Inhoud. Colofon. Mission statement

Transcriptie

1 FRATERS CMM 1/11 Hier ben ik Heer Stichting Bondgenoot Partner Fraters halve eeuw in Brazilië Overname kinderdorp Namibië Haagse herinneringen Verbondenheid 1

2 Inhoud column van de rond frater andreas algemene overste 4 5 Mission statement Barmhartigheid is van alle tijden en plaatsen. Barmhartigheid staat centraal in alle wereldgodsdiensten: hindoeïsme, boeddhisme, jodendom, christendom en islam. De beweging van barmhartigheid heeft een spoor getrokken in de geschiedenis. De verschillende vormen waarin zij verschijnt, zijn uitdrukking van de samenleving waarin zij ontstond en van de spiritualiteit die haar draagt. De Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid is geworteld in de christelijke barmhartigheid. Colofon Fraters CMM (voorheen Ontmoetingen) is het driemaandelijks contactblad van de Congregatie van de Fraters van Onze Lieve Vrouw, Moeder van Barmhartigheid ( Fraters van Tilburg of Fraters CMM ). Een abonnement is gratis (aanvragen via adres hieronder). ISSN Redactie: Rien Vissers (hoofdredacteur), frater Edward Gresnigt, frater Ad de Kok, frater Lawrence Obiko, frater Ronald, Randang, frater Jan Smits, Peter van Zoest (eindredacteur) Ontwerp en opmaak: Heldergroen Druk: DekoVerdivas, Tilburg Contact: Fraters CMM, Gasthuisring DT Tilburg tel.: (Rien Vissers) fax: magazine@cmmbrothers.nl website: Een vrijwillige bijdrage als tegemoetkoming in de kosten is welkom op ING-bankrekening t.n.v. Fraters CMM Tilburg Fotoverantwoording: Kinderen in het Children s Education Centre in Usakos, Namibië (foto: frater Broer Huitema). Foto omslag achter: Alhambra, Granada, Spanje (foto: frater Ad de Kok). Verloren zoon, Rembrandt. 2

3 Hier ben ik Heer 6 Kort nieuws 8 Stichting Bondgenoot Partner 10 Van de redactie De algemene overste van de Fraters CMM verblijft jaarlijks vele uren in het vliegtuig om provincies en regio s van de congregatie te bezoeken die aan de weg van barmhartigheid timmeren. Dat blijkt ook weer in dit nummer. Op 23 oktober was hij in Usakos, Namibië, waar de fraters officieel de leiding overnamen van het Children s Education Centre voor kansarme kinderen. Vier fraters legden 25 november in Manado, Indonesië, in zijn handen hun geloften voor het leven af. Op 12 december deed een frater in Brazilië zijn professie voor het leven ten overstaan van de algemene overste. Vier dagen eerder vierde frater Broer Huitema er met fraters en genodigden dat de fraters een halve eeuw geleden in het Latijns- Amerikaanse land arriveerden. Ook was hij aanwezig op 5 maart bij de officiële opening van de Saint Vincent Primary School, in Mosocho, Kenia, die de fraters hebben overgenomen. Al reizend maakt hij veel blijdschap en toekomstgerichtheid mee. Maar de congregationele medaille heeft ook een keerzijde. Fraters CMM maakt ook melding van de opheffing van de CMM-regio Californië die in 1963 werd opgericht. De laatste fraters keerden 17 februari terug naar Nederland. En dan is er het seksueel misbruikschandaal dat de kerk en de congregatie teistert. Een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis!, schrijft frater Broer Huitema in zijn column. Hij is speciaal begaan met wat de slachtoffers is overkomen: Van ons wordt nu gevraagd, een stukje met hen mee te lijden. Dié weg van barmhartigheid ligt nu voor ons open. Fraters halve eeuw in Brazilië Overname kinderdorp Namibië Kort nieuws 16 Haagse herinneringen Verbondenheid! in memoriam 21 BRONNEN 23 3

