Update De feiten op een rij

Transcriptie

1 Update 2015

2 Beste lezer Voorwoord Vroeger hebben we asbest als branche nog wel eens onderschat; inmiddels is het topprioriteit, vertelde Titia Siertsema, voorzitter van UNETO-VNI op het laatste Nationale AsbestFeitenCongres. De voorzitter van de brancheorganisatie voor installateurs riep op om vooral goede afspraken met elkaar te maken. Dat is nodig, want ook al is asbest al meer dan 20 jaar verboden in Nederland, installateurs hebben er nog regelmatig mee te maken. In oudere gebouwen en in installaties van vóór Het goede nieuws is dat dit geen probleem hoeft te zijn. Asbest is prima beheersbaar met de juiste kennis en een gedegen aanpak. 2 Verlaging van de grenswaarden, strengere controles door de Inspectie SZW; de installatiebranche wordt op scherp gezet in de omgang met asbest. Deze publicatie geeft een overzicht van de laatste ontwikkelingen op het gebied van asbest in de installatiebranche. Aan de hand van trends, data en gesprekken met een aantal installatiebedrijven, leest u wat er speelt. Daarnaast geven we u ook een aantal adviezen mee voor uw dagelijkse praktijk. 3 Zeker nu de veranderingen in wet- en regelgeving elkaar in hoog tempo opvolgen, is het belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven. Waarom we dit doen? Omdat we geloven dat het onvoorwaardelijk delen van kennis onze leef- en werkomgeving veiliger maakt. Zeker nu de veranderingen in wet- en regelgeving elkaar in hoog tempo opvolgen, is het belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven. Dat doen we bijvoorbeeld met deze publicatie over asbest in de installatiebranche. Maar ook op het kennisplatform asbest en in diverse rondetafelbijeenkomsten door het land. Vertel ons vooral wat u nog meer wilt weten en deel deze kennis gerust weer met anderen! Udo Waltman Bedrijfsdirecteur SGS Search

3 4 1 Installatiebranche pakt asbest aan Aandacht voor proces en kennis In de industrie en woning- en utiliteitsbouw is veel asbest verwerkt. Wie in de installatiebranche werkt, krijgt er geregeld mee te maken. Een aantal bedrijven en verenigingen in de bouw- en installatiebranche zijn actief bezig om hun processen hierop in te richten. En hun medewerkers op te leiden op de juiste manier te reageren als ze onverwacht asbest aantreffen. Een heldere aanpak maakt asbest prima beheersbaar, laten zij zien. In deze publicatie zetten we de feiten voor u op een rij. Grootste deel gebouwde omgeving bevat asbest Asbest is aanwezig in meer dan 80% van alle gebouwen en installaties gebouwd vóór Vooral in de bouw en industrie is asbest verwerkt. Denk aan toepassingen in daken, vloeren, plafonds, installaties, leidingen, muren en isolatiemateriaal. Zeker nu de huidige markt zich vooral richt op het renoveren en herbestemmen van de bestaande gebouwde omgeving, is de kans reëel dat installateurs en monteurs asbest tegenkomen in hun werk. Feit: Asbest kent ruim verschillende toepassingen. 