BENCHMARK ARMOEDEBELEID Meting over 2006 Kring 3

Transcriptie

1 BENCHMARK ARMOEDEBELEID 2007 Meting over 2006 Kring 3

2 BENCHMARK A RMOEDEBELEID INDEX 1. Inleiding Wat vindt u in het rapport Visie en beleid Organisatie en samenwerking De doelgroep Participatiebevorderende maatregelen19 7. Inkomensondersteunende maatregelen23 8. Aanvraagprocedure Resultaten Evaluatie Tot slot Bijlage 1 Rekenmethode Laag Inkomen Bijlage 2 beschrijving van gemeenten Bijlage 3 Doelgroepbepaling per gemeente

3 BENCHMARK A RMOEDEBELEID INLEIDING De gemeenten in Nederland vervullen een belangrijke rol in het armoedebeleid. Enerzijds hebben zij de verantwoordelijkheid voor het verstrekken van uitkeringen op grond van de in 2004 ingevoerde Wet werk en bijstand (WWB), waaronder ook de bijzondere bijstand. Anderzijds ontwikkelen gemeenten in aanvulling daarop zelf initiatieven voor inkomensondersteuning en participatiebevordering. Gemeenten hebben bij armoedebestrijding een grote mate van beleidsvrijheid. Gemeenten leveren ook steeds meer maatwerk aan hun burgers ter aanvulling op het generiek inkomensbeleid van het rijk. De afschaffing van de mogelijkheden van categoriale bijstand, anders dan aan ouderen (65+), chronisch zieken en gehandicapten, hebben bijgedragen aan de noodzaak hiervan. De Benchmark Armoedebeleid geeft samen met u antwoord op vragen op het gebied van de aanpak van de lokale of regionale armoedeproblematiek. Wat verstaan we onder armoede(beleid)? Bij de benchmark hanteren we een brede definitie van armoede en armoedebeleid. Armoede kent veel samenhangende dimensies zoals inkomen, maatschappelijke participatie, opleidingsniveau, gezondheid, zelfredzaamheid, wonen en leefomgeving. Het toekomstperspectief is een belangrijk onderscheidend kenmerk, vooral in situaties waarin niet of nauwelijks uitzicht is op werk of verbetering van leefsituatie. Armoede in deze brede betekenis is dus ook sociale uitsluiting. Gemeenten moeten alert zijn op de geestelijke en financiële noden van hun inwoners en hen hiervoor ondersteuning bieden. Door het leveren van maatwerk kunnen de leefsituatie en het toekomstperspectief van kwetsbare burgers verbeterd worden. In de eerste plaats gebeurt dit door financiële ondersteuning. Veel voorkomende lokale regelingen zijn: individuele bijzondere bijstand, kwijtschelding gemeentelijke belastingen, collectieve aanvullende ziektekostenverzekering, kortingspassen of een declaratiefonds, maaltijdvoorziening en een regeling directe of indirecte schoolkosten. Gemeenten richten deze regelingen vaak op specifieke doelgroepen zoals ouderen of gezinnen met kinderen. Maar armoede heeft ook subjectieve kanten. Waarom kan het ene huishouden beter uitkomen met het inkomen dat voor handen is dan het andere? Hoe komt het dat armoede soms van generatie op generatie overgaat? Ten slotte is armoedebeleid integraal beleid. De verschillende facetten van het armoedebeleid mogen niet los van elkaar worden gezien. Hierbij wordt door gemeenten gestreefd naar interne samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen en disciplines. Ook wordt er afgestemd en overlegd met tal van externe bij armoedebestrijding betrokken organisaties 3

4 BENCHMARK A RMOEDEBELEID zoals welzijnsorganisaties, kerken en voedselbanken. Al deze aspecten komen in de benchmark aan de orde. In deze kringrapportage toont de benchmarkorganisatie u de resultaten van de gegevens die u samen met de andere deelnemers in uw kring heeft aangeleverd over het jaar Wij hebben deze gegevens (die vooral betrekking hebben op 2006), omgezet in indicatoren, die de prestaties van uw gemeente in beeld brengen. Deze rapportage is het vertrekpunt om het verhaal achter de cijfers in uw kring op gang te brengen. Natuurlijk is het interessant om de prestaties van uw dienst te kunnen vergelijken. De indicatoren van de benchmark hebben echter een uitdrukkelijk leerdoel en zijn niet bedoeld om scoringslijsten op te stellen. Wel is het belangrijk om -naar aanleiding van de verschillen op zoek te gaan naar verbetermogelijkheden in uw eigen organisatie en goede voorbeelden bij anderen. Gemeenten kunnen in hun vergelijkingskring van elkaar leren door zogenaamde good practices te identificeren en als voorbeeld te gebruiken. Elk model is een vereenvoudiging van de werkelijkheid. Dat geldt ook voor de benchmark armoedebeleid. De resultaten zijn een indicatie voor de prestaties van de gemeente en dienen als zodanig te worden beschouwd. 4

5 BENCHMARK A RMOEDEBELEID WAT VINDT U IN HET RAPPORT In dit rapport komen in achtereenvolgende hoofdstukken de volgende onderwerpen aan de orde: Visie en beleid Organisatie en samenwerking De doelgroep Participatiebevorderende maatregelen Inkomensondersteunende maatregelen De aanvraagprocedure Resultaten Evaluatie Weergave De indicatoren zijn weergegeven in grafieken en tabellen. Niet alle gevraagde informatie is weergegeven, het rapport geeft de voornaamste gegevens. De gemeenten kunnen de overige informatie zelf downloaden waarbij een overzicht van de kringgemeenten gegeven wordt. Voor de grafieken geldt dat wanneer een indicator niet berekend kan worden (meestal omdat informatie ontbreekt), de betreffende gemeente niet vermeld staat. Wanneer een gemeente wel vermeld staat, maar zonder waarde, dan is de indicator voor de betreffende gemeente wel berekend, maar komt de waarde op nul uit. Bij de tabellen is dit vergelijkbaar. Een lege cel betekent dat de indicator niet berekend kan worden. Als de gemeente ergens 0 scoort, dan is de uitkomst van de berekening voor de betreffende indicator ook nul. Het bereik van de grafieken is van te voren vastgesteld op grond van ervaring. Extreme waarden die dat bereik te buiten gaan worden gearceerd weergegeven. Iedere grafiek is voorzien van het gemiddelde van de kring en het gemiddelde van de hele benchmark. Het kringgemiddelde wordt weergegeven door een extra staafje in de grafiek, het benchmarkgemiddelde door een gemiddeldelijn. Het benchmarkgemiddelde is gebaseerd op de uitkomsten van alle deelnemende gemeenten aan de benchmark armoedebeleid. Opgemerkt wordt nog dat niet alle deelnemende gemeenten een scherp onderscheid maken tussen inkomensondersteunende en participatiebevorderende regelingen. Hierdoor kunnen niet altijd kengetallen worden toegekend aan een van beide groepen. In die gevallen is een nauwgezette schatting gevraagd. 5

