«V- Itfbtt Carter örotott.

Transcriptie

1 7- I I P

2 «V- Itfbtt Carter örotott.

3

4 i*4i DAMPIERS REYZEN. Zy zyn heel oprecht en beleerd jegens vreemdelingen: uithebben twee Engelfche Matroozen, die vyfjaaren onder, hen woonden, ondervonden } zy hadden hun fchip op die kuit verlooren, en hunne makkers toogen na de rivier van Delagoa 5 maar zybleeven daar totdat Kapiteyn Rogers daar by geval quam, en hen mede nam. Zy hadden de fpraak van 't land geleerd, en de Inboorlingen gaven hen vrouwen en koeijen om niet: Zy waaren van al 't volk bemind, en 20 ontzien dat men hunne woorden als wetten aannam: En toen zy weg gingen, huylden veele van de Jongens omdat ze hen niet wilden medeneemcn. E Y N D E. BLAD' P

5 NIEUWE REYSTOGT E N BESCHRYVING LANDENGTE V A N D E VAN AMERIKA, BEHELZENDE Een Verhaal van des Schryvers verblyf en zonderlinge a vontuuren aldaar, de geftelteniffe van 'c land, de kaften, bergen, rivieren, boftchen, 'caardryk, weeder, deboomen, vruchten, beeftcn, vogelen, viftchen enz. MIDSGADERS ^t 3Jnbmöttfc8^3Inttïoonöe^ / Jjunne gefïaïte / aatbt / $ttbtttf Utmontmi toerfe/ jjmitoelp&ett/ saftmaalm/ öeefïejagr/ mam'ei* ban tellen / taal enz. Beneffens Eenige merkwaardige ontmoetingen in de Zuydzee en elders. Door LIONEL WAF apt Set < ngelft8 toewaait! boa? W. S E W E L. E R, z^> In'sGRAVENHAGE, 25p Abraham de Hondt, $$QZkbtthQQptK Op & Zaal ban '*ï of/ w & fpirnp 1790*

6

7 AAN DEN L E E Z E R l Lhoewel dit Boekje den tyüel voert van ee» j ne Reystogt 5 echter moet ik u voorshands ze gg en > g ei y k ik ook in 't werk zelf heb te verftaan gegeeven dat 5 gy hier geen volkomendagverhaal, of Hiftorifche befchry ving van alle de ontmoetingen en voorvallen op myn reyze, te. ver*, wachten hebt. Myn voornaamfte oogmerk is ge» weeft om u zulk een omftandige r BefchryrUing als 't my moogelyk was van de Land-engte van Darien, alwaar ik onder de wilde ïndiaanen was achtergelaaten, te geeven. En belangende de voorafgaande en volgende vernaaien? ik heb in dezelve alleenlyk in 't kort den koers van myne reyzen voorgefteld, zonder van iets anders te melden, dan eenige weinige zaaken, die my het merkwaardigft gefcheenen hebben. Ik wil my zei ven zulk een groote naauwkeurigheyd niet toefchryven, dat'er niet in de eene of andere omftandigheyd een misflag in het befchry ven van iets mogt begaan zyn j waarvan ik de verbetering overlaat aan andere die door een langer eervaarenheyd gelegenheyd moogen hebben, nog naauwkeuriger aanmerkingen te maaken. Ondertuiïchen heb A 2 ik

8 AAN DEN LEEZER, ikzonaauwetoezigt genomen als 't my moogelyk was, en fchoon eenige gebeurde zaaken vreemd moogen fchynen, echter ben ik boven al daar ontrent voorzigtig geweeft, om niets te zeggen dan r t gene volgens myne befte kennïffe waarheyd is. Toen ikdeezetogtendeed was ik nog jong, zo dat ik juyfl: geen Journaalhieïd \ maar evenwel heb ik niet alles op myne geheugenis haten aankomen ; want fommige zaaken fchreef ik op, lang te vooren, dat ik weder in Engeland quam. Dies verzoek ik dat de Leezer 't my believe ten goede te houden indien niet alles even omftandig zyns oordeels mogjt verhaald zyn. fi.wa-

9 of L W A F E R S Reystogt en bcfchryving der LAND-ENGTE van AMERIKA. pne eecfïettptrepsetoagop 't (chip ÖC Grootte Anna van Lon. DcsSchry* den, fcapitepn Zaclïarias Brown, gaande na Bantcm vcrl op cciftc 't 10^ epïand Java in < ofïinoie in oenjaare flïttjoeröooi ondec-25arbier ; maat Detopl in toen nog jong toag / maan* J«iRfle«i3onD«ïinge aanmerfimgeopdietogt. ibpnber:: bïpfte Bantem toag niet boben een maanb ; Detopl top baa 531"^ Saar na famby op 't epland Sumatra 0C5onöen toierdem e Dice tnd toag ee een tufteben De Malayersüanlihor op 'tboo^elieente ban Maiakka/ enöie ban Jamby ; en een bloot ban #iautoen ban ühornaöos mono Der ribser ban Jamby geblorreerd, 3^e fïad Jamby fcgt ontrent 100 ngelfcöe mplen De ribieeop: maareen unc of anderhalf aaam? ban be 3ee ig een Do?p aan De ribier ban gjupjen / op (Iplen n^ tioutod / gelpft De manier ban bat ïanb i^ <fëe naam banoitoojpté Quoiia, ftoetoeï 't eerdec eene benaaming Dan een epgen naam frfront ; toant?p noemen een ïjaben gemeenlpö Quoiia : en 't té een getooonte ban 0113e ngeifcöcmatcoo5enindiegetoefren/ Datafé3pergettéaan IanDgetoeefï3pn/ 3p Dan3eggenDat 3ete Quoiia 3pngetocefï/ge&2U^ H n ïi,^benaatmn Ö turban öe ünboojïmgcn 3icö bedienen ; ebcn Utitjh DePortugeezcn, Die ömmeplaatfen Daar 3P aan landgaan/getooo» 3pn Barcaderos te noemen, < eese oojïog bcröinderde onsen öandel aïdaac *enignn& en top y toaaren genood5aart Daar ontrent bier maanden op De reeöe te bïpben/ aï eec top on5e laading ban peper nonden hirrpnen, 39an Daar ReerDen top toeder na Bantcm, om De refi ban ome laading in te neemen. icertopl m aldaac aan land toag 3eplDe on feftip na CngelanD; Dieg boer ir naöupgineenanderfcöip/ tetoeeten De Bombay, üapitepn White, Die apperfluurman getoeefï 3pnDe in De pïaató $Mtn ban fcapitepn Bennet, Detoeïfte op De rep5e fïurf. 3ft quam toeder in «ÊngclanD in Den jare / m na ontrent een maanö d«sch t* baar getoeefi te 3pn/ ging iu op mpn ttoeede togt/ in een fc&ip geboerd twel 9002 fcapitepn Buckenham gaandena JBefiinDie..fjft boer op Dat fchip dct gtooft boo? ander-bajbiee : maar te Jamaika aangefcomen 3pnDe / toag De Jamais «apitepn geneegen/detopï'tfai3oenbande^.uprer nog niet berfeheenen juag/ eeeft een togtje na De baai ban Kampechie te Doen / om Berfhont te Öaaïen.iBaar ih niet gesind 3pnDe om berder met Jem te gaan bleef tejamaikajen ttoa mijn geluk Dat ir 30 DeeDstoantopDietogt toicrdtde$ta= fiitepn Doos De panjaacd genomenengebange.nnamexikogcboecd; $ 1 aïtooar

