Waar blijven wii? N,a.v. de discussie 'Man en vrouw vandaag'.

Transcriptie

1 r rc opnrrikidgcd: ':: da \\'c b( sc[ítn.,.)ilcga Dc BooIr B.rn,:l: Gccrr r r'aag,rrrt in lret arlbt', r:a ge\ L'rr Naar het. ', r'n il clt andcrc Waar blijven wii? N,a.v. de discussie 'Man en vrouw vandaag'. d..s. C. d.en Boer In de septernbernraand van hct jaar 1958 krvarn een groot aantal arnbtsdragers bijeen in de Domker-k tc Utrechr. Uir prorest regen de bes)issing r,an de Generale Slnode der NH Kerk in juni van datjaar genomen (me r 2 7 voor cn 24 slcrnrren lcgen) om de ambten open re srellen voor de vrouw. Rccds cerder waren alle Hen ormd Gere{brmeerde kerkeraden door het hoofdbcstur.rr van de Gcr. Bond opgcroe pen om bidsronden te irouden,'opdat de kerk door Gods genadc nroclit rvorden bcw"aard loor een beslissing, r'elke zijnde in strijd met Gods Woord, geen zegen voor het kerkeli.ji< ler'en kon doen venvachten, rnaar schade en onheil zou brcngcn'. (Waarheidsvriend l2juni r 95E). De vrouw in het ambt - eên zwarte dag? Zorgom de kerk. De Lerkdervaderen. Zorgorrr het bclijdcn van de kerk. De Ger. Bond voelde zich a1s op een t\r'eesprong. Velen in de kerk konden zich bi.j een krap meerdcrheidsbesluit in cle Synode niet neerleggen. Ln zo zijt er il de geschicdcnis van dc ladcrlandse kerk van de laarste decenriiën lvel meer diepingrijpende veranderingen gepas seerd, die velen binnen die kerk ontmoedigd hebben. Ds. W.L. Tukker noemde het de zuarrste dag van zi.jn leven, roen de ambten opcngingeri voor de vrourv. Inmiddels schrijven rvij i993. Een vierde tor een derde var alle ambtsdragers in de NH Kerk zijn vroul'en. Het probleem van de vrouw in h"r arnbr lijk gerui.lo.. rcrow, rren t" zilrr. Ook bij een aanral lcdcn r,an de Ger. Bond die cr_ niet zrvaar nleer aan tillcn kunnen. er zich rvel bij leergelegd hebben ofzclfals r,rouw een arlbt hcbben aanvaard. De scherpe kanten zijn er bepaald algcgaan. Andcren zeggen: 'Hier sta ik (ik bcn eigenlijk tegen), maar ik kan ook anders.'gelet op dc giganrische problernen u'aarmce ccn kerk heefi te rvorstelen tcgcn hct eind van de nr,intigsrc eeurv in een geseculariseerd tijdperk, is de hele kuestie van de toc lating van cle vrourv tor de ambtcn een binnenbrandje. Her soorrelijk gervicht van hct vraagstuk rveegt bovendien nier op regen dat van andere zaken clie de kerk op zijn tijd beroeren. Bijvoorbeeld het 'Geding over dc opstanding' Bijvoorbeeld her proces van SaDren op WcB. Wie regen de vrouu'in het ambt is, rvordt overigcns al rvcl spoedig geacht te discrimineren. Heus, het komt met de vrou\!' irr lr-r anrbt op den Juur r^rl,'p zrjn poorle. terecht. Ook in GB kring. Daar hebben ze nu eenrnaal alti.jd meer problemen om met hun tijd mee te gaan dan elders in de kerk. DaarnaasL is cr inmiddels een geslacht van.jongc, ook vrouwelijke tlieologen onder ons opgcgroeid, dat de steeds gebruikre argumen te nog\{'eer eens danig getoetst u,il hebben. Is de zaak terecht zo hoog op te vatten als in t 958? Hebben rve ons eigenlijk nict vcrgist? De bijbelse argumenten contla de vrourv in het ambt lijken bij nacler inzien niet sterk. Ool lijkr de praktijk het re moeren rvinncn ran 'de leer'. Daar zijn de ervaringen van vrourven uit de kring van de Cer. Bond die in het ambt van predikant zijn gaan dienen en daarover authentieke verhalen kunden vertellen. Daar zijn de cri de coeurs van vrourvelijke theologie stualenten die vragcn orn een taak irr de kerk, passend bij hun opleiding. Is de hele krvestie ten diepste niet een 'specialité de la maison néerlandaise'i 'Male chauvinism' 29

2 (een r'erondel.stelling \'an nr\r. drs. N.l\Í. R()()tl. Op hct zcnclingistcrrcirr/in cle oostbloidarldcrr Ligt het allcrnaal z() 2lucicls. Etr is dat sorls eelt bcuijs. dat *,ij nicr op het gocde spoorzirrenl Kontekstueel - een breekijzeí? Al deze zaken zijn nog *,eer ccns lundamcnteel (hicr cn daar ook bchoorlijh lell aan dc' orde gekomen in de Dummers 5 cn 6 \'an,{rrrlatrhr..l, jaargalg 6. Met daarilr de slennrcn lan lrourven (predikanten cn theologie studcr-endenl die zich in cb kring thuisvoclcn. Ook de stemmen van manncn (theologer'i dic langer dan ccn dag over de zaal nadachtenj. Bovcndien u'as daar dc ontmoetingsciagi r,an de \'erenigi g Pr.J. HL,edcllraLer' ^r, lt i'rr': 1992, tijdens uelkc samenkomst de dingelt bepaald nog ccns flini< op een ri.j zijn gezet. op een manicr die heri[nert aall hct befaamde breekijzer dat gezct u'ordt in het belon vart vaslgerocstc posities. Dc teda, rir- rarr K,'r.rrksrue-l rrn, g rrril -err bijdrage re geven in de gevoerdc discussics. Ik voldoe aan dit r,crzoek. ornclar i[ r'ind, d:rt ]iet rijd rvordt, dat hier ook ccn tcgenstem \r'orclt gehoord. En alles éér'i en andcríraal gelezen hebbende, r'oel ik mij inderdaacl fiedrongcrl om wat ik re zegged heb, te Íbrmulcrelt zrls eert tegensten. Laat het meteen rnaal duidelijk ziju, dat ik rni.j il *ezel nog net zo vcrorltrlrs( weet als de manncn brocdcr_s in de Dornke rk in Urrecht Ook nadat ik geroopt bcn ge\reest door en ook na dc verschijllil1g van het boek '.'!