Externe veiligheid bestemmingsplan "Stationskwartier-Kasteeltuin" beschouwing van aanwezige risicobronnen en verantwoording groepsrisico

Transcriptie

1 Externe veiligheid bestemmingsplan "Stationskwartier-Kasteeltuin" beschouwing van aanwezige risicobronnen en verantwoording groepsrisico projectnr revisie augustus 2012 Auteur Oranjewoud /Save Postbus AH Deventer Opdrachtgever Gemeente Helmond T.a.v. Hein Mennen Postbus AZ Helmond datum vrijgave beschrijving revisie 01 goedkeuring vrijgave augustus 2012 definitief J. Eskens/ J. Janzen J. Eskens

2 Inhoud blz. 1 Inleiding 2 2 Externe veiligheid 3 3 Risicobronnen Vlisco Helmond B.V Plaatsgebonden risico Groepsrisico Overige risicobronnen 8 4 Verantwoording van het groepsrisico Inleiding Verantwoording Vlisco Algemene beschouwing Veiligheidsmaatregelen Zelfredzaamheid Bestrijdbaarheid Verantwoording hogedruk-aardgastransportleiding 12 5 Samenvatting/conclusie 13 Bijlage 1: risicoberekening Vlisco 14 blad 1

3 1 Inleiding Gemeente Helmond is bezig met het opstellen van het bestemmingsplan "Stationskwartier - Kasteeltuin". Dit bestemmingsplan omvat onder andere de Kasteeltuin, waar gedurende het jaar verschillende evenementen/concerten georganiseerd worden. Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van meerdere risicobronnen, waarvan het naburig bedrijf Vlisco de voornaamste is. Conform desbetreffende wet- en regelgeving dient daarom het aspect externe veiligheid beschouwd te worden. Onderhavig document bevat deze beschouwing. Enerzijds is getoetst aan de eisen van het plaatsgebonden risico. Anderzijds is het groepsrisico van de relevante risicobronnen berekend en verantwoord. In figuur 1.1 is het plangebied weergegeven. Figuur 1.1 Ligging plangebied Huidige versus nieuwe situatie Het bestemmingsplan "stationskwartier" is in essentie conserverend, er worden geen nieuwe ontwikkelingen toegestaan. Het plangebied betreft grotendeels het gebied tussen het spoor en de Kasteeltraverse (het kasteel met kasteeltuin valt volledig binnen het BP Stationskwartier). Op 13 april 2012 heeft de rechtbank echter geoordeeld dat de (huidige) bestemming groen niet past bij het structurele en langdurige gebruik van de kasteeltuin als evenementlocatie. De kasteeltuin wordt in het nieuwe bestemmingsplan daarom als evenementlocatie bestemd. Het feitelijk gebruik van de kasteeltuin veranderd niet, de planologische situatie wel. In deze rapportage wordt daarom gesproken van een huidige en een nieuwe situatie. In hoofdstuk 2 is het beleidskader externe veiligheid beschreven. Hoofdstuk 3 bevat een beschouwing van de aanwezige risicobronnen. In hoofdstuk 4 zijn de elementen van de verantwoording van het groepsrisico beschouwd. blad 2

4 2 Externe veiligheid Alvorens nader in te gaan op de diverse risicobronnen nabij het plangebied, wordt in dit hoofdstuk eerst ingegaan op enkele basisbegrippen. Externe veiligheid beschrijft de risico's die ontstaan als gevolg van opslag of handelingen met gevaarlijke stoffen. Dit kan betrekking hebben op inrichtingen (bedrijven) of transportroutes. Op beide categorieën is verschillende wet- en regelgeving van toepassing. Het huidige beleid voor transportmodaliteiten staat beschreven in de circulaire 'Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen' (crvgs), dat op termijn vervangen zal worden door het 'Besluit transportroutes externe veiligheid'. Binnen het beleidskader voor externe veiligheid staan twee kernbegrippen centraal: het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. Hoewel beide begrippen onderlinge samenhang vertonen zijn er belangrijke verschillen. Hieronder worden beide begrippen verder uitgewerkt. Plaatsgebonden Risico (PR) Het plaatsgebonden risico (PR) geeft de kans, op een bepaalde plaats, om te overlijden ten gevolge van een ongeval bij een risicovolle activiteit. De kans heeft betrekking op een fictief persoon die de hele tijd op die plaats aanwezig is. Het PR kan op de kaart van het gebied worden weergeven met zogeheten risicocontouren: lijnen die punten verbinden met eenzelfde PR. Binnen de 10-6 /jaar contour (welke als wettelijk harde norm fungeert) mogen geen nieuwe kwetsbare objecten geprojecteerd worden. Voor beperkt kwetsbare objecten geldt de 10-6 /jaar contour niet als grenswaarde, maar als een richtwaarde. Groepsrisico (GR) en invloedsgebied Het groepsrisico (GR) is een maat voor de kans dat bij een ongeval een groep slachtoffers valt met een bepaalde omvang. Het GR is daarmee een maat voor de maatschappelijke ontwrichting bij een calamiteit. Het GR wordt bepaald binnen het invloedsgebied van een risicovolle activiteit. Dit invloedsgebied wordt begrensd door de 1% letaliteitsgrens (tenzij anders bepaald): de afstand waarop nog 1% van de blootgestelde mensen in de omgeving komt te overlijden bij een calamiteit met gevaarlijke stoffen. Het GR kan niet op de kaart worden weergegeven, maar wordt weergegeven in een grafiek waar de kans (f) afgezet wordt tegen het aantal slachtoffers (N): de fn-curve. Figuur 2.1 Plaatsgebonden risicocontouren, invloedsgebied en groepsrisicografiek met oriëntatiewaarde voor transport. blad 3

