Werkplan 2016 Gelderse Natuur en Milieufederatie

Transcriptie

1 Werkplan 2016 Gelderse Natuur en Milieufederatie Gelderse Natuur en Milieufederatie, 18 november 2015 Jansbuitensingel AB Arnhem

2 Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 2 -

3 Inhoudsopgave VOORWOORD... 5 LEESWIJZER... 6 DE GNMF VOOR EEN MOOI GELDERLAND Speerpunt Kwaliteit Gelderse Natuur... 8 Gebiedsregie Hattemerpoort... 9 Gebiedsregie Huissense waarden e.a Microplanologie m.b.v. beginspraak Bescherming Natura2000 (grensoverschrijdend) Burgernatuurwacht Groene Autoriteit compensatie Actieplan Weidevogels Natuur in de stad Speerpunt Mooi Landschap Nacht van de Nacht Ruimte voor de rivier Aanpak zwerfafval Waal + Achterhoek Mobiliteit, logistiek, bedrijvigheid en vliegverkeer Omgevingswet Duurzame veehouderij Bottom up verduurzamen landbouw DE GNMF VOOR EEN DUURZAAM GELDERLAND Speerpunt Duurzaam Klimaat en Energie Windpower Nijmegen-Gelderland Energie Servicepunt Stook je rijk Gelderse Voetafdruk Bedrijven, energie en milieu Gelders Energie Akkoord en provinciaal beleid Energiestrijd SAMEN WERKEN AAN HET NETWERK Speerpunt Participatie Achterban en Burgers Geef om Gelderland Cursussen leden en lidorganisaties Helpdesk Werving en binding achterban Ondersteuning voorloperbedrijven Communicatie en overleggen Eterne communicatie Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 3 -

4 Werkplan, Jaarverslag, Seizoensbrief en PS Bestuurlijke overleggen NLO en oogstfeest Samenwerkingsoverleggen NMF Beroepsprocedures BEGROTING BESTEDINGEN WERKPLAN VERDELING UITVOERINGSKOSTEN NAAR BESTEMMING/BESCHIKBAAR VOOR DOELSTELLING MEERJARENRAMING Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 4 -

5 VOORWOORD De Gelderse Natuur- en Milieufederatie is in zijn tweede jaar als Vereniging. De omvorming van Stichting naar Vereniging is in aller ogen een goede geweest, kan worden geconstateerd na ruim een jaar als vereniging te hebben gewerkt te hebben. In een vereniging legt het bestuur verantwoording af aan de leden, over het gevoerde beleid en de uitvoering ervan (via jaarverslag en jaarrekening) en over het voorgenomen beleid (via werkplan en begroting).voor een organisatie die zegt stem te willen geven aan de belangen van natuur, milieu en landschap, is het van groot belang te weten dat die stem gelegitimeerd is, dat gesproken wordt namens een achterban. Dat is met de verenigingsstructuur verzekerd, waarin de algemene ledenvergadering (ALV) het werkplan vaststelt Een levendige vereniging is etra van belang als de organisatie het idee van stem geven aan niet als roepende in een woestijn wil vormgeven, maar juist daadwerkelijk veranderingen in de praktijk wil realiseren. Dat betekent een open oog hebben voor andere belangen en opvattingen, en niet alleen maar het eigen gelijk naar voren schuiven, maar juist met anderen zoeken naar haalbare oplossingen waar liefst alle betrokkenen tevreden mee zijn. In toenemende mate groeien we toe naar een onderhandelingssamenleving waarin alle actoren invloed kunnen uitoefenen, maar er eigenlijk niemand meer is, ook overheden niet, die een doorslaggevende stem heeft. De koers van de samenleving is een uitkomst van maatschappelijke onderhandelingsprocessen, en wie dat spel goed beheerst kan zijn doelen het best realiseren. Maar dat vereist in wezen twee zielen in één borst: één die staat voor de belangen van natuur, milieu en landschap, en één die in staat is door de bril van andere zienswijzen en belangen te kijken om zo oplossingen te helpen ontwikkelen die voor meerdere partijen aanvaardbaar zijn. Die twee rollen kunnen op gespannen voet met elkaar staan. Ook daarom is het van belang dat de (leden van de) Vereniging steeds kunnen meekijken of het evenwicht wel goed bewaakt wordt. Dat geldt temeer als een van die rollen, behartigen van natuur-, milieu- en landschapsbelangen, op een nieuwe, meer ondernemende wijze dan vroeger het geval was, wordt ingevuld. Bijvoorbeeld door mee te werken aan de ontwikkeling van een windpark (bij Nijmegen), of als procesregisseur op te treden voor natuur- en landschapsontwikkeling (bij de Hattemer Poort). Zelf dergelijke initiatieven ter hand nemen is wat anders dan meer vanaf de zijlijn anderen op te roepen tot actie. Maar het moet me wel van het hart dat het er niet makkelijker op wordt de verschillende rollen te vervullen. Initiatieven nemen, bemiddelen en als oliemannetje beweging creëren, natuur- en milieudoelen zó nastreven dat anderen ook ruimte houden om hun doelen te realiseren, dat wordt allemaal in toenemende mate gewaardeerd, door overheden, door maatschappelijke organisaties, door bedrijven. Maar het vergt wel de inzet van mensen en middelen die voor die rollen niet gemakkelijk te verwerven zijn, alle waardering ten spijt. De structurele subsidie vanuit de Provincie neemt steeds verder af; ten onrechte: de activiteiten van de GNMF versterken de maatschappelijke veerkracht in Gelderland, en brengen de doelstellingen die ook de Provincie zich heeft gesteld dichterbij. Het is in onze ogen niet meer dan logisch dat er financiële middelen zijn en blijven die het zoals dat vroeger zo mooi heette nut van het algemeen dienen. Daarop blijven we dan ook bij de Provincie aandringen. Intussen blijven we ook zoeken naar diversiteit in geldbronnen, omdat dat op zichzelf al onafhankelijkheid helpt garanderen. Door ook goed de kosten in de hand te houden lukt het ook nu weer een begroting te presenteren waarbij de voornemens die in het werkplan staan kunnen worden waargemaakt. Daaruit valt te lezen dat de GNMF financieel gezond de toekomst instapt, die we op constructieve wijze mooier en duurzamer helpen maken. Jan Paul van Soest, voorzitter Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 5 -