íarr ett troutlt i.n bqb.l\ ler\p(íief i\ij herhaaldclijk cn oprrieu* op dc zaak te bezinnen. Ik kan natuurlijk nict ovetwegen orn op alle purrrcn irr tr gaarr. *aa i'r il, r.-rrr rn"r'ir'ë verschil met dc scribenren varl Konlckstueel en de lectores tijdens de dende onrnroetingsdag.,'an'phj. Hoedemaker'. Ik moct ook zeggcn. dat ik mc in cen a:urtal zaken die door hen naar voren zijn gebracht, kan vindcrr. lk brcng die cchtr:r liier niet direct naar voren. orndat ik clan zorr gaan herhalen uat eetclet is gczcgd in het zojui.r gr rro,rrrd" L',, I \l.tt' '.'. Ik zal clus proberen looral op die dinger in te haken, die echt punten vart rradete bczinnirrg zrjn lge\reestl en dic nre dc nroeire val het o\cr-\!cgcn \\aarcl lijkerr. Ort'rigcrts lít()ct Iltc- 'r rr.,l, r 'rrl, rrr-l lrrr,l',lrt il. r.i rr1".. i, blijl-kiczcrr irr wat in het bock'.1írzrr rlt it)ur1.: t, Lijldt l.totpldief is sczelicl. Want daar sla ik nog slccds liclkart aahttr. \roolal orrrdat cle toute die tij irdertijd in dit boek gelozcn hcbbcrr onr ovcr dc positie van dc rr'ouu iu clc golleelre le sprckerl. D:rDrclijk vanuit ric toralitcit lan het Bijbeisc gctuigcrris nr.lt.t. clc man \ rolllr' r'crhou ding li.i. cie cnig legiticrle is. \rooraf nog een tlïcctal oprnerkillien. Orr nogclijk nrisverstanc{ te voolkorrcn. l-, r' rrrrr,.r;l Jo,,r,le t,, r. Borrd rrb, rr',rrrrrr sranclpunt mocl hct kunnen verdrageii, dat hct getoetst l)liji uordcn. Hct is goecl, dzrt de gelcratie lan nu gocd op dc hoogte blijít ran lar clc'r'adereu' ilidenijd hebben ingebracht aan bezu,arcn. tocn de NH Kerk en dc GKN (eindc 50erjaren) in prilcipc alle ambtcn loor dc vrouu opcnstcldcn. Err hl:t is goecl, dat u,e op lezenlijkc vragelr dic rvellicht bij clie vadererr niet opkr'amen, probercn ccr-lijk en zinl'ol in tc gaan. In dc nlccde plaars vind ik, cl:rt clc tijd rtaarin r' ij leven orn zulk een hcrbczinning r raagt. Het onderhavige punt is ortt zo tt'zeggcn'hot itcnr'. \r, l-rcrr ir, e-rr rid rraor.r, sorrrs venr'oecl el verbelcn dc strijd voor cle bcvriidins van de lrourv rvotclt gevoerd. En ik ben vau ner'iing. dat rvc njct volstaan kunlen rrct ons gcschut rc riclrten op cle'geest cler ceut' rnet zijn lirldarrentele vcnr'ording van rr'a( ondcr ons altijd rolkonten zeker uas. Ik bcl ook ber'eicl orl dc hand in cle boczertr vart de eigen rr:rdirie te steken cn rïrc attc vragen, of tij alrijd dc vllru clie ereplaars hcbbcn gegeven die haar tockorlt. Of dat uij de 'buiterxvachr' rvellicht -jrlist gcprikkeld hebbcrr orn (c dcnkcn, dat de vrourv il het Calvinismc sysrerrrarisch tusserr wal ei sctiip is gcr_aakt. Kontêkstua liteit NIaar' clarr lrll rrijn oprrelkilgen ovcr_ \\'at tc bcr-dr: is gcbraclr. Ik houd rnc daalbij rooral aan rlat ik in het Nieuu-c Tcstarlcnt bij Paulus bel tegerrgekortien.!\rat rnij claarin geclurig opvalt is. dar clc ' K o ntcksrualitcir' r'an zijn rl'"',l"oi, r.i, r.e, r i.,la r,611, 1, 1" ro' 1'.r..ir,g van rvar hij in dc Schriltel als hel Gods\\'oord aller tijden hccii gevonden. NÍ.a.u. tat lij ook 30

3 et-lgclrs rroct Ille dar ik nijn positie :k.líarr rtt i tr,rrzr ltt 'ant claar sta ik nog al onrdat dc route i gekozcn hebbcn dc r rolrn in dc!neliik \ anlrit de rruigenis rr.b.l. de de enig legiticmc 'prlerkingen. Om rrkorttcn. Bond ilgenonien r erdlagcn, dat hct i is gocd, dat dc.e hoogte blijlr van rcbben ingebracht : Kerk en de GKN,e alle ambtcn voor her is goed. dat rve : r' ellicht bij dic,robercn eerlijk en. dar de tijd rtaarin zinning lraagt. Het e zeggen hot item'. nict root ttiets - dc stlijcl vool cle rrclt gcr oerd. En ik ar \ olstaan kullnerr r op de 'gccst der :lc lenr-ordilg van nled zcker \{as. Ik 1 in de boezem van r r]re afre vragcn, ol crcplaats hebben rr. ol dat rvij dc geprikkeld hebben in het Calvinisme ' schip is geraakt. kilgen ovet t,at rc L nrc daarbij vooral es(ament bij Pauius rrij claarin gedurig.srualitcir'r'an zijn concrete tocpassing als ]ret Goclslloord. \Í.a.$. \r'at \\'ij ook zrrtlclcn rroctcn zcggtrr orer dc situxli( \'arr (lc gcrlcrlrc, c.c1. clc rr'r-,rrt tarlriddcrl varr dt'.joodsc r:n (l-ilicks Ronrcinsc t clc]d lal Patrlus' rlngcl, hij bt:rtaclelt clc rlirgen slecds varllit ltct grotc vcrlossingslcrk ral Jczus Christrrs cl Zijrr Gccst i:r ltct l:ratst dcr clagcn. EIr ook Irooit los vnrr',rat God clc Schcppcr irr dcr beginnc clcccl. Dat cxclusicrc Lritg:ullispLLnt rlaakt PartlrLs thcolrp;ie hoogst critiscti, -juist ook naer zijn eigen rijd toe. N4 ij dunkt, clat \\'c aan dczc \rijze r'an clocn ook ccn rraatstaf onrlcrlerl rloctclr roor {)1rs th('olír iiscren in de kontekst varl () zc tijd. Wanrccr rvij ari het l:ratste rrit daar dc Opelbaring van Cod tocgaarr, lopcrr rve hct gcvaar dc Sclrrilt rc o\crlrecsteren irlet dc r raagstellingcn van dc cigcn r ijd. De B ijbel kal cian niet meer eclit uitspreker. Daarom hcclt thcologiscrcn' il'kontckstualiteif zijn LritclrLLlkelijke grer)s. Dat geldt ook, als rvij orrze cigcn tradiric svs(crrarisch cririsch sillcn be- \ lagcl op zijn Bijbelse originaliteit. H erm e neutische/exègetischê zaken \Íaar nu ter zake. Tussen ons ligt de Heilige Schriii. En niemand noet zeggcn, dat ook irzakc de vr-aag naar_ dc positic lan de vrourv in kcrk cn s:rrlenlcvirrg uiet gedurig de herrne nclrtischc krvestic in hct gecling is. Niemand noct de zaak bagatelliseren, door tc bervcrcn, dar alles uircilclelijk toch ecn krvcstic is val het rnakcn van cigcn kcrrzcs bi.j de exegesc. S. N{eijers t\kanlcasluul ti schrijft, dat Paulus vanuit zijn 'joods malnelijk 'raster' ren vrou\! getuigt rict) cri via rabbijnsc aígurtlellraricnlerhodcn rnct Schriltrvoorden orngaat. 