5 Bij de bepaling van het invloedsgebied wordt bij het groepsrisicobeleid uitgegaan van de weersklasse F Een invloedsgebied is veel groter dan het gebied dat begrenst wordt door de contour van het plaatsgebonden risico. Figuur 2.2 geeft een bedrijfsterrein, met daarbinnen de contour van het plaatsgebonden risico en tot ruim daarbuiten (geel) het effectgebied. In tegenstelling tot figuur 3.1 is het effectgebied hier weergegeven als een pluim, de werkelijke situatie bij een incident. Figuur 3.1 geeft het invloedsgebied als een cirkel weer. Het is immers onbekend bij welke windrichting een eventueel incident zich zal voltrekken. Logischerwijs is de kans op (dodelijk) letsel bij de bron groter dan bij het uiteinde van de gele pluim. Figuur 2.2, plaatsgebonden risicocontour en invloedsgebied. Groepsrisico en de verantwoordingsplicht Bij een berekening van het groepsrisico kunnen niet alle relevante aspecten in concrete getallen worden uitgedrukt. Daarom biedt de verantwoording van het groepsrisico de mogelijkheid om deze elementen wel te beschouwen. In tegenstelling tot het plaatsgebonden risico gelden hierbij geen grenswaarden. De diverse elementen van de verantwoording zijn ook onderling niet verrekenbaar, er is sprake van een beleidsmatige afrekening waarbij locatiespecifieke elementen, mits gemotiveerd, een rol mogen spelen. In figuur 2.3. zijn de onderdelen aangegeven welke bij de verantwoordingsplicht een rol spelen. De kleurenband symboliseert de bandbreedte per beleidsaspect. Figuur 2.3 Verplichte en onmisbare onderdelen van de verantwoordingsplicht van het groepsrisico. Het groepsrisico is hierbij een 'kansmaat', het invloedsgebied is een 'effectmaat'. Het Nederlandse externe veiligheidsbeleid is gebaseerd op een kansmaat. Aanvullend kan optimalisatie van de veiligheidssituatie plaatsvinden via effectbeleid. Afwegingen hieromtrent worden gemaakt via het verantwoorden van het groepsrisico. 1 Weersklasse F (stabiele atmosfeer) en een windsnelheid van 1,5 meter per seconde. blad 4

6 3 Risicobronnen In de omgeving van het plangebied liggen verschillende (potentiële) risicobronnen, zoals weergegeven in figuur 3.1. Voornamelijk Vlisco blijkt een relevante risicobron. Deze risicobron is nader beschouwd in paragraaf 3.1. In paragraaf 3.2 zijn de overige risicobronnen kort beschouwd. Figuur 3.1: risicobronnen Figuur 3.1: risicobronnen Legenda: = plangrens = spoorlijn = Kasteel-traverse = Vlisco Helmond B.V. --- = hogedruk-aardgastransportleiding Z Vlisco Helmond B.V. Vlisco is een textielbedrijf met een vergunning voor een PGS15 opslag van gevaarlijke stoffen die benodigd zijn voor het productieproces. Vlisco valt onder de werkingssfeer van het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Het maatgevend rampscenario hierbij is het vrijkomen van toxische verbrandingsproducten als gevolg van een brand in het opslaggebouw. In het kader van een saneringsprogramma is in 2009 in opdracht van de Provincie Noord Brabant een QRA opgesteld 2. Deze QRA is als basis gebruikt voor de in het kader van dit bestemmingsplan uitgevoerde risicoberekeningen (zie bijlage 1). 2 Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond B.V., doc. nr , Tebodin Netherlands B.V., van 6 april 2009 blad 5

7 3.1.1 Plaatsgebonden risico Uit de berekening blijkt dat er rondom Vlisco geen PR 10-6 contour ligt. Dit betekent dat voldaan wordt aan de eisen van het plaatsgebonden risico. Het bedrijf heeft wel een PR 10-7 en PR 10-8 contour. Deze zijn weergegeven in figuur 3.2. Figuur 3.2: plaatsgebonden risico Vlisco Legenda : = PR 10-7 contour = PR 10-8 contour = plangrens De PR 10-7 en PR 10-8 contouren hebben geen juridische status, maar geven een indicatie van het risico. Over het algemeen wordt gesteld dat personendichtheden buiten de PR 10-8 contour geen invloed hebben op de hoogte van het groepsrisico. blad 6

8 3.1.2 Groepsrisico Het groepsrisico van Vlisco in de huidige en nieuwe situatie is weergegeven in figuur 3.3. Figuur 3.3 groepsrisico Vlisco Legenda: = = = = groepsrisico huidig groepsrisico toekomstig groepsrisico worstcase oriëntatiewaarde In figuur 3.3 is te zien dat het groepsrisico van Vlisco in de huidige situatie onder de oriëntatiewaarde ligt. In de nieuwe situatie is sprake van een toename van het groepsrisico, doordat de huidige bestemming groen wordt veranderd in de bestemming "evenemententerrein". Deze toename is echter dusdanig klein dat deze nauwelijks te zien is in de fn-curve. Deze toename is zo klein doordat de evenementen maar enkele keren per jaar plaatsvinden (zie ook bijlage 1) en de PR 10-8 contour maar gedeeltelijk over de kasteeltuin valt. Om inzicht te krijgen in de gevoeligheid van het groepsrisicomodel voor evenementen in de Kasteeltuin, is ook een worstcase berekening uitgevoerd. Hierbij is uitgegaan van een wekelijks evenement (52 per jaar) van bezoekers. ook in dit geval blijft het groepsrisico onder de oriëntatiewaarde. Omdat het ruimtelijk besluit genomen wordt binnen het invloedsgebied van Vlisco is verantwoording van het groepsrisico verplicht. blad 7