4 Column VAn de algemene overste Het is ongeveer een jaar geleden dat de eerste berichten over seksueel misbruik binnen de katholieke kerk in Nederland naar buiten kwamen. Die eerste publicaties leidden tot een golf van reacties. In bijna alle gevallen ging het om seksueel misbruik dat lang geleden had plaatsgevonden: soms meer dan zestig jaar! We waren geschokt door de berichten die bij ons binnen kwamen. Tientallen slachtoffers van seksueel misbruik door fraters meldden zich. Soms werden fraters met naam en toenaam in de media genoemd. Een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis! Natuurlijk beseffen wij dat de meeste fraters hun werk goed hebben gedaan. Natuurlijk weten we dat slechts een klein percentage fraters zich schuldig heeft gemaakt aan seksueel misbruik of andere vormen van machtsmisbruik. Maar toch: we zijn geschrokken van de omvang ervan. Langzaamaan krijgen we een beter inzicht in wat er fout is gegaan. Maar het verhaal is nog lang niet af. Ik heb ondertussen zo n twintig slachtoffers gesproken. Met vaak schrijnende verhalen. Niet alleen over het misbruik maar ook over de gevolgen van het misbruik in hun verdere leven. Niet iedereen heeft er blijvende schade aan overgehouden, maar velen toch wel. Ieder slachtoffer heeft een ander verhaal. Dat je naar hun verhaal luistert, hen serieus neemt en spijt betuigt, is natuurlijk al belangrijk. De soms diepe wonden die de misbruikpleger in het leven van het slachtoffer heeft geslagen, kun je echter niet wegnemen. Soms gaan slachtoffers verder en melden zich bij de kerkelijke instelling Hulp & Recht, om via die organisatie erkenning en genoegdoening te krijgen. Velen hebben het ook gemeld bij de commissie Deetman. De weg naar verzoening en heling is nog een lange weg. Maar ik hoop van harte dat ieder die weg kan gaan. We mogen ons niet verschuilen achter het feit dat het overal voorkomt, dat het zo lang geleden is of dat het om een minderheid gaat. De slachtoffers komen nú naar voren en vragen nu onze aandacht. De enige weg die we kunnen en moeten bewandelen is de weg van openheid en het serieus nemen van ieders verhaal. De enige weg is, te erkennen dat in het verleden fouten zijn gemaakt en dat individuele medebroeders misbruik hebben gemaakt van hun macht. De enige weg is, onze spijt te betuigen over wat slachtoffers door toedoen van een aantal van onze medebroeders is overkomen. Door hulp, genoegdoening, openbaarheid en transparantie kunnen we onze geloofwaardigheid terugwinnen. Door er wereldwijd aandacht voor te vragen kunnen we er aan bijdragen, misbruik in de toekomst te voorkomen. Slachtoffers hebben geleden of lijden er nog onder. Van ons wordt nu gevraagd, een stukje met hen mee te lijden. Dié weg van barmhartigheid ligt nu voor ons open. frater Broer Huitema 4

5 rond frater andreas Frater Maria Andreas Meestal spreken we over frater Andreas, maar eigenlijk heette hij frater Maria Andreas. Zelf was hij zich daar ten volle van bewust. Op 1 november 1860 was hij zijn tijdelijke professie begonnen met het uitspreken van zijn naam: Ik, frater Maria Andreas, beloof aan God almachtig Het was een wat merkwaardig gebruik van de congregatie dat alle fraters de naam van Maria als eerste naam voerden. Hoeveel betekenis dat voor hen had, is niet duidelijk, voor de meeste fraters was het wel meer dan alleen de afkorting M. in hun naam. Voor frater Andreas was de eerbied voor de Heilige Maagd zo groot en intens, dat de afkorting M. niet meer volstond en Maria voluit geschreven moest worden. De eeuw waarin hij leefde, kende een steeds krachtiger Mariaverering. De officiële verklaring van het dogma van de onbevlekte ontvangenis in 1854 was voor de toen dertienjarige Andreas het eerste hoogtepunt dat hij meemaakte. Of zijn keus er mede door ingegeven is, weten we niet, maar een jaar later koos hij voor een leven bij de fraters en ging hij naar de kweekschool. Meteen na zijn aankomst daar begon hij elke ochtend en elke avond Fraters bidden bij Lourdesgrot in de tuin van de Ruwenberg. drie Weesgegroeten te bidden ter ere van de zuiverheid van Maria. Als onderwijzer in opleiding hoorde hij van de bijzondere verschijningen in Lourdes in Zijn leven lang zou hij zich uitvoerig blijven documenteren over alle Mariawonderen. Bij de Lourdesgrot in de tuin zag men hem vaak neerknielen in gebed, aldus zijn medebroeder Amatus. Frater Amatus heeft de devoties van frater Andreas gedetailleerd beschreven. Zo bad frater Andreas elke dag met buitengewone eerbied het Officie van de Heilige Maagd. Ook bad hij driemaal daags het Angelus met grote godsvrucht. Hij droeg de speciale Mariamedaille van het Heilig Scapulier met hoogschatting. Vurig bad hij het dagelijkse rozenhoedje en veelvuldig herhaalde hij dit gebed op zon- en feest- en recollectiedagen. De voornaamste Mariafeesten vierde hij met bijzondere geestelijke blijdschap en bereidde ze voor met een noveen. Dikwijls leefde hij zich in de bijzondere rol van Maria bij de Menswording in, in gedachten overwoog hij haar deugden en voorrechten. De spiritualiteit van frater Andreas was sterk gekleurd door zijn hartstochtelijke liefde voor de Moeder Gods. Een aantal kanten van zijn persoonlijkheid kunnen we alleen begrijpen tegen de achtergrond van haar voorspraak, die hij zocht en verkreeg: zijn zachtmoedigheid, zijn trouw, zijn grenzeloos vertrouwen in Gods goedheid. Frater Andreas kon gaarne en lang bidden tot de Moeder Gods. Volgens zijn vriend Amatus had hij haar naam altijd op zijn lippen. Charles van Leeuwen 5