'En daarbij lik citeer, C. d. B.1 gaat het darr r'inr irr d,,er.re 1,laar' our \\'.rr irr ccl schriftl'oord staat, rnaar orn \{at jc er_tnee doerr ktrnt, ervan kunt rraken, dus oí het zich voor hcr cigcrr docl laat gcbruikcn.'nota bene. Ik noem clit konteksrueel tireologiseren in de ticnde macht. Als mcn hct Goddciijkc gezag r'an het Nierrue Testarrett rvil onciergraven, dan moet nten dat zo doen. Ik kan nre ook geen cnkclc uitspraak van een gereformeerd theo Loog herinnereu, uaarin zo o',cr Paulus' rnalier van orngaan mct dc SchriÍi wordt gespro ken. N{ijn enarilg irr het onderzoek van 'Scripture citirg Scriyrturc' bij Paulus is gchccl arrders.i k rnoct me et steeds ovet venvortdetert, clat Paulrrs, de rnarr clic dool God op weg naar D:rrlaskus is gcarresteercl. orrrgekeerd cn in Zijrr clicrtst genorticrt als apostcl. rtttt rriculc ogcrr, cl.i. nrcl dc oqcn van dc opecstanc t lrr:.rrr.,l, s. 1.flÍr' riga.r l,z,r' -rt' t rt Lr.r.,1i,1,.r, ir t' rrrr, rr', I \, r\ràjr. Vrx;r ons die zich gaarne onclenr'erpcn aan hct llczag varl de Bijbt'1, ook il zolelrt' dczc via Paulus tot orrs kolllt. is clat d:rl ool clc cnige nalicr orn clc SchriÍirvoolclcn izorr'c1 r'an hct Oude als lan liet \ierrlc Tcstamenri rc pcilen. Daarbij gaat het nicr orrr dc bruikba:l-heid van ctn Schrifnvoorcl, iraar ottr 'cle cloor_ Cod ingcgclcl Schr-ili, dic ons tijs kan rrakcn lor zaligheid cn clie onclat ze'thcopneusc is, ook nuttig is (u at nict hctzclfdc is a1s brrrikbaarl tot lcring...' (2 Ti[r. 3:15r). Wil rrel zo'n hernrcleutischc bcnadcling van hct Schliligetuigelis een'geskrterr cirkel' noe- Drcr) (tlr\r,.drs. A. Spaans N{oolenaar), het zij zo. Parrlus draait inderdaacl steeds in dcze, rrl, l r'.rn h, r, rr r r r,,ralt s, IrrrÍiger..igerri. rond. Hij gaat nict zo'speels' trtet de Schriltel orrl als sonrrnigen \vel denken ofzouden rr'illcn. Al cleze clilgcn geldel ook, u,alnccr dc apostcl Paulus orde op zaken stelt Lrijvoorbeelcl in Korirthe nr.b.t. dc positic van dc lroulv. Nicnand denke, dat het aflrankelijk van de koltekst van de eigcl tijd - nrct dc vcrklaring, c.c1. cxcgese van de Woorder van Cod ook uel ienvat alders kan dan t'ar Paulus 'enan maaklc' in zijn tijcl. Dat ttoll\\'ens Paulus val de ntart-r'toulr'r.erhouding binlen de gemeente zo'n punt naakt, ligt nict sirrpcl aan lict [eit, dat hij bepaalde teksten nret her oog op de geestelijle vrijheid van dc vrouu' in de N icuwt estamcntischc gemeente op zijn eigen rvijze interpreteert. De nlan-\'rou\\' r'crhouding is voor hcnr kennelijk een schepselrnatig gege', en, \!aaniec hecl \{al staat ofvalt. Het gaat hier o1r een ordening van God dic alles tc maken hcclt mct de schcpping cn dic ook clot>r hccl dc Schrilt hccn re vinden is. Het is rcgcn deze achtergronc{, dat cle zgn. zrvijgteksten gelezen moeten uorden. À4.a.u,. ook al zouden er hclcntaal geel zu,ijgteksten irr de Bijbcl staan, zou cle Schrilt ons tocir nict in hct onzekere latel rn.b.t. de lrlan vr{)ll\\' rerhouding naar Gods or-dcnins. Vanuit hct hart val Paulus' prediking lkruis eit opstan dilg/rcclr tvaarcl igin g lan dc godclclozc) ko rnen ook hicr_irr dc clingcrr olcrcincl. 31

4 !-l drrr nu enkclc cxcgctisclrc zakcrr nr.b.l. tlc zogcnaarrrclc ztijgtckstcrr. Het \all op. dit ovcrigcils bctroll$barc cxcgctcn izoals Gordort D. Feel cr gccn rnocitc rrtcc ltcrbbcn otn tt'rt rckst als l Kor. l4:3,iv als crd lllossc tc bcschourr'cn. llct hier roolkorrrcndc plotsc lirgc crr olvcnr'achte zu i]ggcbod aau hct :rclrcs lan devrouuel lijkt ct'n vrccmd irrvocgsel, c.c1. aadhangsel tt'zijn, dat hci dirccte r'erlrand "alr de kontckst vcrbreekt cn ilhotrdelijk niet irr overeenstedrnling is nlcl hct geheclvan PaLllus' thcologie, irrzolderheid inzal<c cic vrouw in de ienleellte. l-crr loorj.,lrrr.r, lrji, elo..dr',r' zou rrr", ir' hcbbcrr gehacl rret de door Paulus beplcite vrijhcid lan Cecstcsuirillgcrl door clc vrotl$ ctl rlaaronr rccds in d<: ( crsle eeu\r het handschrift hcbbcn bcn crkt. Zulk een exegctischc stcllingnarnr \rordl Irog al eens verdcdigtl door de mening (o.a. \{. dc Boor in de Wuppcrtaler Studienbibcll, dat als er in handschrifien met vcrzen lieschovcn blijlt te zijrr {ecn aa[tal plaatst ze [amclijk Ira r s er dat op l'ijst, dar de betlellènde letzctr rcccls in dc vroegste ]randschriftcn een 'glossc' zijtt ge\\'eest. Intusscn is hct dtridelijk. dat brl dit soort 'cxegetische' opmcrkilgel wel gc\tcrkt wordt vanuit rooronclerstellingcn die op hun beurt \\rccr gcborerr zijrr uit cctt zeer bcpaalde interpretatie van Paulus' thcologie. H ct lijkt ntij e, Irrer -icr rc lrg orrr 2,, lr r"rrrrir e.