Energieverbruik is een belangrijk thema

Transcriptie

1 Koel- en vriesmeubelen en ecologie: de taboes vallen weg Door Noël Steen, manager Cool Products NV Energieverbruik is een belangrijk thema geworden. Zo blijkt dat 54% van het energieverbruik in commerciële koeling in Europa voor rekening is van middenstandswinkels zoals bakkers, slagers, viswinkels, kruidenierszaken, tankstations en horeca, 32% komt van de supermarkten en de overige 14% van de hypermarkten. Samen komen ze aan 177 miljoen m 2 aan oppervlakte voor food met een gemiddeld verbruik van 425kWh/m 2 en een emissie van 40Mt CO 2 - equivalent. Van het TEWI (Total Effective Warming Index) gaat 37% naar direct effect, dit is de GWP (global warming potential) van het koudemiddel en 63% naar indirect effect, dit is het energieverbruik van de installatie. Het energieverbruik van een gemiddelde supermarkt is verdeeld als volgt: 35% verlichting, 10% airconditioning /verwarming, 25% diepvriesinstallaties en 30% koelinstallaties. De totale kostprijs LCC (Life Cycle Cost) van een installatie over de ganse levensduur is slechts voor wat meer dan 1/3 kostprijs van de investering en voor iets minder dan 2/3 energieverbruik. Dit wil dan ook zeggen dat 10% minder verbruik een 20% hogere kostprijs direct compenseert (naast kwalitatieve voordelen zoals minder servicekost). Als tweede luik nemen we en wat minder bekend voorbeeld onder de loep: de compacte (inox) bewaarkast, backnorm voor de bakkerijen en gastronorm voor horeca, grootkeuken, catering, slagerij. winkelmeubelen: presentatiebewaring OF MErChAndISInG? Bij het ontstaan van de winkels met zelfbediening, gemiddeld een 40 jaar tot zowat een halve eeuw geleden, was er nood aan rekken hiervoor. Ging het om te koelen waren, dan werden niet verpakte waren in de koeltoog gelegd, voor de verpakte ontstonden (open) wandkoelers. De eerste wandkoelers waren eigenlijk een soort gekoelde muurrekken, vandaar de namen mural in het Frans, Regal in het Duits en multideck in het Engels. Deze toestellen waren pure verkoopmeubelen, met het beheersen van de luchttechniek, waren deze toestellen aan de voorkant volledig open, binnenin de laadruimte verkreeg men volgens test klimaatklasse 3 (+25 C/60%RV als omgeving) temperaturen van -1 tot +5 C voor M1 categorie (vleesproducten en dergelijke) en -1 tot +7 C voor M2 categorie (zuivel en dergelijke). De luchttechniek bestond uit een geperforeerde pulsiewand achteraan voor het bereiken van de producten op de schappen en luchtgordijn vooraan (via gerichte uitblaasmonden, van boven naar beneden, vaak in honingraatstructuur) voor het vermijden van te veel koudeverlies naar buiten het meubel. Dat dit niet altijd ten volle lukte merkt(e) men als men tussen de koelrayons loopt, steeds lekker fris. Een open structuur is ideaal vanuit verkoopsoogpunt, de waren vallen bijna vanzelf in je winkelkarretje maar hoe meer open een bewaring is, hoe meer invloed van buitenaf. Na de eerste energiecrisis kwamen er nachtgordijnen op de open wandkoelers, die zorgden al voor een zekere besparing. Sinds kort worden deuren ook meer en meer toegepast voor positieve temperatuur. De milieu en kostenbewuste consument ervaart een glasdeur niet langer als een hindernis maar als een verstandige en verantwoorde besparing van de winkel. Voor diepvrieswaren, die in opmars zijn sinds de jaren 90, zijn kistmeubelen de traditionele oplossing, aanvankelijk waren nachtbedekkingen een energiebesparing, klapdeksels waren de eerste oplossing voor kleinere toestellen, schuifdeksels werden minder