INHOUDSOPGAVE. Kenniskring Toerisme en Cultuur

Transcriptie

1 Kenniskring Toerisme en Cultuur INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 4 2 Missie en doelstellingen Missie Doelstellingen 5 3 Personele samenstelling Interne kenniskringleden Externe kenniskringleden 8 4 Ontwikkelingen in het kennisdomein Toerisme en Cultuur Het wetenschappelijk discours Programmalijnen 9 5 Ontwikkelingen in de externe en interne omgeving Euregionale kennispoort RAAK Consortium Limburg Expertisecentra Hogeschool Zuyd 12 6 Activiteiten in Bijdragen aan het onderwijs Bijdragen aan bachelorcurricula Bijdragen aan mastercurricula Professionalisering van docenten Professionalisering van de docenten 15 van de kenniskring Professionalisering van docenten 18 van buiten de kenniskring 6.3 Ontwikkeling van wetenschappelijke relaties Samenwerking met binnenlandse onderwijs- 19 en onderzoeksinstellingen Samenwerking met buitenlandse onderwijs- 19 en onderzoeksinstellingen 6.4 Samenwerking met bedrijven, instellingen en 20 overheden 6.5 Kennispoort: kennisontwikkeling en 22 kennisoverdracht Projecten Publicaties Lezingen en presentaties 28 7 Profilering binnen en buiten de Hogeschool Zuyd 29 8 Financieel jaaroverzicht 32 9 Evaluatie en vooruitblik 33

2 4 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 1 Inleiding Op 1 maart 2006 is het vierde bestaansjaar van Kenniskring en Lectoraat Toerisme en Cultuur (KLTC) ingegaan. Dit jaarverslag biedt de lezer een overzicht van de missie en doelstellingen van KLTC, de personele samenstelling van de kenniskring, de relevante interne en externe ontwikkelingen, en de resultaten die KLTC heeft geboekt op het gebied van onderzoek, kennisoverdracht, onderwijsontwikkeling, professionalisering en samenwerking met het maatschappelijk werkveld. Lector en kenniskringleden houden zich zeer aanbevolen voor reacties van lezers op het jaarverslag Missie en doelstellingen 2.1 Missie Kenniskring en Lectoraat Toerisme en Cultuur wil een innovatief kenniscentrum zijn op het gebied van toerisme en cultuur ten behoeve van: het maatschappelijk werkveld, bestaande uit het regionale midden- en kleinbedrijf, lokale en provinciale overheden, en culturele instellingen docenten en studenten van de Hogeschool Zuyd. Richtinggevende principes bij het uitvoeren van de missie zijn: Het streven naar duurzame (cultuur)toeristische ontwikkeling Het bouwen van bruggen tussen cultuur en commercie, tussen de culturele sector en de toeristische sector, tussen instandhouding van het culturele erfgoed en toeristische exploitatie. De kennisbehoefte van het maatschappelijk werkveld, opdat recht wordt gedaan aan de beoogde vraaggestuurde werking van lectoraten. Resultaatgerichtheid en klanttevredenheid. Objectiviteit en onafhankelijkheid: KLTC wil boven de partijen staan om een actieve rol te kunnen spelen als intermediair tussen belangengroepen. De Kenniskring Toerisme en Cultuur met van links naar rechts: Wil Munsters, Ankie Hoefnagels, Danny Horembach, Suzanne Zanetti, Frans Gulikers, Ilja Castermans, Mirjam Ubachs, Cécile Luijten (nieuwe projectmedewerker) en Marjan Melkert

3 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Doelstellingen Deze missie leidt KLTC bij haar drie hoofddoelstellingen. KLTC heeft als eerste doelstelling om de kennis van het onderzoeksdomein te ontwikkelen en deze expertise te verbreiden binnen en buiten het werkgebied van de Hogeschool Zuyd. De keuze van de projecten, of het nu onderzoek, advisering of professionalisering betreft, wordt bepaald door de behoeften van het maatschappelijk werkveld. Het HBO wordt immers geacht zich toe te leggen op onderzoek met een duidelijk praktisch karakter. Kennisontwikkeling en kennisoverdracht dienen maatschappelijk nut op te leveren. Dankzij deze doelstelling kan KLTC daadwerkelijk de rol van innovatief kenniscentrum en aanspreekpunt voor de samenleving vervullen. Het tweede doel van KLTC is het ontwikkelen van curricula en modules ten behoeve van bachelor- en masteropleidingen van de Hogeschool Zuyd. Voor de economische opleidingen gaat het om de ontwikkeling van programma-onderdelen cultuurtoerisme en intercultureel management. Omgekeerd worden voor de kunstopleidingen commercieel georiënteerde modules cultureel ondernemerschap opgezet. Door middel van deze faculteitsgrenzen overschrijdende aanpak willen lector en kenniskringleden een brug slaan over het spanningsveld heen, dat cultuur en commercie nog maar al te vaak van elkaar scheidt. Het bevorderen van de wisselwerking tussen onderzoek en onderwijs is een van de pijlers onder de onderwijsontwikkelingsstrategie van KLTC. Lector en kenniskringleden ondersteunen de acquisitie van (cultuur)toeristische afstudeerstages en afstudeerprojecten, met gebruikmaking van hun netwerk. Idealiter dient onderzoek in het verlengde te liggen van onderwijs, zodat onderwijs de vruchten kan plukken van onderzoek. Deze wisselwerking leidt tot een win-win situatie voor alle belanghebbende partijen: de onderzoeker, de docent en de student. Deze win-win situatie wordt maximaal uitgebuit door de resultaten van de afstudeerprojecten ook nog eens te benutten enerzijds ter actualisering en verrijking van de curricula van de bachelor- en masterprogramma s van de betrokken opleidingen van de Hogeschool Zuyd, anderzijds als grondstof voor publicaties en presentaties van hogeschooldocenten. Het derde doel is de brede professionalisering van de hogeschooldocenten. De deskundigheidsbevordering is in eerste instantie gericht op de leden van de kenniskring, maar niet exclusief. Deelonderzoeken van het programma van KLTC worden uitgevoerd als afstudeeropdrachten door studenten onder begeleiding van hogeschooldocenten. Aldus krijgen zowel docenten van buiten de kenniskring als studenten de gelegenheid actief in het onderzoeksprogramma van KLTC te participeren. Dankzij deze synergetische aanpak wordt ook de deskundigheid van de hogeschooldocenten die niet lid zijn van de kenniskring, bevorderd.

