Het drinkwaterbeleid. 1 Door Manon Janssen, Mike Hermsen en Emmy Krooshof

Transcriptie

1 Het drinkwaterbeleid 1 Door Manon Janssen, Mike Hermsen en Emmy Krooshof

2 Inhoudsopgave Inleiding...3 Waterzuivering...4 Normen drinkwater...5 Conclusie...10 Aanbeveling Bijlagen Proces 2.Tabel WHO 3.Mails 4.Telefoongesprekken 5. Analyse van informatievoorziening 6. Recommendation 2

3 Inleiding Het onderwerp van ons onderzoek is het verschil tussen het waterzuiveringbeleid van de Europese Unie en het waterzuiveringbeleid van Nederland. Onder het woord beleid verstaan we: het geheel aan opvattingen over te realiseren doelstellingen, samen met de in de tijd uitgezette acties en de daarvoor benodigde middelen om deze doelstellingen te bereiken. Wij streefden er de afgelopen maanden naar om het verschil tussen het beleid van Nederland en dat van de Europese Unie te ontdekken en door middel van die informatie te bepalen of de verschillen te groot waren om als veilig beschouwd te worden. We hebben echter veel problemen gehad met het vinden van informatie omdat de informatievoorziening nihil was. Daar hebben we dan ook veel aandacht aan gewijd in ons profielwerkstuk met als gevolg dat onze conclusie zal verrassen. Dit onderwerp hebben we gekozen omdat we van het YES-project van Worldschool de mogelijkheid kregen om een Europees georiënteerd onderwerp te kiezen en met behulp van de studiedagen hulp te krijgen van geleerde en gespecialiseerde mensen en ook contacten te leggen voor het verdere traject van het project. Onze eerste ingeving was om het verschil tussen het beleid van Nederland en de Europese Unie te onderzoeken maar omdat we geen concreet onderwerp konden vinden, dus het beleid rondom wat, hebben we dit idee al snel laten varen. Daarna wilden we iets rondom zelfvoorziening gaan doen, van daaruit maakten we uit energievoorziening, watervoorziening en voedselvoorziening de keuze voor watervoorziening. Bij de Universiteit van Wageningen vertelden ze ons over een gebouw dat in de kelder zijn eigen water zuiverde. Dat intrigeerde ons zeer maar het vergelijken van het beleid van Nederland met dat van de Europese Unie was toch wel blijven hangen, daarom besloten we beide ideeën te combineren. In dit onderzoek zult u geïnformeerd worden over verschillende aspecten van het waterbeleid van de Europese Unie en dat van Nederland en de pogingen die we hebben gedaan om die informatie te bemachtigen. Eerst zal het basisprincipe van waterzuivering worden behandeld, daarna zullen de maximale waarden van de chemicaliën in het drinkwater allemaal apart gegeven en uitgelegd worden. Uit dit alles hebben wij een conclusie getrokken waarin we ook onze kritiek op de informatievoorziening van ons onderwerp geven naar aanleiding van onze eigen ervaring. We hebben een aanbeveling geschreven om deze informatievoorziening te verbeteren. 3

4 Waterzuivering Per dag maakt de gemiddelde Nederlandse burger 125 liter water vies, dit water wordt in vier stappen gezuiverd. Dit proces bestaat uit de primaire, secundaire, tertiaire en quartaire zuivering. Het proces dat we in dit deel beschrijven is een vereenvoudigde versie met alle basisstappen, in sommige waterzuiveringsinstallaties vinden nog allerlei bijstappen plaats die niet van belang zijn voor ons profielwerkstuk. De primaire zuivering heeft als doel om grote stukken uit het water te zuiveren. Als eerste wordt het water door een soort rooster geleid waardoor het grote afval zoals maandverband en luiers uit het water wordt gehaald. Vervolgens wordt het water door de zwaartekracht langs verschillende tanks geleid. De eerste tank is de voorbezinktank. In de voorbezinktank zakken de grote organisch deeltjes, zand en klei naar beneden. De secundaire zuivering wordt ook wel de biologische scheiding genoemd. Bacteriën en micro-organismen eten het resterende organische afval dat niet naar de bodem is gezakt. Daarbij produceren de micro-organismen een sliblaag waarop afvalstoffen zich kunnen vastzetten. Deze afvalstoffen worden door andere, zich in de sliblaag bevindende, organismen opgegeten. De tertiaire en secundaire zuivering vinden in dezelfde tanks plaats. In de tertiaire zuivering worden nutriënten, zoals stikstof en fosfor uit het afvalwater gehaald. Dit gebeurd door zuurstof en stikstof. Deze stoffen binden zich aan stikstof en fosfaat en deze vormen stoffen die door bacteriën afgebroken kunnen worden. Zo worden de nutriënten dus uit het water gehaald. Bij de quartaire zuivering wordt het water drinkbaar gemaakt. Met behulp van onder andere zandfiltratie en Uv-behandelingen wordt de hoeveelheid ziekteverwekkers verlaagd zodat het water geschikt is om te drinken. Bij zandfiltratie wordt het water door een filter dat gevuld is met zand geleid. Deeltjes die groter zijn dan de ruimte tussen de zandkorreltjes worden dan uit het water gefilterd. Met de Uvbehandelingen kunnen bepaalde bacteriën gedood worden die niet tegen grote hoeveelheden Uv-straling kunnen. 4

