Correspondentieadres: Secretariaat kinderoncologie/hematologie, ZH 9D18 VU medisch centrum De Boelelaan HV Amsterdam

Transcriptie

1 Correspondentieadres: Secretariaat kinderoncologie/hematologie, ZH 9D18 VU medisch centrum De Boelelaan HV Amsterdam T: F: E: Tekening voorzijde door: Jip

2 Inhoudsopgave 1. Voorwoord Patiëntenzorg Medische bijdrage Shared Care Verpleegkundige bijdrage Afdeling VKKB Polikliniek en dagbehandeling Onderwijs en opleiding Interview met Christine de Vries Interview met Marc Jansen Onderzoek Inleiding VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker (VONK) Laboratoriumonderzoek Klinische studies Overzicht van add-on studieprotocollen Behandel- en studieprotocollen waarin VUmc kinderoncologie participeert Interview met Suzanne Gordijn Late Effecten en Kwaliteit van Leven Samenwerkingsverbanden Internationale samenwerkingsverbanden Nationale samenwerkingsverbanden Samenwerkingsverbanden van SKION/LATER (alle kinderoncologische centra/sct Nederland) VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker (VONK) Internationaal outreach programma Medewerkers en organisatie Organogram Medewerkers in 2009 en bereikbaarheid Wetenschappelijke activiteiten Wetenschappelijke stages Onderzoeksverslagen Wetenschappelijk onderzoek overzicht lopende projecten Cell biological features and drug radiation resistance Late Effects & Quality of Life Outreach Citation Classics Wetenschappelijke output Artikelen en dissertaties Abstracts VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker (VONK)

3 1. Voorwoord Geachte relatie, beste collega, Voor de kinderoncologie-hematologie van VUmc was 2009 een jaar van stabiliteit op de meeste vlakken, en een gestage groei van onderzoeksactiviteiten. Natuurlijk is er wel het nodige gebeurd, en daarover informeer ik u met genoegen. Ik noemde al ons onderzoek, en daarbij is VONK onmisbaar, naast landelijke organisaties zoals KWF Kankerbestrijding en meer en meer Stichting KiKa (Kinderen Kankervrij). Met alle gelden die beschikbaar komen kunnen wij meehelpen aan het verbeteren van het lot van patientjes met kanker. Intern was er ook de belangrijke beslissing om voorbereidingen te treffen zodat wij de JACIE accreditatie aan kunnen vragen in Daarbij gaat het voor VUmc kindergeneeskunde om een vergunning voor het uitvoeren van autologe stamceltransplantaties, in eerste instantie bij kinderen met een oncologische aandoening. Overigens is de term autologe stamcelreinfusie beter, immers eigen hematologische stamcellen worden bij deze procedure aan de patiënt terug gegeven, na eerdere afname uit het perifere bloed. Dit alles wordt uitgevoerd in goede samenwerking met collega s van de afdeling Hematologie. Inmiddels is de visitatie aangevraagd, en wij liggen dus goed op schema. Extern zijn wij nauw betrokken bij de veelheid aan activiteiten van SKION, Stichting Kinderoncologie Nederland. Een SKION project dat in 2009 is gestart betreft de zogenaamde shared care. Ik ben daarbij voorzitter van een werkgroep die uitwerkt hoe wij in Nederland kinderen met kanker op een optimale manier in een lokaal ziekenhuis dichtbij huis kunnen (laten) medebehandelen. Belangrijk daarbij is wat de eisen zijn die moeten worden gesteld aan dat lokale ziekenhuis, qua faciliteiten en qua expertise en gewenste bij- en nascholing van betrokken kinderartsen en verpleging. Een andere externe activiteit is de internationale outreach, waarbij wij samenwerken met kinderoncologische centra in zogenaamde low-income countries. In 2009 werd een begin gemaakt met het opzetten van een zogenaamd twinning programma met het Moi Teaching and Referral Hospital in Eldoret, Kenya. Een soortgelijk programma loopt al jaren met een academisch ziekenhuis in Yogyakarta, Indonesie. Doel van deze programma s is om door het overdragen van expertise de lokale situatie te verbeteren voor kinderen met kanker. In het voorwoord van een jaarverslag mag ik ook even naar de toekomst kijken. Dan zie ik interessante plannen voor landelijke centralisatie van kinderen met kanker, en pittige discussies over de noodzaak van bezuinigingen ook op het gebied van de gezondheidszorg. Daarnaast is Prof. dr. Hans van Goudoever per 1 juni 2010 aangesteld als hoofd van de afdelingen Kindergeneeskunde van zowel AMC/EKZ als VUmc. Een bijzondere maar niet onbeproefde constructie, want ook afdelingen zoals de Kinderchirurgie en Neurochirurgie hebben een gemeenschappelijk hoofd voor de twee lokaties. De komende jaren konden wel eens niet zo stabiel worden als 2009, maar er zijn meer kansen dan problemen. Ondertussen werken wij gestaag door, en doen dat in goede samenwerking met velen. Immers, in al haar kerntaken is kinderoncologie-hematologie teamwerk. Ik wil graag een ieder waarmee wij gezamenlijke activiteiten hebben, zowel de mensen binnen als buiten VUmc, oprecht bedanken voor hun inzet en samenwerking! Ik wens u veel plezier met het lezen van ons jaarverslag. Indien u graag nog een papieren versie wilt, mail dan een verzoek naar sigrid.bruinsma@vumc.nl. Dit jaarverslag is ook te raadplegen via onze website: Met vriendelijke groeten, Prof. dr. Gert-Jan Kaspers, hoofd kinderoncologie/hematologie 3