6 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Ook ten aanzien van de uitvoeringskosten zijn er verschillen tussen gemeenten voor wat betreft de registratie van kostensoorten. In deze benchmark gaan we uit van de som van de direct bij de uitvoering betrokken kosten, de bij de uitvoering behorende personeelslasten, en de personeelslasten beleid en management en de kosten schuldhulpverlening. Wanneer gemeenten hiervan afwijken is een toelichting opgenomen onder de betreffende tabel. De opgave van budgetten is niet uitputtend. Veel gemeentelijk beleid is niet armoedespecifiek en als zodanig niet opgenomen in budgetten armoedebeleid. Maar mensen met een laag inkomen kunnen wel gebruik maken van meer algemene regelingen, bijvoorbeeld scholingskosten, die in andere budgetten opgenomen zijn. In het rapport worden verschillende kengetallen berekend per inwoner of waar ons dat relevant leek per huishouden met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. Hierbij hanteren we de definitie van CBS: een groep van twee of meer personen die in huiselijk verkeer samenwoont en een gemeenschappelijke huishouding voert, alsmede een persoon > 14 jaar die alleen een huishouding voert. Ook gebruiken we het lage inkomen. Zie voor uitleg hierover bijlage 1. 6

7 BENCHMARK A RMOEDEBELEID VISIE EN BELEID In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de visie en het beleid ten aanzien van het armoedebeleid. Daarbij komen ook de budgetten aan de orde. Dit zijn de kaders waarbinnen het armoedebeleid in uw gemeente wordt uitgevoerd. Voor de gemeenten in kring 3 geldt dat het armoedebeleid alleen is vastgesteld voor de eigen gemeente. Optimisd heeft in de begroting/buraps aandacht besteed aan ontwikkelingen op dit terrein, beleidsvoornemens en cijfers over uitgaven en het aantal aanvragen voor de div. voorzieningen voor de deelnemende ISD gemeenten. In WMO beleidsplannen wordt door ISD gemeenten gewezen op positie van minima. Alleen in Drimmelen zijn meer dan 50% van de doelstellingen SMART geformuleerd. In Duiven, Gemert- Bakel, Zevenaar en de gemeenten van Optimisd is dit minder dan 50%. Heiloo en Echt-Susteren hebben geen doelstellingen geformuleerd. Totaal budget en financiering Gemeenten bepalen zelf het budget voor bijzonder bijstand en armoedebeleid. In het verleden werden fictieve budgetten bijzondere bijstand per gemeente gepubliceerd door het Ministerie van BZK. Dat is met ingang van 2006 niet meer het geval. Het Rijk wil dat gemeenten daarin zelf keuzes maken. Het budget voor bijzondere bijstand is nu een onherleidbaar onderdeel van het gemeentefonds. Tabel 1 Budget armoedebeleid per inwoner (vraag 5A) deelnemer Regelingskosten (budget) Uitvoeringskosten (budget) Totaal (budget) Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar

8 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Optimisd * Drimmelen Kringgemiddelde Benchmarkgemiddelde * De uitkomst is gebaseerd op de begroting begin 2005 is gemaakt op basis van een inschatting, dat wil niet automatisch zeggen dat dit het maximaal beschikbare budget is. Voor de benchmark is uitgegaan van een totaalbedrag van ,- uitgegeven is ,- Tabel 2 Uitgaven armoedebeleid per inwoner (vraag 5B) deelnemer Regelingskosten (uitgaven) Uitvoeringskosten (uitgavan) Totaal (uitgaven) % van het budget dat is uitgeven Uden Duiven % Gemert-Bakel % Heiloo % Echt-Susteren % Zevenaar % Optimisd * % Drimmelen % Kringgemiddelde % Benchmarkgemiddelde % SGBO: Alle kosten die voor het beleid en uitvoering van minimaregelingen gemaakt moeten worden: personeelskosten voor beleid management en uitvoering, administratieve kosten, ondersteunende diensten (ict, voorlichting, juridische zaken) huisvesting. Ook de kosten in verband met schuldhulpverlening worden toegerekend aan de uitvoeringskosten. Hierbij is het niet relevant of de schuldhulpverlening intern wordt georganiseerd of uitbesteed aan een externe partij. Duiven, Drimmelen, Optimisd, Heiloo en Zevenaar hanteren bovenstaande definitie. Echt-Susteren is hierop een uitzondering. Deze gemeente kon alleen de personeelskosten en kosten huisvesting leveren. 8

9 BENCHMARK A RMOEDEBELEID * Optimisd hanteert voor de uitvoeringskosten de loonsom plus een opslag van 56,9% voor de componenten huisvesting, facilitair en informatisering. Voor de benchmark is uitgegaan van een bedrag van ongeveer ,-. In tabel 3 geven we de voornaamste bronnen waaruit het armoedebeleid gefinancierd wordt. Het onderscheid tussen gemeentefonds en welzijns- en onderwijsbudgetten is niet eenduidig. De meeste gemeenten geven aan de kosten uit het gemeentefonds te voldoen, een relatief klein percentage van de totale kosten wordt uit welzijns- en onderwijsbudgetten voldaan. Tabel 3 Financieringsbronnen armoedebeleid uitgedrukt in % van het totale budget (vraag 5C) deelnemer Gemeentefonds I-deel WWB* W-deel WWB Welzijdsbudgetten Onderwijsbudgetten Andere Bronnen Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen Kringgemiddelde Benchmarkgemiddelde * Het betreft hier met name de Langdurigheidstoeslag 9

10 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Inkomensgrens Gemeenten kunnen zelf bepalen tot welke inkomensgrens burgers 100% van hun uitgaven vergoed krijgen. Tabel 4 Gehanteerde inkomensgrenzen armoedebeleid in % van het sociaal minimum (vraag 6) deelnemer Voor inkomensondersteunende maatregelen Voor participatiebevorderende maatregelen Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd* Drimmelen * voor de regeling chronisch zieken geldt 120% Mensen met een inkomen boven deze inkomensgrens kunnen in bepaalde situaties nog een (gedeeltelijke) aanspraak maken op minimaregelingen. Er wordt dan vaak in meer of mindere mate rekening gehouden met de draagkracht. In tabel 5 staat weergegeven hoe gemeenten omgaan met de aanspraak op minimaregelingen boven de inkomensgrens. Overigens geldt voor kwijtschelding van gemeentelijke heffingen een wettelijk maximum van 100% van de bijstandsnorm. 10