6 LEESWIJZER 1. Alle projecten/campagne/structureel werk, zijn opgebouwd uit kopjes: beoogde effecten, doelgroepen, activiteiten en resultaten, waarbij aangetekend dat het beoogd effect niet alleen door de GNMF bepaald wordt, maar door tal van andere stakeholders waaronder uiteraard de politiek; m.a.w. of dit effect ook bereikt wordt is uiteraard onzeker. Bij de activiteiten wordt zover als nu bekend, beschreven wat de GNMF wil gaan doen. De resultaten laten zien wat de GNMF wil bereiken ten behoeve van het realiseren van de beoogde effecten. 2. Bij alle projecten/campagnes staat aangegeven wat de totale duur van het project/campagne is. 3. Tevens staat vermeld of het een nieuw of al lopend project/campagne/structureel werk is en hoe de bekostiging in elkaar zit voor Belangrijk is om te weten dat van de onzekere projecten er maar een deel zal worden uitgevoerd als gevolg van het niet bij elkaar sprokkelen van de benodigde eterne middelen. De vrijkomende cofinanciering van deze projecten wordt dan verdeeld over de andere projecten, of wordt gebruikt als (co)financiering van actuele projecten en campagnes waarvoor in dit werkplan geen uren beschikbaar gesteld zijn (en die ook niet in dit werkplan zijn opgenomen). 5. Bij een aantal projecten wordt samengewerkt met IVN Gelderland en Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG). Bij deze projecten wordt dit ook benoemd. Matri Matri met alle projecten/campagnes/structureel werk volgens thema-indeling: Mooi-Duurzaam-Samen, en volgens de speerpunt-indeling: Kwaliteit Gelderse natuur- Mooi landschap-duurzaam klimaat en energie- Participatie achterban en burgers Acquisitie financiering. De kruisjes laten zien aan welke andere speerpunten de projecten/campagnes/structureel werk ook een bijdrage leveren. Speerpunt Thema Kwaliteit Gelderse Natuur Mooi Landschap Duurzaam Klimaat en Energie Participatie Achterban en Burgers Acquisitie financiering Mooi Gebiedsregie Hattemerpoort Mooi Mooi Mooi Gebiedsregie Huissense Waarden Microplanologie m.b.v. beginspraak Bescherming Natura2000 (grensoverschrijdend) Mooi Burgernatuurwacht Mooi Groene Autoriteit Compensatie Mooi Actieplan Weidevogels Mooi Natuur in de stad Mooi Nacht van de Nacht Mooi Ruimte voor de rivier / Deltaprogramma Mooi Mooi Aanpak zwerfafval Waal en Achterhoek Mobiliteit, bedrijvigheid en vliegverkeer Mooi Omgevingswet Mooi Mooi Duurzame veehouderij en PAS Bottom up verduurzamen landbouw Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 6 -

7 Speerpunt Thema Kwaliteit Gelderse natuur Mooi landschap Duurzaam klimaat en energie Participatie achterban en burgers Acquisitie financiering Duurzaam Windpower Nijmegen- Gelderland Duurzaam Energie Servicepunt Duurzaam Stook je rijk Duurzaam Bedrijven, energie en milieu Duurzaam Gelders Energie Akkoord Duurzaam Gelderse Voetafdruk Duurzaam Energiestrijd Samen Geef om Gelderland Samen Cursus leden en lidorganisaties Samen Helpdesk leden en lidorganisaties Samen Werving en Binding Samen Ondersteuning voorloperbedrijven Lijst met afkortingen en begrippen: ALV: Algemene Leden Vergadering ANV: Agrarische Natuurvereniging BOA: Bijzonder Opsporingsambtenaar BZK: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties CoP: Community of Practice EHS/GNN/GO: Ecologische Hoofdstructuur/Gelders Natuur netwerk/groene ontwikkelzone GEA: Gelders Energie Akkoord GGOR: Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime GS: Gedeputeerde Staten IVN: Vereniging Natuur- en Milieu Educatie KRW: (Europese) Kader Richtlijn Water (G)LTO: Land- en Tuinbouw Organisatie (Noord/Gelderland) LNC: Landschap, Natuur en Cultuurhistorie LNG: Liquefied/liquid natural gas Natura2000: Europese topnatuurgebieden met etra beschermingsregime (Vogel- en Habitatgebieden) NLO: Natuur en Landschap Overleg (met Gelderse terreinbeheerders) NMF: Natuur en Milieufederaties (alle 12) POP3: Plattelandsontwikkelingsprogramma PRO: Provinciale Raad voor Omgevingsbeleid PS: Provinciale Staten RO: Ruimtelijke Ordening ROP: Rail Opstap Punt RWS: Rijkswaterstaat SDE: Stimuleringsregeling Duurzame Energie SER: Sociaal Economische Raad SLG: Stichting Landschapsbeheer Gelderland SMART: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden TBO: Terrein Beherende Organisatie (natuurorganisaties) Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 7 -

8 DE GNMF VOOR EEN MOOI GELDERLAND 1. Speerpunt Kwaliteit Gelderse Natuur Het natuurbeleid is herijkt, wat gepaard is gegaan met flinke bezuinigingen. Dit heeft ertoe geleid dat de ambitie voor nieuwe natuur in Gelderland gehalveerd is van ha naar ha. De provincie Gelderland heeft besloten om bovenop de rijksbijdrage 15,6 miljoen per jaar te reserveren voor de realisatie van het GNN (Gelders Natuur Netwerk), waardoor er jaarlijks 400 ha via functieverandering kan worden toegevoegd aan het GNN en 600 ha kan worden ingericht. het GNN kan dan in 2025 gereed zijn (i.p.v. oorspronkelijk in 2050). In de Omgevingsvisie is zowel de bescherming van GNN en GO geregeld. Afwachten is hoe de provincie hiermee wenst om te gaan. Dit geldt vooral voor het beleid in het GO, waar met het ja-graag-mits-beleid een bijdrage geleverd moet gaan worden aan de verbetering van natuur en landschap. Met name de verbindingen tussen de diverse natuurgebieden. Door de verambtelijking van het beleid en nadruk op wat er allemaal niet kan(natura2000) is draagvlak afgebrokkeld. Hierdoor heeft het natuurbeleid ernstige averij oplopen. Aan de andere kant liggen er kansen omdat draagvlak voor natuur nog steeds aanwezig is. Als GNMF pakken we in ieder geval de kans om mee te helpen bovenstaande doelen te realiseren door ons ook te gaan inzetten voor de feitelijke realisatie. Ondertussen gaat de biodiversiteit nog steeds achteruit als gevolg van versnippering, ammoniak, verdroging, verstoring enz. Met dit speerpunt willen we er voor zorgen dat een volwaardig GNN/GO met essentiële verbindingen wordt gerealiseerd en beheerd en dat de kwaliteit van de natuur wordt vergroot. De GNMF is van oordeel dat: In 2016 er een helder, eenduidig systeem moet zijn waarbij zodanige compensatie wordt geboden bij ingrepen in het Gelders Natuur Netwerk/Groene Ontwikkelzone dat deze er netto op vooruit gaat; In 2018 in de Natura2000-gebieden de verdroging opgelost moet zijn met een goede waterkwaliteit (KRW doelen) en op zijn laatst in 2030 de stikstofdepositie gehalveerd moet zijn t.o.v. 2010; In 2020 is de teruggang van de biodiversiteit in Nederland definitief tot staan gebracht en hebben de wolf en de zwarte ooievaar zich duurzaam gevestigd. In 2020 hebben we samen met burgers en bedrijven een gezonde omgeving voor mens en natuur gerealiseerd In 2025 of zoveel te eerder moet het Gelders Natuur Netwerk inclusief de belangrijkste verbindingen (EHS moet dan afgerond zijn) duurzaam functioneren. Deze verbindingen doen tevens dienst als corridors waardoor biodiversiteit als gevolg van klimaatverandering kan migreren. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 8 -

