WATER : CHEMISCHE ANALYSE
|
|
- Melissa de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Handleiding voor leerkrachten en gidsen die dit programma zelf willen begeleiden WATER : CHEMISCHE ANALYSE TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS Natuureducatiecentrum De Vroente Putsesteenweg Kalmthout tel. : 03/ fax. : 03/ devroente@lne.vlaanderen.be
2
3 2. Chemische analyse van water Water bevat veel opgeloste stoffen, al zie je ze niet met het blote oog. Daarom onderwerpen we het aan een chemisch onderzoek. Je hoeft enkel de instructies te volgen die zich in de koffers bevinden. Wees echter voorzichtig met de reagentia; mors niets op de grond of op je handen, want sommige zijn ongezond! Nadat de reacties afgelopen zijn en je je resultaten hebt genoteerd op het opnameblad, giet je de potjes leeg in de verzamelfles. Die komt nadien in de milieubox terecht. Algemeen Voor een optimale groei hebben planten naast koolstofdioxide ook mineralen nodig, zoals stikstof, fosfor, kalium en natrium. Ze kunnen zo de chemische samenstelling van het water sterk veranderen. Een duidelijk voorbeeld krijgen we bij de opname van stikstof- en fosforverbindingen. Drijvende en zwevende waterplanten nemen deze verbindingen enkel op uit het water zelf; wortelende soorten kunnen beide voedingsstoffen ook uit de bodem halen. Tijdens het groeiseizoen zal je dan ook in een vijver of ven weinig vrije N en P-verbindingen aantreffen, een winterstaal van hetzelfde water zal duidelijk meer van deze verbindingen bevatten. 2.1 Zuurtegraad of ph De zuurtegraad kan variëren tussen 0 en 14. Daarbij is 0 uiterst zuur en 14 uiterst basisch of zepig. Midden in de schaal ligt ph 7: bij deze waarde is de vloeistof neutraal. Enkele voorbeelden: ph 12: ph 8: ph 7: ph 6: ph 3-6: ph 3: ph 2: ph 1: ammoniumhydroxide is zeer basisch soda is zwak basisch zuiver water is neutraal regen is van nature licht zuur zure neerslag (door verontreiniging) cola en azijnzuur citroensap zwavelzuur Dieren en planten zijn in uiteenlopende mate gevoelig aan de zuurtegraad van het water. De figuur op de volgende bladzijde toont je enkele waterdieren en hun gevoeligheid voor zuur. De ph van het water is: Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 1
4 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 2
5 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 3
6 Veroorzaakt deze zuurtegraad problemen voor het overleven van waterdieren? Zo ja, welke waterdieren zal je hier zeker niet vinden? Ecologische betekenis zuurgraad: In een zoetwaterbiotoop zal, onder invloed van de fotosynthese (die overdag veel intenser doorgaat dan de ademhaling) de ph in de loop van de dag stijgen. s Nachts zal de ph terug dalen. Deze ph-schommelingen kunnen wel hun effect hebben op de aanwezige organismen. Vissen hebben nood aan een ph tussen 5 en 9. Als de ph onder de 5 daalt worden de kieuwen aangetast en treden er huidontstekingen op. In de vennen op de Kalmthoutse Heide leeft dan ook geen vis. Er zijn echter heel wat zoetwaterongewervelden die wel bij een ph van 3,5 tot 5 kunnen leven. We zien op de hei en rond de vennen dan ook veel libellen. 2.2 Ammoniumgehalte, nitrieten en nitraten Zowel ammoniak (NH3) [of ammonium (NH4 + )] als nitrieten (N02 - ) en nitraten (NO3 - ) zijn afbraakproducten van natuurlijk afval. Afgevallen bladeren en takken, uitwerpselen, dierenkrengen... die in het water terechtkomen, worden er immers door bacteriën afgebroken. In een eerste stadium tot ammoniak/ammonium. Indien er voldoende zuurstofgas aanwezig is, wordt ammoniak/ammonium door andere bacteriën omgezet tot nitrieten en daarna verder tot nitraten. Dit proces noemen we rotting of mineralisatie. Het uiteindelijke eindproduct, de nitraten, zijn rechtstreekse voedingsstoffen voor planten. Ze maken er o.a. hun eiwitten mee aan. natuurlijke afval ammoniak/ammonium nitrieten nitraten Ook door (over)bemesting van akkers kan het gehalte ammoniak/ammonium sterk oplopen (zie bijlage voor stikstofcyclus). Bepaal het ammoniak/ammoniumgehalte: mg/l Volgende maatstaven kan je hanteren voor de beoordeling van je waterstaal: tot 0,08 mg/l van 0,08 tot 0,25 mg/l van 0,25 tot 0,75 mg/l vanaf 0,75 mg/l zeer goed aanvaardbaar licht vervuild zwaar vervuild Omcirkel de waarde die je hebt gemeten bij je waterstaal. Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 4
7 Je hebt nu de aanwezigheid van NH4 + -ionen en ammoniak NH3 samen bepaald. Beide zijn afbraakproducten van eiwitten, maar daar waar NH4 + -ionen vrij onschadelijk zijn, is ammoniak reeds bij geringe concentratie gevaarlijk voor waterdieren. Het evenwicht tussen NH4 + en NH3 verschuift naargelang de ph van het water. In zuur water ligt het evenwicht naar NH4 + toe en is er dus geen gevaar; in basisch water daarentegen komt eerder NH3 voor en wordt het water toxisch. bij ph 6: 0% van het ammoniak/ammoniumgehalte bestaat uit NH3 bij ph 7: 1% bij ph 8: 4% bij ph 8,3: 10% bij ph 9: 25% bij ph 10: 78 % De ph van dit water is:. De concentratie NH3 is in dit geval: % van.mg/l=. mg/l NH3. Bepaal het nitrietgehalte:.. mg/l Dit tussenproduct van eiwitafbraak is zeer giftig. Als veel biologisch afbreekbaar materiaal in de waterloop terechtkomt, kan het nitrietgehalte sterk stijgen. Een gehalte van 1 mg/l kan reeds dodelijk zijn voor een aantal waterorganismen. Drinkwater