4 2. Patiëntenzorg 2.1 Medische bijdrage Voor de patiëntenzorg was 2009 een goed jaar. De organisatie hiervan is goed gestructureerd en loopt als een trein. Dat dit ook door ouders en patiënten zo wordt ervaren bleek toen we als eerste academische ziekenhuis in mei 2009 twee Smileys kregen uitgereikt zowel voor de kinderafdeling als voor de kinderdagbehandeling. Een Smiley is een kwaliteitskeurmerk, een soort Michelinster voor zorg aan kinderen en ouders. Een Smiley wordt toegekend door de Stichting Kind en Ziekenhuis. Nog altijd wordt hard gewerkt aan het verkrijgen van JACIE accreditatie voor het verrichten van (autologe) stamceltransplantaties. De eerste proefaudit is goed verlopen en we hopen deze accreditatie in 2011 te verkrijgen. Ook aan de NIAZ (Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg) accreditatie wordt hard gewerkt. Beide accreditaties vragen om een hoge mate van transparantie van de organisatie van de zorg en zeer goede toegankelijkheid van protocollen en richtlijnen. De gunstige effecten hiervan worden steeds duidelijker merkbaar. Ook de ontwikkeling van verschillende zorgpaden voor specifieke patiëntengroepen heeft onze aandacht. Een zorgpad beschrijft en verbetert de logistiek van de opvang van de patiënt vanaf het eerste contact met het ziekenhuis tot en met de behandeling en follow-up. Zo werd in 2009 het zorgpad voor retinoblastoom patiënten afgerond. Voor deze specifieke patiëntengroep, die in Nederland alleen in het VUmc behandeld wordt, werd ook een multidisciplinair spreekuur opgezet. Patiënten kunnen op één dag gecontroleerd worden door de oogarts, kinderoncoloog, kinderpsycholoog, optometrist, ocularist, audioloog en kunnen ook bij de klinisch geneticus terecht. Omdat deze patiënten vaak van ver komen, is dit een enorme winst, waar ouders en patiënten bijzonder blij mee zijn. De verpleegafdeling van de kinderoncologie, afdeling 9B, heeft in 2009 te kampen gehad met personele krapte. Dat het aantal klinische opnamen en verpleegdagen voor de kinderoncologie toch een beetje is gestegen t.o.v geeft aan hoezeer het verpleegkundig team betrokken is bij de zorg voor deze bijzondere patiëntengroep en zich hiervoor extra heeft ingezet. Gelukkig is het verpleegkundig team intussen versterkt door een aantal zeer enthousiaste en kundige nieuwe collega s. De dagelijkse patiëntenzorg op de verpleegafdeling wordt deels verzorgd door kinderartsen in opleiding. De stage bij de kinderoncologie wordt al enkele jaren als één van de leukste en leerzaamste stages binnen ons ziekenhuis genoemd. Er wordt door de kinderarts-oncologen ook veel geïnvesteerd in begeleiding en opleiding. De dagbehandeling van de polikliniek kindergeneeskunde loopt goed. In 2009 is de verbouwing afgerond die in 2008 al was gestart. De dagbehandeling heeft nu o.a. een aparte verpleegpost, waar alle patiëntendossiers liggen en waar verpleegkundigen en artsen kunnen overleggen. Dit is de privacy van de patiënten en ook de rust op de dagbehandeling ten goed gekomen. Ook is er een coördinator aangesteld voor de dagbehandeling, waardoor efficiënter gewerkt kan worden. Er was een flinke stijging van het aantal dagbehandelingen en ook van het aantal poliklinische toedieningen van cytostatica. Alle verpleegkundigen zijn inmiddels opgeleid in het aanprikken van Port-a-Caths. Sommige cytostatica mogen door gespecialiseerde verpleegkundigen worden toegediend, nadat de dosering hiervan is gecontroleerd door de arts. Hierdoor hoeven patiënten minder lang te wachten. Op de polikliniek is een zogenaamde MRI-dummy gekomen. Een nep-mri die niet van echt is te onderscheiden. Hierop kunnen kinderen die een MRI-scan moeten ondergaan, van tevoren oefenen. Zo zijn minder sedaties en narcoses nodig. Als er toch narcose nodig is om een MRI te maken, dan zijn daar nu 2 vaste dagen per week voor gepland. Hiervoor zijn een anesthesist en een verpleegkundige van de dagbehandeling beschikbaar. 4

5 Er is een mogelijkheid om de kinderen op de radiologieafdeling te laten uitslapen na hun narcose. Hierdoor is de wachttijd voor een MRI onder narcose aanzienlijk afgenomen en loopt de logistiek veel beter. De telefonische bereikbaarheid van de polikliniek is nog iets verbeterd naar tegen de 80%. Verder hebben alle polimedewerksters een training gekregen in het telefonisch te woord staan van ouders/patiënten, zodat dit nu uniform gebeurt. De poliklinische apotheek die in 2007 is geopend, wordt door onze patiënten veel gebruikt. Ook hier is de kwaliteit van zorg verder verbeterd, bijv. door het toevoegen van langer houdbare medicamenten aan het assortiment, of het op voorraad hebben van meer verschillende doseringen. Door de kinderoncologie/hematologie wordt nauw samengewerkt met diverse andere specialismen zoals oogartsen, kinderchirurgen, patholoog anatomen, kinderradiologen, nucleair geneeskundigen, kinderneurologen, neurochirurgen, radiotherapeuten en klinisch genetici. Kinderoncologische patiënten worden wekelijks multidisciplinair besproken in de werkgroep kindertumoren, waarbij er een actieve inbreng is van alle genoemde specialismen, zo nodig aangevuld door bijvoorbeeld orthopeden, KNO-artsen of kinderurologen. Ook is er maandelijks structureel overleg met de hematologen (voor volwassenen), over zowel stollingsproblemen alsook de zorg voor adolescenten met kanker. Bijna alle kinderoncologische patiënten hebben een medebehandelende of medecontrolerende kinderarts in een niet-academisch ziekenhuis, vaak de verwijzer. We noemen deze zorg shared care. Dit is voor alle partijen prettig; de verwijzer kan zijn of haar eigen patiënt blijven vervolgen, de patiënt kan sommige controles of behandelingen dichter bij huis in het perifere ziekenhuis ondergaan en wij houden bedden over voor patiënten en behandelingen die alleen in een academisch centrum kunnen plaatsvinden. In 2009 zijn landelijke richtlijnen voor shared care geformuleerd, met als doel ook deze zorg meer te structureren en kwalitatief nog verder te verbeteren. In 2009 hebben we tweemaal de collega s met wie wij samenwerken in het kader van shared care ontvangen in Amsterdam samen met AMC/EKZ. Hierbij hebben wij van gedachten gewisseld en besproken hoe we de zorg verder kunnen uniformeren. Overigens geldt shared care niet alleen voor oncologische patiënten, maar ook voor bijv. patiënten met een haemoglobinopathie of stollingsstoornis. Arjenne Kors 2.2 Shared Care Al gedurende vele jaren hebben (bijna) alle patiënten met een maligniteit of een benigne hematologische ziekte (oa. sikkelcel anemie, sferocytose en thalassemie) een kinderarts in een ziekenhuis in de buurt waar een gedeelte van de zorg plaats vindt. Deze Shared Care, zoals dat genoemd wordt, neemt de laatste jaren een heel prominente plaats in, reden waarom besloten werd dat dit een officiële status behoefde. Samen met het IKA (Integraal Kankercentrum Amsterdam) en de collega s kinderoncologie van het AMC werd voor de regio Amsterdam gestart met het creëren van een officieel samenwerkingsverband tussen de UMC s (AMC en VUmc) en de perifere kinderklinieken. De werkgroep Shared Care van de SKION maakte hiervoor al landelijke richtlijnen ten aanzien van voorwaarden waaraan een niet academische (of partner/shared care) kliniek moet voldoen om bepaalde kinder-oncologische zorg te kunnen/mogen uitvoeren. Om een en ander gestroomlijnd te laten verlopen werd ook een landelijk sjabloon gemaakt voor een pendelstatus. Deze status, die altijd bij de patiënt blijft, bevat medische informatie van het kind en wordt bij elk bezoek zowel in de academie als in het partner ziekenhuis door de betreffende dokter of verpleegkundige ingevuld en bevat dus alle up to date informatie. 5

