Toekomstverkenning Clara Kinderbos

Transcriptie

1 Toekomstverkenning Clara Kinderbos i.o.v. Stichting Sint Clara Kinderbos - december 2012 Ruimtelijke Inrichting Speelnatuur Karnemelksloot BJ Gouda info@bureauris.nl

2 Clara Kinderbos

3 Voorwoord In januari 2012 is Bureau RIS gevraagd een ontwerp te maken voor de herinrichting van het Clara Kinderbos. Het Clara Kinderbos is onderdeel van het Zuidelijk Randpark, een bijzondere groenstrook op het grondgebied van Barendrecht. Doordat het park ten noorden van de A15 is gesitueerd heeft de gemeente Rotterdam veel belang bij de ontwikkeling van het park. Het Clara Kinderbos is bestemd voor kinderen van 0 tot 14 jaar en bestaat overwegend uit waterpartijen en beplanting. De afgelopen jaren is het stil geweest rond het Clara Kinderbos. In afwachting van de plannen voor de Blauwe Verbinding heeft de stichting het terrein onderhouden maar geen investeringen gedaan. Veel van de speeltoestellen die er stonden zijn inmiddels verwijderd of oud. Colofon Datum 20 december 2012 Opdrachtgever Stichting Sint Clara Kinderbos bestuur@clarabos.nl Toekomstverkenning door Bureau RIS Ruimtelijke Inrichting Speelnatuur Karnemelksloot 118, 2806 BJ Gouda mariska@bureauris.nl In samenwerking met De Heer & Co. Koningin Wilhelminalaan 8, 3527 LD Utrecht mireille@dhec.nl Tijdens de gesprekken met het bestuur van Stichting Clara Kinderbos kwam al snel naar voren, dat het maken van een ontwerp niet het punt is van waaruit wij moeten vertrekken. Eerst moet duidelijk zijn voor wie we het Clara Kinderbos gaan herinrichten en hoe de nieuwe speelplek onder de aandacht van de beoogde doelgroep komt. Het bestuur heeft Bureau RIS gevraagd te kijken welke partners concreet met de stichting verder rond de tafel willen gaan zitten om samen het Clara Kinderbos weer op de kaart te zetten. Dat samenwerking met partners nodig is, bleek eerder ook uit het programma Lekker Groen wat adviesbureau NovioConsult in 2009/2010 heeft begeleid. Bureau RIS heeft ervoor gekozen om deze toekomstverkenning samen met De Heer & Co op te pakken. De Heer & Co is een communicatiebureau voor natuuren leefomgeving en heeft veel ervaring in deze sector opgedaan. Wij hopen dat dit rapport u voldoende inzichten, richting en informatie geeft van waaruit vervolgstappen genomen kunnen worden. 3

4 strandje bij Kinderopvang Humanitas - Wilhelminahoeve

5 Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave 1. Analyse bestaande situatie 1.1 Beleving bestaande situatie 1.2 Huidig gebruik 1.3 Enquête Clara Kinderbos 2. Samenvatting van de interviews 2.1 Samenvatting interview GZH 2.2 Samenvatting interview Waterschap Hollandse Delta 2.3 Samenvatting interview Gemeente Barendrecht 2.4 Samenvatting interview Deelgemeente Charlois 2.5 Samenvatting interview Kinderopvang Humanitas 3. Richting voor de toekomst 4. Kansen en advies voor het Clara Kinderbos 4.1 Speelplek realiseren 4.2 Attractie (of landmark) 4.3 Aansluiten bij een bestaand concept 4.4 Naamgeving 4.5 Exploitatie / privatisering 4.6 Vrienden van het Clarabos 4.7 PR campagne 5. Kansen en advies in een breder concept 5.1 Begrenzing Clara Kinderbos 5.2 Het ongeplande park 5.3 De Parkmeester 5.4 Vrienden van het park 6. Hoe verder? Stappenplan 7. Bijlagen 8. Bronvermelding