5 Normen drinkwater Ons drinkwater bevat allemaal verschillende chemicaliën maar om te zorgen dat er niet te veel van iedere stof in ons drinkwater zit, zijn er maximale hoeveelheden vastgesteld door zowel de Europese Unie als Nederland. Deze maxima verschillen voor beide echter wel, bij sommige stoffen verschillen ze zelfs relatief veel. Iedere stof wordt hieronder uitgebreid verklaard en behandeld. De waarden zijn gebaseerd op bijlage 1. Boor NL: 0,5 mg/l EU: 1 mg/l Het lichaam van een mens bevat 0,7 ppm (parts per million) boor. Dit is een element dat niet essentieel is voor ons lichaam maar mensen nemen dit element toch op door middel van voedsel omdat het in planten en water zit. De dagelijkse inname ligt rond de 2 milligram. Bij een inname van 5 gram of meer wordt het menselijk lichaam beïnvloed en er treden misselijkheid, braken en diarree op. Boven een inname van 20 gram wordt boor levensgevaarlijk. 1 Nederland en de EU hebben dan ook een lage norm, het is immers niet essentieel en als men te veel water zou innemen kan het schadelijk zijn. De reden voor verschil tussen Nederland en de EU is niet duidelijk, maar wij denken dat Nederland gewoon zeker wil zijn van de veiligheid van de gezondheid. Bromaat NL: 0,001 mg/l EU: 0,01 mg/l Doordat er tijdens de zuivering van water ozon en chloor gebruikt wordt kan er van bromide bromaat gevormd worden. Bromaat is mogelijk kankerverwekkend en bromaat kan de nieren aantasten en gehoorstoornissen veroorzaken, omdat bromaat in relatief kleine hoeveelheden al schadelijk kan zijn, vindt er een risicoschatting plaats. 2 Op basis van deze schattingen wordt een bepaalde maxima aangehouden. Deze hoeveelheid is echter zo klein dat die vaak wordt overschreden. Er wordt dan ook een andere norm aangehouden. 3 Tijdens de bepaling van deze norm moet er rekening gehouden worden met bacteriologische en chemische risico's. Omdat de bepaling dus afhangt van individuele 'voorkeuren' zit er een verschil in de norm van Nederland en de EU, dit geldt echter alleen bij bromaat. Fluoride NL 1,1 EU: 1,5 mg/l Fluoride is essentieel voor de mens en het wordt dan ook voor een groot deel via drinkwater opgenomen. Hoge concentraties fluoride (1,5-2 mg/l) kunnen aanleiding geven tot vervorming van de tanden en bij een inname van meer dan 4 mg per dag kunnen tanden verkleuren. 4 Ook is het niet zeker dat fluor niet kankerverwekkend is

6 Omdat de inname via water hoog kan zijn en omdat de grens tussen noodzakelijk en schadelijk klein is, is het snel mogelijk dat men te veel fluoride binnenkrijgt. Nitriet NL: 0,1 mg/l EU: 0,5 mg/l Nitriet kan de hoeveelheid zuurstof in het bloed verminderen, dit komt doordat nitriet zich aan hemoglobine gaat binden waardoor dit niet meer beschikbaar is voor zuurstof. Vooral baby's hebben hier last van, zij beschikken niet over bepaalde enzymen die dit kunnen verhinderen. 5 De World Health Organisation zet de norm op 0,2 mg/l, de Nederland heeft die norm gehalveerd, maar de Europese Unie neemt genoegen met 0,5 mg/l. De reden hiervoor is onduidelijk. PCB's NL: 0,0005 mg/l EU: Geen norm PCB's zijn organische verbindingen die lang in het milieu aanwezig blijven. PCB's kunnen leverschade veroorzaken en kankerverwekkend zijn, ook is het bekend dat PCB's het afweersysteem aan tasten en de hormoonhuishouding verstoren. 6 PCB's zijn in kleine hoeveelheden al schadelijk en daarom moet de concentratie PCB's zo klein mogelijk zijn. Trihalomethanen NL: 0,025 mg/l EU: 0,10 mg/l Trihalomethanen worden gevormd als bijproduct bij chloor en broom om water te ontsmetten. Echter zijn trihalomethanen niet goed voor de gezondheid. Het veroorzaakt aandoeningen aan de nieren, lever en het zenuwstelsel. Ook verhogen ze de kans op kanker. 7 De norm van Nederland is strenger dan die van de EU. Aeromonas NL: 1000 eenheden/ml EU: Geen norm Aeromonas is een geslacht van bacteriën die voorkomen in water. In kleine hoeveelheden zijn de bacteriën niet schadelijk maar zo gauw als de bacteriën in hoge concentraties voorkomen dan kan er diarree, braken en wondinfecties voorkomen. 8 Nederland heeft hier een norm gesteld omdat er door naar deze bacteriën te kijken fouten in filters bij waterbedrijven te vinden zijn. Deze soort bacteriën komt namelijk het snelst voor als er een kapot filter is. 9 Europa heeft geen norm