9 Beoogde effecten en doelgroepen Activiteiten Resultaten Speerpunt Kwaliteit Gelderse Natuur Gebiedsregie Hattemerpoort Vervolgproject uren budgetsubsidie en 289 uren overig; ,= activiteiten overig (onzeker) Hattemerpoort functioneert als ecologische Poort en Verbindingszone tussen de Veluwe en de IJsselvallei; Na een inventariserende fase is een uitvoeringsprogramma Hattemerpoort opgesteld, waarin een twaalftal projecten zijn opgenomen. De grootste opgave is het omvormen van agrarische grond naar natuur. Daarnaast zijn er projecten gericht op verduurzaming van de recreatie en wegnemen van ecologische barrières. Doelgroep: gemeenten Hattem en Heerde, Waterschap, Rijkswaterstaat, lokale grondeigenaren, LTO-Noord, lokale terreineigenaren, lid organisatie Landschap en Milieu Hattem en burgers Hattem/Wapenveld. Ongeveer 12 projecten zullen in de periode in de Hattemerpoort moeten worden gerealiseerd. De GNMF is hiervoor door de Stuurgroep Veluwekroon als gebiedsregisseur aangewezen. Zij is trekker voor realisatie van particulier natuurbeheer; draagt zorg voor goede afstemming tussen de diverse projecten en rapporteert terug aan de Stuurgroep; Ze ondersteunt particulieren bij de omvorming van landbouwgrond naar nieuwe natuur; is aanspreekpunt en intermediair voor vragen over en vanuit de Hattemerpoort en verzorgt de communicatie over de Hattemerpoort via nieuwsbrieven, berichten websites e.d. gericht op het behoud en versterking van het draagvlak. In de Hattemerpoort is in de periode ongeveer 100 tot 125 hectare agrarische grond omgevormd naar particulier agrarisch natuurbeheer; De flessenhals van enkele wegen en het Apeldoorns Kanaal is passeerbaar gemaakt voor zowel groot als klein wild; De fiets- en wandelroutes door de uiterwaard zijn versterkt en voor recreatieterreinen op de Stuwwal (Ennerveld) en in de Uiterwaard (Kromholt) is een passende oplossing gevonden, waarvoor zowel bij initiatiefnemers als betrokken overheden draagvlak is. Gebiedsregie Huissense waarden e.a. Nieuw project uren budgetsubsidie en 50 uren overig (onzeker); De aanleg van één groot diep en ecologisch arme zandafgraving is voorkomen, evenals grote kaalslag vanwege Stroomlijnen; De natuur in de Huissense waarden is versterkt door aanleg van hardhoutooibos, moeras en stroomdalgrasland; Zorgen dat lokale initiatieven van elkaar leren bij ontwikkeling natuur Doelgroep: provincie, gemeente, Staatsbosbeheer, Ark natuurontwikkeling, Lingewaard Natuurlijk, RWS en lokale initiatieven voor natuurontwikkeling. In gesprek met alle partijen komen tot een uitvoer baar plan waar RWS in kader van Ruimte voor de Rivier, geen nee tegen kan zeggen; Bijdrage leveren aan de ontwikkeling van natuur en landschap en recreatief medegebruik; Mogelijkheden voor opzetten Community of Practice voor Gelderse initiatieven die natuur ontwikkelen, onderzoeken. Financiering voor bijdrage GNMF geregeld; Draagvlak is gecreëerd bij alle partijen, speciaal RWS, maar ook omwonenden en lokale groepen voor natuurontwikkeling in de uiterwaarden. In de Huissense waarden is minimaal te realiseren 40 ha hardhoutooibos, 40 ha Glanshaverhooiland en 80 ha moeras; Omwonenden en toeristen kunnen hiervan genieten door ontsluiting via fiets- en wandelpaden; Helderheid gecreëerd of er behoefte en mede financiering is voor een CoP voor natuurontwikkeling van onderop. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / - 9 -

10 Microplanologie m.b.v. beginspraak Structureel werk 695 uren overig Het belang van natuur - en landschap in bestemmingsplannen en andere ruimtelijke/projectplannen is geborgd; Duurzaam ruimtegebruik in diezelfde plannen is geborgd;. Milieukwaliteit op het gebied van bodem, lichthinder, water, lucht en geluid is geborgd; Proactief zijn wensen en argumenten ingebracht, zodat inbreng achteraf (via een zienswijze, bezwaar, beroep) steeds minder nodig is; Doelgroep: gemeenten (en eventueel andere overheden). Inbreng leveren in bestemmingsplannen buitengebied en andere ruimtelijke plannen van gemeenten of andere overheden waar dat i.v.m. natuur en landschap en duurzaam ruimtegebruik van belang is; Waar van toepassing reageren op andere vergunningen/ontheffingen; Actief contact zoeken met gemeenten om inbreng zo vroeg mogelijk in beleidsproces in te steken; Indien van belang wordt de pers op de hoogte gebracht van gemeentelijke plannen en onze reactie daarop; Inbreng afstemmen met terreinbeheerders en met de eigen achterban. Bescherming Natura2000 (grensoverschrijdend) Nieuw project in acquisitie De bescherming van natuur/natura2000 gebieden in Gelderland en grensoverschrijdend in Nordrhein- Westfalen gerealiseerd, met nadruk op stikstofdepositie, waterkwaliteit en kwantiteit; Effectieve lokale bescherming door natuur- en milieugroepen en hun grensoverschrijdende gerealiseerd; Doelgroep: lokale natuur- en milieuorganisaties, burgers, ambtenaren en lokale politiek. Met de Natuurschutzbund-Naturschutzstation Niederrhein in Nordrhein-Westfalen, en drie andere vergelijkbare regio s in de EU een project via INTERREG B of LIFE (EU-subsidieprogramma) vormgeven;grensoverschrijdende stikstof problemen en oplossingen inventariseren samen met wetenschap en profijt voor alle EU-landen; Communicatie- en informatiemateriaal gemaakt; Organiseren ecursies, workshops in grensgebied. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 / Reageren op bestemmingsplannen buitengebied enz. van Gelderse gemeenten; Minimaal 5 inspraakreacties in vooroverleg gegeven en waar mogelijk gemeentebestuur overtuigd van het gegrond zijn van gestelde bezwaren tegen bepaalde beleidsvoornemens; Oplossing gevonden voor minimaal 2 concrete casussen via overleg met overheden/initiatiefnemer; Inbreng afgestemd met TBO s (Vitens) en eigen achterban. 100 uren overig (onzeker) Burgernatuurwacht Nieuw programma in acquisitie uren budgetsubsidie Toezicht in het buitengebied m.n. natuurgebieden behoeft meer aandacht waardoor ongewenste activiteiten beter bestreden kunnen worden; Bijdragen aan een beter buitengebied mbt de zorg voor dieren, planten en milieu, door toezicht op de omgevingskwaliteit in Gelderland te vergroten; Betrekken van burgers/vrijwilligers hierbij door ze een actieve rol te bieden in het meldings- en handhavingssysteem, zorgdragen voor een beter meldingssysteem en actievere handhaving; Doelgroep: handhavende instanties, natuur- en Verkennen bereidheid bij organisaties voor inzet van burgernatuurwachten door overleg met terreinbeherende organisaties en overheden; QuickScan handhaving in het buitengebied in Gelderland op basis van enkele korte interviews met BOA s (BOA Netwerk Gelderland); Werving en scholing van burgernatuurwachten; Opzet contactsysteem t.b.v. meldingen van burgernatuurwachten, door aanspreekpunten bij gemeenten, provincie, waterschappen, TBO s; Verzorgen publiciteit. Aanvullende projectpartners geworven, projectaanvraag geschreven en potentiele co-financiers geregeld. Financiering geregeld voor Euregio project. QuickScan Uitgevoerd en rapporteren bevindingen; Bereidheid bij instanties voor inzet burgernatuurwacht verkend voor pilotproject; Voorstel ontwikkeld met betrekking tot systeem van meldingen omgevingshandhaving en opvolging van meldingen; Mogelijkheden ontwikkeling handhavingsapp nagegaan; Mogelijke relatie met project Wildlifecrime nagegaan; Financieringsaanvraag uitgezet;

