Pijnbestrijding bij kanker. dr. M.F.M. Wagemans Anesthesioloog - Pijnspecialist Reinier de Graaf Groep, Delft
|
|
- Carla van de Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Pijnbestrijding bij kanker dr. M.F.M. Wagemans Anesthesioloog - Pijnspecialist Reinier de Graaf Groep, Delft
2 Casus mw T Een 56 jarige patiënte die u kent met een st. na mammacarcinoom, 2 jaar geleden behandeld met een operatie en chemotherapie, thans alleen tamoxifen.,
3 Anamnese Sinds een aantal weken is de pijn acuut begonnen tussen de schouderbladen en is niet meer weggegaan. Zij heeft met name s nachts pijn en platliggen gaat moeilijk. Door de vermoeidheid is haar langer bestaande rugpijn ook verergerd.
4
5 Diagnose - Ossaal gemetastaseerd mammacarcinoom Wervelmetastasen: thoracaal en lumbaal - Biopt: adenocarcinoom met positieve oestrogeenreceptor
6 Fase Is er in deze situatie iets te zeggen over de ziektegerichte of symptoom gerichte aanpak?
7
8 Behandeling - In welke fase zit patiënte? - Is bestraling of chemotherapie zinvol? - Analgetica? Zij ziet erg op tegen morfine - Starten met een zwak of sterkwerkend opioïd?
9 Slow release opioïden Morfine» Oxycodon Fentanyl» Buprenorfine Hydromorfon» Methadon
10 Opiofobie bij patiënt en hulpverleners verslaving = psychische afhankelijkheid ademhalingsproblemen en levensverkorting van kwaliteit van leven fysieke afhankelijkheid (kom er nooit meer vanaf)
11 Behandeling Radiotherapie: 5 x 5 Gy Medicatie: Aromataseremmer: anastrozol ipv tamoxifen Bisfosfonaat: APD infusen in dagbehandeling Oxycodon met gereguleerd afgifte: 2 dd 10 mg Diclofenac 50mg z.n. 4d1t
12 Analgetica Oxycodon met gereguleerd afgifte: 2 dd 10 mg Diclofenac 50mg z.n. 4d1t Wat vindt u van deze medicatie?
13 Diclofenac zo nodig? Er ontbreekt rescue medicatie en een laxans
14 Enkele maanden later lijkt zij goed gereageerd te hebben op de radiotherapie en hormoontherapie. Oxycodon 2 dd 20 mg. Nu heeft zij de laatste week toch een toename van pijn. Het gaat om pijnaanvallen die worden uitgelokt bij het naar het toilet gaan. De oxycodon is 2 dagen geleden opgehoogd naar 2 dd 40 mg. Dat doet ze liever nu niet nogmaals. Zolang ze rustig ligt gaat het namelijk wel goed. Wat wilt u weten?
15 Het gaat om een scherpe pijn in de onderrug die wordt uitgelokt door bewegen en naar het toilet gaan De pijn treedt zo n 3 maal per dag op en duurt per episode ongeveer een half uur tot driekwartier
16 Advies analgetica?
17 Welke doorbraak pijn medicamenten kent u?
18 Davies, Eur J Pain 2009
19
20 Doorbraakpijn types Subtype Kenmerken Voorbeeld Incident voorspelbaar Activiteit Botmetastasen, lopen, draaien, persen, wondverzorging Incident onvoorspelbaar Onwillekeurig beweging Ribmeta s, pleura, hoesten, slikken Spontaan Onverwacht Obstructie koliekpijn, neuropathie End of dose Einde dosisinterval Morfine, oxycodon na 8-12 uur Fentanyl op 3 e dag Pijn bij wakker worden
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31 Is het nog zinvol een corticosteroïd voor te schrijven? Zo ja, in welke dosering?