7 Ammomium NL: 0,2 mg/l EU: 0,5 mg/l Bij een dosis van meer dan 100 mg per kilogram lichaamsgewicht per dag kan ammonium leiden tot gezondheidsklachten. Een concentratie van 1,5 mg/l in drinkwater kan leiden tot klachten over de geur; concentraties hoger dan 35 mg/l kunnen leiden tot smaakklachten. De waterleidingbedrijven houden de concentratie ammonium zo laag mogelijk om overmatige bacteriële groei in het leidingnet te beperken en om ervoor te zorgen dat het water geschikt is voor het vullen van aquaria. 10 Chloride NL: 150mg/L EU: 250 mg/l Chloride is voor de mens een noodzakelijk element. We nemen dan ook veel chloride, in de vorm van (keuken)zout binnen. Een overdaad aan chloride is echter ook niet goed, het lichaam kan dan vocht vasthouden en er kan hoge bloeddruk optreden. 11 Geleidingsvermogen NL: 125 ms./m EU: 250 ms./m Door middel van het geleidingsvermogen kan men de hoeveelheid opgeloste stoffen in water bepalen. 12 Het heeft echter geen verband met de gezondheid en daarom is het voor ieder land anders bepaald. Tritium straling NL: 100 Bq/L EU: Geen norm Tritium is een vorm van waterstof en komt in de natuur voor. Echter is een teveel aan straling van Tritium niet goed. Deze stof blijft lang in het lichaam en kan voor schade zorgen. 13 Omdat Tritium niet vaak in water voorkomt heeft de EU (net als de WHO) er geen norm voor, Nederland heeft dit wel. Temperatuur NL: Onder de 25 graden Celsius EU: Geen norm De reden dat in Nederland de water temperatuur maximaal 25 graden mag zijn heeft te maken met de vorming van de Legionella bacterie. De beste groeiomstandigheden zijn namelijk vanaf 25 graden. Omdat Legionella een gevaarlijke en dodelijke bacterie is, die zich snel verspreid, is moet het ontstaan hiervan vermeden worden. Hierom heeft Nederland een grens voor de watertemperatuur

8 Waterstofcarbonaat NL: Meer dan 60 mg/l EU: Geen norm Waterstofcarbonaat is goed voor de spijsvertering, ook neutraliseert het de zuurgraad van het lichaam. Omdat deze stof niet schadelijk is, is er geen maximumnorm gesteld. Wel is er een minimum omdat waterstofcarbonaat de opname van koper en lood verminderd. 15 Zuurgraad NL: Tussen een ph van 7,0 en 9,5 EU: Geen norm Waarom water licht basisch (ph boven de 7,0) moet zijn is ons niet bekend, ook de scheikunde sectie en internet konden hier geen antwoord op geven. 16 Zuurstof NL: Meer dan 2 mg/l EU: Geen norm Er is een minimale hoeveelheid zuurstof nodig omdat er bij minder dan 2mg/L processen van bacteriën gestart kunnen worden. Deze bacteriën kunnen de geur, kleur en smaak van het water aantasten. 17 Kleur NL: 20 mg/l Pt/Co (kleurschaal) EU: Aanvaardbaar voor gebruikers Er is geen verband tussen kleur en de gezondheid. De Europese Unie vindt het water goed als de bevolking het goed vindt. Nederland heeft echter wel een vastgestelde norm. Deze norm heeft Nederland om het water consistent te houden en eventuele verandering snel op te merken. Natrium NL: 150 mg/l EU: 200 mg/l Een te hoge concentratie natrium kan voor een hoge bloeddruk zorgen, andere gezondheidsklachten zijn niet bekend. Wel is bekend dat vanaf 200 mg/l de smaak kan veranderen. Nederland speelt hier dus op safe en de EU net op het randje. Sulfaat NL: 150 mg/l EU: 250 mg/l Sulfaat kan leiden tot corrosie in leidingen van waterbedrijven. Bij mensen kan teveel sulfaat leiden tot darmirritaties, maar dit komt alleen voor in extreme concentraties. De smaak van het water kan aangetast worden als er meer dan 200 tot 900 mg/l sulfaat in het water bevindt

9 Troebelingsgraad NL: 1 FTE (troebelingseenheid) EU: Aanvaardbaar voor gebruikers Er is geen verband tussen troebeling en de gezondheid. De EU vindt het water goed als de bevolking het goed vindt, alleen Nederland heeft wel een norm. Deze norm heeft Nederland om het water consistent te houden en eventuele verandering snel op te merken. 19 Zink NL: 3 mg/l EU: Geen norm Te veel Zink kan leiden tot misselijkheid, duizeligheid, braken, kolieken, koorts en diaree na inname van circa 4-8 g zink. Een acute zinkvergiftiging treedt ook op in vorm van buikpijn en braken na inname van circa 2 g zinksulfaat. Voorbeelden voor gezondheidseffecten van zinkverbindingen zijn ook: zware aantastingen van de slijmvliezen door en vergiftigingen met zinkvitriool

10 Conclusie Al met al hebben we uitgevonden dat er verschillen zijn tussen de maximale toegestane hoeveelheden van bepaalde stoffen die volgens de Europese Unie en Nederland in het drinkwater mogen zitten. Waarom deze verschillen er zijn en hoe men aan de maximale waarde komt is onduidelijk, mede door de onlogische inrichting van de websites van beide instanties, onduidelijke en niet-antwoord-op-devraag-gevende mailtjes (zie bijlage 3) en telefoongesprekken waarin we zo snel mogelijk afgewimpeld leken te worden (zie bijlage 4). Ook kunnen we concluderen dat wetten en het beleid van de Nederlandse overheid en de Europese Unie niet toegankelijk zijn voor burgers die geen verstand hebben van ingewikkelde juridische taal en moeilijk Engels, hierover meer in de aanbeveling. 10