6 hoofdentree Clara Kinderbos

7 1.1 Beleving bestaande situatie Ingeklemd tussen de snelweg A15, de Heulweg, het cultuurhistorische dijklint van de Charloisse Lagedijk en een fruitteeltbedrijf, bevindt zich het Clara Kinderbos. Het terrein van circa 175 bij 300 meter is bereikbaar via een parkeerplaats aan de Heulweg en een smalle doorgang op de Charloisse Lagedijk. Kenmerkend voor het dijklint is kleinschalige versnippering van woningen, schuren, tuinen en dierenweiden. Hier, op het zuidelijkste randje van Rotterdam, lijkt iedereen zich met zijn eigen perceel bezig te houden zonder onderling overleg. Er is weinig cohesie te ontdekken, anders dan de smalle weg die hier kronkelt. Rijdend over het dijklichaam, waan je je ver buiten de grote stad. Wanneer je met de auto het parkeerterrein langs de Heulweg opdraait, weet je niet precies wat te verwachten. Er staan enkele auto s geparkeerd, maar er is geen duidelijke bestemming waarom deze mensen hier zijn. Geen entreebord, wel een rood-witte balk die aangeeft dat auto s hoger dan 2 meter niet gewenst zijn en heel veel paaltjes en borden. Een stalen fitnessapparaat, twee kleurige kunstwerken, die ogen als enorme olifanten, een vrij grote cirkel van zand met een verouderd veerelement en twee dixi-toiletten. Direct naast de toiletten is het hart van het park. Onder de donkere bomen, bij een onbestemd stukje verharding staat een informatiebord. De informatie gaat over het gehele Zuidelijk Randpark, maar de grote landkaart lijkt ons voornamelijk op de grote groenzone bij de Oude Maas te willen attenderen. We hebben nog altijd geen idee waar we zijn. Achter de kunstwerken en toiletten is het groen, massief groen, zonder verfijning. Een deel van de paden is nat en niet goed begaanbaar, maar eenmaal 50 meter verder, staan we in een open ruimte met gazons en bomen. Rust. Ruimte. Wanneer we het rondgaande pad volgen komen we een enorme waterpartij tegen. Een prachtig uitzicht. Het water is niet erg toegankelijk. Er zijn geen steigers en overal groeit het riet weelderig. Voorbij de waterpartij komen we in een rechte open grasstrook, ingeklemd tussen twee ondoordringbare bosschages. Er zijn geen zichtlijnen, we kunnen ons niet oriënteren. Aan onze rechterhand zien we dan, totaal onverwacht, een enorm doolhof van bamboe. 1. Analyse bestaande situatie Het doolhof heeft bamboestengels van minstens 6 meter hoog. Binnenin is het donker en ontzettend spannend. Wellicht iets té spannend op deze afgelegen en rustige plek. Naast verstoppen en spelen, lijkt het ook een plek te zijn waar sommige volwassenen wellicht slapen, dealen, drinken en vrijen. Via een paardenweide, een oude stacaravan en de statige Wilhelminahoeve komen we uit bij een strandje met een zwemplas. Een nieuw informatiebord, helaas al beklad, lijkt ons vooral te willen vertellen wat we niet mogen doen in en rond de zwemvijver. Tijdens de rondwandeling komen we enkele mensen tegen die hun hond uitlaten, verder is het stil en zien we geen kinderen. Het strandje en de kleine zwemvijver zijn erg in trek bij de bewoners uit, met name, deelgemeente Charlois. In de zomer trekken veel mensen erop uit om te zwemmen in de vijver, te picknicken en te barbecueën. De mogelijkheid om te zwemmen en te ontspannen met het hele gezin is in dit jaargetijde is DE trekpleister die het Clara Kinderbos interessant maakt voor een bezoek. 1.2 Huidig gebruik In opdracht van Stichting Clara Kinderbos heeft Bureau RIS een enquête gemaakt en deze verstuurd naar 55 organisaties en betrokkenen die die zich in de regio Rotterdam-Barendrecht bezig houden met kinderen en/of natuur. De resultaten staan vermeld in dit rapport. Eerder heeft GZH ook een uitgebreid recreantenonderzoek gehouden onder de bezoekers van het gehele Zuidelijk Randpark, dit onderzoek is minstens zo belangrijk voor het Clara Kinderbos. Van beide enquêtes hebben wij de belangrijkste uitkomsten op een rijtje gezet, om zo een beeld te schetsen van de gebruikers van het Clara Kinderbos. De volgende gegevens zijn overgenomen uit het rapport Schappenbreed recreantenonderzoek Natuur- en recreatieschap IJsselmonde, oktober 2010 van NRIT Onderzoek, in opdracht van de GZH. Stichting Clara Kinderbos richt zich met name op de doelgroep van 0 tot 14 jaar. Volgens bovengenoemd onderzoek bestaat 28% van de bezoekers van het Zuidelijk Randpark uit kinderen in deze leeftijdscategorie. Deze groep jonge 7