80% van alle asbest is toegepast in de bouw. Bijvoorbeeld: in installaties betimmering als isolatie isolatie rondom leidingen pakkingen tussen leidingen Zolder Dakbeschot Schoorsteen Plafondbeplating Aftimmering rond rookafvoer Tuin Golfplaten borders Plantenbak Asbestcement stoelen Afscherming met golfplaat Meterkast Afdichting stoppenkast met asbestkoord Beplating deur Plaat boven meterkast Beplating achter stoppenkast Balkon Plantenbak Balkonvloer Tussenschot Knieschot Kruipruimte Riolering Isolatie leidingen Luik Asbestrestanten Keuken Geiser Ontluchtingspijp Afzuigkap Beplating onder kookplaat Badkamer Toilet Imitatiemarmer achter wasbak Standleiding Riolering Vloerzeil Ontluchtingskanaal Rioleringspijp Vezelplaat achter tegelwand Ontluchtingskanaal Slaapkamer Trapkast Koord achter kachel Betimmering onderkant van de trap Ontluchtingskanaal Zeil in kast Vloerzeil Asbest in de deur Wandbeplating Plaat aan de binnenkant van de deur Schuur/garage Golfplatendak Plafondbeplating Dakleien Dakgoot Buitengevel en dak Schoorsteen Kit tussen kozijn en gevel Sandwichpaneel in kozijn Boeiboard Dakbeschot Daklei en gevelbeplating Woonkamer Vensterbanken Koord rondom rookgasafvoer Schouwplaat Vinyltegels Gang/entree/hal Bitumen lijmlaag op de vloer Vloerzeil op traptrede Kruipluik Verschillende asbesttoepassingen 5

4 Veel asbestslachtoffers uit bouw- en installatiebranche Van oudsher is installateur één van de meest risicovolle beroepen als het gaat om * Vezelequivalent (veq): chrysotiel = x1 I Amfibool = x10 Asbestgrenswaarden Verlaging van de grenswaarden asbest. De bouw- en installatiebranche is als hele beroepsgroep het meest kwetsbaar voor de ontwikkeling van mesothelioom*. Dit blijkt uit de blootstellingscijfers ( ) van de monitor van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). En ook anno 2015 komt ARBOTECHNISCHE GRENSWAARDEN MILIEU- TECHNISCHE GRENSWAARDEN ARBOTECHNISCHE GRENSWAARDEN MILIEU- TECHNISCHE GRENSWAARDEN Dat het inademen van asbestvezels gevaarlijk is, weten we al een poos. Een onderzoek van de Gezondheidsraad in 2010 wees echter uit dat asbest schadelijker is dan tot dan toe werd gedacht. Deze constatering heeft een stroom van ontwikkelingen in Nederland 6 het nog voor dat monteurs en installateurs tijdens hun werk worden blootgesteld aan asbest, als zij zonder de benodigde kennis werken aan oudere gebouwen en installaties. Niet voor niets erkent de Inspectie SZW in de publicatie Aanpak van Asbest de installatiebranche als reële risicosector. Figuur: Aantal asbestblootstellingen per branche ( ) In welke sectoren hebben IAS-aanvragers gewerkt sinds 1950? Bouw en installatie Industrie Handel en diensten Transport Defensie Delfstoffen Energie Landbouw Zeker blootgesteld Misschien blootgesteld Bron: Instituut Asbestslachtoffers, IAS Monitor, Feit: VÓÓR 1 JULI vezels/m 3 SINDS 1 JULI TOETSWAARDE vezels/m 3 MAX. AANTAL CHRYSOTIELVEZELS TIJDENS SANERING CHRYSOTIEL veq*/m 3 gebouw sluiten, direct actie veq/m 3 gebouw alleen betreden met adembescherming, direct actie veq/m 3 bron opsporen veq/m 3 geen actie NU DATUM N.T.B. CHRYSOTIEL AMFIBOOL PROTECTIE FACTOR MASKER VÓÓR 1 JULI vezels/m 3 VERWACHTE OVERGANGSGRENSWAARDE STREVEN VOOR DE TOEKOMST AMFIBOOL veq*/m 3 gebouw sluiten, direct actie veq/m 3 gebouw alleen betreden met adembescherming, direct actie veq/m 3 bron opsporen veq/m 3 geen actie 300 MAX. AANTAL AMFIBOOLVEZELS TIJDENS SANERING NU DATUM N.T.B. in gang gezet. Eén daarvan is de verlaging van de grenswaarden van chrysotiel en ambibool asbest. De grenswaarde voor chrysotiel asbest is op 1 juli 2014 verlaagd naar asbestvezels/m³ lucht. Voor amfibool asbest wordt de grenswaarde in 2015 of 2016 ook verlaagd naar asbestvezels/m³ lucht. Op termijn streeft de overheid ernaar om deze laatste te verlagen naar 300 asbestvezels/m³ lucht. Wat betekent dit voor de installatiebranche? De