11 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Tabel 5 Aanspraak minimaregelingen boven de gehanteerde inkomensgrens (vraag 7) deelnemer Inkomensondersteunende maatregelen Participatiebevorderende maatregelen Uden Duiven Gedeeltelijk Gedeeltelijk Gemert-Bakel Nee Gedifferentieerd naar inkomensgroep Heiloo Anders Anders Echt-Susteren Nee Nee Zevenaar Gedifferentieerd naar Gedifferentieerd naar inkomensgroep inkomensgroep Optimisd Anders Nee Drimmelen Anders Anders Heiloo: Boven de inkomensgrens wordt een draagkrachtberekening gemaakt op jaarbasis. Indien de kosten de jaarlijkse draagkracht overstijgen wordt het meerdere vergoed als bijzondere bijstand. Echt-Susteren: Bij bijzondere bijstand wordt boven de inkomensgrens van 110% een eigen bijdrage bepaald van 35% van het meerinkomen ( behalve bij woonkosten, bijzondere bijstand voor levensonderhoud) Optimisd Bij individuele bijzondere bijstand wordt boven de inkomensgrens van 110% een eigen bijdrage van 35% opgelegd. Draagkracht B en W kan in het kader van de bijzondere bijstand rekening houden met de draagkracht van belanghebbende. Zij hebben hierbij de volledige vrijheid. Dit betekent dat zij zelf bepalen welk deel van de middelen bij de vaststelling van de draagkracht in aanmerking wordt genomen. Dat wil zeggen dat de gemeente zelf kan bepalen of de bijzondere kosten al dan niet kunnen worden voldaan uit de bijstandsnorm, het vermogen, de langdurigheidstoeslag en het inkomen voor zover dit meer bedraagt dan de bijstandsnorm. Afstemming met andere beleidsterreinen De meest kwetsbare burgers zijn personen met een cumulatie van armoederisico s, zoals een combinatie van slechte arbeidsmarktpositie, problematische schulden, laag opleidingsniveau, dakloosheid, en gezondheidsproblemen. Uitsluitend financiële ondersteuning is voor de meest kwetsbare burgers niet genoeg. Binnen het kader van het gemeentelijk armoedebeleid hebben gemeenten de mogelijkheid om (eventueel 11

12 BENCHMARK A RMOEDEBELEID gekoppeld aan activering) maatwerk te leveren. Dit vereist een sluitende keten van voorzieningen. De gemeente is als geen ander in staat de regie over de keten te voeren en om witte vlekken, overlap en aansluitingsproblemen te signaleren. Het is dus belangrijk dat armoedebeleid beleidsmatig en op uitvoerend niveau wordt afgestemd met andere taken van de gemeente. Hiermee kan al in het collegeprogramma rekening worden gehouden. In tabel 6 is weergegeven met welke beleidsterreinen een verband is gelegd met het armoedebeleid. Het kan hier gaan om beleidsmatige of organisatorische afstemming of samenwerking. Tabel 6 Samenhang armoedebeleid met andere beleidsterreinen (vraag 8) deelnemer Reintegratie/participa tie-banen Activering Kinder-opvang Welzijn Gezondheid (sociaaleconomische gezondheidsverschill en) Sport Onderwijs Maatschappelijke opvang Uden Duiven Nee Ja Ja Nee Ja Ja Ja Nee Gemert-Bakel Ja Ja Nee Ja Nee Nee Nee Nee Heiloo Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Echt-Susteren Nee Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee Zevenaar Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Optimisd Ja Ja Nee Nee Nee Ja Nee Nee Drimmelen Nee Nee Ja Ja Nee Nee Ja Nee Percentage ja 29% 57% 29% 29% 14% 14% 29% 0% Percentage nee 71% 43% 71% 71% 86% 86% 71% 100% deelnemer Vroegtijdig schoolverlaten (Sociale) huisvesting Achterstandswijken Zelfstandig ondernemen Openbaar vervoer Inburgering Uden Duiven Nee Nee Nee Nee Nee Ja Gemert-Bakel Ja Nee Nee Nee Nee Nee 12

13 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Heiloo Nee Nee Nee Nee Nee Nee Echt-Susteren Nee Nee Nee Nee Nee Nee Zevenaar Nee Nee Nee Nee Nee Nee Optimisd Nee Nee Nee Nee Nee Ja Drimmelen Ja Nee Nee Nee Nee Ja Percentage ja 29% 0% 0% 0% 0% 43% Percentage nee 71% 100% 100% 100% 100% 57% Ja betekent in deze tabel dat het specifiek voor armoedebeleid geldt. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) In de volgende figuur zoomen we in op de relatie armoedebeleid Wmo. Individuele voorzieningen kunnen een grote kostenpost zijn voor burgers. Denk bijvoorbeeld aan de kosten van thuiszorg, mantelzorg, aangepast vervoer of woningaanpassing. De keuzes die gemeenten maken bij de invulling en uitvoering v an de Wmo hebben dus veel invloed op de positie van minima. De Wmo biedt ook mogelijkheden om de leefbaarheid in wijken te verbeteren en sociale uitsluiting tegen te gaan. Kortom, de Wmo en het armoedebeleid hebben vaak overlappende doelstellingen. In tabel 6 wordt aangegeven of het armoedebeleid wordt afgestemd met het Wmo-beleid en hoe deze afstemming sinds 2007 wordt vormgegeven. Daarbij wordt opgemerkt dat nog veel in ontwikkeling is in de gemeenten. Tabel 6 Afstemming armoedebeleid met Wmo-beleid in 2007 (vraag 9) deelnemer Armoedebeleid is afgestemd op Wmobeleid In het WMO-loket wordt informatie en advies gegeven over het armoedebeleid en inkomensondersteun ende voorzieningen aan klanten De twee beleidsgebieden verwijzen actief naar elkaar door Bij preventief jeugdbeleid wordt aandacht besteed aan armoede Bij maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondsheidszorg en verslavingbeleid wordt aandacht besteed aan armoede Het verstrekken van de vergoedingen is ondergebracht in 1 organisatie of loket Er is afstemming tussen de eigen bijdrage individuele voorzieningen en verstrekking bijzondere bijstand Uden Duiven Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Gemert-Bakel Ja Ja Ja Nee Nee Ja Nee Heiloo Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Echt-Susteren Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Zevenaar Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Optimisd Ja Ja Ja Nee Nee Nee Ja Drimmelen Ja Ja Ja Nee Nee Nee Ja Percentage ja 100% 100% 86% 29% 14% 71% 86% Percentage nee 0% 0% 14% 71% 86% 29% 14% 13

