Protocol Leesproblemen & Dyslexie
|
|
- Renée van der Ven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Protocol Leesproblemen & Dyslexie Een opfrisbijeenkomst Groep SWV duin- & bollenstreek Uitgangspunten Algemeen voor alle PLD s Focus op zorgniveaus (p 8-10) Focus op handelen van de groepsleerkracht Doelgericht onderwijs Definitie van dyslexie Toeleiding naar diagnose Let op: richt zich alleen op zwakke lezers, er wordt niets aangegeven over sterke lezers! Jolanda Roelfsema, MA Education Taal-/dyslexiespecialist PO info@leerkracht.nu Werken met ondersteuningsniveaus In groep 5 en 6 leer je. PLD zorgniveau PLD arrangement SWV D&B ondersteuningsniveau I Basis 1. Algemene preventieve zorg in de groep II Intensief 2. Extra zorg in de groep III Specifiek/zeer intensief 3. Speciale zorg i.o.m. IB-er leerlingenzorg IV Zeer intensief + zorg 4. Schoolnabije zorg Vloeiend en vlot lezen Woordtechnieken: zie doelenlijst technisch lezen Begrip van verschillende tekstsoorten Leeswoordenschat opbouwen (hoogfrequente woorden direct kunnen lezen) Interesse en inzicht in het belang van lezen en schrijven maatschappelijk belang steeds sterker Uitbreiding van de spellingregels Interpunctie en spellingattitude 3 In groep 7 & 8 leer je. Vloeiendheid (fluency) Geen nieuwe woordtypen meer om accuraat te leren lezen Geen extreme toename van de snelheid Wat dan wel? Bij spelling nog wel nieuwe woordsoorten en werkwoordspelling leren. Toepassen van interpunctie en verdere ontwikkeling spellingattitude Samenhang: technisch lezen, begrijpend lezen, woordenschat, studerend lezen, leesmotivatie en leeshouding Vloeiend lezen = De vaardigheid om met begrip snel en accuraat én met expressie te lezen (van der Mortel, 2012) John: Components of Fluency Vloeiend stillezen (100 wpm) & Vloeiend hardop lezen! Deze informatie is niet opgenomen in het PLD, maar is daar een aanvulling op Verder lezen: Lezen zoals je praat (CPS / van der Mortel, 2012) 1
2 Fonologisch coherentiemodel Het leesproces volgens het FC-model Klank knopen Letterknopen Begripsknopen 1. Oog ziet woord 2. Letterknoop wordt geactiveerd 3. Hersenen zenden signalen naar foneemknoop en semantische knoop 4. Foneemknoop en semantische knoop zenden terug en naar elkaar 5. Er ontstaan loops 7 8 Dyslexie Dyslexie als multifactoriële stoornis Bij leerlingen met dyslexie is sprake van een ernstige lees/spellingachterstand die blijkt uit een onvolledige en/of moeizame automatisering van het lees/spellingproces, ondanks goed onderwijs Stoornis met Neurobiologische basis Automatiseringsproblemen Definities SDN en BLOMERT Invloed op algeheel functioneren van de leerling Toename problemen bij tijdsdruk of spanning RAN-problematiek Nieuwe wetenschappelijke inzichten in combinatie met behandelervaringen: Enkelvoudige dyslexie is meer uitzondering dan regel, ongeveer 50% van de dyslectische kinderen heeft een bijkomende stoornis (Paternotte & Oosterweche, 2015, gebaseerd op gegevens van de VNG) Dyslexie is een multifactoriële stoornis (meervoudig bepaalde ontwikkelingsstoornis) Niveaus en typen oorzaken van dyslexie (Morton & Frith, 1997) Multifactoriële oorzaken van dyslexie OMGEVINGSOORZAKEN VOEDING, SLAAP, ZUURSTOF KWALITEIT VAN INSTRUCTIE INTERNE OORZAKEN GENETISCH POTENTIEEL BREINSTRUCTUUR EN FUNCTIE COGNITIEVE PROCESSEN LEESSYSTEEM LEESACHTERSTAND BIOLOGISCH COGNITIEF GEDRAG Fonologisch tekort RAN-problematiek Verwerkingsproblemen Taalproblemen (TOS) Motorische problemen Aandachttekort problemen Er is sprake van een causale keten: Vb: problemen in het functioneren van het brein (biologisch) kan zorgen voor problemen met het verwerven van fonologisch bewustzijn (distaal cognitief) met als gevolg dat het verklanken bemoeilijkt wordt (prioximaal cognitief) waardoor uiteindelijk een lage score op een leestest wordt veroorzaakt (gedrag) 2