mag nooit meer dan 0,1 mg/l nitriet bevatten. Je kunt volgende maatstaven hanteren: minder dan 0,1 mg/l: tussen 0,1 en 1 mg/l: meer dan 1 mg/l: zuiver water vervuild water sterk vervuild water Omcirkel de waarde die je hebt gemeten bij je waterstaal. Bepaal het nitraatgehalte:.. mg/l Nitraten zijn de eindproducten van biologische afbraak. Ze kunnen echter ook kunstmatig aan het water zijn toegevoegd. Zo kan bv. een riool, waarvan het water nog veel biologisch afbreekbaar materiaal bevat, uitkomen in de rivier of kunnen meststoffen van (over)bemeste akkers met het regenwater afspoelen tot in de riviertjes. In de laatste gevallen kan de overmaat aan voedingsstoffen een ongeremde groei van waterplanten, vooral wieren, veroorzaken. Een dergelijke verstoring van het biologisch evenwicht kan drastische gevolgen hebben. Overdag maken de planten massaal zuurstofgas aan door het fotosyntheseproces. Maar wat kan er s nachts gebeuren?... Welke gevolgen kan dat hebben?... Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 5
8 Je kan volgende maatstaven hanteren: tot 4 mg/l: zeer zuiver water 4 tot 12 mg/l: aanvaardbaar 12 tot 36 mg/l: licht verontreinigd 36 tot 108 mg/l: duidelijk verontreinigd meer dan 108 mg/l: sterk verontreinigd Omcirkel de waarde die je hebt gemeten bij je waterstaal. Ecologische betekenis van N-verbindingen Ammonium Ammonium is giftig voor vissen omdat het omgezet wordt tot ammoniak dat zich op de kieuwen vastzet. Bij een ph lager dan 6 wordt ammonium niet omgezet en is het niet gevaarlijk. In verzuurde en met ammonium verrijkte vennen domineren algemene soorten waterwantsen, libellenlarven, waterkevers en muggenlarven. De meer typische soorten, eigen aan het arme venwater, verdwijnen. Nitriet Indien er voldoende zuurstofgas in het water aanwezig is, is er weinig kans dat er nitrieten aanwezig zijn. Nitriet is giftig omdat het zich in de cellen bindt met de aanwezige amines tot (kankerverwekkende) nitrosamines. Nitraat In een vijver in evenwicht vindt men zelden een hoog nitraatgehalte in het water (zie hoger). In oppervlaktewater waar infiltratie is vanuit landbouwgebieden of aanvoer van rioleringswater zijn er wel hoge nitraatgehalten te meten. Samen met de fosfaten zijn ze een belangrijke oorzaak van eutrofiëring (verrijking) van het water. De nitraatvermesting van vennen tengevolge van de stikstofoxiden, afkomstig van verkeer en industrie, uit zich in een toename van snelgroeiende stikstofminnende plantensoorten (vb. Pitrus). 2.3 Hardheid De totale hardheid van water wordt voornamelijk bepaald door de hoeveelheid calcium- en magnesiumverbindingen samen. Bij hoge gehaltes aan deze stoffen spreekt men van hard water, bij lage gehaltes over zacht water. Calcium is voor veel waterdiertjes levensbelangrijk. Waarvoor hebben slakjes en Crustacea (kreeftachtigen) de kalk nodig?. Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 6
9 Info: Je kan die kalk in water zelf zien als je in een waterkoker in je keuken kijkt: de ketelsteen die achterblijft na herhaald uitkoken van water is precies de kalk. Niet alle water is even hard. Je hebt op reis misschien al wel gemerkt dat in bergstreken de zeep waarmee je je handen wast nauwelijks wil schuimen. Dat komt door de hoge hardheid van het water uit de kalkrijke bergriviertjes daar. In onze streken is het water minder hard. Ook met zeewater je handen wassen levert geen zeepschuim op: zeewater is hard. De hardheid wordt uitgedrukt in Duitse graden : d. Eén Duitse graad staat voor 10 mg calciumoxide per liter. E Bepaal nu de totale hardheid van het water:.. d We maken volgende indeling: 0 tot 4 d: zeer zacht water 5 tot 8 d: zacht water 9 tot 12 d: halfzacht water 13 tot 18 d: tamelijk hard water 19 tot 30 d: zeer hard water M Het onderzochte water is: Voor levende organismen is 12 d de minimale hardheid. B Is dat minimum bereikt in het waterstaal? We bepalen nu ook de carbonaathardheid. Dit is het gedeelte van de totale hardheid, uitsluitend te wijten aan de aanwezigheid van calciumcarbonaat en magnesiumcarbonaat. In deze vorm opgelost, zijn calcium en magnesium het best beschikbaar voor de waterorganismen. E De carbonaathardheid van het water is:.. d 2.4 Zuurstofgas De meeste waterdieren nemen het nodige zuurstofgas uit het water. Slechts een beperkt aantal soorten komt telkens opnieuw naar de oppervlakte om daar zuurstofgas uit de lucht op te doen (longslakken, bootsmannetjes, geelgerande watertorren,...). Bij stilstaand water is het in het water opgeloste zuurstofgas hoofdzakelijk afkomstig van de fotosynthese van de aanwezige groene planten, alleen maar een gering gedeelte komt via diffusie vanuit de lucht in het water terecht. Naarmate de waterbeweging toeneemt (bij sterke golfslag bv.) gaat meer en meer zuurstofgas uit de lucht in het water oplossen. Onder niet-gestoorde omstandigheden wijkt het gehalte zuurstofgas doorgaans niet veel af van de verzadigingswaarde; dit is de maximale hoeveelheid zuurstofgas (in mg) die bij een bepaalde temperatuur in 1 liter water opgelost kan worden. Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 7