4 6 jrsvslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 3 Personele samenstelling 3.1 Interne kenniskringleden Toerisme is een multidisciplinair onderzoeksobject. Het brede palet aan faculteiten en opleidingen van de Hogeschool Zuyd biedt de mogelijkheid een interfacultaire kenniskring van ter zake deskundige hogeschooldocenten samen te stellen, die recht doet aan het interdisciplinaire karakter van het lectoraatsdomein en aan de rol van bemiddelaar tussen de culturele en de toeristische sector. Binnen KLTC benadert elk kenniskringlid het uitgestrekte kennisdomein vanuit de eigen achtergrond, bepaald door opleiding, expertise, werkomgeving en interesse. Dit garandeert een breed perspectief. In het kader van het streven naar vergroting van de kenniskring en een zo breed mogelijke professionalisering van de hogeschooldocenten is de kenniskring met twee docenten van de faculteit Facility Management uitgebreid, per 1 mei 2006 met Danny Horembach en per 1 september 2006 met Suzanne Zanetti-Tacken. Met hun benoeming is de Faculteit Facility Management, die raakvlakken heeft met het kennisdomein maar nog niet vertegenwoordigd was in de kenniskring, betrokken bij de uitvoering van de onderzoeksen onderwijsprojecten van KLTC en is de interdisciplinariteit van KLTC verder versterkt. Tevens is hiermee is de numerieke sterkte gerealiseerd, die met het College van Bestuur is afgesproken.

5 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg 06 7 Met ingang van 1 september 2006 is de samenstelling van KLTC als volgt: Lid Functie en vakgebied Faculteit Omvang aanstelling Dr. Wil Munsters Lector Toerisme en Cultuur 0,6 Drs. Ilja Castermans Kenniskringlid Docent Marketing en Leisure Management Projectleider RAAK Hospitality & Toerisme Faculteit Commercieel Management Sittard 0,4 Frans Gulikers Kenniskringlid Docent Muziek en Methodiek Conservatorium Maastricht 0,2 Drs. Ankie Hoefnagels Kenniskringlid Docent Communicatiemanagement Hoge Hotelschool Maastricht 0,2 Danny Horembach Kenniskringlid Docent Catering Management Hospitality Management Ondernemerschap Faculteit Facility Management Heerlen 0,2 Drs. Marjan Melkert Kenniskringlid Docent Architectuurgeschiedenis Faculteit Bouw Heerlen 0,2 Drs. Mirjam Ubachs Kenniskringlid Docent Marketing en Bedrijfseconomie Faculteit Internationale Communicatie Maastricht 0,2 Suzanne Zanetti - Tacken Kenniskringlid Docent Marketing Management Faculteit Facility Management Heerlen 0,2 Sylvia Knols, Directeur Bureau MEMO (Marketing en Management Ondersteuning), heeft als projectmedewerker diensten voor KLTC verricht.

6 8 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 3.2 Externe kenniskringleden Naast de interne leden bestaat de kenniskring uit externe leden die de maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen, waarmee het kennisdomein in relatie staat: bedrijfsleven, overheid, kunst en cultuur, onderwijs en wetenschap. De externe kenniskring bestond in 2006 uit de volgende externe leden: Lid Functie Sector Herman Bos Directeur Tourism Strategy Consultants Toeristisch Onderzoek en Consultancy Drs. Jacques Collen Hoofd Vakgroep Toerisme Hoge Hotelschool Maastricht Hoger Toeristisch Beroepsonderwijs Voorzitter Academie voor de Streekgebonden Gastronomie Toerisme en Gastronomie Drs. Hans Dassen Unitleider Toerisme Regionale Overheid Afdeling Economische Zaken Provincie Limburg Prof. dr. Marieke Hoogleraar Cultureel Erfgoed Wetenschappelijk Onderwijs Kuipers Faculteit der Cultuurwetenschappen Universiteit Maastricht en Onderzoek Senior Onderzoeker Rijksdienst voor Archeologie, Monumentenzorg Cultuurlandschap en Monumenten Bart Mennens Directeur Burgerzaken, Economie en Toerisme Lokale Overheid Valkenburg aan de Geul Camille Oostwegel Propriétaire Camille Oostwegel Hotellerie Châteauhotels & - Restaurants Esther Saris Hoofd Sponsoring, Marketing en Public Relations Musea Bonnefanten Museum Maastricht Drs. Pascal Schreurs Directeur Partner in Leisure Consultancy Toeristisch MKB Eppo Steenhuisen Consultant en interimmanager Touroperating Ing. Ton Wanders Programmamanager Maastricht-Europa Lokale Overheid Dienst Sociale en Economische Zaken Gemeente Maastricht Mr. Mat Snijders, plv. hoofd Afdeling Cultuur en Sociale Ontwikkeling bij de Provincie Limburg, heeft de externe kenniskring begin 2006 verlaten vanwege het aanvaarden van een andere functie bij dezelfde organisatie.