11 Aanbeveling Zie ook bijlage 5 voor de ervaringen waarop deze aanbevelingen zijn gebaseerd. Voor de Engelse versie zie bijlage 6. Overheid.nl Overheid.nl is een overheidssite waarop de wet- en regelgeving van Nederland te vinden is. Het probleem met overheid.nl is echter dat de wetten en regels in hun oorspronkelijke vorm worden gepubliceerd. De doorsnee Nederlander heeft daar waarschijnlijk heel veel moeite mee. Daarom zou het handig zijn als overheid.nl haar wetten ook in een vereenvoudigde versie met een kortere en makkelijkere tekst- op haar site zou hebben staan of er een aparte site voor zou maken. Ook adviseren we overheid.nl om haar zoekmachine te verbeteren door relevantere informatie te geven of de mogelijkheid te geven tot een optie geavanceerd zoeken. De zoekmachine zou dan alleen resultaten geven waar het woord water bijvoorbeeld minstens drie keer in voorkomt. Ons laatste advies aan overheid.nl zou zijn dat ze verlopen wetten onder dezelfde titel zetten zo snel als de voorafgaande veranderd zijn of op zijn minst doorverwijzen naar de site waarop je de nieuwe versie van de wet kan vinden. Tijdens het onderzoek is dit blijkbaar gebeurt, bij het opnieuw zoeken op deze site kwamen we gelijk bij de goede resultaten. Europese Unie Voor de site van de Europese Unie, eu.nl, is onze eerste aanbeveling dat de homepage veranderd moet worden door een minder chaotische lay-out. Door de hoeveelheid informatie te verminderen creëer je meer duidelijkheid en door logische trefwoorden voor de kopjes te kiezen maak je het voor de bezoekers van de site makkelijker om de informatie te vinden. Een andere aanbeveling is dat de zoekmachine verbetert moet worden, de zoekmachine levert niet-relevante zoekresultaten en dit is niet het doel van een zoekmachine. Een zoekmachine zou de meest bezochte of de meest relevante resultaten moeten geven. Denk hierbij aan wetenschappelijke artikelen in plaats van omstreden krantenartikelen. Ook is er na eerst doorgewezen te zijn naar een andere Engelse site- geen duidelijk beleid te vinden, onze aanbeveling is dan ook dat er een aparte site gemaakt wordt voor het beleid en dat deze site in alle talen van Europa geschreven is. 11

12 Rijksoverheid.nl Ten eerste is bij rijksoverheid.nl gericht zoeken erg lastig, een geavanceerde zoekmachine of een grotere variëteit thema s zou dit probleem oplossen. Verder bevelen we aan om de huidige zoekfunctie te verbeteren zodat het relevante en recente artikelen oplevert. Dit zou het zoeken in de website een stuk makkelijker maken. Daarbij adviseren wij om de website logischer in te delen waardoor zelfstandig zoeken beter zal gaan, denk hierbij aan meer thema s en/of sub thema s in de werkbalk bovenin. Ons laatste advies aan rijksoverheid.nl is dat ze hun telefonisten beter moeten informeren over het beleid dat zij voeren rondom informatie verstrekken aan scholieren. Bij onze eerste poging kregen we te horen dat rijksoverheid.nl van het Ministerie van Milieu en Infrastructuur te horen had gekregen dat zij niet langer scholieren informatie moesten verstrekken, maar bij de tweede poging kregen we deze informatie zonder problemen. (bijlage 4) 12

13 Bijlagen Bijlage 1, tabel: (Mochten de waarden van de EU en Nederland verschillen, dan is dit blauw gemarkeerd) Bijlage tabel: Microbiologische parameters WHO Guidelines for Drinking-water Quality 2006 EU Drinkwaterrichtlijn 98/83/EG 1998 Cryptosporidium * Escherichia coli 0 0 Enterococcen 0 0 (Entero)virussen * Nederland Waterleidingbesluit 2001 (kolonievormende eenheden/100 ml) Giardia * Chemische parameters (mg/l) (mg/l) (mg/l) Acrylamide 0,0005 0,0001 0,0001 Antimoon 0,02 0,005 0,005 Arseen 0,01 0,01 0,01 Benzeen 0,01 0,001 0,001 Benzo(a)pyreen 0,0007 0, ,00001 Boor 0,5 1 0,5 Bromaat 0,01 0,01 (tot : 0,025) Cadmium 0,003 0,005 0,005 Chroom 0,05 0,05 0,05 * Cyaniden (totaal) 0,07 0,05 0,05 * 1,2-Dichloorethaan 0,003 0,003 Epichloorhydrine 0,0004 0,0001 0,0001 * Fluoride 1,5 1,5 1,1 Koper Kwik 0,006 0,001 0,001 0,001 (bij desinfectie 0,005)* Lood 0,01 0,01 (tot : 0,025) 0,01 (tot : 0,025) * 13