6 Ook werd gestart met de organisatie van half jaarlijkse bij/nascholingsmiddagen voor zowel kinderartsen als kinderverpleegkundigen. De eerste bij/nascholing vond plaats in het najaar van 2009, waarvoor door de NVK nascholingspunten werden toegekend. Met een grote opkomst van zowel kinderartsen als kinderverpleegkundigen en een boeiend inhoudelijk programma was deze aftrap zeer succesvol. Het komende jaar zullen de share care klinieken die voldoen aan de eisen bezocht worden door een team bestaande uit medewerkers van zowel AMC als VUmc en IKA, waarna een officiële schriftelijk samenwerkingsverband zal worden vastgelegd. Op deze manier hopen wij ook in de toekomst een volwaardige en top-klinische zorg voor kinderen met kanker in onze regio te kunnen blijven waarborgen. Floor Abbink nieuwe patiënten & productiecijfers kinderoncologie/hematologie VUmc nieuwe patiënten benigne hematologie: - neutropenie nno* nno* anemie (hemoglobinepathie e.d.) (8) thrombopenie pancytopenie stolling diversen nno* subtotaal oncologie: - leukemie/lymfoom/mds hersentumoren retinoblastoom overige tumoren (bot-, solide-, en kiemceltumoren) benigne tumoren verdenking recidief subtotaal totaal * nno = niet nader omschreven 6

7 productiecijfers klinische opnamen klinische overdrachten klinische overplaatsingen IC dagen normal care verpleegdagen dagbehandelingen eerste consulten (NP) eerste poli bezoek (EPB) herhaal consulten poliklinisch cytostatica Figuur: benigne hematologie patiënten neutropenie anemie (Hb-pathie ed) trombopenie pancytopenie stolling diverse Figuur: oncologie patiënten leukemie/lymfoom/mds hersentumoren retinoblastoom overige tumoren (bot-, solide- en kiemcel) benigne tumoren verdenking recidief 7

8 Figuur: totaal aantal patiënten (benigne en maligne) totaal benigne totaal maligne totaal Figuur: productiecijfers klinisch klinische opnames klinische overdrachten klinische overplaatsingen Figuur: productiecijfers opnamedagen en dagbehandeling IC dagen normale care dagen dagbehandelingen

9 Figuur: aantallen polibezoeken eerste consulten (NP) eerste polibezoek (EPB) herhaal consulten poliklinisch cytotstatica Verpleegkundige bijdrage Afdeling VKKB 2009 was voor 9B op verschillende vlakken een afwisselend jaar. In juni 2009 hebben 5 verpleegkundigen met succes de Hematologieopleiding afgerond en in september van datzelfde jaar zijn er opnieuw 4 mensen met de opleiding gestart stond mede daardoor ook in het teken van hematologie en stamcelreinfusies die uitgevoerd werden bij verschillende patiënten. Nieuw in dat opzicht was de behandeling van kinderen met een ponsglioom waarbij de hoge dosis chemotherapie en de stamcelreinfusie een belangrijk onderdeel is. Het is goed om te merken dat verpleegkundigen hun opgedane theorie op deze manier in de praktijk kunnen brengen. Inmiddels zijn we als verpleegkundigen ook vaardig geworden in het bloed afnemen uit de centrale lijnen en het aanprikken van de Port-a-caths, iets wat bij deze zware behandelingen goed van pas komt. Binnen de kinderoncologie lopen er verschillende studies, allemaal ter optimalisatie van de behandeling van de kinderen met kanker. Met verschillende studies hebben we als verpleegkundigen ook direct te maken zoals de Carboplatinstudie en de IL-8 studie, ook de studie naar het voorkomen van de lijninfecties, aristhocath-studie loopt nog steeds. Wat al een poosje bestaat maar telkens weer zijn succes bewijst is de kanjerketting, ontwikkeld door de VOKK en destijds gepilot in VUmc. Bijna alle kinderen die behandeld worden voor kanker sparen nauwkeurig hun kralen bij elkaar om zo het traject van hun behandeling tastbaar te maken. We vorderen gestaag op weg naar JACIE-accrediatie. In 2009 zijn er verschillende audits geweest die de kwaliteit op afdeling 9B getoetst hebben, gelukkig is er al veel wat aan de kwaliteitsnorm voldoet en zijn er verschillende artsen en verpleegkundigen hard bezig om zorg, kwaliteit en protocollen inzichtelijk en bruikbaar te maken, met name het werken met kwaliteitsnet begint aardig in te burgeren. In 2009 zijn er ook verschillende scholingsmiddagen geweest voor nieuwe medewerkers. Pas afgestudeerde kinderverpleegkundigen en nieuw aangenomen kinderverpleegkundigen kregen op verschillende middagen scholing, verzorgd door met name de kinderarts-oncologen. Aangezien de landelijke uitgebreide bijscholing is weggevallen en de bijscholing in samenwerking met andere centra nog niet van de grond is gekomen is dit een goed alternatief waar met veel plezier aan wordt deelgenomen. 9