11 milieuorganisaties, burgers. Groene Autoriteit compensatie Nieuw samenwerkingsprogramma met SLG 100 uren overig (onzeker) Door centrale registratie en boekhouding komt er zicht op compensatie en vereveningsverplichtingen, plus realisatie daarvan in Gelderland; Compensatie en vereveningsverplichtingen worden optimaal ingezet ter versterking van GNN en GO, zoals in de Omgevingsvisie is vastgelegd. GNMF en SLG werken voortel uit voor compensatie en vereveningsboekhouding plus compensatiepoules en compensatiefonds; GNMF offreert voor registratie en boekhouding (eventueel i.s.m. Groenfonds) en SLG voor makelen. Actieplan Weidevogels Nieuw programma uren budgetsubsidie Gelderland behoeft een actieplan weidevogels vanwege onrustbarende achteruitgang aantallen; Actieplan heeft geleid tot een ombuiging, waardoor verdere neergang is gestopt en weidevogels ook in Gelderland weer perspectief hebben; Doelgroep: overheden, agrarische natuurorganisaties./coöperaties, terreinbeheerders, vogelbescherming, weidevogelbeschermers en faunabeheerders. Samen met LTO agenda opstellen voor 2016 Organisatie studiedag waar problemen én mogelijke oplossingen worden besproken; Samenstellen werkgroep Actieplan Weidevogels; Inhoudelijke bijdragen leveren aan actieplan; Zorgdragen voor politieke steun voor opzet, uitvoering en financiering; Redactie Actieplan Weidevogels; Publiciteitsverzorging bij presentatie. Natuur in de stad Voortzetting van project uren overig Bewustwording gerealiseerd bij het brede publiek en het bieden van handelingsperspectief ten aanzien van realiseren van meer natuur in en om de stad: voorbeelden bijen, vogels(gierzwaluwen), voedselbossen: Eigen doelstellingen verbonden met die van anderen: verslavingszorg, vluchtelingenzorg, projecten in het zuiden en bedrijven en burgers (als sponsors). Doelgroep: Instellingen, bedrijven en inwoners Arnhem en Nijmegen. Zes bedrijven in Arnhem en Nijmegen sponsoren samen tien bijenkasten, die worden verzorgd door cliënten van IrisZorg en reguliere imkers. Gemeente sponsort nuttig werk voor vluchtelingen in de vorm van bouwen vogelkasten (gierzwaluw); Promoten en creëren van voedselbossen en andere vormen van stadslandbouw/stedelijke natuur: Rol GNMF: Genereren van directe publiciteit voor bedrijven en algemene publiciteit voor het project via media en website. Voorstel van GNMF en SLG voor compensatie en vereveningsboekhouding plus compensatiepoules en compensatiefonds, wordt provinciaal beleid; Provincie geeft GNMF en SLG opdracht voor verdere uitrol. Projectopzet geformuleerd en deskundigen geconsulteerd, incl. eigen achterban; LTO en GNMF hebben Studiedag georganiseerd met alle betrokkenen en m.m.v. deskundigen; LTO en GNMF komen samen tot Actieplan Weidevogels welke is kortgesloten met betrokken actoren; Oproep tot aannemen motie in de Staten die zich uitspreekt tot etra inspanningen t.b.v. weidevogels; Financieringsaanvraag uitgezet; Tien bijenkasten in Arnhem en Nijmegen met succes verzorgd door cliënten van IrisZorg, gefinancierd door sponsors of donateurs. Bij IrisZorg worden minstens 3 medewerkers opgeleid tot imker voor werk vanaf najaar 2016; In minimaal één stad is een project ontwikkeld met vluchtelingen die in hobbywerkplaats nestkasten bouwen voor Gierzwaluwen; In samenspraak met collega Natuur en Milieufederaties en Both Ends, met succes project gestart over voedselbossen in Nederland en in het zuiden; Onderzoek gedaan naar andere vormen van stadsnatuur. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