9 3.2 Overige risicobronnen Spoorlijn Op ruim 300 meter afstand van het plangebied ligt het doorgaand spoor Eindhoven-Venlo. Externe veiligheidsbeleid bij het vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor is vastgelegd in de circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen. Hierin is vastgesteld dat geen kwetsbare objecten zijn toegestaan binnen de PR 10-6 contour en dat groepsrisicoverantwoording verplicht is wanneer sprake is van toename van het groepsrisico of overschrijding van de oriëntatiewaarde. Op termijn zal voor het vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor het Basisnet worden vastgesteld. Spoorwegen die onderdeel worden van het Basisnet krijgen een veiligheidszone (gestandaardiseerde maximale PR 10-6 contour van maximaal 30 meter), een plasbrandaandachtsgebied en een risicoplafond voor het groepsrisico. Volgens het definitief ontwerp geldt voor het traject Eindhoven - Venlo, ter hoogte van Helmond, geen veiligheidszone en geen plasbrandaandachtsgebied. Het Basisnet is formeel nog niet van kracht, maar het ministerie van I&M adviseert te anticiperen op het ontwerp Basisnet spoor, zo ook in deze rapportage. Personendichtheden hebben op deze afstand geen invloed de hoogte van het groepsrisico. Bij het stofsoort waarop de risicoplafonds gebaseerd zijn (brandbaar gas) hebben namelijk alleen personen tot ongeveer 140 meter invloed op de hoogte van het groepsrisico. Ten aanzien van het spoor is dus geen sprake van toename van het groepsrisico. Omdat conform het ontwerp Basisnet Spoor eveneens geen sprake is van een overschrijding van de oriëntatiewaarde is groepsrisicoverantwoording niet verplicht. Kasteel-traverse De Kasteel-traverse is de doorgaande weg van Eindhoven naar Deurne. De weg wordt gebruikt ter bevoorrading van plaatselijke risicovolle inrichtingen. Voornamelijk (LPG) tankstations. Risicobeschouwing voor provinciale wegen worden doorgaand gebaseerd op tellingen van Rijkswaterstaat. Voor de Kasteel-traverse ter hoogte van het plangebied zijn deze tellingen niet verricht. Dit impliceert dat het vervoer van gevaarlijke stoffen over dit gedeelte van de Kasteel-traverse laag is. Ook geven risicovolle inrichtingen die logischerwijs via dit gedeelte van de Kasteel-traverse bevoorraad worden geen aanleiding te veronderstellen dat over de weg aanzienlijke hoeveelheden gevaarlijke stoffen worden vervoerd. Dit wordt onderschreven door tellingen van Rijkswaterstaat die zijn uitgevoerd voor de Kasteel-traverse van Eindhoven tot de kruising met de Kanaaldijk. Uit deze tellingen blijkt dat vervoerde gevaarlijke stoffen over de Kasteel-traverse laag zijn: 1356 vrachtauto s brandbare vloeistof en 195 vrachtwagen brandbaar gas. De Kasteel-traverse wordt daarom niet nader beschouwd. Hogedruk-aardgastransportleiding Externe veiligheidsbeleid bij buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden vervoerd is vastgelegd in het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb). In het Bevb is gesteld dat geen kwetsbare objecten zijn toegestaan binnen de PR 10-6 contour. Voor beperkt kwetsbare objecten is dit een richtwaarde. Daarnaast is verantwoording van het groepsrisico verplicht wanneer binnen het invloedsgebied een ruimtelijk besluit genomen wordt. Op ongeveer 30 meter afstand van het plangebied ligt een hogedruk-aardgastransportleiding van de Gasunie. De druk, diameter en letaal grenzen van de leidingen zijn weergegeven in tabel 3.2. De letaalgrenzen geven de grens weer waarbinnen 1% of 100% van alle aanwezigen in geval van een ongeval zal overlijden. De 1% letaalgrens is tevens het invloedsgebied. De personendichtheid hierbinnen is bepalend voor de hoogte van het groepsrisico. blad 8

10 Tabel 3.1 leidinggegevens Leiding druk diameter Invloedsgebied (1%lethaal) 100% letaalgrens Z ,0 bar 114,3 mm 45 meter 30 meter In het kader van een saneringsprogramma is door de SRE in 2011 een risicoanalyse uitgevoerd aan hogedruk-aardgastransportleidingen in de gemeente Helmond 3. Plaatsgebonden risico Uit de uitgevoerde risicoanalyse is gebleken dat de leiding geen PR 10-6 contour heeft. Er bestaan dus geen knelpunten met het plaatsgebonden risico. Groepsrisico Het groepsrisico van leiding Z is weergegeven in figuur 3.4. Omdat het plangebied zich buiten de 100% letaliteitsgrens bevindt, is geen sprake van toename van het groepsrisico 4. Figuur 3.4: groepsrisico leiding Z In figuur 3.4 is te zien dat het groepsrisico van de leiding onder de oriëntatiewaarde ligt. Omdat binnen het invloedsgebied een ruimtelijk besluit genomen wordt is verantwoording van het groepsrisico wel verplicht. Het groepsrisico is lager dan 0,1 X de oriëntatiewaarde (0,07). Conform het Bevb kan daarom volstaan worden met een beperkte verantwoording. Dit houdt in dat alleen de aspecten zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid beschouwd hoeven te worden. 3 Externe veiligheid ondergrondse hogedruk aardgastransportleidingen gemeente Helmond. SRE, 5 september Dit is een algemeen bekend en geaccepteerd gegeven. Zie ook de brief die de Gasunie aan gemeenten stuurden mbt. berekening groepsrisicoaandachtspunten "Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb): groepsrisico". blad 9