10 Jaarlijks terugkomende activiteiten zijn het zomerzotheidkamp, Dreamnight at Zoo in Artis en dolle dingen dag. Activiteiten waar verpleegkundigen van 9B altijd enthousiast aan deelnemen. De samenwerking tussen de kinderarts-oncologen en de verpleegkundigen verliep goed. De lijnen zijn kort, de overlegmomenten frequent wat begrip en samenwerking optimaliseert. Ook worden we door hen inmiddels enthousiast gemaakt voor het NKOC (Nederlands KinderOncologisch Centrum) waarvan ook eind 2009 steeds meer duidelijk werd dat het er toch echt van gaat komen. Christine de Vries Polikliniek en dagbehandeling De dagbehandeling van de kinderpolikliniek werd vorig jaar verbouwd. Er kwam een afgesloten werkruimte voor de verpleegkundigen en artsen. Al heel snel was deze ruimte intensief in gebruik en ook al te klein. We zijn gaan werken met een verpleegkundig coördinator op de dagbehandeling. Deze coördinator plant de opnames en via haar/hem wordt overlegd over spoedpatiënten. De afspraken voor de kinderoncologische kinderen worden al ruim van te voren gepland. De nieuwe chirurgische dagbehandeling werd in gebruik genomen en de kinderoncologie kreeg uitbreiding van uren op de OK. Op de dagbehandeling kwamen nieuwe medewerkers en dat resulteerde dat alle neuzen nog meer de zelfde kant op kwamen te staan. Begin maart vond er een audit plaats over het omgaan met cytostatica. Daar kwam uit dat we enorm vooruit gegaan zijn in onze werkwijze vergeleken met de audit van 4 jaar geleden. De verpleegkundigen zijn druk bezig om alles te protocolleren en vast te leggen op Kwaliteitsnet. De NIAZ en JACIE vragen het ook van ons. We zijn professioneler geworden in aansturing en controle. De protocollen voor kinderen die met cytostatica behandeld worden staan op de centrale M-schijf en die wordt intensief geraadpleegd. De afspraken voor de komende tijd staan er ook op en ouders kunnen daar een uitdraai van krijgen. Wekelijks vindt er overleg plaats met de oncologen over kinderen die de komende week verwacht worden, door ons Keek op de Week genoemd. Medicatie bonnen worden gecontroleerd en afspraken gemaakt. Deze bonnen gaan op vrijdag voor de week daarna naar de apotheek. Sinds kort mogen we ook gebruik maken van de buizenpost op poli hematologie. Door deze speciale buizenpost worden de cytostatica van de apotheek naar de polikliniek gestuurd. Voor de kinderpolikliniek gaat dat een enorm geloop schelen. We gingen weer werken met de pendelstatus tussen de meebehandelende ziekenhuizen. Contact werd gelegd met de verpleegkundigen van deze ziekenhuizen. Voor hen werd door het IKA scholing georganiseerd en gaven wij les. Met Sanquin hebben we regelmatig goed contact over bloedproducten. Zij kwamen ons bijscholen over bloedproducten en de manier waarop het gegeven kan worden. Dit jaar werden ook weer kinderen aangemeld bij de stichting Doe een Wens en bij de stichting De Opkikker. Gezinnen gingen naar Villa Pardoes of naar een huisje van de stichting Gaande Weg. Kinderen en ouders kwamen met enthousiaste verhalen terug. 10

11 Samengevat komt het er op neer dat we het afgelopen jaar veel werk verzet hebben op de dagbehandeling en de polikliniek. Roelie Wilms 3. Onderwijs en opleiding Kliniek Het VU medisch centrum heeft een door de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) officieel erkende opleiding tot kinderarts-oncoloog/hematoloog. Opleider is prof. dr Gert-Jan Kaspers, plaatsvervangend opleider dr Valerie de Haas. De staf bestaat verder uit Arjenne Kors, Dannis van Vuurden en Floor Abbink. Dr Margreet Veening, die eind december 2009 haar fellowship afrondt zal per 1 januari 2010 eveneens tot de staf toetreden. Fellow Annemarie Peek zal per 1 maart 2010 een buitenlandse stage lopen in het wel bekende Great Ormond Street Hospital ( GOSH ) in Londen. In de loop van 2010 zal een nieuwe fellow ter aanvulling worden aangesteld. In de kliniek draagt de kinderoncologie-hematologie bij aan de opleiding van de arts-assistenten kindergeneeskunde en de co-assistenten. Voor de arts-assistenten is er cursorisch onderwijs, worden er Grand Rounds georganiseerd en is er wekelijks een grote visite over de liggende en poliklinisch kurende oncologische kinderen. Alle stafartsen zijn jaarlijks begeleider van meerdere coassistenten die hun coschap kindergeneeskunde volgen. In 2009 hebben 5 keuze-coassistenten een facultatief coschap kinderoncologie-hematologie van 4 weken gelopen. Er wordt om toerbeurten coassistenten onderwijs gegeven op de vrijdagmiddag. Een VWO-5 scholiere, zelf voor leukemie behandeld in het VUmc op de leeftijd van 6-8 jaar, liep op haar eigen verzoek een week mee met Abbink in het kader van de maatschappelijke stage. Voor bij- en nascholing van de verpleegkundigen worden regelmatig klinische lessen gegeven. Medische Faculteit Bijdrage aan de doctoraal fase van de medische studenten wordt geleverd middels klinisch lijnonderwijs, het blok opgroeien en kennismaking met de medische praktijk. Kors was begin 2009 semester tutor voor een groep van 12 2e jaars medische studenten. Nadat het curriculum in het academische jaar weer veranderde heeft Peek als eerste een groep masterfase studenten, de zogenaamde junior coassistenten, begeleid gedurende hun coschap kindergeneeskunde en wordt er 6 wekelijks een college gegeven over blauwe plekken. Kaspers neemt artsexamens af, de zitting in de examencommissie van het artsexamen wordt op toerbeurt gedaan. Opnieuw was er bijdrage aan het onderwijs in het kader van het keuzeprofiel oncologie en de masterclass oncologie voor studenten geneeskunde en andere biomedische academische opleidingen. Kaspers, de Haas en Abbink gaven allen een college. Elders in dit jaarverslag staat een samenvatting van de vele wetenschappelijke stages, sommige klinisch, andere meer onderzoeksgericht, door studenten verbonden aan meestal VUmc. In het afgelopen jaar hebben meer dan 15 studenten een wetenschappelijke stage bij ons gelopen. Na- en bijscholing kinderartsen al dan niet in opleiding Jaarlijks organiseren wij een PAOG-cursus, Rondom het kind met. Afwisselend ligt de nadruk op een goedaardig hematologisch en een oncologisch thema. In 2009 werd de cursus in het najaar gegeven met als onderwerp het kind met anemie. Naast casuïstiek en state of the art voordrachten werd met name de in- en uittree toets die werd gedaan met stemkastjes als erg leuk ervaren. 11