3 Multifactoriëel Poortwachtersfunctie van de school: Fonologisch tekort is oorzaak van dyslexie fonologisch tekort is risicofactor voor dyslexie Veel mogelijke ontwikkelingspaden door onderlinge interacties van factoren, waardoor overlap met andere stoornissen mogelijk is (Wijnen & de Bree, 2013), gedeelde risicofactoren Comorbiditeit: dyslexie en ESM / TOS = 50% Dyscalculie = 60% ADHD = 30 70% Profieldiagnose in plaats van de huidige classificatiediagnose? Criterium van hardnekkigheid: aantonen middels herhaalde toetsafname Criterium didactische resistentie aantonen middels handelingsplannen op zorgniveau 2 en 3 Minimaal 6 maanden Intensieve begeleiding op niveau 3 (3x20 minuten) Individueel afgestemd Planmatig en systematisch Opbouw dyslexiedossier!! (zie site SWV voor format Masterplan Dyslexie) Signaleren van lees-/spellingproblemen en onderbouwen vermoeden van dyslexie: Een leerling is meer dan een toets. Lees- en spellingvaardigheid kan afnemen Stappenplan p 82 en 90 2 hoofdmetingen + 2 tussenmetingen Sleutelvaardigheden (Letterkennis) Technisch lezen woorden + teksten (DMT, LTLT, AVI, EMT/Klepel, woordleestoets uit screeningsinstrument, technisch lezen cito ) Spelling Begrijpend lezen en luisteren Woordenschat Observeren: Algemene observatie Leesanalyse maken (Running Record) Specifieke orthopedagogische of orthodidactische ondersteuningsbehoeften in kaart brengen Motivatie Spellingobservatie Taalprofielen uit Cito 3.0 Volgens Braams: LICHTE VALT VAAK OP DE BASISSCHOOL NIET OP (COMPENSATIE.?) GEWONE IS MET HULP OP SCHOOL (pld) TE HELPEN DUS GEEN VERGOEDING ERNSTIGE KAN - BEHANDELING KRIJGEN VIA DE JEUGDWET 1% 3-5% 3,5% 0,5 1% MET ERNSTIGE COMORBIDITEIT HOORT THUIS OP SO EN KRIJGT AL ZORG. 3
4 Dyslexie in het onderwijs en in de jeugdzorg School Vermoeden van dyslexie omschrijven Aantonen hardnekkigheid en achterstand Leerlingendossier Poortwachter Diagnose dyslexie Remediëren, compenseren Zorg (gemeente): Diagnose ernstige enkelvoudige dyslexie Behandeling zeer ernstige enkelvoudige dyslexie In hoofdstuk 2 wordt beschreven. wat de kenmerken van effectief lees- en spellingonderwijs zijn hoe belangrijk een data-driven aanpak is om af te kunnen stemmen op onderwijsbehoeften dat je tijd voor lezen bewust moet inplannen (zie ook kwaliteitskaarten). hoe een stimulerende leesomgeving eruit ziet Lees dit zelf door Basisprincipes voortgezet lezen volgens Smits: Effectief leesonderwijs volgens Roelfsema 1. Leren lezen stopt nooit 2. Leesonderwijs = instructie + inoefening 3. Doorgaande lijn 4. Leesvaardigheid kan afnemen 5. Focus on fluency 6. Tijd voor lezen 7. Leerkracht doet ertoe! 8. Er moet wel iets te lezen zijn 9. Een stimulerende leesomgeving doet wonderen 10. Doelgericht leesonderwijs Omgaan met verschillen: Convergente of divergente differentiatie Effectieve ondersteuning: Taakgericht Expliciet Oefenen op letter-, woord- zins- en tekstniveau Schrijven van woorden Herhaling Systematisch Procesgerichte feedback Versterken van de autonomie Motivatie 4