7 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Ontwikkelingen in het kennisdomein Toerisme en Cultuur 4.1 Het wetenschappelijk discours Het wetenschappelijk discours binnen het kennisdomein Toerisme en Cultuur ontwikkelt zich in een aantal hoofdrichtingen, die doorwerken in het onderzoeksprogramma van KLTC. Het betreft met name: de beleving van het (cultuur)toeristisch product en de gastvrijheid door de consument in het kader van het onderzoek naar de mechanismen van de experience economy de toenemende aandacht voor de immateriële cultuur als toeristische attractie- en belevingsfactor de implementatie van maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen de context van de duurzame ontwikkeling van (cultuur)toerisme de erkenning en de sanctionering van cultureel ondernemerschap als volwaardig onderwerp van wetenschappelijk onderzoek de stimulering van de creatieve industrie door de nationale en regionale politiek en bedrijven als middel om de kruisbestuiving tussen cultuur en economie een nieuwe impuls te verschaffen de opkomst van creatief toerisme als cultuurtoeristische nichemarkt de toepassing van nieuwe media, zoals de digitale culturele biografie, binnen cultuurtoeristische bestemmingsmarketing KLTC heeft bijgedragen aan dit discours door het ontwikkelen van innovatieve concepten en onderzoeksinstrumenten en door het verrichten van praktisch onderzoek. 4.2 Programmalijnen De keuze voor programmalijnen van KLTC wordt in hoge mate bepaald door de kennisbehoefte van het maatschappelijk werkveld. Deze behoefte is manifest en breed aanwezig. Het feit dat toerisme behoort tot de beleidsspeerpunten van de Provincie Limburg, is hieraan niet vreemd. In 2006 heeft KLTC, inspelend op de ontwikkelingen in het maatschappelijk werkveld, twee nieuwe programmalijnen gedefinieerd, namelijk: de creatieve industrie en de creatieve stad toerisme, cultuur en de nieuwe media. Er vallen in totaal vijf thematische programmalijnen te onderscheiden. De eerste programmalijn is de uit praktijkgericht onderzoek voortkomende kennis in te brengen als bijdrage aan de ontwikkeling van hoogwaardig cultuurtoerisme in Limburg en de Euregio. Als leidraad daarbij dient het streven naar duurzaamheid door het zoeken naar een balans tussen het aantrekken van toerisme als bron van werk en inkomen enerzijds, en het beschermen van cultuur, natuur, leefklimaat en woonomgeving van de regionale bevolking anderzijds. De tweede programmalijn, afgeleid van de voorgaande, is seniorentoerisme, met nadruk op de combinatie van cultuur als toeristisch productelement en de senioren als groeimarktsegment voor de kleinschalige en de zorghotellerie. Met deze programmalijn wordt nadrukkelijk aansluiting gezocht bij het beleidsspeerpunt senioreneconomie van de Provincie Limburg.

8 10 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 5 Ontwikkelingen in de externe en interne omgeving 5.1 Euregionale kennispoort De derde programmalijn is het vervullen van de rol van kennismakelaar tussen de culturele en de toeristische sector, waarbij de interdisciplinaire samenstelling van de kenniskring het mogelijk maakt het spanningsveld tussen beide sectoren te overbruggen. Een van de instrumenten hierbij is de stimulering van cultureel ondernemerschap door: het opzetten van een onderwijsprogramma cultureel ondernemerschap voor de kunstenfaculteiten van de Hogeschool Zuyd het verzorgen van cursussen commerciële bedrijfsvoering voor museummedewerkers en monumentenbeheerders het verstrekken van beleidsadviezen aan de museum- en erfgoedsector. Andersom worden de kennis van cultuur en het creatief denkvermogen in de toeristische sector bevorderd door: het inbrengen van cultuureducatie in de vorm van competenties op het gebied van cultuur en toerisme in de curricula van de economische faculteiten van de Hogeschool Zuyd het stimuleren van creatief ondernemerschap in het (toeristische) MKB middels kenniscirculatie tussen culturele ondernemers en MKB-ondernemers. De vierde programmalijn, verwant aan de voorgaande, is de creatieve industrie en de creatieve stad. Deze lijn speelt in op actuele ontwikkelingen in de regio, waar Provincie en steden de creatieve industrie steeds meer zien als een motor voor de economie en een stimulans voor het toerisme. De vijfde programmalijn is toerisme, cultuur en de nieuwe media. Ook de keuze voor deze programmalijn is ingegeven door recente regionale ontwikkelingen inzake de toepassing van informatie- en communicatietechnologie ten behoeve van het toerisme. Binnen deze programmalijn wordt intensief samengewerkt met het Lectoraat Infonomie en Nieuwe media van de Hogeschool Zuyd. Aan de (Eu)regionale kennispoortfunctie van de Hogeschool Zuyd heeft KLTC bijgedragen door gerichte kennisoverdracht ten dienste van bedrijven, overheden en instellingen, getuige het overzicht van projecten en presentaties (zie 6.5). Het RAAK-project Hospitality & Toerisme is hiervan een uitgesproken voorbeeld. In 2006 heeft de kennispoortfunctie verder gestalte gekregen door het bestendigen en uitbreiden van de relaties met de relevante actoren in het maatschappelijk werkveld. 5.2 RAAK Consortium Limburg Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen heeft zogeheten RAAK-gelden (RAAK = Regionale Aandacht voor Actie en Kenniscirculatie) beschikbaar gesteld aan de Stichting Innovatie Alliantie om de regionale samenwerking tussen hogescholen en het MKB te stimuleren. Om in aanmerking te komen voor subsidie kunnen hogescholen samen met ondernemers een projectaanvraag indienen, die zich richt op innovatie en het toepasbaar maken van kennis voor het MKB in de regio. Bij alle projecten staat de specifieke vraag van het MKB centraal. De eendrachtige samenwerking tussen KLTC en ir. Walter Uitterhoeve, voorzitter van het RAAK Consortium Limburg (bestaande uit de Hogeschool Zuyd, MKB Limburg en Syntens), heeft geleid tot toekenning van een RAAK-subsidie van euro voor het project Hospitality & Toerisme, uit te voeren met het samenwerkingsverband Zuid-Limburgse Heuvelland Hotels als MKB-partner. Op 1 januari 2006 is het RAAK-project gestart met kenniskringlid Ilja Castermans als projectleider.

9

10 12 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 5.3 Expertisecentra Hogeschool Zuyd De Hogeschool Zuyd heeft in 2005 een begin gemaakt met de oprichting van expertisecentra die lectoraten en faculteiten rond een thema bijeenbrengen en die dienen als kennisloket voor externe partijen. Vanwege het sterke interdisciplinaire karakter van het kennisdomein Toerisme en Cultuur is KLTC samenwerkingsverbanden aangegaan binnen meerdere expertisecentra. Het keuzecriterium bij samenwerking is inhoudelijke verwantschap. KLTC is in de expertisecentra vertegenwoordigd door kenniskringleden wier specialisme, c.q. projectactiviteiten aansluiten bij het expertisedomein. De lector draagt zorg voor de supervisie. Programmalijn KLTC duurzaam cultuurtoerisme seniorentoerisme cultureel ondernemerschap creatieve industrie en creatieve stad toerisme, cultuur en de nieuwe media Expertisecentrum Gebouwde Omgeving Ondernemen Ondernemen Creative City Creative City ICT Kenniskringlid Marjan Melkert Ilja Castermans Danny Horembach Ilja Castermans Danny Horembach Ankie Hoefnagels Mirjam Ubachs Ankie Hoefnagels Mirjam Ubachs Frans Gulikers

