I.1 Doelstelling 2 I.2 Afbakening 4 I.2.1 Materieel perspectief 4 I.2.2 Europees perspectief 6 I.2.3 Nederlands perspectief 7 I.3 Plan van aanpak 8

Transcriptie

1 Hoofdstuk I Inleiding 1 I.1 Doelstelling 2 I.2 Afbakening 4 I.2.1 Materieel perspectief 4 I.2.2 Europees perspectief 6 I.2.3 Nederlands perspectief 7 I.3 Plan van aanpak 8 Hoofdstuk II Uitlevering: de hoofdlijnen 10 II.1 Inleiding 11 II.2. Wat is uitlevering? 11 II.2.1. Inleiding 11 II.2.2 Uitlevering vindt plaats tussen staten 12 II Soevereiniteit 12 II (Grond)wettelijke verdragsgrondslag 14 II Wederkerigheid 16 II Verdragsrechtelijke voorwaarden 17 II Specialiteit 18 II Vertrouwensbeginsel 19 II.2.3 Met een strafrechtelijk doel 20 II Inleiding 20 II Strafbaarheid 21 II Rechtsmacht 21 II.2.4 Een persoon 22 II.3 Rechtsbronnen 22 II.3.1 Internationaal recht: de uitleveringsverdragen 22 II.3.2 Ander internationaal recht 25 II.3.3 Nationaal recht 27 II Verhouding uitleveringsverdrag en Uitleveringswet 27 II De Uitleveringswet: inhoud en functies 36 II.4 Procedure 37 II.4.1 Inleiding 37 II.4.2 Rechtspositie opgeëiste persoon 37 II.4.3 Karakter procedure 38 II.4.4 Bevoegdheidsverdeling rechter Minister van Justitie 44 Hoofdstuk III Overlevering: de hoofdlijnen 48 III.1 Inleiding 49 III.2 Wat is overlevering? 49 III.2.1 Inleiding 49 III.2.2 Wederzijdse erkenning van strafrechtelijke beslissingen 52 III.2.3 Overleving vindt plaats tussen justitiële autoriteiten 53 III De justitiële autoriteiten 53 V

2 III De rol van de lidstaten 55 III Inleiding 55 III Soevereiniteit 56 III Grondwettelijke verdragsgrondslag 58 III Wederkerigheid 63 III Voorwaarden 63 III Specialiteit 73 III Vertrouwensbeginsel 73 III.2.4 Met een strafrechtelijk doel 77 III Inleiding 77 III Strafbaarheid 77 III Rechtsmacht 78 III.2.5 Van een persoon 78 III.3 Rechtsbronnen 79 III.3.1 Europees recht: het Kaderbesluit 79 III.3.2 Ander internationaal recht 82 III.3.3 Nationaal recht 83 III Verhouding Kaderbesluit en Overleveringswet 83 III Het Verdrag van Lissabon: overgangsrecht 94 III De Overleveringswet: inhoud en functies 96 III.4 Procedure 97 III.4.1 Inleiding 97 III.4.2 Rechtspositie opgeëiste persoon 99 III.4.3 Karakter procedure 101 III.4.4 Bevoegdheidsverdeling rechtbank officier van justitie 105 Hoofdstuk IV Weigeringsgronden en wederzijdse erkenning 110 IV.1 Inleiding 111 IV.2 Inventarisatie van weigeringsgronden 111 IV.3 Criterium 114 IV.4 Wederzijdse erkenning 114 IV.4.1 Inleiding 114 IV.4.2 Uit- en overlevering en de ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid 115 IV.4.3 Wederzijdse erkenning: herkomst, omtrekken en grenzen 124 IV Inleiding 124 IV Communautaire herkomst 125 IV Omtrekken van wederzijdse erkenning 126 IV Grenzen aan wederzijdse erkenning 133 IV Inleiding 133 IV Begrenzing door fundamentele rechten 134 IV Begrenzing door het ne bis in idem-beginsel 144 IV Begrenzing in geval van concurrerende rechtsmacht 146 IV Begrenzing door formele vereisten 150 IV Conclusie 151 VI