8 Clara Kinderbos

9 mensen is dus vrij sterk vertegenwoordigd. Wanneer wij breder kijken naar de samenstelling van de huishoudens dan heeft 39% van de bezoekers een huishouden met kinderen tussen 0 en 12 jaar. Binnen deze huishoudens heeft 33% kinderen jonger dan 6 jaar en 66% kinderen tussen de 6 en 12 jaar. Het Zuidelijk Randpark is een gebied waar veel gezinnen (71% van de bezoekers) naartoe gaan. Herkomst bezoekers De bezoekers van het Zuidelijk Randpark zijn voor 98% personen die vanuit hun eigen woonplaats naar het gebied gaan. Ruim 78% van de bezoekers van het Zuidelijk Randpark is afkomstig uit Rotterdam. Met een aandeel van 12% staat Barendrecht op de tweede plaats. Verder komt 5% uit Rhoon en 5% uit verschillende overige plaatsen. De afkomst van de bezoekers is voor 87% autochtoon. Vervoermiddel De bezoekers van het Zuidelijk Randpark komen vooral per fiets (44%) en per auto (35%) naar het gebied. Daarnaast komt circa 13% van de bezoekers te voet. De bezoekers zijn meer dan tevreden over de bereikbaarheid van de deelgebieden. Op een schaal van 1 tot 5 (zeer goed bereikbaar tot zeer slecht bereikbaar) krijgt het Zuidelijk Randpark een 1.6 van de bezoekers. Bezoekfrequentie en verblijfsduur Uit het onderzoek van NRIT blijkt dat slechts 4% van de bezoekers dagelijks in het Zuidelijk Randpark komt. Opvallend is dat de bezoekers van het Zuidelijk Randpark een vrij lange verblijfsduur hebben in het gebied. 40% verblijft 1 tot 3 uur per bezoek, en 55% blijft meer dan 3 uur. Van de bezoekers geeft 23% aan geen andere recreatiegebieden dan het Zuidelijk Randpark te bezoeken. Tijdsbesteding Dat 95% van de bezoekers in de zomer het Zuidelijk Randpark bezoekt wordt al snel duidelijk wanneer men kijkt naar de meest ondernomen activiteiten. Van de bezoekers heeft 48% aangegeven in het gebied te zwemmen en 43% heeft aangegeven in het Zuidelijk Randpark te luieren/zitten/zonnen. Op de derde plaats van meest ondernomen activiteiten staat het uitlaten van de hond (26%). In het hoogseizoen ervaart meer dan de helft van de bezoekers het gebied dan ook als druk. Voorzieningen Bijna de helft van de bezoekers (48%) maakt gebruik van de strandjes en 46% maakt gebruik van de fietspaden. Meer dan de helft (53%) geeft aan voorzieningen te missen zoals toiletten/douches, speelmogelijkheden en horeca. Beleving Het Zuidelijk Randpark krijgt op vrijwel alle stellingen de laagste beoordeling wat betreft beleving van het gebied. Op de punten er is altijd wat te doen, op ontdekking gaan, er is van alles te doen en een afwisselend landschap kan nog veel verbeterd worden. Verbeterpunten NRIT In het rapport van NRIT Onderzoek wordt een aantal verbeterpunten benoemd: beter toezicht houden meer sanitaire voorzieningen meer speelgelegenheid kinderen zwemmogelijkheden verbeteren Wanneer gekeken wordt naar het moment van de bezoeken, dan blijkt 95% van de bezoekers in de zomer naar het Zuidelijk Randpark te komen en 64% van de bezoekers in de lente. 33% van de bezoekers komt het hele jaar rond. Veel bezoekers (namelijk 16%) komen uitsluitend in de zomer. 9