5 Zorgniveau 2 - Leesvaardigheid Aanvullende interventies zorgniveau 2: Werken aan leesvaardigheid Probleem: Traag of fout lezen op woordniveau Traag lezen van teksten Niet vlot en vloeiend lezen op tekstniveau Focus: Automatisering van decodeervaardigheid en bevorderen van vloeiendheid Aanpak: Tempoverhoging met behoud van accuratesse Aandacht voor woordstructuur Herhaald lezen Hardop lezen en stillezen en duolezen Connectrijtjes Criterium gestuurd flitsen met grafiek (let op type kind!) Samen lezen Zingend lezen Computerprogramma s (leesladder, woordenhaai) Vloeiendheidsbevorderende technieken Technieken uit Billieart of Koning Zuidvallei nieuwe versie Compenserende ICT inzetten t.b.v. remediëring Inzet luisterboeken t.b.v. kilometers Klassikale aanpak Connect Vloeiendheid met Estaftette Zorgniveau 2 - Spellingvaardigheid Zorgniveau 3: Werken aan spellingvaardigheid Probleem: Spellingpatronen worden niet goed onthouden Spellingregels worden niet toegepast Dyslectici: geen andere fouten maar hardnekkiger Focus: Expliciete instructie t.a.v. klankstructuur en regelwoorden Systematische inprenting voor weetwoorden Spellingattitude! Aanpak: Expliciete instructie en extra instructie- en inoefentijd Koppeling van auditieve en visuele informatie (/bureeau/) Heel veel herhaling, ondersteuning en gelegenheid tot schrijven Visueel dictee / BLOON Methodische materialen Orthotheekmaterialen Zuidvallei, spelling in de lift, zelfstandig spellen, als spelling een kwelling wordt, schrijfpoort Aanleren van strategieën voor zelfcorrectie spellingkaart Connect vloeiend lezen Orientatie Voorlezen met interactie Simultaan lezen Woorden lezen en schrijven Duolezen Fluisterlezen Afsluiting Wilt u op de hoogte blijven? Ralfi 5 sessies met 1 tekst Goed klassikaal aan te bieden Schrijf u in voor de nieuwsbrief van Leerkracht.nu! via Bekijk het nascholingsaanbod via (studiedagen, korte cursus, workshops, lezingen e.d.) via Voor vragen of opmerkingen: Jolanda Roelfsema info@leerkracht.nu 5
Protocol Leesproblemen & Dyslexie
Protocol Leesproblemen & Dyslexie Een opfrisbijeenkomst Groep 3-4-5 SWV duin- & bollenstreek Uitgangspunten Algemeen voor alle PLD s Focus op zorgniveaus (p 8-10) Focus op handelen van de groepsleerkracht
Nadere informatieWerkbijeenkomst intern begeleiders
Werkbijeenkomst intern begeleiders Van het SWV Duin- en Bollenstreek 28 september 2015 Jolanda Roelfsema, MA Education Taal-/dyslexiespecialist PO www.leerkracht.nu info@leerkracht.nu Programma 19.30 20.15
Nadere informatieProtocol Leesproblemen & Dyslexie
Protocol Leesproblemen & Dyslexie Een opfrisbijeenkomst Groep 1 & 2 SWV duin- & bollenstreek Werken met ondersteuningsniveaus PLD zorgniveau PLD arrangement SWV D&B ondersteuningsniveau I Basis 1. Algemene
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en
Nadere informatietoetsen van Veilig Leren lezen en Estafette. groepen 1 2 LOVS Cito Taal voor Goed lees en spellingsonderwijs in de groepen 3 tot en met 8
onderwijs en zorgarrrangement op De Wilgen uitgevoerd door meetinstrumenten Zorgniveau 1 = basisarrangenment Zorgniveau 1 Leerkracht Methodegebonden Gestructureerde stimulering van beginnende geletterdheid
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en dyslexie
www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatieAanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen
ONL Leerlingdossier Aanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen naar ouders Aanmelden Wie? Ouders
Nadere informatieConnect in de groep? Achtergronden Connect Hoe moet dat in de groep? Anneke Smits Tom Braams
Connect in de groep? Achtergronden Connect Hoe moet dat in de groep? Drs. Sonja Hotho-Toppers, Seminarium voor Orthopedagogiek Drs. Herman Hotho, remedial teacher o.b.s. De Elsweiden Anneke Smits Tom Braams
Nadere informatie2014 Protocol dyslexie
Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie
Nadere informatieAchtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3:
Achtergrondinformatie en aanwijzingen voor interpretatie van de Wintersignalering PLD groep 3: In het Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 3, kortweg PLD 3, wordt in het hoofdstuk Signaleren een
Nadere informatieLeesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms
Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO Betsy Ooms Opzet Doel leesonderwijs (en spellingonderwijs) Doorgaande lijn Kenmerken goed leesonderwijs Extra aandacht voor monitoring, als belangrijk
Nadere informatieDyslexie in vogelvlucht. 6 februari 2015 Elise de Bree
Dyslexie in vogelvlucht 6 februari 2015 Elise de Bree 1 Doel van lezing: 2 Dyslexie Klinische en schoolpraktijk Wetenschappelijke inzichten in lees-spellingsproblemen Definitie van dyslexie Signalering
Nadere informatieAls het leren lezen niet zo soepel gaat
Als het leren lezen niet zo soepel gaat In de onderbouw leert een kind de eerste beginselen van het lezen. Wij letten bij het aanleren van de letters gelijk al op de signalen van leesproblemen. Het aanleren
Nadere informatieDyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013
Dyslexieprotocol Kardinaal de Jongschool 2013 Gebaseerd op Protocol Leesproblemen en Dyslexie 1 INHOUDSOPGAVE Stappenplan groep 1 t/m 8 blz.3 Toetskalender groep 1 t/m 8 blz. 5 Continuüm van de zorg blz.
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie Adelante audiologie & communicatie Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking
Nadere informatieTaak van de school. Vermoeden onderbouwen. Leerling ondersteunen & begeleiden. Verwijzen naar gezondheidszorg
Intervisie ONL, 10 februari 2012 Taak van de school Toetsen (en interventies) in het onderwijs Leerling ondersteunen en begeleiden Vermoeden van dyslexie onderbouwen Eventueel verwijzen naar de gezondheidszorg
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieEffectief aanvankelijk leesonderwijs
Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen
Nadere informatieDyslexie. Beatrijs Brand
Dyslexie Beatrijs Brand Hoe lezen wij? T s errassend oeveel ekst r emist an orden Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de lttres in een wrood saatn (c)
Nadere informatieWorkshop Dyslexie. Opbouw. Dyslexie- wat is dyslexie en hoe signaleer je het? Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Toeleiding naar vergoede zorg.
Workshop Dyslexie Nina Willemse nwillemse@hetabc.nl Opbouw Dyslexie- wat is dyslexie en hoe signaleer je het? Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Toeleiding naar vergoede zorg. Zorg op niveau 3; leestechnieken
Nadere informatieFormat Leerlingdossier Dyslexie
Format Leerlingdossier Dyslexie Aanmeldformulier in te vullen door de school voor dyslexieonderzoek Gelieve een complete uitdraai van het Leerlingvolgsysteem,de AVI-gegevens, eventuele entreetoetsen, het
Nadere informatieDyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei
Dyslexieprotocol o.b.s. Kiezel en Kei Inhoud Inleiding 1 Definitie dyslexie 2 Uitgangspunt 2 Misvattingen en dwalingen 3 Aanmelding 3 Signalering en toetskalender 4 Het lees- en spellingsonderwijs 5 Zorgniveau
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie
Leerlingdossier ONL Dyslexie Richtlijnen bij het invullen Met dit begeleidend schrijven willen wij het invullen van het leerlingdossier voor onderzoek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie
Nadere informatieStudieochtend Dyslexie
Studieochtend Dyslexie Hoe ziet de ochtend eruit? Welkomstwoord Introductie dyslexie (praktische opdracht) Beleidskader dyslexie Theoretisch kader Koppeling naar de praktijk (praktische opdracht) 10.35-10.45
Nadere informatieTOS en Dyslexie. De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld
TOS en Dyslexie De grenzen van mijn taal....zijn de grenzen van mijn wereld Inhoud: Wie zijn wij? Wat is een TOS? TOS en dyslexie, cormobiditeit TOS en dyslexie, dé aanpak Wie zijn wij? Auris: helpt mensen
Nadere informatie7. DYSLEXIE. Hoe voelt dyslexie aan?
