Ondersteuningsaanbod secundair onderwijs en deeltijds kunstonderwijs Bijlage bij Begeleidingsplan

Transcriptie

1 Ondersteuningsaanbod secundair onderwijs en deeltijds kunstonderwijs Bijlage bij Begeleidingsplan Pedagogische begeleidingsdienst Huis van het GO! Willebroekkaai Brussel

2 Inleiding Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. De structuur van begeleiding 4 3. Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Speerpunten Kwaliteitsvolle schoolontwikkeling Kwaliteitsvol talenbeleid Kwaliteitsvolle leerbegeleiding Begeleiding na doorlichting Professionaliseringsaanbod Aanvangsbegeleiding Dbso Diversiteit Dko HBO5 Verpleegkunde Leerplanimplementatie Aardrijkskunde Economie Geschiedenis Humane wetenschappen Latijn/Grieks Moderne talen PAV POMOLO Techniek Toerisme TV- en PV harde en zachte sector Wiskunde Wetenschappen Methodeonderwijs Onthaalonderwijs anderstalige nieuwkomers VOET 106 Pedagogische begeleidingsdienst 2

3 Inleiding 1. Inleiding Het begeleidingsplan van de pedagogische begeleidingsdienst van het GO! (PBD-GO!) bestaat uit een algemeen deel en een deel met concretiseringen per schooljaar en per onderwijsniveau. Het algemeen deel Het algemeen deel geldt voor drie schooljaren, van september 2012 tot en met augustus Het bevat de missie en de visie van de begeleidingsdienst. Vertrekkend vanuit die visie en het decreet op kwaliteit van onderwijs definiëren we onze kerntaken. Naast die kerntaken, die het grootste deel van onze reguliere werking bepalen, werken de pedagogisch adviseurs/begeleiders intensief mee aan de strategische projecten van het GO!. Het algemeen deel beschrijft de klemtonen die de begeleidingsdienst in deze drie jaren wil leggen. De concretiseringen per schooljaar en per onderwijsniveau Dit deel bevat de concretisering voor het secundair onderwijs - inclusief methodeonderwijs - voor het schooljaar De pedagogische begeleidingsdienst hervormde in het schooljaar de structuur van zijn organisatie (zie verder). De pedagogische begeleidingsdienst en GO! nascholing werken nauw samen en hebben een complementair en gezamenlijk aanbod. Bij het aanbod van de PBD-GO! wordt melding gemaakt van het aanbod van GO! nascholing dat nauw aansluit bij het aanbod van de Pedagogische begeleidingsdienst. Voor een volledig overzicht van het aanbod van GO! nascholing verwijzen wij naar We hebben gekozen voor een opdeling van ons aanbod in enerzijds een ondersteuningsaanbod op het niveau van de clusters en anderzijds een professionaliseringsaanbod op het niveau boven de clusters. Het aanbod voor de gekozen speerpunten bevindt zich op clusterniveau. Met speerpunten bedoelen we het aanbod voor de onderwerpen die we tijdens het schooljaar speciaal in de focus willen zetten. De speerpunten voor dit schooljaar blijven: kwaliteitsvolle schoolontwikkeling; kwaliteitsvolle leerbegeleiding; kwaliteitsvol talenbeleid. Pedagogische begeleidingsdienst 3

4 De structuur van begeleiding 2. De structuur van begeleiding Samenstelling van het begeleidingsteam Het begeleidingsteam bestaat uit: vakbegeleiders; systeembegeleiders; één begeleider methodeonderwijs. De vakbegeleiders, systeembegeleiders en de begeleider methodeonderwijs beschikken over specifieke competenties die zij kunnen inzetten in specifieke ondersteuningssituaties. De vakbegeleiders en systeembegeleiders nemen ook de rol op van regiobegeleider. Als regiobegeleider ondersteunen ze de school om haar beleidvoerend vermogen te optimaliseren met effect op de teamleden en op het leren van de leerlingen. Alle begeleiders beschikken over een afgesproken sokkel van begeleidingscompetenties die hen in staat stelt de meeste vragen rond schoolontwikkeling en onderwijskwaliteit op te nemen. Structuur van de begeleiding Het begeleidingsteam secundair onderwijs is georganiseerd in vijf multidisciplinaire regionale teams (clusters). Deze clusters begeleiden alle scholengemeenschappen in één provincie. In een cluster werken verschillende regiobegeleiders samen. Alle begeleiders vormen binnen hun regio het aanspreekpunt voor de hen toegewezen scholen. Elke begeleider doet aan schoolbegeleiding. De cluster moet in principe in staat zijn alle ondersteuningsvragen binnen zijn regio op te nemen, omdat vakbegeleiding en systeembegeleiding evenwichtig in elke cluster aanwezig zijn. Voor vragen die te maken hebben met vorming kunnen de clusters afspraken maken met GO! nascholing. Voor de vragen waarvoor de competentie in het clusterteam ontbreekt, kunnen specialisten uit andere clusterteams worden aangesproken. Daarnaast is er een ondersteuningsaanbod boven de regio s. Onder meer de volgende gespecialiseerde begeleidingsinitiatieven vallen hieronder: professionalisering inzake leerplanimplementatie; ondersteuning van de VOET/VOOD; ondersteuning van de centra voor leren en werken; ondersteuning van de centra voor deeltijds kunstonderwijs; methodeonderwijs; nieuwe ondersteuningsinitiatieven. Pedagogische begeleidingsdienst 4

5 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau 3. Ondersteuningsaanbod op clusterniveau 3.1. Speerpunten Kwaliteitsvolle schoolontwikkeling In het verleden hebben we schoolontwikkeling bekeken als het opzetten van een kwaliteitszorgsysteem op een school. De meeste scholen hebben in de voorbijgaande schooljaren een CIPO-analyse gemaakt. Hierdoor hebben ze een zicht gekregen op hun sterke punten en hun werkpunten. De PBD-GO! heeft het instrument CIPO-kwaliteitswijzers ontwikkeld waarmee scholen aan de slag kunnen om hun onderwijsprocessen te verbeteren. De regiobegeleider kan daarbij ondersteuning bieden. Naast het verder uitbouwen van de kwaliteitszorg willen we dit schooljaar vooral inzetten op het onderwijskundig leiderschap van de directeur en het verder uitbouwen van de schoolvisie op een aantal onderwijsprocessen. Pedagogische begeleidingsdienst 5