3 Hoofdstuk V Mensenrechten 153 V.1 Inleiding 153 V.2 EVRM-schending als algemene weigeringsgrond 155 V.2.1 Uitlevering, overlevering en het EVRM 155 V Uitlevering en het EVRM 155 V Uitlevering en overlevering aan EVRM-partijen 165 V Garanties 171 V.2.2 EVRM-schending als algemene weigeringsgrond van uitlevering 173 V Inleiding 173 V De uitleveringsrechter 174 V De burgerlijke rechter 180 V.2.3 EVRM-schending als algemene weigeringsgrond van overlevering 183 V Het Kaderbesluit 183 V De Overleveringswet 195 V De rechtspraak 200 V.3 Oplegging en tenuitvoerlegging doodstraf 203 V.3.1 De doodstraf en het EVRM 203 V.3.2 De doodstraf en uitlevering 204 V.3.3 De doodstraf en overlevering 205 V.4 Oplegging en tenuitvoerlegging levenslange vrijheidssanctie 206 V.4.1 Levenslange vrijheidssanctie en het EVRM 206 V.4.2 Levenslange vrijheidssanctie en uitlevering 209 V.4.3 Levenslange vrijheidssanctie en overlevering 209 V.5 Discriminatoire vervolging of bestraffing 211 V.5.1 Discriminatoire vervolging of bestraffing en uitlevering 211 V.5.2 Discriminatoire vervolging of bestraffing en het Kaderbesluit 213 V.5.3 Discriminatoire vervolging of bestraffing en de Overleveringswet 218 V.6 Conclusie 219 Hoofdstuk VI Verstekvonnissen 222 VI.1 Inleiding 223 VI.2 EVRM en verstekvonnissen 224 VI.2.1 Inleiding 224 VI.2.2 De nationale dimensie 224 VI Inleiding 224 VI Ondubbelzinnige afstand 225 VI Onttrekking aan de berechting 227 VI Gelegenheid van een fresh determination 228 VI.2.3 De transnationale dimensie 230 VI Algemeen 230 VI Onderscheid derde staten en EVRM-partijen 233 VI.2.4 Conclusie 237 VI.3 Uitlevering en verstekvonnissen 238 VI.3.1 Het Nederlandse voorbehoud en art. 5 lid 3 UW 238 VI Inleiding 238 VI Toepassing 240 VII

4 VI.3.2 Art. 3 Tweede Aanvullend Protocol 244 VI Inleiding 244 VI Toepassing 246 VI Verstekvonnis en verdedigingsrechten 246 VI Verzekering nieuw proces 251 VI.3.3 Conclusie 253 VI.4 Overlevering en verstekvonnissen 254 VI.4.1 Inleiding 254 VI.4.2 Art. 5 onder 1 Kaderbesluit en art. 12 (oud) OLW 254 VI Art. 5 onder 1 Kaderbesluit 254 VI Inleiding 254 VI Implementatie verplicht? 255 VI Inhoud garantie 256 VI Bindendheid garantie 260 VI Art. 12 (oud) OLW 263 VI Inleiding 263 VI Inhoud garantie 264 VI Gevolgen dwingende formulering 265 VI.4.3 Art. 4 bis Kaderbesluit en art. 12 (nieuw) OLW 268 VI Art. 4 bis Kaderbesluit 268 VI Algemeen 268 VI De uitzonderingen 273 VI Art. 12 (nieuw) OLW 279 VI.4.4 Conclusie 283 VI.5 Conclusie 285 Hoofdstuk VII Dubbele strafbaarheid 290 VII.1 Inleiding 291 VII.2 Uitlevering en dubbele strafbaarheid 291 VII.2.1 Ratio en relativering 291 VII.2.2 Uitwerking in Uitleveringswet en verdragen 296 VII.2.3 Toetsing dubbele strafbaarheid 301 VII Grondslag toetsing 301 VII Naar recht verzoekende staat 302 VII Naar Nederlands recht 304 VII Omvang toetsing 304 VII Analogische transformatie 307 VII Tijdstip strafbaarheid 310 VII.2.4 Accessoire uitlevering 311 VII.3 Overlevering en dubbele strafbaarheid 314 VII.3.1 Inleiding 314 VII.3.2 Strafbaarheid uitvaardigende lidstaat 315 VII Kaderbesluit 315 VII Overleveringswet 317 VII.3.3 Lijstfeiten 323 VII Kaderbesluit 323 VII Inleiding 323 VIII