11 4 Verantwoording van het groepsrisico 4.1 Inleiding Zoals gesteld in de vorige paragraaf is ten aanzien van Vlisco en de hogedruk-aardgastransportleiding verantwoording van het groepsrisico conform het Bevi/Bevb verplicht. Dit houdt in dat, naast het rekenkundige hoogte van het groepsrisico, ook enkele kwalitatieve elementen beschouwd dienen te worden zoals bestrijdbaarheid, zelfredzaamheid en veiligheidsverhogende maatregelen. Tevens dient de veiligheidsregio in de gelegenheid gesteld te worden advies uit te brengen. Alle onderdelen van de verantwoordingsplicht ten aanzien van Vlisco zijn beschouwd in paragraaf 4.2. Hierbij is de volgende paragrafenindeling gehanteerd: algemene beschouwing veiligheidssituatie; veiligheidsmaatregelen; zelfredzaamheid; bestrijdbaarheid. Voor de hogedruk-aardgastransportleiding zijn de aspecten zelfredzaamheid en bestrijdbaarheid in paragraaf 4.3 beschouwd. 4.2 Verantwoording Vlisco Algemene beschouwing Met het bestemmingsplan worden in de Kasteeltuin evenementen toegestaan. In 2011 hebben in totaal mensen de kasteeltuin concerten bijgewoond. In de vergunningaanvraag wordt rekening gehouden met een maximale opkomst van bezoekers per concert. Het plangebied bevindt zich binnen het invloedsgebied van Vlisco. Het invloedsgebied van Vlisco wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van een opslag van gevaarlijke stoffen. Bij een calamiteit bestaat het gevaar dat een toxische wolk met dodelijke effecten het plangebied bereikt. Dit geldt met name voor het gedeelte van het plangebied dat binnen de PR 10-8 contour van Vlisco ligt (zie figuur 3.2). Het groepsrisico van Vlisco is weergegeven in figuur 3.3 (voor de volledige berekening zie bijlage 1). Het groepsrisico en de toename daarvan is relatief laag. Eveneens is niet of nauwelijks sprake van domino effecten of cumulatie met andere risicobronnen (hogedruk-aardgastransportleiding en spoorlijn). Reden hiervoor is de grote afstand tussen de risicobronnen onderling en het redelijk lage groepsrisico van de risicobronnen afzonderlijk (zie ook paragraaf 3.2). Het feit dat meerdere risicobronnen aanwezig zijn is meegenomen in de verantwoording van het groepsrisico. Ondanks de relatief lage groepsrisico s is de veiligheidssituatie in de Kasteeltuin in relatie tot Vlisco een bijzondere situatie. De kans op een calamiteit bij Vlisco gelijktijdig met een evenement én waarbij de weersomstandigheden ongunstig zijn, is zeer klein. Anderzijds geldt dat bij ongunstige omstandigheden het aantal slachtoffers aanzienlijk kan zijn. blad 10

12 4.2.2 Veiligheidsmaatregelen Bronmaatregelen De meest effectieve veiligheidsmaatregelen zijn maatregelen aan de bron zelf. De gemeente Helmond kan deze echter niet opleggen omdat Vlisco een provinciale inrichting is en omdat bronmaatregelen niet te borgen zijn in een ruimtelijke procedure. Vlisco is al decennia gevestigd op deze locatie. De huidige vergunde situatie van Vlisco wordt daarbij vanuit veiligheidsoogpunt aanvaardbaar geacht. Veiligheidsmaatregelen bij Vlisco worden daarom in deze rapportage niet nader beschouwd. Ruimtelijke maatregelen Veiligheidsmaatregelen aan evenementlocaties zijn lastig ruimtelijk te verankeren. De enige mogelijkheden die de gemeente voor handen heeft zijn het verplaatsen/aanpassen van de evenementlocatie en het borgen van vluchtwegen. Verplaatsen/aanpassen evenementlocatie De maatregel verplaatsen/aanpassen van de evenementlocatie kan het in zijn geheel kiezen van een andere locatie inhouden of het beperken van de evenementlocatie tot delen van de kasteeltuin die op relatief grotere afstand van Vlisco liggen. Verplaatsen van de evenementlocatie is niet reëel, omdat het evenement specifiek gebonden is aan de Kasteeltuin. Beperken van de evenementlocatie tot delen van de kasteeltuin die op relatief grotere afstand van Vlisco liggen is mogelijk. Deze maatregel zal echter weinig effectief zijn omdat bij ongunstige weersomstandigheden de effecten van een calamiteit bij Vlisco ook in die delen van de kasteeltuin dodelijk zijn. Verbetering vluchtwegen In geval van een calamiteit is het belangrijk dat personen kunnen vluchten. Schuilen is namelijk onmogelijk bij een openluchtevenement. Ook zijn goede vluchtmogelijkheden van belang in het kader van andere soorten calamiteiten. Vanaf de Kasteeltuin kan via meerdere brede verhardde wegen van de risicobron af gevlucht worden. Aandachtspunt is de ontvluchting op evenementterrein zelf (dranghekken en andere obstakels), zie hiervoor volgende paragraaf. Vluchtwegen worden, voor zover deze ruimtelijk te verankeren zijn via het ruimtelijk spoor, voldoende geacht Zelfredzaamheid Het rampscenario bij Vlisco is een calamiteit met toxische stoffen. In geval van een toxische calamiteit heeft schuilen de voorkeur, maar dit is niet mogelijk bij openluchtevenementen. Is dat geval is het noodzaak dat in geval van een calamiteit personen: 1. gewaarschuwd kunnen worden; 2. weten hoe te handelen in geval van een calamiteit; 3. veilig kunnen vluchten. In geval van een calamiteit met toxische stoffen wordt gealarmeerd via het WAS systeem. De WASdekking ter hoogte van het plangebied is voldoende. In geval van ontruiming treed het veiligheidsplan van desbetreffend evenement in werking. Hierin zijn procedures vastgelegd die ontruiming snel en ordelijk laten verlopen. Zoals gesteld zijn vluchtwegen buiten het evenementterrein voldoende. Groepen beperkt zelfredzame personen zijn gezien de bestemming van het gebied niet structureel te verwachten. Objecten bestemd voor groepen beperkt zelfredzame personen zoals ziekenhuizen, bejaardentehuizen of detentiecentra zijn namelijk niet toegestaan in het plangebied. Ten tijden van een evenement zijn niet groepen beperkt zelfredzame personen niet expliciet uitgesloten, blad 11