14 BENCHMARK A RMOEDEBELEID ORGANISATIE EN SAMENWERKING Dit hoofdstuk gaat in op de organisatie en de uitvoering van het armoedebeleid. Daarbij gaat het zowel om de interne samenwerking tussen verschillende afdelingen van de gemeente als de afstemming en het overleg met uitvoerende partners Samenwerking met externe instellingen De gemeente is doorgaans de lokale regisseur van het armoedebeleid. Zij heeft bij de uitvoering van beleid een aantal partners die al of niet door de gemeente gesubsidieerd instrumenten voor het armoedebeleid uitvoeren. In tabel 8 wordt weergegeven met welke externe instellingen de gemeente samenwerkt op het terrein van armoedebeleid. In tabel 9 wordt per gemeente weergegeven welke particuliere voorzieningen c.q. fondsen aanwezig zijn. Tabel 8 Overzicht van instellingen waarmee gemeenten samenwerken bij het armoedebeleid (vraag 15)* deelnemer Belastingdienst UWV Kerken Voedselbank Lokale/particuliere fondsen Scholen Consultatiebureaus Maatschappelijk Werk Uden Duiven Ja Nee Nee Nee Nee Ja Nee Ja Gemert-Bakel Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Heiloo Nee Nee Ja Nee Nee Nee Nee Nee Echt-Susteren Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Zevenaar Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Optimisd Nee Nee Ja Ja Ja Nee Nee Ja Drimmelen Ja Nee Ja Ja Nee Nee Nee Ja Percentage ja 29% 0% 43% 29% 14% 14% 0% 43% Percentage nee 71% 100% 57% 71% 86% 86% 100% 57% * het betreft hier vormen van structurele (dus niet incidentele) samenwerking 14

15 BENCHMARK A RMOEDEBELEID deelnemer Sociale Verzekeringsbank (SVB) GGD cliëntenraad of zelforganisaties van burgers Anders, namelijk Met welke andere instellingen werkt de gemeente samen met betrekking tot armoedebeleid? Uden Duiven Ja Ja Ja Ja Met name op het terrein van SHV Gemert-Bakel Nee Nee Ja Nee Heiloo Nee Nee Ja Ja Hoogheemraadschap i.v.m. kwijtschelding gemeentelijke heffingen Echt-Susteren Nee Nee Ja Nee Zevenaar Nee Nee Ja Nee Optimisd Nee Nee Nee Ja Cliëntenraad Optimisd Drimmelen Ja Nee Nee Nee Percentage ja 29% 14% 71% 43% Percentage nee 71% 86% 29% 57% Tabel 9 Overzicht van bestaande particuliere voorzieningen binnen de gemeente (vraag 19) deelnemer Voedselbank Stichting Leergeld Jeugdsportfonds Charitatief/ particuliere fondsen Anders Uden Duiven Ja Nee Nee Ja Gemert-Bakel Ja Nee Nee Ja Stichting Leergeld is in oprichting Heiloo Ja Nee Nee Ja Cliënten kunnen terecht bij Voedselbank Echt-Susteren Nee Nee Nee nvt In de regio Voedselbank, kledingbank en Stichting Leergeld Zevenaar Nee Nee Nee Ja Optimisd Ja Nee Nee Ja Drimmelen Nee Ja Nee Ja Voedselbank in de regio 15

16 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Percentage ja 57% 86% 0% 86% Percentage nee 43% 14% 100% 14% 16

17 BENCHMARK A RMOEDEBELEID DE DOELGROEP Inzicht in de omvang en samenstelling is om twee redenen van belang. Ten eerste hebt u deze gegevens nodig om de omvang en aard van de voorzieningen te kunnen afstemmen op de doelgroep. U kunt per voorziening het gebruik ervan monitoren. Ten tweede hebt u het inzicht nodig om een reële begroting te kunnen maken. Afbakening en omvang doelgroep In de volgende tabel is per gemeente weergegeven het aantal huishoudens met een inkomen tot 100%, 105%, 110%, 120% en 130% van het sociaal minimum. Het betreft hier een raming voor De aantallen zijn weergegeven in absolute aantallen huishoudens en als % van het aantal huishoudens met 52 weken inkomen. De raming is gemaakt met de Minimascan van StimulanSZ. In de bijlage vindt u een volledige raming van de doelgroep per gemeente en uitleg over de berekeningswijze. Bij de berekening is geen rekening gehouden met eventueel in een huishouden aanwezig vermogen. De berekende aantallen kunnen afwijken van de aantallen waar de gemeenten van uit gaan. Wij hebben bij het berekenen gebruik gemaakt van het lage inkomen zoals CBS dat hanteert (bewerking CBS gegevens 2004). Op deze wijze is een vergelijking van gemeenten met elkaar mogelijk. Tabel 10 Aantal huishoudens met een inkomen tot % van het sociaal minimum deelnemer <100% <100% (% van aantal huishoudens) <105% <105% (% van aantal huishoudens) <110% <110% (% van aantal huishoudens) <120% <120% (% van aantal huishoudens) <130% <130% (% van aantal huishoudens) Aantal inwoners Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen Kringgemiddelde

18 BENCHMARK A RMOEDEBELEID

19 BENCHMARK A RMOEDEBELEID PARTICIPATIEBEVORDERENDE MAATREGELEN Een laag inkomen kan een belemmering zijn voor maatschappelijke en culturele participatie. Onvolwaardige deelname aan de maatschappij heeft een negatieve invloed op het gevoel van eigenwaarde, waardoor mensen in een maatschappelijk en sociaal isolement terecht kunnen komen en er bijvoorbeeld gezondheidsproblemen kunnen ontstaan (bron: Doen en meedoen, Aanbevelingen van de Denktank armoedebestrijding, 2004). Gemeenten kunnen minima financieel ondersteunen. Het armoedebeleid kan zich daarnaast ook richten op het vergroten van de zelfredzaamheid van minima en het tegengaan van sociale uitsluiting. Al dan niet met daarbij de doelstelling dat minima uiteindelijk zelf in hun inkomen kunnen voorzien. We noemen dit participatiebevordering of activerend armoedebeleid. In tabel 11 zijn participatiebevorderende voorzieningen per gemeente weergegeven. Opgemerkt wordt dat het in de categorie vrijwilligerswerk niet gaat om de vrijlatingen in het kader van de WWB. Tabel 11 Overzicht van participatiebevorderende voorzieningen (vraag 25) deelnemer Declaratiefonds voor sociaal-culturele en sportieve activiteiten Kortingspas/stadspa s voor sociaalculturele en sportieve activiteiten De gemeente organiseert sociale activiteiten voor groepen minima Vergoeding reiskosten (algemeen of in het kader van sociale activiteiten) Vergoeding vrijwilligerswerk Declaratiefonds voor sociaal-culturele en sportieve activiteiten Uden Duiven Ja Nee Nee Ja Ja Ja Gemert-Bakel Ja Nee Nee Nee Nee Nee Heiloo Ja Nee Nee Ja Ja Ja Echt-Susteren Ja Nee Nee Ja Ja Ja Zevenaar Ja Nee Nee Ja Ja Ja Optimisd Ja Nee Nee Ja Ja Ja Drimmelen Nee Nee Nee Ja Nee Nee Percentage ja 86% 0% 0% 86% 71% 71% Percentage nee 14% 100% 100% 14% 29% 29% 19