5 VII Ratio 323 VII Aard lijstfeiten 327 VII Toetsing uitvoerende rechterlijke autoriteit? 329 VII Geen strijd legaliteitsbeginsel 334 VII Correctiemechanismen 337 VII Overleveringswet 342 VII Inleiding 342 VII Toetsing uitvoerende justitiële autoriteit? 343 VII Correctiemechanismen 349 VII Uitzonderingen 350 VII.3.4 Strafbaarheid uitvoerende lidstaat 350 VII Kaderbesluit 350 VII Overleveringswet 355 VII.3.5 Accessoire overlevering 358 VII Kaderbesluit 358 VII Overleveringswet 361 VII.4 Conclusie 363 Hoofdstuk VIII Leeftijd strafrechtelijke aansprakelijkheid 369 VIII.1 Inleiding 370 VIII.2 Het uitleveringsrecht 370 VIII.3 Het overleveringsrecht 371 VIII.4 Conclusie 374 Hoofdstuk IX Onderdanen 375 IX.1 Inleiding 377 IX.2 Onderdanen en het uitleveringsrecht 378 IX.2.1 Inleiding 378 IX.2.2 Onderdanen en het Europees Verdrag betreffende uitlevering 378 IX.2.3 Nederlanders en de Uitleveringswet 379 IX Geen executie-, wel vervolgingsuitlevering 379 IX Wetsgeschiedenis en ratio regeling 381 IX De garantie nader bekeken 384 IX.2.4 Nederlanders en de EU-uitleveringsovereenkomst 387 IX.2.5 Geïntegreerde vreemdelingen 389 IX Inleiding 389 IX Reikwijdte verklaring 390 IX De garantie nader bekeken 395 IX.3 Onderdanen en het overleveringsrecht 396 IX.3.1 Inleiding 396 IX.3.2 Het Kaderbesluit EAB 397 IX Executieoverlevering 397 IX Inleiding 397 IX Personele reikwijdte 400 IX Verbintenis tot tenuitvoerlegging 404 IX Vervolgingsoverlevering 411 IX

6 IX Inleiding 411 IX Personele reikwijdte 412 IX Terugkeergarantie 413 IX.3.3 De Overleveringswet 417 IX Nederlanders en vreemdelingen 417 IX Executieoverlevering van Nederlanders 419 IX Inleiding 419 IX Verplichte weigering 419 IX Bereidheid tot tenuitvoerlegging 420 IX Omzetting van de vrijheidsstraf 424 IX Vervolgingsoverlevering van Nederlanders 426 IX Inleiding 426 IX Verplichte terugkeergarantie 426 IX Terugkeergarantie nader bekeken 427 IX Gelijkgestelde vreemdelingen 434 IX Inleiding 434 IX Verplichte gelijkstelling 435 IX Vergunningeis 435 IX Rechtsmachteis 441 IX Behoud verblijfsrecht 446 IX.3.4 Het Kaderbesluit wederzijdse erkenning vrijheidsbenemende sancties 447 IX Inleiding 447 IX Van overeenkomstige toepassing 448 IX Personele reikwijdte 452 IX (Geen) instemming gevonniste persoon 454 IX Instemming tenuitvoerleggingsstaat 455 IX Toetsing dubbele strafbaarheid 456 IX Geen exequaturprocedure 457 IX.3.5 Implementatie Kaderbesluit wederzijdse erkenning vrijheidsbenemende sancties 458 IX Inleiding 458 IX Verhouding met Overleveringswet 458 IX Systeem 458 IX Onderbouwing systeem 460 IX Kritiek 461 IX.4 Conclusie 465 Hoofdstuk X Ne bis in idem 474 X.1 Inleiding 475 X.2 Ne bis in idem in het uitleveringsrecht 477 X.2.1 Inleiding 477 X.2.2 De Uitleveringswet 478 X Beëindigde Nederlandse strafvervolging 478 X Rechterlijke gewijsden 479 X Achtergrond en ratio 481 X.2.3 Het verdragsrecht 485 X Het Europees Verdrag betreffende uitlevering 485 X