14 Nikkel 0,07 0,02 0,02 * Nitraat * Nitriet 0,2 0,5 0,1 * PAK s (som) 0,0001 0,0001 * PCB s (individueel) 0,0001 PCB s (som) 0,0005 * Pesticiden (individueel) 0,0001 0,0001 * (voor aldrin, dieldrin, heptachloor en heptachloorexopide geldt een max. waarde van 0,00003) Pesticiden (som) 0,0005 0,0005 Seleen 0,01 0,01 0,01 Tetra- en trichlooretheen (som) 0,04 en 0,02 (ind.) 0,01 0,01 Trihalomethanen (som) 0,10 (tot : 0,15) Vinylchloride 0,0003 0,0005 0,0005 * Indicatoren Bedrijfstechnische parameters Aeromonas (30 o C) Ammonium 0,5 mg/l 0,2 mg/l 0,025 (tot : 0,1) * 1000 kve/100 ml Bacteriën van de coligroep 0 0 kve/100 ml Bacteriofagen 0 pve Chloride mg/l * Clostridium perfringens (inclusief sporen) 0 kve/100 ml 0 kve/100 ml DOC/TOC Geleidingsvermogen (bij 20 o C) Geen abnormale verandering Geen abnormale verandering * 250 ms/m 125 ms/s * Hardheid (totaal) 1 < totale hardheid < 2,5 mmol/l * Koloniegetal bij 22 o C Geen abnormale verandering 100 kve/ml * 14

15 Radioactiviteit * Totale α Totale β Tritium Indicatieve dosis (totaal) 0, Bq/l Bq/l Bq/l * msv/j Saturatie Index (SI) > -0,2 SI * Temperatuur Waterstofcarbonaat Zuurgraad/ waterstofionenconcentratie Zuurstof 25 o C (geldt voor koud leidingwater) > 60 mg/l 7,0 < ph < 9,5 * > 2 mg/l Indicatoren Organoleptische/ esthetische parameters Aluminium 0,2 oftewel 0,1 mg/l 0,2 mg/l 0,2 mg/l * Geur Kleur 15 Aanvaardbaar voor gebruikers, geen abnormale verandering Aanvaardbaar voor gebruikers, geen opvallende verkleuring Aanvaardbaar voor gebruikers, geen abnormale verandering * 20 mg/l Pt/Co IJzer 0,2 mg/l 0,2 mg/l Mangaan 0,05 mg/l 0,05 mg/l Natrium 200 mg/l 150 mg/l * Smaak Aanvaardbaar voor gebruikers, geen opvallende verandering Aanvaardbaar voor gebruikers, geen abnormale verandering * Sulfaat 250 mg/l 150 mg/l * Troebelingsgraad Aanvaardbaar voor gebruikers, geen opvallende verandering Zink 3 mg/l * 4 (tap) 1 (afpompstation) FTE * kve = kolonievormende eenheden pve = plaquevormende eenheden * voor nader uitleg zie bijlage A van het waterleidingbesluit (

16 Bijlage 2, proces. Onze eerste stap van het profielwerkstuk was het vinden van het waterbeleid. Dit bleek echter moeilijker dan gedacht. Wij wilden het Nederlandse beleid vinden om te onderzoeken of dit zou verschillen van het drinkwaterbeleid dat Europa heeft. Het eerste waar we tegenaan liepen was de onduidelijke site van zowel Rijksoverheid als de Europese Unie. Bij beide sites was het probleem dat we geen idee hadden waar we het beleid konden vinden. De eerste paar stappen op de site van Rijksoverheid zijn logisch. We komen op de pagina over drinkwater, maar waar het beleid en de regels staan is niet duidelijk. Hetgeen wat dan het dichtst in de buurt komt is het kopje waterkwaliteit, maar daar gaat het niet meer over drinkwater en staan er al helemaal geen regels voor het drinkwater. Op de site van de Rijksoverheid kunnen wij dus niets vinden wat op een beleid lijkt. Onze volgende stap was het mailen naar onze contactpersonen van het YES-project en een aantal waterbedrijven. Vitens was het eerste bedrijf waar we aan dachten, wij hadden echter geen klantennummer en moesten daarom mailen naar het mailadres voor de pers. 20 Wij hebben nooit antwoord ontvangen, waarschijnlijk omdat wij niet van de pers zijn. Ook mails aan Joey Velberg en Roel van Veen studenten van de universiteit Wageningen leverden weinig op. 21 Ze waren zeker bereid ons te helpen, maar de sites die ze ons gaven waren niet van toepassing op ons onderwerp of gaven niet de juiste informatie. Opnieuw stuurden wij een mail naar Vitens, dit keer mét klantnummer. 22 De meneer/mevrouw van de Vitens verwees ons naar filmpjes en artikelen op hun website, maar niet naar het beleid waar wij om gevraagd hadden in de mail. De mail aan de Koninklijke Nederlands Waternetwerk had ook niet het gewenste resultaat, ze verwezen ons naar websites waar wij opnieuw weinig aan hadden. 23 Verder hielp de mail aan meneer Groot, onderzoeker aan het Clingedael instituut, ons ook niet verder. 24 Ook hier kregen we antwoord en verschillende sites, maar het sloot niet aan op ons onderwerp. Wij vonden op de site van Lenntech, een bedrijf gespecialiseerd in waterzuivering en -behandeling, een tabel 25 van de World Health Organisation (WHO). In deze tabel worden de normen waar het drinkwater aan moet voldoen van de Europese Unie, Nederland en de WHO vergeleken. Bij deze tabel stonden ook de bronnen waar de makers van de site de cijfers vandaan hadden gehaald. Maar toen we op het linkje klikten waar de cijfers van Nederland zouden moeten staan, bestond deze pagina niet meer. Uiteindelijk vonden we na veel onderzoek het beleid waarop de tabel van 20 Bijlage Bijlgae Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage 2 16