en minder taboe bij de grotere eilanden. Voor wie op meerverkoop mikt door betere presentatie (tussen heup- en ooghoogte van de consument krijgt men de beste productrotatie), ontstonden grote vriesvitrines, wandvriezers met glasdeuren. Ook hier blijven tot op heden nog de tegenstellingen tussen de aanhangers van de open, respectievelijk gesloten eilanden, grabbelklare bakken en deze van de wandvriezers met glasdeuren, met optimale zichtbaarheid.om beiden met elkaar te verzoenen werden de (gesloten) gecombineerde wand/kist - vriezer, bedacht, een combinatie tussen een kist onderaan met een gedeelte bovenstructuur met glazen deuren. In kleinere shops zijn de open (gekoelde) winkelmeubelen, door marketeers ook merchandisers of displays genoemd, nog volop in gebruik. Deze points of sales (P.O.S.) of impulsmeubelen (aan namen ontbreekt het 60 I cool&comfort

2 dus niet ), focussen meestal op 1 merk of product en stimuleren impulsverkoop, in tegenstelling tot de grotere winkelmeubelen van de supermarkt of buurtwinkel. Hierbij is men nog minder begaan met het verbruiksaspect. De goedkopere glasdeurkasten, in koeling of diepvries, zijn slechts 35mm geïsoleerd, voorbij de dauwpuntsgrens maar niet echt zuinig. De betere varianten zijn tot 60mm geïsoleerd, de besten onder hen hebben voor statische vriesvitrines bovenaan een koudebuffer zitten zodat minder snelle berijming van de verdamper optreedt, wat gunstig is voor het verbruik. Ook besparend werkt een spiraalcondensor, die is minder vatbaar voor vervuiling, wat bij onderaan ingebouwde koelgroepen een belangrijk thema is. Bovendien zorgt de wat lagere condensatiedruk voor minder geluidsniveau. Voorbeelden hiervan zijn ISA, IARP vitrines. VOOrBEELdEn uit de praktijk: ArnEG, ECOLOGIE En ECOnOMIE Arneg is, als een van de 5 grootste wereldspelers in de winkelmeubelbranche, erg bezig met energiethema! Een bij (Bee in het Engels) wordt als symbool gebruikt: BeenVironment: een reeks meubelen met hoge energie-efficiëntie en met lage milieu-impact BeenerGy: technologieën en diensten om energieverbruik te reduceren en te optimaliseren BeenVironment: LoW environmental impact production SiteS: Productie-eenheden, die door modernisering minder CO2 uitstoten en minder belastend zijn voor het milieu. Arneg werkt op beide vlakken: goede, lekdichte installaties, minder koudemiddel in de installaties (indirecte systemen) en meer en meer natuurlijke koudemiddelen voor GWP en optimalisatie van componenten en werking, geïntegreerd design en afsluiten koude gedeelten voor de indirecte impact. De combinatie Arneg met Dorin HCI centrale slaagt erin de LCC, Life Cycle Cost, te verminderen via 3 luiken: e verbetering van de efficiëntie bij koelmeubelen e optimalisering van de COP (coefficient of performance) en EPC (energie prestatie coëfficiënt) van de koel/vries -systemen e remote control en monitoring Met Arneg hou je rekening met het type en formaat van de winkel en met zijn geografische en klimatologische ligging, alsook met het beoogde ROI (return on investment). Er is een ecologische trend, waar in de eerste plaats topmerken, met hoge toegevoegde waarde, aan werken. Goedkopere merken, de copy cats, gaan dit maar in veel latere stadia, onder druk van de markt, overnemen. Noël Steen, manager Cool Products NV-SA Volgende vernieuwingen vindt u bij de Arneg winkelmeubelen: WanDkoeLerS: gesloten wandkoeler (vb. Arneg, types Panama, Osaka, Santiago, Praga...). Door een aantal maatregelen, in de eerste plaats door het invoeren van wandkoelers met glasdeuren, in plaats