10 v ij c*«eckenhatns MS " zwaaare ramp. Dampicr. Reystogt eu befchryving van de nï\tiaflt«fteceruffel,öie'ecoolt0cbansratoa^/maarmibbeïbcniljtomört te ontbïimten I &em / 50 W n»p betijaaïde / met een bloft aan 3Pn been bc* flós ^etofeoifopöetum/ öeeft 5^ ïang^taatïoopen/coepenöe/ te Hoop / en bat boo? 5Pefïer bic cen banner üa / De löaarbg toilben niet toefïaan öat ïjp geïofï soube tootben/ ïjoe toel W eeseiman tuaé / bic rpfte b?inöen ïjaö / toeïne gaer n een groote fomme neïbéboo*öem3bubenbetaalbt)eb&en, «ift bïcebet te Jamaika, bic mdfenfttoag onberben Öibbcc hadreenen1 Thomas Muddiford in spne pïantasie genaamb öe Angels; en beooog naamflc reben toaatrotn toee3e tógtöad onbetnomen / tttf om&emte Sen» bleef eeniaen tpbbp Ö^/ en&p3ettempmeen&up$teport RoyaaCaïtoaat in mpne floondotdetg-fconfi «mgemto»m* mmt naa bedoop ban tpb qnam ife te fp?eeften met De isaptteing Kook In Linch!ttoec fcapcr$/die San Port Royaal na De ftufi Dan DeMm Kartagena fion* Den te aaan / en mp niede namen. >p Die ftuft genomen 3pnDe bonben top albaac andere l\aim / maar boo? ontoeer ontrent Het Gouden-cyland n ie Sambalios banden afgeraaftt smide/ boeren top na aïtoaar top öentoeec benöcn/ beneffen* cemge andere/die ftp <gmttf«toanpoitobellogetoeefï/ cnaïdaarbpeengeftomcntoaren. «ÏÖtoom* mocttc fft Mr. Dampicr aïïer eerfï / en toag met ïjem in De togt na tefff*' 5nt top on3e ftrpg-^magt op 'tgouden-eyian Igemonfierb 8»bertDe/ en op S kano engte aan ïanö gcfïapt SI^be/ttofttonbqQjt/wimraSanw Maria in / en fïrooptenin De2upD3ee/ geïpft Mr. Ringrofe3um m t Ufecbebeeïuan be Hütorie der Boekaniers berhaaït. m ^Wmu Mr. Dampier geeft in De Inleydingc 3pner Reystogt rondom de Werreld berfjaaïb boe ïjet ge 5 dfcbap «ten aansfen'dan *?S^JS2^ Bofte. 9» OW» P nidatpebaï aan De 3Pbeban Mr Dampier, en Port E.Oyaal. toag banl getal ber gencr / Die ïieber met bootg toeder na De 3tanö-engte toübenfteercn/ eneenmoegdpfttoccromrep 5 e ober JanD Doen/ an om Der 't gebieb ban een Hapitepn bïpben / bic geen ftïoefcmoedtg&epd nocö toer ftand &afc fp Heeft ooft ber ijaaïd toat on mine toeöerfteering om* mokte / tot 30 betre Dat Doo? De 3o?gcIoo Depö ban ong aeseïfcöap /'mpn ftnie 30 Doo? bmjftrnpd gcb?and toierb / Dat ift niet boo?t ftonnende / onoec De toilde Indianen op De 3LanD engte ban Darieu acïjtct toicrd Oejaaten DeSchryverr ««r achter 't ibaéopbenbpföendag ban 0113e rep5c/ toen mp Dit ongeïuft ober* fluam/ 5pnöe Dm fde fcan May, in 't jaar SMatopDcgrono e p K L and neer / Dicht bp een ban m\$ boft / Die,bu$ftrupb D?oogbe op een jwfg «Bi Slaat: miatwn^nicttetoerftginggeïpft'tbcto?de/ Woog «De Daden,,anD in/en fcö?oeide mpne ftnie 3oDaamg/Dat raen't bïoote been fton 3Jen, toant ai 't bïeefel toicrd afgefiroopt/ en eengroot S^eUebanmpne Dpe toag ooft bccb?and. ^ft ïepb'er aanfïonb$ 3ulïte fi«*gg5*sy ai^ift in mpn ftnap5aft )aöi en Dctopï ift ongaern mpn gejew^ ïaaten toübe / bïcefift gen nog ecnige toepnme bagen / öoetoeïw«p^ te moeite/ aïfiinftenbebp: onbertuffeïjen liepen omeftoaben iwe g/ ^» ban todfteeenetoarttoa^/ Dien'tgeseïfctonipöabtoegeW^ " l" oymp in 't bp5onber te paffen/ m mpne rjenee^mibbeïen o?aag^ te ^

11 LANDENGTE van AMERIKA è tementen S'm nconlon F^S?? 03^^? aac «"toffwoeaen fle Indiaan ) isnlftm to» Öat De 3&I* Een vrind* j«i / u*w^ne ouwen niet tmn fcu/ïen/ en öat ftcefue on diaan* $0t

12 "Reysrogt en befchryving van de 't tm aroote berberfdjinge. 3&ce5e Indiaan toag in 3pt»Rinb$&epb bpbe ^>paniaarbg gebangen getoeefï/ en öebbenbe enigen tpb onbet öen netooond/ naö I)P bjp toat ban ftunne taaï geleerd/ ten öup5e banöen^iftcnop ban Panama/ Dien opbaar gediendfjad/ totdat ïjn mid^ tseï binöcnde om te ontblugten toeder bp 5pne lanbglieben toag gefto= men 5Dif toag onleen scoot bebuïp ; toant top een toepmg >paanfc9 feennenbc/ en ooft toat Snoiaanfcïrê/ Doo?bientopDitlanötcbooren toaaten gcpafreetd/ 50 biel 't ong niet ï»eï 3toaar / toanneer ton 'er nogeenigc tenengbpgebmpkten / maïftanbecen te berfïaan. $fp toaé inöerdaad eöeïmoedig en ïjecbeegsaam jegen on / endjoeg 3umeen5o?gboo ong/ Dat inbien toy bp bage geen anbere fppg fiaödendan cenige lompe groene Plantains, öp bp nacöt opftonbt en Mlctjeg na een bpgeïcgen Plantain-D?eef ging / en ong een Mimt ban. Daar haaïbe/ toelhe&ndan bupten toecten 5Pnec lanbgncden onoet ons untbeeïöe. 't ma$ jupfï niet ban natuute bat 3P bu geneesen toaaten om oné 50 flecïjt te bejegenen/ toant 3P 3?n Doojgaang ban sm nuïnattigen aarbt ; maat 3P ïjabben een mifnocgen tegenion op* Gebat / om bat n 3 e bjinben / (Sein* aefjtec geïaaten öabben/ be %m* aanfcbe üepbgïieden / Die 3P op ïmnne rep3e badden medegenomen/ ee* nsfbowbtoang Daartoe betooogen Dabben / en genoegzaam tegen ïjuhbank&abberioóeti mebegaan ; toant ftetwge^fahoen toastten 3a Hrcna/ Dat be Indiaan en 3eïf^/ &oetoel5e andet nooit ï»eï naautofceu* tig omtrent ïjet toeer of öe toegen jpn / toepnig tfnmuvwmw*. * Den GÊoenGopfon, Hingfonen gftb?ieof biet bagenop Dee5etop3eöfb- Den geïeefö / rmamen Spratlin en Bowman/ toeïne top bp Öe cibiec HonSoDen ólannuary acfitet geïaaten öabben / bpong/ 3pnDe3eeeber* mceiö Dooi 30 lang tuffcïjen be tooetfe boftc&en/ en tam*» stootben te hebben/ 5onber lepb Iieben / enmetgeenanderboebfeldan ienige toepnige $Iantain / Die 3P W* baat Og*"* *ïf& ^uberhaaldenong'tongelukban George Gamy, toieng betbjinnen Mr. Dampi r in'teecfiedeel5p«ec^p^togtpag. 15 bezaait. gatten hem Doob aan Den oebee leggen/ met ïjct touto om jpn.ïpj S^ DjaaiD/ en 3pn geïb om 3Pn W; maat 5P Naaten 30 afgemat/ bat Tncen ïuft LoDen om 're na om te 3ien. ^ug tot on* nomende bïeebcn 3P ontrent beertien Dagen bp ong op De3elfbe pïanta 5 H>Daac ong geselfcïjap on acïjtet geïaaten fcad ; en&ertuffcljcn bleef on e Itofi beleïfde / en De Snbiaancn lieten nietg ban Hunne fitutffinp baa* ren/ ombanegeen tpbinge nreegenban ïjtume biinbcn / toeïne on i)oïn tot ïepb^ïiebenbab medegenomen. $iet tegenfïaanbe Öun W nccaen/ boegen 3p ebentoel3o?gboo?mpne toono/ bienua(3o bert e geneesen toaé/ bat th toeer gaan non.,^aar sienöe Dat gum» maat J niet toederquamen geïpn 3P bettoacbt IjaDDen / berïooren ^V gebuid/en feïjeeneu gejinb te $yn bet leed 't toelfe 5P bermoedden Dat amc tojinben De ïjunne öabben aangebaan/ op on^ te J)* g epnbe beraabflaagben 3P mat 5c met on 3P«ben boen: fommigemi^

13 ' LAND-ENGTE van AMERIKA. Den bat men on 30" DooDen/ anbere bat men m nouoen/ en n» Be««- Dece Uieec Dat men ong na öe SpanDjaarDó öwlh^'i Den een DooDelpfcen ïjaat toedjoe öen/ toïerdt De ïaotffe bo«jff^isffi? s? ym bom totïenö^ieden nabe «oo^ee ïjab meie&ïios/ %SS ftonbcnteöup^ oeftomen m/ 't tod^u op tien Dagen u«u«i 1H/ nemen/ L2 enon^ 3uïrtsS op öunne Uingec^ bece&enden. J ee«tpb toajs aïreeöe bnftan berïoopen/en De mdiaanen rteen ttuw bandeïepdflieden ftrpgenoe/besondentebermoeoen Dat 01& h!is S5 oftoecmooid/ ofmet 5^ ^mmemmmtirmmm^^è^ *"to«&*anoen/en3epdenon$uw^ SSUE *" nöe^ann /W 5 UÖe 3P n w gsg$ SEf 3^ocö öet gebeurde Dat Lacenta, fiun <8mjetrionfiY / h^* *,««r.~ ncent* fcomende/ gjen Die toedöepd ontciedt / en So^Dat men ontnl * * pe^oo?d3n 5 oud af3enben met ttoee fnaiaanen/ miëwb'33 lff hem ïieden op De rmfï 5 ouden nonnen üetnetmen/^ setuojpen uaa^. 2fe lupfïerden tetffonb na ^n& W8? «n ttoee mannen om on na De ^öolöjp te biengen HL h^ ÖaD3icDgeDimtis betoond onsen geflaaen bnanb ts» mi^ s 5e ooetmoetaflïb lano/öeooende en top swsk%wfê K? lagen S?MffifiS2/ elften naefit ondec be öjunpenöe 60S 2 hl&i Btonb. en becöen naeht (liepen^wws? h?,u?l eenüjater.b[oed0ecao!5aaftt / Öatalfiet fanh»~* s.r?r?,,ft t tonen ban een ^im&g? to?som$ö «ffi«f neet Um aan een iüibfec mialn / ^"«p ini 3eg. uuren / u)an=