12 2. Speerpunt Mooi Landschap Het (provinciaal) ruimtelijk beleid moet in de komende jaren een antwoord vinden op een aantal grote uitdagingen. Allereerst demografisch, zoals regionale krimp van de bevolking en een totale krimp van de beroepsbevolking. Zo zullen er tot 2030 naar verwachting tussen de en agrarische bedrijven in Nederland stoppen. Bij de stoppende boeren komen tot 2030 circa 24 miljoen m2 bedrijfsgebouwen en 8 miljoen m2 gebouwen met een woonfunctie beschikbaar. Wat betekent dit voor het platteland? Maar ook veranderingen in ons klimaat waardoor de temperatuur is steden verder stijgt en de hoeveelheid water die we te verwerken krijgen verder zal schommelen (overstromingen en perioden van droogte) zullen aanpassingen vereisen. Ten slotte kan ook de snelle ontwikkeling en digitalisering van de informatie grote gevolgen hebben. Nu al zie je dat jongeren digitale bereikbaarheid belangrijker vinden dan fysieke bereikbaarheid. Minder gebruik van de auto door jongeren in combinatie met krimp betekent bijvoorbeeld dat minder nadruk zou moeten komen te liggen op nieuw asfalt. Maar ondanks deze krimp zien we nog steeds dat het landschap verder verrommelt en dreigt te worden aangetast door wegen, bedrijventerreinen, kassen, windmolens, zonne-akkers, autosloperijen, zendmasten, motorcross terreinen en campings, maar bovenal door de monocultuur van de landbouw en de uitstoot en overlast van de veehouderij verwordt tot een ecologische woestijn, waardoor de leefbaarheid van het platteland verder vermindert. Tegelijkertijd is er momenteel minder maatschappelijk geld beschikbaar voor het landschap, en mogen we blij zijn als burgers of bedrijven bereid zijn mee te helpen het landschap te onderhouden en te verfraaien. Dit vereist een goede combinatie van aan de ene kant de klassieke ruimtelijke ordeningsplanologie met nadruk op de concentratie van rood en andere kant een meer op uitnodigingsplanologie gebaseerde ruimtelijke ordeningsbeleid. Hier ligt de grote uitdaging voor de nieuwe Omgevingsvisie van de Provincie. Ten aanzien van congestie op weginfra blijven we op het standpunt staan dat dit het beste kan worden opgelost door vermindering van de verplaatsingsdruk, door meer en beter OV en fietsvoorzieningenverbreding en vervolgens aanpassingen aan bestaande wegen. Nieuwe infra komt pas op de laatste plaats en dient zo min mogelijk overlast te bezorgen voor mens, milieu en natuur. De GNMF is van oordeel dat: In de nieuwe Omgevingsvisie de provincie zich niet alleen voor de provinciale belangen in de Natura2000-gebieden en de EHS moet inzetten, maar samen met gemeenten ook voor het herstel en behoud van het landschap zoals de Nationale Landschappen én de basiskwaliteit van de witte gebieden. In 2016 een provinciaal/gemeentelijk vereveningsbeleid van kracht moet zijn waarbij een percentage van de investeringen/economische ontwikkeling ten goede komt aan kwaliteitsverbetering van natuur en landschap. De provincie zo veel mogelijk kiest voor concentratie van de versteningsopgave in plaats van deze over het hele landelijk gebied uit te smeren; In 2020 of zoveel te eerder de verrommeling en doorsnijding van het landelijk gebied gestopt moet zijn en actief ingezet is op herstel van ruimtelijke kwaliteit; In 2020 Deltaprogramma niet alleen ons land veiliger maakt, maar ook ruimtelijke kwaliteit toevoegt; In 2020 of zoveel eerder de landbouw echt duurzaam produceert en boeren beloond worden indien ze hierin voorop lopen. In 2020 het weer aantrekkelijk is om in het landbouw-buitengebied te vertoeven en de Veldleeuwerik weer overal te horen is. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

13 Beoogde effecten en doelgroepen Activiteiten Resultaten Speerpunt Mooi Landschap Nacht van de Nacht Lopende samenwerkingscampagne uren budgetsubsidie; 25 uren overig; 1000,= activiteiten overig Breed publiek heeft kennis gemaakt met de schoonheid van de nacht; De Nacht van de Nacht draagt bij aan de bewustwording van het belang van duisternis; Doelgroep: burgers Samenwerking met de Natuur- en Milieufederaties, gericht op het coördineren van de Nacht van de Nacht in Gelderland; Ondersteuning van lokale groepen bij het organiseren van activiteiten tijdens de Nacht van de Nacht in samenspraak met IVN; GNMF wil net als bij voorgaande edities ook enkele eigen activiteiten organiseren; Publiciteit genereren voor de Nacht van de Nacht en de GNMF. Ruimte voor de rivier Structureel werk 150 uren budgetsubsidie Rivieren blijven een herkenbaar en waardevol landschap met belevingswaarde, gebruikswaarde en toekomstwaarde (ruimtelijke kwaliteit). Evenwicht gevonden tussen natuur, landschap en cultuurhistorie (LNC-waarden) enerzijds en veiligheid en economische benutting anderzijds bij de uitwerking van ruimte voor de rivieren, ook op de langere termijn. Doelgroep: provincie, waterschappen, gemeenten, bedrijven en actieve burgers. Deelname aan de spiegelgroep Waalweelde en de Klankbordgroep KRW Rijn-Oost. Op visie- en beleidsniveau blijven opkomen voor het belang van integraal denken, de rivieren ruimte geven, slim mee koppelen van LNC-waarden. Samen met onze achterban en partners actief inbrengen van kansen voor win-win -situaties bij projecten langs de rivieren (dijkversterking, retentie, rivierverruiming etc.). De 12de Nacht van de Nacht op 29 oktober 2016 geïnitieerd en gecoördineerd; meer dan 35 activiteiten en tenminste 2500 deelnemers bij goede weersomstandigheden in Gelderland; Naast belevingsactiviteiten is bij de helft van de activiteiten aandacht voor het terugdringen van onnodige verlichting; GNMF wordt door grote publiek herkend als de leidende kracht achter de Nacht van de nacht. Actief bijgedragen aan het tot uitvoering brengen van meekoppel -projecten waar lokaal energie in zit, zoals in de Huissense Waarden en de Rijnstrangen; Actief bijgedragen aan het voorkomen van onnodige ingrepen ten koste van de LNC-waarden, bijvoorbeeld door meer tijd te vragen om de uitvoering van projecten aan elkaar te koppelen; Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