7. DYSLEXIE Hoe voelt dyslexie aan? Testje voorlezen (klassikaal lezen is geen goed idee, tenzij het koorlezen is). Voor de persoon met dyslexie: genant, frustratie, gokken of raden, opgeven, niet begrijpen
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo. Juni 2012
Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo Bert de Vos Marga Kemper - b.devos@aps.nl - mkemper@cinop.nl Juni 2012 Vraag bij binnenkomst Wat zie je in de klas, waarbij je denkt: dit zou door dyslexie
Nadere informatieLeerlingdossier Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Leerlingdossier Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider Datum invullen Gegevens leerling Achternaam Voornaam (voluit) Geslacht M / V* Adres Postcode en plaats
Nadere informatieAdviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.
1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring
Nadere informatieVan onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling
Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Het onderwijs en de gezondheidszorg dragen samen de verantwoordelijkheid voor het voorkomen
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie
Leerlingdossier ONL Dyslexie Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / intern begeleider Voor wij een aanmelding in behandeling nemen, is het nodig dat ouders/verzorgers hun
Nadere informatieTOETSKALENDER VOOR GROEP 5
PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE TOETSKLENDER VOOR GROEP 5 PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE VOOR GROEP 5-8 TOETSKLENDER GROEP 5 Toetskalender Tussenmeting 1 ij alle leerlingen: geen toetsafname ij onvoldoende
Nadere informatieStappenplan Dyslexietraject
Stappenplan Dyslexietraject Een leerling komt in aanmerking voor dyslexie-onderzoek wanneer: Criterium van de achterstand: er sprake is van een significante achterstand op het gebied van lezen en/of spelling
Nadere informatieSamen naar woorden zoeken
Samen naar woorden zoeken Diagnostiek en behandeling van woordvindingsproblemen in de logopedische praktijk Lieke Cools Amsterdam, 7 november 2014 Symposium Stichting dysfatische ontwikkeling Praktijk
Nadere informatieConferentie OGW in het speciaal onderwijs. Workshop Werken met een datamuur voor voortgezet lezen. april 2012 Lucie Spreij en Yvonne de Jager
Conferentie OGW in het speciaal onderwijs Workshop Werken met een datamuur voor voortgezet lezen april 2012 Lucie Spreij en Yvonne de Jager Programma Do s of don ts lezen: wat is uw mening? Toetsgekte
Nadere informatieFormat Leerlingdossier Dyslexie
Format Leerlingdossier Dyslexie Aanmeldformulier in te vullen door de school voor dyslexieonderzoek Gelieve een complete uitdraai van het Leerlingvolgsysteem,de AVI-gegevens, eventuele entreetoetsen, het
Nadere informatieAanmeldingsformulier school Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider
Aanmeldingsformulier school Onderzoek en behandeling van ernstige dyslexie Bestemd voor school / interne begeleider Datum invullen Gegevens leerling Achternaam Voornaam (voluit) Geslacht M / V* Adres Postcode
Nadere informatieDyslexieprotocol. Versie: mei 2018
Dyslexieprotocol 1 Versie: mei 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz.3 2. Doel van het protocol blz.3 3. Wat is dyslexie? blz.3 4. Signaleringsmiddelen blz.4 5. Minimumdoelen voortgezet technisch lezen blz.5
Nadere informatieInterventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer
Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken
Nadere informatieZorgniveau 2 Zorgniveau 3
Leerlinggegevens: Naam: Groep: Namen betrokkenen/functie: Startdatum handelingsplan: Einddatum handelingsplan: Voorbeeld handelingsplan Beginsituatie Beschrijf hier de kern van het probleem a.d.h.v. toets-
Nadere informatieZorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften
Deel 4.1b lezen Zorg voor kinderen met specifieke instructie- of ondersteuningsbehoeften 1. Omschrijving van de zorg De kinderen behalen bij lezen herhaaldelijk niet het gewenste niveau of lijken een achterstand
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
Groep 1 en 2 Periode: Toetsen: Bij uitslag: Inzetten op: Materialen/ methode: Hele jaar kleutersignaleringslijst Kleuterplein Zorgen om leesmotivatie. november gr. 2 gr. 2 gr.2 gr.2 Geletterdheid (hierin
Nadere informatieBestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0
Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0 Situatieschets PDDB: vergoeding van behandeling enkelvoudige dyslexie Enkelvoudig: bij het kind
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie mbo
Studiesucces met dyslexie mbo Karin Lukassen, APS Marga Kemper, Cinop Oktober 2012 Wat is dyslexie? Wat is dyslexie? Definitie en kenmerken Vaardigheidsniveau Criterium van de didactische resistentie Criterium
Nadere informatieInhoudsopgave: Bijlagen: 1. Signalen c.q. kenmerken van dyslexie 2. Format dyslexiekaart
Dyslexiebeleid Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Definitie van dyslexie 3. De procedure binnen onze school met betrekking tot zorg t.a.v. de leesontwikkeling. 4. Overdracht aan Voortgezet Onderwijs Bijlagen:
Nadere informatiePassend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014
Passend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014 Annemarie Vink avink@hetabc.nl Dianne Roerdink droerdink@hetabc.nl Technisch lezen 8-10-2014 www.hetabc.nl 2 Programma
Nadere informatieEEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy
EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel
Nadere informatieDyslexie protocol de Werkschuit
Dyslexie protocol de Werkschuit Doel van het protocol Het protocol beoogt dat leerlingen in de groepen 1 t/m 8 de basisprincipes en basisvaardigheden van lezen en spellen onder de knie krijgen. Dat wil
Nadere informatieDyslexieprotocol 2013
Dyslexieprotocol 2013 Waar hebben we het over? Officieel hebben we het bij dyslexie over "Een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatieLeidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0
Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Femke
Nadere informatieAanvankelijk technisch lezen. Effectief aanvankelijk lezen in groep 3
Aanvankelijk technisch lezen Effectief aanvankelijk lezen in groep 3 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl.
Nadere informatieDyslexieprotocol De Wegwijzer
Dyslexieprotocol De Wegwijzer 2010 1 Inhoud A. Wat is dyslexie? B. Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? C. Hoe spreken we over dyslexie met de ouders? D. Strategie voor de begeleiding van
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en Dyslexie
Protocol Leesproblemen en Dyslexie Inleiding In dit protocol is vastgelegd hoe op onze school goed leesonderwijs wordt gerealiseerd. Hoe leerlingen in hun leesontwikkeling worden gevolgd en hoe en met
Nadere informatieAanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl
Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Doel Aan de slag met je eigen leespraktijk didactiek informatie leerlijnen
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Opbouw workshop Stukje
Nadere informatieHet ABC van de leerstoornissen
Het ABC van de leerstoornissen 23 oktober 2012 K.A. Redingenhof Leuven Nadia Gielen Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek PraxisP Inhoud Leerstoornissen, dyslexie, dyscalculie een beknopt overzicht
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn WWW.CPS.NL Contactgegevens Aafke Bouwman A.bouwman@cps.nl 0655824098 Doelen Deelnemers nemen
Nadere informatieMinor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4
Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4 Programma Vragen over theorie Tot nu toe Complexiteit van lezen: tussendoelen deelvaardigheden Minor Dyslexie 1-4 2 Vragen over theorie
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Augustus 2014
Beleidsstuk dyslexie Augustus 2014 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 4
Nadere informatieLeesproblemen en dyslexie
Leesproblemen en dyslexie Bijeenkomsten Bijeenkomst 1- dyslexie- wat is dyslexie en hoe signaleer je het? Bijeenkomst 2- groep 1-2 : signaleren en begeleiden van potentiele zwakke lezers Bijeenkomst 3:
Nadere informatieJong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers
Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende
Nadere informatieLeesproblemen en dyslexie 3
Leesproblemen en dyslexie 3 Mariette Sibbing msibbing@hetabc.nl Nina Willemse ninawillemse@hetabc.nl Agenda 27-1-2016 Overgang onderbouw-middenbouw Continuüm van zorg signaleren van kinderen met leesproblemen
Nadere informatieLEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL
LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen
Nadere informatiekwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.
kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED)
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) Inleiding: Vanaf januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking tot ernstige enkelvoudige
Nadere informatieLeerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie dekroon,diagnostiek enbehandelcentrum Koningin Wilhelminalaan 9 7415 KPDeventer Tel:06-81285377 info@centrumdekroon.nl Leerlingdossier Vergoedingsregeling Dyslexie
Nadere informatieHet Kampus protocol leesproblemen en dyslexie
BS KAMPUS DE GILDEKAMP 6016 6545 LX Nijmegen Het Kampus protocol leesproblemen en dyslexie Om houvast te hebben bij het onderkennen en aanpakken van leesproblemen en dyslexie hebben wij als school een
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker
PROTOCOL DYSLEXIE De Golfbreker Protocol Leesproblemen en Dyslexie Het Protocol Leesproblemen en Dyslexie is bedoeld om leerkrachten in het primair onderwijs een houvast te geven bij vroegtijdig onderkennen
Nadere informatieDyslexie bij nieuwkomers
Dyslexie bij nieuwkomers LOWAN dinsdag 10 en woensdag 11 april 2018 Voorstelrondje Voorstellen workshopleider Wie is leerkracht, IB, RT, andere functie? Hoeveel jaar ervaring met meertaligheid? Hoe vaak
Nadere informatiePlanmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer
Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen
Nadere informatieDYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018
DYSLEXIEPROTOCOL Sneek, januari 2018 1- Wat is dyslexie 2- Signalen 3- Planmatig handelen 4- Handelingsplan 5- Remediëring. compensatie en dispensatie 6- Didactische principes/ aandachtspunten 1.Wat is
Nadere informatieKRACHTIG LEESONDERWIJS. Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is
KRACHTIG LEESONDERWIJS Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is Handelingsgericht werken: - Omgaan met specifieke onderwijsbehoeften - Transactioneel referentiekader (wisselwerking)
Nadere informatieAfspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave:
11-12-2007 Inhoudsopgave: 1. Dyslexie...3 1.1 Wat is het dyslexieprotocol?...3 1.2 Doel van het Protocol Dyslexie....3 1.3 Inhoud van het protocol...3 2. Preventie en interventiehandelingen...4 2.1 Groep
Nadere informatieTOETSKALENDER VOOR GROEP 6
PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE TOETSKLENDER VOOR GROEP 6 PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE VOOR GROEP 5-8 TOETSKLENDER GROEP 6 Toetskalender Tussenmeting 1 Vaardigheid Toets ron Streefdoel ij alle leerlingen:
Nadere informatieProtocol zwakke lezers en spellers
Mei 2016 Protocol zwakke lezers en spellers Bianca Bos en Marry Grasman Inhoudsopgave Inleiding... 2 Hoofdstuk 1: Doel van het protocol... 3 1.1. Vroegtijdige onderkenning en aanpak van leesproblemen...
Nadere informatieDyslexieprotocol Benedictusschool
Dyslexieprotocol Benedictusschool Protocol dyslexie Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Onderkenning van lees- en spellingproblemen 3. Diagnose bij lees- en spellingproblemen 4. Begeleiding van leerlingen met
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS DYSLEXIEMONITOR INHOUDSOPGAVE Zorgniveau 1: Goed lees- en spellingonderwijs Stap 1: Leestijd blz. 3 Kwaliteit instructiegedrag blz. 3 Klassenmanagement blz. 4 Stap 2: Juist
Nadere informatieHet IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen
Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller
Nadere informatieNascholingsaanbod 2015/ Jolanda Roelfsema (MA)
Nascholingsaanbod 2015/2016 Jolanda Roelfsema (MA) www.dyslexie-specialist.nl Ee NASCHOLINGSAANBOD 2015/2016 Welkom bij Dyslexie in het onderwijs In deze brochure leest u meer over het nascholingsaanbod
Nadere informatieDyslexieprotocol Bibit mei 2013
Inhoudsopgave 1. Uitgangspunt 2. Het lees- en spellingonderwijs 3. Signalering 4. Diagnose 5. Hoe gaan we om met dyslectische kinderen? De aanpak. 6. Tips voor ouders en kinderen Uitgangspunt Als we het
Nadere informatieDyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch
Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag. 2 2.1 Definitie dyslexie pag. 3 2.2 Kenmerken van dyslexie pag. 3 2.2.1 Problemen bij lezen pag. 3 2.2.2 Problemen bij spellen pag.