32 Corticosteroïden Kunnen pijnvermindering teweegbrengen; Oedeemvorming in de omgeving van tumoren neemt af Patiënt gaat zich er in het algemeen beter door voelen Direct pijnstillend effect door membraanstabiliserende werking. Dat voorkomt dat er neurotransmitters vrijkomen die pijn kunnen veroorzaken De dosering dexamethason kan variëren van 2 tot 30 mg/dag
33 Indicaties Botpijn, Neuropathische pijn door infiltratie of compressie van zenuwbanen Hoofdpijn door een verhoogde intracraniale druk, arthralgie Pijn door obstructie van holle organen (darmen, urethra) Pijn door uitzetting van organen (lever) Pijn door compressie van het ruggenmerg door metastasen Ter verlichting van andere symptomen, zoals anorexie, misselijkheid, vermoeidheid, neurologische uitval of algemene malaise
34 Bijwerkingen corticosteroïden Mond-candidiasis DM Agitatie Slapeloosheid Psychiatrische afwijkingen
35 Vervolg casus Patiënte heeft aanvankelijk een goede reactie. Zij gebruikt de ROO fentanyl 4 maal daags. De pijn is echter na een paar weken niet meer onder controle. Zij heeft de gehele dag opnieuw rug en schouderbladpijn. Patiënte gebruikt de ROO fentanyl nu 7 maal per dag. Advies?
36 Conclusie: Er is sprake van een achtergrondpijn die niet adequaat meer wordt behandeld Beleid: Oxycodon ophogen met %
37 Vervolg casus Weer vier weken verder heeft patiënte 3 dd 80 mg oxycodon en gebruikt zij 4 á 5 maal per dag fentanyl als ROO Zij klaagt nu over buikpijn - de oxycodon en de fentanyl hebben onvoldoende effect Wat is de volgende stap?
38 Diagnostiek: CT scan Opioïdwissel? Morfine-pomp?
39 Tolerantie Verminderen van het analgetisch effect Gaat geleidelijk Extra dosering nodig voor hetzelfde effect Tolerantie voor misselijkheid en ademhalingsdepressie Niet voor obstipatie Voortschrijding van de ziekte vs tolerantie kan onduidelijk zijn
40 Opioïd geïnduceerde hyperalgesie Toegenomen gevoeligheid voor pijnstimuli Verergering van de pijn bij dosisverhoging Dosisverhoging heeft slechts 1 dag effect De pijn wordt diffuser en breid zich buiten het oorspronkelijk pijngebied uit Kan voorkomen bij elke dosis opioïd, maar vooral bij fentanyl, morfine en hydromorfon, en bij achteruitgang van de nierfunctie
41 Hyperalgesie en Tolerantie
42 Tolerantie en hyperalgesie mechanismen Verminderd analgetisch effect Tolerantie: desensitatie van de opioïd receptor Opioïdgeïnduceerde hyperalgesie: centrale sensitisatie pijncentra Behandeling:?
43 Hyperalgesie en tolerantie Verminder de dosis of stop het huidig opioïd Switch het opioid naar een met minder kans op OIH fentanyl morfine methadon buprenorfine Start oraal of parenteraal ketamine (NMDA inhibitor) Voeg paracetamol/nsaid toe Initieer epidurale, intrathecale, regionale of locale anaesthesie (met locaal anaestheticum!) en verminder/stop systemische opioïden Zorg voor goede hydratie, indien klinisch relevant
44 Lichamelijke afhankelijkheid Ontwenningsverschijnselen bij abrupt staken: Toename pijn, onrust, slapeloosheid, diarree, zweten en hartkloppingen Lichamelijke afhankelijkheid is geen verslaving Verslaving is dwangmatig gebruik om niet medische redenen
45 Indicaties afbouwen / stoppen opioïden - Chirurgie, chemotherapie, radiotherapie - Locoregionale technieken - Coeliacusblokkade - Epidurale of spinale pijnstilling
46 Afbouwen opioïden - Twee methoden: - 1 e methode: voorkomen van ontwenningsverschijnselen, wekelijks 50% verminderen, evt gebruik methadon - 2 e methode: cold turkey methode = abrupt staken en gebruik van clonidine en benzodiazepine
47 Afbouwen opioïden
48 Casus dhr E. De heer E. is 73 jaar. Voorgeschiedenis: COPD, HT, DMII, artrose, AP klachten St na onderbeensamputatie (1981); St na PTCA (2008) Vanwege pijn, algemene malaise wordt hij in het ziekenhuis opgenomen. Er blijkt sprake te zijn van een gemetastaseerd prostaatcarcinoom naar de wervelkolom en bekken. Hij is moe, slaperig, duizelig, eetlust is redelijk, wel last van verstopping. Hij eet gezond met fruit (o.a. grapefruit) en groente. Hij heeft pijnen in de spieren en botten, voornamelijk met zitten en liggen.