12 De Regionale Academische Avond Kindergeneeskunde VUmc is een maandelijkse bijeenkomst met steeds wisselende onderwerpen vooral gericht op de kinderarts, al dan niet in opleiding. Dit jaar was het oncologische onderwerp hersentumoren. In de jaarlijkse academische kindergeneeskunde nascholing was Floor Abbink dit jaar dagvoorzitter van de dag die de naam bleek en blauw droeg. Naast een uitgebreide voordracht van de voorzitter waren er die dag bijdragen van van Vuurden en Kaspers en werd er een grote visite kinder-oncologiehematologie gehouden. Extern en buiten de afdeling om zijn meerdere stafleden actief met bijdragen aan kinderoncologisch onderwijs, grotendeels in de vorm van bij- en nascholingscursussen. Kors was betrokken bij een cursus in de Amstel Academie voor verpleegkundigen, Abbink verzorgde onderwijs op de afdeling Radiotherapie van het VUmc en Kaspers gaf een voordacht over kinderoncologie bij het IKA voor datamanagers en andere geïnteresseerden. Samenwerking andere centra In het jaar 2009 zijn wij, samen met de afdeling kinderoncologie van het AMC in IKA-verband (Integraal Kankercentrum IKA) gestart met het halfjaarlijks organiseren van een bijeenkomst waar naast een aantal voordrachten, gecoördineerd door Schouten en van de Wetering uit het AMC en Abbink en Peek uit het VUmc gesproken wordt over Shared Care met de regionale medebehandelingscentra. In het kader hiervan zullen ook de medebehandelingscentra in het komende jaar weer persoonlijk bezocht gaan worden en worden criteria opgesteld waaraan een niet-academische kinderkliniek moet voldoen als het gaat om bv. na- en bijscholing van zowel medisch als verpleegkundig personeel. Floor Abbink 12

13 Interview met Christine de Vries Christine de Vries, verpleegkundige op de afdeling kinderoncologie, wist van kinds af aan al dat ze zuster wilde worden op een kinderafdeling. Meestal veranderen kinderen later van beroepskeuze, maar zij niet: het werk voldeed en voldoet nog steeds aan haar verwachtingen. Christine heeft een hart voor kinderen: ze zijn eerlijk, ze zullen niet lachen als ze het niet menen. Ze vindt het fijn bij te kunnen dragen aan het herstel of comfort van zieke kinderen die in een moeilijke situatie zitten. Het is een mooie rol: in het begin voelen ze zich vaak bedreigd, maar door goede support kan je veel bereiken. Het mooiste is hun vertrouwen te winnen, te zorgen dat ze zich weer veilig voelen, dat ze weten dat het goed zit. Ze koos ook voor het vak van verpleegkundige vanwege de magie van de ziekenhuiswereld. Het fijne van werken in een ziekenhuis is dat de behandeling eindig is, het loopt vaak goed af, soms niet, maar het is een praktisch, overzichtelijk proces waarin je gewoon alles doet wat je kunt. Christine deed eerst HBO-V en daarna twee jaar HBO pedagogiek, maar het is toch vooral door ervaring dat ze voelsprieten heeft ontwikkeld om inzicht te krijgen in het kinderbrein. Zo leerde ze bij kinderen niet even snel iets te doen, maar er rustig de tijd voor te nemen. Ook heeft ze geleerd om te gaan met bepaalde stoornissen, die bij kinderen met kanker net zo goed kunnen voorkomen, zoals autisme en ADHD. Het chronische aspect van de zorg op de afdeling oncologie spreekt haar aan: deze kinderen zijn voor langere tijd onder behandeling en raken snel gewend. Kinderen tot een bepaalde leeftijd hebben geen angst voor de dood en geen beladen gevoel bij het woord kanker zoals volwassenen, ze weten wel dat er iets mis is met hun lichaam, dat ze ziek zijn, maar tegelijkertijd hollen en dollen ze met elkaar over de gangen. In tegenstelling tot wat mensen vaak denken, is het helemaal geen droevige bedoening op de afdeling kinderoncologie. Er worden vriendschappen voor het leven gesloten tussen patientjes en ouders. Op sommige gebieden is het wel een zwaar vak, ze kent veel kinderen die het niet hebben gehaald, maar na acht jaar heeft ze ook veel leuke dingen en blijdschap meegemaakt. Het maximaal mogelijke wordt aangeboden, niet alleen medische middelen, maar ook support aan ouders, ook wanneer het kind toch komt te overlijden. Het geeft een goed gevoel te weten dat je al het mogelijke hebt gedaan. Oncologie vindt ze vooral zo interessant omdat er veel ontwikkelingen zijn, pilots en studies die lopen. Ze zou dolgraag aan de wieg staan en mee helpen bouwen aan het nieuwe te stichten Nederlands Kinderoncologisch Centrum, waar door bundeling van krachten een betere expertise ontwikkeld kan worden, ook voor de zeldzame soorten kanker. Daarnaast zou ze zich graag als nurse practitioner medisch breder willen ontwikkelen, om zo meer als rechterhand van de arts te fungeren. Ze heeft vorig jaar al een opleiding hematologie gedaan, graag zou ze zich verder specialiseren en zo verder ontwikkelen. 13

14 Interview met Marc Jansen Marc Jansen, 27 jaar, is onderzoeker voor VONK. Na zijn studie geneeskunde aan VUmc werkte hij als arts-assistent kindergeneeskunde in Deventer en in Groningen. Toen hij bij VUmc hoogleraar kinderoncologie Kaspers terecht kon voor onderzoek naar kinderoncologie, aarzelde hij geen moment: Hier kreeg ik de mogelijkheid full-time academisch onderzoek in de kinderoncologie te doen én mijn opleidingsambities waar te maken. Naast zijn onderzoeksactiviteiten is Marc tutor voor eerstejaars studenten geneeskunde en geeft hij les aan co-assistenten: hij deelt graag zijn kennis en vindt het erg leuk anderen verder te helpen. Marc heeft als onderzoeker specifiek voor het vak kinderoncologie gekozen, omdat hij het bijzonder interessante materie vindt, een gebied waar nog erg veel te winnen valt door onderzoek. Hij houdt zich bezig met onderzoek naar hersenstamtumoren; jaarlijks krijgen tien à vijftien kinderen deze ziekte en zij overlijden hier allemaal aan, na een ziekteperiode van gemiddeld negen maanden. Vanwege het geringe aantal patiënten worden deze ziekten ook wel weesziekten genoemd, ziekten die commercieel niet interessant zijn voor onderzoek vanuit de farmaceutische industrie. Maar Stichting Semmy, opgericht door de ouders van het gelijknamige jongetje dat in 2007 overleed aan hersenstamkanker, zet zich wèl in om geld in te zamelen voor het VUmc onderzoek naar hersenstamkanker. Deze stichting financiert twee lopende onderzoekslijnen. Als de onderzoeken eenmaal de eerste resultaten opleveren, komen ze wellicht in aanmerkingen voor grotere subsidies zoals van KiKa of KWF. Het hersenstamtumoronderzoek omvat zowel laboratorium als klinisch onderzoek: Marc werkt aan het klinische deel en zijn collega Viola Caretti doet het laboratoriumdeel: zij onderzoekt tumorcellen die na obductie op kweek zijn gezet en probeert een dierproefmodel te creëren waarop nieuwe behandelingen getest kunnen worden. Marc richt zich als klinisch onderzoeker op het ontwikkelen van een nieuw experimenteel behandelingsprotocol. Daartoe heeft hij eerst een grondige analyse van de bestaande wetenschappelijke literatuur gedaan en verzamelt hij gegevens van alle patiënten die de afgelopen 20 jaar in Nederland overleden zijn aan een hersenstamtumor. Daarnaast ontwikkelt hij een onderzoek in samenwerking met de afdeling nucleaire geneeskunde, waarbij door het koppelen van een radioactief deeltje aan een medicijn, gevisualiseerd kan worden of dit medicijn wel in de tumor aankomt. Marc hoopt met zijn onderzoek de overlevingskansen van kinderen met hersenstamkanker te verbeteren. Voor zichzelf hoopt hij op zijn onderzoek te promoveren. Daarna wordt hij het liefst kinderarts en dan kinderarts-oncoloog. 14