17 Lenntech was gebaseerd, hier stond echter dat alle stukken waren vervallen. Een link naar de huidige stukken stond nergens vermeld. De tweede link die Lenntech geeft als bron is interessant. Deze link verwijst namelijk naar een PDF bestand van de World Health Organisation. Op deze site vindt je 595 pagina s in hoogstaand Engels. Zinnen als the main reason for not promoting the adoption of international standards for drinking-water quality is the advantage provided by the use of a risk benefit approach (qualitative or quantitative) in the establishment of national standards and regulations en securing the microbial safety of drinking-water supplies is based on the use of multiple barriers, from catchment to consumer, to prevent the contamination of drinking-water or to reduce contamination to levels not injurious to health komen langs. De tabel begrijpen ging goed, met hulp van de scheikundesectie, de Binas en wat handige sites hadden we de meeste stoffen uit de tabel wel uitgezocht, maar waarom deze waarden er waren was een stuk moeilijker. We besloten de overheid opnieuw te mailen. 26 Dit keer was het antwoord wel nuttig. Christian Lammer, publieksvoorlichter van de Rijksoverheid, stuurde ons een link van het huidige beleid. Het beleid van de Europese Unie moesten we nu nog vinden. De eerste stap was natuurlijk naar de website van de EU te gaan. Via beleidsterreinen en milieu, consumenten en gezondheid kwamen wij op een Engelstalige site over water. Onder het kopje Drinking Water stond EU policy. Maar daar staat naast hele lastige Engelse taal geen beleid. Ook de EU hebben we g d, maar de mevrouw van de EU verwees ons echter naar de pagina die wij allang hadden gevonden en waaraan we niets hadden. Na deze mails hadden we nog steeds niet alle benodigde informatie: Waar waren de actuele maximale waarden voor chemicaliën en bacteriën in het water van Nederland te vinden? Hoe bepaald Nederland deze waarden? Wat zijn de actuele waarden voor chemicaliën en bacteriën in het water van Europa te vinden? Hoe bepaald Europa deze waarden? En wat is überhaupt het beleid van Europa rondom drinkwater? We besloten de overheid en de Europese Unie te bellen 27 om zo toch aan onze informatie te kunnen komen. De meneer die we te spreken kregen toen we de EU gaf ons na wat zoekwerk van zijn kant enkele sites waar we even op konden kijken, zoals de site van Eurostat, het statistiekencentrum van Europa en een site die Europese wetgeving bevat. Probleem één was al dat beide sites compleet in het juristen Engels waren, iets wat je als Nederlander moeilijk kunt begrijpen. Probleem twee was dat toen we deze sites later nog eens beter bekeken, de informatie die we zochten er niet opstond. Ook wist deze meneer niet hoe de waarden bepaald werden en begon gewoon enkele verschillende opties op te noemen, niet wat we zochten. Onze laatste hoop was gevestigd op de Rijksoverheid. Het was alleen jammer dat de meneer die we aan de lijn kregen bepaald niet de intentie had om ons te helpen. We kregen te horen dat Rijksoverheid vanuit het ministerie de opdracht heeft gekregen 26 Bijlage Bijlage 4 17

18 geen scholieren meer te helpen, we kregen enkele algemene websites. Wij wilden het niet opgeven en besloten gewoon nog een keer te bellen zonder te zeggen dat we scholieren waren. Dit keer kregen we een vrouw aan de lijn. Deze vrouw was uiterst vriendelijk en wilde ons graag helpen maar na zelf wat onderzoek te doen, besloot ze ons toch maar even door te verbinden met iemand die meer kennis had van dit ons onderwerp. Weer kregen we een mevrouw aan de telefoon maar ook zij was niet in staat om onze vraag te beantwoorden en verbond ons daarom door met het ministerie zelf. Ze vertelde ons dat ze ons telefoonnummer en adres had doorgegeven en dat het ministerie zo snel mogelijk zou reageren. Wij hebben echter tot nu toe niets teruggekregen. Het beleid dat we uiteindelijk van Nederland hadden gevonden was moeilijk te begrijpen, het was veel tekst met veel moeilijke woorden. 28 Daarom hebben we ons uiteindelijk gefocust op de gegevens die in dit beleid stonden over de maximale waarden van het drinkwater. Van de Europese Unie hebben wij dus nooit een beleid gevonden

19 Bijlage 3, s: 3.1) Naar Judith Zuijderhoudt, Vitens. Geachte mevrouw Zuijderhoudt, Onlangs zijn wij begonnen met ons profielwerkstuk over waterzuivering. Wij zouden Vitens graag een paar vragen willen stellen over het beleid dat Vitens heeft op het gebied van waterzuivering. Aangezien wij niet als 'klant' deze vragen willen stellen, vroegen wij ons af of we een adres zouden kunnen krijgen waar wij onze vragen naartoe kunnen sturen. Alvast bedankt, Mike Hermsen en Emmy Krooshof (leerlingen Liemers College, Zevenaar) p.s. Excuses voor het sturen naar het media adres. Wij konden helaas geen ander geschikt adres vinden. Nooit antwoord gekregen 19