êcrr vooronderstellingen dc handel vri.j tc rnaken otn PaulLls' groddgedachtcrr oret clc mart- \rouw r'erhouding anders in te vullcn dan nlcll dal noet doen, \\'arlnccr nrcn ook dc zrvijg teksten daarbij vcrdisconteert. D:rarbij konrt het harde gegeven, dat de gelraaktc lcrzert (1 Kor. l4:3,h,j in geell edkel ons bclrerrrl h;rndschrilt 1op rvelkc plaats clan ookl ontbrekcn. Men kan zich dali ook op dit purtt cchr rvel af,ragen, rvaarom hicr r>p eels nict nrecr de oude exegetische regcl gcldr: lectio clilljcilior melior (dc mocilijkcr-c lezilg is dc bcterel. Mijrr voorstel is daarom orl dcze'lastigc stccu' te laren liggen, totdat hct tcgcndccl irrit dc handschrificn) blijkt. Hctzcllde geldt van een anderc rrcthoclt'dic vaal $oadt aaneie\\'cnd íl[l \'all een 'lasti$c Paulus' af tc kornen. Het Elaat hicr dall ()rn clc I'asloraLc Bricvcn 1rr':rar'in rlc arrdcr'e zgn. z*ijgtcksr tcvinden i\; I 1illr.2:ll\'1. D(xrrclal nrcn - orl inholrcleli]kc reclcnctr clc Pastolalc Bric\'arr aan ccn paulirlist rlrccnr rc Irloetclr tocschr_ijvcr, schrliíi tclclls clc gcnocrncle z*ijgrekst nrccr op il clc richting lan cen trvccderargs openbaring. Ze lordt altlrarrs valt ILet gehccl larr Paulus' thcologie losgekolrpcld. Êrr nict dit al is clan hct lecrverbod aan hct adrcs \ ar dc lrou\\' llcef eel 'z\\'crfsrecn'!ie\tor_dcil ir her Nieu{c Tcsrarnt'rrt clan Woord Gods dat, "k rar"l rdë rill i írr I nr" r''r' r,,' l.r"irrp rr"rgr. \ugrrra.rl.., r' e, 'c i' ' tr,cr ulrr ral. onzc problcnrcn af te korrlcn. Soortgclijkc dirrgcrt lrlnnen gcztgd \rorc1tl1 nr.b.t. het'liaaie rerhaal' ran ecl rroutclijkc apostel, cloor solrlnigc'r)au\rkelrriger' olldcr zockcrs van cle ]raldschri{tcn olltdckt irl R()In. t6:7 jlrnias zou een nranrrclijkc latcr'e \erbas t<'rilg zijn \ an dc oorspronkelijkc lrourvelijke Junia, gcsclrrapt orl'liaucnlcinciliche' rrroticr'<:l). L.crr legendc die door nru. ds. l\1. Teliourv Stcrk op lust van 'tctr tcrzakc kttnclige Bonder' kcrrnelijk log rrorclt gcloold (Konlcksruecl Ecr exegesc dic dc vlouivclijkc apostel rnoct rccidcn, rnaar dic ir lcitc simpcl ojr slrggcsric berust. Allcclr al om iret Ícit, dat lat r'anjunias uoldt geuegci i'r'crrlaard oncler dc apostr:lrri I zonder slag ofstoot worclt tlitgclcgd als clat zij zclfeen verrnaardc apostcl rvas. \{at cchter en clat ligt txl clc hand ook l<an bctckclcrr, clat zij bij dc apr>stelen ter gocdcr naarn beliend srorcl. Scheppi ng-herschêpping Nog ccn trvecde punt u il il tcr spr-akc brengen. Hct hangt nlct he{ ecrsrgcrroenlde rrauw sa nrcn. ll kom daarmce tcrug op $at ik ecrder nocmdc: hct gehecl varr Paulus' theologic. Nir:mald zal t illcn oltkenncn, dat op clc achtcrgr'ílnd vall Paulus' orrrgaall rttct hct Schriftgctuigclis een zccr specifit:k zicht op dc rerlroud:r'e.' )r-py,ir.g cu Ir( r., I ( I'l n.s \.r lossingl een rol spctit. Dat kornt ook tot uirdrukkirrg il c1c rrijzc \raar-op hij olcr.lc.,crhorrcling \'atr) lnzln cn vrou\r' binlrcrr clc gcniccrrte spreckt. Dc vrourv kr_ijgt haar eer-clic haar orrtgaan is doot dc zondelal- lcloor het gclroll irr Christrrs cn in de galeiri varr C-iods Gccsl \\cer lerlrg. Dat houdt irr, d:rt zij op haar s ijzc cr plaats r oluit dcr'lt irr hct becld r an Gocl 32

5 dl' arrclclc zgtr. rl. l:l l\'. Do()1d211 rlrrr dc Pastorale tltctnl tt tll()clclt t. dc gcnoerttclc : ichiing r atr cel \ ordt althalls \ all reic losgckoppcld. 'rbod aan hct aclrcs :ri:tecn ges ordeu l \\'oord Cocls dat lcr'ctr'tocpassilg i\ cr- nict ollr \':lil ill.. -.?,,.,1 \,,,,d,,, r.. (fn vroll\\elijkc :r. Lctrriger' orrclcr- :t ()rlrdek( in Ronr. - ijkr latcrc r crbasia-liikc \ rounclijke -:circlliche motic- ::i'.cl>. \l. Terlous.c.LllrcliFc Bolldcr' :.1 Konlckslrtctl, r,)u\\ clijkc apostcl :-;eirc 'irlpcl op r:-. hct Ieit. dat r'at. r'r:11aar d olld( r clc, r, 'i oldr rrirgclcgd i( Jtosiel \raj. \\Jal i. irand - ook kan :,:rclrn Íer gocdcr,in g :a: rl)rakc llr cngcn..::,,trrrde tlau\ sa :n,rc lat ik ecrdcr,-r,-.rr'ihcologic..:_.:ran. da( op clc,! r'-gilarl rllcl het :.ririck zicht op cle ::.:.chcppin i r et l:: konrt ook tot '.;roir hij or cr dc r:,rul binnen dc ^ i.rilst haar et'r clie : :ij.\ al. door lrcr. lar c n var Gods :: -ir. dat zij op haar : ::, r ircclcl r an Goci Tljn. Hct conflictlroclel il cle nran vroll\\' r_clatie. door dc zonde in stancl gehorrdenl rlag \\'eer cen harnronierttoclel $orclen. Gocl schiep dc mens ÍAdanr) niannclijk-r,r'ouuelijk 1Ccn. l:271. In dc gestalte van een 'twee ccnheid'. Iu cleze uezens ccnhcid ocfcnr dc rnens zij ri taak als bchccrdcr lan cle scht'pping uit 1'rrcnsen dic hcerschappij liebbcn ovcr...' rgclr.1:261. En zo kan Paulus dan ook in Cal. 3:28 schrijverr, dat in Christus gcen nrarrnelijk rrou*elijk is. In hct gcloof rvordt hct couflict opgclost crr cie tegenstellirg opgehevcn. Zo llaat het ook toc mct tegenstcllingcn (conflitenj als dic tussen Jood heidet err heer slaal Paulus sprcckt echrcr nrct trvcc rvoorclen. Harmonieus verbondcn rret de gedachtc van de 'nr'ee eenhcicl' \'an rran