13 4.2.4 Bestrijdbaarheid In geval van een incident met gevaarlijke stoffen bij Vlisco dient de brandweer de calamiteit zoveel mogelijk te bestrijden. De duur en soort inzet verschilt per scenario. Voor een goede bestrijdbaarheid is het van belang dat het voor de brandweer mogelijk is om 1) op tijd ter plaatse te zijn, 2) over voldoende opstelplaatsen te hebben en 3) over voldoende blusmiddelen te beschikken. PM: brandweeradvies 4.3 Verantwoording hogedruk-aardgastransportleiding Zoals gesteld is verantwoording van het groepsrisico van de hogedruk-aardgastransportleiding conform het Bevb verplicht. Omdat het groepsrisico lager is dan 0,1 keer de oriëntatiewaarde en er geen sprake is van toename (plangebied bevindt zich buiten 100% letaliteitgrens van de leiding, zie ook paragraaf 3.2), kan volstaan worden met een beperkte verantwoording. Bronmaatregelen, alternatieve ruimtelijke varianten en toekomstige veiligheidsmaatregelen hoeven daarom niet beschouwd te worden. In dit hoofdstuk worden de overige verplichte kwalitatieve elementen beschouwd: bestrijdbaarheid en zelfredzaamheid. Het maatgevend rampscenario dat bij een hogedruk-aardgastransportleiding kan ontstaan is een fakkelbrand. Een fakkelbrand ontstaat wanneer door een externe beschadiging (bijvoorbeeld door graafwerkzaamheden) gas vrijkomt dat vervolgens ontsteekt. Door de hittestraling van de fakkelbrand komen onbeschermde personen binnen de letaliteitsgrenzen te overlijden. Omdat evenementen doorgaans buiten werktijden plaatsvinden is de kans klein dat externe beschadigingen (meestal veroorzaakt door graafwerkzaamheden) plaatsvinden tijden het evenement. Zelfredzaamheid Indien na een beschadiging niet onmiddellijk een fakkelbrand ontstaat, is er een bepaalde tijd beschikbaar om te vluchten. In dat geval treed het veiligheidsplan van desbetreffend evenement in werking. Hierin zijn procedures vastgelegd die ontruiming snel en ordelijk laten verlopen.indien wel direct een fakkelbrand ontstaat is er voor personen binnen het blootgestelde gebied geen tijd meer om bescherming te zoeken. Bestrijdbaarheid Om effectief en efficiënt hulp te kunnen bieden in geval van een incident, zijn de opkomsttijd, de bluswatervoorzieningen en de bereikbaarheid van belang. Het gedeelte van de hogedruk-aardgastransportleiding dat een invloedsgebied heeft dat over het plangebied valt, ligt ter hoogte van de doorgaande weg Kanaaldijk met daarlangs oppervlaktewater. Zowel bereikbaarheid als bluswatervoorziening wordt daarom voldoende geacht. PM: reactie brandweer blad 12

14 5 Samenvatting/conclusie Gemeente Helmond is bezig met het opstellen van het bestemmingsplan "Stationskwartier - Kasteeltuin". Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van meerdere risicobronnen. Conform desbetreffende wet- en regelgeving dient daarom het aspect externe veiligheid beschouwd te worden. Risicobronnen Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van meerdere risicobronnen: het naastgelegen bedrijf Vlisco, de spoorlijn Eindhoven-Venlo en een hogedruk-aardgastransportleiding. Plaatsgebonden risico De PR 10-6 contour van geen van de risicobronnen reikt tot het plangebied. Plaatsgebonden risico vormt daarom geen belemmering. Groepsrisico Het groepsrisico van de aanwezige risicobronnen is relatief laag. Tevens is alleen ten aanzien van Vlisco sprake van een (kleine) toename. De afstand tussen het plangebied en de spoorlijn/hogedrukaardgastransportleiding is dusdanig groot dat personenaantallen geen invloed hebben op de hoogte van het groepsrisico en er dus ook geen sprake is van toename van het groepsrisico. Zodoende is alleen groepsrisicoverantwoording ten aanzien van Vlisco en de hogedrukaardgastransportleiding verplicht. Groepsrisicoverantwoording Bestemmingsplan Kasteeltuin is qua externe veiligheid een bijzondere situatie. De kans op een calamiteit precies op het moment dat een evenement bezig is en de weersomstandigheden ongunstig zijn is zeer klein. Anderzijds geldt dat bij ongunstige omstandigheden het aantal slachtoffers aanzienlijk kan zijn. In deze rapportage zijn de elementen van de verantwoordingsplicht beschouwd. Geconcludeerd hierbij is: het vergunde veiligheidsniveau van Vlisco aanvaardbaar is; vluchtwegen vanaf de kasteeltuin voldoende zijn; verdere ruimtelijke veiligheidsmaatregelen niet mogelijk/realistisch/effectief zijn; in geval van een calamiteit het veiligheidsplan van desbetreffend evenement voorziet in adequate nood procedures; PM bestrijdbaarheid blad 13