10 Vandaar dat het zuurstofgasgehalte ons helpt een oordeel te vormen over het al dan niet gestoord zijn van het biologische evenwicht. Bij sterke verontreiniging (dus bij grote aanvoer van organische, eiwitrijke afvalstoffen) zal de afbraak ervan door bacteriën erg veel zuurstofgas verbruiken, zodat de concentratie van het opgeloste zuurstofgas snel daalt en veel waterorganismen in ademnood geraken (lucht happen bij vissen: zuurstofgasgehalte <5 mg/l). Daalt de concentratie beneden de 3 mg/l dan sterven de meeste vissen. Zakt het zuurstofniveau tot nul, dan wordt de rol van bovenvermelde bacteriën door anaërobe soorten overgenomen. Die kunnen zonder zuurstofgas toch de noodzakelijke ademhalingsprocessen op gang houden. Als bijproduct produceren ze o.a. H2S, een giftig gas met de typische geur van rotte eieren: de waterloop wordt een open riool, waaruit de meeste levensvormen verdwijnen. Bij de interpretatie van de verkregen gegevens moeten we er rekening mee houden dat de verzadiging van water voor zuurstofgas afhankelijk is van de luchtdruk, het zoutgehalte en de temperatuur van het water. D Bepaal het zuurstofgasgehalte: mg/l. Bepaal de watertemperatuur:.. C. Zoek in de figuur (op volgende bladzijde) of het water al dan niet verzadigd is met O2: maak een verbindingslijn tussen de watertemperatuur en het gemeten O2 -gehalte en lees op de schuine lijn het verzadigingspercentage af. M.a.w. het water is onderverzadigd / verzadigd / oververzadigd aan O2. Geef een mogelijke verklaring: Ecologische betekenis Zuurstofgehalte Het zuurstofgasgehalte van het water wordt o.a. beïnvloed door de ligging van de vijver of ven (windstille plaats), de oeverbegroeiing (beschaduwing) en de plantengemeenschap van de vijver zelf. Alleen ondergedoken waterplanten verhogen overdag de zuurstofconcentratie in het water; s avonds en s nachts overheerst de ademhaling. In het groeiseizoen komt het regelmatig voor dat er dagelijkse fluctuaties van 10 mg zuurstofgas per liter gemeten worden. Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 8
11 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 9
12 2.5 Fosfaatgehalte In normale (natuurlijke) concentraties is fosfaat een essentiële voedingsstof voor planten. Grote concentraties aan fosfaten (en ook nitraten) betekenen echter een belangrijke bron van voedselverrijking of eutrofiëring. Dit leidt tot een buitensporige groei van algen (algenbloei), met de gekende gevolgen: sterke schommelingen in het zuurstofgehalte van het water, vissterfte en het optreden van rottingsprocessen. Zuiver water bevat 0,1 mg PO4 3- /I, terwijl water uit moerassige gebieden tot 1 mg PO4 3- /I kan bevatten. Hoge concentraties aan fosfaten wijzen op vervuiling, meestal van huishoudelijke (wasmiddelen) en industriële oorsprong of uitspoeling van bemeste gronden (zie bijlage voor fosforcyclus). Enkele criteria voor de beoordeling van een waterstaal: tot 0,03 mg/i voedselarm (oligotroof) 0,03-0,1 mg/i matig voedselrijk (mesotroof) 0,1-0,3 mg/i voedselrijk (eutroof) 0,3-0,9 mg/i verontreinigd (hypotroof) vanaf 0,9 mg/i sterk verontreinigd Omcirkel de waarde die je hebt gemeten bij je waterstaal. Ecologische betekenis van het fosfaatgehalte In een folievijver of een ven op de Kalmthoutse Heide gaan we zelden een hoog fosfaatgehalte vinden. Een verhoogd fosfaatgehalte bevordert de groei van de zoetwaterorganismen (zie eutrofiëring). 2.6 Geleidbaarheid Door het meten van het elektrisch geleidingsvermogen van water krijg je informatie over de hoeveelheid opgeloste vervuilende stoffen. En vooral van de opgeloste zouten die in het water voorkomen. Zouten in het water zijn een onmisbaar voedselbestanddeel voor de planten die er leven. Maar water met teveel zouten wordt 'brak' en de meeste planten kunnen hier slecht tegen. Ook zoetwatervissen kunnen bij te hoge zoutconcentraties niet meer ademhalen. Door lozing van afvalwater en uitspoelen van mest kunnen de hoeveelheden zouten in het water stijgen. Het elektrisch geleidingsvermogen van water met veel opgeloste zouten is hoger dan het elektrisch geleidingsvermogen van water met weinig opgeloste zouten. Het elektrisch geleidingsvermogen wordt uitgedrukt in millisiemens per centimeter (ms/cm). Waarden tussen 0,01 en 0,2 ms/cm komen het meest voor. Water bevat dan genoeg zouten voor plantengroei. Werkwijze: Plaats de meetelektrode voorzichtig in het water. Schakel de meter in en lees de geleidbaarheid af wanneer de uitleeswaarde tot rust komt. Noteer de geleiding:.. ms/cm Spoel de elektrode en breng het beschermdopje weer aan. Beoordeel de geleidbaarheid van je waterstaal:.. Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 10
13 Overzichtstabel chemisch wateronderzoek staal 1 staal 2 staal 3 staal 4 Norm (oppervlaktewater; basiskwaliteit) ph 6,5-8 Ammonium (NH 3 en NH 4+ ) (in mg/l) Nitriet (NO 2- ) (in mg/l) G * < 1; A < 5 < 0,06 (Ned) Nitraat (NO 3- ) (in mg/l) (< 11,3 voor drinkwater) NO2 - + NO3-10 mg/l Totale hardheid (in d) Carbonaathardheid (in d) (voor levende organismen > of = 12 d) (geen norm beschikbaar) Watertemperatuur ( C) < 25 Zuurstofgehalte (mg/l) > 5 verzadigingswaarde (in %) rivierwater: <30 % = slecht; % = goed Fosfaatgehalte (in mg/l) G * < 0,3; A < 1 Geleidbaarheid (in ms/cm) * G: gemiddeld; A: absoluut <1mS/cm Opmerkingen: Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 11
14 N2 NO3 - O2 O2 NO2 - NH3 / NH4 + Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 12
15 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 13
16 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 14