err ',rourv. in dc schcpping gjcgcvcn, is daar ook hct dicpc bcsef, dat man en lrouu, clk hrrn onderscheiden r\-czcn cn beslenrning hebben. En dan rvordt bij Paulus Gen. I niet tegeu Gen. 2 uitgespccid. ln Gen. I namclijk nrogc stcrkc nadruk vallen op de eenheid r'an man en vrou$ in het sanrcn bccld van-god-zijn. In Gen. 2 rvaar de schep pilg van de vrouw explicier aan de orde komt, is haar'hulpe tegenover zijn' geaccentueerd en daarmcc haar- cigenhcid/ verscheidenheid. De man heeft cr éél tegenover zich r'r'ie hij zich ver- -u rr r' oorj t. War r oor dc r r our' eerr po'ir ie r a r 'ondervorpcnhcid' mct zich mecbrcngt. Man el \iolnv voegen zich te zamel (in geu'illige onderschikj<ing aan Christus en aan elkaar) onder de leiding van Christus. E.rr de vlourv doet dit op haar beurt binnen de eenhcid van haar rclarie nlct Christus cn mct haar rnarl - iegenover de mad (vgl. EÍ. 5:21, 24; I Tim. 2:llw). Het is vooral als nen bedenl<r. hoczcer dc zondev;rl rnet zijrr integr:rle repressie juist hier orn de hoek komt kijken goed zoeken naar de Bijbclsc betckcnis van dit rvoord 'ondcrworpen heid'. Hoe men her echrer ook rvendt of keert, het Grieltse grondwoord kan moeilijk iets anders betekenen dan een zich voegen naar.. - Zo heeft zorvel dc nran als de vroul icdcr ecn schepsclrnatige eigen aardigheid die pas r,eer goecl tot zijn recht kornt in het hcrstel van het bccld van God. Er zo interpreteert Paulus cle gcschapenheid van de vroulv naar ]ret beeld \an Cod clan in \\at ue kunncrr rocrrrcrr 'inclusicvc' zirr. D.rv.z. dat hij de vrourv via de nral lclus ook irr algclcidc zinl zict dclcn in hct bccld-gocls zijn il Kor. lll. Zi.j is in de nran begrepen. En de ni;ur kan zijn 'heerlijkheicl' ccrst rccht krvijt ria dc vroul'. \bor de positic van dc vrouu'bcrckcnt clit allcs, clat zij bijvoorbeeld profeteert in her midden der gcmccntc, nraar in hct svnbool van haar hoolilbedelking daarbij rvcl tot uirdrukking brengt, dat zij weet waar zij staat. Verder ook (ncgaricfl, dat zij rlaakt tegen een interrurnperelld elr provoccrcncl optreder in cle gerneente cn daarom ook rveer rc zrvijgcn (1 Kor. 1,t:3,1\'). L.l tcrrslotte tlekt de apostel Paulus dan ook ccn grens, rvannecr- hij in het zogenaamde lccr'" crbod van 1 Tim. 2 schrijfr, dat de vroulv niet zal leren. Wat in de situatie val toen nicl anclers kan hebben betekerrd dan dar dc vrourv in de overdracht van de apostolische leer geel lcidinggcvcnde plaats is toegekcnd (zie verder onder). lk denk, dat Meijers geli.jk heeft, rvarrneer hij van Paulus zegt, dat hij hiernree nict alleen denkt aan de r.rourv in hcr nidden der gerneentc! maar dat hij hielil tevers het modcl vindt voor de positie en lunctionering val de lrul,r' in I'uselijk, rr nraar., happil. Met dit alles nu is rlaast de rvczcnli.jke'twee eenheid' r,an rran en vrou\r' ook de schepselrnar.be r, rr, heiderrlreid r,rr L, id-rr ror rrir drukking gebracht. Binnen de in Christus vernicuwcle eenlleid is er ook volop ruimte voor de bcleving van die verscheidenheden eil vcrschillen. Ik schrijf dit, omdat ik rreen, dat drs. W. Sreenbergen op de Hoedemakcr Lij-errlorrr.r 7iq l1-r!er'lag up Jir purrr nier zuiv"r [.rrn..lcerr I cn l.bcn.rcll trg t\ nó8 \!àl anders dan cen verschil. Zelfs heilshistorische vcrschillen zijn wat Israël bctrcfi mct Goigotira cn Pinksteren nict pcr dcfinitic ucg. Wij doen er goed aan - tegen de geesr van modcrn Ièminisme in vast te houden aan deze rvezenlij ke verscheidenheid van mau en vrourv. Helaas is het mode gcl'ordcn om allc ondcr scheicl tussel rran en vrourv lbiologisch, psvchokrgisch, lunctioncel) tot rul te reduceren. Dat valt $el te lerstaan, geler op het Íèir, clat cle vrourv simpei op grond van haar cie;cn 33

6 geaardheid is vastgeprikt op ecn tolpatroon, uaardoor- zc per definitie cle rninderc van clt rran ntoest \!ordcn, Toch is het dunkt mij lrotll eert Íirnctiolralistische trend in dc thcologic (denk aan H. Ber-khof in zijn anrbtsrapporti die ons hier rnisleidr. Hct zou dan ook gocd zijn, als bijvoorbeeld dr. F.G. Innniuk vanuit dc olrtologic nog ecns zijn licht liet schijncn op bovcngenocrrdc zakel. Zijl bezuaren tcgen de vrouw in hct arnbt zouden dal tlcl ccns gerrichtvoller kunnen uit',allen dan nu het geval is in zijl bijdrage ir Kontckstueel ( w). Laat ons niet vergetel. dat de lvortel van her gelijkheid'denk, n in l"m r'r' r., h, zir. t.r'rq re vinden is in de zondeval 1Gen. 3). Als Paulus al in de konrekst van zijn tijd tegen dit krvaad hccft rvillen rvaken, hoevccl te meer uij, nu uij ool binnen dc kcrk op drilt zijn gcraakt door ccn gelijkheidsdenken waaraan nr.i. zorrel de ntan als de vrourv il hul eigenheid stuk SJaan- Voor zover ik kan oordelen gcclt dr. L. Zlvanenburg in zijn lezing op dc Hoec{eniakcr conferentie cle goede ricliting aan, rvanneer hij vrij uitvoerig ovcr hct bccld Gods schrijlt. Wanncer hij het echter heefi orer hct arnbt, maakr hij ons op geen enkele wijze duidclijk, hoe hij de door hem geschctste.,er-houclilg man vrorlw (met ieder eigen verantl'oo rdelij L hedenl zou rvillen zicr'r