49 Casus dhr E.
50 Welke medicatie is overbodig? Acetylcysteine: werkzaamheid is twijfelachtig Clopidogrel: PTCA > 3 jaar geleden Codeïne: geen meerwaarde, geeft sufheid obstipatie Pregabaline: te hoog gedoseerd? is het effectief? Oxazepam: anxiolyticum, er is geen indicatie Naproxen: te lage doses, heeft al fentanyl
51 Welke interacties kent u?
52 Welke interacties kent u? Verhoogde bloedingsneiging Carbasalaat, clopidogrel, naproxen Obstipatie Codeïne, fentanyl, pregabaline Sufheid Codeïne, fentanyl, pregabaline, oxazepam Spierpijnen Grapefruit en simvastatine Hyperkaliëmie Triamtereen, enalapril gecombineerd met naproxen
53
54 Welke medicatie kan worden gestopt / verlaagd
55 Welke medicatie kan worden gestopt of verlaagd? Acetylcysteine Clopidogrel Codeïne Naproxen Pregabaline Oxazepam uitsluipen Simvastatine
56 Welk middel moet worden toegevoegd? Laxans Paracetamol Verhogen of vervangen fentanyl?
57
58 Multimodale pijnbestrijding
59
60
61
62
63
64
65 Casus dhr N. Dhr N, 55 jaar 6 maanden geleden coloncarcinoom Progressie onder chemotherapie: lever en long metastasen
66 Anamnese Constante zeurende pijn in de borst met plotselinge stekende pijn uitstralend naar de rug Dysesthesie over de linker thoraxwand Allodynie in dermatomen Th 7 8
67
68
69 Aanpak Wat is de pijn diagnose? Plan van aanpak?
70 Neuropathische pijn Definitie Pijn als direct gevolg van een laesie of ziekte die het somatosensorisch systeem aantast = abnormale activatie van pijnbanen Nociceptieve pijn = normale activatie van pijnbanen
71 Pijn intensiteit Normale pijn Normale pijn respons Stimulus sterkte
72 Pijn intensiteit Pijn sensitisatie 10 Hyperalgesie 8 6 Trauma Normale pijn respons 4 Allodynie 2 0 Stimulus sterkte
73 Neuropathische Pijn Pijn die geïnitieerd of veroorzaakt wordt door primaire beschadiging of disfunctie van het zenuwstelsel 1 Gemengde Pijn Pijn met zowel neuropathische en nociceptieve componenten Nociceptieve Pijn Pijn veroorzaakt door weefselschade waargenomen door nociceptoren 2 Voorbeelden Perifeer Postherpetische neuralgie Trigeminusneuralgie Diabetische neuropathie Postoperatieve neuropathische pijn Fantoompijn Overige perifere zenuwbeschadigingen (compressie, tumorinfiltratie, oncologische behandelingen, ongeval) Centraal Pijn na CVA, dwarslaesie, MS Voorbeelden Pijnen met radiculopathie zoals lage rugpijn en nekpijn 1. International Association for the Study of Pain. IASP Pain Terminology. 2. Raja et al. in Wall PD, Melzack R (Eds). Textbook of pain. 4th Ed. 1999;11-57 Voorbeelden Pijn door ontsteking Pijn na fractuur Pijn door osteoartrose
74 Epidemiologie Neuropathisch pijn bij kanker komt voor bij 40% Meeste patiënten hebben zowel nociceptieve en neuropathische pijn de pijnintensiteit is hoger Caraceni and Portenoy Pain 1999 Grond et al Pain 1999
75 Meetinstrumenten LANSS NPQ DN4 Pain Detect ID Pain Symptomen Prikkend, tintelend * * * * * Elektrische schokken, schietend * * * * * Heet, branderig * * * * * Doof gevoel * * * * Pijn bij lichte aanraking * * * * Pijnlijk koude gevoel * * Lichamelijk onderzoek Pijn bij wrijven * * Hypesthesie bij aanraken * - Hypesthesie bij prikken * * 1. Bennet M. Pain 2007;127: Freynhagen R et al. Curr Med Res Opin 2006;22:
76 Score 4 = Neuropathische pijn
77 Snelle en eenvoudige diagnose
78 Snelle en eenvoudige diagnose
79 Neuropathisch pijn bij kanker Het verschil met niet oncologische neuropathie is NIET de pijn Wel: Algemene vermoeidheid en zwakte Pijn op meerdere plaatsen Lever en nierfunctiestoornissen Sneller bijwerkingen dan effect NNT mogelijk hoger NNH mogelijk lager
80 Medicatie prescripties bij patiënten die worden behandeld voor NeP (miljoenen) Vaak gebruikte medicatie voor neuropathische pijn
81 Medicatie prescripties bij patiënten die worden behandeld voor NeP (miljoenen) Vaak gebruikte medicatie voor neuropathische pijn 60 NSAIDs Niet-narcotische analgetica Anti-convulsiva Kalmerende middelen Lokale anesthetica Opioiden Anti-depressiva Andere klassen 0