6 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Ontwikkeling van het onderwijskundig leiderschap van de directeur: aan de slag met de DOKK-tool Acties/strategie Via begeleiding en/of coaching willen we de directeur ondersteunen in het gebruik van de DOKK-tool. Aan de hand van de DOKK-tool kan de directeur de onderwijskwaliteit op de klasvloer versterken. De directeur is vaardiger in het ondersteunen van de pedagogisch-didactische praktijk van de leerkrachten. De directeur bepaalt de inhoud van de begeleiding en/of coaching in overleg met de begeleider. De volgende aspecten kunnen aan bod komen ( afhankelijk van de specifieke vraag): een beeld krijgen van de klaspraktijk; begeleiden en coachen van de vakleraar; organiseren en leiden van vakgroepvergaderingen. Directeurs en middenkader De directeur en het begeleidingsteam bepalen samen het aantal sessies afhankelijk van de gekozen focus. Pedagogische begeleidingsdienst 6

7 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Ondersteuning bij het gebruik van de CIPO-kwaliteitswijzers Acties/Strategie voor de school Elke school is begaan met de kwaliteit van haar onderwijs. Maar weten we wel hoe goed we zijn? Hoe gaan we om met gegevens die in onze school wel ergens ter beschikking zijn? Hoe gaan we aan de slag om onze kwaliteit te verhogen? Op welke manier kunnen we CIPO-kwaliteitswijzers gebruiken om de onderwijsprocessen op school te verbeteren? Hoe kan de scholengemeenschap hier ondersteuning bieden? Op niveau school: De school hanteert de CIPO-kwaliteitswijzers om verbanden te leggen tussen output, input en proces. De school kan de CIPO-kwaliteitswijzers hanteren om via zelfevaluatie de kwaliteit van een onderwijsproces te verbeteren. De school kan de cyclus van kwaliteitszorg autonoom aanpakken. Op niveau scholengemeenschap: De scholengemeenschap ondersteunt de scholen om de PDCA-cirkel op minstens één procesindicator of -variabele volledig rond te maken. De scholengemeenschap ondersteunt de scholen om via intervisie te leren van elkaars aanpak. Op niveau scholengemeenschap: Intake met coördinerend directeur Startvergadering met directies en IKZ-kernteams van de scholengemeenschap Op niveau school: Ondersteuning van de kwaliteitszorg op de gekozen focus Coördinerend directeur Directeur Kwaliteitsanker van de scholengemeenschap Kernteam kwaliteitszorg Vakgroepvoorzitters Zes begeleidingssessies verspreid over het schooljaar Tussen de begeleidingssessies werkt de school aan opdrachten. Mogelijk nog opvolgsessies voor de implementatie Pedagogische begeleidingsdienst 7

8 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Evalueren: van schoolvisie naar evaluatiepraktijk (cahier) Acties/strategie Een coherent evaluatiebeleid dat resulteert in een kwaliteitsvolle evaluatiepraktijk is een constant aandachtspunt voor onze scholen. Met dit traject willen we scholen ondersteunen om een visie uit te werken en deze visie te implementeren tot op de klasvloer. De school heeft een visie op evalueren. De vakgroepen zetten deze visie om in een kwaliteitsvolle evaluatiepraktijk. De leerkrachten passen de visie van hun vakgroep toe in hun evaluatiepraktijk. Intakegesprek Vorming voor het voltallig team rond het wettelijk kader en kenmerken van kwaliteitsvolle evaluatie Er wordt een team samengesteld met vertegenwoordigers van de verschillende vakken en graden, beleidsverantwoordelijken en andere betrokkenen vanuit het team (leerbegeleiders, GOK-coördinatoren ). Het kernteam brengt het huidige evaluatiebeleid en de evaluatiepraktijk in kaart. Het kernteam actualiseert de visie van de school over evalueren. Het kernteam formuleert werkpunten voor de school en voor elke vakgroep. Schoolteams Kernteam: Een zestal kernteamvergaderingen Eventuele tussentijdse bijeenkomsten (in deelgroepen) Voltallig team: Minstens één vormingssessie. Twee à drie vakgroepvergaderingen Pedagogische begeleidingsdienst 8

9 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Realisatie van de onderzoekscompetentie op schoolniveau Acties/strategie Meer dan tien jaar geleden keurde het Vlaams Parlement het decreet betreffende de specifieke eindtermen Onderzoekscompetentie (OC) goed. Intussen hebben leraren en scholen een hele weg afgelegd om met deze competentie aan de slag te gaan en om leerlingen te leren onderzoeken. Toch blijven er nog vele vragen open over de realisatie van deze specifieke eindtermen, zeker in het licht van de recente ontwikkelingen rond competentiegericht leren. Vorig schooljaar stelde de begeleidingsdienst een nieuwe brochure voor rond OC waarin de mogelijkheden uiteengezet worden om tot een meer schoolgerichte visie op OC te komen om op die manier een deel van de bestaande knelpunten weg te werken. Per cluster werd dit inmiddels in enkele pilootprojecten uitgetest. Wij willen nu, op basis van de ervaringen uit de pilootprojecten, ook andere scholen in staat stellen een meer schoolgerichte visie op OC te implementeren. De school heeft een visie over OC ontwikkeld. De school heeft een leerlijn in verband met OC uitgewerkt. Er zijn afspraken gemaakt op schoolniveau over de implementatie van de leerlijn. Traject in vier fasen: Fase 1: vormingsnamiddag alle teams samen Fase 2 tot 4: drie sessies op elke school afzonderlijk waarbij telkens andere deelcompetenties in de schoolleerlijn uitgezet worden Eén school per scholengemeenschap (maximum vijf scholen per cluster) Per school een kernteam OC met daarin de directeur en minstens één vertegenwoordiger per graad van elke pool Eén schooloverstijgende sessie van een halve dag en drie sessies op school van twee uur. Pedagogische begeleidingsdienst 9