14 Aanpak zwerfafval Waal + Achterhoek Lopend samenwerkingsproject met IVN 150 uren overig (onzeker) Samen met burgers, scholieren en maatschappelijke organisaties in veel Waalgemeenten zijn de uiterwaarden langs de Waal schoongemaakt; Ook aanvang gemaakt in de Achterhoekse gemeenten met schoonmaakacties; Brede campagne heeft bewustwording gecreëerd rondom vervuiling van de Waal, en de mogelijkheden om er te recreëren vergroot. Doelgroep: regio s (Waalweelde, Achterhoek), provincie, gemeenten, lokale verenigingen. Lokale burgers worden geworven om, al dan niet in verenigingsverband, het buitengebied te leren kennen en schoon te maken. Ook worden activiteiten georganiseerd, zoals struin- en fietstochten. Rol GNMF: Betrekken van achterban. Algemene communicatie van nieuwsbrieven, persberichten en website, zodat de diverse lokale activiteiten één geheel gaan vormen. Mobiliteit, logistiek, bedrijvigheid en vliegverkeer Structureel werk 150 uren budgetsubsidie Door aangepaste groeiscenario s is uitbreiding van het Gelderse (rijks)wegennet niet of nauwelijks meer nodig. Waar deze nog wel nodig zijn zetten we in op voorkomen van aantasting van natuur, landschap en leefbaarheid; Ontwikkeling (nieuwe) bedrijventerreinen is afgestemd op voorkomen van overaanbod. Overslaglocaties (weg/spoor en weg/water) realiseren met lokaal draagvlak en gericht op betere benutting van bestaande infra; Uitbreiding recreatief vliegverkeer gericht op per saldo vermindering van de overlast. Doelgroep: provincie, rijk en lokale groepen, bedrijfsleven. Inspraak bij enkele wegenprojecten, zoals OTB doortrekking A15; ondersteuning bieden aan kleinschalige regionale overslag weg-water en weg rail; Voorkomen overaanbod aan (regionale) bedrijventerreinen transport en logistiek; Integrale oplossing knoop 38, inclusief uitdragen ontwikkeling Landschapspark Danenberg door deelname werkgroep, strategisch overleg en inspraak; Bevorderen LNG-inzet in de binnenvaart. Overleg met betrokken partijen en inspraak ruimtelijke procedures; Inspraak en overleg luchthavenbesluit Teuge, Deelen en Malden. Omgevingswet Samenwerkingsproject met NMF s 70 uren overig (onzeker) NMF s zien in de praktijk hoe de nieuwe Omgevingswet kan functioneren en waar voetangels en klemmen zitten; NMF s informeert, adviseert en verbindt overheden bij de implementatie van de nieuwe omgevingswet In opdracht van ministerie opzetten van een RO loket om gemeenten, maar ook andere partijen te helpen met de implementatie; Opzetten van een communicatiecampagne ter ondersteuning van de implementatie. Eén centrale Waaljutdag en Schone Achterhoekdag als publicitaire start; In minimaal 6 Waalgemeenten en 3 Achterhoekse gemeenten schoonmaakacties georganiseerd; Schoonmaakacties met minstens 30 verenigingen; Een stuk eigenaarschap ontwikkelen en daarmee ambassadeurs creëren voor het landschap; Minstens 5 regionale recreatief-educatieve activiteiten gericht op de lokale situatie en beleving; Minstens 10 lokale publicitaire uitingen. Heldere standpunten en inspraakreacties geleverd, mede gedragen door (lokale) natuur- en milieuorganisaties voor genoemde projecten; In samenwerking met bedrijfsleven en overheid regionaal gebruik ROP (Valburg) gepromoot en overslag weg/water in het rivierengebied bevorderd; Gebruik duurzame brandstoffen zoals LNG in binnenvaart bevorderd; Door achterban en bewoners gedragen ontwerpbestemmingsplan Landschapspark Danenberg. Project bij ministerie geacquireerd; Gelders RO loket opgezet; Communicatiecampagne in Gelderland mee vormgegeven. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

15 Duurzame veehouderij Structureel werk 125 uren overig De moderne landbouw zorgt voor fijn stof, ammoniak, stank, nitraat en fosfaatuitspoeling naar (grond)water, bestrijdingsmiddelen enz. Deze bedreigen het leefmilieu en de natuur op het platteland. Vooral het grote aantal beesten op een klein oppervlakte zorgen voor overlast en natuurdegradatie. We streven naar een duurzame landbouw gericht op kwaliteit en een hoge toegevoegde waarde in plaats van bulkproductie; Doelgroep: provincie, gemeenten, LTO, burgers. Samen met de andere NMF s, N&M en Milieudefensie lobbyen richting landelijke en provinciale politici om de melkveehouderij grondgebonden te houden (krijgen) en de intensieve veehouderij bedrijven alleen te laten groeien binnen heldere (bovenwettelijke) criteria ten aanzien van milieu, dierenwelzijn, gezondheid en landschappelijke inpassing, waarbij het totaal aantal beesten eerder daalt i.p.v. stijgt. Tevens lobbyen voor een goede PAS. Bottom up verduurzamen landbouw Nieuw project in acquisitie uren overig (onzeker) Versterken, ondersteunen en faciliteren van kruisbestuiving van/tussen duurzame landbouw initiatieven waarbij de oplossingen en verbetering van bodemvruchtbaarheid, bodemgebondenheid versterking van biodiversiteit en versterking van de kernkwaliteiten van het landschap centraal staan; Oplossingen aandragen voor levensvatbare (stoppende) agrarische bedrijven door deze bijvoorbeeld te koppelen aan biologische starters; Doelgroep: agrariërs Samen met agrariërs, een particulier initiatief en ANV s een project vormgeven via POP-3 innovatie; Mogelijke opzet is het werken in werkgroepen (CoP s) zoals bodemvruchtbaarheid, biologische starters en lokale initiatieven; Organiseren van werkbijeenkomsten voor het inventariseren en uitwisselen van knelpunten, problemen, oplossingen en wensen met als resultaat opdrachten en onderzoeksvoorstellen. Op landelijk niveau argumenten aangedragen en uitgedragen waarom de melkveehouderij grondgebonden moet blijven; Op provinciaal niveau heldere bovenwettelijke criteria aangedragen waaraan de intensieve veehouderij bedrijven moeten voldoen om te mogen groeien; Met lobby en inspraak PAS beleid verbeterd; Indien nodig onze argumenten ondersteunen met een campagne. Aanvullende projectpartners geworven; Projectaanvraag geschreven en ingediend en potentiele co-financiers geregeld; Financiering geregeld voor POP3 project: Start gemaakt met het project eind Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

16 DE GNMF VOOR EEN DUURZAAM GELDERLAND 3. Speerpunt Duurzaam Klimaat en Energie Klimaatverandering vormt een van de grote uitdagingen die de wereld op dit moment heeft. Aangezien het proces al volop gaande is, moeten we maatregelen nemen om de veranderingen op te vangen. Voor milieuorganisaties blijft toch de grootste uitdaging om dit proces te keren. Het Energie- akkoord van de SER (d.d. september 2013) welke mede is ondertekend door de Natuur en Milieufederaties, is een compromis en een start. Het biedt handvatten voor provinciale en gemeentelijke klimaatambities. De gewonnen Klimaatzaak van Urgenda biedt etra druk om de snelheid nog wat op te voeren en de ambitie te verhogen. De Gelderse provinciale en gemeentelijke klimaatprogramma`s zijn voor een deel ambitieus, maar zijn tot nu toe echter niet in staat gebleken om het tempo dat vereist is om de doelstellingen te halen, in de praktijk te realiseren. Het percentage duurzame energie in Gelderland ligt op 3%, terwijl dit landelijk 4.5% bedraagt en de doelstelling voor % bedraagt. Bij gemeenten ontbreekt nog een adequate monitoring om de beleidsuitvoering goed te kunnen evalueren en beleid aan te scherpen. Een aantal Gelderse bedrijven hebben het benodigde urgentiegevoel (koplopers). Bij Gelderse (energieintensieve) bedrijven blijft het energiebesparingstempo echter (nog) achter (ca. 0.5% per jaar). De voorlopers kunnen wel een steun in de rug gebruiken. De GNMF is samen met het Klimaatverbond en Alliander initiatiefnemer van het Gelders Energieakkoord (GEA). Het GEA is een vertaling van het landelijk Energieakkoord naar Gelderland. Inmiddels hebben 130 Gelderse organisaties het GEA ondertekend. Aan tien tafels worden in het najaar van 2015 per thema Uitvoeringsplannen door bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld en overheden opgesteld. De GNMF voert samen met het Klimaatverbond het secretariaat. Tenslotte wil de GNMF ook een bijdrage leveren ten aanzien van adaptatie van klimaatverandering. De GNMF is van oordeel dat: In 2020 we samen met burgers en bedrijven een gezonde omgeving voor mens en natuur gerealiseerd hebben; In 2020 alle woningen minimaal B geïsoleerd moeten zijn en wekt iedere burger zijn eigen elektrische energie (al dan niet individueel of in collectief verband) op. In 2020 de bedrijfsvoering bij overheden in de provincie klimaatneutraal dient te zijn, dit vanwege het geven van het goede voorbeeld; In 2020 bedrijven alle mogelijke inspanningen hebben verricht om het energiegebruik naar beneden te krijgen o.a. via de verruimde reikwijdte van de wet Milieubeheer. In 2020 minimaal de SER energiedoelen gerealiseerd, daarbij dient het energiegebruik in de provincie met 1,5% per jaar gedaald te zijn en 14% van het Gelders energiegebruik duurzaam opgewekt te worden (de helft lokaal); In 2021 de provincie klaar moet zijn om de gevolgen van klimaatverandering door middel van o.a. natuurlijke buffers en klimaatbestendige steden op te vangen; Uiterlijk in 2050 of eerder de hele provincie klimaatneutraal moet zijn. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