14 _ V u Bounian lugevssr van verlinken. van de Reystogt en befchryving M$ befïööten ban cpnbcïpït na ccnig obetïeg / be *^«te pag fecten / en 't pab toaar ïangé W mm* *g*g* % * e e S?'J??S bctop* y 'r«j««ö icc eenfoflto* aftooibtoaatb* M bcclbben toponj ÏE in bat top be öoosfïe ridjgeï ïanb / bte&et noojbetbeel bee ftanbvnve ban *t jtipbet fe&epobe / gcpaftectb toaaren / en bnp totavativnietbcjcetoflarm.ban be a&oojbjee. ^awnboben bc- Sten top niet bat UtiMtmm&A be eeirfflfïeoo»aaft toaaren bat be tw 50 fcïjieïpn reegen toebet 5ante; maar meenben bat 3«f Son'lm Q«am / en batitop niet bejte ban be Zee toaaren, * renen nab benden 50 gïtpperig gemaant/ bat lm mvsttigvw* Koeite toaƒbat i 'er ffilfofari ober geraafetcn i ^antbaar op te ïoopen toag onmoogeïpïi, n Ijoetoc bier toon ön nosrebe» toeï baatober quamen/ Bowman niet te mm / bïeöelaatf etoa^/sïccö baaeaf/ en bewmuoerbeïjem treflonb upron* ge5igt/ 5obattop mcenben bat p betbjonfcen toa. m bit berlie* tm^mffl maftfiec imam non / bat top na een pab 5 ocötfn / maat s t met nonben tomben, San be ïaattfe nooge toïoeb &ab &«ïanb met moooet enmepbebent. SffS geespab nonben binben/ i^öm^j^tecub/ bte top nc&omen toaaten/ hebbenbe boojgenomen ïang be tibtet / Kmeenbenbatsic^ Stop toeec ober getaarttoaaren/enontrenteentoe Cngclfcïjc mpï gegaan Dabben/sagen top onsen manner aan be^antüun Se rfciecjlttcn / m becfenben upt Öem bat be droom Öem Daar gebo eb eenige talmen/ bie in 't toater gingen / baar PWjf $W^*? enw^wf "J Dab te bier tpb bieenonberbfhmnenban aeftten op»n rug J ^a^ maareen 3toafiïp6 petfoon / «^anöanbtoeïi^eeiiftïeermaafcet ïte uïiebentopben ganfeften noc&t/ ne be bnföe bas ban c tep5e/ gingen top berber af lang? oe be ribier-ftant / booreen rnpgte ban ïjoïïe bamboesen en boognen / 5toan boo? gebjen ban boebfeï. Si^iiS^elimS^W«!^t'te^^SnlSi«piS«b *«* niet toeïaaten bat top bet* Sf 5 onben/aï& 000b aebiaathab: toant top bonben baar een Makaw-boom / bic Saffi door Ri bieren bc CL:, «nbsbanirobe/ en feboïflben onsen toatbfen ganfcöen nacfit boy. TéibeteTbaa^ / 3 pnbe be begingen top bop?t tot ^naamibbagj tm%kizun/^mimmm W een anbere nbierjuamen / 1togbe gorden in bie.-ïfep Jamrt toeïne top tot gegaan öabben, enm'fton- bitóbejm; ben nu op een fieubeï * titffcöen be3eïben beflootcn. tym^»f "; biertoa^aï 3 otopb enbfepaï* beeecto/sobattop fcflïgöggjffsg 1 / en niet berber ftonben nomen /betopl top oeenmtóbeïboiöenombiett booitoaaben / en be topbttermtf beïetre om öeseïtie^ct beö»w ton een tenue jpaffeeren/ 't en toaarc öet een g?ooter J&oum getoaft.

15 LAND-ENGNE van AMERIKA toa /' ban top fionbni toetten / bctopl top öaartoe men snift* hmi pan een rang gaftmtf Dabben. ^ee 3 e ffiffsm\fomsenftmi ffi? u -, ' aan Zoomen / Dat &p '* telsus^&sgsi* m mmm * * tin ' ^

16 m 12 Reystogt en befchtyving van de % geïpfe aï of 't in ïjtt miööcn ban öe tibict toa. ^e nacöt toa nog 5eeu bonket / 't en 5P toanneet bet fen bïikfemfltaal- quam / 't todk aïïc 50 pfïïpfc en fc&ihhripr maakte/ Dat ik mpn öonget toer* gat/ en niet anoec öeeb aï ^0oa bibbcn bat bp mpn ïeeöen beliefde te fpaaten. Cectopï ik Dug baö/ en mpn öjoebige fïaat obetöacöt / 5ag iit De Jföoggenfföt betfeïjpnen / toaatupt ik toifï bat fjet öaafï Souöe Daagen. <TO betb?cef mpne 3toaatmoeöigöcpo toat; en in min Dan een ïjaïf mie begon öe bag aan te b?eeken / De tegen en bïikfem on te öouöen/ en 't toatet te bahen; 3UÏh^ öat totnöe5onoptoag/ ftet toatet teeög nan man boom toa getoeeken. t' water ^ ïiï0ui tqen u V l m P n ^ouo beitub', maat öetopï in fïpf / en valt. öe gtonb glipperig toa / konö ik naautolpk^ ftaan : niettemin getaakte in tet pïaatfe Daat ton on buut gemaakt öaöben / maat toonb öaat niet een menfel). Sik tiep toenöeeïmpö/ öocï) niemanb anttooo?dde mp/ ban mpn epgen toeergaïm ; 't toelk mpjobeangfï maakte/ bat ik aïg boob neecjeeg/ 3pnöe bekïemb boo? b?oefl)cpbcn Öongct; toant Dit toa be 5cbenöe bag bat top niet gegeetenïjaböen/ Dan aïïeenïpk öemakaw-bee3ienöiet booten gemelöe. ^pnöeniünöee^ Hyvindt jen ftaat ganfeö ttoofleïoo^ Doo? 't tniffen nan mpne makket / ïag zyne mak- fa ceniqm tpo op De natte gtonb neet / tot bat ik een ftcm bicï)t bp kers, mp ïjoorbe/ 't toeïkmp een toepnig moeb beeö feïjeppen / boomaa^ meïpk toen ik jag bat mt Mr. Hingfon mag / een ban mpn makfcerg / en fco?t baatnaa quamen aïle öe anöere ook te boojfcöpn / ïjebbenöe jicb aïï-eöooj't klimmen op kïepneboomengeteb. afepgtoes un maïkanbecen met be ttaanen in be oogen / en bankten <0ob toooj 0115e betloffinge. 't < etfïe bat top beeben toag na on5eblottente3ien / ibeïkc top aan een boom bafl gebonben öabben / om onse tepg bien mo?^ gen baacmebe boojt te 3etten ; bocö komenbe aan be plaats baat top bcseïbe geïaaten öabben/ bebonöentop bat segesonken toaaten Doo?öien 't toatet in be öoïte bet bamboesen toag öoo? jgejppeïö 't toelk tegen ong betmoebcn toag; toant top bacïjten niet öat 'ct5rïfê menige ïucöt 50U boo?gebjongen / maat bat 5e afê bïaajen op 'ttoa= tet 5ouöcn geb?eeben fjebben > niaat 't feöpnt toeï bat 'et fcöeuten of fpïeeten in toaaren bit top niet gesien öabben / en mifleïjien boo 0115c aeöteïooföepb in 't affnpben baatin toaaten getaakt s toant be loaattnpgen bie men anöet ban öolïe öamboe3en maakt/ spn boo^ gaan^ toatctbicöt. 5^it toa^ on een nieutoe quelling / en ïjot nu boo?t te ho? men toifïen top nfet ; maat De Boo?5ienigöepb ïjab bit tot on0 befïegefcïjikr. toantinbientop beeje tib iet toaaten afgebaaten/ toeï^!ie top nabetöanö becflonben / bat in be tibiet Cheapo, en 50 na be baai iian Panama in be ^upösee liep/ top3oubeninï)anbenbanon3etopanbtn öe ^panjaatben betbalïen 3pn / ban toelke top geen genabe öabben konnenbetöoopen. ipe ooraak öa^ ö«5e KiWvm naa 5umgetoeï0iaetegeu^3ofcöi^pfe opstoel*