Nadere informatieTOETSKALENDER VOOR GROEP 7
PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE TOETSKLENDER VOOR GROEP 7 PROTOCOL LEESPROLEMEN EN DYSLEXIE VOOR GROEP 5-8 TOETSKLENDER GROEP 7 Toetskalender Tussenmeting 1 ij alle leerlingen: geen toetsafname ij leerlingen
Nadere informatieVeelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal
Veelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal Inhoud Basisondersteuning: waarvoor zijn scholen verantwoordelijk, op het gebied van lees- en/of spellingsproblemen?...
Nadere informatieCBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14
CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 Doel: Doel van ons dyslexieprotocol is een zo goed mogelijke begeleiding van leerlingen met (dreigende) leesproblemen.
Nadere informatieLeerlingdossier Dyslexie VERSIE 3.0
Leerlingdossier Dyslexie VERSIE 3.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Chris Struiksma, NKD Boukje Toering, NKD Jolanda Roelfsema, NKD Marijke van Grafhorst,
Nadere informatieDyslexieprotocol. Wat is dyslexie? Het belang van vroegtijdige signalering
Dyslexieprotocol Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.
Nadere informatieLees- en dyslexiebeleid
Lees- en dyslexiebeleid Koningin Julianaschool Barneveld 2016-2017 2015-2016 Inhoudsopgave Inleiding 1 1. Signaleren leesproblemen en dyslexie 1.1 Vroegtijdig onderkennen 2 2 1.2 Beginnende geletterdheid
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart
Protocol leesproblemen en dyslexie OBS Bos en Vaart Protocol Leesproblemen en Dyslexie Groep 1/2 Einde groep 1 Gedurende het Gedurende het Midden groep 2 Einde groep 2 Einde groep 2 Cito taal afnemen en
Nadere informatiebijlage 10 of ZLKLS auditieve woorden met de aangeboden bijlage 9 of ZLKLS auditieve synthese Toets met 20 klankzuivere
29 Protocol klas 1 Toetsing/ signalering 1 Overdracht LVS Kleuters 2 Hoofdmeting 1 (Herfstsignalering, alle leerlingen) Letterkennis: Lezen en herkennen van aangeboden letters, lange klanken, korte klanken,
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieBeleidsplan. Leesproblemen en Dyslexie. Obs De Klim, Utrecht. Loes Brons, juni 2015. Eindredactie Dieuwke van Kraaij
Beleidsplan Leesproblemen en Dyslexie Obs De Klim, Utrecht Loes Brons, juni 2015 Eindredactie Dieuwke van Kraaij 1 Inhoudsopgave Inleiding Hoofdstuk 1: Goed lees- en spellingonderwijs 1.1 Het continuüm
Nadere informatiePROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding
PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG 1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van lees-
Nadere informatieLeesonderwijs in SBO
Onderwerpen: Leesonderwijs in SBO Protocol in SBO Opbrengstgericht werken aan lezen Extra begeleiding en interventie Compenserende hulpmiddelen Onderzoek en lopende vragen Expertisecentrum Nederlands:
Nadere informatieDyslexieteam Regio de Meierij
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) Dyslexieteam SWV de Meierij, mei 2016. Inleiding. Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie - Richtlijnen bij het invullen
Leerlingdossier ONL Dyslexie - Richtlijnen bij het invullen Met dit begeleidend schrijven willen wij het invullen van het leerlingdossier voor onderzoek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie
Nadere informatie2012/2014. Beleid diagnostiek dyslexie. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs. Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek
Beleid diagnostiek dyslexie 2012/2014 Beleidsdocument ten aanzien van dyslexieonderzoek binnen de samenwerkingsverbanden Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg en de Duin- & Bollenstreek. Het beleid geldt tot de
Nadere informatieAutomatisering van het lezen op woordniveau
Protocol Leesproblemen en Dyslexie toetskalender voor groep 3 expertisecentrum nederlands 3 algemene toelichting Momenteel werkt het Expertisecentrum Nederlands aan een herziening van de Protocollen Leesproblemen
Nadere informatieMOMENTEN IN DE TIJD WAT MOET ER GEBEUREN? HOE PAKKEN WE HET AAN?
Protocol Leesproblemen en dyslexie, groep 7-8 Groep 7 Aandachtspunten: Vlot en vloeiend kunnen lezen Onderhouden en verbeteren technische leesvaardigheid Enkele leesstrategieën Tekstkennis bijbrengen Aandacht
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Oktober 2016
Beleidsstuk dyslexie Oktober 2016 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 3
Nadere informatie