van de traditionele open wandkoelers, bespaart men 56% aan energieverbruik, daarvan: 5% door LED -verlichting, 45% door gesloten glasdeuren, 6% door laag verbruik ventilatoren; De nieuwste generatie meubels werkt niet met een klassieke omloopkoeling zoals de traditionele wandkoelers. Extra voordelen zijn: e schappen kunnen dichter tot bij de deur komen en dus dieper zijn, er is geen luchtgordijn (uitblaas -honingraat) e betere benutting grondoppervlak door wegvallen achterste geperforeerde pulsiewand e betere koeling van de producten e minder energieverbruik, beter rendement e nachtgordijn overbodig e bestaat in versie clear vision, glasdeuren zonder deurkader Voor het gebruiksgemak bestaan ook versies van deze wandkoelers, met lading via achterdeuren op de rugzijde. Deze back loading kan dan via een koelcel achter de wandkoeler gebeuren. Naast het gebruiksgemak is een FIFO (First in First out) een belangrijk voordeel. cool&comfort I 61

3 eilanden: gesloten eiland (vb. Arneg, types Toronto, Arka, Colonia of Oscartielle, type Urano ). Ook hier verdringen de koel -en diepvrieseilanden met deksels de traditionele open meubels van vroeger waardoor al gauw 47% minder energie verbruikt wordt, daarvan: 44% door gesloten glazen schuifdeksels, 3% door laag verbruik ventilatoren; e dubbele kuip, met glazen boven- en zijkanten: optimale zichtbaarheid en bereikbaarheid van de producten; e nieuw dimensioneren koelelementen: minder ontdooiingen en hogere verdampingstemperatuur: minder verbruik e glazen deksels die de producten afschermen van het effect van lichtstraling e geen verwarmingselementen in het bovenste van het glas: minder verbruik e door zichtbaarheid rondom vermindert de openingstijd van het bovendeksel door de consument e betere temperatuurhandhaving door gesloten deksels en door kortere openingstijden van deze deksels; e heetgasontdooiing bij bepaalde statische types: vermijden overvloedige ijsvorming op de wanden, die een hoger verbruik en slechtere temperatuurhandhaving veroorzaken; WanDVriezerS: gesloten wandvriezer (vb. Arneg, type Brema Green ). Hier waren de verticale vrieswanden al uitgevoerd met deuren, technisch bekeken was een open koeling niet zinvol. Hier haalt men nu een besparing van 44% aan energieverbruik, daarvan: 6% door LED -verlichting, 33% door onverwarmde Ever clear glasdeuren in PVC frame, 5% door laag verbruik ventilatoren; e net zoals vroegere wandvriezers Brema laag verbruik, gekoppeld aan optimale verticale zichtbaarheid door gesloten glasdeuren; e gepatenteerde Everclear glas: door speciaal procedé in glas, geen verwarmingselementen meer nodig om het glas dampvrij te krijgen/houden na deuropening; WanDVriezerS-kiStVriezerS: gesloten gecombineerde wand/kist-vriezer (vb. Arneg Pelican ). Deze combinatiemeubelen, onderaan een horizontale kistvriezer en erboven een verticale glasdeurvriezer, waren al ontwikkeld vanuit een compromis tussen merchandising: tussen heup- en ooghoogte van de consument opvallend presenteren, en koeltechnisch en fysisch energie besparen. Met nog een stap verder te gaan kan 43% aan energieverbruik worden bespaard, daarvan: 6% door LED -verlichting, 18% door onverwarmde Ever clear glasdeuren in PVC frame, 14% door gesloten glazen schuifdeksels, 5% door laag verbruik ventilatoren; e net zoals vroegere vriezers PERTH laag verbruik, gekoppeld aan optimale verticale en horizontale zichtbaarheid door gesloten glasdeuren; e gepatenteerde Everclear glas: door speciaal procedé in glas, geen verwarmingselementen meer nodig om het glas dampvrij