10 Thuis op Straat Rotterdam (foto van website

11 1.3 Enquête Clara Kinderbos De samenvatting in het vorige hoofdstuk heeft betrekking op het Zuidelijk Randpark als geheel. Om meer te weten te komen over de bezoekers van het Clara Kinderbos heeft Bureau RIS diverse interviews en een enquête afgenomen. De enquête is via de mail verstuurd naar 55 organisaties en betrokkenen. Ruim 23% van de organisaties die gevraagd zijn deel te nemen aan de enquête, hebben hier gehoor aan gegeven. Van de vijftien basisscholen heeft slechts 1 basisschool de moeite genomen de enquête in te vullen. Dit wekt de indruk dat scholen zich niet verbonden voelen met het Zuidelijk Randpark en hier ook geen baat bij denken te hebben. Aangegeven was dat het invullen van de enquête maximaal 5 minuten in beslag neemt. Reacties hebben wij onder andere ontvangen van de volgende organisaties: Kinderopvang Barendrecht (NSO Buiten Gewoon) Dienst Sport & Recreatie gemeente Rotterdam CNME De Kooi (kinderboerderij) Kijk op Welzijn (jeugd & jongerenwerk) Zuid-Hollands Landschap HSV (Hengelsportvereniging) Groot-Rotterdam basisschool Thuis Op Straat (TOS) Edu Delta BSW (Buurt- en Speeltuinwerk) Rotterdam The Rangers (scouting Rotterdam-Zuid) Milieudienst Rotterdam Activiteiten Tevens blijkt uit de enquête dat er tot op heden weinig tot geen activiteiten in het gebied georganiseerd worden. Edudelta geeft aan het bamboe doolhof in het Clarabos opgeschoond te hebben, terwijl de activiteiten van de Kinderboerderij ook niet verder strekken dan het Kooiwalpad bij de Kinderboerderij waar zij vier maal per jaar NME activiteiten organiseren. Deelnemers van deze activiteiten zijn voor 30,8% van Rotterdamse komaf, 23,1% uit Barendrecht en tevens 23,1% uit beide gemeenten (geen percentages over de inhoudelijke verdeling bekend). In het Clara Kinderbos vinden geen activiteiten plaats volgens deze enquête, wel is tijdens het interview met Kinderopvang Humanitas van de Wilhelminahoeve gebleken dat deze organisatie veel gebruik maakt van het Clara Kinderbos. De scouting maakt met name op zaterdag gebruik van het park. Partijen als het Milieucentrum Rotterdam en CNME De Kooi geven in de enquête aan als partner mee te willen werken aan een veilige speelplek en/of aan het organiseren van activiteiten. Dienst Sport en Recreatie gemeente Rotterdam, Kinderopvang Barendrecht en scouting The Rangers beantwoorden de vraag met misschien. Ondanks dat het positief is dat CNME De Kooi graag als partner wil meewerken en meedenken met Stichting Clara Kinderbos, moeten wij ons goed realiseren dat de kinderboerderij zich op grote afstand van het Clara Kinderbos bevindt. Bekendheid Uit de enquête blijkt dat 69,2% van de geënquêteerde organisaties het Clara Kinderbos weet te vinden in het Zuidelijk Randpark. Organisaties als Buurt- en Speeltuin Werk Rotterdam, Kijk op Welzijn, Zuid-Hollands Landschap en Kinderopvang Barendrecht weten het Clara Kinderbos niet aan te wijzen. 11