aanpassing van de grenswaarden brengt consequenties met zich mee voor de hele asbestketen. Zo kunnen asbesttoepassingen die eerst in risicoklasse 1 vielen, nu in risicoklasse 2 worden ingedeeld. In de installatiebranche is dat vaak het geval bij asbesthoudende pakkingen en flenzen. Waar de installateur deze eerst zelf mocht verwijderen, moet hij nu een gecertificeerde asbestverwijderaar inschakelen. Feit: Asbest hoeft niet altijd verwijderd te worden om een gebouw of woning 7 Bij het bewerken of slopen van asbest komen asbestvezels vrij. Die dringen veilig te maken. Er bestaan goede beheerstechnieken en maatregelen. diep in de longen door en kunnen leiden tot mesothelioom (longvliestumor) Denk aan periodieke luchtmetingen, het maken van een gebruikers- of andere vormen van kanker x = asbestvezels /m 3 =2.000 VERWACHTE OVERGANGSGRENSWAARDE De feiten x op een = rij asbestvezels /m 3 STREVEN VOOR DE TOEKOMST x 300 = asbestvezels /m 3 instructie en het duurzaam afschermen van de toepassing.

5 Verscherpt toezicht In het verlengde van de scherpere wetgeving controleert de Inspectie SZW de afgelopen én komende jaren extra streng op het naleven van de asbestwetgeving. Daarbij richt zij zich voornamelijk op de zogenaamde risicosectoren, zoals de maritieme sector en de installatiebranche, waar werknemers een reëel risico lopen op blootstelling aan asbest. Deze strengere controles ondervindt de markt tegenwoordig aan den lijve. Een grote installateur kreeg begin 2015 een boete van opgelegd door Inspectie SZW voor het onjuist verwijderen van asbesthoudende materialen. Het materiaal was verwijderd uit een gebouw van vóór 1994 en er was geen asbestinventarisatie opgesteld. Een installatiebedrijf uit Leeuwarden werd afgelopen zomer ook beboet door de Inspectie SZW voor het zagen in asbesthoudende vloeren. Er was wel een asbestinventarisatierapport aanwezig, maar de installateur was hier niet van op de hoogte. dat er asbest is gevonden, omdat dat ongewenste vertraging veroorzaakt. Tijd om een brug te slaan tussen deze twee branches en samen om tafel te gaan. SGS Search biedt in het najaar van 2015 een eerste podium tijdens een rondetafelbijeenkomst over asbest voor beide marktpartijen Communicatie met de opdrachtgever Op het moment dat een installateur onverwacht asbest tegenkomt in zijn werkzaamheden, is het zijn taak om het werk stil te leggen en de opdrachtgever te informeren. Door toenemende aandacht voor opleiding en training, weten de meeste installateurs dit. Toch is het in de praktijk lastig om dit slechte nieuws te brengen aan de opdrachtgever: het zorgt waarschijnlijk voor uitloop in de planning en extra kosten. Een gerichte communicatietraining voor werkvoorbereiders kan uitkomst bieden. SGS Search verzorgt deze trainingen speciaal voor de installatiebranche, neem contact met ons op voor meer informatie. Samenwerking in de keten Een effectieve aanpak van het asbestvraagstuk, vraagt om actieve samenwerking in de keten. Niet alleen met inspectiebureaus, saneerders en laboratoria; vooral ook tussen opdrachtgever en aannemer. Neem als voorbeeld de industrie; een belangrijke opdrachtgever voor de installatiebranche. Een vaak gehoorde opmerking namens industriële organisaties is dat zij verwachten dat installateurs beschikken over de benodigde asbestkennis. En dat dit niet altijd het geval is. Anderzijds geeft de installatiebranche aan dat industriële organisaties vaak niet openstaan voor de boodschap Tips voor de installatiebranche 1. Asbest: ja of nee? Werkt u in een gebouw of installatie van vóór 1994? Vraag dan altijd om een asbestinventarisatierapport voordat u start met de werkzaamheden. 