17 LAND-ENGTE van AMERIKA Ï3 DBlücïïcneiuccflonbtocörcünïïcn/ tëbenabpïjfpbban't gebergte / en 7 toaacdo * öct toatfc mcc ö«öaa l toebec laait JSJaar om toccr tot mpn berljaaï te fteeren / naabat oné boomeemen ban De ftcooinafte baareii/of ong op een Dan bepbe öc ribieren ober te *ct* ten / bejtibeldtoaé boo? Ï)et3mncn on5eebïotten, oo?beeiben top 't befl te m toeoec na be gnbiaaiifcöe toooninoen teheeten/ en top gingen Iang be ribicr ben 5clfben toeg Dien top genomen toaaren. éew ^ fe<*<«* 0115e [jonger 0115e oogen Dceb toenben na te xug' aïie Dateenigfin^bequaani moot getoceft 3Pn om beselbe te begaaften / 30 gebiel 't bat ton een ïject 3agen fïaapen ; toaarop top boo?namen te jien of ton 't ftrpgcn fconben : en top toaaren 'er recb xo Dicht bn aefcomm mac top 't fcöiec Baton gegreepenrebben ; maat een baifonfb ban 3PH coec bicöt op get "tra» beeft aansettenbe/ en öe Roeael met neen Vm baft geftampt 3Pnbe/ roïbe be 5 eïbe baar npt/ S eer 't roer aföing / 50 bat öet bier baar boo? niet befcöaöigö toierbt / maar boo? be flag opfhipbenbe/ in be ribier fp?ong/ en 'ec ober stoom Xa Jang afê 0115e toeg ïang be ribier Kiep / bidden top DenWen bin toef i maar toen top bie ftonben te berïaaten om be Sfnbiaanfcne tooon ngen te 30*01/ betoonden top on* 5 eer beriegen. % it be Sim aclme bag bat top geen boebfeï genooten Ijamn / ban be Makaw-bee3ien/ enïjet pit ban een Bibby-boom/ Dien top bonben en opfpïeeten/ en 'er met goeben fmaah ban aten- ^aaong een toepnig bebacöt te nebben toat toeg top befïsouöen neemen/ oo?beeïbentop>tbeftte 3Pn bet fpoo? ban eei%xry of bernenteboïgen/ S" öoopenbe bat ö et 3eïbe on na eenige boomen/ ïantan- of na een» fenm baar Potato* groeibe / ' sonöe Sen öetopï bte bieren 51CD baar öintoifcj na toe begeeben ƒ om boebfe" te poenen. <E>it b?agt on boïgen on 5 e bertoacóting bp een onöe 1 c öe5iflt ban een nieutoe : maa? gier bebing T*Tï* ' \ n ï S?Ll c ^?ce5e ^ el et l 3Pnbe nu tnircfjen ttoeeengten/ naameïpft/ 5lW 7fc rc t lh? ö 2? y^mm n/ De öup 5 en bee ^nbiaanen te berbalïen / bantoeïhe top niet \mfien boe top ontbangen 3onbentoo^ ben. leaar betopl top geen nanö 3agen &oe &et te ontgaan/ tos onbec ong begoten bat een boo?upt 30U treeben/ tertopï be oberiae bat {jet be3eïfbe toag / bantoaar top genomen toaaren. W%rt toa^?.t" enal[][eu? b^fs mpte 3 ien / EfiEÏS #^» n ^gat^toanttooo?öenb?eïm in enbegonbenmpbeeïe b?aagen 3 topm/ 0002 öe ftftö^ ^^ e " De ^^tban'tbïeefeg ba'tobec? ^e ^nbiaauen toaren?eec gebienfïig om mp in beeje noob te neïpen/ en toanneer m toeber benomen toajj/ gabensprnptoatteeetenfc^^ pen mp toen na bebier anbertmannen/ todrte3nterftonbainapn^^^^^^ T eno T 3Pantöaaïi)enan^a«e5eer^mbeïpft; ^antanseïangbetbjaclïteïepb^

18 14 Reystogt en befchryving van de ïieöen toaawn nu ban öc Hoojbspbe toeber geneerb l en pjee^en be bjinfe* fcïjan en miïöïjeptj ban ong boudeer; toaarboo? aïïeöe gjnbiaancn on* 30 5ect goebc bjinben gctoo?bcn toaaren. ^e Indiaan Die ong in'top* Sonber 50 beeï bjinbfeöap betoeesen &aö / nemnrïtenbebatmr.gobfoii nog niet aan be pïantasie genomen toag/ ging ïjem «ten Reugen/ eis tiaabatf)p3ieï)toat beebetfeïjt naö/ &?agt ï)p fjem bp ong : so&tttop nu a\u toeber bpeen toaaren / en 5eer toeï bee5o?gb toierben. JBp bïeeben aï^iec 5eben Dagen om on$ te berberfeöen / en gingen toen zytertok- toeec p ^g. fojant top berïangben geer oni 3002a aanbeüoo^ee te maa? nomen aïg 't moogeïpn toag \ en 3P toaaren nu beeï getotïïigce om 011$ Dertoaar Dg te geïepben ban te booten / Detopï De ïepbgïieben / bie met XacentSs $sleys.. on$ boïïigegaan toaaren / ;niet aïïeen beïeefbeïpfc toaarente rug gesonben / maar ook met bpïen/ Koraaïen/ enz. befcöonnen. 3Wbeba* ïen be ^nbianenban 't bojp/baar ton nu toaaren/ bat bier ïufïige Kaereïg ong toeber na be ribiersouben geïepben/ toaarobee be boom gebaïïen ïag; en Detopï bee3e nu goebtoiïïig met ong gingen / bjagten 'er 3p ong in een bag/baar ton be eetfïe repg bjiebagen ober gegaan ïjabbcn^aar ge^ Somen 3pnbe gingen top ontrenteen ngeïfcl)e mpïïangg be ribier / aïtoaar eenïianoe,ïag/ toaarin ton ongaïlebegaben; en be f^nbiaanen fïteröen bie ribier op / toeme top te booren booj een mifjïag toouben afge* gaan öebben. ^p roeiben toanner tegen be fïroom op/ tot aan ben abonb/ en toen bernarïjtten top in een ïmpg / aïtoaar beese mannen ong boïn/ Die na be Soo^ee gegaan toaaren/ 3op?ee5cn/ batbejffèecfter ban 't ïuipg ong op De befle top3e ontïjaaïbe. 3 en boïgenben bag gingen top toeber boo?t / met nog ttoee Slnbiaanen meer / om ong met Öun 3efl n boo?t te roegen j 30 bat on3e fïaat nu beeï beranberö :toag. Eegbagen baarnaa Aagten 3p ong aan Laccmasfmpg/ bieteboo* renongïeebenöeöoubenjjad. < it öupg i^ gelegen op een mootjen berg / aïtoaar ïjet fcïjoonfïe boftö ban Hatoenboomen groeit / Die in ooit ban mpn ïeeben ge3ien ïjeö. ^e fïammen beeper boomen toaaren öoojgaang 3eg/ja fommige aegt/negen/ tien/ of eïf boet bin in ben mibbeïïpn; toantbier fjnbiaanen en in maïftan* tserenbp be anb gebat ïjebbenbe/ Konben een boom op b?ie boet na niet ombabemen. ï ier toag ook een fcöoone Plantaiu-bjeef/ en een bofcïjje ban anbere nïcpne boomen / bie een bermaaïteïpften ïput 3ouben ges tnaaftt öeb&en/ inöien'er nonfï en npberöe^b aan te nofie toa^ geïegb ge^ Suecjf. ^e omnjeptg ban beesen bermaaneïp^en berg bcfïaat ten minfïen 100 aftnerg ïanb ; enü^ een ïjaïf epïanb ban een epronbc gebaante/ 3Pnbe bp^ Bang omringb boo? ttoee grooteribieren/toaarban be een ban 1 (^ofïen/ en be anber ban t J eften nomt / toeïfte tot 0P40 boeten na emanbec san ben ingang ban:'t öaïf epïanb naberenbe/enaïbaarmeteen bogt omïcopenbe/ben berg ombangen/en aan be anbere 3pbemaïRanDer ont^ meeren/ aïtoaar 3P een b?p groote ribier maaften / Die j&eeï fneï Ioop$ i So baï'ermaar cene toegt omopöeese pïaatg te nomen/ ^eïfte/ geïpft iït reeb?