20 BENCHMARK A RMOEDEBELEID deelnemer Huisbezoeken (met als doel probleemsignalering en participatiebevorderi ng) Minima worden ingeschakeld bij voorlichting of coaching van andere minima Buurtprojecten gericht op participatie van de meest kwetsbare of sociaal geisoleerde buurtbewoners De gemeente maakt betaalbare vakanties mogelijk De gemeente verstrekt computers en/of internetaansluiting Subsidiering of facilitering van ontmoetingsplekken Armoede heeft aandacht in brede scholen Uden Duiven Ja Nee Nee Nee Ja Ja Nee Gemert-Bakel Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Heiloo Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Echt-Susteren Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee Zevenaar Nee Nee Nee Nee Ja Nee Nee Optimisd Ja Nee Nee Nee Ja Nee Nee Drimmelen Ja Nee Nee Ja Nee Nee Nee Percentage ja 57% 0% 0% 14% 43% 14% 0% Percentage nee 43% 100% 100% 86% 57% 86% 100% deelnemer Bij contacten met minima in het kader van inkomensondersteun ing wordt altijd/meestal ook gekeken of er sprake is van sociaal isolement Anders Uden Duiven Ja Nee Gemert-Bakel Nee Nee Heiloo Ja Nee Echt-Susteren Nee Nee Zevenaar Ja Nee Optimisd Nee Nee Drimmelen Ja Nee Percentage ja 57% 0% Percentage nee 43% 100% In figuur 1 volgt een overzicht van de begrote budgetten van de participatiebevorderende maatregelen. Bij het vaststellen van het budget voor armoedebeleid maken we in de benchmark 20

21 BENCHMARK A RMOEDEBELEID onderscheid tussen de kosten van vergoedingen of kwijtschelding die direct ten goede komen aan de doelgroep en de uitvoeringskosten. Sommige participatiebevorderende regelingen zoals een kortingspas of declaratieregeling worden door gemeenten als inkomensondersteuning gezien. Daarom is bij beide groepen de mogelijkheid gegeven kengetallen te leveren. Om dubbeling van budgetten en uitgaven te voorkomen is gevraagd bedragen onder te brengen bij een van de twee groepen (tabel 12 of 13). Figuur 1a Budget van participatiebevorderende maatregelen per inwoner (vraag 26) De verticale streep geeft het benchmarkgemiddelde weer. Figuur 1b Uitgaven aan participatiebevorderende maatregelen per inwoner (vraag 26) 21

22 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Optimisd: uitgaven aan maatschappelijke participatie zijn meegenomen bij het onderdeel inkomensondersteuning. Tabel 12 Uitsplitsing uitgaven van participatiebevorderende maatregelen per inwoner (vraag 26) deelnemer Declaratiefonds Kortingspas Organiseren sociale activiteiten Taalcursussen voor minima Vergoeding kinderopvang Vergoeding reiskosten Vergoeding vrijwilligerswerk Huisbezoeken Inzet bij voorlichting of coachen Buurtprojecten Betaalbare vakanties Verstrekken computers/internet Faciliteren van ontmoetingsplekken Aandacht in brede scholen Aandacht voor sociaal isolement bij andere contacten Anders Participatiebevorderende maatregelen Uden Duiven ,69 16 Gemert ,91 Bakel 78 Heiloo Echt- 1. Susteren 52 Zevenaar ,2 93 Optimisd Drimmelen Kringgemiddelde 1, 66 0,00 0,00 0,00 0,02 0,08 0,05 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,52 2,06 22

23 BENCHMARK A RMOEDEBELEID INKOMENSONDERSTEUNENDE MAATREGELEN In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de vormgeving van inkomensondersteunende maatregelen. Daarbij gaat het met name om de budgetten en het bereik van de verschillende regelingen. In figuur 2 volgt een overzicht v an de begrote budgetten en gerealiseerde uitgaven van de inkomensondersteunende regelingen (exclusief de uitvoeringskosten). Wat betreft de gerealiseerde uitgaven kunnen deze in tabel 13 per regeling worden uitgesplitst. Figuur 2a Budget van inkomensondersteunende maatregelen per inwoner (vraag 28) De verticale streep geeft het benchmarkgemiddelde weer. 23

24 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Figuur 2b Uitgaven aan inkomensondersteunende maatregelen per inwoner (vraag 28) Tabel 13 Uitsplitsing van inkomensondersteunende regelingen per inwoner (vraag 28) deelnemer Individuele bijzondere bijstand Categorale bijzondere bijstand Regeling Duurzame Gebruiksgoederen Collectieve aanvullende ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Directe en indirecte schoolkosten Ouderen 65+ Regeling Maatschappelijke Activiteiten Maaltijdvoorziening Langdurigheids toeslag Overige gemeentelijke minimaregelingen Inkomens ondersteunende maatregelen Uden Duiven 5,14 1,45 0,98 0,9 4, ,19 1, ,11 Gemert-Bakel 5,45 0,06 0 0,68 3,64 0 0, ,63 8,06 19,61 Heiloo 2,84 1,4 0 2,76 3, ,01 1,47 0,5 12,46 Echt-Susteren 3,97 0, ,65 0 0, ,38 0 7,63 Zevenaar 8,31 1,55 0,32 0,35 4, ,38 0, ,79 Optimisd 4,72 1,05 0 0,48 0 0, ,8 3,53 14,10 Drimmelen 3, , ,14 0,5 0 6,66 Kringgemiddelde 4,87 0,79 0,19 0,74 2,96 0,04 0,10 0,00 0,25 1,16 1,73 13,20 24

25 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Bereik inkomensondersteunende regelingen In de volgende tabel is weergegeven wat het verhouding is tussen het aantal aanvragen en het aantal verstrekkingen per regeling, uitgedrukt als percentage. Aandachtspunt is het vóórkomen van ambtshalve aanvragen die vaak niet als aanvragen worden geregistreerd in gemeenten. Tabel 14 Aantal toekenningen als % van het aantal aanvragen (vraag 29) deelnemer Individuele bijzondere bijstand Categorale bijzondere bijstand Regeling Duurzame Gebruiksgoederen Collectieve aanvullende ziektekosten verzekering Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Directe en indirecte schoolkosten Ouderen 65+ Regeling Maatschappelijke Activiteiten Maaltijdvoorziening Langdurigheids toeslag Overige gemeentelijke minimaregelingen Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen In tabel 15A is weergegeven wat het bereik is van de inkomensondersteunende regelingen. Het aantal ontvangers is afgezet tegen het aantal huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum. In Tabel 15B is het aantal toekenningen afgezet tegen het aantal huishoudens met een inkomen tot 110%. We geven beiden weer, omdat een persoon meerdere toekenningen kan krijgen. De indicatoren samen geven dan het meeste inzicht in het bereik en kunnen daarom het beste in relatie worden gezien. 25