10 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Kwaliteitszorg: ondersteuning van de academies (dko-scholen) en acties voor de school Elke academie is begaan met de kwaliteit van haar artistiek onderwijs. Maar weten we wel hoe goed we zijn? Hoe gaan we om met veelheid aan gegevens die in onze school wel ergens ter beschikking zijn? Hoe gaan we aan de slag om onze kwaliteit te verhogen in het kader van het artistiek-pedagogisch project van de academie (APP)? De academie kan haar kwaliteit in kaart brengen. De academie hanteert de CIPO-kwaliteitswijzers om verbanden te leggen tussen context, input, proces en output. De academie kan de CIPO-kwaliteitswijzers hanteren om via zelfevaluatie de kwaliteit van een onderwijsproces te verbeteren. De academie kan de cyclus van kwaliteitszorg autonoom aanpakken. Trajecten bestaande uit tenminste: intake; startvergadering met stuurgroep/team; duiding i.v.m. algemeen referentiekader kwaliteitszorg; analyse van data in functie van het artistiek-pedagogische project; strategie van aanpak actieplan. Alle academies beeldende kunst en muziek, woord en dans Afhankelijk van het traject: een vijftal sessies van telkens een halve dag Er kunnen per schooljaar ten hoogste drie scholen instappen in dit traject. Pedagogische begeleidingsdienst 10

11 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Aanbod GO! nascholing 1 Communicatieve vaardigheden voor leidinggevenden Complexe problemen in een team oplossen Conflicthantering met volwassenen Coöperatief vergaderen Efficiënt overleggen over het werk Functionerings- en evaluatiegesprekken voeren Inspirerend coachen Jobtraining onder begeleiding van een mentor Leiding geven aan een team Tot consensus komen met het team over waarden Videocoaching Videocoaching: terugkomdag Aan de slag met Scope 3 Crisiscommunicatie: een professionele aanpak Een helder en positief sanctiebeleid in het SO Een omgevingsanalyse maken Herstelgericht werken in het SO Informatieveiligheid voor directies Leefregels maken en waarmaken Marktpositionering en communicatie Onderwijs Slim Organiseren Professionalisering op school Timemanagement: een Z.E.E. van tijd Tot consensus komen met het team over het sanctiebeleid 1 Voor sommige nascholingen werd nog geen link naar een fiche opgenomen. Raadpleeg geregeld de website van GO! nascholing om de laatste aanbiedingen te ontdekken. Pedagogische begeleidingsdienst 11

12 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Veranderingsmanagement Er zitten nog heel wat vormingen met betrekking tot schoolontwikkeling onder de volgende thema s: Communicatie Gezondheid en veiligheid Nieuwe media Zorg & diversiteit Pedagogische begeleidingsdienst 12

13 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Kwaliteitsvol talenbeleid Bij het ondersteunen van een kwaliteitsvol talenbeleid richten we ons vooral op de ondersteuning van twee aspecten: een sterk talenonderricht en het wegwerken van de talige drempels die een vlotte doorstroming kunnen belemmeren door het uitbouwen van taalgericht vakonderwijs. Dit laatste aspect vormt een integraal onderdeel van de leerbegeleiding en sluit bovendien naadloos aan bij de doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid. Vanaf 1 september 2014 worden scholen verplicht om voor elke leerling die voor het eerst in het gewoon voltijds onderwijs instroomt een screening uit te voeren die nagaat wat het niveau inzake de onderwijstaal is. We zien deze screening als een kans om aan de hand van de resultaten een concreet talenbeleid uit te bouwen. Het talenonderricht kan versterkt worden door in te gaan op het professionaliseringsaanbod van de talen, zie verder. Pedagogische begeleidingsdienst 13

14 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Ondersteuning van de opvolging van de screening Nederlands Acties/strategie Vanaf 1 september 2014 worden scholen verplicht om voor elke leerling die voor het eerst in het gewoon voltijds onderwijs instroomt een screening uit te voeren die nagaat wat het niveau inzake de onderwijstaal is. We zien deze screening als een kans om aan de hand van de resultaten een concreet talenbeleid uit te bouwen. De school kan de resultaten van de screening analyseren. De school kan op basis van de resultaten doelstellingen in het talenbeleidsplan vastleggen. De leerkrachten realiseren de doelstellingen van het talenbeleidsplan in hun lessen. De school volgt de resultaten van het talenbeleidsplan cyclisch op. Analyse van de resultaten per doelgroep en strategie per doelgroep vastleggen Effectmeting Kernteam talenbeleid Afhankelijk van de vraag, maar minstens drie sessies Pedagogische begeleidingsdienst 14

15 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Een talenbeleid op maat van de school Acties/Strategie De ondersteuning van talenbeleid situeert zich op schoolniveau en wordt gerealiseerd door het clusterteam en GO! nascholing. Bij het ondersteunen van een kwaliteitsvol talenbeleid richten we ons vooral op de ondersteuning van twee aspecten: een sterk talenonderricht en het wegwerken van de talige drempels die voor alle vakken de realisatie van de leerplandoelen in de weg staan (taalontwikkelend leren). Op die manier wordt het talenbeleid een integraal deel van leerbegeleiding en zijn er verbanden met het realiseren van gelijke kansen voor alle leerlingen. De school heeft een representatief kernteam talenbeleid samen op basis van een competentieprofiel. Het kernteam detecteert de specifieke noden van de leerlingen op het vlak van talenbeleid. Het kernteam vertaalt de specifieke noden van de leerlingen in een coherent talenbeleidsplan dat aansluit op de beginsituatie van leerling-, leerkracht- en schoolniveau. Het kernteam sensibiliseert en motiveert en betrekt het voltallige lerarenteam bij het tot stand brengen van het talenbeleid. Het kernteam ondersteunt het lerarenteam om het talenbeleidsplan van de school uit te voeren. Het kernteam ondersteunt het lerarenteam om binnen alle vakken de schoolse taalvaardigheid van de leerlingen verder te ontwikkelen. De cluster selecteert ten hoogste twee scholen om het traject uit te werken (schooljaar , vanaf januari 2015), op basis van de schoolfoto, het GOK-dossier en eventueel andere overwegingen. De regioadviseur doet samen met de verantwoordelijke talen uit de cluster een uitgebreid intakegesprek met de schoolleiding (dit gesprek verloopt op basis van de schoolfoto, een doorlichtingsverslag, informatie over de realisatie van het GOK ). Bij de intake worden de noden van de school, de doelstellingen en resultaten van het traject, de aanwezige knowhow, het stappenplan en de wederzijdse engagementen vastgelegd. De school stelt een kernteam talenbeleid samen in overleg met de regioadviseur en de verantwoordelijke talen. Aan het einde van de eerste fase (juni 2015) heeft het kernteam een operationeel talenbeleidsplan uitgeschreven. Vanaf september 2015 (tweede fase) stuurt het kernteam talenbeleid het systematisch doorlopen van de kwaliteitscirkel aan voor het uitvoeren van het talenbeleidsplan en wordt daarbij ondersteund door de regioadviseur. Het schoolteam kan ondersteund worden door vakspecialisten en door GO! nascholing. In een eerste fase (januari juni 2015): het kernteam talenbeleid: Directeurs Middenkader Pedagogische begeleidingsdienst 15