15 4. Onderzoek 4.1 Inleiding VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker (VONK) VONK (VUmc Onderzoek Naar Kinderkanker) is de benaming voor het onderzoek naar kinderkanker binnen het VU medisch centrum, en voor de fondsenwerving om al dat onderzoek mogelijk te maken. Kanker is een zwaartepunt binnen VU medisch centrum en scoort nationaal en internationaal na onderzoek zeer goed, en dat geldt ook voor het kinderkankeronderzoek. Het onderzoek kent drie hoofdlijnen: Laboratorium-onderzoek naar celbiologische kenmerken en resistentie voor cytostatica en bestraling bij leukemie, retinoblastoom en hersentumoren; klinisch experimenteel onderzoek; Kwaliteit van Leven en Late Effecten van ziekte en behandeling. Het kinderkanker onderzoek is geheel ingebed in het onderzoekinstituut V-ICI: VUmc Institute for Cancer and Immunology. Het laboratoriumonderzoek speelt zich grotendeels af binnen het VUmc Cancer Center Amsterdam (CCA). Het leukemieonderzoek wordt uitgevoerd binnen de Hematologische Laboratoria (hoofd, dr Angelika Dräger) en in goede samenwerking met de afdeling Hematologie (hoofd, prof. dr Peter Huijgens). Ons onderzoek binnen VUmc-CCA op het gebied van hersentumoren wordt vooral uitgevoerd binnen de laboratoria van de Geneeskundige Oncologie (hoofd, prof. dr Frits Peters, de desbetreffende sectie staat onder leiding van dr Victor van Beusechem). Dit neuro-oncologisch onderzoek wordt samen met onderzoekers van de afdeling radiotherapie, neurologie en met name neurochirurgie gedaan, binnen de zogenaamde Neuro- Oncology Research Group, de NRG. De neurochirurgie (hoofd, prof. dr. P. Vandertop) speelt een belangrijke rol binnen de NRG en levert ook de wetenschappelijke (dr Tom Wurdinger) en klinische (dr David Noske) leiders. Meer recent is een soortgelijke, multidisciplinaire onderzoekgroep Retinoblastoom opgericht, onder leiding van de oogheelkunde (dr Annette Moll), waarbij het onderzoek grotendeels wordt uitgevoerd binnen de laboratoria van de afdeling Antropogenetica (hoofd, prof. dr E.J Meijers-Heijboer). Het klinisch experimenteel onderzoek wordt uiteraard gedaan binnen de klinische afdeling kinderoncologie en op de dagbehandeling, met steun van een onderzoekscoördinator, artsen, researchverpleegkundigen, en datamanagement. Voor het kwaliteit van leven en late effecten onderzoek geldt eveneens dat samenwerking voorop staat, zoals binnen VUmc met de algemene pediatrie, kinderpsychologie, inwendige geneeskunde, verloskunde & gynecologie en kinderchirurgie, en extern met het WKZ/UMCU, AMC/EKZ, UMCN en NKI. Onderzoek doen kost veel geld, en financiering van al het onderzoek is dan ook een belangrijk punt van aandacht. Naast een structurele bijdrage vanuit het VUmc en de afdeling zelf, is er een groot aantal extern gefinancierde projecten. Stichting KiKa, de VUmc Stichting Translationele Research en KWF Kankerbestrijding zijn belangrijke organisaties hierbij. Uiteraard zijn wij zeer verheugd met al deze bijdragen, maar het is niet genoeg. Voor de kosten van apparatuur, dure materialen en zogenaamde pilot-studies is meer geld nodig. Daarom staat VONK open voor giften (zie ook de laatste bladzijde van dit jaarverslag). De activiteiten daarvoor worden geïnitieerd en gecoördineerd door de dienst communicatie en fondsenwerving, met name Judith Stuijt. De overkoepelde organisatie daarbij is Stichting VUmc Fonds, die VONK als project heeft geselecteerd. Met de financiële steun van Stichting Semmy, Stichting Roparun, Stichting Egbers, service-clubs zoals van LIONS (Huishoudbeurs actie!) en Rotary Spinoza Amsterdam (Toomlers!), bedrijven die zakenvriend zijn van VONK (bv. CPH Chemicals, Hotel Mövenpick Amsterdam), bijzondere acties (zoals de 12-inch race!) en giften kan VONK meerdere onderzoeksprojecten financieren. Tot slot heeft het VUmc Cancer Center Amsterdam (directeur prof. dr W.R. Gerritsen) de kinderoncologie als speerpuntprojekt 15