6 Nederland Hier ben ik Heer In het Tilburgse woonzorgcentrum Joannes Zwijsen vond op 26 november de jaarlijkse bijeenkomst plaats voor alle fraters en geassocieerde leden van de Nederlandse provincie. De provinciemiddag stond in het teken van Roepen. Hoofdspreker was frater Frans van Pinxteren. Hij belichtte de snelle ontwikkeling van het congregationele roepingenpastoraat in de afgelopen vijftien jaar. Ik wilde worden als frater Emilio bij wie ik twee jaar in de klas zat, zo vertelde hij ter inleiding over zijn persoonlijke roeping. Ik wilde niet vooral onderwijzer worden, nee, ik wilde frater worden, en ik had een vage kennis, dat dit iets met God van doen had. De roeping was natuurlijk nog verre van volwassen. Het was het prille begin. Behalve frater Emilio van Berkel speelden ook rector Karel de Beer van het noviciaat en de fraters Alfred Smits, frater Rumoldus van der Krabben een belangrijke rol in de groei van zijn religieuze leven: Deze mensen, en nog meer hebben me op de weg van mijn roeping bevestigd. Wervingscampagne Frater van Pinxteren besprak vervolgens hoe het roepingenpastoraat in de congregatie vanaf 1996 gestalte kreeg met het aantreden van het nieuwe provinciale bestuur. Dat kreeg van de algemene overste, Harrie van Geene, de opdracht lijnen naar de toekomst te verkennen. Daarvoor werd de Werkgroep Associatie, Roepingen en Presentatie in het leven geroepen. Een van de eerste wapenfeiten van de werkgroep was een opmerkelijke wervingscampagne. In een aantal dagbladen plaatste de congregatie advertenties met als kop: We zoeken mensen (m) met een hart die het lef Frater Frans van Pinxteren belicht het roepingenpastoraat van de congregatie. hebben om frater te willen worden. Frans van Pinxteren: Even waren de fraters van Tilburg wereldnieuws. Er kwamen ook heel veel reacties binnen: meer dan 150. Uiteindelijk zijn er weinig fraters uit voortgekomen. Maar de mogelijkheid om bij ons in te treden had veel aandacht getrokken. 6