11 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Activiteiten in Bijdragen aan het onderwijs Er wordt gestreefd naar win-win situaties die zich met name voordoen bij majeure projecten uit te voeren door KLTC samen met de faculteiten die participeren in de expertisecentra. Het betreft projecten waarvoor KLTC onvoldoende capaciteit en/of deskundigheid in huis heeft, dan wel projecten waarvan contractonderwijs deel uitmaakt. De banden tussen KLTC en de faculteiten die deel uitmaken van de expertisecentra zijn versterkt door deze samenwerking. De samenwerking met de expertisecentra heeft in 2006 als volgt vorm gekregen: Expertisecentrum Gebouwde Omgeving KLTC ondersteunt het Expertisecentrum Gebouwde Omgeving bij het verwerven en implementeren van praktijkgerichte opdrachten binnen de sector erfgoedlogies met een ontwerptechnische inhoud op interieurgebied. Opdrachten kunnen binnen stages, vrije studieruimte of als afstudeerproject worden uitgevoerd door studenten van de Faculteit Bouw. Ir. Ludo Kockelkorn, de manager van het Expertisecentrum Gebouwde Omgeving, fungeert als projectleider van het KLTCproject Karakteristiek logeren in Limburg. Door een actieve en substantiële bijdrage van KLTC aan de onderwijsontwikkeling van diverse faculteiten is er sprake van een sterke interne inbedding in de onderwijsprogramma s van de Hogeschool Zuyd. Een toenemend aantal studenten heeft afstudeeronderzoek verricht binnen het KLTC-onderzoeksprogramma onder begeleiding van docenten van binnen en buiten de kenniskring. Studenten dragen zo in belangrijke mate bij aan de kennisontwikkeling. Uitgaande van de doelstelling van KLTC om bruggen te slaan tussen cultuur en economie is geopteerd voor een faculteitsgrenzen overschrijdende, interdisciplinaire aanpak. Voor de economische en technische opleidingen wordt ingezet op de ontwikkeling van cultuurtoeristische programmaonderdelen, voor de kunstopleidingen op die van modules cultureel ondernemerschap. Aangetekend moet worden dat het slaan van bruggen niet altijd even gemakkelijk verloopt, noch bij de kunstenfaculteiten noch bij de economische faculteiten. De cultuursector en het bedrijfsleven zijn nog steeds twee grotendeels gescheiden werelden met een eigen interessesfeer en manier van denken en doen. Expertisecentrum Ondernemen Met het Expertisecentrum Ondernemen zijn afspraken gemaakt over wederzijdse uitwisseling van projecten en de vorming van een flexpool van docenten en studenten die participeren in onderzoeksopdrachten van KLTC. Als uitvloeisel hiervan laat het Expertisecentrum Ondernemen, in opdracht van de provinciaal museumconsulent van Limburg, een scholingsaanbod van managementvaardigheden voor museummedewerkers ontwikkelen door de faculteit People & Business Management.

12 14 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur Bijdragen aan bachelorcurricula Hoge Hotelschool Maastricht Module 11 Managementprojecten: acquisitie van (cultuur)toeristisch gerichte projectopdrachten (Wil Munsters) Module Managementstages: acquisitie van (cultuur)toeristische afstudeerstages (Wil Munsters) Module 7A Toeristisch Management 1: evaluatie en bijstelling internationale versie (Wil Munsters) Faculteit Commercieel Management, Sittard Begeleiding (cultuur)toeristische stages en projecten tweede leerjaarthema marketinginformatiemanager en vierde leerjaarthema leisure management (Ilja Castermans) Faculteit Internationale Communicatie, Maastricht Opleidingen International Business and Languages (IBL) en Hogere Europese Beroepen Opleiding (HEBO): Begeleiding (cultuur)toeristische projecten voor diverse leerjaren (Mirjam Ubachs) Kunstenfaculteiten, Maastricht Ontwikkeling van de module Cultureel Ondernemerschap in opdracht van het Conservatorium Maastricht (Frans Gulikers) Opstellen van communicatieplan Moving music outdoors met docenten van het Conservatorium Maastricht. Dit plan heeft als doel het vormgeven en uitvoeren van een bemiddelingsbeleid voor conservatoriumstudenten (Frans Gulikers). Ontwikkeling van een methode kunst beleven, bedoeld voor niet-kunstvakstudenten die beroepsmatig met kunst in aanraking komen (Frans Gulikers) Met ingang van september 2006 hebben studenten van de kunstenfaculteiten van de Hogeschool Zuyd in de eindfase van hun opleiding de kans gekregen om projecten uit te voeren in multidisciplinaire groepen, Creative Art Teams (CAT) geheten. De projecten moeten leiden tot een openbare presentatie (concerten, tentoonstellingen, performances, e.d.). De coördinatie van de CAT-projecten is in handen van kenniskringlid Frans Gulikers. CAT is een initiatief van het Platform Kunstenopleidin- gen en wordt financieel mogelijk gemaakt door de gemeente Maastricht en de Provincie Limburg. Om een grondslag te leggen voor de CAT Academy hebben oriënterende gesprekken plaatsgevonden met docenten van de vier kunstenfaculteiten van de Hogeschool Zuyd en is het project Fatal footsteps gedocumenteerd. Faculteit Bouw, Heerlen Acquisitie van (cultuur)toeristische stages en projecten voor het derde- en vierde leerjaar Bouwkunde en Bouwtechnische bedrijfskunde, waarbij de nadruk ligt op de ontwikkeling en herbestemming van historische gebouwen tot horeca-accommodatie (Marjan Melkert) Onderzoek naar de behoefte aan een module Herbestemming als onderwijsaanbod van Algemene Bouwkunde en/of Bouwtechnische bedrijfskunde en/of Architectonische Vormgeving en als contractonderwijs (Marjan Melkert) Faculteit Facility Management, Profiel Tourism and Event Management, Maastricht Module 2B Marketing-Productontwikkeling: onderwijsontwikkeling (Suzanne Zanetti) Module 2C Event Management: onderwijsontwikkeling (Danny Horembach) Module 2D Toeristisch Ondernemerschap-Productontwikkeling: onderwijsontwikkeling (Danny Horembach) Managementstages 3e jaars Facility Management-Tourism Management: acquisitie (Danny Horembach)