16 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Leerkrachten die willen meewerken aan het kernteam talenbeleid In een tweede fase (vanaf september 2015) Het kernteam talenbeleid Alle leerkrachten die bij de uitvoering van het talenbeleidsplan zijn betrokken In de eerste fase (januari juni 2015): Intake: één dagdeel Kernteam: Vorming door GO! nascholing: drie dagdelen Feedbackgesprekken: ten minste één dagdeel (regioadviseur) In een tweede fase (vanaf september 2015): Ondersteuning van de opvolging van het talenbeleidsplan door de regioadviseur Ondersteuning van de vakgroepen door de vakadviseur en GO! nascholing Aanbod GO! nascholing De rechte weg naar een talenbeleid Talenbeleid: de beginsituatie in kaart brengen Hét posterproject: vak- en schooltaal écht onder de knie De kwaliteit van evaluatievragen en lesmateriaal verhogen Klare taal! Mondelinge communicatie met ouders Klare taal! Schriftelijke communicatie met ouders Ook onder het thema communicatie zitten vormingen m.b.t. talenbeleid. Pedagogische begeleidingsdienst 16

17 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Kwaliteitsvolle leerbegeleiding De ondersteuning van leerbegeleiding situeert zich op schoolniveau en wordt gerealiseerd met inbreng van het multidisciplinair team van de cluster en GO! nascholing. Leerbegeleiding is een variabele van de procesindicator begeleiding en omvat veel mogelijke insteken zoals het opstellen van leerlijnen, omgaan met differentiëren en remediëren, omgaan met sticordimaatregelen, handelingsgericht werken, gelijke onderwijskansenbeleid... Een betere leerbegeleiding moet ervoor zorgen dat meer leerlingen de doelstellingen realiseren. Door de goedkeuring van het M-decreet met ingang 1 september 2015 zetten we een stap dichter bij inclusief onderwijs. Om ons daarop voor te bereiden zetten we gedurende het schooljaar in op het versterken van de preventieve leerbegeleiding. Voor individuele leerlingen of leerlingengroepen vanuit een zorgcontext of vanuit een talentencontext zijn flexibele leertrajecten de aangewezen weg naar een onderwijs op maat. Aanbod GO! nascholing Jongeren met een leerachterstand in het SO Jongeren met een leervoorsprong in het SO Beter omgaan met leerproblemen in het SO Rapporteren om te motiveren De kwaliteit van evaluatievragen verhogen Activerende werkvormen in het SO (basiscursus) Adolescenten bij de les houden Hét posterproject: vak- en schooltaal écht onder de knie Flipping the classroom Leren leren met behulp van mindmapping Een leerling met autisme in je klas Handelingsgericht werken in de klas (SO) Traject handelingsgericht werken voor scholengemeenschappen Agressie stopzetten Een positieve relatie met adolescenten Leiding geven aan leerlingen Conflictbemiddeling door leerlingen Een helder en positief sanctiebeleid in het SO Herstelgericht werken in het SO Leefregels maken en waarmaken Pedagogische begeleidingsdienst 17

18 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Preventieve leerbegeleiding Acties/strategie Leerbegeleiding is een variabele van de procesindicator begeleiding en omvat veel mogelijke insteken: opstellen van leerlijnen, werken aan differentiatie en remediëring, omgaan met sticordi-maatregelen, handelingsgericht werken en gelijkeonderwijskansenbeleid Te vaak wordt de klemtoon gelegd op het remediëren, wat uitsluitend een curatieve benadering is. Dit aanbod legt de klemtoon op een proactieve aanpak die ten goede komt aan alle leerlingen en de kwaliteit van het leren verhoogt. Daarnaast is het belangrijk dat de school de doeltreffendheid (de effectiviteit) van haar leerbegeleiding kan aantonen. Meer leerlingen realiseren de leerplandoelstellingen. De school heeft een gecoördineerde en structurele aanpak voor de leerbegeleiding uitgewerkt. De school registreert haar begeleidingsinspanningen. De school verzamelt en analyseert gegevens omtrent de leerbegeleiding om de effectiviteit na te gaan. Intake Analyse van noden in functie van de leerbegeleiding van de leerlingen aan de hand van de instroom en studieresultaten Focusbepaling Bepalen van wat preventieve leerbegeleiding kan betekenen per doelgroep Professionalisering team Implementatie Effectmeting Stuurgroep Leerbegeleiding op het niveau van de school Er kunnen per schooljaar ten hoogste vijf scholen per cluster / drie academies in Vlaanderen instappen in dit traject. Afhankelijk van het verloop van het traject: vijf sessies Pedagogische begeleidingsdienst 18