7 X Het Eerste Aanvullend Protocol EUV 489 X.2.4 Hetzelfde feit 492 X.3 Ne bis in idem in het overleveringsrecht 493 X.3.1 Inleiding 493 X.3.2 Art. 54 SUO 494 X Inleiding 494 X Uitgangspunten 496 X Bij onherroepelijk vonnis berecht 498 X Uitvoeringsvoorwaarde 505 X Dezelfde feiten 508 X.3.3 Art. 50 Handvest 512 X.3.4 Het Kaderbesluit 516 X Onherroepelijke berechting lidstaat 516 X Onherroepelijke berechting derde staat 523 X Beslissing inzake vervolging (uitvoerende) lidstaat 526 X.3.5 De Overleveringswet 533 X Inleiding 533 X Onherroepelijke berechting (lid)staat 533 X Vervolgingsbeslissing Nederland 538 X Vervolgingsbeslissing andere lidstaat 542 X.4 Conclusie 543 Hoofdstuk XI Lopende vervolging 552 XI.1 Inleiding 553 XI.2 Lopende vervolging in het uitleveringsrecht 533 XI.3 Lopende vervolging in het overleveringsrecht 559 XI.4 Conclusie 564 Hoofdstuk XII Rechtsmacht 567 XII.1 Inleiding 568 XII.2 Rechtsmacht in het uitleveringsrecht 568 XII.2.1 Rechtsmacht verzoekende staat 568 XII.2.2 Territoriale rechtsmacht aangezochte staat 569 XII.2.3 Extraterritoriale rechtsmacht verzoekende staat 571 XII.3 Rechtsmacht in het overleveringsrecht 572 XII.3.1 Rechtsmacht uitvaardigende lidstaat 572 XII.3.2 Territoriale rechtsmacht uitvoerende lidstaat 573 XII.3.3 Extraterritoriale rechtsmacht uitvaardigende lidstaat 577 XII.4 Conclusie 579 Hoofdstuk XIII Amnestie 582 XIII.1 Inleiding 583 XIII.2 Amnestie in het uitleveringsrecht 584 XIII.3 Amnestie in het overleveringsrecht 586 XIII.4 Conclusie 589 XI

8 Hoofdstuk XIV Verjaring 591 XIV.1 Inleiding 592 XIV.2 Verjaring in het uitleveringsrecht 593 XIV.3 Verjaring in het overleveringsrecht 600 XIV.4 Conclusie 606 Hoofdstuk XV Volkenrechtelijke en staatsrechtelijke immuniteit 609 XV.1 Inleiding 610 XV.2 Het uitleveringsrecht 611 XV.3 Het overleveringsrecht 611 XV.4 Conclusie 613 Hoofdstuk XVI Kennelijke onschuld opgeëiste persoon 615 XVI.1 Inleiding 616 XVI.2 Kennelijke onschuld in het uitleveringsrecht 616 XVI.3 Kennelijke onschuld in het overleveringsrecht 621 XVI.4 Conclusie 627 Hoofdstuk XVII Specialiteitsbeginsel 629 XVII.1 Inleiding 631 XVII.2 Specialiteitsbeginsel in het uitleveringsrecht 632 XVII.2.1 Inleiding 632 XVII.2.2 Specialiteitsbeginsel in de Uitleveringswet 633 XVII De regelingen 633 XVII Ratio 639 XVII.2.3 Specialiteitsbeginsel in de uitleveringsverdragen 641 XVII Inleiding 641 XVII Beperking strafrechtelijk of ander optreden 641 XVII Europees Verdrag betreffende uitlevering 641 XVII EU-uitleveringsovereenkomst 647 XVII Verbod op verderlevering 649 XVII Europees Verdrag betreffende uitlevering 649 XVII EU-uitleveringsovereenkomst 651 XVII.2.4 Het feitsbegrip 651 XVII.3 Specialiteitsbeginsel in het overleveringsrecht 655 XVII.3.1 Inleiding 655 XVII.3.2 Specialiteitsbeginsel in het Kaderbesluit 655 XVII Inleiding 655 XVII Beperking van vervolgings- en executierecht 655 XVII Hoofdregel 655 XVII Algemene afstand 657 XVII Specifieke uitzonderingen 658 XVII Géén weigeringsgrond 661 XVII Verbod op verderlevering lidstaat 664 XII