19 Wafer tg. /

20 fcs)

21 LANDENGTE van AMERIKA. i; recb$ gcsegb fjcli/ niet boten 40 boet bpebig / tufitcfjen oer ibicren tec toeberspoe/ tocfner Hantcn5obicï)tmetbamboc3en/ pnuneï-pecren en anbere getoaflen bc3ct 3pn/ batjjet onmoogeïpn i$ boo? eenbpanbom 'er boo? lieen te booten. <$p 0ec3en berg toooncn bpftig boo?naame mannen ban 't ïanb/fïaan^ be nïïe onber Lacentas bebeï/ Die een Bo?fï $oberöetgeöecïeupöeröebeeïte Der Stanb-cngte ban Daricn ; en öe ^gnbiaanen/ 50 tocl baar alg aan be Boojbjp / beugen jjem groote eerbicbfgïjepb : maar be ^upb3p térpgentïpn 3P» ïanb/ en beese bcrg3pntooonpïaat of$aïrpg?. ^pöebben 'er niet meer ban eencüanoe/ toeïfee bient om Lacenta m aïic be anbere ober te jetttn. Hier ter pïaatfe genomen 3pnbe/ jonbt Laccnta onse ïepb^ïieben te ^«ma mgge/ ei^epbongbatöetnietmaogclpfctoagtebier tpbnabe tfèoo?b= t'i«q l0ud yzich 3pbe te rep3en/ toant ïjet regen-fai3oen toa nuop3pnflimfï/ cu ïjet reiden 5ecr moeijclpfc: maar ïjp 3epbe battopbptjcm3ouoenbïpben/ «1 bat fm 5o?g boo? ong 30U blagen s 30 bat top gebtoongen toaaren 3pii3inteboïgcn, iipöabbenöiernietïanggetoccfl/ ofbaarbieïietgboo? 't toeïft3eer beeï fïrehte tot bermeerberinge ban ïjetgoebgeboeïen/ batlacenuen 3pnboïfcrecbg ban ong ö^öden / en mp tneenbpsonbeee.acïmngebp Jen b?agt, 't <0ebeurbel3ateene ban Lacentas topben onpaffeïpn spnbe/ bïoeb Deind/aarnofï geïaaten tootben s 't toeïït be Indiaancnopbee5etop5ebe?ricbtcn: fchema - ^eïpbettoo?btopeenfïecninberibierge5et/ enremanb met een nïcpn "'«van boogje fcfyiet ppïtje insnnnaaut ïigïjaam/ Dieren baar oed 50 fneïalgïjp j kaftan/ en geen beeï miftcnbe: maar beppltjeg3pnbetoonben/ 50 bat 3c niet berber nonnen boo?b?tngen ban top boo?gaang on3e lancetten tnfïee* feen. <ön inbien 5e bu gebaï een aber raanen bit bol toinb ig / en bat tjtt bïoeb baar een toepnfguptfpat/ banfpnngen en ïuippcïensebanbïpöfeöap/ enmaaïienbceleb?eembeget>aetben/ omöunne bjeugbetetoo* nen. De s, ao^anneer bit aan Lacentas gemaaïin gebaantoierbt/ ftonbift'erbp; verhak cn3icnbe )UHneonhunbe / 5epbe ift öem/ bat inbien öp 't beïiefbe toe te cent&<se. ïaaten/ ift Ijem een beter midbeï 5ou toonen/ 5onbcr belnbfter3obecï «Miincea ppn aan te boen, j p mp ban $n\b$ bebeeïenbe / uonb i&üaarenarm ader - met een reepban be bafï een boomg / en openbe met mpn bïpm een aber: maar bit betfaan ïjab mp bpfcang wt ïeeben gefeotf; toant Lacenta 3ienbe Set bïoeb uptfttaaïcn / 't toeïfc boïgcng bun gcbniuft maar bp b?oppeïen «ptquam / greep 3pn fpeer / en 3tooer bp 3pne tanben/ bat inbien 't niet toierbt baarboo? toeï gclu&tc/ ÖP 't bïoeb upt mpn ïjart 3011 tappen, fp niet berfebnfet/ maar bcr5oc&t ï)cm gcouïö te ïjebben/ en naabat is yaac ontrent ttoaaf oneen bïoebg afgetrokken fjab/ bonb ifc baaten arm öicï)t/en bebaï bat 5c baar tot '$ anberen baagg 3ouben ïaatcn rufïcn: en ïegené bien tpb toa be noou^ ober / hreeg3c niet meer; %&it b^a'tt «ipin5uïh ecnaan3ien/ bat Lacenca bpmpquam/ en in 't bp3pn ban aïïe3pneoptoacï)trr^/ 3icï) boo? mp boog/ enmpnïjanbuufïe: toaar^ naa be obecise oon bp mp anamen [ en fomnnae bullen mpne Ijimü I au- D-?r^

22 Hy gaat metlaccnta op lie jacht. ï 6 Reystogt en befchry ving van de bat mpne Emit / en etïpne mpn boet. mt gcfcljieö 3pnbc toierö in fn een hangmat opgenomen/ en op De fcïpuöecen geb^aagen/ tettor>ï Lacenta mp ter cece een ïofreeöc fp?an / en mp p?ce afê eenen Die aïïe ïjunne Mttfenoüerttof. Ififóué toierö in ban pïantastetot pïanta^ie omgebjaae^ nen I eniecfbcingróotcmpfïeren aaiden/ nomcnöeöc gene bic 't ban noobe haböc met gcncegmiöbden en aberiaatcn te fiulpe : JBant öoetoel ift mnne halben en pïepfter bcrïooren ïjab/ toen öe Etoartmietmpn ïmamantoeguep/ ecijtei* öaö mmpni&upgnoner/ en eenige toepnige ncncegmiööeïenincenbeoïiöeboekbetoonöen/ toelfce i boo?gaangbp mpti?oeg/ inmpnsahbcmaacö. '.'. mlöul tooonbc tn eemge maanörn onber öe Indiaanen, toe mp fchirr até een <0oö eerben. benige öce5er ^nbiaanen toaaren flaa* ben bn bc ^panjaarb^ getoecfï/ Docï) toaaren 't ontbïugt: en npt bic oo?3aafc toa0 fier/ 50 ift acïjt/ bat 3P 5icïj geneegen toonben om ncöoopt te too?ben ; boetoeï meer om öaarboo? ren uropeefe&cn naam te benomen/ ban upt eenige Kcnniffe ban be Cön'fieïpïie <0obg= l %ebuurcnöe mpn berbïpf bp Lacema ging in bimniï^metfiemopbe iaat/ toaatin op groot bermaafcfefjepte/ betopïbaarbeeïjmbtoa^ ené nieïb in Ijcmin 't begin ban ïjet ö?oogfai5oen ge3elfcï)ap aanöe ^unbooftcrïtantban'tïanö/ en top pafteerben ober een ribier/aïtoaac be panjaarb goub bifeïjten. ^n aeïjt bat bec3e r ibier ban begene toa# öie tint het Eupboofïenfcomenbena be golfban >t.»cöaeibïoenen. 3 anwr topbtcï)tbp be pïaat guamen/ altoaar 3P bee5ig toaaren/ nmeten top tfiïïetje D00? be boflc&en/ en berfcqoolen on achter be groote boomen/ hpnenbe een ïange poo na &en/ 3onöer bat 3? ong e v ad Gon 5a ut %n urpgen ïjctgouö op be boïgenbetop3e: 3pöebbenjf)outebaRje^/ iffchen. s ie ~ xachtjeé in 't toater fïeefcen / en ïjaïf boï 3anb fcfjeppenbe/ban fluïetieéopöaaïen ; en temend bat 3pfe5eppennrpgen3peenig goub/ mm of meec/ tnetjanö en toater bertnengb: bitfcöubben3püenuntoeee/ toaarboo? bet 3anb met fiet toater ober beranbban'tba&jefïroomt/ maar 't goub sinfct op be gronö. m$ bit gebaand neemen 3P 't er upt/ enïeaaen'tinöe^onteb?oogen/ toaarnaasp 't in een mojtter ftam^ pen. ^itgebaan5nnbefp?epben5p'topeenpapier/ enöouben'er een fepïfïeen öeen en tóeer ober / toeïfte aï fjet pjer baarupt ttefct /en met IlS Wber goub oberïaat/ ïjet toelfc 5P ban in Hautooerbenof &aïa- ÏjafTen betoaaren, <&$ bce3e top5e toernen 3p in öet b?oog fai5oen/ t toelfebnemaanben buurt: toant in be natte tpb / toojbt öetgaub Doo* be ^toaare regené ban be bergen gefpoeïb/ enbati3pnberibierenboo^ uaané ïjoog ; maar gebuur enbe be b?oogte 3pn 3e ïaag/en met boten een tooctbiep. ^aabat ï)etb?oogfai3oenbcrïoopent /baaren3e^t^ fcaartupgen na Santa Maria, en 30 5PeengeïuRmgeengunfïi0etpöge, ÖabDcbben/ boecen5p(fleïphikbetfiaanïjebbanen Spaniard Dien top te Santa Maria onber 't beïepö ban Hapitepn Sharp gebangen namen ) acïjttien of ttointfo bupjenb ponb goub met sieft. '&*&JWj ^ öjepnig bergaberen/ 'til fcjfjier ongeïoofïpïitoat een menigte goud^ïjec

