De rol van de huisarts in de preven1e van de gezondheidskloof bij kinderen

Transcriptie

1 De rol van de huisarts in de preven1e van de gezondheidskloof bij kinderen DR. LOUIS FERRANT WGC MEDIKUREGEM-UNIVERSITEIT ANTWERPEN

2 Huisarts en kansarmoede Inleiding : machteloos wegens te complex? Armoede en sociale ongelijkheden in Brussel Sociale gradiënt en gezondheid : oorsprong van de sociale gezondheidskloof Onderwijs en vorming :ongelijk aan de start, een unfaire race Gekleurde kansarmoede? Huis der Gezinnen : preven1e van een gedetermineerde toekomst? Besluit

3 1 Is de huisarts machteloos? Buikgevoel dat wij niets kunnen veranderen aan de maatschappelijke bulldozer die op ons acomt Buikgevoel dat wij de banden herstellen, maar niets kunnen doen aan de oorzaken van de lekken Buikgevoel dat onze job al zwaar genoeg is en dat de schoenmaker bij zijn leest moet blijven Buikgevoel dat het ergste nog moet komen en dat de sociale gezondheidskloof alleen maar zal toenemen

4 Arbeidsmigra1e: een wereldwijd fenomeen Bron: Peter Stalker

5 Voorziene bevolkingsaangroei en migra1edruk

6 SGjging zeespiegel 5 m in Vlaanderen

7 2 Een dringend avondconsult Een 16jarige Roma-moeder komt met haar drie maand oude baby aanbellen Zij heeo geen papieren, geen OCMWkaart voor DMZ en geen vast adres De baby heeo diarree en koorts sinds 3 dagen Bij onderzoek : baby, 5kg255gr,met T 38,6 Moeder is bevallen in het lokale OCMW ziekenhuis, maar wordt er sindsdien geweigerd omdat ze de facturen niet betaald heeo Uitzonderlijke situage of het topje van de ijsberg?

8 ARMOEDE IN BRUSSEL Aandeel van de bevolking met een inkomen onder de armoederisicogrens, België en de gewesten, inkomens 2011 Bron: Algemene DirecGe StaGsGek - StaGsGcs Belgium, Quality Report Belgian SILC 2012

9 KINDERARMOEDE Armoede in Brussel trez in het bijzonder kinderen en jongeren

10 3 SOCIALE GEZONDHEIDSONGELIJKHEDEN VAN BIJ DE GEBOORTE Verdeling van de geboortes naar het aantal inkomens uit werk in het gezin, Brussels Gewest, 2011 Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorte en steroe 2011

11 SOCIALE GEZONDHEIDSONGELIJKHEDEN VAN BIJ DE GEBOORTE Aandeel vroeggeboorten bij levendgeboren eenlingen naar het aantal beroepsinkomens in het huishouden, Brussels Gewest, Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorte en steroe

12 SOCIALE GEZONDHEIDSONGELIJKHEDEN VAN BIJ DE GEBOORTE Aandeel levendgeboren eenlingen met laag geboortegewicht naar gezinssituage en aantal inkomens in het huishouden, Brussels Gewest, Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorte en steroe

13 SOCIALE GEZONDHEIDSONGELIJKHEDEN VAN BIJ DE GEBOORTE Percentage geboorten bij alleenstaande moeders en percentage alleenstaande moeders zonder beroepsinkomen, per leeoijdsgroep, Brussels Gewest, Lee#ijd van de moeder Totaal geboorten (N) Alleenwonende moeder (%) Alleenwonende moeder zonder inkomen (%) < 20 jaar ,6 93, jaar ,3 82, jaar ,4 66, jaar ,0 53, jaar ,8 50,5 40 jaar ,5 43,2 Totaal ,2 63,8 Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorten en overlijden

14 4 ONDERWIJS EN VORMING LAAGGESCHOOLDE VOLWASSENEN Aandeel van de bevolking van 25 jaar en ouder met maximum een diploma van het lager secundair onderwijs naar leeoijd, België en de gewesten, 2013 Bron: Algemene DirecGe StaGsGek - StaGsGcs Belgium, Arbeidskrachtenenquête 2013

15 ONDERWIJS EN VORMING LAAGGESCHOOLDE VOLWASSENEN Aandeel van de bevolking van 25 jaar en ouder met maximum een diploma van het lager secundair onderwijs naar nagonaliteit, België en de gewesten, 2013 Bron: Algemene DirecGe StaGsGek - StaGsGcs Belgium, Arbeidskrachtenenquête 2013

16 5 Een gekleurde kansarmoede? De socio-economische klasse bepaalt meer dan de acomst de gezondheidsrisico s In een grootstad gaan acomst en lage socio-economische klasse dikwijls samen Kinderen zijn een groep die tegelijk de meeste kansen moeten krijgen maar die ook het meest kwetsbaar zijn Wat doet een huisarts bij al deze negageve toekomstperspecgeven? Een kroniek van een aangekondigde mislukking?