7 In een andere advertentie werden Bondgenoten in de beweging van barmhartigheid gevraagd; mensen die zich aangesproken voelen door wat de Fraters CMM beweegt. Er kwamen enkele bijeenkomsten voor belangstellenden die honderden geïnteresseerden trokken. Hieruit ontstond de zelfstandige stichting Beweging van Barmhartigheid die met ruim vijftienhonderd sympathisanten nauw verbonden is met de Fraters CMM. Projectgroepen Ook aan associatie werd blijvend aandacht geschonken, aldus frater Van Pinxteren. De congregatie heeft nu vijf geassocieerde leden: Betty Karhof, Lex van der Poel, Nelleke Verstijnen en Christianne en Henk van de Wal. Terugkijkend, mogen we niet ontevreden zijn, concludeerde hij. De werkgroep werd in 2008 opgeheven. Er voor in de plaats kwamen de projectgroepen Roepen en Associatie. De eerste presenteerde in 2009 de brochure Fraters om belangstelling voor het fraterleven te wekken. De tweede richt zich op het bieden van verdieping aan de geassocieerde leden en het zorgen voor aanwas van geassocieerden, onder meer door bezinningsdagen en het aanbieden van een leerroute, getiteld Toegewijd leven in kerk en wereld. Deze is een succes geworden, stelde frater Van Pinxteren vast. We hadden op twaalf deelnemers gerekend, het werden er vijfentwintig. Inmiddels is er besloten de leerroute te herhalen omdat er nog steeds gegadigden zijn. Hij besloot met een kanttekening over de begeleiding van nieuwkomers: Als zich iemand aandient, zullen we er bedacht op moeten zijn dat de eventuele kandidaat heel veel zal moeten leren. Het zijn mensen van deze tijd: de kennis omtrent onze godsdienst is vaak heel gering. We zullen dus geduld moeten hebben. De lat niet te hoog leggen. We zullen ze de kans moeten geven in te groeien in onze gemeenschap om zich onze spiritualiteit eigen te maken. Dan pas kunnen ze zeggen: Hier ben ik Heer, uw wil te doen is mijn vreugde. Laten we daar dagelijks voor bidden. Peter van Zoest De moeder van frater Niek Hanckmann, Han (links), in gesprek met geassocieerd lid Christianne van de Wal tijdens de provinciemiddag. CMM-archivaris Rien Vissers hield aan het einde van de provinciemiddag een PowerPointpresentatie over verschillende portretten van congregatiestichter Joannes Zwijsen. De fraters Ben Westerburger (links) en Jan Smits heffen het glas aan het eind van de provinciemiddag. 7

8 kort nieuws Professie voor het leven in Brazilië Frater Robert Alan Benevenuto Aparecido met zijn ouders na het afleggen van zijn professie voor het leven. De Braziliaanse frater Robert Alan Benevenuto Aparecido deed op 12 december zijn professie voor het leven tijdens een eucharistieviering in de Padre Eustáquio parochiekerk te Belo Horizonte. Frater Craudeci Moreira hernieuwde in dezelfde viering zijn tijdelijke professie. In zijn toespraak zei de algemene overste, frater Broer Huitema, het moedig te vinden van de frater om deze stap te zetten, omdat er momenteel geen kandidaten zijn in Brazilië. Hij liet weten zich in zijn situatie te herkennen: Toen ik in 1978 mijn professie voor het leven deed, waren er weinig kandidaten in Nederland. Het was niet gemakkelijk voor mij. Toch heb ik er voor gekozen frater te worden, overtuigd dat Hij me riep lid van de congregatie te worden. Ik vond er geluk en een vruchtbare samenwerking. Dat geluk en vruchtbaar werk in het apostolaat wens ik ook jou toe: je kunt als frater een gelukkig en rijk religieus leven leiden. Met een verwijzing naar zijn recente reizen naar Indonesië, Kenia en Oost-Timor waar in totaal acht fraters hun professie voor het leven aflegden, onderstreepte hij: Frater Alan, jullie waren dus met negen fraters CMM. Binnen de congregatie ben je niet alleen. Je kunt rekenen op de steun van je medebroeders die je zijn voorgegaan in wat jij vandaag hebt ondernomen. Ze bidden vandaag voor je. CMM-regio Californië opgeheven De CMM-regio Californië is opgeheven. Tijdens de bestuursperiode van algemeen overste frater Novatus Vinckx werd de regio in 1963 opgericht. Frater Emericus Goossens trad aan als eerste communiteitsoverste. Tal van fraters hebben onderwijswerk verzet vanuit de communiteiten in Los Angeles en Oxnard. De huidige regionale overste, frater John Grever, was een van de eerste vijf fraters die in Californië begonnen. Hij keerde met frater Richard van Rooij op 17 februari terug naar Nederland. Beiden hebben hun intrek genomen in de communiteit Joannes Zwijsen in Tilburg, waar ze weer verenigd zijn met de fraters William Verheijen, Godfried Kanen en Louis de Visser, die ook in Californië gewoond en gewerkt hebben. Frater Grever volgt frater De Visser op als algemene econoom. Deze had te kennen gegeven deze taak vanwege zijn leeftijd (75) te willen beëindigen. In een brief aan de fraters en de geassocieerd leden schreef algemene overste frater Broer Huitema over frater Louis de Visser: Ofschoon geen econoom van beroep, wist hij zich in zeer korte tijd in te werken en met grote bekwaamheid en zorgvuldigheid zijn werk als econoom uit te voeren. Hij heeft als algemene econoom in trouw en met grote plichtsbetrachting vijftien jaar lang de congregatie gediend. 8