9 XVII Hoofdregel 664 XVII Algemene afstand 664 XVII Specifieke uitzonderingen 665 XVII Juridische belemmering: verderlevering na eerdere overlevering 667 XVII Verbod op verderlevering derde staat 668 XVII Verbod op verderlevering na eerdere uitlevering 669 XVII Algemeen 669 XVII Juridische belemmering: verderlevering na eerdere uitlevering 670 XVII Ratio regelingen 670 XVII.3.3 Specialiteitsbeginsel in de Overleveringswet 673 XVII Inleiding 673 XVII Algemene bedingen 674 XVII Inleiding 674 XVII Beperking vervolgings- en executierecht 675 XVII Géén verderlevering lidstaat 678 XVII Géén verderlevering derde staat 678 XVII Juridische belemmering: verderlevering na eerdere overlevering áán Nederland 679 XVII Juridische belemmering: verderlevering na eerdere uitlevering áán Nederland 682 XVII.3.4 Het feitsbegrip 682 XVII.4 Conclusie 688 Hoofdstuk XVIII Fiscaal delict 964 XVIII.1 Inleiding 695 XVIII.2 Fiscaal delict in het uitleveringsrecht 695 XVIII.3 Fiscaal delict in het overleveringsrecht 699 XVIII.4 Conclusie 700 Hoofdstuk XIX Militair delict 702 XIX.1 Inleiding 703 XIX.2 Militair delict in het uitleveringsrecht 703 XIX.3 Conclusie 706 Hoofdstuk XX Politiek delict 708 XX.1 Inleiding 709 XX.2 Politiek delict in het uitleveringsrecht 709 XX.2.1 Ratio en regelingen 709 XX.2.2 Uitzondering en uitsluiting 713 XX.3 Conclusie 719 XIII

10 Hoofdstuk XXI Bijzondere hardheid/ ernstige humanitaire redenen 722 XXI.1 Inleiding 723 XXI.2 Het uitleveringsrecht 724 XXI.3 Het overleveringsrecht 728 XXI.4 Conclusie 737 Hoofdstuk XXII Schending van de soevereiniteit 740 XXII.1 Inleiding 741 XXII.2 Schending soevereiniteit in het uitleveringsrecht 741 XXII.3 Schending soevereiniteit in het overleveringsrecht 744 XXII.4 Conclusie 747 Hoofdstuk XXIII Ontbreken van wederkerigheid 749 XXIII.1 Inleiding 750 XXIII.2 Wederkerigheid in het uitleveringsrecht 751 XXIII.3 Wederkerigheid in het overleveringsrecht 753 XXIII.4 Conclusie 759 Hoofdstuk XXIV Conclusie en slotbeschouwing 761 XXIV.1 Inleiding 762 XXIV.2 Afwijkingen van het uitleveringsrecht: het Kaderbesluit 763 XXIV.2.1 Geen verbazing 763 XXIV.2.2 Verbazing 766 XXIV.3 Overeenkomsten met het uitleveringsrecht: het Kaderbesluit 767 XXIV.3.1 Geen verbazing 767 XXIV.3.2 Verbazing 774 XXIV.4 Tussenconclusie 779 XXIV.5 Afwijkingen en overeenkomsten: de Overleveringswet 785 XXIV.6 Eindconclusie 793 XXIV.7 Slotbeschouwing 795 Literatuurlijst 803 Evaluatieverslagen, groenboeken, rapporten e.d. van de Europese Unie 845 Rechtspraakregister 849 Samenvatting 876 Summary 882 XIV