2. Breng asbest ter sprake Maak het asbestvraagstuk bij elk (onderhouds)project bespreekbaar en leg eventuele afspraken vast in het contract. 3. Haal kennis in huis Wet- en regelgeving verandert, nieuwe saneringstechnieken dienen zich aan. Houd asbestkennis up-to-date met (herhalings)trainingen. 4. Communicatie is key Asbest gevonden? Zorg voor heldere communicatie richting de opdrachtgever, ook al zorgt het voor vertraging. 5. Aan tafel met ketenpartners Zoek het gesprek op met de opdrachtgever en andere ketenpartners. Dat is de sleutel naar een gestroomlijnde aanpak. 9

6 2 Uit de praktijk Schindler Liften Let op asbest: we zeggen het liever te vaak dan één keer te weinig Asbest onderdeel van veilig werken De monteurs moet je steeds blijven opleiden. Zij zijn onze ogen en oren in het veld. We zitten natuurlijk al in een kwetsbare sector. Mensen werken zelfstandig en met gevaarlijke machines. Onze organisatie doet per definitie al veel aan veiligheid. Asbest is daar onderdeel van, aldus Jakobs. Niet alleen vanuit een verplichting: je moet als organisatie goed voor je werknemers zorgen. Dat betekent overigens ook dat niet alleen de monteurs bewust worden gemaakt van asbest: het thema krijgt intern breder de aandacht. Wereldwijd verplaatst Schindler een miljard mensen. Van boven naar beneden en andersom wel te verstaan. Met name bij onderhoud en modernisatie van liften, roltrappen en rolpaden krijgen de monteurs nog wel eens met asbest te maken. Chris Jakobs, Safety & Health Manager bij Schindler Nederland, vertelt hoe hun vakmensen steeds alert (moeten) blijven. Operatie asbesthoudende remschoenen Alweer heel wat jaren geleden zijn we begonnen met het in kaart brengen van asbest in onze eigen installaties. Het ging hier vooral om asbesthoudende remmaterialen in bestaande liften, die we hebben vervangen. Een groots opgezet project. In nauw overleg met de Arbeidsinspectie konden we dit zelf doen, legt Jakobs uit. Een ploeg speciaal opgeleide en uitgeruste monteurs ging hiermee aan de slag. Inmiddels is het project alweer een tijdje afgesloten. Nu op grote schaal liften omgebouwd worden in bestaande gebouwen, speelt ook asbest in de machinekamers een belangrijke rol. Steeds het geheugen opfrissen De monteurs in de buitendienst zijn opgeleid om asbest te herkennen. Mensen kunnen op basis van deze kennis goed inschatten of een situatie veilig is. Daarnaast maakt asbest onderdeel uit van de toolbox over veiligheid. Eigenlijk zeggen we continu: let op asbest. Liever te vaak, dan één keer te weinig. Asbest is iets wat je niet dagelijks tegenkomt. Juist daarom moet je steeds weer het geheugen opfrissen. Uitleggen wat de procedure is. Herhalen is over het algemeen het beste middel. Met succes: het aantal incidenten is zeer gering