te krijgen/houden na deuropening, voor het verticale gedeelte; e glazen deksels die de producten afschermen van het effect van lichtstraling bij het horizontale gedeelte; e door zichtbaarheid rondom vermindert de openingstijd van het bovendeksel door de consument e betere temperatuurhandhaving door gesloten deksels en door kortere openingstijden van deze deksels; We zien dus dat na een generatie open koelmeubelen ter pure stimulering van de verkoop, er meer en meer zuiniger alternatieven opduiken en dat zelfs bestaande meubelen geretrofit worden met deuren c.q. deksels. koeltoonbanken: (vb Arneg Belgrado, Arneg Namur, Dorin HCI..) Een merkwaardige tendens is de revival van de retro stijl waarbij recht verticaal glas gecombineerd wordt met een breed boventablet. Deze L-vormige modellen zijn immers meer open dan een afgebogen model, waardoor ze in strijd zijn met bovengenoemde ecologische trend. Men probeert dit dan wat te compenseren door laag verbruik EC ventilatoren en door LED verlichting. Bij grotere winkels combineert men de verschillende meubelen op ecologische koelcentrales. Zijn deze centrales uitgerust met een inverter compressor met groot regelbereik dan kan men feilloos de kleinere koudevraag aan, zonder pendelen van de koelinstallatie. Voor een lager verbruik selecteert men best zijn condensor voldoende ruim zodat de meerinvestering snel door lagere condensatiedruk wordt terugverdiend. Wat de kleurenweergave van vleeswaren betreft, staat LED -verlichting nog niet volledig op punt. Vaak behelpt men zich met afwisselend roodachtige kleur met witte kleur in de armatuur te verwerken, wat in een rozige kleur resulteert. Daarnaast blijft ook het hogere prijskaartje een belangrijk struikelpunt. Daartegenover staat echter het lage verbruik en de langere levensduur van LED -verlichting. Van zodra de kleurenweergave op punt staat, verwacht men dan ook een stijgend succes van ecologische LED -verlichting in slagerij -en traiteuromgeving. koeltoonbanken Voor ViS of VLeeS: (VB. CoLumBia klimat) combinatiekoeling: statische verdamper + lichte ventilatie De meeste slagers/traiteurs kiezen voor de combinatie van een plaatkoeling (= statisch) en een licht geventileerde (=dynamisch) steunverdamper. Bij plaatkoeling geeft de onderliggende plaat, via een serpentin van koperen buisjes, rechtstreeks koelte af aan de bovenliggende waren. De steunverdamper, die zich op de achterzijde onder het bedieningspaneel bevindt, zorgt ervoor dat de koude lucht gelijkmatig over het ganse toogoppervlak wordt verspreidt. Op die manier bereikt men over de ganse presentatieruimte de gewenste temperatuur. Omdat er sprake is van een zeer geringe ventilatie (ook wel pulsatie genoemd), is er bovendien geen risico op uitdroging. 62 I cool&comfort

4 Goedkopere varianten bestaan uit enkel een geventileerde verdamper met een kanaalstructuur (labyrint) in de RVS bodemplaat zodat een plaatkoeling light version ontstaat. Compacte (RVS) bewaarkasten, backnorm of gastronorm: (vb. Friginox FriSpace, Eurocool Slim-Line) Deze meubelen waren tot voor kort standaard 60mm geïsoleerd, werkten met traditionele ventilatoren met slecht rendement en veel merken hadden een minder gunstige ventilatie. De isolatiedensiteit van PUR isolatie is idealiter dichtbij 40kg/m3, dan is er een optimaal aantal gesloten cellen die het isolerend gas stilhouden en vasthouden. Te hoge densiteit (>45) is zeer robuust maar isoleert minder goed, dit zal bij bewaarmeubelen nooit voorkomen wegens het prijskaartje dat hieraan vast hangt. Te lage densiteit (<35) komt helaas wel voor: lichtere en dus goedkopere kasten met te veel open cellen in de isolatiestructuur. Dit is van buitenaf niet zomaar zichtbaar tenzij de waarneming van hoge draaitijden en hoog energieverbruik en vaak ook problemen met de ontdooiing. Sommige compacte meubelen, zoals bijvoorbeeld saladettes, hebben hierdoor extra verdamperoppervlak of zwaardere ventilatie nodig, met condensatie in de gastronormbakken en overmatige waterevacuatie over de bodem, tot gevolg. Bij de gastronormkasten zijn een aantal kwaliteitsmerken begonnen met energiezuiniger toestellen te produceren, met handhaving van de goede koeleigenschappen. Er bestaat immers geen internationaal erkende norm, waarbij dergelijke toestellen moeten worden getest. Dit zou kunnen zijn: draaitijden bij bepaalde temperatuur/ relatieve vochtigheid omgeving, bij bepaalde belading aan bepaalde temperatuur van de goederen, bepaalde afkoelsnelheid en hoeveelheid, bepaald aantal deuropeningen, bepaalde comfortparameters, en dergelijke meer Bij de bepaling van de huishoudelijke labels bestaat dit wel, bij aircotoestellen, compressoren is er Cecomaf, bij supermarktmeubelen is er een Europese Norm met klimaatklassen, bij snelkoelers de Franse en Amerikaanse Normen en UK Guidelines, bij bewaarmeubelen is er in het beste geval iets, in een paar landen zeer vaag geregeld, nooit gedetailleerd. Dit is jammer want een goede temperatuurbeheersing (liefst dus met matig verbruik) is een essentieel onderdeel van de HACCP wetgeving. Uit verslagen van het FAVV (Federaal Agentschap voor Veiligheid van de Voedselketen) blijkt dat meer dan 20% van de gecontroleerde (groot) keukens en ateliers iets niet in orde hebben bij temperatuur, stockeer en distributievoorwaarden. Een bewaartoestel leeg en onbelast testen, zoals vaak wordt gedaan, is dan ook weinig zeggend. De betere gastronormkasten hebben over het algemeen volgende kenmerken (zie ook tabel 1): 1. prestatie (HACCP): koeling verzekerd, ook bij hogere omgevingstemperatuur en bij intensief gebruik qua deuropeningen en qua belading met producten: goede dimensionering: langere bewaarduur 2. luchtstroom rondom het product tegen uitdroging en tegen luchtblokkering door stapeling: langere bewaarduur 3. hygiënische (HACCP) afwerking binnenhoeken, dichtingen, demontabel binnenwerk, hoogwaardige RVS,...: gemakkelijk te reinigen 4. behandelde verdamper voor langere storingsvrije levensduur 5. robuuste constructie, goede isolatiedensiteit: lange levensduur 6. gebruiksgemak: deur die blokkeert bij volle opening, speciale anti kantel niveaus,..: tijdswinst 7. lager verbruik door keuzes in isolatie, koelingsystemen, verlichting,.. Een fabrikant die ten volle aan deze kenmerken beantwoordt, is Friginox met de nieuwe bewaarkast FriSpace. Deze één-deurs en twee-deurs kasten in positieve en negatieve temperatuur, in backnorm 60x40 of gastronorm en in uitvoering met speciale visladen (met dubbele bodem en speciale smeltwaterevacuatie), zijn net als alle Friginox bewaartoestellen gedimensioneerd voor omgevingstemperaturen van +43 C, hebben steeds een indirecte luchtcirculatie, zijdelings rondom het product heen, hebben een cataforese behandelde verdamper en dergelijke meer Wat energiebesparing betreft: de FriSpace is zeer economisch en ecologisch: e 75mm dikke PUR -isolatie e LED -verlichting e EC-LC ventilatoren e Deurdichting geïntegreerd in de binnendeur e Automatische deursluiting e Persgasontdooiing in plaats van weerstanden cool&comfort I 63