functioneren binnclr het ambt. Dat iaatste zou hij eigenlijk rvillen. Maar Zrvancnburg weet natulrrlijk, ret als ik, dar dat - geler op de historische ontrvikkelingen in het Gerelbrmeerd Protestanrisme m.b.t. hcr ambt en gelet op dc nivellcring varr alle arnbten na l95l (NKO) ge\!oon niet kan. Dil-ferentiatie bilnen het ambt, een gedachte dic indcrtijcl door I-1. Ridderbos is verdcdigd, is liet (meer) mogelijk. Al rrier al r,alt her niet iri te zicn. hoe in dc openstelling van alle anrbten voor de I rourv id onze tijcl, og op één of andcre uijze rccht gedaan zou kunnelr $,ordcn aan het $ezenlijkc orrderscheid dar Paulus aar'ibrengt in het rvezen en functioncren van de vroulv iu de gcmccnte. Charisma - ambt En dan nu nog het laatste punr dat ik aan dc orde rvil stcllen. Het punt van de verhoudirtg char'isma anrbt. Over^ de charisrrratischc geleding r an dc gerrrecnte is in lrct bock '1lr?/r o itatftl. hct nodigc gesrhleven. Ik houd het erop, dat daartrtee een zckcr eycrt$icht is aargeblacht tusscn \\':rt older ons altijcl is genoemd: liet algcrrrcne el hcl bijzolrdcrc ambt. l\'1.i. \'raapir het Nieurve 'l cstatrtcnt daaront. Eén punt oet ik echtcr rracler toelichtcn. De geda, I'r'. da' dc gclutigr vr"rrr' rcrr I,t..r, i lal',l-, lr irr "ll. g.,'e rjrr d- L-c\1. nadr rrit I g",, p, rr 1,,'-i r- ziirr orrr dr' y',i,",.,uir rc oelènen, is door nrrv. H.B. GraaÍlaIrd nog al bchoollijk bcstrecle lkontekrhccl ). Zi) pakt deze gedachte echtcr niet goed op. Stcl: cen gcmccntelid (m:urnelijk of r,rourvclijk) hcelt de gave vau het leren gekrcgcn. H oudt dat dan in, dat clat gcnreentelid orer de vollc breedte (op elk tcrrein) \'an de gemeelte zich geroepen moet rvetcn om dic gavc ook uir te ocfcncn? Dar is roch nooit het geval, met gecn errkele p;ave van Gocls Gecst. Paulus spreekt eerr rritdrukkcli.jk leenerbod uit aali hct adrcs varl cle vrourv in I Tirr. 2:1 1\'. Hct zijn rnanrrel aan rvic de 'didas kalia' is toevertrouwd 1r'gl. ook Tit. 2:l ). Maar hi.j ke nt rvel degelijk ook andcrc situaties rvaarin hij vroulvcn aanbcveelt oltr te leren. Thuis, rvaar hct.jongc wcdurven betreft 1in eerr soort huiskatechese; I Tim. 5:4; r'gl. ook vs. l3). ED rreer algcmeeni oudere vrouwerr (Tit. 2:3; Gr.'presbuticlai'; sic). I ri\eerl \eêl're.jjd B.r!F'lorl re Pr.n.ncl \ vcrscheidcnheid in leersituaties. Niemand echter moet met zijn (haar) gavcn op clk tcrrcin acticí r'r,illcn zijn. En ieder moet er zich van belvust zijn daartoe door God {en de gerneentel geroepen te zijn. Overigens is hct aan mu. Gra:rflarrd orrt uit te rnaken, \r,at Palllus mct I I irn. 2: I l\r Lrdoe J l,an lr-hl'rn r'anrreer zrl dc gedachtc, irr het boek ',lidn en iroutt.' lerdedigd, namc)ijk dat het hier gaat om een lccrolcrdracht in de gezagsverhouditrg van de presbvters tot ale geneentc nict rvenst le aarvaarden 1r'gl ook ondcl andcre Hand. 20:28\'\1. Over het'arnbt' hebben rve in het boek','liarr rn i)t o1oa).' nindcr gezegd. Hct is in clk gcval ieen '2unbrsrapport' te noemell, zoals mw. Spaarrs Moleuaar cloet iu hirar lezilig op de orlnoctilgsdag van Hocclcmakcr. O p dit punt 34

7 It r halismatischc :::tcr ltot'[.]íari err c\ er. Il houd htt :icr ercll\richi i5 :icr ous altijcl is :-. hct bijzortclcre irlr\\ c Tcstaltlcllt it-r Ioelichrerl. De r r,rurt icn princi ic Gecst. rlaar liet e r,rt t, rrr'irr uit tc ilaaílalcl nog al :.;,i 6.5.2i i. Zrj '., r:et gocd op. eiirk ofr rour'eliik;,i:cgen- Houdt dat.ic or er de rolle de genrecnte zich iie garc ook uit te '-er ge\ al. nlet gecll Paulus spreekt ee:t aan hei adres \'an ti zijn nanlen aan,rll. d r gl. ooktit. 1e lijk ook andere r aanber eelr om te e r, cdrrrt-en bctlclt 1 Tinr. 5:Jr r gl. ook l: oualcre \ roll\rerl :ic. ont te lcrcll ell cr is.rualie5. \ietnalld 1ar cn op clk terrein :loe t cr zich van rd en de gcmeelrte) rs is hct aan mw... \\'a( Paulus met I ellben, \ralinecr zij l tltl fn rroll ) 'i hier gaat orr cen 'r erhouding lan clc rlre nict \rcllst tc iel anclerc Hand. in her bock',lltrt rn Her is in eik gcval oenrel, zoals rlrv. haar lezirrg op dc rnla[cr. op clit punt Yraagt het bock ilus zeker orn een \'erïolg. lk ^ar ook rri( 111r cr licí rrií\',crrp ovcr tc zijn. Stel dat ik dat al zou kunlrerr. Intussen is (\r)ora1) uit cle kling ran Zuid Afiika:rnse thcologen een boek verschenclr i. Otr4ànneetde Anptbedtening; rcd. PieterJ. Ros- 'o'r,'l Kl-ri.dorl 1q88. s"ar r'ij rl olze sinratie zekcr onze winst mec kunnen doen. Àl rnet al \r'ordt het Gereiorrreerd Protestantisrle lcl gelcnnrerkt door een ambtsvisie die naar rlrijn iuzicht bcpaald nrecr is dan ccn vrij 'rvillekeurigc' greep uit de leelhcid val Nieurv- (csrarnenlische Scgevens rn.b.t. het gcmcente zijn. Deze arnbtsvisic is ook bcpaald rreer dan,'rr rerbijzond"rd, uin'-rl,r'g!jrr r'dt \\e irr het Nicuue Testament aan charismatischc bedicnirrgen tegerrkonren. lk sluit rle aan bij dr. O. Noordmans dic'dc ambtcnleer van hct Gereibnnccld Protestantisme een Schriltuit leggilg van $ereldhistorische maaf heefi genoemd. In 1965 nog, r'lak voor dc operrstelling van het predikarrtsanrt>t voor