82 Effect WHO ladder 593 patiënten met pijn bij kanker behandeld volgens de WHO ladder (opioïden +/- adjuvantia) NRS / VAS neuropathische pijn groep = nociceptieve pijn groep 96% had opioïden 53% had adjuvantia (significant meer dan nociceptieve groep) NRS / VAS daalde van 70 mm naar 28 mm Grond et al Pain 1999
83
84 NNT en evidence based WHO ladder morfine 2.5 oxycodon 2.6 Tricyclische antidepressiva amitriptyline group 2.0, NNH 3.7 Antiepileptica gabapentine NNT 3.5, NNH 2.5 of carbamazepine beter? (NNT 2.3, NNH 3.7)
85 Pragmatische aanpak 3. GABAPENTINE/PREGABALINE [voeg toe of vervang] 2. AMITRIPTYLINE [voeg toe] 1. WHO LADDER
86 Pragmatische aanpak 6. METHADON 5. INVASIEVE TECHNIEK 4. KETAMINE
87 Behandeling Wat kan u doen. WHO ladder is effectief bij de meeste patiënten Ieder opioïd is NIET beter dan een ander, wel verschillend Voeg adjuvantia toe Antidepressiva = amitriptyline, duloxetine Antiepileptica = gabapentine, pregabaline
88 Behandeling Wanneer palliatief team? Opioïd switch, methadon Ketamine Ondersteuning Opvang stress Ondersteuning naasten
89 Wanneer contact met pijnteam? Intercostaal blok Paravertebraal blok Intrathecale of epidurale catheter en pomp
90 Chordotomie?
91 Conclusies Neuropatische pijn bij kanker Komt veel voor Bijna altijd in combinatie met nociceptieve pijn Wordt veroorzaakt door tumor en de therapieën Houd rekening met lever en nierfunctiestoornissen Combineer opioïden met adjuvantia
92
Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014
Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Centrum voor pijngeneeskunde Locatie Eindhoven Pijn bij kanker kan ontstaan door ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn.
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Pijn bij kanker kan ontstaan door de ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn. In de beginfase van de ziekte heeft 30%
Nadere informatieDoorbraakpijn bij patiënten met kanker
Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist oncologie Jorgo Lambrou, anesthesioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts,
Nadere informatieTe verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen
Te verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen Doel Adequate pijnbestrijding Stappenplan bij pijnbestrijding (zie
Nadere informatie(DOORBRAAK)PIJN EN MEDICATIE
(DOORBRAAK)PIJN EN MEDICATIE Manon Boddaert, arts palliatieve geneeskunde Bardo Hospice en Spaarne Ziekenhuis Oktober 2012 Pijn, palliatie en techniek Haarlem INHOUD WORKSHOP Pijn in het algemeen Nociceptieve
Nadere informatieDoorbraakpijnbij kanker. Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog
Doorbraakpijnbij kanker Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog Symptomen bij kanker Pijn Vermoeidheid Obstipatie Dyspneu Misselijkheid Braken Delirium Depressie
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,
Nadere informatiePijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal. Manon Immerzeel
Pijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal Manon Immerzeel 1 Wat is pijn? "een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017
Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatieFarmacologische behandeling van doorbraakpijn bij kanker. Isala
Farmacologische behandeling van doorbraakpijn bij kanker Isala Dr. M.J.M.M. Giezeman, Anesthesioloog, Isala klinieken Zwolle 19 november 2014 Agenda Epidemiologie van doorbraakpijn Behandeling van doorbraakpijn
Nadere informatiePitfalls in Oncologische Pijnbehandeling
Pitfalls in Oncologische Pijnbehandeling R.L van Leersum Anesthesioloog / Pijnbehandelaar Bronovo Ziekenhuis Indeling Inleiding Doorbraakpijn Bijwerkingen Opioïden Hyperalgesie Multimodale Aanpak Farmacotherapie
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatiePijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatieOpioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH)
Opioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH) Meneer Peereboom 59 jaar slecht gedifferentieerd niet-kleincellig longcarcinoom. Lokale doorgroei in mediastinum. Geen metastasenl Radiotherapie,
Nadere informatiePijn bij kanker, behandeling met medicijnen
Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te
Nadere informatieEnkele vragen als opwarmer: II. Enkele vragen als opwarmer: I. Enkele vragen als opwarmer: IV. Enkele vragen als opwarmer: III
De richtlijn pijn bij patiënten met kanker. K.Vissers, K. Besse. R. van Dongen Academisch centrum voor pijn- en palliatieve geneeskunde. UMC St Radboud, Nijmegen Enkele vragen als opwarmer: I Acute pijn
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatie9 Pijnbestrijding. 9.1 Medicamenteus stappenschema
9 Pijnbestrijding Het meten van de pijn bij kinderen in de kliniek of op de poli dient onderdeel te zijn van de standaard zorg. Pijn wordt gemeten met een gestandardiseerde scoringslijst. 0-2 jaar comfort
Nadere informatieProtocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum:
Versie: Medisch Spectrum Twente 1.0 Soort Document Titel Status: Vastgesteld Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum: 06-02-2012 Pagina 1 van 5 Code:
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieRichtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering
Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Alexander de Graeff Internist-oncoloog, UMC Utrecht Hospice-arts. Academisch Hospice
Nadere informatieDit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1
Dit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1 Algemeen Afnemen pijnscore: De ernst van de pijn (pijnintensiteit) is een aspect van de pijn
Nadere informatieBehandeling van pijn bij patiënten met kanker
Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatieDoorbraakpijn bij kanker: de rol van de verpleegkundige!
Doorbraakpijn bij kanker: de rol van de verpleegkundige! Sylvia Verhage MANP Verpleegkundig specialist intensieve zorg: oncologie & palliatieve zorg Jeroen Bosch Ziekenhuis, 's-hertogenbosch Congres V&VN
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieOorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!
Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten
PIJNPROTOCOL VOOR VOLWASSENEN Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten Inleiding Het afnemen van een pijnanamnese en het bijhouden van pijnscores zijn voorwaarden voor een goede
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal
Nadere informatiePijn bij kanker. Elle van Dijk van Oort Pijnconsulent. Peter Baaijens Anesthesioloog - Pijnspecialist. maandag 7 november 2016
Pijn bij kanker Elle van Dijk van Oort Pijnconsulent Gerard Koen Physician Assistant Peter Baaijens Anesthesioloog - Pijnspecialist maandag 7 november 2016 De feiten 25 % nieuwe diagnose kanker 33% van
Nadere informatieMorfine begin van het einde? de fabels en feiten
Morfine begin van het einde? de fabels en feiten Minisymposium palliatieve zorg Bernhoven Marcella vd Steeg Gerard Koen Jacques Bosmans Opzet Casuïstiek Quiz vragen Theorie Roept u maar! 2 Pijn bij kanker
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige
Nadere informatiechronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar
chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;
Nadere informatieHet vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer
Het vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer DR. OLIVIER DE COSTER, PIJNCENTRUM AZDELTA Oorzaken pijn bij kanker Doorgroei Diagnostische procedures
Nadere informatieWorkshop 2 Pijn & Pijnbestrijding en de rol van de verpleegkundige Antoine Engelen, Paul Cornelissen & Sylvia Verhage
Workshop 2 Pijn & Pijnbestrijding en de rol van de verpleegkundige Antoine Engelen, Paul Cornelissen & Sylvia Verhage Kasteel Maurick 2-10-2012 Pijn bij kanker Pijn bij kanker + algemeen voorkomend symptoom
Nadere informatiePijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve
17 Pijn 17.1 Inleiding Pijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve pijn : Nociceptieve ofwel gewone pijn wil zeggen: pijn met tekenen van ontsteking (rubor, dolor, calor, tumor,
Nadere informatiePijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten. Peter Maes 15/03/2016
Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten Peter Maes 15/03/2016 Modules die aan bod komen Module 1: herkennen van de belangrijkste pijnsoorten Module 2: begrijpen van de objectieve en subjectieve
Nadere informatieJasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG
Jasper Kal Anesthesioloog-pijnspecialist Pijncentrum OLVG Pijncentrum OLVG AIOS Huisartsgeneeskunde Kengetallen pijncentrum OLVG Oost 1300 eerste polikliniek bezoeken 4000 herhaalbezoeken 100 intercollegiale
Nadere informatieCasusschetsen. Casusschets 1
Interline Pijnbehandeling Casusschetsen 29 mei 2001 Casusschets 1 Vrouw, 50 jaar Patiente is bekend met een gemetastaseerd mammaca met botmetastasen thoracale en lumbale werverkolom. Tot nu toe is de pijn
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieCASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd
Nadere informatieOncologie. Morfine: fabels en feiten
Oncologie Morfine: fabels en feiten 1 Wat is morfine? In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine wordt voorgeschreven om pijn te verlichten. Soms wordt morfine gebruikt bij benauwdheid. Morfine
Nadere informatieDe chronische pijnpatient en opiaten. Prof.dr. Frank Huygen Centrum voor pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam
De chronische pijnpatient en opiaten Prof.dr. Frank Huygen Centrum voor pijngeneeskunde Erasmusmc Rotterdam Disclosure Lid wetenschappelijke adviesraad St Jude (St Jude inc.) Lid Change Pain Programma
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatiePijn bij kanker. Anesthesie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Pijn bij kanker Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Behandeling van pijn bij kanker Inleiding Tegenwoordig is pijn bij kanker vaak goed te bestrijden. Als wordt vastgesteld waardoor de pijn wordt veroorzaakt,
Nadere informatieDe mogelijkheden van invasieve technieken in de palliatieve pijnbestrijding. Erich Ohlsen, anesthesioloog-pijnbehandelaar
De mogelijkheden van invasieve technieken in de palliatieve pijnbestrijding Erich Ohlsen, anesthesioloog-pijnbehandelaar TEAM Behandelingen zoals: Plexus coeliacusblokkade Plexus hypogastricusblokkade
Nadere informatieChronische pijn. Theo Meert 15/01/2011
Chronische pijn. Theo Meert 15/01/2011 Volgende onderwerpen kwamen aan bod: 1) wat is chronische pijn en wat zijn de gevolgen 2) waarnemen van pijn 3) hoe meet men pijn 4) behandeling 5) ontwikkelen van
Nadere informatieMorfine Feiten en fabels. Apotheek
00 Morfine Feiten en fabels Apotheek In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding
Nadere informatiePijnanamnese en pijnbestrijding
Pijnanamnese en pijnbestrijding dinsdag 1 december 2009 Paul Oyen Verpleegkundig consulent palliatieve zorg Regionaal consultatieteam PIJN (IASP 1979) Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele
Nadere informatieOorzaken van pijn Pijnmedicatie
Pijndagboek Tegenwoordig is pijn bij kanker vaak goed te bestrijden. Eenmaal vastgesteld wat de pijn veroorzaakt, is deze bijna altijd tot een draaglijk niveau terug te brengen. Niet alle patiënten met
Nadere informatieDr. Du Chau (Huisarts)
CASUS Chondrosarcoom Dr. Du Chau (Huisarts) Dr. Huysentruyt (Pijnarts) Niet-medische context Vrouw 21 jaar Gehuwd Medische voorgeschiedenis Sinds 2j intermittente last in de regio van het RECHTER SI-gewricht,
Nadere informatieINTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE
INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75
Nadere informatieIk krijg er buikpijn van
Ik krijg er buikpijn van Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome Duodagen 2018 Niels Heins & Annemarie Boer Jelmer Bergsma & Steven Buijk Vrouw 31 jaar VG/ sectio Pijn ROB, Stekend, hevig & kortdurend.
