation

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

Oorspronkelijk werd bij de analyse de deeltjesconcentratie van 8 verschillende componenten bepaald :

Oorspronkelijk werd bij de analyse de deeltjesconcentratie van 8 verschillende componenten bepaald : 4.5 POLYAROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN (P.A.K.) In de loop van het jaar 1997 werd een procedure op punt gesteld voor de bepaling van het gehalte aan polyaromatische koolwaterstoffen in de lucht. Tussen eind

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39638 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pelt D.M. Title: Filter-based reconstruction methods for tomography Issue Date:

Nadere informatie

Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN

Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN Oefenopgaven ANALYSETECHNIEKEN vwo Massaspectrometrie en IR-spectrometrie OPGAVE 1 MTBE is een stof die aan benzine wordt toegevoegd voor een betere verbranding (de klopvastheid wordt vergroot). Door middel

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

Pesticidenanalyse: methodevertaling van bodem naar appel. Marina Vanhecke Lab 4 U

Pesticidenanalyse: methodevertaling van bodem naar appel. Marina Vanhecke Lab 4 U Pesticidenanalyse: methodevertaling van bodem naar appel Marina Vanhecke Lab 4 U Kerncijfers KHLim 6000 studenten en 700 personeelsleden 4 campussen 6 departementen 30 bacheloropleidingen + 11 masters

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke eindtermen voor wetenschappen Gemeenschappelijke eindtermen gelden voor het geheel van de wetenschappen.

Nadere informatie

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97 bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97 Uitnodiging tot het indienen van voorstellen voor OTO-werkzaamheden (geavanceerde opleidingscursussen) in het kader van het specifieke

Nadere informatie

Samenvatting. Injectie van SiC deeltjes in Al

Samenvatting. Injectie van SiC deeltjes in Al In technologische toepassingen wordt het oppervlak vaak het meeste belast. Dit heeft geleid tot het ontstaan van een nieuw vakgebied, de oppervlakte technologie. Constructie-onderdelen falen door hoge

Nadere informatie

The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa

The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa Samenvatting Het netvlies van het oog is niet gevoelig voor deze straling: het oog dat vlak voor het

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Katalyse is een methode om op een snelle en selectieve manier chemicaliën te kunnen produceren. De introductie van katalyse binnen het vakgebied van de chemie was een mijlpaal voor de industriële productie

Nadere informatie

De BIM gegevens : "Lucht - Basisgegevens voor het Plan" November 2004 INZAKE VERSCHAFFING VAN GEGEVENS

De BIM gegevens : Lucht - Basisgegevens voor het Plan November 2004 INZAKE VERSCHAFFING VAN GEGEVENS 5. DE INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN EN DE GEVOLGEN ERVAN INZAKE VERSCHAFFING VAN GEGEVENS DE POLLUENTEN OPGEVOLGD IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 1.Meting van de luchtkwaliteit.1.1.inleiding De internationale

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/26922 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/26922 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26922 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Shah, Dipen M. Title: NMR structural studies of protein-small molecule interactions

Nadere informatie

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau dr. H. Knipprath ing. J. De Meester STEM Science Engineering Technology Mathematics 2

Nadere informatie

Inschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses

Inschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses Inschatten van nutriëntenbenutting via NIRS analyses Louis Paternostre, Johan De Boever, Laid Douidah, Sam Millet 02/04/2019 Wat is NIRS? NIRS = Nabij infrarood reflectie spectroscopie Spectroscopie verwijst

Nadere informatie

Prestatie per uur (1 dag = 7u36) Niveau A (administratief of wetenschappelijk) 55,00 Niveau B 35,00 Niveau C/D 23,00 Vergoeding per kilometer 0,35

Prestatie per uur (1 dag = 7u36) Niveau A (administratief of wetenschappelijk) 55,00 Niveau B 35,00 Niveau C/D 23,00 Vergoeding per kilometer 0,35 Tarief 20 Prestaties van het personeel van het KIK Prestatie per uur (1 dag = 7u36) Niveau A (administratief of wetenschappelijk) 55,00 Niveau B 35,00 Niveau C/D 23,00 Vergoeding per kilometer 0,35 Departement

Nadere informatie

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad...

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad... Studiegebied (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad... Techniek-wetenschappen STUDIEGEBIED CHEMIE Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting...

Nadere informatie

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide

De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide IP/98/1049 Brussel, 2 december 1998 De Commissie dient een voorstel in voor grenswaarden voor de luchtkwaliteit voor benzeen en koolmonoxide De Europese Commissie heeft een voorstel voor een richtlijn

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33101 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kazandjian, Mher V. Title: Diagnostics for mechanical heating in star-forming galaxies

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40161 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Ledezma Yanez, Isis Title: The role of water in hydrogen electrocatalysis Issue

Nadere informatie

Geschikt voor grote monsteraantallen

Geschikt voor grote monsteraantallen ELISA (mg eiwit/kg) immunologische test PCR Flowcytometrische methoden (niet het eiwit zelf maar het DNA wordt gedetecteerd, moleculairbiologische test), DNA kwantitatieve analytische methode Specifieke

Nadere informatie

Vermoedens bevestigen?