9 Museum Scryption sluit deuren Museum Scryption in Tilburg heeft op 10 januari de deuren gesloten. Het museum voor schriftelijke communicatie en sociale media beschikt over onvoldoende financiële middelen om open te kunnen blijven. Zondag 9 januari was het museum voor het laatst geopend en voor iedereen gratis toegankelijk. Het museum legt de schuld voor de sluiting bij de gemeente Tilburg, die besloot de subsidie van ruim euro stop te zetten. Aan alle twaalf medewerkers is per 1 maart ontslag aangezegd. De collectie is inmiddels bij een bevriende instelling opgeslagen. Scryption bestond 22 jaar en toonde de geschiedenis van het schrift en het schrijven en de toepassingen daarvan op kantoor. Zo zagen bezoekers er typemachines, vulpennen, potloden, balpennen, kroontjespennen, kopieerapparaten, stencilapparaten, tekstverwerkers en kantoormeubels. De in 1995 overleden schrijver Willem Frederik Hermans liet Scryption zijn collectie van ongeveer tweehonderd schrijfmachines na. Het museum trok ruim bezoekers per jaar. De kennis en ervaring worden ingezet in een nieuwe organisatie die de naam Npuntnul draagt. Deze gaat de ontwikkeling van communicatie en sociale media op de voet volgen en duiden. Npuntnul zal activiteiten ontwikkelen als tentoonstellingen, media-installaties, lezingen en debatten, sociale mediaprojecten en projecten voor het onderwijs. De museumcollectie begon ooit als verzameling van de frater-onderwijzer Ferrerius van den Berg. Kort na de Tweede Wereldoorlog startte hij zijn studie voor de akte Schoonschrijven M.O. Tegelijkertijd ging hij ook allerlei voorwerpen en instrumenten verzamelen die met schrijven te maken hadden. Dat is het begin geworden van een unieke collectie die uitgroeide tot het Schrift- en Schrijfmachinemuseum, Bezoekers in het museum tijdens de laatste dag. dat aanvankelijk onderdak vond op een zolder van het generalaatsgebouw van de Fraters CMM aan de Gasthuisring in Tilburg. De groeiende collectie vond na omzwervingen in Tilburg onderdak in de voormalige Ambachtsschool aan de Spoorlaan, vlak naast het Noordbrabants Natuurmuseum. De gemeente Tilburg liet het pand verbouwen en brancheverwante bedrijven verzorgden de inrichting. Zo ontstond het museum met een wereldwijd vermaarde collectie. Beeld van frater Ferrerius van den Berg in Museum Scryption. Museum Scryption aan de Spoorlaan in Tilburg. 9

10 Indonesië Elisabeth Riphagen en frater Jan Koppens met enkele contactpersonen. Het werk van de Stichting Bondgenoot De Stichting Bondgenoot Partner zet zich in voor kansarmen in Indonesië, zowel kinderen als volwassenen. Er wordt gewerkt met educatieve en sociale projecten. Frater Jan Koppens, provinciaal van de Nederlandse CMMprovincie bezocht van 16 oktober tot 13 november samen met Gerrit en Elisabeth Riphagen namens de stichting enkele projecten. Hij werkte van 1970 tot 1996 in Indonesië, onder meer als novicenmeester en provinciale overste. Een korte terugblik van hem op het ontstaan van de stichting en het werkbezoek. Gerrit en Elisabeth Riphagen waren in de jaren zestig en zeventig namens de protestantse zending werkzaam in Rantepao (Sulawesi). Zij zetten zich in op een middelbare technische school en in een weeshuis. Na vele jaren kwamen ze naar Nederland terug, maar Elisabeth bleef actief voor het weeshuis. In 1999 keerde het echtpaar, na 27 jaar afwezigheid, terug naar Sulawesi. Juist toen voltrok zich een ramp: het kostbaarste deel van de technische school brandde af. Betekende dit het einde van de school? Het echtpaar voelde zich geroepen om met behulp van sponsors de school opnieuw op te bouwen. Met grote inspanning en vele werkbezoeken is dat gelukt. Er verrees weer een prachtige technische school aan de rand van het stadje Rantepao. Als vervolg hierop begon Gerrit Riphagen nieuwe schoolprojecten te bezoeken en te begeleiden. In 2002 werd ter onder- steuning de Stichting Bondgenoot Partner opgericht. Ik werd uitgenodigd daar zitting in te nemen. Gerrit en Elisabeth drongen er bij mij vaak op aan een keer mee te gaan op werkbezoek. Op 16 oktober was het zover. Gedurende vier weken zouden we samen de projecten op Sumatra en Sulawesi bezoeken. Tekort aan water De vlucht naar Medan (Sumatra) verliep zeer voorspoedig. Voor mij was het als een thuiskomst. We werden verwelkomd door frater Aris Payung en onze contactpersoon op Sumatra, Pak Samosir. Gerrit en Elisabeth vertrokken meteen naar Pematang Siantar. Ik bleef twee dagen in Medan. Daar bezocht ik een complex voor geestelijk gehandicapten. Zuster Kristiana (zusters KFSL, autonome tak van de Franciscanessen van 10