Nadere informatieHet behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN
Het behandelen van symptomen in de palliatieve fase DOORBRAAK PIJN Mw. A. O 68 jaar, gemetastaseerd mammaca., 4 e en 5 e rib re O NRS 3 8 O R/ PCM 3 x 1000 mg diclofenac 3 x 50 mg oxycodon SR 2 x 20 mg
Nadere informatieMETHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG
METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
1 PIJN in de palliatieve fase Bob Ekdom Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN) 21 nov 2013 Definitie van pijn Pijn is datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig
Nadere informatieBESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE
BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE MARIJ SCHIELKE, PALLIATIEF CONSULENT Marij Schielke, palliatief consulent 1 PRESENTATIE INLEIDING : - PALLIATIEVE ZORG - SYMPTOMEN - BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling
Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene
Nadere informatieHet gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatieAchtergronden bij casusschetsen
Interline Pijnbehandeling Achtergronden bij casusschetsen 29 mei 2001 Introductie: - Werkgroep zeer multidisciplinair, zie kop werkafspraak. - Leden die het Interline programma maakten: Paul Cost Budde,
Nadere informatieVan wondpijn tot neuropatische pijn; wat is van belang
Van wondpijn tot neuropatische pijn; wat is van belang D. van Loon * Pijn kan onderverdeeld worden in meerdere typen. Een grove verdeling is de verdeling in acute (nociceptieve) pijn en chronische (neurologische)
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatiePijn. F.J. van den Oever November 2017
Pijn F.J. van den Oever November 2017 Inhoud presentatie Wat is pijn? Fysiologie van pijn Pijnladder Pijnmedicatie Bijzonderheden bij opiaten Neuropathische pijn Casus Wat is pijn? Pijn is een waarschuwingssignaal
Nadere informatiePIJN in de PALLIATIEVE FASE. Wat is pijn? Definitie. Soorten pijn? Soorten pijn. Neuropathische pijn 10-10-2013
PIJN in de PALLIATIEVE FASE Wat is pijn? Dr. Gerrit Jan Veldhuis, internist-hematoloog Donderdag 10 oktober 2013 Definitie Soorten pijn? De definitie van pijn van de International Association for the Study
Nadere informatieMultidimensioneel protocol oncologische pijn Erasmus MC
Geldig tot december 2022 Auteurs:Neurologie: Renee de Bruijn, Joost Jongen Interne oncologie: Wendy Oldenmenger, Astrid van Oosten, Tilly Baan Anesthesiologie: Nicole Meijer Multidimensioneel protocol
Nadere informatiepijnbestrijding na uw opname
pijnbestrijding na uw opname NSAID s en opioïden Pijnbestrijding thuis U bent opgenomen in Medisch Centrum Alkmaar (MCA), maar u mag binnenkort naar huis. In deze folder vindt u algemene uitleg over de
Nadere informatieITDD intake. Algemeen Patientcode. Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en)
ITDD intake Patientcode Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Geslacht (1) man (2) vrouw Geboortedatum Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en) Naam revalidatiearts(en) ziekenhuis Naam revalidatiearts(en)
Nadere informatieChronische pijn en pijn bij kanker. Hedi Walravens Verpleegkundig specialist polikliniek Pijnbehandeling UMC Utrecht
Chronische pijn en pijn bij kanker Hedi Walravens Verpleegkundig specialist polikliniek Pijnbehandeling UMC Utrecht Chronische pijn, waarheid of mythe? Chronische pijn geneest door rust Echte pijn heeft
Nadere informatieINTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Nadere informatieMedische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Nadere informatieMorfine. Fabels en feiten
Morfine Fabels en feiten In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding Waar in deze
Nadere informatieWelkom bij Neuropathischepijn, pijn, een update.
Welkom bij Neuropathischepijn, pijn, een update. Hier gaat het om u. Henny Bom, huisarts Christine Pluymakers, anesthesioloog-pijnspecialist 12-13 april 2018 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf Disclosure
Nadere informatiePijn bij kanker telt extra zwaar
palliatie CCO Dingemans 24 mei 2013 4 palliatie CCO Dingemans 24 mei 2013 7 Palliatieve zorg: pijn Anne-Marie Dingemans Pijnmeting: Visual Analogue Scale (VAS) 100 80 Zech et al. 1995, n=2118 Caraceni
Nadere informatiePIJN BIJ OUDEREN. Prof dr Wouter WA Zuurmond. Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam
PIJN BIJ OUDEREN Prof dr Wouter WA Zuurmond Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam Frequentie van mensen met chronische pijn in de verschillende leeftijdsgroepen %
Nadere informatieDIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
Nadere informatieCasus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012
Casus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012 Dhr. Braakman, 21-10-1933 fictief Medische voorgeschiedenis: Jaren 90 pijn op de borst e.c.i. waarvoor starten Ascal. Geen cardiologische onderliggende ziekte
Nadere informatieDoorbraakpijn bij kanker
Doorbraakpijn bij kanker Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben ten gevolge van kanker. Ook voor familieleden of naasten kan het zinvol zijn de folder te lezen.