23 JMMH LANDENGTE van AMERIKA 17 #m& # * ÖU i mct ^acenta uptt00?/ Merten mpne Uier maft&ec^ SSBLt285 tooon Piaat maa : * ift toag nu 50 Diep in 3tme gunft SS?,^r^S om^ei,^ 3 ndc,:? * f WWtejSwr en üvbefpeur, v hïïl mi Dat 9p boo $ aö m? aj m P«ï«*»en lang in Dit land te fjouöen / ÖftWSft maac ^taassessss! Dat p op Dejaöt3unbe ecntoitdber&enopdeeden/ *^JS ty*if& m öunne öonöen 'WootfïegeDeelte ban Den Dag De **«r 5 *a * Laccntafïaauto toierbt Doo? gebeft ban ver fpp5e/ en r r " S 5,8 a fc, 30 onttfejd toa<$ ober 3pn fircpt geluft/ Dat öp uptonaeduïdtoenfcijte.tf^ir wdfarrsp O un,,* taa*nuredeiptttoel/ en3ienbeï>cmbugontfïeïö/ gji" L D lf^endepd om te 5 ien of in fieennjpöepïftonfiotenomte SSl5" /Ö fc00?ö^ on3e^na^cö^onden aanteken/ en te 5 cn; 5S J ' <f öem ecn upt En,,0e S eiand toou oefcbinhen/ ftidien gp mp toou fcfö^j 500 * cen, fi0^i n tpb öertoaarö* "Oaan. ^pflondteenpoo^ mid^datirbpnipnetanden3ou3toeecen/ Dat iu te CÜ05OU hamen/ en T.%Pf? tc ï to "\L u,ant fo ÖaD mp beïoofo 3pne Doc&tcc / Die toe«ïslïsë^9 * to 7 ren? ptie te 3 uïïen 3«*». 3ft nam 3pne ntó hjsï!^ass5s2? l/ 2 n V a«^n&aaö# liet fjp mp gaan onder 't geïepbe bankben toa&ftere naerefê; en top tjadden Uier taoutoen Dn on-s om?«!fx??^ ted?aagen/ bencffcn^mpnehïeedecen/diea«eenïphbe ïonden tebedeftnen/ indien ifc wit toederondercgutfenen 5oube nomen : tomit 5 Stag toerowaltt ffeïpr öe 3 flben/ en toa ban öunne bjoutoertbefchiu DerD; Dotf) injaö1 niet toiïïen toeffaan Dat 3? in mpnïmpd 5ouDenp2ift* «en/ om'erdebertomte tomben/ geïpk3pgetooon3pntedoen/ maan flïieenlp&diemetfpihmtie^ Daarop te pïa&en. Illbug bertroftften top ban De ftant Der Emjtee/ aïtoaar Lacenta terjagttoag/ na3pnetooonpïaatg/ aïtoaar mm ontrent beertien öa= gen aanquam/ tot groote bïpbfcöap ban mpnemahfccrg/ Die Daar ar Dien tpd gebïeeben toaaren/ tertopï ift met Lacenta na 'c ^imöooften v 'uu,mp toaé ' uptjaagengetoeefl ^aa ^^3P0f^Sp«enifre/ en eenige traanen *, banbïpbfcöap/ beröaaldeihöen/ifjoe mmpne brpöepd ban Lacenta berhreegen had/ en toat ife öad moeten befooben : Ep ber&eugden 3icfj Daar ober /upt öoope ban toeg te raa&en/ naa 3uïR een ïang becbïpf in een toiïö land. ^ft buef Daar nog eenige Dagen om mp toat te berberfeften / en ^««km*,ct, ï.? S? llcl ï a dde S^J ^00^3ee/ öebbenbe een (Urn gp^sss ï p J?n?h t l? 3eïfcDap ban gctoapende^ndiaanen tot on5e ïepdélicden. «e*

24 1 8 Reystogt en befchryving van de 2Bp repföenoberbeeïe3eerboose bergen/ en quamen epnbeïpft bp een / Die alle De anöerc in Ijoogte 3eer be?re obmrof/ 50 Dat top toet bier Dagen toeb?ageen met ophïimmen/ al^octöcï 'ec öter en baar m niae afdaaïingen mfi'tfjm bepbz toaaren. $5obcn op Den top gefcomen 3miöe/ beöonö ih een 3onDermige oupjeling m mpu ljoofd; en bjaacjenöe aan mpuc mahhetg en De S«öiaanen of 5s» oahietg jui^ bcfpeucöen / gaben 3p te berfïaan Dat 3? eumeeng gefïeïö toaaren : Bic^ fdjitef ih öit toe aanöe boogte ban 't gebergte/ endc füaarbepd ban De fücïjt. üh acftt Dat öit gebergte boogcr toa$/ Dan k t gene top met &apitrpn Sharp toaaren obergehomen/ of Dat bet toelh Mr. Dampier mtj&n ge3eïfcï)ap inbunne terug homfïpafeer De ; mant ban Dee5e faoogte feïjeenen mp De bergen / toaarober top gehomen toaaren / beeï ïaager te 3?n/ en fomtpd honöen top;e niet3ientoegen$detoolhen^ maar toannece De toornen ober De toppen ban 't gebergte Djeeben / fd)ciicdcn5e/5a Dat top Dan aïg Doo? gaten ban on honden 3ien. gjjt fuehte mp een aan De 3pDe ban Den berg Die 't fïeplft toao op mpu bunït neer / laatende ttoee mannen op mpne beenen leggen / tertopl ih inpn boofo ober De sant fïah / maar ih hon / Doo? De tooïhen / geen gronö beneben behennen» <Pe Indiaanen geïepbben ong o\?ec snift een fmaïïeriebgel/dat top gcnood5aaftt toaaren fcïjmöeïing^ af te futteu / en bc ^jnöiaanen DeeDen Defgeïphé / rcphende fjunne boo? gen/ ppïen/ enanber repgtupg/bantpbtottpdmaïhanderentoe. 2$eneoen gehomen jpnöe bebondentop oug ban on3e Dup5elina beb?pd. Coen top aan oen boet ban Den berg genomen toaaren/ bonöen top een rtbier Die in De.aoo^ee ïiep / en langg De3eïbe flonden eetiige toepnige^ndtaanfcfjetoooningen/ aïtoaar top reöeïph goed ontöaaï genooten. Wp fliepen bier een nacbt / en 't toaaren De eerfle b«p' 5en Die in in 3eg Dagen ge3ien ïjad. O^nDcrtoege ïjad iït in een bang? mat/ aan ttoee boomen baft geinaaftt/ geflaapen / en een law* tain - bïaö tot mpn Dehen gebmpft t. '. 3tuDcrenDaag '0 mojgeng trohhen top toeer boo?t / en auamen in f yk mca dl ttoee Dagen aan De Zeehant ; aïtoaar top Doo? beertig ban De aan Gekant Sïenïnftfle f$ndiaanen ban Dat fand bertodhomö / en in fyun? w bup3en genooöigö toierden. Ep baböen aïïe bunne befïe hïeederen aan /todftc lange Moittt tabbaarben toaaren/ bangende tot op bunne en? fcfaautocn/ met framenonöeraan/ en badden elh een baïbe piehinöe Iftanö: vpocb ban Dee3c en Diergeïphe Dingen/ toelhe ih geduurende mprt brr bïpf Daar te ïande gesicn t^eb/ 3al ih meer 3eggen/ aï^ ih tot De befcb??- binge Daar ban home, 2Bp b?oegen terfiond aan Dee5c Indiaanen/ toannecr3pmeenbendat *er teniae fc&epen 30ucen homen* %n anttooo^dden onp Dat3P 't mt toiften / maar Dat W 'er \u berneemen 5ouDen, en ontboooen Der0aluen bunne CEaoberaar^/ Die fïuh^ aan 't toerhpeurdcnomden^npbeïte Dorn ophomen / en fjem te blagen tegen^ toat tpd Daar een fcïjip 30H& aanhomen: toani 3P 3P» 3^ afgerecöt opdee3eïpupbeïfeó^ bf3toee? ringen, ^

25 ' LANDENGTE van AMERIKA. T «J P toaaren bp ïjen in 't tm$/ en 't eerfi Dat 'et ttehantt *«< *.** / (J u noemen 3Pöee5e( ooberaat ) alleen mogten jmi. me Gumi- fc!^ ed^en bcetfen. 2$p Dit geraag boegden 30 't getond Dan ffeeiteri en frk / Me «tegen malhander aan floegen/ SS^CmSSS banale banden gemaant/ toaatop3p trommelden" quain ïïaarbj tin» een fcboi gelupd Dan fnaaren of ftooj8en aan ötoc te Sn been? EaSïïW* *?? ^rupmentpöd^ KSd tass^ kwamen/ befïooten 3p bat Het toalomdattopin?^eben 'e Vtofrft roïïft?c econ «III P t/ 3<»S Daarop toeeraan eaï toeeceeirnuc of ÏÏ/iS tt(s? ïangecbee^toaarenae" ^"am ec? ïrrfe N " S al geen anttooo^d; bir^ booj3oehten;eonöhpr' / tomm&r^ ^ lf% * PJ*&V". ^fnwaöhice ter Dein* up" ESE5R: aaro " S^Öet&oobertoerntoeeraan; ai 't DuurDe met ï 2 &F q Wtoapen vuamcl1 / maar 30 fïinnat banmm I Dat «i SS Sft 2? e mec s? ^M / ai ren en toen bp on quamen en net J&a&et m beftenb maahten ; 't toeln ban Dee3en jfn toa : Sat op Dra denden m m*3oia>enooorenaff!s mtc&ms nenöcu m^ ien/ en mat Daarnaa nog een: 3 at een ban onénietlanabaarnnfl oen Dreigen. *{ j,rt torf6c m - mm $^ u 00?3,. flgjn3 iw f, i nïf3 aj0 topde&anft ban De rmecpuflêerden/fïoeg m*s3e* tnpgom/ toaardoo? Mr. GoP f n,een tonmpmmmtwtohtm* V, a f ÖP^npnroee; öoedftdpqiiamweetiftiikt; maat De indie 3Pn top omftaan)tebaaren/ of top maaften on3e roerg aan De 5pöe üafï ; nooit gtetóoon In'%%m^SMN^mjSSt en ift»"».* ffifj^^s. Wï* ecn W b öo?3iflt!öi'man toa^/lct ïpnë oo&toel aangebonden öab/ maar niet bafï genoeg. afêtop&onben/ en Reepten Mr. Gopfon, niet 5onDer moeite/ met ong SSJf;^ai? r rnaa bo l"«top toen af/ Docu öielden't ïanger lang* De tfrand/ en paften epndeïpu ober na La Sounds epïandtje/ aïtoaar De rtoee toepen lagen/ tetoeeten een ngeïfcb naartupg en een paanfclje C x (Cac=