15 Bijlage 1: risicoberekening Vlisco Uitgangspunten Vlisco Helmond B.V. Vlisco is een textielbedrijf waar katoenen doek van verschillende kwaliteiten van een kleurdessin wordt voorzien. De bedrukte katoenen stoffen worden voor 20% in Europa en voor 80% in een veertigtal Afrikaanse landen afgezet. De productie is te verdelen in twee productieprocessen: het lijmdruk- en het rouleau/rotatiedrukprocédé [bron: Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond B.V., 6 april 2009]. Ten behoeve van het saneringsprogramma Besluit externe veiligheid inrichtingen heeft de Provincie Noord-Brabant in 2009 een QRA laten opstellen voor het bedrijf Vlisco Helmond B.V. door Tebodin. Dit is gerapporteerd in het rapport "Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond B.V., doc. nr , Tebodin Netherlands B.V., van 6 april 2009". In het rapport van april 2009 is de selectie van te beschouwen activiteiten uitgevoerd. In deze QRA wordt uitgegaan van de activiteiten en uitgangspunten zoals beschreven in de QRA van Vanwege de specifieke situatie bij Vlisco is voor de modellering van de activiteiten bij Vlisco de werkwijze gehanteerd zoals beschreven het rapport "Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond B.V., doc. nr , Tebodin Netherlands B.V., van 6 april 2009". Opslagvoorzieningen Bij Vlisco worden gevaarlijke stoffen opgeslagen in het gebouw VL. Relevant voor de externe veiligheid zijn hier de PGS15 scenario's: vrijkomen van toxische verbrandingsproducten bij brand van het opslaggebouw. In het kader van het saneringsprogramma, zie het rapport "Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond B.V." is vastgesteld dat de constructie aantoonbaar een even hoog niveau van milieubescherming en arbeidsomstandigheden heeft als voorgeschreven in de richtlijn CPR Om de risico's inzichtelijk te maken is in overleg met het RIVM een modellering van de opslagvoorziening met gevaarlijke stoffen opgesteld volgens de rekenmethodiek voor PGS-15 opslagvoorzieningen. In deze QRA is de voorgestelde werkwijze en uitgangspunten uit het rapport uit 2009 gehanteerd. Voor de opslaglocatie gebouw VL zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd, (overeenkomstig de QRA uit april 2009). Deze uitgangspunten zijn in 2009 afgestemd met het CEV-RIVM. twee opslag verdiepingen, verdieping twee en drie; gebouwafmeting: m 2 met een hoogte van 19 meter; verdieping twee heeft een oppervlakte van m 2 met een opslaghoogte tot 12,6 meter; verdieping drie heeft een oppervlakte van m 2 met een opslaghoogte tot 19 meter; beide opslagvoorzieningen hebben een beschermingsniveau 1 met een automatische sprinklerinstallatie; vanwege de opgeslagen gevaarlijke stoffen (geen ADR Klasse 1,2 en 3) is een brandfrequentie van 1,8 x 10-4 per jaar; gezien de constructie van het gebouw word uitgegaan van een oneindige ventilatievoud bij een brandscenario; pp verdieping twee worden de volgende stofgehalten opgeslagen: 3,07% stikstof, 1,68% zwavel en 1,4% chloride; pp verdieping drie worden de volgende stofgehalten opgeslagen: 15,20% stikstof, 3,25% zwavel en 4,27% chloride. blad 14

16 Bevolking De QRA is uitgevoerd op basis van de reeds beschikbare populatiegegevens uit de QRA van april 2009 voor Vlisco. Deze informatie is niet gecontroleerd op actualiteit en is afkomstig uit de QRA van april Huidig en autonome bevolking De populatiegegevens voor de QRA van 2009 is aangeleverd door het RIVM, de gegevens over bedrijvigheid in de omgeving is afkomstig van Bridgis. In de QRA is tevens de autonome ontwikkeling van het bestemmingsplan "Cacaofabriek" maart 2012 opgenomen (zie "Externe veiligheidsaspecten plan Cacaofabriek Helmond"met kenmerk van 5 maart 2012 voor meer informatie) Toekomstige bevolking - Kasteeltuin Voor de huidige locatie van de Kasteeltuin wordt uitgegaan van de bestemming "Groen". Dit wordt in het voorgenomen bestemmingsplan gewijzigd zodat ook evenementen georganiseerd kunnen worden op deze locatie. De modellering van deze evenementen is niet standaard binnen Safeti-NL. In deze paragraaf is de modellering van de evenementen nader uitgewerkt. Vergunde evenementen Voor de groepsrisicoberekeningen is uitgegaan van 9 concerten. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten zijn gehanteerd: Aantal concerten per jaar: 9 keer Uren per jaar: (24 x 365) Uren overdag: (10,5 x 365) Uren 's nachts: (13,5 x 365) Fase van de evenement Tijd: Tijdsduur Tijdsduur per jaar Dag/nacht Aantal personen 5 Opbouw concerten 8:00-18:30 10,5 uur 94,5 dag 100 Open horeca 19:30-23:30 4 uur Dit valt binnen de periode 'Bezoekers aanwezig' Bezoekers aanwezig 19:30-24:00 4,5 uur 40,5 nacht 9000 Afbouw 24:00-3:00 3 uur 27 nacht 100 Afbouw volgende dag 8:00-11:00 3 uur 27 dag 100 Normaal aanwezig in kasteeltuin Worst-case aanname is dat dit de gehele dag is, voor het gehele jaar 20 5 Dit aantal personen is gedeeld door de factor 0,1. Dit is de beschermingsfactor (tegen letale toxische effecten) die Safeti-NL automatisch toekent aan alle personen welke ingevoerd worden in het model. Echter deze factor wordt gehanteerd omdat mensen die binnen een gebouw aanwezig zijn hierdoor worden beschermd. Deze factor is daarom niet van toepassing op mensen die op een evenement in de Kasteeltuin aanwezig zijn. blad 15

17 Dit resulteert in de volgende onderverdeling van scenario's: Aanwezige bevolking Tijdsfractie Berekeningswijze Reguliere situatie overdag 0,42363 (365 * 10,5) - tijd opbouw 'Op/afbouw evenement' dag 0,01387 (94,5 + 27)/(365 * 10,5) Reguliere situatie nacht 0, (365 * 13,5) - tijd evenement 'Bezoekers aanwezig' nacht 0, ,5 / (365 * 13,5) 'Afbouw evenement' nacht 0, / (365 * 13,5) Worstcase berekening Om inzicht te krijgen in de gevoeligheid van het groepsrisicomodel voor evenementen in de Kasteeltuin, is ook een worstcase berekening uitgevoerd. Hierbij is uitgegaan van een wekelijks evenement (52 per jaar) van bezoekers met dezelfde duur als bovenstaande tabellen. Resultaten De berekeningen zijn uitgevoerd met Safeti-NL versie 6.54, waarbij gebruik is gemaakt van de weergegevens van Eindhoven. Voor de ruwheidslengte is uitgegaan van 0,3 meter wat als representatief voor de omgeving wordt geacht. Deze uitgangspunten zijn conform de QRA uit april Plaatsgebonden risico Geel = Plaatsgebondenrisicocontour (1/jaar) Lichtblauw = Plaatsgebondenrisicocontour (1/jaar) Figuur 3.1 Berekening plaatsgebonden risico blad 16