17 Water - chemisch onderzoek NEC De Vroente - Kalmthout 15
ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT
ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT Naam: Klas: Datum: 1 Situering van het biotoop Plaats: Type water: vijver / meer / ven / moeras/ rivier / kanaal / poel / beek / sloot / bron Omgeving: woonkern / landbouwgebied
Nadere informatieChemisch wateronderzoek 1. klimaatstad. water leeft 2. Abio. klimaatstad
Chemisch wateronderzoek 1 water leeft 2 Abio Chemisch wateronderzoek 2 Chemisch wateronderzoek 3 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren
Nadere informatieMilieu- en natuurstudie op en rond de hoeve
Landbouw en ecologie 2de graad Meetjesland 7 Milieu- en natuurstudie op en rond de hoeve Het bedrijf Steven Vanhecke Inneke Hebbrecht 9990 Maldegem Steven is een jonge bedrijfsleider en heeft vroeger les
Nadere informatieWATER LEEFT Chemisch wateronderzoek
Chemisch wateronderzoek 1 WATER LEEFT Chemisch wateronderzoek Een goede waterkwaliteit is van groot belang voor het leven van waterdieren en waterplanten. Biologisch leven in het water is afhankelijk van
Nadere informatiePACCO-PARAMETERS DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR. PaccoParameters
PACCO-PARAMETERS PH DO - DOSSOLVED OXYGEN EC- DE ELEKTRISCHE CONDUCTIVITEIT ORP- DE REDOXPOTENTIAAL T - DE TEMPERATUUR PH De ph geeft de zuurtegraad van het water weer. Ze varieert doorgaans op een schaal
Nadere informatieChemisch wateronderzoek
Handleiding Chemisch wateronderzoek 2 e en 3 e graad Secundair onderwijs NMEC 'De Helix' Chemisch wateronderzoek: 14 18 jaar (handleiding) 1 Handleiding: Doelgroep Periode Chemisch wateronderzoek 14 18
Nadere informatieVergelijkende studie en besluitvorming
Vergelijkende studie en besluitvorming - Verschillende biotopen: vijver / ven / beek - Stroomsnelheid: snelstromend / stilstaand water - Seizoenen: voorjaar / najaar Extra: basis leggen voor vergelijkende
Nadere informatieFysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2015
Vlaanderen is milieu Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2015 VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2015 Samenstellers Afdeling
Nadere informatiemilieucel V.V.H.V.- Astridlaan 30-8370 BLANKENBERGE 050/42.85.23 - milieucel@vvhv.be
Club: Wemmelse Vissers Datum: 15 december 2015 Staalnummer: 40/28 Weer: Bewolkt-droog Visuele vervuilingen: Geen Kleur water: Licht troebel Problemen: Lage vangsten Kwaliteitsbeoordeling vijverwater Balcaen
Nadere informatieGemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4. Inleverdatum: ma 8 okt. 07
Gemaakt door: Erik, Rens en Lorijn 3H4 Inleverdatum: ma 8 okt. 07 Onderzoeksvraag Hoe schoon of vuil is het water? We onderzoeken de vuilheid van het water in de Dinkel aan het SinGraven En de volgende
Nadere informatieFysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2014
Vlaanderen is milieu Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2014 Vlaamse MilieuMaatschappij www.vmm.be DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2014 Samenstellers Afdeling
Nadere informatieBODEM Dikte sliblaag (cm) < 10 nvt Redoxpotentiaal (mv) > 0 nvt Geleidbaarheid (us/cm) < 1000 nvt ph > 6,5 nvt
Club: DE WEMMELSE VISSERS Staalnummer: 1 (vijver gemeentehuis) & 2 (vijver Balcaen) Visuele vervuilingen: Kleine hoeveelheid afval in water Problemen: NVT Datum: 2/12/2016 Weer: Bewolkt Kleur water: Helder
Nadere informatieInvloed Waterkwaliteit op de Onderwater Flora en Fauna
Invloed Waterkwaliteit op de Onderwater Flora en Fauna Gezond en voedselrijkwater waarborgt een diversiteit aan Flora en Fauna. Een wankel evenwicht tussen de biologische elementen. Index. De voedselketen.
Nadere informatieKwaliteitsbeoordeling vijverwater n 6 Balcaen
1 Club: WEMMELSE VISSERS Datum: 28 november 2018 Staalnummer: 6 Balcaen & 14 Zijp Weer: Bewolkt-regen Visuele vervuilingen: - Kleur water: OK Problemen: - Kwaliteitsbeoordeling vijverwater n 6 Balcaen
Nadere informatiem\-yj% I I I I I I toelichting op de anaiyces,welke worden uitgevoerd van het polderwater nota I I I I' I I I
' m\-yj% toelichting op de anaiyces,welke worden uitgevoerd van het polderwater nota 25-7 ., '* 7 neutraal reagerend 7-4 alkalisch reagerend De meeste micro-organismen in water eijn aangepast aan een milieu
Nadere informatieKwaliteitsbeoordeling vijver stadhuis n 21
Club: WEMMELSE Datum: 7 november 2017 VISSERS Staalnummer: 21 & 32 Weer: Koud - vorst Visuele Geen Kleur water: OK vervuilingen: Problemen: Geen Parameter (eenheid) Norm Waarneming Zeer goed Goed Matig
Nadere informatieHoofdstuk 3: Water, zuren en basen
Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II Vmbo 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 3: Water, zuren en basen NaSk II 1. Bouw van materie 2. Verbranding 3. Water, zuren en basen 4. Basis chemie voor beroep
Nadere informatieFysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2016
Vlaanderen is milieu Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2016 VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2016 Samenstellers
Nadere informatieOnderzoek waterkwaliteit en waterzuivering
Onderzoek waterkwaliteit en Onderzoek waterkwaliteit en waterzuivering Met behulp van kiezel, grof en fijn zand, actieve kool en wat watten werd het natuurlijk zuiveringssysteem van de bodem nagebootst.