19 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau Leerbegeleiding versterken via flexibel omgaan met leertrajecten Acties/strategie De regelgeving biedt scholen mogelijkheden om onderwijs op maat aan te bieden en om flexibel om te gaan met leertrajecten. De school kent de mogelijkheden: van aangepaste lessentabellen en leerplannen; van maatregelen voor individuele leerlingen met specifieke leerbehoeftes binnen een zorgcontext (sticordi); van maatregelen voor individuele leerlingen of leerlingengroepen binnen een talenten- en competentiecontext. De school kan binnen haar context een gepaste vorm van flexibele leertrajecten kiezen en implementeren. De school kan de effecten van de flexibele leertrajecten in kaart brengen. Vorming van het schoolteam in verband met de mogelijkheden van flexibele leertrajecten Implementatietraject op school- en klasniveau ondersteunen Faciliteren van een netwerk van scholen die met flexibele leertrajecten aan de slag zijn Schoolteam bestaande uit directie en betrokken leerkrachten. De scholen van het pilootproject worden prioritair ondersteund. Een halve dag voor nascholing De gekozen focus bepaalt het aantal sessies van de implementatie. Aanbod GO! nascholing Flexibele leertrajecten Pedagogische begeleidingsdienst 19

20 Ondersteuningsaanbod op clusterniveau 3.2. Begeleiding na doorlichting Elke school kan na een doorlichting een beroep doen op de begeleidingsdienst voor ondersteuning. De aanvraag voor ondersteuning verloopt volgens een strikte procedure. De ondersteuning na een advies 1 of 2 wordt opgenomen door het begeleidingsteam van de cluster. De verplichte ondersteuning bij een advies 3 heeft een heel eigen procedure, waarbij de raad van bestuur van de inrichtende macht betrokken wordt. De ondersteuning na een advies 3 begint met het opstellen van een verbeteringsplan. De begeleiding volgt zeer strikt de timing van het verbeterplan. Het begeleidingsteam ondersteunt de school zeer intensief, maar controleert ook, samen met de inrichtende macht, of de vooropgestelde doelen gerealiseerd worden. De ondersteuning heeft niet alleen als doel de werk- of knelpunten die de inspectie aangaf weg te werken, maar ook de school in zijn geheel te versterken. Daarvoor kan het begeleidingsteam vakken of processen die niet in de focus van de inspectie zaten meenemen in de ondersteuning. Pedagogische begeleidingsdienst 20

21 4. Professionaliseringsaanbod 4.1. Aanvangsbegeleiding Leerkrachten aardrijkskunde Aanvangsbegeleiding van nieuwe leerkrachten beantwoordt niet alleen aan een decretale opdracht, maar ook aan een duidelijke behoefte van beginnende leraren. Zij hebben nood aan vakspecifieke begeleiding en ondersteuning en kunnen veel steun putten uit reflectie over de klaspraktijk, samen met collega s. De leerkrachten kunnen: leerplangericht didactisch handelen; leerplangericht evalueren. Tijdens een volledige dag worden de theoretische didactische kaders besproken en ingeoefend. Eigen lesmateriaal, toetsen en examens worden besproken en aan kwaliteitscriteria afgewogen. Beginnende leerkrachten of leerkrachten die nieuw zijn in het vak aardrijkskunde Eén volledige dag Pedagogische begeleidingsdienst 21

22 Leerkrachten economie en handelsvakken Met dit aanbod willen we startende leraren binnen het vak het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen; functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Trajecten bestaande uit twee studiedagen Alle nieuwkomers in het vak (maximum vijf jaren leservaring in het vakgebied) Twee dagen per traject Pedagogische begeleidingsdienst 22

23 Leerkrachten TV/PV harde sector Met dit aanbod willen we startende leraren binnen de harde sector het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied; veilig handelen in de (praktijk)lessen; (on)veilige situaties herkennen (bezoek demo-werkplaatsen FODWASO en preventiedienst). Trajecten bestaande uit drie studiedagen Alle nieuwkomers in het vak (maximum vijf jaren leservaring in het vakgebied) Drie dagen per traject Pedagogische begeleidingsdienst 23

24 Leerkrachten gedrags- en cultuurwetenschappen Met dit aanbod willen we startende leraren binnen de vakken gedrags- en cultuurwetenschappen het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Traject bestaande uit twee studiedagen Beginnende leraren gedrags- of cultuurwetenschappen (of maximum vijf jaren leservaring) Twee dagen Pedagogische begeleidingsdienst 24

25 Leerkrachten PAV In deze basismodule voor beginnende leerkrachten ligt de nadruk op planning, opvolging en evaluatie van de leerplandoelstellingen. Beginnende leerkrachten PAV kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling. Twee studiedagen op vier locaties Honderd beginnende leerkrachten PAV via studiedagen Introductiedag en terugkomdag Pedagogische begeleidingsdienst 25

26 Leerkrachten PAV/BGV/MVT in dbso Met dit aanbod willen we startende leraren binnen dbso het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: het decreet leren en werken interpreteren; functioneel omgaan met documenten eigen aan een lesopdracht in dbso; een individueel leertraject plannen; de opleidingsstructuur en opleidingskaarten interpreteren; functionele leerinhouden afbakenen om de opleidingsstructuur/opleidingskaarten te realiseren; evaluatiecriteria vastleggen voor concrete doelen; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren dbso. Een studiedag waarop de reglementering en de concretisering binnen PAV/BGV/MVT wordt toegelicht Beginnende leraren PAV/BGV/MVT in dbso Een volledige dag Pedagogische begeleidingsdienst 26

27 Leerkrachten techniek Met dit aanbod willen we startende leraren binnen het vak techniek het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Trajecten bestaande uit twee studiedagen Alle nieuwkomers in het vak (maximum vijf jaren leservaring in het vakgebied) Twee dagen per traject Pedagogische begeleidingsdienst 27

28 Leerkrachten TV/PV studiegebied voeding Met dit aanbod willen we startende leraren binnen het studiegebied voeding het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Traject bestaande uit drie studiedagen Beginnende leraren binnen het studiegebied voeding (of maximum vijf jaren leservaring) Drie dagen Pedagogische begeleidingsdienst 28

29 Leerkrachten TV/PV studiegebied personenzorg Met dit aanbod willen we startende leraren binnen het studiegebied Personenzorg het nodige pedagogisch-didactisch comfort aanreiken. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leraren. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Trajecten bestaande uit drie studiedagen, regionaal gespreid Beginnende leraren uit het studiegebied personenzorg ( of maximum vijf jaren leservaring) Drie dagen Pedagogische begeleidingsdienst 29