18 Uit de berekeningen blijkt dat geen risicocontour wordt berekend. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat vanuit het plaatsgebonden risico geen belemmeringen zijn voor de voorgenomen ontwikkeling. Groepsrisico Het groepsrisico is berekend voor de autonome en toekomstige situatie. Hierbij zijn de evenementen in de Kasteeltuin als de toekomstige situatie berekend. Figuur 3.2 Berekening groepsrisico Uit de berekening van het groepsrisico blijkt dat het groepsrisico toeneemt als gevolg van de voorgenomen ontwikkeling, het groepsrisico blijft onder de oriëntatiewaarde. Voor de worst-case situatie wordt een hoger groepsrisico berekend, echter deze blijft onder de oriëntatiewaarde. Omdat de ontwikkeling is geprojecteerd binnen het invloedsgebied van een Bevi-bedrijf 6 is de verantwoordingsplicht van het groepsrisico van toepassing. 6 Bevi = Besluit externe veiligheid inrichtingen. blad 17

19 Conclusie Plaatsgebonden risico Uit dit onderzoek blijkt dat geen plaatsgebondenrisicocontour wordt berekend. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat vanuit het plaatsgebonden risico geen belemmeringen zijn voor de voorgenomen ontwikkeling. Groepsrisico Met betrekking tot het groepsrisico geldt dat de oriëntatiewaarde van het groepsrisico niet wordt overschreden. Omdat het groepsrisico in de nieuwe situatie toeneemt zal het verantwoord moeten worden door het bevoegd gezag. blad 18

20 » g mm» Brabant Zuidoost VeiligheidsRegio O 9 OKT. 201Z S >\r\\ 12^00 S^MI Retouradres. Postbus 242, 5600 AE Eindhoven Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Helmond SB/MI, de heer H. Mennen Postbus AZ HELMOND Geacht college, Op 8 augustus 2012 heeft u de Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost om advies gevraagd inzake het concept ontwerp bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin'. Hierbij ontvangt u onze reactie. Adviesgrondslag De grondslag van dit advies is gelegen in het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) en het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb). Het plangebied ligt in het invloedsgebied van een risicovol bedrijf en in de nabijheid van een hogedruk aardgasleiding. Het uitgangspunt van ons advies is een beoordeling van deze risicobronnen. De volgende risico-informatie is gebruikt om tot een inschatting te komen van de aanwezige risico's: het concept ontwerp bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin', gemeente Helmond, datum onbekend; de rapportage 'Externe veiligheid bestemmingsplan Stationskwartier-Kasteeltuin', Oranjewoud/Save, revisie 0.1, 7 augustus 2012; Kwantitatieve risicoanalyse Vlisco Helmond BV, revisie A, Tebodin Netherlands BV, 6 april 2009; Proactie Onderwerp Het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' Datum 8 oktober 2012 Uw brief van 8 augustus 2012 Uw kenmerk Behandeld door dhr. P.M.F. van der Vleuten Telefoon Ons kenmerk 12.U Aantal bijlagen In afschrift aan Hoofd brandweerzorg Stedelijk gebied, de heer H. de Broek de professionele risicokaart. Risicoprofiel Het bestemmingsplan vormt een herziening (reparatie) van het op 10 januari 2012 vastgestelde bestemmingsplan 'Stationskwartier'. Het plan is een conserverend bestemmingsplan waarmee de bestaande ruimtelijke situatie wordt gehandhaafd, maar het plangebied ook wordt aangeduid als evenemententerrein. De voornaamste risicobron is het bedrijf Vlisco Helmond BV. De overige risicobronnen als de spoorlijn Eindhoven-Venlo, de Kasteel Traverse (doorgaande weg) en de hogedruk aardgasleiding zijn niet of nauwelijks relevant. Het maatgevende ongevalscenario bij Vlisco is het vrijkomen van toxische verbrandingsproducten als gevolg van een brand in het opslaggebouw. Uit de berekeningen van Oranjewoud/Save blijkt dat er rondom Vlisco geen plaatsgebonden risicocontour PR 10" aanwezig is en daarmee aan de norm voor het plaatsgebonden risico wordt voldaan. Er is wel sprake van een PR lo *^ en PR 10'^ risicocontour. De laatstgenoemde PR 10"^ contour ligt gedeeltelijk over het plangebied. Als het gaat om het risicoprofiel is het belangrijk om naast het aspect externe veiligheid, ook te kijken naar het aspect evenementenveiligheid. Het is dan goed om vast te stellen dat in de rapportage van Oranjewoud/Save bij de uitwerking van de veiligheidsmaatregelen in ieder geval ook is gekeken naar die kant van het verhaal. Bezoekadres Deken van Somerenstraat KX Eindhoven Telefoon (040) info@vrbzo.nl Posfadres Postbus AE Eindhoven Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost is een organisatie waarin brandweer. GHOR en RAV (Regionale Ambulancevooniening) samenwerken om Incidenten en rampen te voorkomen, beperken en bestrijden