Nadere informatieBepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater
Bepaling van het Biochemisch Zuurstofverbruik (BZV) in oppervlaktewater april 2005 One Cue Systems Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming
Nadere informatieFysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2017
Vlaanderen is milieu Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2017 VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Fysisch-chemische kwaliteit oppervlaktewater 2017 Samenstellers Afdeling
Nadere informatieBiotoopstudie THEMA 7
THEMA 7 Biotoopstudie In dit thema ga je op ontdekking in een biotoop. Door waarnemingen zoek je naar biotische factoren. Door metingen bepaal je enkele abiotische factoren van de lucht en de bodem. Je
Nadere informatieBasisscheikunde voor het hbo ISBN e druk Uitgeverij Syntax media
Zie Basisscheikunde voor het hbo bij https://www.syntaxmedia.nl/basisscheikunde-voor-het-hbo Uitwerkingen van de opgaven uit: Hoofdstuk 15 Milieu en veiligheid bladzijde 1 Opgave 1 Welke schade veroorzaakt
Nadere informatie6.5. Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart keer beoordeeld. Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron
Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart 2002 6.5 34 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron www.nicevzw.be www.food-micro.nl www.consumentenbond.nl Wat is nitraat
Nadere informatieOEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO
OEFENTOETS Zuren en basen 5 VWO Gesloten vragen 1. Carolien wil de zuurgraad van een oplossing onderzoeken met twee verschillende zuur-baseindicatoren en neemt hierbij het volgende waar: I de oplossing
Nadere informatieMIRA-T Kwaliteit oppervlaktewater. Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten DPSIR
Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten belasting oppervlaktewater (1995=100) 120 100 80 60 40 P landbouw N landbouw N huishoudens P huishoudens CZV huishoudens N
Nadere informatieWaterkwaliteit 2: Natuur/chemie
Waterkwaliteit 2: Natuur/chemie Prof. ir. Hans van Dijk 1 Afdeling Watermanagement Sectie Gezondheidstechniek Inhoud hydrologische kringloop kwalitatief 1. regenwater 2. afstromend/oppervlaktewater. infiltratie
Nadere informatieClub: KRUIKENBURG Datum: 6 november Z}LZ. Problemen: Geen. Staalnummer: 2 Weer: Zonnig - koud Visuele vervuilingen: Geen Kleur water: helder
milieucelv.v.h.v,- Astridloon 30-8370 BLANKENBERGE - 050142,85.23 - mitieucet@whv,be lub: KRUIKENBURG Datum: 6 november Z}LZ Staalnummer: 2 Weer: Zonnig - koud Visuele vervuilingen: Geen Kleur water: helder
Nadere informatieHandleiding chemische wateranalyse
Handleiding chemische wateranalyse Wateranalysekoffer 1 Provinciaal Natuurcentrum Inleiding In de natuur komt geen scheikundig zuiver water voor doordat water allerlei stoffen uit zijn omgeving oplost.
Nadere informatie5. KWALITEIT VAN DE VISWATEREN
1.Inleiding 5. KWALITEIT VAN DE VISWATEREN Waterorganismen zijn afhankelijk van de kwaliteit van hun leefmilieu. Deze kwaliteit wordt niet alleen bepaald door abiotische parameters, (ph, zoutgehalte, zuurstofgehalte,
Nadere informatieI feel goo o d! De wetenschap achter helder water voor tropische zoetwateraquaria
I feel goo o d! De wetenschap achter helder water voor tropische zoetwateraquaria Philips ontwikkelde dit Zuiveringsapparaat voor tropische aquaria in samenspraak met aquarium- en waterexperts. Wetenschappelijke
Nadere informatieEindrapport analyses controle van de kwaliteit van viswaters in het Brussels Hoofdstedelijk gewest
eindrapport : BIM-2005 aantal blz. : 5 blz : 1 Eindrapport analyses controle van de kwaliteit van viswaters in het Brussels Hoofdstedelijk gewest - 2005 1. Staalname Staaknames werden uitgevoerd op: 19/05/05;
Nadere informatieSoorten water en waterkwaliteit. Beschikbaarheid. Kwaliteit. Kosten
Soorten water en waterkwaliteit Het ene water is het andere niet. Proef maar eens het verschil in kraanwater in Rotterdam of Breda. Of vergelijk het water uit een flesje Spa maar eens met een flesje Sourcis.
Nadere informatieRiegman & Starink. Consultancy
Riegman & Starink Consultancy Huidige vegetatie Knelpunt analyse Fysisch Chemisch Milieu Fysisch Chemisch Milieu Gewenste vegetatie -Voor alle KRW typen -Voor eigen gekozen plantengemeenschap Chemie 1
Nadere informatieZuurtegraad ph. Ammonium NH 4
Zuurtegraad ph Ammonium NH 4 + 1. Spoel het flesje met wit deksel met het te onderzoeken water en vul het daarna tot de 5ml-streep. 2. Voeg 3 druppels reagens 1 toe en schud. 3. Voeg 3 druppels reagens
Nadere informatieKwaliteit van de natuur. Hoe spoor je aantastingen op?
Kwaliteit van de natuur Hoe spoor je aantastingen op? Ecosystemen en levensgemeenschappen Zoek vergelijkende gebieden (oerbossen, intacte riviersystemen, ongerepte berggebieden, hoogveenmoerassen, etc)
Nadere informatieEUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010. Land:
EUROPEAN UNION SCIENCE OLYMPIAD ANTWOORDENBUNDEL TEST 1 13 APRIL 13, 2010 Land: Team: Namen en handtekeningen 1 OPDRACHT 1 Relatieve vochtigheid van de lucht 1.1: Het dauwpunt is (noteer ook de eenheid)
Nadere informatie1 Voedingselementen Voedingselementen Zuurgraad Elektrische geleidbaarheid (EC) Afsluiting 14
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Voedingselementen 9 1.1 Voedingselementen 9 1.2 Zuurgraad 12 1.3 Elektrische geleidbaarheid (EC) 13 1.4 Afsluiting 14 2 Kunstmeststoffen 15 2.1 Indeling kunstmeststoffen
Nadere informatieBert Bellert, Waterdienst. 5 september 2011
Ammonium in de Emissieregistratie?! Natuurlijke processen, antropogene bronnen en emissies in de ER Bert Bellert, Waterdienst Ammonium als stof ook in ER??: In kader welke prioritaire stoffen, probleemstoffen,
Nadere informatieemmer met touw, trechter, 6 flessen 5 min Structuur van de analyse verduidelijken
Labo Brussel en Wallonië 1. De leerlingen analyseren de waterkwaliteit van de waterloop waarop wordt gevaren op een stapsgewijze manier. 2. De analyse bestaat uit een zintuiglijk, fysico-chemisch en biologisch
Nadere informatie12 3 4 566.4 7 7.5 8 8.2 8.4 9 10. esha AQUA-QUICK-TEST - SNEL, EENVOUDIG EN VEILIG
6-VOUDIGE MULTI TEST VOOR ECONOMISCH, PRAKTISCH EN EENVOUDIG TESTEN VAN DE WATERKWALITEIT. Gezond water = gezonde planten en vissen. Een goede waterkwaliteit is essentieel voor planten en vissen in uw
Nadere informatieNaam: Sevgi Özen, Eline Booyink & Leonie Kraesgenberg. Klas: 3H1. Docenten: Dhr. Steenbergen & Mevr. Meijer. Datum: 2 oktober 2007.