16 aangewezen. Daar komen ook fantastische bijdragen binnen voor ons onderzoek. Zo kan ons onderzoek op alle fronten worden gecontinueerd en zelfs uitgebreid, en dat is ook nog nodig! Immers, de kans op genezing van kinderkanker is met 75% nog ver verwijderd van de 100%, en bovendien kent de huidige behandeling nog veel teveel bijwerkingen en ernstige late effecten. Gert-Jan Kaspers 4.2 Laboratoriumonderzoek Met de huidige behandelmogelijkheden kunnen we al veel kinderen genezen met kanker. Maar dit gaat soms gepaard met ernstige bijwerkingen op de korte en/of lange termijn. De bijwerkingen worden onder andere veroorzaakt doordat chemo- en/of radiotherapie ook de normale gezonde cellen treft. Om meer kinderen te kunnen genezen met minder bijwerkingen is nog steeds veel onderzoek nodig. Het onderzoek is onder andere gericht op het vinden van specifieke verschillen tussen tumorcellen en gezonde cellen. Aan de hand van deze informatie kunnen we dan een behandeling zoeken die zich specifiek op de tumorcel richt en geen effect heeft op de gezonde cellen. Dit wordt ook wel targeted therapy genoemd. Het algemene speerpunt van ons onderzoek is dus het vinden van tumor specifieke kenmerken die te maken hebben met de ongecontroleerde celgroei van de kankercellen maar die niet bij gezonde cellen voorkomen. Nieuwe middelen gericht tegen deze tumor specifieke kenmerken zullen dan alleen de tumorcellen doden. Dit zou een betere anti-kanker werking geven maar ook veel minder schadelijke bijwerkingen veroorzaken. Onze onderzoeksgroep is met name gericht op acute leukemie bij kinderen van zowel de lymfatische- (ALL) als de myeloïde (AML) vorm. Dit onderzoek vindt plaats binnen de Hematologie Laboratoria op het VUMC/CCA. Het afgelopen jaar hebben we ons voor ALL gericht op het onderzoeken van een nieuw geneesmiddel, Bortezomib, een stof die de afbraak van eiwitten remt. Over het algemeen heeft de tumorcel door zijn snelle groei veel meer eiwitten nodig dan gezonde rijpe lichaamscellen en zijn ALL cellen gevoeliger voor Bortezomib dan gezonde cellen. Op basis van deze gegevens en andere aanwijzingen in de literatuur gaat er binnenkort een klinische studie van start waarbij kinderen met recidief ALL onder andere behandeld zullen worden met Bortezomib. Wij zullen de cellen van deze patiëntjes bestuderen en onderzoeken op verschillende moleculaire en biologische eigenschappen. Met deze gegevens kunnen we dan mogelijk in de toekomst voorspellen welke kinderen baat hebben bij de behandeling met Bortezomib zodat we de nieuwe middelen op individuele basis kunnen aanwenden. Bovendien hebben we op het laboratorium een model systeem opgezet met gekweekte ALL cellen waarbij we kunnen onderzoeken wat de eigenschappen zijn van cellen die resistent worden voor Bortezomib als ze er lange tijd aan blootgesteld worden. Samen met onderzoekers van het Cancer Center Amsterdam (dr. G. Jansen) en van het Ontario Cancer Institute in Toronto, Canada (prof. dr. Schimmer) bestuderen we nu ook nieuwe eiwit afbraak remmers die mogelijk ook werken in cellen die resistent zijn voor Bortezomib. Bij AML zijn we geïnteresseerd hoe het komt dat na complete remissie van de tumorcellen er toch bij een aantal kinderen (± 35%) zich een recidief ontwikkeld. Om te bestuderen wat er tijdens en na de behandeling gebeurt met eventuele overgebleven AML cellen hebben we de moleculaire afwijkingen in de AML cellen bestudeerd bij diagnose en recidief. Hierbij bleek dat de afwijkingen bij diagnose verandert zijn in het recidief en dat die veranderingen een belangrijke rol spelen bij de uiteindelijke prognose van de kinderen met recidief AML. Wij zijn nu aan het uitzoeken of de afwijkingen in het recidief misschien al aanwezig waren bij diagnose maar in een hele kleine subpopulatie cellen. Als we deze cellen beter kunnen karakteriseren kunnen we mogelijk nieuwe therapie ontwikkelen speciaal gericht op deze eigenschappen en het ontstaan van een recidief tegengaan. Niet alle afwijkingen die betrokken zijn bij de ontwikkeling en groei van AML cellen zijn bekend. Daarom zijn wij ook een grote screen aan het doen om nieuwe afwijkingen te vinden in genen van fosfatases. Dit zijn eiwitten die 16

17 over het algemeen betrokken zijn bij de afremming van celgroei. Om de afwijkingen in het DNA te vinden zijn we momenteel de DNA sequentie aan het analyseren van alle fosfatase genen bij 20 AML monsters. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met het Hubrecht Instituut in Utrecht (prof. dr. E. Cuppen) waar de apparatuur en expertise aanwezig is voor dit soort grootschalige projecten. Voor de hersentumoren werken we samen met andere onderzoekers op neuro-oncologisch gebied in de zogeheten Neuro-oncologie Research Group (NRG). Onderzoek binnen de NRG is een samenwerking tussen meerdere afdelingen waaronder neurochirurgie, neurologie, kinderoncologie, radiotherapie en geneeskundige oncologie. Van groot belang is de nauwe samenwerking die we hierin hebben met de prestigieuze neurowetenschappen onderzoeksgroep van de Harvard universiteit in Boston. De onderzoekscoördinator van het NRG (dr Tom Wurdinger) doet ook nog deels onderzoek bij deze onderzoeksgroep. Er zijn het afgelopen jaar celkweek- en dier modellen opgezet om nieuwe middelen tegen hersenstamtumoren te kunnen onderzoeken. Ook dit jaar hebben we weer financiële en morele steun gehad van stichting Semmy ( en de stichting Egbers om dit mede mogelijk te maken. Voor het onderzoek dat zich richt op het identificeren van stoffen die specifiek de tumorcel gevoeliger maken voor bestraling hebben we inmiddels een aantal grootschalige screenings gedaan. Er zijn twee verschillende groepen stoffen voor gebruikt. De ene groep van ongeveer 1000 stoffen hebben allemaal een remmende werking op eiwitten die na activatie leiden tot celgroei. De andere groep van 2000 stoffen zijn allemaal stoffen die goedgekeurd zijn voor gebruik in de kliniek en worden momenteel voor zeer veel verschillende doeleinden gebruikt. De werking op hersentumor cellen en interactie met straling van deze stoffen is echter nog nooit onderzocht. De interactie met straling is van belang want voor een succesvolle behandeling van patiëntjes met een hersentumor is vooral de bestraling erg belangrijk maar geeft veel nadelige bijwerkingen. Als door combinatie van een nieuw middel met bestraling, de stralingsdosis omlaag kan, leidt dat tot minder stralingsgeïnduceerde bijwerkingen. Voor onderzoek naar oogtumoren bij hele jonge kinderen (retinoblastoom) wordt samengewerkt met Oogheelkunde (dr. A. Moll en dr. M. Bosscha) en Klinische Genetica (dr. J. Dorsman, prof. dr. H. te Riele). Er is in kaart gebracht wat voor materiaal er in de afgelopen jaren is opgeslagen en hoe we dat kunnen gebruiken voor onderzoek naar de biologische eigenschappen van retinoblastoom cellen. We zijn begonnen met het analyseren van DNA van de tumoren om te onderzoeken welke afwijkingen in het DNA betrokken kunnen zijn bij het ontwikkelen van retinoblastoom. Omdat we dit bestuderen met de nieuwste techniek (met een hele hoge resolutie) kunnen we mogelijk zelfs genen aanwijzen die van belang zijn voor retinoblastoom celgroei en mogelijkheden onderzoeken om dit specifiek te remmen. Naast onderzoek hebben we op het laboratorium ook dit jaar weer bijgedragen aan onderwijs en wetenschappelijke stages van geneeskunde- en medische biologie studenten en van studenten van het Hoger Laboratorium Onderwijs. Uitgebreidere details over de verschillende onderzoeken zijn te vinden in de afzonderlijke onderzoeksverslagen die als bijlagen aan dit jaarverslag zijn toegevoegd. Jaceline Cloos 4.3 Klinische studies Binnen het VUmc worden de behandelrichtlijnen van de SKION gevolgd. Dit betekent dat behandeling plaatsvindt volgens behandelprotocollen die landelijk ook gegeven worden. Er is onderscheid te maken tussen een behandelrichtlijn, dit is meestal de best available treatment en hoeft als zodanig niet geaccordeerd te worden door de METc. Vervolgens zijn er ook SKION studieprotocollen, waarbij er een extra studievraag, randomisatie en monitoring aanwezig is. Deze studies zijn vaak investigator-initiated studies, waarbij de kinderartsoncologen zelf het protocol schrijven en waarbij de financiële steun van bedrijven beperkt of 17

