de vrijheid smaakt naar pijn

Transcriptie

1 1 de vrijheid smaakt naar pijn I Wat is vrijheid? Een gedicht zegt over vrijheid: de vrijheid is voor de mensen de vrijheid bestaat in taal de vrijheid is voor de mensen wij spreken elkaar toe Met vogels was niet te praten de maan is koud als een vis met vogels valt niet te praten maar mensen worden geroepen

2 2 elk aan zijn eigen naam maar mensen worden geroepen ter zake van ja en nee Vrijheid is geen eenvoudig woord. Dat lijkt het overigens wel: de laatste jaren klonk vaak als er harde woorden of scheldwoorden vielen: ik mag toch zeggen wat ik wil? Maar woorden doen wat: helen of breken bijvoorbeeld een ander. Je bent niet alleen op de wereld. Vrijheid kun je het beste zien vanuit het begrip daad. Vrijheid betekent dat wij dingen kunnen zeggen, doen, of laten. Vrijheid maakt dus daders van ons ten goede. Maar het feit dat ik dader ben en keuzes maak, betekent ook dat ik het slechte kan kiezen! Er is wel geprobeerd vanuit het geloof om die vrijheid in strikte regels te vatten, maar dat gaf en geeft spanning en vaak onvrijheid. Denk maar aan het dilemma waar onze kerkelijke voorouders in de oorlog mee worstelden: moet je de overheid niet gewoon gehoorzaam zijn? Mag je daar tegen opstaan? Afgelopen maanden bleek door historische uitpluizerij dat een zus van mijn grootmoeder,onder druk gezet door politieagenten, het adres had gegeven van haar uitgeweken zus en zwager, die joden hadden

3 3 verborgen. De zus en zwager werden opgepakt en op de trein gezet naar een van de concentratiekampen, en keerden niet meer terug. Die drie agenten, land- en stadsgenoten geloofde en vertrouwde ze, want ze waren lid van dezelfde kerkgemeenschap. zo schrijnend kan het zijn. Kortom: de vrijheid smaakt naar pijn. II Als we het evangelie lezen gaat het anders. Het gaat bij Jezus eerder om mensen dan om regels. Strenge regels over de sabbat vult Hij anders in: je mag een vrouw of een blinde genezen op sabbat, zijn discipelen mogen aren plukken. Jezus was een innerlijk vrij mens! Als er in het geloven sprake is van onze daden sprake is van kiezen, van vrijheid, van regels en schuld, dan vertrouwen we ons, net als hij, aan de liefde van God toe: op hoop van zegen. We kunnen nou eenmaal niet anders, ja: we zijn door de God van Abraham, Izaak en Jakob, de Vader van Jezus, God van mensen, geroepen om keuzes te maken. Ik probeer Christus, die in mij leeft, te dienen en te volgen. Dat is onze focus, onze diepste drijfveer. In het moderne denken dat uitgaat van de autonomie van het

4 4 ik past dat niet: het is afschuiven. Maar hier oefenen we ons in iets anders: hier vertrouwen we ons in onze keuzes toe aan de liefde van Christus. We geven onszelf aan hem uit handen. We accepteren dat we het niet allemaal zelf doen, maar dat God. aan ons leven meeschrijft. Dat is een oplossing, ja: een opluchting, in het dilemma van de vrijheid, van onze keuzes. Onze vrijheid, belijden we hier, staat in relatie tot Iemand die veel groter is dan wij zijn en waar onze woorden tekort voor schieten. III Op deze derde zondag van Pasen, van het vieren van de Opstanding door het lijden en de dood heen, spreekt de dichter over het gedenken van de bezetting en de bevrijding van ons land: Vrijheid is voor de mensen wat lucht voor de vogels is en vrijheid is voor de mensen wat water is voor een vis en vrijheid bestaat in woorden die brood geworden zijn stemmen die zijn gebroken en bloed dat is vergoten de vrijheid smaakt naar pijn. U hoort hier doorheen vast ook het verhaal van Jezus

5 5 Christus: woorden die brood geworden zijn, bloed dat is vergoten, ja inderdaad: die vrijheid die smaakt naar pijn. Dokter Lukas laat in wat we hoorden de Opgestane dat heel fysiek zien en spreken: zie mijn handen en voeten. Dat zegt: de Opgestane is de gekruisigde. Je kunt zijn wonden nog zien. Zijn liefde is tastbaar geworden, en God heeft er ja en amen op gezegd. God ontfermt zich over de mens die in zijn leven, en door zijn keuzes wonden heeft opgelopen, en die door lijden is getekend. Het leven heeft zijn sporen nagelaten, maar dat is nu in Gods liefde opgenomen. En dat stond tegenover wat de Grieken in die tijd zich voorstelden: dat de Opgestane louter een geest is. Lukas gaat dus verder: Er staat geschreven dat de Messias zal lijden en sterven maar dat hij op de derde dag zal opstaan uit de dood. Dit evangelie moet verteld, aangezegd worden, want alle volken moeten tot inkeer komen. Zij kunnen hun vrijheid niet aan! Maar er zal vergeving zijn, een nieuw begin, verandering. Een nieuwe wereld ligt aan hun voeten en daar kan en moet voor gekozen worden. De vrijheid smaakt naar pijn:

6 6 ook voor ons op onze eigen plek. We maken dagelijks onze keuzes, en stellen onze daden of we willen of we kunnen of niet. Ik kwam een citaat tegen van Augustinus over wat hij over vrijheid zegt: heb lief en doe wat je wilt. Voor hem gold de regel van de liefde, dat is volgens hem uiteindelijk de regel van de Bijbel. Pas de liefde schept ruimte voor de echte vrijheid, vrijheid die door de pijn heen groeit. Liefde dat is de vrucht en vreugde van geloof en hoop! bronnen: gedicht: Guillaume van der Graft in het blad Nationale Snipperdag (1954) vrijheid: ontleend aan gedachten van filosofe Renée van Riessen in het Nederlands dagblad ( )