7 Standard Fasel Klanten begrijpen dat asbest wet- en regelgeving snel verandert we dan ook snel ter plaatse. Mochten we een ketel aantreffen met asbest, dan legt de monteur zijn werk neer en wordt een inspecteur van Standard Fasel ingevlogen. Hij adviseert de opdrachtgever welke stappen hij moet ondernemen om het asbest snel en veilig te laten verwijderen. Met hoofdzakelijk klanten in de industrie, is slim plannen en snel schakelen voor Standard Fasel eerder regel dan uitzondering. In het dagelijkse onderhoud van de ketels die Standard Fasel levert, maar zeker ook in ad hoc situaties. Marcel Vrakking, Manager HSE bij Standard Fasel, vertelt welke rol het asbestvraagstuk speelt in hun dagelijkse werk. Kennis door de hele organisatie Binnen Standard Fasel is basiskennis van asbest een must. Niet alleen monteurs en inspecteurs moeten weten waar ze mee te maken hebben. Ook de medewerkers op kantoor en in salesfuncties moeten klanten kunnen informeren over asbest, of weten dat ze om een inventarisatie moeten vragen. Al onze medewerkers hebben daarom de training E-learning Asbest gevolgd; van werkvoorbereider tot project engineer. Standard Fasel is gespecialiseerd in het plaatsen, repareren en onderhouden van cilindrische stoomketels. Deze ketels gaan vaak wel 50 jaar mee. In de oudere ketels is vrijwel altijd asbest gebruikt als isolatiemateriaal. In sommige gevallen komen we al jaren bij de klant, dat maakt de boodschap dat er gevaarlijk materiaal in de ketel zit soms lastig. Gelukkig begrijpen veel klanten ook dat de wet- en regelgeving rondom asbest in de afgelopen decennia veel veranderd is, vertelt Vrakking. 12 Grip op asbest Om een veilige werksituatie te creëren voor onze monteurs, hebben we een duidelijke procedure als het op asbest aankomt. Als een ketel asbestverdacht is gemaakt vóór 1994 vragen we standaard een asbestinventarisatie op. We hebben een grote vaste klantenkring, waar we de ketelparken op ons duimpje kennen. Hier zijn inventarisaties standaard. Bij nieuwe klanten wijzen we op de grote kans dat er asbest in een oudere ketel zit en dat een asbestinventarisatie daar uitsluitsel over geeft. NEW Energy Services Ons asbestbeleid is helder Marcel Joling is Manager QHSE bij NEW Energy Services. Een organisatie verantwoordelijk voor de uitvoering van onderhoudswerk aan industriële-, energie- en ketelinstallaties. Een helder asbestbeleid, (herhaald) opleiden en regelmatig aandacht schenken aan het thema, zorgt ervoor dat het aantal incidenten per jaar op één hand te tellen is. Herhalen, herhalen, herhalen Alle buitendienstmedewerkers bij NEW krijgen een training asbest herkennen, aldus Joling. Deze training wordt elke twee jaar herhaald. Daarmee zijn de monteurs in ieder geval gewapend met de belangrijkste basiskennis. Daar blijft het niet bij: asbest krijgt ook meerdere keren per jaar via andere kanalen onze aandacht. Bijvoorbeeld in bijeenkomsten voor de buitendienstmedewerkers en als onderdeel van toolboxmeetings. 13 Procedure voor onverwachte asbestvondst Ons asbestbeleid is helder. Komen onze monteurs ergens asbestverdacht materiaal tegen dan onderbreken ze, volgens onze procedure, direct hun werkzaamheden en melden dit bij hun leidinggevende. De directie, manager QHSE en manager HRM worden ingelicht. We maken een melding in het blootstellingsregister en waarschuwen de klant. Dan is het aan de klant om de ruimte te laten inventariseren en als dat nodig blijkt te saneren. Onze monteur kan weer aan het werk als er een schriftelijke verklaring is dat de ruimte veilig is. Medewerkers én klanten steeds bewuster Dat de inspanningen hun vruchten afwerpen, merken we omdat onze medewerkers zich beter bewust zijn van de gevaren verbonden aan asbest en dit in de praktijk veel beter signaleren, legt Joling uit. Dit geldt ook voor onze