30 Leerkrachten vakken POMOLO en aanverwante vakken en acties Om nieuwkomers binnen het vak het nodige pedagogisch-didactisch comfort te verschaffen bij de eerste stappen in het onderwijs en hen eventueel te introduceren binnen het netwerk van leraren, kunnen de nieuwkomers deelnemen aan een traject van studiedagen en/of individuele begeleiding. De nieuwkomers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; hun leerplan omzetten in een jaarvorderingsplan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; principes van een goed klasmanagement toepassen in concrete (probleem)situaties; eventueel participeren in een netwerk van nieuwe leraren van het vakgebied. Trajecten bestaande uit één of twee studiedagen aangevuld met individuele begeleidingen (en vakgroepbegeleidingen indien van toepassing). Individuele begeleidingstrajecten waarbij de aandachtspunten in onderling overleg worden bepaald en waarbij in de loop van de begeleiding de vakgroep betrokken wordt en de directeur de gemaakte afspraken opvolgt. Alle nieuwkomers in het vak Twee of drie dagen per traject Pedagogische begeleidingsdienst 30

31 DKO-leerkrachten beeldende kunst en muziek, woord dans / podiumkunsten en acties voor de school Om nieuwkomers binnen het vak het nodige pedagogisch-didactisch comfort te verschaffen bij de eerste stappen in het onderwijs en hen eventueel te introduceren binnen het netwerk van leraren, kunnen de nieuwkomers deelnemen aan een traject van studiedagen en/of individuele begeleiding. De nieuwkomers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; hun leerplan omzetten in een jaarvorderingsplan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; principes van een goed klasmanagement toepassen in concrete (probleem)situaties; eventueel participeren in een netwerk van nieuwe leraren van het vakgebied. Trajecten bestaande uit één of twee studiedagen aangevuld met individuele begeleidingen (en vakgroepbegeleidingen indien van toepassing). Individuele begeleidingstrajecten waarbij de aandachtspunten in onderling overleg worden bepaald en waarbij in de loop van de begeleiding de vakgroep betrokken wordt en de directeur de gemaakte afspraken opvolgt. Alle nieuwkomers in het vak. Twee of drie dagen per traject Pedagogische begeleidingsdienst 31

32 Leerplanimplementatie voor de beginnende leerkrachten geschiedenis Beginnende leraren worden op het vlak van algemene didactiek en hun functioneren binnen hun specifieke school ondersteund in de school zelf in het kader van de aanvangsbegeleiding. Daarnaast hebben zij echter vaak heel wat vragen die te maken hebben met het vak dat ze geven (leerplan, vakdidactiek, vakinhoudelijke keuzes, evaluatie ). Leraren kennen de visie achter het leerplan. Leraren kunnen de leerplannen realiseren op vakinhoudelijk en vakdidactisch vlak. Leraren weten hoe ze leerplangericht kunnen evalueren. Eén studiedag rond leerplanimplementatie Alle beginnende leraren (of ervaren leraren die een vak voor het eerst geven) geschiedenis. Eén dag Pedagogische begeleidingsdienst 32

33 Leerplanimplementatie voor de beginnende leerkrachten Latijn/Grieks Beginnende leraren worden op het vlak van algemene didactiek en hun functioneren binnen hun specifieke school ondersteund in de school zelf in het kader van de aanvangsbegeleiding. Daarnaast hebben zij echter vaak heel wat vragen die te maken hebben met het vak dat ze geven (leerplan, vakdidactiek, vakinhoudelijke keuzes, evaluatie ). Leraren kennen de visie achter het leerplan. Leraren kunnen de leerplannen realiseren op vakinhoudelijk en vakdidactisch vlak. Leraren weten hoe ze leerplangericht kunnen evalueren. Eén studiedag rond leerplanimplementatie Alle beginnende leraren (of ervaren leraren die een vak voor het eerst geven) Latijn/Grieks. Eén dag Pedagogische begeleidingsdienst 33

34 Dag van de nieuwe leerkracht en de vakgroepvoorzitter wiskunde Vakgroepvoorzitters spelen een belangrijke rol. De taken die een vakgroepvoorzitter kan opnemen zijn zeer divers. Bovendien is het niet altijd evident om de rest van je vakcollega s mee te krijgen. Beginnende leerkrachten of leerkrachten die voor het eerst wiskunde geven hebben vaak nood aan concrete vakspecifieke begeleiding en ondersteuning. Ook hier rekenen we op de ondersteuning van de vakgroep. De vakgroepvoorzitter: heeft een duidelijk zicht op zijn rol in het algemeen en meer specifiek met betrekking tot de aanvangsbegeleiding; beheerst activerende vergadertechnieken. De vakgroepvoorzitter en de beginnende leerkracht leren hoe ze samen de leerplangerichtheid en de kwaliteit van het wiskundeonderwijs kunnen bewaken. De beginnende leerkracht is in staat om: leerplangericht didactisch te handelen; leerplangericht te evalueren; kritisch na te denken over de eigen aanpak in de klas. Voor de vakgroepvoorzitters: Reflectie met collega s over de diverse taken van een vakgroep en de bijhorende rol van de vakgroepvoorzitter Oefeningen rond activerend vergaderen Voor de beginnende leerkracht: Algemene informatie over eindtermen en leerplannen verstrekken Concreet voorbeeldmateriaal aanreiken. Beknopt overzicht geven van de regelgeving in verband met sanctioneren, evalueren, remediëren en attesteren De vakgroepvoorzitter en de beginnende leerkracht leren hoe ze samen de leerplangerichtheid en de kwaliteit van het wiskundeonderwijs kunnen bewaken: Aan de hand van fragmenten uit doorlichtingsverslagen en een aantal voorbeelden van toetsen reflecteren we samen over hoe je je wijze van evalueren kunt optimaliseren. We werken met een kijkwijzer om toetsen en examens te screenen. We bespreken een aantal mogelijkheden om via een proactieve lesaanpak een doordachte remediëring op te bouwen. Pedagogische begeleidingsdienst 34