11 Bennebroek) leidde me rond. Haar grote betrokkenheid bij de kinderen, hun ontwikkeling en toekomst was voelbaar. Hét probleem waar men vaak tegenaan hikt, is een tekort aan water. Er zou dieper geboord moeten worden, zodat de zestig kinderen over voldoende water kunnen beschikken. Misschien dat de Bondgenoot Partner een helpende hand kan bieden. In Pematang Siantar vonden indringende gesprekken plaats met de directie van drie middelbaar technische scholen. De stichting had gedurende twee jaar kunnen zorgen voor verschillende workshops voor leraren (theorie, praktijk) en administratie. We bespraken de vorderingen in de praktijkafdeling. Een middelbare huishoudschool in Pematang Siantar, geleid door de zusters KYM (autonome tak van de Zusters van Liefde van Schijndel) heeft door de jaren heen via Bondgenoot Partner een nieuwe computerklas gekregen en een goede bibliotheek. Dat project werd tijdens dit bezoek afgerond. Bibliotheek Zoals ook bij andere werkbezoeken aan Pematang Siantar verbleven we in het fraterhuis aan de Jalan Nias. Een goed en gastvrij huis, waar frater Bosco Wuarmanuk Frater Jan Koppens in een praktijkhal van de technische school in Pematang Siantar. de leiding heeft als novicenmeester. Een middag heb ik een voordracht gegeven aan zo n dertig novicen (zusters, fraters en broeders) van vier congregaties, die een gezamenlijke cursus volgden. Van harte hoop ik dat ik ze heb mogen raken, waardoor hun persoonlijke roeping als mens en als religieus verder kan uitgroeien. In Balige waren we thuis bij de fraters op Soposurung. De middelbare school Bintang Timur staat onder leiding van frater Florentinus Halawa. Deze gerenommeerde school heeft nu de beschikking over een prachtige bibliotheek en een goed opgeleide bibliothecaris. Elisabeth, die veel aandacht schenkt aan het opzetten van bibliotheken in Indonesië, mag er trots op zijn.in Balige hebben ook heel persoonlijke gesprekken plaatsgevonden tussen Gerrit, Elisabeth en mij. We spraken over geloof, oecumene, broederschap, geloften, over de zending en toekomst van de stichting. Fijn dat je zo thuis mag zijn bij elkaar. Contactpersonen Frater Martin Rukka bood ons in het fraterhuis te Makassar, Sulawesi, een ruimte aan om een uitvoerig gesprek te hebben met onze drie contactpersonen in Indonesië. Zonder de inzet van deze partners, die allen pro deo werken, zou het werk van de stichting misschien wel afgebouwd moeten worden. Het overleg op 30 oktober maakte duidelijk dat we dezelfde visie en bewogenheid delen. Precies twee maanden later, 30 december, werden in Nederland drie jonge mensen benaderd om lid te worden van het stichtingsbestuur. Ze reageerden enthousiast. Zo werd het bestuur uitgebreid met drie frisse krachten. Op naar een mooie toekomst, mede geïnspireerd door onze drie contactpersonen in Indonesië. Blijde gezichten Op Sulawesi, waar we twee weken waren, bezochten we vele lopende of afgeronde schoolprojecten. Even wil ik stil staan bij Panti Asuhan, het weeshuis in Rantepao. Door een anonieme donatie konden we in Makassar boeken, verschillende muziekinstrumenten en spellen voor de kinderen kopen. Dat was een schot in de roos! Blijde gezichten alom. Met een meisje, dat nu op de middelbare school zit, had ik een wat langer gesprek. Wat later dan gepland kwam op 13 november een einde aan de terugreis naar Nederland. Op Schiphol nam ik afscheid van Elisabeth. Gerrit zou nog een maand in Indonesië achterblijven. Voor hem stond Flores op de agenda. Wat ben ik blij dat ik een klein radertje mag zijn binnen de Stichting Bondgenoot Partner. frater Jan Koppens De weeskinderen in Rantepao met hun nieuwe gitaren. 11