12 trambaan en fietspad naar Barendrecht

13 Doelgroep 76,9% van de geënquêteerden houdt zich bezig met activiteiten gericht op de leeftijdsdoelgroep 5 tot 12 jaar, 38,5% richt zich op jongeren in de leeftijd van 13 tot 18 jaar. Slechts twee partijen organiseren activiteiten voor de doelgroep 0 tot 4 jarigen, namelijk TOS en BSW Rotterdam. Zoals eerder vermeld organiseert Kinderopvang Humanitas, als direct betrokken partij, geregeld buitenactiviteiten in het Clara Kinderbos voor hun eigen kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar en tevens voor de BSO (4 tot 12 jaar). Meer organisaties richten zich op de kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 12 jaar; te weten NSO Buiten Gewoon, Dienst Sport en Recreatie Rotterdam, TOS, HSV Groot-Rotterdam, BSW Rotterdam, de scouting en uiteraard alle basisscholen. Het Zuid-Hollands Landschap geeft aan zich enkel te richten op volwassenen. Dit antwoord verbaast ons echter, want het Zuid-Hollands Landschap is onderdeel van De 12Landschappen en zij zijn mede oprichters van het TV-programma Green-Kids, een programma om kinderen in contact te brengen met de natuur. Het Milieucentrum Rotterdam richt zich op iedereen ouder dan 13 jaar. Entrees Edudelta geeft aan, als enige partij, gebruik te maken van de entree bij het Clara Kinderbos, maar dit is het logische gevolg van de werkzaamheden aan het bamboe doolhof waarnaar zij verwijzen. Entree F: brug over de A15 * wordt door niemand genoemd. Alle andere organisaties maken gebruik van de andere entrees. Uit de enquête komt niet naar voren dat één entree meer gebruikt wordt dan een ander. *Zie bijlage. Vervoer Evenals uit het Schappenbreed recreantenonderzoek Natuur- en recreatieschap IJsselmonde blijkt dat de meerderheid van de bezoekers naar het gebied komt op de fiets, in onze enquête is dit 50%. Per auto komt ca. 38%. Verbeterpunten uit enquête In de enquête is gevraagd welke ergernissen men ervaart in de huidige situatie in het Clara Kinderbos. Frappant is het om te zien dat van de drie punten die het hoogst scoren, de eerste twee overeenkomen met de verbeterpunten van het NRIT, namelijk: te weinig speelplekken te weinig sociale controle overlast hondenpoep Kansen en wensen In de enquête is gevraagd in welke behoeft het Clara Kinderbos zou kunnen voorzien. Voor de doelgroep 0 tot 4 jarigen antwoordt 40% een natuurspeelplaats (zoals bijvoorbeeld de Speeldernis), 20% een waterspeelplaats en 10% een traditionele speeltuin. Tevens geeft 20% van de geënquêteerden aan een omheining te wensen en 20% geeft aan steigers voor wateractiviteiten te willen zien. Voor de doelgroep 5 tot 14 jarigen zijn de uitkomsten niet veel anders; 40% wenst een waterspeelplaats, 30% een natuurspeelplaats en wederom 10% een traditionele speelplaats. Ook steigers voor wateractiviteiten krijgen 30% en een omheining rondom een speelplek 20%. Meerdere organisaties hebben als aanvulling het opzetten van GPS-activiteiten genoemd. Vrienden en partners van het Clarabos Van de geënquêteerden geeft 44% aan Vriend van het Clarabos te willen worden voor ca. 30 per jaar. Op de vraag Zou uw organisatie overwegen om partner te worden van Stichting Clara Kinderbos om samen een veilige en aantrekkelijke omgeving te realiseren voor kinderen van 0 tot 14 jaar en/of een structureel aanbod van activiteiten en evenementen te organiseren? antwoordt 33,3% met ja, 33,3% met nee en 33,3% met misschien. De organisaties die ja zeiden zijn; Kinderopvang Barendrecht / NSO Buiten Gewoon, het Milieucentrum Rotterdam en Dienst Sport en Recreatie van de gemeente Rotterdam. 88,9% wil graag op de hoogte worden gehouden van de ontwikkelingen in het Clara Kinderbos. 13