13 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Bijdragen aan mastercurricula Academie van Bouwkunst Marjan Melkert heeft praktijkgerichte opdrachten binnen de sector erfgoedlogies met een ontwerptechnische inhoud op het gebied van exterieur, functie/indeling en interieur geworven en geïmplementeerd in samenwerking met het Expertisecentrum Gebouwde Omgeving. De opdrachten zijn als studieonderdeel uitgevoerd. Master Artistic Research Als lid van de stuurgroep heeft Frans Gulikers bijgedragen aan de ontwikkeling van de Master Artistic Research, een gezamenlijke master van de kunstenfaculteiten van de Hogeschool Zuyd en de Universiteit Maastricht. 6.2 Professionalisering van docenten Professionalisering van de docenten van de kenniskring Interne kennisdisseminatie Nieuwe kenniskringdocenten zijn door de lector geïntroduceerd in de toeristische vakliteratuur van de bibliotheek van de Hoge Hotelschool Maastricht en hebben een lidmaatschap van deze vakbibliotheek gekregen. Kenniskringdocenten zijn door de lector in het bezit gesteld van geselecteerde vakliteratuur als middel tot gerichte deskundigheidsbevordering. In 2006 hebben vier kenniskringateliers plaatsgevonden. In deze bijeenkomsten diepen de lector en interne kenniskringleden lopende en voorgenomen projecten van KLTC inhoudelijk uit. Synergie in de deskundigheidsbevordering wordt hierbij bewerkstelligd door het benutten van de complementariteit in competenties. Vanuit deze optiek heeft ook onderlinge peer review van conceptpublicaties en conceptpresentaties plaatsgevonden. In het kader van projecten wordt interdisciplinaire samenstelling van de uitvoeringsteams nagestreefd. Zodoende kan onderlinge peer coaching leiden tot vermeerdering, c.q. toepassing van de vakoverschrijdende kennis, hetgeen noodzakelijk is gezien het multidisciplinaire karakter van het kennisdomein Toerisme en Cultuur. Kenniskringseminars De kenniskring bestaat uit enerzijds interne leden, zijnde de hogeschooldocenten, en anderzijds externe leden die de maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen, waarmee het kennisdomein in relatie staat: bedrijfsleven, overheid, kunst en cultuur, onderwijs en wetenschap. De externe leden van de kenniskring dienen als klankbord voor de interne leden, opdat kruisbestuiving met het maatschappelijk werkveld wordt bewerkstelligd. Praktisch wordt deze doelstelling gerealiseerd door tweemaal per jaar een kenniskringseminar te organiseren. De keuze, opzet en uitkomsten van onderzoeks- en onderwijsprojecten van KLTC worden besproken en getoetst op inhoudelijke relevantie voor het werkveld. Dit gebeurt aan de hand van zowel presentaties door interne kenniskringleden en studenten als de bespreking van het jaarverslag van het voorbije jaar en het jaarplan van het komende jaar. Daarnaast verzorgt een extern kenniskringlid telkens een referaat over een cultuurtoeristisch onderwerp, dat verband houdt met diens dagelijkse werkzaamheden. Het afsluitende dîner pensant biedt de gelegenheid tot verdieping van de aangesneden thema s in rechtstreekse dialogen tussen interne en externe kenniskringleden.

14 16 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur Het vierde in de reeks kenniskringseminars op 19 mei 2006 had als thema Culturele steden-marketing en als locatie het Natuurhistorisch Museum Maastricht. Het programma zag er als volgt uit: De creatieve industrie in de Tripool: haalbare kaart of luchtfietserij? door Mirjam Ubachs en Ankie Hoefnagels De attractieve stad door Nadine Huijnen, afgestudeerde van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen, Universiteit Maastricht Concurrentie tussen culturele steden door Herman Bos Projectuitvoering Elk kenniskringlid is op basis van zijn of haar expertise en/of professionaliseringsbehoefte bij een of meer programmalijnen van KLTC ingedeeld. Professionalisering van de leden van de kenniskring krijgt zijn beslag door deelname aan projecten, waarbij kennis wordt getoetst aan de praktijk, gevalideerd en verdiept. Cursussen en trainingen Frans Gulikers en Danny Horembach hebben met goed gevolg deelgenomen aan de cursus Praktijkgericht onderzoek van dr. Henk Smeijsters, lector Creatieve Therapie. Promovendibeleid De lector heeft tijdens de jaarlijkse evaluatiegesprekken met de kenniskringleden de mogelijkheid tot promoveren expliciet bespreken, met als doel dat één of meer kenniskringleden de mogelijkheid van een promotietraject zullen onderzoeken en, bij een positieve uitkomst, een dergelijk traject zullen starten. Herman Bos tijdens zijn lezing Concurrentie tussen culturele steden op 19 mei 2006 in Maastricht Seniorentoerisme was het thema van het vijfde kenniskringseminar op 8 december 2006 op de Hoge Hotelschool Maastricht. Na een gezamenlijke bespreking van het Strategisch Plan van KLTC werden twee lezingen gegeven: Senior en onze sector, op het kruispunt van wegen en nu? door Hans Dassen Seniorentoerisme: zilver wordt goud door Ilja Castermans Vakinhoudelijke externe bijeenkomsten Deelname aan deze bijeenkomsten heeft als doelen: deskundigheidsbevordering kennisoverdracht aan derden door middel van lezingen en workshops profilering van KLTC en de Hogeschool Zuyd netwerkuitbreiding. In het eerste jaar van het kenniskringlidmaatschap ligt de nadruk op deskundigheidsbevordering. In een later stadium wordt er gezocht naar een balans tussen dit primaire doel en dat van kennisoverdracht (zie 6.5.3). Lector en docenten van de kenniskring hebben deelgenomen aan de volgende bijeenkomsten: Presentatie Jaarprogramma Kunst en Cultuur 2006 van de Provincie Limburg op 25 januari 2006 te Maastricht (Ilja Castermans, Frans Gulikers, Ankie Hoefnagels, Marjan Melkert, Mirjam Ubachs)