Naam: Sevgi Özen, Eline Booyink & Leonie Kraesgenberg. Klas: 3H1. Docenten: Dhr. Steenbergen & Mevr. Meijer. Datum: 2 oktober 2007. Hoe schoon is het water in de Dinkel bij het Singraven? Wij denken dat
Nadere informatieStikstofbeheer en ph in recirculatie teeltsystemen
capita selecta Stikstofbeheer en ph in recirculatie teeltsystemen Door M. Verdegem en E. Eding, Visteelt en Visserij, Wageningen Universiteit. Vis zet eiwit in het voer om in o.a. ammoniak en ammonia.
Nadere informatieSamenstelling en eigenschappen
Samenstelling en eigenschappen Mest is onder te verdelen in kunstmest en natuurlijke mest. Natuurlijke mest is op zijn beurt weer onder te verdelen in mest van dierlijke herkomst en mest van plantaardige
Nadere informatieScheikunde Gemaakt door:
Scheikunde Gemaakt door: Lieke Breukers Jamie Hoeben Mareille Engbers Datum: 03-10-2007 Klas: 3H3 Docent: Mevr. Hesselink-Kloppers Proef op het Singraven Op woensdag 2 oktober zijn we naar het Singraven
Nadere informatieChemisch wateronderzoek van de Dinkel bij het Singraven voor het N-profiel Scheikunde
Chemisch wateronderzoek van de Dinkel bij het Singraven voor het N-profiel Scheikunde Inhoudsopgave: Pag. 2 1. Veiligheidsregels Pag. 3 2. Inleiding Pag. 3 Benodigdheden wateronderzoek Pag. 5 t/m 21 3.
Nadere informatieBeredeneerde bemesting van een paardenweide
Beredeneerde bemesting van een paardenweide Gras is het voornaamste voedsel voor paarden. Gras verschaft de noodzakelijke voeding en het omvangrijke ruwvoer dat nodig is voor een goede spijsverteringsactiviteit
Nadere informatieControle milieu en leden
Vers water ontgassing Controle milieu en leden Verwijdering dode vis 53 Controle milieu en leden Vers water ontgassing Verwijdering dode vis Het is daarom van belang 1) van de slijmlaag (natuurlijke bescherming)
Nadere informatieToets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)
LTO42 Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal) Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk,
Nadere informatie2 De zuivering van afvalwater Typen bedrijfsafvalwater De zuivering in vogelvlucht Afsluiting 21
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Waterverontreiniging: aard en omvang 9 1.1 Oorzaken van de waterverontreiniging 9 1.2 Om welke stoffen gaat het? 10 1.3 Kengetallen van waterverontreiniging 12 1.4 Afsluiting
Nadere informatiePraktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek
LTO42 Toets 5.1 Boek: Biologie voor het MLO. (zesde druk) H17, pag 347 t/m 350 H17, pag 354 t/m 357 H17, pag 362 t/m 373 (dit is hoofdstuk 16 van de vijfde druk, Blz 321-324, Blz 328-332, Blz 336-345)
Nadere informatieTakenbundel. Aarde Water. Milieuonderzoeker MO4.1. MBO Den Bosch. auteur: Piet de Jongh eindredactie: versie: november 2017
Takenbundel Aarde Water Milieuonderzoeker MO4.1 auteur: Piet de Jongh eindredactie: versie: november 2017 MBO Den Bosch Takenoverzicht projectresultaat richtlijn projecttijd 9 weken totaal 103 contacturen
Nadere informatieHet milieu is rechtstreeks verantwoordelijk voor onze gezondheid (zuivere lucht, zuiver water zijn nodig om te overleven.)
Samenvatting door een scholier 988 woorden 20 mei 2015 0 keer beoordeeld Vak Biologie Welke soorten verontreiniging van het milieu kennen we? Lucht verontreiniging Water verontreiniging Bodem verontreiniging
Nadere informatieTeeltvoorbereiding Antwoorden Meststoffen. W. Franken
Teeltvoorbereiding Antwoorden Meststoffen W. Franken eerste druk, 2001 Artikelcode: 27059.2 & 27059.1 2001 Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieZEEVISSEN NRC 24 01 2009
ZEEVISSEN NRC 24 01 2009 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 Zeevissen blijken zo veel kalk-korrels uit te scheiden, dat ze 3 tot 15 procent bijdragen
Nadere informatie1 Gewassen en hun afwijkingen Kennismaking met de plant Afwijkingen in de teelt Afsluiting 24
Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Gewassen en hun afwijkingen 9 1.1 Kennismaking met de plant 10 1.2 Afwijkingen in de teelt 17 1.3 Afsluiting 24 2 Afwijkingen voorkomen en bestrijdingsmethoden 25 2.1 Niet-parasitaire
Nadere informatieemmer met touw, trechter, 6 flessen
Labo: Is de waterweg waarop we varen proper? 1. De leerlingen analyseren de waterkwaliteit van de waterloop waarop wordt gevaren op een stapsgewijze manier. 2. De analyse bestaat uit een zintuiglijk, fysico-chemisch
Nadere informatie3,5. Inleiding. Proef door een scholier 1511 woorden 25 mei keer beoordeeld
Proef door een scholier 1511 woorden 25 mei 2018 3,5 9 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar! Inleiding Voor biologie moest je een proef doen. Je kreeg twee bruine bonen en je moest een variabele
Nadere informatieInvloed van water op het brouwproces. Patrick De Clercq 't Wijnneusje Haacht VAW lesgeversdag Geel 22/03/2014
Invloed van water op het brouwproces Patrick De Clercq 't Wijnneusje Haacht VAW lesgeversdag Geel 22/03/2014 Patrick De Clercq Lesgever bierbrouwen bij 't Wijnneusje Haacht ~ 20 jaar actief als hobbybrouwer
Nadere informatieOrganismen die organisch en anorganische moleculen kunnen maken of nodig hebben zijn heterotroof
Boekverslag door A. 1802 woorden 20 juni 2007 5 71 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting stofwisseling Stofwisseling is het totaal van alle chemische processen in een organisme
Nadere informatieBemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen. Bemesting Blauwe Bessen
Behoefte gewas Verloop in seizoen Sporenelementen Invloed van ph Breedwerpig, fertigatie of controlled release meststoffen? Problemen in de praktijk Nieuw perceel: Grondanalyse voor bepaling P, K, Mg,
Nadere informatieZuurtegraad ph. Zorg dat het doosje met teststrips en de kleurenschaal niet nat worden!