Vermoedens bevestigen? Vermoedens bevestigen? Wat zijn de mogelijkheden om geknoei op te sporen? 21/03/2014 SLIDE 1 Twijfel? Tracking en traceability Vertrouwen in de leverancier? Korte ketens versus lange ketens Ontwikkeling

Nadere informatie

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Blootstelling aan elektromagnetische velden die afkomstig zijn van apparatuur voor mobiele telecommunicatie is in toenemende mate een bron van zorg in de maatschappij.

Nadere informatie

Hoe komen de annual air quality kaarten tot stand?

Hoe komen de annual air quality kaarten tot stand? Hoe komen de annual air quality kaarten tot stand? De annual air quality kaarten tonen het resultaat van een koppeling van twee gegevensbronnen: de interpolatie van luchtkwaliteitsmetingen (RIO-interpolatiemodel)

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Figuur 1. Representatie van de dubbele helix en de structuren van de verschillende basen.

Figuur 1. Representatie van de dubbele helix en de structuren van de verschillende basen. Het DNA molecuul is verantwoordelijk voor het opslaan van de genetische informatie die gebruikt wordt voor de ontwikkeling en het functioneren van levende organismen. Aangezien het de instructies voor

Nadere informatie

Optimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische

Optimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische Nederlandse samenvatting Optimalisatie van de eerste klinische studies in bi ondere patie ntengroepen: op weg naar gebruik van semifysiologische farmacokinetische modellen Algemene inleiding Klinisch onderzoek

Nadere informatie

Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium

Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium Gelre-iLab Klinisch Farmaceutisch & Toxicologisch Laboratorium Wie zijn wij? Algemeen Gelre ziekenhuizen, bestaande uit de locaties Apeldoorn en Zutphen, is een topklinisch ziekenhuis met ca. 3500 medewerkers,

Nadere informatie

studie waarmee we de principes van de analyse willen demonstreren. Een volledig beschrijving van de algoritmen en de resultaten zijn te vinden in

studie waarmee we de principes van de analyse willen demonstreren. Een volledig beschrijving van de algoritmen en de resultaten zijn te vinden in Bio-informatica kan omschreven worden als het toepassen van algoritmen om meerwaarde te verkrijgen uit data afkomstig van biomedisch en/of biologisch onderzoek. In bio-informatica wordt onderzoek gedaan

Nadere informatie

Petrochemie, Oil & Gas en Energie

Petrochemie, Oil & Gas en Energie Petrochemie, Oil & Gas en Energie Nauwkeurige metingen beïnvloeden meer dan winst. Metingen en analyses helpen bij het ontwikkelen van ingenieuze oplossingen voor eeuwenoude problemen, dragen bij aan meer

Nadere informatie

De richtlijn 80/779/EG bepaalde als grenswaarde voor de dagwaarden:

De richtlijn 80/779/EG bepaalde als grenswaarde voor de dagwaarden: 4.9 ZWARTE ROOK (BSM) De meetposten voor Zwarte Rook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevinden zich in de Kroonlaan te Elsene (2FR002), te Ukkel (2FR012) en in het metrostation St.-Katelijne (2FB004).

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente Koen Toté - VMM VMM meet de luchtkwaliteit 13/03/2019 3 Luchtkwaliteit in Vlaanderen Waaraan toetsen we? Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35972 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wang, Qiang Title: Photon detection at subwavelength scales Issue Date: 2015-10-27

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29754 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/29754 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29754 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Cao, Lu Title: Biological model representation and analysis Issue Date: 2014-11-20

Nadere informatie

Samenvatting Curriculum Vitae

Samenvatting Curriculum Vitae Curriculum Vitae Samenvatting Het is slechts vijftig jaar geleden dat de wetenschappers Watson en Crick, mede door kennis van het werk van Franklin, de structuur van DNA wisten te herleiden, en daarmee

Nadere informatie

26/05/2010. Materiaal Gebruik Bewaring

26/05/2010. Materiaal Gebruik Bewaring Behoud en beheer van figurentheaterelementen. Hoe garandeer ik mijn figuren, rekwisieten, decors en documenten een lang leven? Op een lang leven voorbereid? Materiaal Gebruik Bewaring 1 Eigenschappen van

Nadere informatie

Vitaminen. Definitie. Classificatie en functie

Vitaminen. Definitie. Classificatie en functie Vitaminen Definitie Vitaminen zijn essentiële organische voedingsstoffen, die in tegenstelling tot andere voedingsstoffen (koolhydraten, vetten, eiwitten) geen energie of bouwstoffen leveren, maar die

Nadere informatie

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee Jack Middelburg Universiteit Utrecht Darwin Centrum voor Biogeologie Netherlands Earth System Science Centre 21 Oktober 2014 KNAW Oceaan in hoge

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Brudin, S. S. (2010). One- and two-dimensional analysis of complex anionic mixtures

Citation for published version (APA): Brudin, S. S. (2010). One- and two-dimensional analysis of complex anionic mixtures UvA-DARE (Digital Academic Repository) One- and two-dimensional analysis of complex anionic mixtures Brudin, S.S. Link to publication Citation for published version (APA): Brudin, S. S. (2010). One- and

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Welke meettechnieken zijn er?