17 Een vreemde jongen Ali is de oudste zoon uit een Marokkaans gezin HeeO enuresis nocturna tot zijn 11 jaar en de ouders houden hem daarom ver weg van alle buitenschoolse acgviteiten Hij is nu 14 jaar oud en komt om de 3 maand met telkens met nieuwe vreemde klachten : dyspnoe, een doorn in de keel, geluid in de buik.. Zijn moeder dringt telkens aan op onderzoeken.. Eindelijk komt hij na lang aandringen alleen Hij vertelt dat alles goed gaat, maar antwoordt niet op vragen over zijn hobby s..hij zegt dat hij geen Gjd heeo omdat de school teveel opdrachten geeo Ik blijf ziken met een vreemd gevoel.

18 Armoede volgens regio van herkomst Armoedegrens 60% mediaan % Min %Max Belgische herkomst 10,16 9,60 10,80 Europese herkomst 14,99 12,10 17,90 niet-europese herkomst 29,85 25,00 34,60 Turkse herkomst 58,94 51,10 66,70 Marokkaanse herkomst 55,56 47,00 64,00 Italiaanse herkomst 21,49 16,10 26,90 Totale bevolking 12,66 12,20 13,20

19 Subjec1ef aanvoelen van financiële problemen Herkomst % België 12,23 Europa 15,57 Buiten Europa 23,15 Turkije 29,17 Marokko 37,65 Italië 18,80 Totale bevolking 13,47

20 EEN INTERNATIONALE BEVOLKING Verdeling van de niet-belgische bevolking naar nagonaliteit, Brussels Gewest, 1/1/2013 Bron: BISA; Algemene DirecGe StaGsGek - StaGsGcs Belgium, Rijksregister 2013; Berekeningen Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel

21 EEN INTERNATIONALE BEVOLKING Huidige en oorspronkelijke nagonaliteit van de moeder, alle geboorten, Brussels Gewest, Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorte en steroe

22 SOCIALE GEZONDHEIDSONGELIJKHEDEN VAN BIJ DE GEBOORTE Verdeling van de geboortes naar het aantal inkomens uit werk in het gezin, volgens nagonaliteit van de moeder, Brussels Gewest, Bron: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel, StaGsGsche formulieren voor geboorte en steroe

23 Karma Sonan ( ) Tibetaans meisje Moeder komt op ONE raadpleging : gewicht op 4 maand Gjd van 10,2kg (p50) naar 13,5 kg(p97) Voedingsanamnese : kind wil geen Gbetaanse maalgjd en en fruit meer eten Oplossing : pegt Gervais en grenadine.. Tandenpoetsen niet gedaan want tandpasta is niet goed Resultaat : beginnend tandbederf

24

25 Arm kind of rijk kind? Het gebit verraadt het De Standaard 07/10/2015 Gezondheidskloof groot bij tandverzorging Geen cariës : bij 27% van kinderen uit kwetsbare gezinnen, bij 48% van kinderen uit meer gegoede gezinnen Oorzaken : slechte voedingsgewoonten, onvoldoende tandenpoetsen, te weinig op controle bij de tandarts

26

27 Hoe eraan beginnen? Enkel inzeken op gezondheid(sgedrag) en het gezondheidssysteem is onvoldoende De sociale determinanten : opleiding inkomen, tewerkstelling, leefomgeving zijn verklarende factoren voor de sociale gradiënt van gezondheidsongelijkheid Deze sociale determinanten aanpakken is de meest succesvolle strategie Hoe? 1 Via structurele maatregelen : kinderbijslag, kinderopvang, sociale huisvesgng, voorschoolse acgviteiten ) 2 Via lokale pargcipageve acges: prenatale begeleiding van kwetsbare zwangeren,, opvoedingsondersteuning, bereiken van hoog-risicogroepen..

28 Prof. Marc De Vos ( De Standaard 03/10/2015) We moeten ons sociaal beleid heruitvinden. Dat is gebaseerd op een sociologisch en cultureel homogene samenleving na de Tweede Wereldoorlog. Het is niet meer geschikt voor onze superdiverse samenleving. We hebben een nieuw sociaal contract nodig. We moeten bijvoorbeeld veel vroeger starten met ons kansenbeleid. De vroege kindfase blijkt cruciaal. Dat betekent ingrijpen in de prilste levensjaren en in de privacy van ouders, schrijft u. Dat ruikt naar totalitaire principes. Daar botsen inderdaad individuele vrijheid en gelijke kansen. Ik voel mij daar ook ongemakkelijk bij, want ik vind beide belangrijk.

29 5 Tussen intuï1e en evidence based aanpak : Françoise Dolto : Maison vertes (maisons ouvertes ) 1979, een open huis waar kwetsbare ouders met hun kinderen terecht kunnen Het Huis der Gezinnen met 3 assen : opvoeding, voeding en taal (2000) Abhijit V. Banerjee en Esther Duflo : Poor Economics. A Radical Rethinking of the Way to Fight Global Poverty ( 2011) : armoede moet als een concreet probleem wetenschappelijk bestudeerd en aangepakt worden, samen met de armen en niet over hun hoofden heen.