35 We reiken een inspiratiebundel aan om algemene wiskundevaardigheden en attitudes te evalueren. Vakgroepvoorzitters Beginnende leerkrachten wiskunde of leerkrachten die nieuw zijn in het vak Eén volledige dag: in de voormiddag één workshop voor vakgroepvoorzitters en één voor beginnende leerkrachten; in de namiddag één gezamenlijke workshop. Aanbod GO! nascholing Dag van de wiskunde Pedagogische begeleidingsdienst 35

36 Beginnende leerkrachten Nederlands Met dit aanbod willen we beginnende leerkrachten Nederlands ondersteunen bij het begin van hun loopbaan. Bovendien willen we hen introduceren binnen een netwerk van leerkrachten. De deelnemers kunnen: functioneel omgaan met documenten eigen aan de lesopdracht; leerplandoelstellingen interpreteren; hun leerplan omzetten in een jaar(vorderings)plan; voor een leerplandoelstelling een geschikte didactische werkvorm hanteren; vanuit de leerplandoelstelling een geschikte evaluatie uitwerken; gepast didactisch materiaal kiezen in functie van de leerplandoelstelling; participeren in een lerend netwerk van nieuwe leraren in het vakgebied. Een studiedag aangevuld met twee dagdelen opvolging, reflectie en feedback Alle nieuwkomers in het vak met een maximum van vijf jaar onderwijservaring Nederlands Een volledige dag aangevuld met twee terugkomdagen van telkens een dagdeel, gespreid over het schooljaar. De deelnemers verbinden zich ertoe om het hele traject te volgen. Pedagogische begeleidingsdienst 36

37 Beginnende en nieuwe leerkrachten Engels Ben je beginnende leraar Engels? Of geef je voor het eerst na lange tijd weer Engels? Heb je nood aan concrete vakspecifieke begeleiding en ondersteuning? Wil je meer weten over leerplanrealisatie, vakgerichte didactiek en hoe transparant en valide evalueren? Wil je samen met collega s reflecteren over je rol als leraar en je functioneren binnen de vakgroep? Heb je nood aan nascholing over contemporary English? Leerkrachten: krijgen inzicht in het realiseren van leerplandoelen; krijgen inzicht in leerplangericht evalueren: op basis van een concrete uitgebreide kijkwijzer leren ze hun eigen toetsen, taken en examens screenen en optimaliseren; doen inspiratie op om hun pedagogisch-didactisch handelen te optimaliseren; krijgen inzicht in contemporary English. Plenaire toelichtingen door de pedagogisch adviseur afgewisseld met werken in kleine homogene groepen onder begeleiding van de pedagogisch adviseur Beginnende en nieuwe leraren Engels alle graden en onderwijsvormen Het aantal deelnemers wordt beperkt tot tien, omdat het de bedoeling is zo intensief mogelijk met de leerkrachten en hun eigen materiaal te werken. Drie hele dagen in Brussel Periode Januari 2015 mei 2015 Pedagogische begeleidingsdienst 37

38 Beginnende en nieuwe leerkrachten Frans Ben je beginnende leraar Frans? Of geef je voor het eerst na lange tijd weer Frans? Heb je nood aan concrete vakspecifieke begeleiding en ondersteuning? Wil je meer weten over leerplanrealisatie, vakgerichte didactiek en hoe transparant en valide evalueren? Wil je samen met collega s reflecteren over je rol als leraar en je functioneren binnen de vakgroep? Leerkrachten: krijgen inzicht in het realiseren van leerplandoelen; doen inspiratie op om hun pedagogisch-didactisch handelen te optimaliseren; krijgen inzicht in leerplangericht evalueren: op basis van een concrete uitgebreide kijkwijzer leren ze hun eigen toetsen, taken en examens screenen en optimaliseren. Plenaire toelichtingen door de pedagogisch adviseurs afgewisseld met werken in kleine homogene groepen onder begeleiding van de pedagogisch adviseurs Beginnende en nieuwe leraren Frans van alle graden en onderwijsvormen met maximaal drie jaar onderwijservaring in de doeltaal Het aantal deelnemers wordt niet beperkt. Twee hele dagen in Brussel Periode Gespreid over het schooljaar Aanbod GO! nascholing Leerlingen uit andere culturen en hun ouders Armoede aanpakken in je school Nieuwe gezinsvormen en de school Omgaan met weerstanden Pedagogische begeleidingsdienst 38

39 4.2. Dbso Netwerk leerkrachten i.v.m. ondersteuning taalzwakke jongeren dbso Acties/Strategie Voor taalzwakke jongeren die instromen in het dbso wordt een specifieke aanpak voorzien. Met deze netwerking willen we leerkrachten samenbrengen om lesmateriaal te ontwikkelen voor deze doelgroep. Leerkrachten wisselen ervaring uit en ontwikkelen samen les- en evaluatiemateriaal. Leerkrachten werken aan les- en evaluatiemateriaal dat voldoet aan de vereisten van het leerplan en inspeelt op de noden van taalzwakke jongeren. Leerkrachten PAV dbso Vier sessies per schooljaar Pedagogische begeleidingsdienst 39

40 Omgaan met de opleidingsstructuur BGV in het dbso - lopende trajecten De PBD-GO! wil de centra dbso ondersteunen bij hun implementatie van het decreet leren en werken. Voor een aantal opleidingen zijn er brochures ontwikkeld. waarbij: de doelstellingen uit de opleidingenstructuur omgezet zijn naar concrete doelen; de opleidingenstructuur verkaveld is in leerlijnen; er voor de concrete doelen evaluatiecriteria vastgelegd zijn; de minimale materiële vereisten zijn bepaald; er een netwerk is opgestart met het oog op uitwisseling van expertise en didactisch materiaal. Om deze expertise te bewaren, nieuwe leraren gericht te informeren en de brochure actueel te houden, worden jaarlijkse netwerkdagen ingericht. De deelnemers kunnen: de opleidingsstructuur BGV omzetten naar concrete doelen; een leertraject plannen; een gepaste evaluatie uitwerken; de opleidingsstructuur BGV implementeren en realiseren. Centrumoverstijgende netwerken Leraren BGV van opleidingen waarvoor er een brochure is uitgewerkt Een halve dag per opleiding Pedagogische begeleidingsdienst 40