klanten. Ze overleggen vaker en geven voor aanvang van de werkzaamheden de verplichte asbestinventarisatie of hebben deze ter inzage. Wordt er onverhoopt toch nog asbest gesignaleerd, dan vormen communicatie en een aanvullende asbestinventarisatie de basis om verdere blootstellingen te voorkomen. Gepland en ongepland Als onderhoudspartner voor de industrie heeft Standard Fasel te maken met gepland onderhoud, maar ook met calamiteiten. Vrakking: In de industrie is het belangrijk dat het productieproces zo kort mogelijk stil ligt. Bij een calamiteit, zoals een lek, zijn

8 3 4 Kennis basis asbestveilige Verder praten over asbest werkomgeving Welke training helpt wie? Monteurs Uitvoerende Calculatoren, Projectleiders, Directie, medewerkers, werkvoorbereiders Uitvoerders Leidinggevenden Installateurs E-learning Asbest X X X Nationale AsbestEnquête Asbestherkennen binnen de installatietechniek X X X X Online platform kennisdeling en ontwikkelingen. Hier leest u Jaarlijkse enquête die de feiten in de asbestbranche onder- Asbestherkennen toolbox (klassikaal/digitaal) X X X actuele berichten, achtergrondinformatie, interessante projecten zoekt. Deelnemers aan de enquête zijn afkomstig uit gemeen- DAV training voor saneren van pakkingen X X en discussieert u mee over het onderwerp. ten, saneringsbedrijven, woningcorporaties en de industriële 14 Decontaminatie procedure X X Asbestdeskundige X X X Asbestfeiten sector. Ze beantwoorden onder anderen vragen over: het (asbest)beleid van hun organisatie, hun kennis van wet- en 15 Asbesttrainingen in combinatie met VCA of BHV X X X X X Hét boek dat thuishoort in de kast van iedereen die beroepsmatig regelgeving en dat van hun collega s, kansen en knelpunten op Begrijpend lezen en implementeren asbestinventarisaties X X met asbest te maken heeft. Het boek neemt alle fasen in de keten het gebied van asbest voor hun branche. Asbestcommunicatie X X X stap voor stap op begrijpelijke wijze door. En biedt daarnaast handvatten voor de dagelijkse praktijk. LinkedIn groep Asbestfeiten Een training staat of valt met een goede docent. Elk van deze opleidingen wordt geleid door een ervaren docent met ruime kennis van de installatiebranche, wet- en regelgeving Ook op staat veel van deze informatie. Word lid van de grootste LinkedIn-groep van Nederland over en de laatste ontwikkelingen. Zij geven de training in een van onze trainingscentra door heel Nederland. Of komen bij uw bedrijf langs voor een incompany training. Vragen? Nationale AsbestFeitenCongres Het grootste gratis congres op het gebied van asbest. Jaarlijks asbest. Asbestfeiten Twitter Heeft u vragen over deze publicatie? Neem dan contact op met een van onze komen vertegenwoordigers uit de gehele keten samen om in Volg ons: adviseurs op of via opleidingen@searchbv.nl. één middag bijgepraat te worden. Naast inspirerende sprekers, presenteert SGS Search ook de resultaten van de Nationale AsbestfeitenApp AsbestEnquête. Bekijk de feiten over asbest op uw ipad of iphone.

9 de feiten op een rij Amsterdam Heeswijk (hoofdkantoor) Groningen Rotterdam SS Rotterdam Petroleumhavenweg 8 Meerstraat 7 Stavangerweg e Katendrechtsehoofd AC Amsterdam 5473 AA Heeswijk (N.Br.) 9723 JC Groningen 3072 AM Rotterdam Tel. +31 (0) Tel. +31 (0) Tel. +31 (0) Tel. +31 (0) Fax +31 (0) Fax +31 (0) Fax +31 (0) Fax +31 (0) search@searchbv.nl search@searchbv.nl search@searchbv.nl search@searchbv.nl I I