Welke meettechnieken zijn er? Lars Van Ham Verkoop Manager België Welke meettechnieken zijn er? Dit is enkel een opsomming van de meest gebruikte technieken en niet limitatief! - Katalytisch verbranding meetprincipe - Voor brandbare

Nadere informatie

Complementariteit van Micro-XRF en SEM-EDX in materiaalonderzoek. Jens Lenaerts

Complementariteit van Micro-XRF en SEM-EDX in materiaalonderzoek. Jens Lenaerts Complementariteit van Micro-XRF en SEM-EDX in materiaalonderzoek Jens Lenaerts Overzicht Specificaties Micro-XRF Specificaties SEM-EDX Vergelijkende studie van Micro-XRF vs. SEM-EDX Toepassingen in materiaalonderzoek

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Summary in Dutch

Nederlandse samenvatting. Summary in Dutch Nederlandse samenvatting Summary in Dutch Summary in Dutch Chiraal onderscheid door middel van fosforescentie Het woord chiraliteit komt van het Griekse woord voor hand. Het benadrukt dat onze linkerhand

Nadere informatie

GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert

GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert GridPix: Development and Characterisation of a Gaseous Tracking Detector W.J.C. Koppert Samenvatting Deeltjes Detectie in Hoge Energie Fysica De positie waar de botsing heeft plaatsgevonden in een versneller

Nadere informatie

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater Leendert Vergeynst, Herman Van Langenhove, Kristof Demeestere EnVOC ENVIRONMENTAL ORGANIC CHEMISTRY & TECHNOLOGY RESEARCH GROUP ENVOC Vakgroep duurzame

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28508 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Peironcely Miguel, Julio Eduardo Title: Automated de novo metabolite identification

Nadere informatie

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters

PACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR.   PaccoParameters PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal

Nadere informatie

SCHEIKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020

SCHEIKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2020 SCHEIKUNDE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2020 Versie: 2 april 2019 De vakinformatie is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens

Nadere informatie

The Pd-Catalyzed Semihydrogenation of Alkynes to Z-Alkenes: Catalyst Systems and the Type of Active Species R.M. Drost

The Pd-Catalyzed Semihydrogenation of Alkynes to Z-Alkenes: Catalyst Systems and the Type of Active Species R.M. Drost The Pd-Catalyzed Semihydrogenation of Alkynes to Z-Alkenes: Catalyst Systems and the Type of Active Species.M. Drost Samenvatting De Pd-Gekatalyseerde Z-Selectieve Semi-hydrogenering: Katalysatorsystemen

Nadere informatie

Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill.

Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill. Labanalyse in de voedingsmiddelenindustrie, ook een kwestie van chemie. Ron Davidse Cargill B.V. Rotterdam, 31 maart 2011 www.cargill.com Waarom analyseren we voedingsmiddelen? Eisen van overheidswege

Nadere informatie

ADVIES. Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017

ADVIES. Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017 ADVIES Een substantiële vermindering van het aantal dierproeven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : principenota Uitgebracht door de Raad van Bestuur van 4 december 2017 Economische en Sociale Raad

Nadere informatie

Integrated Raman and electron microscopy. Correlative chemical specificity and nanoscale resolution. Frank Timmermans

Integrated Raman and electron microscopy. Correlative chemical specificity and nanoscale resolution. Frank Timmermans Integrated Raman and electron microscopy Correlative chemical specificity and nanoscale resolution Frank Timmermans Paranymphs André Timmermans Agustin Enciso Martinez Introductie Remainder of this presentation

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24306 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Verhagen, T.G.A. Title: Magnetism and magnetization dynamics in thin film ferromagnets

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

UHV transport van multilaagspiegels M. Driessen en T. Tsarfati FOM-Instituut voor Plasma Fysica Rijnhuizen, Nieuwegein, Nederland

UHV transport van multilaagspiegels M. Driessen en T. Tsarfati FOM-Instituut voor Plasma Fysica Rijnhuizen, Nieuwegein, Nederland UHV transport van multilaagspiegels M. Driessen en T. Tsarfati FOM-Instituut voor Plasma Fysica Rijnhuizen, Nieuwegein, Nederland Op het FOM Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen is een UHV transportsysteem

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het ontwikkelen van een nieuw geneesmiddel is een langdurig en kostbaar proces. Een belangrijke reden voor het stoppen van de ontwikkeling van een kandidaat-geneesmiddel is het

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands

Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Geavanceerde scheidingstechnieken zijn niet meer weg te denken uit de hedendaagse analytische chemie en spelen een centrale rol in de farmaceutische

Nadere informatie