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN
TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden
Nadere informatie4e Post EAUN Meeting
4e Post EAUN Meeting Pijn bij en na uro-oncologische ingrepen & voortgezette behandeling Dick Visser Verpleegkundig Specialist Pijnbehandeling Antoni van Leeuwenhoek, Amsterdam. Pijnbehandeling Acute pijnbehandeling
Nadere informatieMonique Termeulen, M-ANP
11 e Post O.N.S. Meeting Monique Termeulen, M-ANP Waterlandziekenhuis, Purmerend Annelies Manenschijn, Isala, Zwolle Amersfoort, 21 mei 2014 Basis voor deze presentatie: Advanced Concepts in Pain management:
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieMorfine. Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken
Morfine Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken Inhoudsopgave Morfine en andere sterke pijnstillers... 3 De functie van pijn... 3 De behandeling van pijn... 3 De juiste
Nadere informatieValkuilen in de behandeling van neuropathische pijn bij patiënten met kanker
Klinische les Valkuilen in de behandeling van neuropathische pijn bij patiënten met kanker Annelies Schalkwijk, Constans A.H.H.V.M. Verhagen, Yvonne Engels, Yechiel A. Hekster en Kris C.P. Vissers Universitair
Nadere informatiePijn bij kanker: behandelingsmogelijkheden
Pijn bij kanker: behandelingsmogelijkheden 20 september 2018 Bianca Kramp, verpleegkundig specialist Pijncentrum en Palliatieve zorg (Potentiële) Belangenverstrengeling : Geen Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieDexamethason - corticosteroïden in de palliatieve zorg - M.M.P.M. Jansen, ziekenhuisapotheker klinisch farmacoloog Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis
Dexamethason - corticosteroïden in de palliatieve zorg - M.M.P.M. Jansen, ziekenhuisapotheker klinisch farmacoloog Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis Corticosteroïden Veel voorgeschreven in palliatieve fase
Nadere informatieSpine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen
Spine Unit 2.0 Management van lumboischialgie op spoedgevallen Dr. Pascal Vanelderen, MD, PhD Kritieke Diensten Multidisciplinair Pijn Centrum Ziekenhuis Oost-Limburg 600 500 Aantal spoedbezoeken 1023
Nadere informatieRapid Recovery. Anesthesiologische mogelijkheden. Xander Eijsbouts Xeijsbouts@fzr.nl Anesthesioloog Franciscus Ziekenhuis Roosendaal
Rapid Recovery Anesthesiologische mogelijkheden Original in the Royal College of Surgeons of England, London. 18th Century Surgery October 17, 1846: First public demonstration of the use of ether in anesthesia
Nadere informatieBehandeling van doorbraakpijn. Doorbraakpijn. Kenmerken doorbraakpijn 19-10-2011
Behandeling van doorbraakpijn Alexander de Graeff, internist-oncoloog, Universitair Medisch Centrum Utrecht Academisch Hospice Demeter, De Bilt Doorbraakpijn Plotseling optredende (vaak hevige) pijn die
Nadere informatiePijn bij kanker en de rol van de verpleegkundige /verpleegkundig specialist
Pijn bij kanker en de rol van de verpleegkundige /verpleegkundig specialist Sylvia Verhage MANP Verpleegkundig specialist intensieve zorg: oncologie & palliatieve zorg Jeroen Bosch Ziekenhuis, 's-hertogenbosch
Nadere informatieITDD revisie / vervanging pomp
ITDD revisie / vervanging pomp Algemeen Patientcode Vervanging/ Revisie ITDD Datum vervanging pomp ITDD / / dd / mm / yyyy Datum van de revisie ITDD / / dd / mm / yyyy AB profylaxe? (0) nee (1) ja Duur
Nadere informatieProstaatkanker en palliatieve pijnbestrijding,
Prostaatkanker en palliatieve pijnbestrijding, behandelen om de klachten te verminderen; niet genezend PIJN BESTRIJDING Patiënten bij wie de kanker niet meer beperkt is tot de prostaat, maar is uitgezaaid,
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatiePijn bij patiënten met een dwarslaesie
Pijn bij patiënten met een dwarslaesie Incidentie op IC en mechanisme 26 januari 2018 Quirine Habes Casus Patient, 30 Traumatische dwarslaesie C5-C6 met central cord lesion na trauma Spondylodese en miami
Nadere informatie