14 Zuiderpret - Den Haag

15 2. Samenvatting van de interviews De afgelopen jaren is veel gepraat over het Zuidelijk Randpark. Door de plannen van de Blauwe Verbinding zijn er veel kansen voor waterkwaliteit, waterbuffering, recreatie, natuur, biodiversiteit, participatie, sport en duurzaamheid. Veel organisaties die zich met één van deze onderwerpen bezig houden, zijn de afgelopen jaren betrokken geraakt bij de planvorming van het Zuidelijk Randpark. Uit meerdere gesprekken met mensen blijkt dat sommigen na verloop van tijd door de bomen het bos niet meer zien en niet weten wat de huidige stand van zaken is wat betreft de ontwikkeling van het Zuidelijk Randpark. Gelukkig hebben wij ook veel mensen mogen interviewen die ons precies konden vertellen welke stappen reeds genomen zijn en wat er nog in het vat zit. Bureau RIS en De Heer & Co hebben de afgelopen tijd met de volgende partijen uitgebreid gesproken. Groenservice Zuid-Holland (GZH) Waterschap Hollandse Delta Gemeente Barendrecht Deelgemeente Charlois Kinderopvang Humanitas, Wilhelminahoeve Van alle gesprekken is een uitgebreid verslag gemaakt, deze zijn als bijlage bijgevoegd. Hierbij een korte samenvatting. 2.1 Samenvatting interview GZH Het interview met de GZH is een uitvoerig en zeer interessant gesprek. Veel informatie wordt gegeven over de huidige stand van zaken omtrent de Blauwe Verbinding. In totaal zijn er 8 convenantpartners en is een bedrag van 6 miljoen euro nodig om de gehele Blauwe Verbinding te realiseren. Op dit moment is 3,6 miljoen euro toegezegd. Als de financiering rond is zal de eerste schop nog voor de zomer van 2013 de grond in gaan. Op korte termijn zal de GZH een intern planteam oprichten en tevens een extern planteam van stakeholders; waaronder Stichting Clara Kinderbos, Humanitas, Rijkswaterstaat, de molenaar, de boomgaard, buurtbewoners, exploitanten en ProRail. GZH maakt het definitieve ontwerp, het bestek en verzorgt de vergunningen*. De GZH geeft aan dat in het ontwerp ruimte is voor participatieve inbreng. Inmiddels zijn veel initiatieven aan de Blauwe Verbinding gekoppeld en is het van belang om alle maatschappelijke doelen te verenigen. Vanaf 2013 zal de Blauwe Verbinding worden gerealiseerd in zeven deeltracés. Geld voor herinrichting, meubilair, verlichting en paden is er niet. Naast het graven van de watergang vinden in principe geen andere werkzaamheden plaats. Aan de zuidzijde van het Clarabos wordt een nieuwe watergang gegraven waardoor het fietspad en voetpad moeten worden verlegd. Meer veranderingen zullen in het Clarabos niet plaatsvinden als gevolg van de realisatie van de Blauwe Verbinding. Alle veranderingen in het Zuidelijk Randpark, ook die als gevolg van de plannen van Stichting Clara Kinderbos, moeten beheerkosten neutraal worden gerealiseerd. Er is geen geld voor extra beheer. Dit is een belangrijk aandachtspunt en uitgangspunt voor de stichting. Een geprivatiseerde speelplaats is deels mogelijk, ook sleutelbeheer is bespreekbaar. De GZH heeft zelf enkele speelpolders ontwikkeld, dit zijn openbaar toegankelijke natuurspeelplaatsen. De stichting zou kunnen aanhaken bij dit project. Momenteel ontbreekt het aan een totaalvisie en een eventuele supervisor voor het Zuidelijk Randpark. GZH ziet kansen voor Humanitas als ondernemer in het gebied, wellicht is een (financiële) bijdrage voor een speelplaats reëel? Het aanbod in het Zuidelijk Randpark dient onderscheidend te zijn van het aanbod in het Zuiderpark. Denkend aan outdoor en adventure activiteiten, liggen er kansen voor exploitatie. Ook zijn er plannen voor kleinschalige bebouwing geweest, het bestemmingsplan wordt momenteel herijkt. *in december 2012 is bekend geworden dat Gemeente Rotterdam het bestek zal gaan maken en de vergunningen gaat aanvragen. 15