26 E sa Rcystogt en befchryving van de Cattaan / tocïfte be ngeïfcbenttoeeof b?ie bagen te booten genomen fiabben. IBn ftonben aan 't maaftfel toeï 31m Dat öet ïaatfïe een >paanfcbbaartuiujtoag/ eeetop'er eeng bpquamen; maar betopï ton 't bn een ngeïfcb jagen/ geloofben top Dat 3e maftnerg moften 3pn ; en of bet^paanfeb onber ïjet < ngelfcb / of bet ngcïfcb onber Jet >paanfcb fïonb / toouben ton/ boctoel 't bacbïpft toag/ onber? fiaan / betopï top ong ïang berbïpf onber be Xaiibt ^nbiaanent'eene? maal moebe toaaren. %&t ^[nbiaanen toaaren beeï bebjeefl bat b*t een baartupg met &panjaarben 5ou3pn/ bit 30 toeï bnnne bpanben toaaren afê be on$e : en brt toag ooft een ban be bingen toaarban 3P tien bagen te booren ïjabbengetoaggcmaaftt/ naameïpftbat3pupt bet anttooojb ban bunnen Demon berfïaan dabben/ bat ïjet rene fcljip een «Êngelfcft baartupg 3pn 50U ; maar ontrent ïjtt anbet bab b» 5 bat 3P bjeefben bat bet een '&paanfcbfcbip ttopfelacljtfg gefp?ooften/ joube toee3en / 50 bat et niet 5onbee beeï moeite toag bat top fyn bepraatten om met on aan boo?b te gaan- Cn bit toa# een nierfc? toaatbigeomflanbigfjepb; betopï bit baartupg niet alleen een >paanfcïj toag/ maac ooft ten tpöe ban f^tt (Sooberfpeï / en nog eenige bagen baarnaa / onber 't gebieb ban >panjaarben toag/ totbat bet boo? be «Êngelfc&en genomen toierbt- - t, 3 P quamen ban aan boo?b ban 't ngelfcï) baartupg/ en on5e ^nbï? 2!?' aanfebe bjtnbcn met ong/ en toaaren 3eer toeïftom, 3 e bier n? ' gelfcöe bie bp mp toaaren/ toicrbenflraftgbooj't bootgbolft geftenb/ en toegefpjooften / maar in 5at een poog op mpne burnen onber be Sinbiaanen/ bolgeng bunne top5e / gcfcbilberb geïpft alg jp/ gebeel naafct beïjalben om mpn mibbeï/ en met mpn j eu plaatje f toaar? ban btonaa meer ) ober mpn monb. fp tooub eenp 3ien of 3P mp bui bermomb toeï 3ouben ftennen ; en baar toa bpna een uur ber? ïoopen/ eer iemanb ban 't bootgbolft/ bie mp toat flern aanfteefc / uptriep/ Hier is oaze Doktor: toaarop 3pmpaïïebertoeïftomben- 3» öeeb aanfïonbg aï toat ift non om f^a bertofeï ban mpn ïpf af te toaffeben / maar ïjtt bimtbt toeï een maanb/ eer ift'teenigfjng baat af fton ftrpgcn / gebjoogb; en toanneec baar kt$ ban afbieb ftroopte bet bel gemeen? 30 baft toag bet boo? be f^ittt ban be ^on op mpn bupb ïpïi mebe af. *. Gopfon Saeïangcnbe Mr. Gopfon, öoetoel top tym ïeebenb in*tfcï)ipb?affs fteift. ' ; ten/ ebentoeï ïjab bp boo? bermoeibbepö/ en ïang in 'ttoater teïeg gen/ 30 beel toeg gehreegen/ bat bp naa b?ie bagen 3ieft gelegen te bebben bp La Sounds eplanbtje fturf / en baarboo? toeber een gebeelte ban beg Pawawers booj5egginge betoaarüepbbe. i&aabat top on? 3e «gjnbiaanen eenige bagen toel aan boojb babben ontbaaïb / be? neffeng beele anberen bie met topf en ftinberen af en aanouamen / en onber anberen ooft Lacema, bit ong twt of b?ie toeeften bpbïeef/ Zygaan febepbben top ten laatfïen ban öen / uptge5epö ttoee of b^ie ban 't ge3clfcbap/ bit met on op een togt toiïben ; en baarop gingen top met be (Cartaan in on^ gcselfc&ap t'3^1 / mfjtrm De oofleïpfte ep^ landt*

27 ra'4 IT3)elcuftdeJ-lSroord HeXa zee ian De Jctift dex- ZujtcI zee Traxi. «Xaiacl eng-te TanAstESICA. WweAen. Buaaxiia. De Z TTI^D - Z& _ ^ Z

28 liaöoen >paar top 'tl ösfc««-'wf aanbo rd Öet ft] fïaan/ maalt een toa toaare 3P tien fjetani «ongel ttopfel 5ouöe bcp?as ' fciaart toag/ gen Da 3Êiiae] 3 P flelfcïj en toe ^nöia naafet toan f)i im to fooneti uptcie: tteed tojaflcl af ftoi Gopfon *eift. ' Ipfe n 25e ten/ gen/ fjeb&e te öas Zygaan zeyl ncfiret en on fc&epï «iet ï

29 LANDENGTE van AMERIKA, 21 fanbtjeg genaamd Samballós, m berboïgenj? tra be huff ban Karthagena. IBaac ift 3aï mp m geen berftaal ban bre3c togt inïaaten/ bctopl Mr. Dampicr, Die in 't $c\fbe fcljip toag/ 3uïh omfïanbigïph öccft gedaan, t Eal genoeg 3pn te 3eggen Dat in neffens Dem op De huff ban Weftindie en ïangg De rplanben hrupfle/ ten Deeïe onder ïtaptan Wnght, enten DecïeonDcr feapitcpn Janky, totbat Janky, Mr Dampier en De anberc onder foapitepn Wright bp 'tcpland Tortugaberliet/ gelph in Dampicrs Reystogt, pag. 43. bernaald toortt. 3jh 3eulbe toen met ïiapitepw Janky cerfï na 't cpland Ash, altoaar kop DooiDe tfranfejjen genomen toirrden/ geïph öppag. 5 o- berftaalt/ en ber^ bolgeng Daar aan land ge3et/doo?ftapüepntriftian,ecnanbere#ranfch:= man/toeber ingenomen/ en öicïjt bp Petite Guavegeboerbtoierben/ altoaar ong boïh / tertopï p aan ranö gegaan mag/ öet fcjhip be^ magtigbe/*t 3eïbe toeec na 't epïand Ash boerde / en daac De oberige ban on bom innam, ^aarnaa namen top 't franfche fenip met»pn/ en 't andec toaarmce üapitepn Kook/ Die toen mede een ban ong fctjeepgbolh toag/ naderöand na De Zuydaee boec/ naa eer ft in virginie aangetoeeft te Rebben: toant top ouamen Daar met Dee3e pm* 5cnacijt of negen maanden naa Mr. Dampier. <fp boec ooft met hem op Die nirutoe togt na De Zuydzce onder fcapitepn Kook/ aïhoetoel ÖP daar tec pïaatfe bergeeten fjceft ban mp te meïden. 3 p 3epïöen ban achterom Terra del Fuego en 30 m öe Eupd3ec / ïangö De ftuf= ten Chiü,Peru, en Mexiko, geïph ï)p in 't bjeede in jpie iv.de v> vi.de VII.dc jn VIII.de ^oofbguhhenbecljaaït; en berbolgeng Pag. 160 jegj/jjff ^apitepn Davis / Die op >t oberïpden banfcapitepn Kook in oe&elfêpïaatg genomen toag/ ban HapitepuSwaw/ Dien hp in btzunb? jee ontmoet öad/ fchepdde, en Dat ïjp Dampier geneegen 3pnDe om na >ofhndic te baacen / op 't fcïup ban Swan oberging» jibaar ih bleef op t fctjtp ban Davis/ en heerbe met öem te ruggé ben 3eïfDen toeg Dien top genomen toaaren. aneenige b^ondergeden w / toelhe mdeesetoeerom-repéaanmcrhte/ 3aïihaaritepnDebanDittoerhic fpjeehen: en nu obertreeben tot een bpsonbere 23efefj?pbinge ban De Slanb-engte ban ^meriha/ 'ttoeïhöet boojnaamtfe $/ Dat iï\ mee Öetuptgeebenbanbitbechaaïbeooge. C 3 Naauw-