26 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Tabel 15A Bereik inkomensondersteunende regelingen: aantal ontvangers in relatie tot het aantal huishoudens tot 110% van het sociaal minimum (vraag 30) Deelnemer Individuele bijzondere bijstand Categorale bijzondere bijstand Regeling Duurzame Gebruiksgoederen Collectieve aanvullende ziektekostenverzekerin g Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Directe en indirecte schoolkosten Ouderen 65+ Regeling Maatschappelijke Activiteiten Maaltijdvoorziening Langdurigheidstoeslag Overige gemeentelijke minimaregelingen Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen Tabel 15B Bereik inkomensondersteunende regelingen: aantal toekenningen in relatie tot het aantal huishoudens tot 110% van het sociaal minimum (vraag 29) deelnemer Individuele Bijzondere Bijstand Categorale Bijzondere Bijstand Regeling Duurzame gebruiksgoederen Collectieve aanvullende ziektekosten verzekering Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Directe en indirecte schoolkosten Oudren 65+ Regeling maatschappelijke activiteiten Maaltijd voorziening Langdurigheids toeslag Overige gemeentelijke minimaregelingen Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar

27 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Optimisd Drimmelen

28 BENCHMARK A RMOEDEBELEID In de volgende figuur is weergegeven hoeveel procent van de huishoudens die bijzondere bijstand hebben ontvangen, op het moment van aanvraag een bijstandsuitkering had. Figuur 3 Aantal aanvragers Minimaregelingen met een WWB uitkering (uitgedrukt in %) (vraag 44) De verticale streep geeft het benchmarkgemiddelde weer In de volgende tabel leest u hoeveel procent van de verstrekkingen bijzondere bijstand in natura is, een periodiek karakter heeft en om niet is verstrekt. Tabel 16 % verstrekkingen bijzondere bijstand in natura, met een periodiek karakter en om niet (vraag 32,33,34) deelnemer In natura Periodiek karakter Om niet Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen Kringgemiddelde

29 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Natura In artikel 57 van de WWB is bepaald dat indien en zolang er gegronde redenen zijn om aan te nemen dat de klant zonder hulp niet in staat is tot een verantwoorde besteding van zijn bestaansmiddelen, kan het college: 1. aan de bijstand de verplichting verbinden dat de belanghebbende eraan meewerkt dat het college in naam van de belanghebbende noodzakelijke betalingen uit de toegekende bijstand verricht; 2. de bijstand in natura verstrekken. Geldlening, borgtocht of om niet In artikel 48 van de WWB is bepaald dat - tenzij in deze wet anders is bepaald - de bijstand wordt verleend om niet. Bijstand kan worden verleend in de vorm van een geldlening of borgtocht indien: 1. redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de klant op korte termijn over voldoende middelen zal beschikken om over de betreffende periode in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien; 2. de noodzaak tot bijstandsverlening het gevolg is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan; 3. de aanvraag een door de klant te betalen waarborgsom betreft; 4. het bijstand ter gedeeltelijke of volledige aflossing van een schuldenlast betreft. Het college kan aan het verlenen van bijstand in de vorm van een geldlening verplichtingen verbinden die zijn gericht op meerdere zekerheid voor de nakoming van de aan deze bijstand verbonden rente en aflossingsverplichtingen. 29

30 BENCHMARK A RMOEDEBELEID AANVRAAGPROCEDURE In dit hoofdstuk komen aspecten van de aanvraag aan de orde. Drempelbedrag In de WWB is beleidsvrijheid voor het al dan niet hanteren van een drempel. De navolgende beleidsopties zijn te onderkennen. Afzien van drempelbedrag Allereerst kan de gemeente besluiten geen drempelbedragen te hanteren. De redenen hiervoor kunnen onder andere zijn dat: bij andere instanties vaak ook al een eigen bijdrage wordt gevraagd; de psychologische barrière om bijzondere bijstand aan te vragen wordt verkleind; de duidelijkheid naar de belanghebbende wordt vergroot; de bijzondere bijstand de laatste voorziening is welke voor belanghebbende openstaat. De draagkracht welke belanghebbende dan nog heeft, zou als voldoende kunnen worden aangemerkt voor het vaststellen van de eigen bijdrage. Om uitvoeringstechnische redenen is het zeer aan te bevelen om een administratieve drempel te hanteren voordat een aanvraag wordt ingenomen. Zodra iemand over de drempel heen is (met optelling van alle nota's), wordt het hele bedrag in behandeling genomen. Hiermee wordt voorkomen dat er veel administratieve kosten worden gemaakt voor vergoeding van zeer kleine bedragen. Selectieve toepassing drempelbedrag De drempel kan ook selectief worden toegepast. Dit betekent dit sommige doelgroepen wel en andere niet voor de toepassing van het drempelbedrag in aanmerking komen. De gemeente kan bijvoorbeeld besluiten belanghebbenden die langer dan een bepaald aantal jaren in de uitkering zijn geen drempel op te leggen, en overige groepen van belanghebbenden wel. Ook kan het drempelbedrag voor bepaalde kostensoorten niet van toepassing worden verklaard. Bijvoorbeeld: 30

31 BENCHMARK A RMOEDEBELEID kosten die voortvloeien uit aan bijstand verbonden verplichtingen gericht op zelfstandige voorziening in het bestaan zoals die voor: om-, her- en bijscholing, kinderopvang of van rechtskundige bijstand in alimentatieprocedures (verweer); kosten waarvoor bijstand in de vorm van een geldlening wordt verstrekt. De gemeente kan er ook voor kiezen een drempelbedrag te hanteren, maar wanneer de kosten dit bedrag te boven gaan, het totale bedrag vergoeden. Een andere mogelijkheid is dat de gemeente besluit alleen een drempelbedrag te hanteren voor die situaties, waarin de (mede)oorzaak van de noodzakelijke kosten geheel of ten dele moeten worden toegeschreven aan v erwijtbare gedragingen van de belanghebbende. In de volgende tabel is weergegeven hoe gemeenten omgaan met het drempelbedrag. Tabel 17 Wijze waarop gemeenten met het drempelbedrag omgaan (vraag 36) deelnemer Wat is het drempelbedrag voor minimaregelingen? Hoogte drempel (euro) Uden Duiven Administratieve drempel 45 Gemert-Bakel Geen Heiloo Geen Echt-Susteren Geen Zevenaar Administratieve 45 drempel Optimisd Geen Drimmelen Geen 0 31