15 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Cultuurcontactdag, georganiseerd door Huis voor de Kunsten Limburg in Filmtheater Lumière Maastricht op 15 februari 2006 (Frans Gulikers, Ankie Hoefnagels) Presentatie van de website van de culturele biografie Zicht op Maastricht, georganiseerd door de Gemeente Maastricht op 16 februari 2006 te Maastricht (Marjan Melkert) Themabijeenkomst van de Euregionale Kamer van Koophandel op 16 februari 2006 te Maastricht (Ankie Hoefnagels, Mirjam Ubachs) Discussiebijeenkomst over de toeristische ontwikkeling van Meerssen op 20 februari 2006 (Wil Munsters) Lange Nacht van de Creativiteit op 9 maart 2006 te Maastricht (Ankie Hoefnagels, Mirjam Ubachs) Startbijeenkomst Flashback: Tijdreizen tussen Maas en Rijn op 20 maart 2006 in het Limburgs Museum te Venlo (Wil Munsters) Congres Aan de slag met city- en gebiedsmarketing, georganiseerd door Elsevier Congressen op 21 maart 2006 te Utrecht (Ilja Castermans) Conferentie toerisme Op volle kracht vooruit!, georganiseerd door de Provincie Limburg op 23 maart 2006 te Maasbracht (Marjan Melkert, Wil Munsters) Festival culturel de l agglo de Rouen op 29 en 30 maart 2006 te Rouen, Frankrijk (Frans Gulikers) Congres De nieuwe ouderen: cash cows van de toekomst, georganiseerd door Elsevier congressen op 30 maart 2006 te Rotterdam (Ilja Castermans) Informatiebijeenkomst Samen werken voor een economische impuls, georganiseerd door de Stuurgroep Samenwerking Midden-Limburg op 24 april 2006 te Roermond (Wil Munsters panellid) Toeristische kringavond, georganiseerd door RECRON op Recreatiepark Dagstrand Oost-Maarland op 8 mei 2006 (Wil Munsters) Lezingen en workshops Maak kennis met de creatieve industrie, georganiseerd door de Provincie Limburg op 16 mei 2006 te Geleen (Frans Gulikers) Werkbezoeken aan de vestigingen van het Citaverde College (voorheen AOC-Limburg) in Roermond en Heerlen op 9 en 22 mei 2006 (Wil Munsters) Congres Culturele ticketing en marketing in de Euregio, georganiseerd door Coeurs de Ville e.a. op 29 mei 2006 te Maastricht (Ankie Hoefnagels, Wil Munsters, Mirjam Ubachs) Denktank Toerisme in Limburg, georganiseerd door Stichting Senioriteit op 28 juni 2006 te Beek (Ilja Castermans) Informatiebijeenkomst Citymarketing Maastricht op 29 juni 2006 te Maastricht (Wil Munsters, Mirjam Ubachs) Finale Jong Ondernemen, georganiseerd door de Provincie Limburg op 8 juli 2006 te Maastricht (Frans Gulikers) Conferentie "Characteristic Lodging...a special moment" op 14 september 2006 op Landgoed Kasteel Daelenbroeck te Herkenbosch (Ilja Castermans, Danny Horembach, Wil Munsters, Mirjam Ubachs) Themasessie over regio-identiteit Zuid-Limburg, georganiseerd door WING Proces Consultancy op 21 september 2006 te Maastricht (Ilja Castermans) Werkbezoek aan Recreatiepark Dagstrand Oost-Maarland met docenten van het Citaverde College op 27 september 2006 (Ilja Castermans, Danny Horembach, Wil Munsters) Greenport Manifestatie Regio Venlo op 3, 4 en 5 oktober 2006 te Grubbenvorst (Danny Horembach, Wil Munsters, Mirjam Ubachs, Suzanne Zanetti) Expert meeting "Cultural Tourism, Negotiating Identities" van de Cultural Tourism Research Group van ATLAS (Association for Tourism and Leisure Education) van 4 tot en met 7 oktober 2006 in Chaves, Portugal (Marjan Melkert) Presentatie project Boerenerfgoed op 6 oktober 2006 te Melderslo (Wil Munsters) Bedrijven Kontaktdagen Maastricht op 10 oktober 2006 (Mirjam Ubachs) Forum Research on research, georganiseerd door de Jan Van Eyck Academie op 10 oktober 2006 te Maastricht (Frans Gulikers) Werkbezoek van een delegatie van de Stichting Innovatie Alliantie, de HBO-raad en de Ministeries van Onderwijs en Economische Zaken op 18 oktober 2006 te Heerlen en Epen (Ilja Castermans, Wil Munsters)

16 18 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur Congres In Search of Excellence for Tomorrow s Tourism, Travel and Hospitality, georganiseerd door EuroCHRIE (European Council on Hotel, Restaurant & Institutional Education) van 24 tot en met 28 oktober 2006 in Thessaloniki, Griekenland (Ilja Castermans, Wil Munsters) Studiemiddag Ondernemerschap in het onderwijs, georganiseerd door de Provincie Limburg en de Hogeschool Zuyd op 3 november 2006 te Heerlen (Frans Gulikers, Danny Horembach) Meeting Nieuwe markten voor toerisme Heerlijkheid Heuvelland, georganiseerd door de Provincie Limburg op 9 november 2006 te Maastricht (Wil Munsters) Colloquium PPS-hefboomprojecten in toerisme: een praktijkgetuigenis uit Limburg, georganiseerd door LISOM op 23 november 2006 te Herkenrode-Hasselt, België (Marjan Melkert) Presentatie Marketing Activiteitenplan VVV Maastricht op 27 november 2006 te Maastricht (Danny Horembach) Dîner pensant stakeholders Citaverde College op 27 november 2006 te Herten (Wil Munsters) Conferentie The Silver Economy, georganiseerd door de Provincie Limburg van 28 tot en met 30 november 2006 te Kerkrade (Ilja Castermans, Danny Horembach, Wil Munsters) Themadag "Onderzoek: moeten of mogen?", georganiseerd door de Hogeschool Zuyd op 7 december 2006 te Maastricht (Frans Gulikers, Ankie Hoefnagels, Wil Munsters, Mirjam Ubachs) Studiereis Zuid-Holland van de Stichting Margraten Memorial Center op 20 december 2006 (Wil Munsters) Vergaderingen Platform Cultuur & Wetenschap Maastricht, zeswekelijks, georganiseerd door VVV Maastricht (Ankie Hoefnagels, Wil Munsters) Bijeenkomsten van het Nationale Platform Cultuur en Toerisme te Breda (Wil Munsters) Hans Dassen tijdens zijn lezing Senior en onze sector, op het kruispunt van wegen en nu? op 8 december 2006 in Maastricht Professionalisering van docenten van buiten de kenniskring Docenten van verschillende faculteiten hebben meegewerkt aan het uitvoeren van KLTC-projecten, zoals Karakteristiek logeren in Limburg en Cultureel Ondernemerschap. Docenten van buiten de kenniskring zijn op projectbasis ingezet voor kort lopende opdrachten. Docenten van buiten de kenniskring zijn bij toerbeurt uitgenodigd voor deelname aan de kenniskringseminars van KLTC op grond van de door hen getoonde belangstelling voor de activiteiten van KLTC. Op de jaarlijkse Kennis in Bedrijf-dag van de Hogeschool Zuyd (30 november 2006) zijn voor hogeschooldocenten presentaties gehouden over de onderzoeks- en onderwijsprojecten van KLTC (zie 6.5.3).