30 21 Rcystögt en befchryving van de Naauwkeurige Befchryving Der LAND-ENGTE. AMERIKA. Van fie]landngtcvan Darien. Bepaaling dei zelve. t tïanbbat iï\ öaaöefctoben^letfmaïlïcöeöedtcbecland. 'eugte van Amerika, tueïftc bp3onbetipner genoembtaorbtöc Land-cngte van Darien, tnaarfc&pneïpït ban De grootc tïöict taan 'Men naam / toaarmede tstfrew $oo?ber-ftufuot aan t boften bepaalb toojbt : boojbp bie tibier fpjepbt bet ïanb 51350ina 't #ofïen en s fëoo?booftenupt/ geïpft bat aan bc anoere nufl na t gupöcn en ^upbooften/bat bet niet berder cenltand-engte nan genoemb tooien, fëctté mceflendceïg begteepen tuffen be bjeebtc ban «en logymn 1 inbetopbteop5pnfmaiftontrentcengraab. ^oebejre öct steïjlujefc toaaroéinbelengteonberben naamber Land-engte van Danenuptjtrcut/ Of t lé tot aan Honduras of Nikaragua, of niet berber ban be r Ibier Cnagre, of befteben Portobello en Panama, ig ietg bat in niet 30U nonnen 5eggen. ^mmerébitïaatfïeirtupterfïe toaartoe mmie befcöjpbing 31CÖ 5al untftrennen 5 en onbertufleben jaï in meefï ban 't mibdelfïc gebceite tjan^ öelen/ afê *unbeepgentïpn^ettooneeïbanmpnberbïpfcnorn3toerbmg mbatïanb: aïboetoel &et gene mnoopenbebitbeelöer^anb-engtesaï 5eggen/ oon eenigfïng toepafteïph 3a* 3pnop&etïanb5eIfêboo?bpPa- "^nbienmbitfmaïflegebeeïteber Amerikaanfche Land-engte up5onbc* re paaien tnofï fïeïïen/ ft 3oub aan be&elf* Refterpb een Immma ban ben monb berribierchagre,baarde3elbgmde $oo?b3ee loopt/ tot aan bet naafïe gebeeïte aan be 2111*3*0 / betoefïen Panama, NïnptenDe Daarbinnen bie fïab en Portobello met be ribieren Cheapo en Chagre. en ir xqü Deégcïpne een Ipn trennenbanbepuntgarachma/ ofhet3«pöec beeï oer golfban St. Michael reeïjt >ofï na ïjetnaafle gebeeïte ban De trtootcriüier Darien, tot be oofïeïpne paal febepbing / betrebfienöcbe baai Karet mebein be Eanb-cngte. ( en t^oo?dcn en gupben löbecje lanötfrecu genoeg boo? bie obergroote ^eën bepaalt», f nömufcben ië Dit het fmaifïe ïanb bat De5elbe ban een febepbt / toaar toe 3UÏ& een ge^ Mbig topbe omtren berepfc&t fcorbt / om ban be eene oeber aan De anberter 3ee te nomen; betüprt&etnoojdercnsupoer^metiraaantoccr* nantentot3pn uptcrfïeöoenïjeeft,

31 LAND.ENGTE van AMERIKA. < n geen ban bepöe bceje Oceaanen Uaït teneerfïrn op het teilbaan / wa«ffeto«oton^ himcrwmbkwn-, temmen öe&wntösc, aiscre/mas boo? naamrïpft öe lange reeb* oer Samballós aan De fëoo oiöe 7SS' ^3 Ztrob3poe. ^ee 3 e baai touot gebojmö öoo* öe boat Dec Eanö enp^e en ^etranbüan bit getoefï i bpna ob er al oneffen/ 3pnöebfrbeelö boa*^ A, bergen en Dalen / ban groote bcrft&epöenbfpö WwnSStóffl??% en uptaeflrehtöcpö. ^ c öalen J^0^^*e^SSS2ttS«WoeDig it / fommige Der 5 eïber ïoopen in Öe j&oo?ö-en anöer" «e/ en hebben meefi Infê?Zm ïjunnen oolong ban een rteögeï of reeftl bergen boogee Dan ban alle öe anöer e / fïreftfcenöe 3icÖ in öe ïengte öe?k Öoo ö3ee/ en 3eïöen nonen 10 of^^^fel^ieixatj^j^ pp tonnen De ^oo?ö5ee ^n^^^f^k^f^l 'ttoelntoehoogtetat cen 5 eer bermaafteïpft öe Eupö 5 ee ton ift ban geen geöeelte öec3er rfcteeï msvmefffj& «fen?it fr!?2ï affianö Defeeïf* ban öe gupdye 30 groot r// öal EEmSmS Ï! be?re 3011 tonnen repften / insonder&wd bai3uïh een hs /ThJS 't tand»»aar eenigfui^ blaft of effen toag:»sts«snf?i^^ jien öe groote blaftten en dalen öie öooge fecgen tuflefcu beuöe / ö^^^sisfi T^ït en öie met 3*^töL2*& groeft»/ Dat 5^bf b^pe mvfatj toeïfte men anöerf hebbenc^ berbinöeren. daarentegen nan men ooft banöfes^i?^!^ riebgeï niet jien/ ter oe^aaft ban öe bercren öie tuflrhïn ns^ss?" ^upd3eeleggen ; ^t<m^^z^^r^mxl& 5eeqnamen/ topttiften* meenöen öat bjp aan totitt ÏÏ 3& We top paffeeröen ban tpö tot tpö hooacr fcheenen ' Vn L,li on 2 J baaröoo?ecbter öe top ban öe»i ^S Tin/h«,?ft? Udm,»a»a?r 50 bat het niet anöer<s al<$ een eeni8 e boffehaabje os K / n «J& * *^W"«wiaK n

32 *4 Reystogt en befchryving van de n beese opper-ricögel 3elf i niet oberal ban eene Ijtxt&t/ maat té eerber een rug of reeftg ban bpsonbere bergen / ban een uptge* fircftteberg : hebbenbe beele en groote ballepen / bic be berfc&epöene iiptfïeehfeïg / toeïïte be^elfê lengte uptmaaften / ban een frtjepöen. éntxde balletten/ geïpu 5e ben dcïjgel self te meet gebmp&elpft en betooonbaar maanen/ 50 3 n fommige becjelbec 30 biep/ ^j m* aanöe ribieren eenboojtogt geeben: toant albug bloeit öe ribier Cnaere, bie tint eenige bergen bkfyt bp De Eupösee ontfïaat / met een fchuunfe tfèoo?ötoefïelpke loop / totbat öp een boojtogt in be $00^ Seebinot: alöoetoel be berg-ricfjge! 31C& beel berber/ 50 m meen / ja tot aan öet 3La& ban Nikaragua uptfïrefct., <^eföibieren/ biebitlanbbetoateren/ spn fommige maatelp&topö/ R T,Xn «oetoel maar toepnige berselber baarbaar3pn/ ombat «bannen en Lindsdouw. ontrent te ribieren meefïenocefê 3eer final ; toant betoplje öjo?gaan jta* ren oo?fp?ong ïjebben upt ben < pper ncbgel / bie met be?te ban Dien oeber legt/ 50 té &nn loop 5 eer feojt. ^e ribier Danen moecbaadtè toel biet% l maar bc biepte aanben ingang nomt/ gecnfmg ober een met be topdte ban be&elfé monb / feïjoon be 3 eïbï r berber^m*& biep genoeg i ; maar banbaar tot aan Chcagre 3pn alle be anbere lang* bcfttijl toepnig meer ban beelten* oon i<s be ribier Conception, bie tegen ober xisounds eplanb in be Samballös upt ftotnt/ met meer. 3&e ribier Chagrc {$ rebelpft groot / toant 3P Jjeeft een lange omge, boogen loop/ ontfiaanbc upt öet Eupboofler teel J«JtOTb-enggop een «er befre affïanb ban öaaren uptloop*.maar Doojgaang i$ De oo?b-hu(ï toel betoaterb / öoetoel meefïenbeeï* met bjonnen en bte unt bet nabngelegen gebergte «omen neet3ppeien. Stee / öetfchepben^ ^7%Ji^S^^m ë té het ffoeblanb/ Saffi^VS^/^* mg** beegétopse rp5enbe: maar aan be «e 3pn hier en «fct boben een &albe tfngelfcge mpl *>&* Karet baai bie in be ribier Darien legt/ en te eenige in Saber1 tesbe i$ i tot öet boojgebergte bp Set Qouden-Eyland \$ be oeber ter Eanb-engte rebeïpft bmcljtbaar / 3PnDe een föeeïtejan^g/ öocbeen^beelteoofttoaterig / moeraflïg/ en fompig Snift/ baar men ben mibbel toe öoo? SrSSÏÏSn nomen/ 't en 5P men tot ^ee3c nuft rpfl tecfionb ban ben oeber öerg^se bè mobber gaat. Sn / en b? apper-ricögel legt 'er bpf of 3 e ^«gelfc&emplen * f Ka/et haat httft/w in oiwccöt ben / toant 3«lf ben ih er niet ge^ ÏLl«7?2L2 S«rbttfim:berfeh toater/ bie 'er in nomen uptïoopen. ffl SïïÖiSv en betoprer ttoee nlepne epïanbtje^ boo? Wcele:e^SSSVW öooö ïanb/ metberfcöepbeneclep foojtban ^«gfeflsfte ftaap/ aan ben ingang^j^s^mst - to«fwow 5«nb-baai ; in be bogt baarban legt een laag moeras