18 zelfs afwezig is. Dat is een hekel punt, omdat door de regelgeving van Good Clinical Practice volgens de EU Directive, het uitvoeren van klinisch onderzoek steeds tijdrovender en daarmee duurder wordt. De studieprotocollen worden altijd centraal getoetst door de METc van het centrum van de principal investigator. Aansluitend worden de protocollen locaal getoetst, in het VUmc betreft dit de METc en CWO-VICI. In tabel 1 (op pagina vul in) heeft u een overzicht van de zogenaamde add-on studies, deze studies richten zich op aanvullende vragen tijdens de behandeling. Een overzicht van de gevolgde behandelen studieprotocollen binnen VUmc wordt weergegeven in tabel 2. Alle studies zijn locaal METc en CWO-VICI goedgekeurd, en derhalve open voor inclusie. Het VUmc probeert qua behandelprotocollen ook een initierende rol te spelen, gebaseerd op onze speerpunten: hersentumoren, leukemie en retinoblastoom. Dit resulteerde in een actieve bijdrage bij de ontwikkeling van het initiele en recidief AML protocol, het APL protocol (zal in 2010 worden geopend), de bortezomib studie bij recidief ALL (ook in 2010 te openen), het DIPG-protocol als voorstel voor behandeling van ponsgliomen en het retinoblastomenprotocol. Voorbereiding en indiening van protocollen voor lokale toetsing is een zeer tijdrovende en bureaucratische aangelegenheid. Coördinatie van uitvoering van protocollen op de werkvloer wordt sinds 2009 uitgevoerd door Suzanne Gordijn, arts-onderzoeker bij de subafdeling Kinderoncologie- Hematologie. Zij wordt daarbij ondersteund door de research-verpleegkundigen Sandra Diepenhorst, Kiki Ruhe en Anneke Cranendonk voor de dagelijkse logistiek. Hun betrokkenheid heeft geleid tot een versoepeling van de uitvoering van de studies, mede door het feit dat zij de artsen ondersteunen bij voorlichting over de studies, voorbereiden van de benodigde formulieren en laboratoriumafnames; en zo nodig terugrapportage naar de betrokken principal investigators. Aldus is VUmc kinderoncologie-hematologie betrokken bij een groot aantal klinische studies, en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de vooruitgang in de kinderoncologie. Valérie de Haas 18

19 4.3.1 Overzicht van add-on studieprotocollen Studieprotocol Indicatie Doelgroep Aristhocath studie Recombinant ASPA studie Preventie infectie/trombose door locken met ethanol Efficientie en veiligheid recombinant asparaginase Alle patiënten ouder dan 1 jaar met een lijn Alle patiënten 1-18 jaar en behandeld voor initiële ALL volgens protocol ALL10. Recombinant ASPA studie INFANTs Idem Alle patiënten < 1 jaar en behandeld voor ALL Erwinia studie ASPA Efficiëntie en optreden allergische reacties bij Erwinia Aspa. Studie naar (silent) inactivation van antilichamen. Alle patiënten 1-18 jaar en behandeld voor initiële ALL volgens protocol ALL10. Carboplatin studie Nierfunctiemetingen voor blootstelling Carboplatine IL-8 studie Risicostratificatie van kinderen met koorts o.b.v. klinische parameters en IL- 8 bepaling. Alle patiënten met behandeling carboplatin Alle kinderen met koorts in neutropenie MRD RMS studie MRD NBL studie Analyse van relatie minimal residual disease RMS en outcome. Analyse van relatie minimal residual disease NBL en outcome Alle patiënten behandeld voor Rhabdomyosarcoom met protocol EpSSG RMS Alle patiënten behandeld voor Neuroblastoom Caphosol Preventie en behandeling van mucositis Patiënten met mucositis tgv chemotherapie CLIC-on studie Kwaliteit van leven na behandeling & interactie arts-patiënt Qlim studie Effect fysiek en psychosociaal trainingsprogramma Alle patiënten na einde behandeling Alle patiënten jaar tijdens of < 1 jr. na hemo- en/of radiotherapie 19

20 4.3.2 Behandel- en studieprotocollen waarin VUmc kinderoncologie participeert Behandel/studieprotocol Indicatie Status ALL10 Initiële ALL (1-19jr) Behandelrichtlijn SKION, tevens goedkeuring lokaal EsPhALL Ph+ ALL (1-18 jr) Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal Interfant 2006 Initiële of bi-phenotyp ALL (<1 jr) Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal UK ALL R3 Recidief ALL Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal AML15 Initiële AML, uitgezonderd APL/Down Behandelrichtlijn standaardarm, tevens goedkeuring lokaal Relapsed AML2001/01 AML 1e recidief Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal CLARA (clof-arac-dnx) Refractaire AML Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal DS-TMD Screening Down TMD Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal DS-AML 2006 Initiële AML bij Down syndroom Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal ICC APL01 APL Behandelprotocol SKION CML-PAED II Ph-positieve CML Registratiestudie en behandeladvies EWOG-MDS 2006 MDS-JMML Registratiestudie en behandeladvies EWOG-MDS RC Refractaire cytopenie Behandelrichtlijn SKION Fanconi anemie diagnostiek Fanconi anemia Behandelrichtlijn SKION Euronet-PHL-C1 klassieke M. Hodgkin Behandelrichtlijn standaardarm NHL Euro-LB02 non-b NHL Behandelrichtlijn standaardarm SKION B-NHL/B-ALL2008 B-cel NHL of B-ALL Behandelrichtlijn SKION ALCL99 Grootcellig anaplastisch Lymfoom Behandelrichtlijn SKION ALCL recidief Recidief ALCL Behandelrichtlijn SKION SIOP Wilms 2001 Nefroblastoom Studieprotocol, METC en CWO goedkeuring lokaal 20