32 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Aanvraagprocedure In tabel 18 is weergegeven of de gemeenten gebruik maken van een verkorte aanvraagprocedure voor minimaregelingen voor mensen met een bijstandsuitkering Tabel 18 Gebruik verkorte aanvraagprocedure bij gemeenten (vraag 37) deelnemer Is er een verkorte aanvraagprocedure voor armoederegelingen voor bijstandsgerechtigden Uden Duiven Gemert-Bakel Heiloo Echt-Susteren Zevenaar Optimisd Drimmelen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Een belangrijke vraag voor gemeenten is hoe zij het gebruik van voorzieningen in het kader van het armoedebeleid kunnen optimaliseren. Niet zelden maakt minder dan 25% van de doelgroep gebruik van de regelingen waar zij recht op heeft. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, zoals: onbekendheid van de regelingen bij de doelgroep; door de doelgroep ervaren ingewikkeldheid van de aanvragen; gêne bij de doelgroep om een aanvraag in te dienen bij de sociale dienst; de informatie bereikt niet de doelgroep; taalproblemen. Oplossingen zijn te vinden in het versimpelen van regelingen, het vergroten van de bekendheid, bestandskoppeling en het ondersteunen van cliënten bij het indienen van een aanvraag. Bij deze 32

33 BENCHMARK A RMOEDEBELEID maatregelen ligt het voor de hand dat de gemeente informatie vraagt aan, en samenwerking zoekt met lokale maatschappelijke organisaties. In de volgende tabel is weergegeven welke maatregelen gemeenten nemen om het niet-gebruik van voorzieningen tegen te gaan. Tabel 19 Maatregelen tegengaan niet-gebruik van voorzieningen (vraag 38) deelnemer Intermediairs worden getraind in het signaleren en/of het bieden van hulp (verstrekken informatie, formulieren invullen, hulp bij schulden, doorverwijzing) Huisbezoek en/of formulierenbrigade Persoonlijk schrijven aan potentiele client Telefonisch spreekuur Folders bij verschillende instanties Folders breed verspreid bij externe instanties Publicaties in lokale media Posters Uden Duiven Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Gemert-Bakel Ja Ja Nee Nee Nee Nee Ja Nee Heiloo Nee Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Echt-Susteren Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Nee Zevenaar Nee Nee Ja Ja Ja Nee Ja Nee Optimisd Nee Ja Ja Ja Ja Nee Ja Nee Drimmelen Ja Ja Nee Nee Ja Nee Ja Nee Percentage ja 43% 71% 57% 71% 86% 43% 100% 14% Percentage nee 57% 29% 43% 29% 14% 57% 0% 86% deelnemer Voorlichtingsbijeenkomsten voor risicogroepen Inloopspreekuren Internet (aanvragen en informeren) Mondelinge voorlichting aan intermediairs van bv. maatschappelijk werk, voedselbank, e.d. Er zijn afspraken gemaakt met schuldeisers over doorverwijzing naar gemeente/schuldhulp verlening Budgetteringscursus sen voor mensen om te leren met geld om te gaan DVD Actief doorverwijzen door consulenten Werk en Inkomen Uden Duiven Nee Ja Nee Ja Ja Nee Nee Ja Gemert-Bakel Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Ja Heiloo Nee Ja Ja Nee Nee Nee Nee Ja Echt-Susteren Nee Nee Nee Ja Nee Ja Nee Ja Zevenaar Ja Ja Ja Nee Nee Ja Nee Ja 33

34 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Optimisd Nee Nee Ja Ja Ja Nee Nee Ja Drimmelen Nee Ja Ja Ja Ja Ja Nee Ja Percentage ja 14% 57% 57% 57% 57% 57% 0% 100% Percentage nee 86% 43% 43% 43% 43% 43% 100% 0% 9. RESULTATEN Wat zijn de resultaten van het armoedebeleid in uw gemeente, hoeveel personen hebben gebruik gemaakt van de minimaregelingen? In figuur 4 wordt een overzicht gegeven van de gemiddelde doorlooptijd van aanvragen in het kader van het armoedebeleid. Hierbij gaan we uit van de tijd tussen het indienen van een aanvraag en het versturen van de beschikking. Figuur 4 Gemiddelde doorlooptijd van aanvragen armoedebeleid in kalenderdagen uitgedrukt (vraag 42) In dit hoofdstuk staan we ook kort stil bij het onderwerp schuldhulpverlening. In de volgende figuur is weergegeven het aantal geslaagde minnelijke regelingen per inwoners. Een geslaagde schuldregeling is een regeling waarbij een minnelijk akkoord tot stand is gekomen over de aflossing en/of kwijtschelding van de schulden. Dat betekent 34

35 BENCHMARK A RMOEDEBELEID overigens niet automatisch dat de aflossing ook goed verlopen is. In figuur 5 geven we het aantal geslaagde schuldregelingen. Figuur 5 Het aantal geslaagde schuldregelingen per 1000 inwoners (vraag 48.1) De verticale lijn is het benchmarkgemiddelde. Wanneer we het aantal geslaagde schuldregelingstrajecten (vraag 48.1) relateren aan het aantal opgestarte trajecten (vraag 47) hebben we het slagingspercentage. Deze is voor: - Duiven 25% - Gemert-Bakel 44% - Heiloo 78% - Echt-Susteren 21% - Zevenaar 100% - ISD-Optimisd 13% - Drimmelen 44% 35

36 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Er zijn vele factoren die een positieve invloed kunnen hebben op de slagingskans. We noemen er een paar: Een goede relatie met schuldeisers. Beschouw de schuldeiser (ook) als klant van uw organisatie. Beschikking over een noodfonds. De mate waarin uw organisatie erin slaagt de cliënt te motiveren. Laagdrempeligheid van uw organisatie. Als schuldenaren op tijd uw organisatie weten te vinden, dan zijn de schulden nog niet hoog opgelopen en is het aantal schuldeisers beperkt. Toepassing van budgetbeheer. Geven van achtergrondinformatie over de cliënt. Toepassing van dwangakkoord. Screenen in voorfase ( fase 1 ). Moment waarop schuldregelingsovereenkomst wordt ondertekend. 36

37 BENCHMARK A RMOEDEBELEID EVALUATIE Bij evaluatie gaat het om de resultaatmeting van het armoedebeleid. Het betreft hier vragen als: Vindt er resultaatmeting plaats ten aanzien van de doeltreffendheid van het beleid (nietgebruik, terugdringing armoede, etc)? Vindt er resultaatmeting plaats ten aanzien van de doelmatigheid (kosten per klant, doorlooptijden, etc.)? Worden de resultaten van het armoedebeleid getoetst aan de doelstellingen van het beleid? Wordt het effect van het minimabeleid naar de aparte doelgroepen gemeten? Gemeentebesturen worden op verschillende manieren geïnformeerd over de resultaten van het beleid. Dit gebeurt onder andere via Managementrapportages (MARAP s), die echter vaak een hoog aggregatieniveau kennen. Via aparte beleidsrapportages wordt op gedetailleerder niveau over het armoedebeleid gerapporteerd. In de volgende tabel wordt weergegeven of en in welke mate de doeltreffendheid en doelmatigheid van het armoedebeleid wordt gemeten. Tabel 20 Resultaatmeting t.a.v. doeltreffendheid en doelmatigheid van armoedebeleid (vragen 49 en 50) deelnemer Resultaatmeting doeltreffendheid Resultaatmeting doelmatigheid Uden Duiven Gemert-Bakel Niet systematisch of minder dan eens per jaar Niet systematisch of minder dan eens per jaar Heiloo Nee Nee Niet systematisch of minder dan eens per jaar Nee 37