16 met een trekvlot naar de overkant

17 2.2 Samenvatting interview Waterschap Hollandse Delta Het plan is om van 2013 tot 2015 een Blauwe Verbinding te realiseren waarmee schoon water vanuit de Oude Maas richting het Zuiderpark wordt gebracht. In het Clara Kinderbos zal aan de snelwegzijde daarom een nieuwe watergang worden gegraven. De exacte ligging is nog onbekend. De waterkwaliteit in het Clarabos zal verbeteren. Momenteel zijn er problemen met blauwalg in de grote vijver en E.Coli-bacteriën in de zwemplas. Omdat zwemwater veel kosten en zorgen met zich meebrengt voor de Provincie, is het belangrijk om aan te blijven tonen dat de zwemplas door veel mensen gebruikt wordt, anders zou deze geschrapt kunnen worden. Alle partijen die meedoen met de Blauwe Verbinding hebben een verklaring ondertekend waarin zij aangeven elkaar zoveel mogelijk te willen helpen (red: convenantpartners); ook bij het verkrijgen van subsidies en dergelijke. Stichting Clara Kinderbos is hier nog geen onderdeel van, maar dit wordt aangeraden. Het Waterschap ziet het Clarabos met name als zwemplek voor gezinnen met jonge kinderen. Zij hebben geen bezwaar tegen een businessmodel met kanoverhuur en horeca. Een waterspeeltuin zien zij liever niet in verband met mogelijke verontreinigingen in stilstaand water. Een waterspeelplaats met stapstenen in het open water is wel een mogelijkheid. 2.3 Samenvatting interview Gemeente Barendrecht Het Zuidelijk Randpark is eigenlijk een witte vlek voor de gemeente Barendrecht; door veel Barendrechters wordt het zelfs nauwelijks gezien als onderdeel van de eigen gemeente. Vaak krijgen andere gebieden of projecten meer prioriteit. Toch groeit het besef dat het Zuidelijk Randpark een potentieel pareltje is, welke beter gebruikt kan worden. het wordt voor Barendrecht steeds belangrijker om een integrale visie op het gebied te ontwikkelen. In Barendrecht wordt inmiddels veel waarde gehecht aan de Blauwe Verbinding. Dat is niet altijd zo geweest. Door Gemeente Barendrecht wordt gewerkt aan een bestemmingsplan voor het Zuidelijk Randpark, maar dat is vooral een conserverend bestemmingsplan dat weinig mogelijkheden biedt voor nieuwe ontwikkelingen. Echter, de respondenten zien dit niet als belemmering voor de toekomst; als er goede ideeën zijn voor het gebied, kan een nieuw bestemmingsplan worden vastgesteld. Op dit moment is de functie van het Clara Kinderbos, en eigenlijk van het hele Zuidelijk Randpark, niet helder in beeld bij de gemeente. Ten aanzien van het recreatiebeleid van de gemeente is er een voorzichtige kentering te herkennen. Het gaat om een beweging van de traditionele ruimtelijke bescherming van het buitengebied, naar het vaker toestaan van ontwikkelingen. De gedachte is dat hiermee kostendragers voor de groengebieden kunnen worden gerealiseerd, zodat de overheidsbijdrage kan worden verlaagd. De gemeente is aan het onderzoeken is of Stichting Verre Bergen betrokken kan worden. Dit is een fonds dat grote vernieuwende maatschappelijke initiatieven in Rotterdam ondersteunt, waarvan de uitvoering met veel onzekerheid is omgeven. 17

18 de Speeldernis - Rotterdam

19 2.4 Samenvatting interview Deelgemeente Charlois Geadviseerd wordt om goed de verhouding tot het Zuiderpark in gedachten te houden. Het is zaak om het Zuidelijk Randpark en het Clarabos een aanvulling op het Zuiderpark te laten zijn en geen concurrent te worden. Het Clara Kinderbos wordt als een op zichzelf staand park gezien met twee kansrijke opties voor de toekomst. In de eerste optie kan het Clarabos een levendiger gebied worden wanneer sportvelden en een BSO ontwikkeld zouden worden. Ook recreanten die de Heulweg passeren kunnen hier een tussenstop maken. De tweede optie is om aan te haken bij de Blauwe Verbinding. Voorzieningen voor de kanoroute en een horecagelegenheid zouden met name families als voornaamste doelgroep hebben. De slechte luchtkwaliteit, vanwege de emissie van fijnstof van de A15, wordt als een bedreiging gezien. Dit kan, samen met het zoeken naar beschikbare gelden, een reden zijn om als Stichting Clara Kinderbos te kijken of een andere locatie beter geschikt is om in te investeren. 2.5 Samenvatting interview Kinderopvang Humanitas Het kinderdagverblijf Wilhelminahoeve maakt bijna dagelijks gebruik van het Clara Kinderbos, ook in de winter en bij slecht weer. Het strandje en het bamboebos worden goed gebruikt, maar het gebruik van het park heeft in de eerste plaats te maken met de natuurlijke omgeving. Deze kwaliteit zien zij graag behouden omdat natuur een belangrijke plek inneemt in de pedagogische visie van Humanitas. Een natuurspeelplaats als de Speeldernis wordt als ideaal voorbeeld genoemd, maar ook een waterspeelplaats is zeer wenselijk. Humanitas zou middels een abonnement gebruik kunnen maken van de speelplek. Een laagdrempelig karakter van het Clarabos wordt op prijs gesteld. Ook moet er een goede balans blijven tussen het natuurlijke karakter en intensief ingerichte speelplekken met speeltoestellen. Het afsluiten van het gehele Clara Kinderbos zien zij als een kans om de sociale veiligheid te vergroten. Ook wordt verwacht dat dit een beter onderhoud van de plek met zich meebrengt. Kinderen van 10 tot 16 vinden de BSO vaak niet meer zo leuk. Meer uitdaging voor deze doelgroep zou daarom wenselijk zijn. Een (semi-) geprivatiseerde speelplaats wordt niet als beste kans gezien. Verstandiger is het om het gehele Clarabos af te sluiten, waardoor het terrein beheersbaarder en beter te betalen wordt. Een schil van vrijwilligers is dan belangrijk om de kosten laag te houden. Ook in dit geval zou een horeca gelegenheid inkomsten kunnen genereren. 19 de Woeste Weide - Sliedrecht (foto kompassliedrecht.nl)