12 Brazilië Fraters halve eeuw in Brazilië De Fraters CMM herdachten op 8 december dat vijftig jaar geleden de eerste fraters in Brazilië arriveerden. Het waren Sjaak Staats, Leonis Puts, Ignatio Beijers, Cristino Gemen en Jo Huiskamp. Van hen woont de regionale overste frater Cristino Gemen nog steeds in Belo Horizonte, waar ze zich een halve eeuw geleden vestigden. Frater Nicácio Huiskamp blikt terug op de jubileumviering. De overvolle parochiekerk van Padre Eustáquio. De algemene overste, frater Broer Huitema, kwam 5 december in Belo Horizonte aan om samen met de fraters het historisch gebeuren te gedenken. Woensdag 8 december, op het hoogfeest van Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen, had om 10 uur de plechtige eucharistieviering plaats in de overvolle parochiekerk van Padre Eustáquio. Celebrant was de kardinaal Serafim Fernandes de Araújo, emeritus-aartsbisschop van Belo Horizonte. Met hem concelebreerden de emeritus- bisschop van Itabira-Coronel Fabriciano, Lellis Lara, en achttien priesters van de bisdommen waar de fraters actief zijn of waren. Op de eerste banken namen de dertien aanwezige fraters plaats. Voor de zang zorgde een koor, voor deze gelegenheid gevormd uit personeel van het College Padre Eustáquio, onder leiding van frater Cristino Gemen. Waardering De kardinaal liet in zijn homilie duidelijk uitkomen hoe de fraters op verscheidene pastorale terreinen werkzaam zijn waar de kerk hen het meest nodig heeft. Op die manier maken ze het CMM-charisma van broederschap en barmhartigheid waar. Hij was hulpbisschop in Belo Horizonte, toen de fraters er in 1960 aankwamen. De emeritus-aartsbisschop sprak zijn vreugde, waardering en dankbaarheid uit, mede namens het aartsbisdom. Bisschop Lellis Lara liet niet na om ook iets te zeggen namens het bisdom Itabira-Coronel Fabriciano waar de fraters zich onder meer speciaal inzetten voor de Cidade do Menor (Kinderstad). Tijdens de viering brachten leerlingen van het College Padre Eustáquio een kleine hulde aan de fraters. Zij droegen een schilderij van Maria Moeder 12

13 van Barmhartigheid binnen, een afbeelding van CMMstichter Joannes Zwijsen en borden met de woorden van het motto van de beweging van barmhartigheid: VER (zien), COMOVER-SE (bewogen worden), MOVER-SE (in beweging komen) en PROMOVER (de mens promoveren). De algemene overste en frater Alan Robert Aparecido Benevenuto bij het begin van de eucharistieviering. De kernwoorden van de CMM-spiritualiteit uitgebeeld. Hoop De processie bij de offerande bestond uit vertegenwoordigers van de pastorale werken en bewegingen waar de fraters bij betrokken zijn zoals: parochie, onderwijs (Colégio Padre Eustáquio) vorming-opleiding, bezin ningscentrum, religieuzen en groepen van de beweging van barmhartigheid. Zo waren er mensen uit onder andere Igarapé, São Joaquim de Bicas, Itabira, Coronel Fabriciano, Ipatinga, Lagoa Santa, Janaúba en Belo Horizonte. Frater Broer Huitema richtte zich met woorden van waardering en dank tot het bestuur van de regio en alle fraters. Hij bracht de mannen van het eerste uur in herinnering. De levenden, frater Sjaak Staats en frater Cristino Gemen, en de overledenen, frater Jo Huiskamp en frater Leonis Puts, en alle fraters die de afgelopen vijftig jaar hun beste krachten gaven (en geven). Met piëteit herdacht hij de onlangs overleden fraters Servano Leyten en Leopoldo Remans. Zijn vreugde en hoop op de toekomst sprak hij uit naar aanleiding van de professie voor het leven van frater Alan Robert Aparecido Benevenuto. Herinneringsplaat Aan het einde van de viering werd een herinneringsplaat aangeboden aan frater Cristino Gemen, uit dankbaarheid voor zijn werk en voor het werk van alle fraters die zich hebben ingezet voor het welzijn van het Braziliaanse volk, en in het bijzonder voor de jeugd van het land. Na de eucharistieviering was er een receptie in het Centro Comunitário van de parochie naast de kerk. Op de overdekte speelplaats van het College Padre Eustáquio werd voor de meer dan vierhonderd gasten een maaltijd geserveerd. De fraters Sjaak Staats en Misaël van den Borne, die momenteel in de Tilburgse communiteit van Joannes Zwijsen wonen, werkten respectievelijk 21 en 30 jaar in Brazilië. Op 8 december ontvingen zij van het generaal bestuur een feestelijk boeket bloemen om toch een beetje het gouden feest met hun medebroeders in Brazilië mee te kunnen vieren. frater Nicácio Huiskamp De regionale overste frater Cristino Gemen spreekt een dankwoord uit. 13