Zuurtegraad ph 7. Lees de overeenkomstige ph-waarde af. Totale hardheid d 7. Lees de overeenkomstige waarde voor de hardheid van het water af. Nitraat NO 3-7. Lees de overeenkomstige waarde voor het nitraatgehalte
Nadere informatieOverdaad Schaadt. Onderzoek naar vervuild water. Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07.
Overdaad Schaadt Onderzoek naar vervuild water Naam:... Foto: creative commons; Flickr eddi07. 1 inleiding Inleiding: Vroeger was alles beter. Dus niet. Neem bijvoorbeeld drinkwater. Tot ver in de vorige
Nadere informatieOm optimaal te groeien heeft een plant verschillende voedingsstoffen nodig:
Om optimaal te groeien heeft een plant verschillende voedingsstoffen nodig: Stikstof, voor de bovengrondse plantdelen en de vorming van eiwit Fosfaat, voor de wortelontwikkeling Kali, voor de sapstroom
Nadere informatieBIOLOGIE Bovenbouw P.O. Fris viswater
BIOLOGIE Bovenbouw P.O. Fris viswater x www.dlwbiologie.wordpress.com Oriëntatiefase Het voorkomen van organismen in het oppervlaktewater heeft een directe relatie met de kwaliteit van water. Elk ecosysteem
Nadere informatieAnthony van Aarle Maart Tilburg
Water - chemie Anthony van Aarle Maart 2018 - Tilburg Aquariumvereniging Ons Genoegen St. Maartensloop 42 5032 CW Tilburg Website: E-Mail: Post bank: www.av-onsgenoegen.nl bestuur@av-onsgenoegen.nl NL51
Nadere informatieinbreng en heeft als gevolg minder scaling (kalkafzetting in de vorm van calciumcarbonaat).
Mest verwerken Dierlijke mest is vaak vloeibaar en bevat onder andere ammoniak en ammoniumzouten. Men kan uit deze drijfmest ammoniumsulfaat maken dat als meststof kan dienen. Omdat de prijs van kunstmest
Nadere informatiel a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT AXOLOTL AMFIBIEËN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE AXOLOTL BIJ
Nadere informatie(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers
(Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings
Nadere informatieVerzuring en vermesting
Verzuring en vermesting Computer Ondersteund Onderwijs oefen- en zelftoetsmodule bij Ecologie eerste jaar versie 2 - juni 2004 Luchtverontreiniging in Noordwest-Europa 1. Zure regen wordt met name veroorzaakt
Nadere informatieLEVENSGEMEEN SCHAPPEN
LEVENSGEMEEN SCHAPPEN 1 E e n e i g e n h u i s, e e n p l e k o n d e r d e z o n Waarom groeien er geen klaprozen op het sportveld? Waarom leven er geen kwallen in de IJssel? Kunnen struisvogels wel
Nadere informatieGezond verstandavond 14 juni bij Fam. Doodeman te Birdaard
Gezond verstandavond 14 juni bij Fam. Doodeman te Birdaard Doelstelling na WO II: nooit meer honger enorme toename voedsel productie Bertold Brecht:,,Erst das Fressen, dann die Moral Boerderijen worden
Nadere informatieHieronder vindt u een schematisch overzicht van de stikstofcyclus die in de vijver plaatsvindt:
Hieronder vindt u een schematisch overzicht van de stikstofcyclus die in de vijver plaatsvindt: Problemen ontstaan door veranderingen tussen dieren, de vis en hun omgeving. Deze omgevingsfactoren kunnen
Nadere informatieOmgekeerde osmose installatie
Omgekeerde osmose installatie Categorie: Waterwaarden en filtratie Voor veel aquarianen is osmosewater een begrip, waar mythische krachten aan worden verbonden. Voor een ander is het kweekwater met een
Nadere informatieOefentoets zuren en basen havo
Oefentoets zuren en basen havo Opgave 1 Melk en yoghurt Zweedse voedingswetenschappers hebben in 2014 bij meer dan 10000 mensen onderzocht of melk en melkproducten gezond zijn. Het doel van het onderzoek
Nadere informatieWerkblad Waterrapport 1 - Kleur van het water
Werkblad Waterrapport - Kleur van het water Water in sloten, plassen, meren en rivieren kan allerlei verschillende kleuren hebben door de stoffen die erin opgelost zijn. Meestal betekent helder en lichtgekleurd
Nadere informatieDe toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter
De toegevoegde waarde van Ammonium in Kalksalpeter Water en kooldioxide zijn qua hoeveelheid de belangrijkste bouwstoffen voor planten. Van andere voedingsstoffen hebben ze minder nodig, al zijn die wel
Nadere informatieBemesting. Fosfaatgebruiksnormen. Mestwetgeving Wettelijk op maisland: 112 kg N/ha/jaar en bij hoge PW 50 kg P205/ha/jaar 1-2-2016.
Even Voorstellen Pascal Kleeven Akkerbouw/vollegrondgroentebedrijf Sinds1999 in dienst bij Vitelia-Agrocultuur Bemesting Wie teelt er maïs? Vragen Wie heeft er een mestmonster? Wie heeft er actuele grondmonsters?
Nadere informatieWaterkwaliteitsbepaling m.b.v. Macrofauna
Inhoud Waterkwaliteitsbepaling m.b.v. Macrofauna Inleiding Proef 1. Algemene bepalingen. Proef 2. Bepaling waterkwaliteit met behulp van kleine waterdieren (makrofauna). Verzameltabel voor alle resultaten.