5 e Kunststof profiel als deurkader: geen deurweerstanden nodig voor positieve temperatuur Al deze maatregelen samen zorgen voor een gemiddelde besparing, over alle modellen, van meer dan 30%, ten opzichte van zijn voorganger, de Fristar, die nochtans ook al bij de beteren op de markt hoorde. Rekening houdend met de hoge Belgische energieprijzen, scheelt dit een slok op de borrel op de elektriciteitsfactuur! (zie tabellen, energieprijzen nog te bescheiden gebaseerd op de Franse thuismarkt van Friginox, in België zijn deze merkelijk hoger). Een wat duurder toestel verdient men op relatief korte termijn terug, louter met deze besparing, de betere houdbaarheid van de producten, de betere hygiëne van het toestel krijgt men er gratis bij. De langere levensduur tenslotte maken het toestel veel goedkoper in TCO (total cost of ownership) of de kost in afschrijving, onderhoud, verbruik en gebruik. Verder biedt de FriSpace ook nog een wegneembaar frontpaneel, zodat condensoronderhoud een makkie wordt en een eventuele interventie kort en eenvoudig kan. Voor de modellen zonder groep kan men zo bij de regelaar en alle aansluitingen. Er is automatische herverdamping van het dooiwater, bovenaan de kast en wat reinigingswater kan binnenin via een handig inox bodemklepje naar een afvoersysteem. Zeer hygiënisch dus. Er zijn dus wel degelijk verschillen tussen de verscheidene types en merken koelmeubelen, die in ons land de weg naar het veld vinden. Zaak is van de eindgebruiker een waardevolle investering aan te bieden en geen wegwerpkast, want dit is een pure kost en een pure last, in alle betekenissen van het woord. We kunnen dit artikel over energiezuinige koelmeubelen in bewaring en in winkelpresentatie besluiten met een vaststelling dat er een ecologische trend is, waar in de eerste plaats topmerken, met hoge toegevoegde waarde, aan werken. Goedkopere merken, de copy cats, gaan dit maar in veel latere stadia, onder druk van de markt, overnemen. Deze ecologische trend is ook vooral een economische trend want naast het redden van onze planeet is geld besparen een grote motivatie! u CrItErIuM FrIGInOx FrISpACE AndErE ECOLOGISChE MErKEn IntErprEtAtIE isolatiedikte 75mm 60mm lager verbruik koudemiddel R404A R290 wat hoger verbruik door hogere drukken en lagere enthalpie/kg maar betere servicewaarborg (kennis bij koeltechnieker aanwezig) ; verdamper-koelunit traditioneel, ofwel tegen plafond, Monoblock; tunneleffect, geen uitdroging producten, met tunneleffect, ofwel in toegan- ventilatie van voor naar achter; geen blokkeren luchtstroom door producten kelijke tunnel; steeds indirecte soms ook via tunnel luchtcirculatie rondom product luchtcirculatie Indirect zijdelings (in)direct voor naar achter, Betere bewaring producten, lager verbruik, soms via tunnel vooral bij veel deuropening afwerking netjes netjes gemakkelijke reiniging voor beiden deurhandgreep eigentijdse handgreep in carbon RVS handgreep over smaak en kleur voeten kunststof poten (RvS op vraag) RVS poten ongevoelig voor sterke middelen reiniging/ontsmetting slot deurslot deurslot veiligheid mogelijkheid aansluiting afvoer ja, afvoer + RVS klepje in bodem geen (ook geen afvoerklepje) gemakkelijke, discrete reiniging voor reinigingswater? herverdampen dooiwater automatisch automatisch toestel verplaatsbaar, flexibel (beiden) regeling koeling standaard eigen regeling betere servicewaarborg verlichting laag verbruik LED klassiek lager verbruik verdamperventilator EC-LC laag verbruik ventilatoren klassiek lager verbruik ventilatiestop bij deuropen ja ja lager verbruik voor beiden 64 I cool&comfort