20 onderschrift

21 3. Richting voor de toekomst De laatste jaren is er veel verandert in de wereld en zo ook in Nederland. Burgers zijn mondiger en willen invloed uitoefenen op hun directe leefomgeving. Zij willen meepraten en participeren. Vroeger was de overheid de regisseur van de openbare ruimte, maar dat is aan het veranderen. Sinds de komst van social media is het erg makkelijk om met gelijkgestemden in contact te komen en zo gelegenheidscoalities te vormen. Samen optrekken om een bepaald doel te realiseren en daarna weer een nieuw project opzetten met anderen. Burgers en organisaties komen met initiatieven die vaak te maken hebben met verbondenheid met de eigen leefomgeving, verbondenheid met mensen en zorg voor de toekomst. Ganzen in V-formatie Gekscherend zou je de veranderingen in onze maatschappij kunnen vergelijken met vogels. Voorheen werden herinrichtingsprojecten in de openbare ruimte vanuit de overheid geregeld zonder al teveel overleg met de burgers. Je zou dit kunnen vergelijken met een groep ganzen. Eén vliegt voorop en de rest volgt volgzaam in een V -formatie. Deze ganzen verbruiken tot 72% minder energie dan individuele ganzen. Ze hoeven minder te doen, zich minder druk te maken. Dansende spreeuwen Er is een verschuiving in mentaliteit gekomen onder de bevolking. We willen niet volgzaam achter de leiders aan, we willen ook aan kop vliegen en de toekomst vormgeven, samen. Deze procesvorm is eigenlijk beter te vergelijken met een groep spreeuwen. Aan het einde van de middag zie je ze vaak vliegen, die grote wolken van spreeuwen. Wild en gracieus vliegen ze langs elkaar, door elkaar en de wolk krijgt de meest prachtige organisch bewegende vormen. Botsen doen ze niet, want iedere spreeuw volgt de bewegingen van 7 andere vogels om hem heen en anticipeert hierop. Dit beeld van de spreeuwen is een mooie metafoor voor alle initiatieven van ondernemers en burgers die opkomen, bijeenkomen, richting bepalen, en samen een stukje dansen om vervolgens weer uit elkaar te gaan. Veel bestuurders vinden deze ontwikkeling van participatie moeilijk, er lijkt geen sprake van richting of ontwikkeling. De schijnbare chaos van maatschappelijke initiatieven kan leiden tot een ongemakkelijk gevoel van onbeheersbaarheid en richtingloosheid. Richting kiezen Per project en locatie dient gekeken te worden welke manier van procesbegeleiding nodig is. Beide manieren hebben hun waarde, maar zijn niet op alle projecten toe te passen. Het betrekken van burgers betekent dat je vertrouwen uitspreekt, maar niet dat je het proces de vrije hand geeft. Het proces dient altijd bewaakt te worden. Participatieve trajecten zijn fasen van vrij bewegen, deze worden veelal gevolgd door fasen waarin richting bepaald dient te worden. Eerst meebewegen in de spreeuwenwolk, om daarna samen in V-formatie op het doel af te vliegen. Ieder proces vraagt om een andere aanpak, deze dient steeds opnieuw onderzocht te worden. Hierdoor ontstaat een organisch proces van ruimte geven en richting bepalen, steeds passend bij het vraagstuk van dat moment. Het is belangrijk om regelmatig het proces van een afstand te bekijken en gezamenlijk te bepalen of een nieuwe focus of een nieuwe richting nodig is. Flexibel, wendbaar en participatief.* De vraag die wij ons stellen is, gaat Stichting Clara Kinderbos een proces van verandering in als vliegende ganzen in V-formatie óf als een zwerm dansende spreeuwen? Of wellicht een combinatie van beiden? In de volgende twee hoofdstukken zullen wij dit verduidelijken aan de hand van mogelijke kansen voor het Clara Kinderbos. * dit hoofdstuk is geïnspireerd door het artikel De kunst van het vliegen van Wingwerkt! jaargang 4, nummer 2. 21