38 BENCHMARK A RMOEDEBELEID Echt-Susteren Niet systematisch of Nee minder dan eens per jaar Zevenaar Nee Niet systematisch of minder dan eens per jaar Optimisd Drimmelen Nee Nee 38

39 BENCHMARK A RMOEDEBELEID TOT SLOT Wij hopen dat u na het lezen van deze rapportage een beter beeld hebt gekregen van de situatie waar uw gemeente zich in bevindt. Vergelijken met andere gemeenten is belangrijk om die situatie op waarde te kunnen schatten. Dat geeft steun bij het zoeken naar mogelijkheden om uw organisatie te verbeteren. Naast de kringrapportage zal ook een managementsamenvatting beschikbaar worden gemaakt. U kunt de samenvatting gebruiken voor rapportage aan het gemeentebestuur. 39

40 BENCHMARK A RMOEDEBELEID BIJLAGE 1 REKENMETHODE LAAG INKOMEN Rekenmethode en verantwoording tabel 10 Tabel 10, het aantal huishoudens met een inkomen tot % van het sociaal minimum, is gebaseerd op gegevens uit de StimulanSZ-minimasite. De berekening volgt de methode van het boekje Kengetallen gemeentelijk armoedebeleid van het COELO (M.A. Allers en F.J. Sijtsma, VNG-Uitgeverij, 1997). Landelijk is bekend hoeveel huishoudens van een minimuminkomen moeten rondkomen. Op gemeenteniveau is dit anders. Gemeenten kunnen onderling sterk verschillen, en de situatie in een bepaalde gemeente kan sterk afwijken van het gemiddelde landelijke beeld. Daarom kunnen landelijke cijfers niet direct worden vertaald naar gemeenteniveau. Het CBS publiceert gegevens over het aantal huishoudens met een 'laag inkomen' en huishoudens met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum per gemeente. Socaal minimum is volgens de gehanteerde definitie van het CBS de bijstandsnorm voor een echtpaar aangevuld met de (leeftijdsafhankelijke) kinderbijslag. Op basis van deze gegevens kan het aantal minimumhuishoudens worden geschat. De berekeningen worden uitgevoerd per sociaaleconomische groep (pensioenontvangers, werklozen e.d.). In de praktijk van het gemeentelijk beleid worden deze groepen veelvuldig gehanteerd. De bepaling van het aantal minima in een afzonderlijke gemeente gebeurt in drie stappen: 1. Er wordt uitgegaan van zo recent mogelijke CBS gegevens (2004) over het aantal huishoudens met een laag inkomen en huishoudens met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum in de gemeente. 2. Per sociaal economische categorie wordt de verhouding vastgesteld tussen het aantal huishoudens met een minimuminkomen en het aantal huishoudens met een laag inkomen. Dit (landelijke) kengetal wordt toegepast op de gemeentelijke gegevens over laag inkomen. Dit levert een schatting op van het aantal minimumhuishoudens in de gemeente, uitgesplitst naar sociaal-economische groep, voor Landelijke verhoudingen ten opzichte van 105%-grens (bron: door StimulanSZ bewerkte CBS-cijfers 2004) Landelijke verhoudingen ten opzichte van 105%-grens (bron: door StimulanSZ bewerkte CBS-cijfers 2004) Aantal huishoudens met een inkomen tot % van het sociaal minimum 40

41 BENCHMARK A RMOEDEBELEID minimum 101% 105% 110% 115% 120% 125% 130% Zelfstandigen 95% 100% 106% 121% 138% 155% 170% Werknemers 87% 100% 118% 167% 231% 317% 435% WWB+WW 86% 100% 111% 121% 128% 133% 137% Arbeidsongeschikte 71% 100% 124% 161% 195% 231% 266% n Pensioenontvanger 57% 100% 144% 236% 320% 397% 469% s Niet ingedeeld 53% 100% 173% 220% 247% 260% 280% Totaal 78% 100% 122% 162% 202% 243% 286% 3. Op basis van de toe- of afname van de omvang van de verschillende sociaal-economische groepen in de gemeente wordt het aantal minimumhuishoudens in een recent jaar geraamd (na 2004). De tabel hieronder laat zien aan de hand van welke gegevens de schatting voor begin 2004 wordt geactualiseerd. Het aantal minimumhuishoudens met een bijstands-, WW- of arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt geactualiseerd aan de hand van de mutatie in het aantal uitkeringen. Bij pensioenontvangers wordt gebruik gemaakt van het aantal 65-plussers. Actuele gegevens over zelfstandigen en werknemers per gemeente zijn niet beschikbaar. Daarom gaan we uit van de mutatie van het aantal inwoners, voor zover die niet behoren tot een van de hiervoor genoemde groepen. Actualisering van de minimaschatting voor 2004 Sociaaleconomische groep: Bijstandsontvangers WW-ontvangers Arbeidsongeschikten Pensioenontvangers Zelfstandigen Werknemers Actualisering via mutatie van aantal: Bijstandsuitkeringen WW-uitkeringen WAO-uitkeringen 65-plussers Overige inwoners (totaalbovengenoemde groepen) Inwoners (idem) Laag inkomen (CBS) De lage-inkomensgrens is vastgesteld op euro. Dit bedrag komt in koopkracht ongeveer overeen met de koopkracht van een bijstandsuitkering voor een alleenstaande in 1979, toen deze 41

42 BENCHMARK A RMOEDEBELEID op zijn hoogst was. Het inkomensbegrip dat in deze publicatie wordt gehanteerd, is het besteedbaar inkomen verminderd met eventueel ontvangen huursubsidie. Om te bepalen hoe het inkomen van een huishouden zich verhoudt tot de lage-inkomensgrens, wordt het inkomen van een huishouden gecorrigeerd voor verschillen in huishoudenssamenstelling en voor de prijsontwikkeling. De correctie voor verschillen in samenstelling vindt plaats met behulp van equivalentiefactoren. In de equivalentiefactor komen de schaalvoordelen tot uitdrukking die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding. Met behulp van de equivalentiefactoren worden alle inkomens herleid tot het inkomen van een eenpersoonshuishouden. Op deze wijze zijn de inkomensniveaus van huishoudens onderling vergelijkbaar gemaakt. Vervolgens wordt dit gestandaardiseerde inkomen (met consumentenprijsindices) herleid naar het prijspeil in Het resulterende inkomen is laag wanneer het minder is dan euro. 42