20 3.2) Naar Joey Velberg en Roel van Veen (studenten Wageningen) Hey Joey en Roel, Een hele tijd geleden hebben wij, Manon Emmy en Mike, een workshop bij jou gevolg i.v.m. met het YES-project. Daar heb jij ons jouw adres gegeven mochten wij hulp nodig hebben. Aangezien wij vast zijn gelopen met ons project, vragen wij of jij ons zou willen helpen. Ons profielwerkstuk gaat over het waterzuiveringsbeleid dat Nederland heeft t.o.v. het beleid van Europa. Nu zitten wij met een nogal groot probleem: we kunnen nergens het Nederlandse noch het Europese beleid vinden, als we dan toch iets vinden wat op beleid lijkt begrijpen we er niks van of weten we niet waar het over gaat. Het zou heel fijn zijn als je ons zou kunnen helpen door ons in de richting te sturen van sites, bedrijven, mensen, publicaties etc. die ons verder zouden kunnen helpen. Verder tips zijn altijd welkom. Alvast bedankt. Groetjes, Manon, Emmy en Mike Antwoord Joey Velberg Hallo, Ik heb even voor jullie gekeken. In de bijlage vind je verschillende artikelen over waterbeleid in Europa en Nederland, en hoe die van invloed zijn op elkaar. Misschien gaat het wel niet altijd over waterzuivering, maar je kunt wel gevoelige punten tussen nationaal- en Europees beleid blootleggen. Verder heb ik nog een wikipedia pagina gevonden (wat je natuurlijk niet als bron mag gebruiken!) waar je zoektermen vandaan kunt halen, zoals dat "drinking water directive". Daar moet wat over te vinden zijn op google of de site van de EU: Wellicht is het sowieso een goed idee om de scope (dat is de breedte van jullie topic) iets te verwijden, omdat artikelen over alleen het waterzuiveringsbeleid schaars zijn. Wat je nu heel mooi ziet is dat er conflicten bestaan binnen het gehele watermanagement beleid tussen Nederland en de EU. Misschien interessant om dat ook mee te nemen? Succes nog! 20

21 Antwoord Roel van Veen Heey Manon, Emmy en Mike, Het is misschien niet heel wetenschappelijk maar op Wikipedia staat meestal wel iets waar je mee verder kunt. Ik weet niet precies wat jullie met het waterzuiveringsbeleid bedoelen en wat jullie zelf al hadden gevonden maar ik kwam op Wikipedia wel dingen tegen met de zoektermen waterzuivering en rioolwaterzuivering. Daar staat dan eenvoudige algemene informatie over waterzuivering maar ook over hoe het is geregeld bijvoorbeeld. Je wordt dan vanzelf naar van alles en nog wat doorgelinkt. In de Kaderrichtlijn Water staat overigens wat er volgens Europa moet en in de Waterwet staat dan hoe dat in Nederland wordt aangepakt. Het makkelijkste is om die ook even via Wikipedia te zoeken. Bij "externe links" staan dan meerdere bronnen die je verder kunnen helpen. Ook brochures van de overheid bijvoorbeeld. "Zie ook" is trouwens ook vaak handig omdat je daar dingen ziet staan waar je zelf niet zo snel aan zou denken. Op kun je eens kijken of studenten misschien al wat hebben geschreven over jullie onderwerp. Het is dan slim om in hun literatuurlijst te kijken of er iets bij zit wat je zelf ook kan gebruiken. Dat geldt trouwens ook voor artikelen die je vindt via Google Scholar ofzo. Hun bronnen kan je ook gewoon gebruiken. Op waterforum.net< vind je allerlei info, bedrijven en organisaties uit de sector zelf. En ik heb hier toevallig een boek uit de bibliotheek liggen dat best nuttig is. Misschien kan je het ook ergens vinden: "Waterrecht in Nederland" geschreven door Havekes en Van Rijswick. Maar eerlijk gezegd ben ik niet echt thuis in waterzuivering. Ik heb dus helaas geen artikelen hier liggen. Als er iets specifieks is dat jullie hadden gevonden maar niet begrepen, dan wil ik er best eens naar kijken om te zien of ik het wel begrijp hoor. Je kan altijd mailen. Succes! Roel 21

22 3.3) Naar Vitens (algemeen adres) Geachte lezer, Een week geleden hebben wij geprobeerd contact op te nemen via de enige e- mailadressen dat wij op jullie site konden vinden, namelijk het e-adres van mevrouw Zuijderhoudt en meneer Kraaijeveld, omdat wij een paar vragen hebben voor ons eindwerkstuk van het Gymnasium. Helaas hebben wij hier geen antwoord op gekregen en daarom proberen het met het klantnummer van onze ouders. Wij hopen dat we via deze weg wel een antwoord kunnen krijgen en anders doorgestuurd kunnen worden naar iemand die wel antwoorden heeft op onze vragen. Onze vragen gaan over het waterzuiveringsbeleid dat Nederland en Europa hebben. Wij vroegen ons af welk waterzuiveringsbeleid jullie als Vitens hanteren en hoe dit beleid eruit ziet. Wij hopen dat jullie ons zo spoedig antwoorden, alvast hartelijk dank. Met vriendelijk groet, Manon Janssen, Emmy Krooshof en Mike Hermsen. (Leerlingen Liemers College Heerenmäten) Antwoord Dag Manon, Emmy en Mike, Hartelijk dank voor uw van 28 april jl. Allereerst onze excuses dat jullie geen antwoord hebben gekregen. Vitens heeft diverse mooie filmpjes op haar website staan. Hieronder treffen jullie een paar linken aan die je naar de juiste pagina brengen. Hopelijk kunnen jullie die filmpjes laten zien! Ons laboratorium, waterkwaliteit en van bron tot kraan, daarnaast is er heel veel informatie te vinden opwaterkennis, duurzaamheid en innovatie en hebben we een leuke app. Wij wensen jullie veel succes! Heeft u vragen? Kijk dan op of bel onze afdeling Klantenservice (lokaal tarief). Wij zijn op werkdagen van tot uur bereikbaar. Met vriendelijke groet, Vitens Klantenservice U. Visser 22