17 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Ontwikkeling van wetenschappelijke relaties Samenwerking met binnenlandse onderwijsen onderzoeksinstellingen Belvedere Verkenning van onderzoeksallianties met zusterinstituten binnen het nationale Hoger Onderwijsnetwerk Belvedere Jan van Eyck Academie Maastricht Verkenning van de mogelijkheden tot samenwerking van KLTC met de afdeling Theorie op basis van de complementariteit in de fundamentele onderzoeksoriëntatie van de Jan van Eyck Academie en de focus op praktisch onderzoek van KLTC MBO Een nieuwe ontwikkeling die zich aftekent is de samenwerking die het MBO zoekt met het HBO, blijkens: het scholingsproject voor docenten dat KLTC uitvoert in opdracht van het Citaverde College de samenwerking tussen KLTC en Citaverde College in projecten het arbeidsmarktonderzoek door KLTC ter verbetering van de aansluiting van het opleidingsprofiel van het regionale (V)MBO op de vraag van de creatieve industrie Naast het onderhouden van de bestaande relaties, is het netwerk uitgebreid met: Hotelschool Den Haag NHTV, Hoge Hotelschool Breda Saxion Hogeschool, Hospitality Business School, Deventer Universiteit Maastricht, Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen, vakgroep Filosofie Wageningen UR, WING Proces Consultancy Samenwerking met buitenlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen Internationale wetenschappelijke samenwerking kreeg gestalte in: het lidmaatschap van Wil Munsters van de wetenschappelijke commissie en zijn voorzitterschap van de parallelsessie Sustainable Tourism Development in het kader van het 24e congres van EuroCHRIE (European Council on Hotel, Restaurant & Institutional Education) In Search of Excellence for Tomorrow s Tourism, Travel and Hospitality van 25 tot en met 28 oktober 2006 in Thessaloniki, Griekenland het lidmaatschap van Wil Munsters van de Scientific Board van het tijdschrift Ido-Movement for Culture, Universiteit van Rzeszow, Polen het lidmaatschap van Danny Horembach van de Special Interest Group Business Tourism van ATLAS (Association for Tourism and Leisure Education) het lidmaatschap van Ilja Castermans van de Special Interest Group Spa and Wellness Tourism van ATLAS (Association for Tourism and Leisure Education) de herziening van de Engelstalige module Event Management ten behoeve van International Semester Facility Management, waartoe Danny Horembach heeft samengewerkt met: - Fachhochschule Hamburg, Duitsland - Fachhochschule Kufstein, Oostenrijk - Laurea University of Applied Sciences, Espoo, Finland

18 20 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur Naast het onderhouden van de bestaande relaties, is het internationale netwerk uitgebreid met: Alexander Technological Educational Institute of Thessaloniki, Department of Tourism Management, Griekenland Queensland University of Technology, Business Department, Brisbane, Australië University of the Aegean, Departement of Business Administration, Thessaloniki-Chios, Griekenland Universidade do Algarve, Escola Superior de Gestão, Hotelaria e Turismo, Faro, Portugal Universiteit van Rzeszow, Polen University St. Kliment Ohridsky, Tourism Department, Sofia, Bulgarije University of Westminster, Londen, Groot-Brittannië XIOS-Hogeschool, Departement Handelwetenschappen en Bedrijfskunde, Hasselt, België 6.4 Samenwerking met bedrijven, instellingen en overheden De samenwerking met het maatschappelijk werkveld verloopt nog steeds voorspoedig. Het groeiende netwerk vormt de perfecte schakel om de maatschappelijke kennisbehoefte te koppelen aan het kennisaanbod van KLTC en zo de kenniscirculatie en de externe dialoog te stimuleren en te onderhouden. Lidmaatschappen Biesenhof-overleg Marjan Melkert is lid geworden van de stuurgroep voor de ontwikkeling van het horeca- en het erfgoedlogiesgedeelte van de historische boerderij Biesenhof in Sweijkhuizen. Grensschap Albertkanaal Marjan Melkert is lid geworden van het Grensschap Albertkanaal, een initiatief van inwoners van de grensgemeentes in Nederland (Maastricht) en België (Lanaken en Riemst) om samen met de lokale overheden de waarden van het gebied te inventariseren, zodat die als uitgangspunt kunnen dienen voor een geïntegreerd, grensoverschrijdend ontwikkelingsplan. Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap Marjan Melkert is lid geworden van het bestuur van het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG). Stichting Margraten Memorial Center Wil Munsters heeft het adviseurschap van het bestuur van de Stichting Margraten Memorial Center aanvaard. Deze stichting heeft als doelstelling het realiseren van financieel draagvlak voor de ontwikkeling van een herdenkingscentrum in de nabijheid van de Amerikaanse Begraafplaats Margraten. Stichting Parkstad Attractief Wil Munsters is adviseur geworden van het bestuur van de Stichting Parkstad Attractief, een samenwerkingsverband van de grote toeristische dagattracties van Parkstad, aangestuurd door de Ontwikkelingsmaatschappij Parkstad Limburg. Relaties Naast het onderhouden van het bestaande netwerk is dit binnen de maatschappelijke werkveldsectoren uitgebreid met: Toeristische bedrijven en dienstverleners: Dagstrand-recreatiepark Oost-Maarland Dolce International Hotel, Resort & Conference Destinations Italia Promotion, s-hertogenbosch Kras Vakanties, Ammerzoden NRV Holiday, Rijswijk Parkstad Attractief, samenwerkingsverband van de dagattracties GaiaPark (Kerkrade), Industrion (Kerkrade), Kasteel Hoensbroek, Mondo Verde (Landgraaf), SnowWorld (Landgraaf), Woonboulevard Heerlen, Zuid Limburgse Stoomtrein Maatschappij (Simpelveld) Samenwerkingsverband De Maasplassen, Maasgouw TiLE - Trends, Technology, Theming and Design in Leisure Environments, internationaal forum voor de vrijetijdsindustrie TUI Nederland, Rijswijk