Nadere informatie8.18. Zomer, zuurstof en vissterfte
8.18. Zomer, zuurstof en vissterfte Opgelost zuurstof is zuurstofgas (O 2) dat in water is opgelost. Vissen 'ademen' zuurstof net als landdieren doen. Vissen zijn echter in staat om zuurstof direct uit
Nadere informatiedie dit programma zelf willen begeleiden TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS
Handleiding voor leerkrachten en gidsen die dit programma zelf willen begeleiden WATER : BIOTISCHE INDEX TWEEDE EN DERDE GRAAD SECUNDAIR ONDERWIJS Natuureducatiecentrum De Vroente Putsesteenweg 129 2920
Nadere informatieOnderwerp: Eindrapport analyses controle van de kwaliteit van de viswaters in het Brussels Hoofdstedelijk gewest
Verslag : BIM :eindverslag Datum : 26/2/29 Pag. : 1/6 BIM Mevrouw Sandrine Dutrieux Gulledulle 98 12 Brussel Uw ref. : afd NWB/SDU/viswaters 28 Uw gegevens: Contact via: Onze ref. : T 2/775 76 87 T 9/342.81.18
Nadere informatieBelang van goed water
Belang van goed water Dr Guillaume Counotte Wat is goed water? Smakelijk Beschikbaar Niet schadelijk voor dieren Niet schadelijk voor producten (ei, vlees) 1 Waterbehoefte Normale omstandigheden: 1,6-2
Nadere informatieNutriënten: stikstof, fosfor. Assimilatie: opbouw van levend materiaal
Nutriënten: sleutelrol bij de groei van organismen en het functioneren van ecosystemen Jos Verhoeven Assimilatie: opbouw van levend materiaal In de eerste plaats: Fotosynthese! 6 CO 2 + 6 H 2 O C 6 H 12
Nadere informatieScheikundige begrippen
Scheikundige begrippen Door: Ruby Vreedenburgh, Jesse Bosman, Colana van Klink en Fleur Jansen Scheikunde begrippen 1 Chemische reactie Ruby Vreedenburgh Overal om ons heen vinden er chemische reacties
Nadere informatieSPREEKBEURT MAANVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN. l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n
SPREEKBEURT MAANVIS l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE MAANVIS BIJ ELKAAR
Nadere informatieANTWOORDBLADEN WATEREXCURSIE. 1 Tekenblad bij Opdracht 1. Naam van de school: Naam van de sloot of de straat langs de sloot: Jullie namen:
ANTWOORDBLADEN WATEREXCURSIE 1 Tekenblad bij Opdracht 1 Naam van de school: Naam van de sloot of de straat langs de sloot: Jullie namen: Water antwoord- en rapportbladen 2015 1 2 VERONTREINIGING 2a Zet
Nadere informatieSamenvatting / Summary in Dutch SAMENVATTING
SAMENVATTING Ammoniak is een van de voornaamste luchtverontreinigende stoffen in Nederland. Het is voor bijna 90% afkomstig uit de landbouw. De ammoniak komt vooral vrij bij de produktie van mest in de
Nadere informatieAantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL. 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: *
Aantekeningen Hoofdstuk 2: Planten, dieren, mensen BBL 2.1 Namen 1 Hoe komen planten en dieren aan hun naam? De naam van een plant of een dier kan: * * * 2 Hoe kun je de naam van een organisme opzoeken?
Nadere informatieI feel goood! presenteert het Zuiveringsapparaat voor tropische aquaria. Liter/Litres. Liter/Litres. Liter/Litres. Liter/Litres.
I feel goood! presenteert het Zuiveringsapparaat voor tropische aquaria 10-30 40-110 120-240 200-400 400-700 Nu in het assortiment NIEUW met VENTURI Met beluchter Ozonapparaat met venturi voor nanoaquaria
Nadere informatieLesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1
Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Sara Van de Velde Cluster Aardrijkskunde biologie - fysica Groep 2 LS 2 Academiejaar 2001-2002 Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent
Nadere informatieSPREEKBEURT SLUIERSTAARTGOUDVIS
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT SLUIERSTAARTGOUDVIS VISSEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE SLUIERSTAARTGOUDVIS
Nadere informatieWaterleven. Doel: Aan de hand van het determineren van de beestjes die in de sloot voorkomen conclusies trekken over de waterkwaliteit.
Waterleven Doel: Aan de hand van het determineren van de beestjes die in de sloot voorkomen conclusies trekken over de waterkwaliteit. Tijd: In het veld : 60 minuten Uitwerking : 30 minuten Benodigdheden:
Nadere informatieVoeding en gezondheid. Les 1. Water
Voeding en gezondheid Les 1. Water Les opzet Toetsvorm Wat wordt er getoetst Wat is hierbij nodig Wie Theorie toets Theorie Voeren Toets Cees Presentatie Portfolio Voeren en Voeding en gezondheid Voeren
Nadere informatieEen gezonde, heldere vijver
Een gezonde, heldere vijver Een optimale waterkwaliteit Algengroei De Bio Filter Stappenplan voor een zuivere vijver 10 tips voor een heldere vijver www.aquanatura.com 1 Een goede waterkwaliteit... het
Nadere informatieDUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER. 16 mei 2019
DUURZAME BEMESTING EN DUURZAAM BODEMBEHEER 16 mei 2019 Banken van een druivenserre met Krilium. De man rechts is Pieter Michiels, serrist uit Eizer Overijze (januari 1957) (Foto uit het archief BDB) Bodemstaalname
Nadere informatieAquariumverzorging met systeem. Eenvoudig voor een permanent helder aquarium
Aquariumverzorging met systeem Eenvoudig voor een permanent helder aquarium Het nieuwe systeem Voorbeeld Water verzorgen Het nieuwe aquariumverzorgingssysteem van lost alle problemen in een zoetwateraquarium
Nadere informatieHANDIG HET TROPISCH ZOETWATER- AQUARIUM
HANDIG HET TROPISCH ZOETWATER- AQUARIUM l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HET INRICHTEN
Nadere informatieverwerking : wat is een bos?
verwerking : wat is een bos? Leven vestigt zich op plaatsen waar het goed is om te leven. Er zijn verschillende factoren die de leefomgeving vorm geven : levende factoren, niet-levende factoren en menselijke
Nadere informatieBelasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten
21 3.12 KWALITEIT OPPERVLAKTEWATER P Belasting van het oppervlaktewater met zuurstofbindende stoffen en nutriënten belasting oppervlaktewater (2=1) 12 P landbouw N landbouw P huishoudens N huishoudens
Nadere informatie