de vrou\\ in de NH Kerk, schreel pro[.dr. A-A. r'al Ruler: 'Dc Hcrlornlde Kcrk bevindt zich rcn aanzien van de toelating var'i de vrouw tor hc! arnbr van dienaar des Woords kennelijk in een impasse, die in de grond een theologische irnpasse is.' Het lijkt mij in elk geval niet geradcn orn aan cleze'thcologische impasse' te lvillcn ontsnap 1,611 innl r311rir een laag-arrbr"lille oprartine lan het instirutaire kerk zijn de vrou\!' in het anrbt re rvillen helpcn cn daardoor de Gcre fomreerde ambts]cer op zijn kop te zetten. Dat is trend gclr,orclen in het spreken over het ambt in de NH Kerk sinds H. Berkhof zijn 'ly.zl ii- er aan de harltl neí het anbt?' (1969) schreel. Ecn hvper laag ambtclijke redenerin5j vilrd ik het ook, als mrc. H.B. GraaÍland (Kontehstueel ) de aard l'an hct gezag varr het ambt en de aard van hcr gezag v:ru het charisma geheel gcparallclliseerd wil hcbben. Er is in de rvijzc rr'aarop Chrisrus Zijn gcrnecntc toerus(, ook nog zoiers als het instirutaire. El al zijn alle charismata {inclusief die van apostel, cvangelisr, herder en leraar) inhoudeli.jk qua gervicht roor de opbouu' varl de ge reente van even gr(x)t bclang, dat betekcnt niet, dat er l)ij1'oor Lre, ld rrbi I '1,1r- purrr ',arrd-tocrrr.tirrbrarr de pjerneente gcen sprakc zou zijn van bijzonclcrc gcnrecrrteftruderende flrncties (c.c1. arnlr rcnl. Dar bijzoddere, ir)chrsief het gezag dat cl:raluit voolnlocit. hccft voluit rc nlakerr rnet ccn'instclling' r'arr Christus 1'somnrigen heeii grllc\'e]r tot..'l ed nict rnct pcr-soonsgeborclerrheid lzie '.\Ian tn lrruu.t...', blz. l3tjvr,l. \ 1.;. r'., r i.ore de rorrrrirrg, n r,'-r'u'rirg rarr cle gcrnccntc rneer te zl'ggel dan rvat rvc Lunnen zeggen vanuit het al6jcmccn arnbt aller gclovigel dat'uit de doop orlhoog kruipf. M. Luthcr hcclt rl.i. vanu,ege het dreigend imperialisme val de'dopersen'later terecht op het institutaire van hct kcrk-ziju en het artrbl dc nadruk laten vallen. Hcr is zeker liet gemakkelijk orr in hct Nicuu,e Testanent de prcciesc plaats en lunctie van de Jeidinggevcnclen in de gemer:nte te ontdekken. We r'rioeten er rekening mce houdcn, dat cr ()p dit punt sprakc is van een onnvikkeling in de richting van dc ouderling en de diaken als liet a.lr-' r:,rr dr gellrrêlrte D, :n.riru, rirrp \'arr dczc lcidinggclcndcn, aart u,ie het opziclit en het beleicl in de gemeente rras roeverttourvd, heclt de apostel Paulus echter van nrect af cn overal \:oorgeslaau (Hand. 20; Fil. l:t; de Pastorale Brieven). Het is even$el duidelijk, dat de taal van hct lcidinggeven in de eerste chdstengcmccnten werd uitgeoefènd in een harrronicuze sarrrerthang cn samengang nlet de beoelening van velc Ceestesgaven, aan de Eiemeente geschonken. Mcn kan ook zeggerr, dat dit leidinggeven zeif een door de gemeente met oplegging dcr handen'crkcnd charisrna' rvas. Nicts $'ijst cr echter op, dat in de eerstc christengerreenten dezc institucring van de 'ambtcn' ren princip:rle resultaa( w'as van cen verral van het charismatische. Zoals ons de laatste tijd vaak is voorgehouclel. Dar her inmiddels in de loop der eeuwen uel toi zlllk een venal van hct charismatische kr,am. is diep re betreuren. J. Calvijn, van rvic helaas altijd alleen verteld r^rordr, dat hij de'charis rrrata'rrret het apostoliscli tijdperk liet ophoud' rr. ar lrr lr-r nnrl,r, k-r!an de Gec.rr \gd\' ll; la Korinthc een stuk arrnoede, ja'straf op onze ondankbaarheid'. Hr.1 schrr;li in zijn corrmentaar op I Kor. 14:32: 'Uit dczc plaats van Paulus nag lncn verstaan, hoe uitneniend schonc olervloed en verscheiderlieid van gccstclijke 35

8 gocderen die gcmecnte (Korinlhcl had. Daar \\'aren san)enkorrstcn dcr pr()leiell, zodat nlen rnoeire had om de beurted onder hctl tc vcrdclcn: daar rr as zulk cen grote \'cr'sclleidert heid van gaven, clat cr overrlocd u'as. NrL zicn lvij onzc klcinheid, ja arnocdc; maar dcze stral' u'ordt zeker om onze ()lalankbaarireid opge_ lcgd: rrar r Lr, i, hd len c,,d' zrjrr r,ii I uirgeprrr e n Zijn goedighe id is liet vermindercl, maar l'ij zi.jn noch bekrvaam noch u'aardig onl Zijn gaven te ontvangen. Hoervel, cr is nog overvlocdig licht en lcring genoeg, zo cr maar gebrek ware in cle begeertc cir oe{èning der godzaligheid cn in de vruchten die daaruil voortkodten.' Maar waar Lomt gcnocnrd venal in de charismatischc gclcding vad het genrcellte zijn darl precies vàndaan? Is het te $iitelr aan hct 'saulsharnas van de statische gcrclorrreerde ambrsinr,ulling' (m\\'.drs. M. Terlouu-Sterl; KontehstLLetl 6.6.7)? Het is altijd cen hoge gooi om historisclie vcrh()rdingen in hct GereÍbr rrr-t r'l Ptorr.ranri rle re 'il1"r' I' I,rtsPrnii ' rr ren in posities dic in dc t)rcologic val de Relormatic zrjn ingenomcn. Wel lan rvorclen gczcgd, clat de wijze vaarop hct arnbt rrcrd uitgeoeíèncl in de pleschiedcnis v:lu hei Gere lorrreerd Protcstaltislne en ook onder ítns solns nrecr plaalsvervangertd dan baarlllrcke cl rverkre voor cle charismatische opbloei ran cle Eenlccnte. Uitzicht? Wanneer ik mc nicr vergis, is er op dit punr onder ons iets rvezenlijks aan het lcranderell. Ecn belustrvording \!