41 Omgaan met de opleidingsstructuur BGV in het dbso - nieuwe trajecten De PBD-GO! wil de centra dbso ondersteunen bij hun implementatie van het decreet leren en werken. De ondersteuning bestaat onder meer uit: leerplanrealisatie BGV bevorderen door de opleidingenstructuur om te zetten naar concrete doelen; de opleidingenstructuur omzetten naar leerlijnen; evaluatiecriteria vastleggen voor de concrete doelen; opstellen van een lijst met minimale materiële vereisten; opzetten en onderhouden van netwerking met het oog op uitwisseling van expertise en didactisch materiaal. De deelnemers kunnen: de opleidingsstructuur BGV omzetten naar concrete doelen; een leertraject plannen; een gepaste evaluatie uitwerken; de opleidingsstructuur BGV implementeren en realiseren. Centrumoverstijgende netwerken ondersteunen bij het uitwerken van leertrajecten en het uitschrijven van concrete opdrachten Leraren BGV van opleidingen die in overleg met de coördinatoren dbso worden bepaald Afhankelijk van de noden, zes halve dagen per opleiding Pedagogische begeleidingsdienst 41

42 4.3. Diversiteit Aanbod begeleiding diversiteit Ondersteuning inschrijvingsbeleid Toelichting bij het GOK-decreet Ondersteuning van de LOP-werking: trajectbegeleiding Ondersteuning bij klacht Commissie leerlingenrechten (CLR) Ondersteuning bij LOP-werking : thema-werking Bepalen van de draagkracht van de school Engagementsverklaring tussen school en ouder concreet maken Aanbod GO! nascholing Leerlingen uit andere culturen en hun ouders Armoede aanpakken in je school Nieuwe gezinsvormen en de school Omgaan met weerstanden Pedagogische begeleidingsdienst 42

43 4.4. Dko Dko - implementatie vernieuwingen en acties In het kader van de nakende hervorming dko zoals SpET, pilootprojecten, competentiebeschrijvingen zijn er heel wat inhoudelijke vernieuwingen op til voor het deeltijds kunstonderwijs. Academies nemen actief deel aan nieuwe ontwikkelingen (o.a. pilootprojecten) en implementeren vernieuwingen in hun artistiek pedagogisch project. Ondersteuning van het schoolteam voor de implementatie van tijdelijke en/of vernieuwende projecten in hun academie al dan niet in samenwerking met GO! nascholing. Het schoolteam en/of de vakgroep Afhankelijk van de vakgroep of het deelteam: één of twee contactdag(en) (halve dag). Pedagogische begeleidingsdienst 43

44 4.5. HBO5 Verpleegkunde Uitwerken van een kwaliteitszorgsysteem en een omvormingsdossier in HBO5 Verpleegkunde voor de school Ter ondersteuning van de vier officiële scholen die Verpleegkunde aanbieden bij het opzetten van hun kwaliteitszorgsysteem en het omvormingsdossier HBO5, willen de pedagogische begeleidingsdiensten een netoverschrijdend begeleidingstraject uitbouwen. De deelnemers kunnen: een kwaliteitszorgsysteem uitwerken; hun omvormingsdossier HBO5 uitwerken. Lerend netwerk voor coördinatoren en leraren HBO5 Verpleegkunde GO!, OVSG en POV Coördinator/leraren Verpleegkunde Netwerk: drie halve dagen Begeleidingstraject op schoolniveau wordt bepaald in overleg met de coördinator van de opleiding. Pedagogische begeleidingsdienst 44

45 4.6. Leerplanimplementatie Aanbod GO! nascholing Haal meer uit je smartboard De kwaliteit van evaluatievragen verhogen Flipping the classroom Expressie in de klaspraktijk Expressie met dagelijkse handelingen Expressie voor en achter de camera Pedagogische begeleidingsdienst 45

46 Aardrijkskunde Aardrijkskunde: GIS Acties/Strategie Inhoud sessie 1: Ruimtelijk denken maakt veelvuldig deel uit van het dagelijks leven. Het hoort daarom ook een vaste waarde te zijn binnen het onderwijs. Uit onderzoek blijkt dat GIS (geografisch informatiesysteem) de ideale tool is om ruimtelijk denken te introduceren in het onderwijs. Hiertoe wordt een 'leerlijn' voorgesteld, waarbij naarmate de leerling naar hogere jaren doorstroomt, de complexiteit aan vaardigheden en kennis gestaag wordt opgebouwd. Via concrete voorbeelden wordt deze leerlijn in deze sessie geïllustreerd en kunnen leerkrachten met gratis software zelf aan de slag. De eerste twee sessies worden twee gratis tools gebruikt: ArcGIS Online en ArcGIS Explorer Desktop. Kant-en-klaar lesmateriaal wordt daarbij als oefenmateriaal gebruikt. Als voorbereiding op de derde sessie maken de deelnemers zelf een project dat kadert binnen het leerplan van een bepaalde graad. De deelnemers hebben vaardigheden ontwikkeld om ruimtelijk denken van leerlingen te stimuleren Leerkrachten zijn vertrouwdmet GIS De deelnemers hebben een leerlijn ontwikkeld inzake toepassingen van GIS doorheen het secundair onderwijs Theorie: leerlijn in ruimtelijk denken met GIS Tool 1: ArcGIS Online: kennismaking met de werkomgeving,. didactische toepassing van uitgewerkte voorbeelden zelf met het pakket aan de slag o aanmaken pakket o delen van het pakket met leerlingen Inhoud sessie 2: Tool 2: ArcGIS Explorer Desktop kennismaking met de werkomgeving didactische toepassing van uitgewerkte voorbeelden zelf met het pakket aan de slag Pedagogische begeleidingsdienst 46

47 o o aanmaken pakket delen van het pakket met leerlingen Opgave opdracht voor sessie 3: zelf een lespakket ontwerpen: passend binnen de leerplandoelstellingen gebruik makend van ArcGIS Online en/of ArcGIS Explorer Desktop Inhoud sessie 3: Voorstelling van de verschillende lespakketten analyse inhoud & didactische inhoud/mogelijkheid feedback van de groep Tips en trucs Q&A Leraren aardrijkskunde Drie halve dagen Pedagogische begeleidingsdienst 47