17 Beoogde effecten en doelgroepen Activiteiten Resultaten Speerpunt Duurzaam Klimaat en Energie Windpower Nijmegen-Gelderland Lopend project uren budgetsubsidie en 600 uren overig Zorggedragen dat coöperatie Windpower Nijmegen 5 windmolens, aangevuld met een zonnepark van 11 ha, eploiteert langs de A15 met maimale betrokkenheid van burgers uit Nijmegen en omgeving; Bijgedragen aan verduurzaming van m.n. de A15- corridor en de opgave van de provincie voor minimaal 230,5 MW; Brede steun uit de bevolking voor windenergie mobiliseren en verzet verminderen, o.a. doordat betekenisvolle participatie en het benutten van de opbrengst in de regio regel is geworden; Doelgroep: burgers, lokale duurzame energiecoöperaties, gemeenten en windontwikkelaars/bedrijven langs m.n. de A15- corridor. Communicatief begeleiden van de bouw van het windpark; Zorgen dat het omgevingsfonds t.b.v. omwonenden wordt gerealiseerd Zorgdragen dat ook de 5 e windmolen wordt gerealiseerd en dat het zonnepark van1 ha met lokaal draagvlak kan worden gerealiseerd; Deelname aan de CoP en de thematafel Wind in het kader van GEA; Ontwikkelen van methoden om de her en der stagnerende ontwikkeling van windenergie vlot te trekken. Adviseren van gemeenten, ontwikkelaars en coöperaties met name op het gebied van participatie en draagvlak. Communicatie richten op uitdragen van Nijmeegs voorbeeldproject. Door middel van communicatie en omgevingsfonds zorggedragen voor blijvend maimaal draagvlak voor het Windpark Nijmegen-Betuwe; Innovatief concept gerealiseerd waarbij een 11 ha zonnepark in combinatie met het windpark wordt ontwikkeld en een deel van de energieopbrengst naar het warmtenet gaat; Zorggedragen voor draagvlak en participatie in dit concept; Ingesproken op bijeenkomsten over windprojecten en verschillende gemeenten, ontwikkelaars en coöperaties geadviseerd met name op het gebied van participatie en draagvlak; Succes van aanpak windpark maimaal uitgedragen; Na Windpark Nijmegen-Betuwe, dat in 2016 wordt gerealiseerd, in de uitvoering van tenminste één nieuw windproject gestapt. Energie Servicepunt Lopend project uren budgetsubsidie en 155 uren overig Gelderland heeft een goed functionerend provinciaal Servicepunt HIER opgewekt Gelderland, een steunpunt voor duurzame energie-initiatieven; Binnen CoP wordt problematiek van nieuwe lokaal duurzame energie initiatieven besproken; Bij bestuurders en politiek draagvlak gerealiseerd voor lokale duurzame energie initiatieven uitmondend in diverse vormen van ondersteuning; Doelgroep: burgers die samen zelf aan de slag willen met collectieve duurzame energie opwekking voor eigen gebruik en lokale en provinciale politiek. Inventarisatie, screening en ondersteuning van (nieuwe) duurzame energie-initiatieven in de eigen provincie (o.a. zonne-energieprojecten); Inventariseren van de ondersteuningsbehoefte bij bestaande en nieuwe duurzame energie-initiatieven; Trainingen geven voor lokale energie-initiatieven (bijv. vernieuwde Postcode-roos); Door gerichte lobby draagvlak realiseren bij de lokale en provinciale politiek; Bekendheid en publiciteit geven aan lokale duurzame energie-initiatieven. Lokale duurzame energie-initiatieven zijn versterkt door servicepunt; Eerstelijnsondersteuning geboden bij onder meer financiering en ledenwerving; Met deskundigen en goede voorbeelden initiatieven versterkt m.n. op gebied van Postcoderoos en SDE; Media-aandacht verworven voor lokale duurzame energie-initiatieven; Verdere voorstellen t.a.v. financiële regelingen voor collectieve opwekking van duurzame energie becommentarieerd door epert, zodat lokale initiatieven daarvan gebruik kunnen maken. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