14 Namibië Overname kinderdorp Namibië De congregatie heeft op 23 oktober officieel de leiding overgenomen van het Children s Education Centre (CEC) in Usakos, Namibië. Tijdens een feestelijke plechtigheid overhandigde Frits Koopmans, oprichter en directeur, de statuten van de Stichting Kinderdorp Usakos aan frater Broer Huitema, algemeen CMM-overste. In de grote hal van het centrum, dat in de woestijn ten Noordwesten van de Namibische hoofdstad Windhoek ligt, was een groot gezelschap samengekomen. Velen brachten dank aan Frits en Hanneke Koopmans voor hun inzet. In 1991 startten zij het project dat in het begin aan acht straatkinderen huisvesting bood en inmiddels is uitgegroeid tot een centrum voor veertig kinderen. Wie een kind redt, redt de wereld, is hun lijfspreuk. Naast het CEC ligt Plot 65, waar vijf bewoners die inmiddels volwassen zijn, kunnen blijven wonen. Zij werken in het kinderdorp, in de tuin, in de ernaast gelegen school en in met het centrum verbonden bedrijfje dat bakstenen maakt van woestijnzand. Hulde Verschillende sprekers uit de Namibische samenleving voerden het woord. Maar het waren vooral de kinderen die van zich lieten horen. In zang en dans brachten zij hulde aan het echtpaar Koopmans. Ze werden daarbij begeleid door een Indonesisch orkest met Kolintang instrumenten. Onder de aanwezigen was ook de ambassadeur van Indonesië, die als een van de ondersteuners van het project het woord voerde. De algemene overste, frater Broer Huitema, herinnerde aan de tijd van oprichting. Al in 1991 waren er vriendschapsbanden tussen de familie Koopmans en de fraters. Frater Emericus Goossens, de toenmalige regionale overste in Namibië, hielp bij het ontwerpen van de statuten van het CEC. Bijna twintig jaar later kunnen de fraters, dankzij een toenemend aantal roepingen in Namibië, de leiding overnemen van Frits en Hanneke Koopmans, die kunnen gaan genieten van hun pensioen. De algemene overste wenste de fraters Rikardus Rumangun en Johannes Mateus, die de dagelijkse leiding op zich nemen, Kinderen van het CEC. veel succes. Samen met frater Gerard Mopeli Sehlabo vormen zij een kleine communiteit, St. Vincent de Paul, in het huis waar het echtpaar Koopmans jaren heeft gewoond. Het is een internationale gemeenschap: de drie fraters zijn afkomstig uit respectievelijk Indonesië, Namibië en Lesotho. Erfgoed Frater Broer Huitema dankte Frits en Hanneke Koopmans namens de congregatie: voor alles wat jullie hebben gedaan, voor jullie inzet, jullie grote inspanningen ten behoeve van kansarme kinderen. Hij liet weten te beseffen dat het niet gemakkelijk zal zijn om afscheid te nemen, maar hij gaf hen de verzekering dat we dit project als jullie erfgoed zullen koesteren. De algemene overste was niet met lege handen gekomen. Het generaal CMM-bestuur heeft besloten 2000 euro aan het centrum te schenken voor de aanschaf van materiaal voor sport- en muziekonderwijs. Voor de communiteit 14