21 Uit het overleg met de lokale brandweer is vast komen te staan dat de genoemde evenementen telkens goed worden voorbereid waarbij de inbreng van de hulpdiensten voorop staat. Groepsrisico Hoewel de kwantitatieve risicoanalyse voor Vlisco de basis vormt voor de rapportage van Oranjewoud/Save wordt hierin geen melding gemaakt van het aanwezige invloedsgebied rondom Vlisco, d.w.z. de afstand van meter. Daarmee ligt het plangebied volledig in het invloedsgebied. Niettemin ligt het groepsrisico in beide gevallen ruim onder de oriëntatiewaarde en is de toename als gevolg van de bestemmingswijziging beperkt. Proactie Onderwerp Het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' Ons kenmerk 12.U Bestrijdbaarheid Ondanks het feit dat het groepsrisico slechts beperkt lijkt toe te nemen als gevolg van de functieaanduiding 'evenemententerrein' is een verantwoording van het groepsrisico van toepassing. Het is daarbij met name van belang om te bepalen hoe het is gesteld met de bestrijdingsmogelijkheden voor de hulpdiensten en de zelfredzaamheid. Uit overleg met de lokale brandweer blijkt dat de bereikbaarheid van het evenemententerrein voldoende is. Het plangebied is te bereiken via meerdere toegangswegen. De bluswatervoorziening is op orde. Er is voldoende dekking met primaire bluswatervoorzieningen rondom het plangebied als wel nabij Vlisco. Met de aanwezigheid van het kanaal is ook de secundaire en tertiaire bluswatervoorziening voldoende. De opkomsttijden van de eerste en tweede tankautospuit in het gebied voldoen zowel binnen als buiten werktijd aan de zorgnorm zoals deze door het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio in de leidraad 'Basis brandweerzorg' is vastgelegd. Tenslotte is vastgesteld dat de genoemde evenementen telkens goed worden voorbereid (o.a. veiligheidsplannen, toezichthouders) waarbij de inbreng van de hulpdiensten voorop staat en is geborgd. Zelfredzaamheid Met zelfredzaamheid wordt bedoeld de mate waarin personen zich in veiligheid kunnen brengen bij een incident. Groepen mensen zoals die in een bejaardenhuis of kinderdagverblijf worden gezien als beperkt dan wel niet zelfredzaam. De zelfredzaamheid in het plangebied (dus ook bij evenementen) mag als voldoende beschouwd worden. Volgens de risicokaart bevindt zich in het invloedsgebied rondom Vlisco en het plangebied 1 ziekenhuis, 2 grootschalige woonverblijven en 7 tehuizen, waar in meer of mindere mate kwetsbare groepen zijn gehuisvest. Bij het maatgevende ongevalscenario voor Vlisco zal naast bron- en effectbestrijding inzet van hulpdiensten nodig zijn om ervoor te zorgen dat bovengenoemde groepen mensen binnen blijven of deze gebouwen juist ontruimd moeten worden. Vooral in het laatste geval is de gevraagde inzet van hulpdiensten groot en is het de vraag hoe zich dit verhoudt tot de benodigde inzet bij een eventueel evenement.

22 Geadviseerde maatregelen Wij kunnen instemmen met het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' en adviseren u als volgt: 1. Voor een goede risicobeoordeling en verantwoording is ons inziens het gebruik van de meest actuele informatie over de opslag van gevaarlijke stoffen bij Vlisco noodzakelijk (voorzienbare situatie). Voorafgaand aan dit advies hebben we de gemeente erop gewezen dat binnen afzienbare tijd o.a. nieuwe (risico)gegevens aangeleverd zullen worden door Vlisco in het kader van een concept aanvraag voor een revisievergunning. Vlisco is voornemens de productie te verdubbelen. Dat zal ons inziens ook gevolgen hebben voor de omvang van de aanwezige gevaarlijke stoffen. De gemeente heeft niettemin het standpunt ingenomen toch uit te gaan van de bestaande, vergunde situatie omdat het nog onduidelijk is of er meer opslag van gevaarlijke stoffen zal gaan plaatsvinden en wat vergund zal gaan worden. Volgens de gemeente begint de 'voorzienbare situatie' op het moment van een vergunningaanvraag. In het kader van de vergunningverlening zal de gemeente de toekomstige situatie van Vlisco bezien op o.a. de gevolgen voor het voorliggende bestemmingsplan. Wij achten het toch raadzaam om al eens na te gaan wat de gevolgen kunnen zijn van een forse uitbreiding van de productie door Vlisco. 2. In het verlengde hiervan adviseren we u ook te bepalen of de opslag van gevaarlijke stoffen bij Vlisco daadwerkelijk voldoet aan de voorschriften uit de PGS 15 richtlijn. In de risicoanalyse uit 2009 wordt namelijk gesteld dat de opslagvoorzieningen (verdieping 2 en 3 van gebouw VL) niet voldoen aan de destijds geldende CPR 15-2 richtlijn (nu PGS 15) maar daar wel mee gelijkgesteld mag worden. Van wie dat mag blijft echter onduidelijk. Er wordt melding gemaakt van het feit dat overleg is gevoerd met het Centrum Externe Veiligheid van het RIVM. Dit overleg had als uitkomst dat de Rekenmethode voor PGS 15 inrichtingen gehanteerd kon worden. Let wel, daarmee is niet bevestigd dat de opslagvoorziening ook daadwerkelijk 'gelijkwaardig' is. Een expliciete beoordeling door het bevoegd gezag (of diens adviseur) heeft ons inziens nooit plaatsgevonden. We raden u aan dit vraagstuk te betrekken bij uw beoordeling van de risico's bij zowel het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' als bij het besluitvormingsproces rondom een eventuele revisievergunning. 3. Tenslotte adviseren we u na te gaan of in de veiligheidsplannen voor de verschillende evenementen rekening is gehouden met de gevolgen van het maatgevende ongevalscenario (brand met als gevolg een toxische wolk) in termen van benodigde inzetcapaciteit van de hulpdiensten. Als blijkt dat in het verleden hier geen rekening mee is gehouden, is het aan te bevelen om uw evenementencommissie dat alsnog te laten doen o.a. in samenspraak met de lokale brandweer. Proactie Ondenverp Het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' Ons kenmerk 12. U.04806

23 Voor de volledigheid melden we u dat het genoemde onder 1 en 2 slechts voor uw eigen besluitvorming geldt. Het zijn niet meer dan aanbevelingen. We vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Als u nog vragen hebt, kunt u contact opnemen met onze adviseur, Pieter van der Vleuten ( ). Hoogachtend, het Dagelijks Bestuur Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, namens deze. Proactie Onderwerp Het bestemmingsplan 'Stationskwartier-Kasteeltuin' Ons kenmerk 12.U P.P. van Bergen Afdelingshoofd Proactie