30 Hoe sociale determinanten van gezondheidsongelijkheid aanpakken? Kinderen als doelgroep en heuoom 1 de periode van de zwangerschap en de vroege kinderjaren is bepalend voor de latere gezondheid 2 kinderen moeten zo jong mogelijk vertrouwd gemaakt worden met de zorg voor hun gezondheid 3 het thema gezondheid van het kind is vaak de ideale heuoom is om gezinnen en gezondheidszorg dichter bij elkaar te brengen. Bron : Kievitgroep ( Werkgroep Sociale Gezondheidskloof -2014)

31 Huis der Gezinnen

32 Wat is het Huis der Gezinnen? Ontstaan uit samenwerking van CEMG (centrum voor etnische minderheden en gezondheid vzw), de gemeente Anderlecht en CGGZ l Eté/De zomer Sinds 2003 Gelegen in Anderlecht, Kuregem Inloopteam: erkend en gesubsidieerd door Kind en Gezin

33 Opdrachten bieden van cultuursensitieve gezinsondersteuning / opvoedingsondersteuning aan maatschappelijk kwetsbare gezinnen met kinderen van 0 tot 8 jaar en aanstaande ouders (toekomstige) professionals vormen in het cultuursensitief- en responsief werken met deze gezinnen netwerken (Brede school Kuregem, Huis van het Kind, Opvoedingswinkel,..) signaleren aan het beleid

34 Hoe? Door onthaal Individuele gezinsondersteuning Groepswerking Babiloe 0-3j : accent op opvoeding en voeding Amodoe 3-8j : accent op opvoeding en taal Ratatouille : accent op voeding en opvoeding Voor professionals: Train the trainer

35 (Op)Groeien in verbondenheid kirikoe: van het prille begin..tot?

36 Project lokaal project kinderarmoede Ontstaan vanuit de nood in de wijk samenwerkingsverband tussen: het Huis der Gezinnen,ECK Volle Maan, de Erasmus Hogeschool opleiding Verpleegkunde en Vroedkunde, regioteam K&G Brussel Zuid, wijkgezondheidscentrum MediKurgem, het OCMW van Anderlecht,.. loopt van 15 december 2013 tot 15 december 2015

37 Vaststelling Heel wat maatschappelijk kwetsbare aanstaande ouders en ouders met baby s van 0 tot 9 maanden, vinden nog steeds geen of onvoldoende toegang tot het brede zorgaanbod. Ook in latere fases blijkt dat ze moeilijk de weg vinden naar het reguliere zorgaanbod. Ze maken zelden gebruik van de kinderopvang en de deelname aan het kleuteronderwijs ligt opvallend lager. Gezinnen, en in het bijzonder de kinderen, beginnen hierdoor al te vaak met een achterstand die moeilijk in te halen valt.

38 Basisidee Vanuit de idee van vroegprevenge willen we deze gezinnen van bij het prille begin (Gjdens en tot 9 maanden na de zwangerschap) sensibiliseren, ondersteunen, informeren en versterken zo kunnen ze een goede start maken en krijgen zij en hun kinderen meer kansen.

39 Zorgaanbod bij Kirikoe Prenatale consultage elke woensdag en donderdag op afspraak. Enkel normale zwangerschappen Ism vroedvrouw van K&G voor psychosociaal luik Ism ziekenhuis/gynaecoloog GraGs Voorlopig geen huisbezoeken Reeds 20 zwangeren..

40 Wat heeft het meest succes bij Kirikoe? Babymassage elke woensdag van 10u tot 12u.

41 Hoopgevende signalen vanuit onderzoek Er is evidenge dat intervenges gericht het jonge kind en zijn ouders kunnen compenseren voor de negageve effecten van sociale achterstelling op de ontwikkeling van het jonge kind. Deze intervenges moeten mulgdisciplinair zijn en omvaken gezondheid, opvoeding en welzijn. Studies tonen aan dat het effect van ouderlijke sensigviteit en responsiviteit bij kinderen binnen gezinnen met een lage SES van grotere invloed is op de ontwikkeling van kinderen dan het effect van ouderlijke sensigviteit en responsiviteit bij kinderen van gezinnen met een hoge SES. Aan een lage SES zijn dan net factoren verbonden die het voor ouders moeilijker maken om sensigef en responsief om te gaan met hun kind. Een proporgonele universele basisdienstverdeling vormt één van de antwoorden om tegemoet te komen aan het bestaan van sociale ongelijkheden of bij te dragen aan het scheppen van gelijke mogelijkheden. Bron : Een betere wereld voor jonge kinderen. Investeren in hun omgeving (Kind en Gezin + expertengroep)

42 6 Besluit : Minds are like parachutes they only function when open Thomas Dewar

43 Contactgegevens Huis der Gezinnen Veeartsenstraat Anderlecht Tel.:

44

45