19 Kenniskring Toerisme en Cultuur jrvrslg Ondernemersorganisaties: Kamer van Koophandel Limburg-Noord, Venlo RECRON, Vereniging van Recreatieondernemers Nederland Skål International Limburg, International Association of Travel and Tourism Professionals, Hasselt Adviesbureaus: Apostrof, strategische communicatie & management coaching, Maastricht BMC, advies, verandermanagement en coaching, Leusden-Den Haag-Velp Europe-open, internationaal communicatie adviesbureau, Maastricht Kentaur Trade & Marketing Consultancy, Cadier en Keer KuiperCompagnons, ruimtelijke ordening, stedenbouw, architectuur, landschap, Rotterdam Mystery Guest ICP, Weert proyact, interim project management, Maastricht R2M, relatiemarketing, concepten, events, hospitality en citymarketing, Maastricht Culturele bedrijven, instellingen en organisaties: Buro Pinkpop, Geleen Cultuurwijk Q4, Venlo Limburgs Museum, Venlo Lux Theater Nijmegen Museum Het Domein, Sittard Stichting Open Monumentendag, Amsterdam Zicht op Maastricht, biografie van een stad Overheden en gelieerde instellingen: Gemeentes: Heerlen, Afdeling Welzijn Landgraaf De gemeente Landgraaf heeft KLTC verkozen tot kennispartner bij de strategische ontwikkeling van toerisme en recreatie. Maastricht, Programmamanagement Maastricht-Europa, Dienst Sociale en Economische Zaken Venlo, Projectmanagement majeure projecten Gemeente Venlo Regio: Ontwikkelingsmaatschappij Parkstad Limburg TROM - Toeristische Recreatieve Ontwikkelings Maatschappij Limburg Overige: irv, Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap, Hoensbroek Staatsbosbeheer

20 22 jrvrslg 06 Kenniskring Toerisme en Cultuur 6.5 Kennispoort: kennisontwikkeling en kennisoverdracht Er bestaat een hechte relatie tussen KLTC en de maatschappelijke omgeving dankzij het uitgebreide regionale netwerk. In 2006 is de regionale kennispoortfunctie van KLTC verder uitgebouwd met marktgerichtheid en vraaggestuurdheid als leidende beginselen. Bedrijven, overheden en instellingen blijven, merendeels op eigen initiatief, hun weg vinden naar het innovatief kenniscentrum dat KLTC beoogt te zijn. De sterke regionale kennisvraag valt te verklaren uit het feit dat (cultuur)toerisme behoort tot de economische pijlers van Limburg. Het toegenomen beroep op KLTC mag worden beschouwd als blijken van erkenning van de expertise door zowel de wereld van onderwijs en onderzoek als het maatschappelijk werkveld. KLTC heeft bovendien als intermediair tussen MKB en overheid kunnen fungeren wanneer er afstand bestond tussen ondernemersbeleid en het lokale dan wel regionale overheidsbeleid Projecten Kenniskringprojecten Biesenhof (Marjan Melkert, Frans Gulikers, Mirjam Ubachs) Ondersteunen van de eigenaar-opdrachtgever en initiatiefnemer bij de ontwikkeling van het horeca- en het erfgoedlogiesgedeelte van de Biesenhof in samenwerking met studenten van de opleiding International Business and Languages Organiseren van een podiumprogramma voor het horecagedeelte in samenwerking met het Conservatorium Maastricht Boekend-Venlo (Ilja Castermans, Marjan Melkert) In opdracht van de lokale politieke partij SAMEN is de ontwikkeling van een toeristisch-recreatieve visie voor het Venlose kerkdorp Boekend en omgeving uitgevoerd. Het onderzoek heeft geresulteerd in een aantal strategische opties variërend van de ontwikkeling van Boekend als buitenverblijf van Venlo tot de restauratie en toeristisch-recreatieve herbestemming van historische boerderijen. Het college van B& W van Venlo onderschrijft de hoofdconclusie van het rapport en zal toeristisch-recreatieve initiatieven rondom Boekend positief tegemoet treden. Citaverde College (Wil Munsters) In opdracht van het College van Bestuur van Citaverde College zijn twee trajecten gestart: scholing door de lector op het gebied van recreatie van docenten van het Citaverde College als middel tot inhoudelijke onderwijsvernieuwing van de opleidingen samenwerking van KLTC en het Citaverde College (docenten en leerlingen) in kenniskringprojecten Creatief MKB Limburg (Mirjam Ubachs, Ankie Hoefnagels) Vooronderzoek naar de aanvraag van een RAAK-subsidie voor de ontwikkeling van de creatieve industrie in Limburg met als werktitel: "Waar creativiteit en commercie elkaar duurzaam omarmen" Creatieve industrie Tripool (Mirjam Ubachs, Ankie Hoefnagels, Danny Horembach) Verbetering van de doorstroom van MBO en VMBO naar de arbeidsmarkt van de creatieve industrie, in opdracht van de Gemeentes Heerlen en Sittard-Geleen Opstellen van een ondernemingsplan voor de Stichting Let s Strike up the Band met studenten International Business and Languages