àarover rr'c ltoopvol Elestemd niogen zijn. Theologie is geelr exclusieve marrlrerlzaak. En ook gecn zaak van kathcder en kansel alleen. Gclukkig brcckt clit besel in onze tijd ook ortder ons,1.,,,' In hcr bock ',\Ian en rroutl..' is gcjroogcl o1r basis van vat orts irr tict N icurvc Testamr:nt or er de ordcning van het Bemcente-ziin gclcerd \r'ordt, her 'algemene' el 'bijzondere ambt thistorische aancluidirrgen) naar elkaar toe tc buigcn. En dat net gecrr andcr cioel dall dztt daardoor l cer dc ruimte zou olrtstaarr voor ccn recht functionercr van dc gcnrecnte imalrr)ert rn \r,ilr\\cn. r /, r'r \, r\, lr-ije. ru.-r i-. \,oor'ccr sr zoek ik claar ook ecl antrvoorcl op de \raag naar dc ilizctbaarheitl' \'atl lhcologisdr g-,1r",,1,r, rr"r.t'' r ll \' \L t\ r,d.,r \',r rr' gcnocmd bor[ is gcschlcven op blz. l8'lvr'. ten punl is ook. of rvij nrct aan\aarding vall ercnzcrr, bcreicl zijn orn ook bllitcn het ambt op cvcn vitalr puntcn bezig te ziin als arnbts dragcrs. Wat dat betreii hcb ik veel uaarclcrirtg voor \!al m\r. cls. N.trÍ.D. Nictruenhrriize over zichzelf schrijlt in ]razrt ecrstc u'erkpcriodc in /o.-'.rn -r.z, lcr rri, roor lr,razl Á,,,', rvaar het tenslotle bij haar op uitliep (ccn rolledig p red ikan rschap). En al kom ik in het r'clhaal varr rttt. drs. r\.m. Kool wel eerr zektte vcrltgerrheicl tegcn, ik ben het nict haar cens, als zij de (mogclijke) plaats valr cle theologisch ecs(to()ldc vr.trlr\l Dict uitsluiielrcl rr'il zicrr irr het kader van dc arnbts\ raag, nlaar vooral ilr hct kader lan de rnissionaire liemeeltc l,(rnl.hntu.l \. lk iocm clit ccn ccht iraxi rnlln optie orrl cclr \!ooral \'an lll\! H R. Graaíland te gebruikcn. Ik rncen ilclerclaacl. r:lat dc Get. Bond bcreid moet zijn cn ook is ortt zich op het l:arsr gclocnrdc ernstig tc bczirrncn. \\ratrnccr Ir ii riat nict zou cloel en zich 1n.a-u. uit allgst zolr blijvcn alsclierrlerr tcgell onge\\'cllsic ont\\'ik kelingen, zou dirardoor indcrdaad \!el ecns ccn nrcntaliteit irerordcrd kururen wordcn. die ik r'ooral in dc bijclragert van lr_ou\\'crl id Kotltcksrueel tegenkom cn clie op hct rolgclrcle neerhomt Dc Bond korrtt Yoor_ ccl_st echt niet tcrug.lp zijn bcz$a:rr tegei dc "r-ouu'i hct arnbt, hcelt ook gceu antwoord op de clringcnde vraag van vlourvclijke af.gestudccrdcrr, t zrar zij rriee nogen docn. Dal maar dc Bond uit. 'Zij cloct ziclvcll zeer tekori cn leelt onder dc rnazrc ilirr,. ds. NÍ. Terlourv Stcrkl. 'Dc wcrcldcn liggen zolet uit elkaar' aldus clr. F. G. Imlnink (in Á r?rt.*jl?r.r/ 6.6. I 11. Aail clc cnc kant: ccrr Bond clie cr nict orer picker-t een uitnernelcler rvcg tc vinclen en zich afscherllt tcgcn cel blokkacle tegcn clc geest dcr ccu\r. Aal cle:rndere Lant eel aantal gctrrsrrccrdell die het ger oel hebbcn nict nrce te rro6len docrr. Blijfi oler: uat meeuarighcid naar clc kant van kerkeraclcn dic geel rrouu in hct ambt hebben 'Dc Gcr. Borrd blijli n.i. hct antrvoord schulclig op cen lceiricrnc vraag viur rrourvclijkc thcolo- 36

9 en adnt'oord op de d' van theologisch :n;iis naar rvat in en op blz. 184w. t aanrtaarding van 'L buiren het ambt 1 re zijn als an-rbts il r eel s'aardering ieursenhuijze over ste rrerlperiode in en zekeí niet voor u op uirliep (een n al lom ik in het.ool rr'el een zekere her mer haar eens, tan de theologisch luitend rvil zien in ag. raar \ ooral in iíe gemeente (1{r?rlit een echt maxi :r:l r-an mrr. H.B. r alt*'oord schuldig lrourvelijkc theologie-sruderenden die zich van harte verbonden \{'eten mer wat de Ger. Bond voorsuar in de NH Kerk en die zelf nooit begecrd hebben het predikanrsambr te bekleden. Eer legitieme vraag naar een raak invulling die past bij de door haar gevolgde opleiding. Opdat zij niet blijvend het gevoel hebben op een cilandjc te opereren' (rnw. ds. C. de Boon Kantefutueel ). Misschien kunnen zij zelf in goed sarnenspel met de Ger. Bond ook eens wegen wijzen, waarlangs hun vocc zou kunnen gaan. Om terug le komen op hel begin ran mijn ver haal de Domker VUrre, ht i5 nrer $ eg re denken uit de geschiedenis van de Ger. Bond. Het kan zijn, dat iemand zoicrs zict a1s ccn symbool van isolement. Er is weer een 'sjibbojcth' bij gekomen. GB : tegen de vrouw in het ambt. Vergeten we echter niel dat isolement een beweging binnen de kerk als de Ger. Bond ook kan worden aangedaan. Zo goed als'sjibbo leths' ook kunnen worden aangepraat. Wat rnij betrelt blijft de Ger. Bond staan waar ze in 1958 stond. Ik sta daar ook nog steeds. Maar il vind wel, dat wij ons geroepcn moeten r\'creti om een weg lc wilzrn die uirnemen der is. C'cr. Bond bereid zich op het laatst en. \fanneer hij dat ur. uit angsr zou rngertenste onnvik 3Ídaad \rel eens een ren r.'orden, die ik Íouwen in KoDtek op het rolgcnde r'oor eerst echt niet :n de \Tou\{ in het rord op de dringen gesrudeerden, ulaar rnaar de Bond uit. n en leeft onder de ;-5terk,. uir elkaar' aldus dr I t 1. Aan de ene :r over Piekert een r en zich afschermt de geest der eeurv. Lntal gelrustreerden nee te mogen doen. 'id naar de kant van )u1i in ]ret ambt 37