18 Stook je rijk Vervolgproject 2016 met Woonbond 75 uren budgetsubsidie en 110 uren overig; ,= activiteiten overig Huurdersbelangenverenigingen vragen woningcorporaties om een ambitieuze uitvoering van het Convenant Energiebesparing Huursector, 28 juni Dit Convenant is integraal opgenomen in het Energieakkoord; Woningcorporaties geven ambitieus uitvoering aan het nieuwe convenant; Gemeenteraden en gemeentebesturen maken werk van de klimaat / energiebesparingskansen die het Convenant Energiebesparing Huursector biedt; Ambities zijn vastgelegd in prestatieafspraken tussen gemeente, corporaties en huurdersverenigingen; Doelgroep: huurdersverenigingen, woningcorporaties gemeentebesturen en gemeenteraadsleden. Samenwerkingsstrategieën met corporaties, huurdersverenigingen gemeenteraadsleden over voortgang van de convenantafspraken in Gelderland. In 2016 logt de focus op een Gelderse voorbeeldstad. Andere Gelderse steden worden geïnformeerd over dit voorbeeld; Met provincie mee nadenken over gericht stimuleringsbeleid ten aanzien van woningcorporaties, vereniging van eigenaren, commerciële huursector e.d. in kader van het nieuwe energie transitieprogramma/ Gelders Energieakkoord Het coördineren van het vervolg van landelijk project Stook je Rijk. Gelderse Voetafdruk Samenwerkingsprogramma 75 uren budgetsubsidie GNMF heeft in 2014 samen met de Gelderlander de VoetafdrukGelderland.nl gelanceerd. Dit is een enquête, waarmee iedere Gelderse burger zijn Voetafdruk kan bepalen; Door middel van concrete projecten willen we samen met overheden en bedrijven de Gelderse Voetafdruk naar beneden brengen; Doelgroep: overheden, bedrijven, Duurzame Energie Initiatieven, Huurdersverenigingen en burgers. Stimuleren dat zo veel mogelijk Gelderlanders de enquête invullen; Opzetten van projecten op het gebied van voedsel, afval, energie, vervoer en/of vakantie samen met provincie en/of gemeenten, bedrijven uit het GNMFnetwerk en/of lokale natuur- en milieugroepen. Gericht op gedragsverandering zodat de Voetafdruk wordt verkleind. Bedrijven, energie en milieu Structureel werk 250 uren budgetsubsidie In de milieuvergunningen van bedrijven zijn afdoende milieu- en gezondheidsbepalingen gerealiseerd; Bedrijven hebben energiebesparings-maatregelen met een terugverdientermijn van 5 jaar genomen en maken meer gebruik van duurzame energie; Doelgroep: bedrijven Inbreng leveren bij revisievergunningen e.d. bedrijven; naar aanleiding van klachten van burgers worden bedrijven en bevoegde gezagen benaderd om te handhaven dan wel vergunningen aan te scherpen; Indien gewenst publiciteit maken bij bedrijven waar veel klachten spelen; overheden adviseren over toepassing energiemaatregelen met maimaal 5 jaar terugverdientermijn in verruimde reikwijdte. Acquisitie financiering gerealiseerd (subsidie aanvraag reeds ingediend bij het ministerie van BZK); Huurdersbelangenverenigingen, zijn bewustgemaakt ( woonlasten worden lager ) en gestimuleerd om met het nieuwe convenant aan de slag te gaan richting eigen corporatie; Gemeenteraden en -besturen en corporaties zijn gestimuleerd om actief te werken aan ambitieuze energieafspraken met corporaties in lijn met het nieuwe Convenant. Corporaties geven de voortgang aan; Projectcoördinatie van het vervolgproject Stook je Rijk; Een landelijke slotbijeenkomst ter afsluiting van vervolgproject is succesvol georganiseerd. Samenwerkingsproject op de rails; 500 Gelderlanders hebben enquête ingevuld; In provincie Gelderland of tenminste twee gemeenten of bedrijven (bedrijfsvrienden) zijn projecten opgestart om de Voetafdruk van haar burgers/medewerkers te meten. Vijfmaal inbreng geleverd bij revisievergunningen dan wel aanscherping van vergunningen. Hierbij wordt proactief de dialoog met bedrijf en bevoegd gezag gezocht; Bij het leveren van inbreng wordt tevens gekeken naar het niveau van energie besparingsmaatregelen en opwekking van duurzame energie in de voorschriften en de mogelijkheden toepassing 5 jaar terugverdientermijn. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

19 Gelders Energie Akkoord en provinciaal beleid Lopend programma uren budgetsubsidie en 300 uren overig (onzeker) Een Gelders Energieakkoord die ambitieus uitvoering geeft aan het SER Energie akkoord in Gelderland en tegelijkertijd ook sturend is voor het provinciale energiebeleid (initiatiefnemer is de GNMF in samenspraak met Klimaatverbond en Alliander); Het provinciale programma Energietransitie is gericht op de verankering van de energietransitie in maatschappelijke sectoren en de uitrol van innovatieve projecten en energietechnieken en -maatregelen die zich hebben bewezen; Doelgroep: provincie, gemeenten, regio`s, waterschappen, bedrijfsleven onderwijsinstellingen. Het opstellen van een Gelderse vertaling van het landelijke Energieakkoord van de SER samen met partijen uit het veld zoals bedrijven, branche organisaties, burgerinitiatieven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen, gemeenten (regio s), waterschappen en de provincie; Het begeleiden van de uitvoering van het uitvoeringsplan via de 10 thematafels. Evaluaties van het provinciale beleid beoordelen en adviezen sturen aan het provinciale bestuur over de provinciale klimaatambities en de invulling van het klimaatprogramma ; Energiestrijd Nieuw project uren overig (onzeker) De tien pijlers van het akkoord zijn door zgn. thematafels met betrekking tot doelstellingen en uitvoeringsstrategie ingevuld; Gestart wordt met uitvoering van het Gelders Energie Akkoord; De GNMF voert samen met het Klimaatverbond en een medewerker van de provincie het secretariaat; Minimaal twee adviezen aan Provinciale Staten gegeven over voorstellen van GS met betrekking tot de uitvoering van het nieuwe Energie transitieprogramma Realiseren van structurele energiebesparing en gedragsverandering in zorggebouwen samen met het personeel en met ondersteuning van het management van de zorgorganisatie. Werven van zorginstellingen/gebouwen voor deelname aan het evenement Voorbereidingen: energieteam per zorghuis samenstellen en trainen en motiveren. De Energiestrijd is van tot Bekendmaking winnaar op Tenminste 2 zorginstellingen in Gelderland zijn geacquireerd. Energiebesparing bij zorginstellingen is etra onder aandacht gebracht. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /

20 SAMEN WERKEN AAN HET NETWERK 4. Speerpunt Participatie Achterban en Burgers In een tijd dat het niet meer vanzelfsprekend is dat milieuorganisaties worden gesteund door overheden is het des te belangrijker dat de GNMF over een breed draagvlak beschikt in de Gelderse samenleving. Dit is ook de reden dat de GNMF in 2014 een vereniging is geworden. Op dit moment is het aantal lokale en regionale natuur-, milieu- en bewonersgroepen (na opschoning!) dat bij de GNMF is aangesloten tot boven de honderd gegroeid. Dit komt o.a. door een grotere bekendheid van de GNMF op het lokale niveau en door het feit dat we deze groepen ook actief ondersteunen of samen met hen optrekken. We willen echter niet alleen deze groepen vertegenwoordigen maar onze achterban ook uitbreiden met Gelderse burgers die natuur en milieu belangrijk vinden. Dit willen we bereiken door het organiseren van campagnes, door meer op zoek te gaan naar de mening van betrokken burgers, door burgers te betrekken bij ons werk en hun geluid te laten doorklinken richting politiek en door onze ondersteuning te verbreden en verder te verbeteren. Daarnaast gaan we ons uitdrukkelijk meer richten op samenwerking met bedrijven, die in hun sector voorloper (willen) zijn op het gebied van natuur, milieu en duurzaamheid. Ambities van de GNMF: In 2016 is de ondersteuningsstructuur voor leden en lidorganisaties operationeel en zijn nieuwe werkwijzen ontwikkeld ten aanzien van ondersteuning burgers; In 2016 heeft de GNMF een stevige rol t.b.v. overleg met en ondersteuning van voorloperbedrijven; In 2017 is de federatiefunctie van de GNMF gewaarborgd en gefinancierd door middel van lidmaatschappen en donaties van in natuur en milieu geïnteresseerde burgers, aangesloten lokale groepen, voorloperbedrijven en overheden. Gelderse Natuur en Milieufederatie / Werkplan 2016 /