23 3.4) Naar Koninklijk Nederlands Waternetwerk Beste lezer, Wij, Emmy Krooshof, Manon Janssen en Mike Hermsen, leerlingen van het Liemers College (Zevenaar) doen ons profielwerkstuk over het waterzuiveringsbeleid dat Nederland ten opzichte van de Europese Unie heeft. Omdat het erg moeilijk is om aan informatie te komen willen we via jullie aan informatie komen. Wij vroegen ons af of jullie ons iets kunnen vertellen over het waterzuiveringsbeleid. Wij kunnen namelijk nergens goede informatie vinden over hoe Nederland zijn water zuivert en we dachten dat jullie daar misschien meer van wisten. Alvast heel erg bedankt voor de informatie. Vriendelijke groeten, Emmy Krooshof, Manon Janssen en Mike Hermsen Antwoord Beste Mike, wat leuk om te horen dat jullie je profielwerkstuk over het zuiveringsbeleid doen. Waternetwerk is een organisatie waar mensen uit de Nederlandse watersector zijn aangesloten en elkaar ontmoeten. We organiseren dus met name bijeenkomsten waar kennis uitgewisseld wordt. Maar omdat we zelf ook in de watersector werken kunnen we jullie wel een stukje verder helpen met de kennis die wij er van hebben. Wie weet is dit al genoeg. Allereerst moet je denk ik onderscheid maken tussen wat voor zuivering het betreft: zuivering van water tot drinkwater, of zuivering van rioolwater tot water dat zonder risico's weer in de rivier of zee geloosd mag worden. De instantie die in Nederland gaat over het beleid op het gebied van de kwaliteit van het oppervlaktewater is de RIVM. Misschien dat bijgaand linkje jullie verder helpt: Als je meer wilt weten hoe het allemaal technisch werkt, zul je denk ik een drinkwaterbedrijf of een rioolwaterzuivering moeten benaderen (of iemand die er werkt). De rioolwaterzuivering valt onder het waterschap, in jullie geval is dat denk ik waterschap Rivierenland ( Veel succes met jullie werkstuk. Een groet, Erik de Bruine (voorzitter jong waternetwerk) 23

24 3.5) Naar Koen Groot (medewerker Clingedael) Beste meneer Groot, Een tijd geleden hebben wij met het Yes-project Clingendael bezocht. Daar hebben wij uw kaartje gevraagd voor het geval wij vastliepen of wat aan u wilde vragen, en dat is nu het geval. Wij vroegen ons af of u misschien mensen kent die verstand hebben, of onderzoek hebben gedaan naar het waterzuiveringsbeleid van Nederland en/of de Europese Unie en ons eventueel zouden willen helpen met ons project. Alvast bedankt. Groeten, Mike Hermsen, Manon Janssen en Emmy Krooshof (Leerlingen van het Liemers College te Zevenaar) Antwoord Beste Mike en anderen, Bedankt voor de . Ik ben jullie niet vergeten, het was slechts druk. Persoonlijk ken ik niemand in de sector, maar ik help jullie graag verder op weg. Het is vaak handig om te kijken wat voor partijen zich bezig houden met het onderwerp waarin je geïnteresseerd bent. Zoals daar in jullie geval onder andere zijn: - de belangenvereniging van Waterzuiveringsbedrijven op EU niveau; - De waterschappen dit is onderdeel van hun portfolio zoals jullie weten; - Of academici, bijvoorbeeld via NWO: In jullie positie zou ik zeker met deze organisaties contact op komen in hoeverre jullie dat natuurlijk nog niet gedaan hebben- zij kunnen jullie vast helpen met de vragen (dit is zeker voor een aantal mensen dagelijks werk). Heel veel succes, mochten jullie meer vragen hebben, stuur vooral nog een mail. Ik ben zelf tot 22 mei op vakantie, maar lees m n s daarna weer. Groet, Koen 24

25 3.6) Naar de Overheid (website) Geachte lezer, Al een tijdje zijn wij, Manon Janssen, Mike Hermsen en Emmy Krooshof bezig met ons profielwerkstuk over water. Wij kunnen echter de meest recente regelgeving op drinkwater nergens op de sites van de overheid vinden. De enige gegevens die we kunnen vinden is het waterleidingbesluit van 2001, dat vervallen is. Wij vroegen ons af of u ons zou kunnen wijzen op de juiste regelgeving die op dit moment van kracht is. Bij voorbaat dank, Manon Janssen, Mike Hermsen en Emmy Krooshof Antwoord Uw kenmerk is E Geachte mevrouw Krooshof, Hieronder volgt een reactie op uw , waarin u vraagt naar de meest recente regelgeving over drinkwater. Het Waterleidingbesluit is vervallen per 1 juli De geldende wet- en regelgeving vindt u in het Drinkwaterbesluit en de Drinkwaterwet. Het Drinkwaterbesluit vindt u op de website van de overheid via onderstaande link. De Drinkwater vindt u op dezelfde website via onderstaande link. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en wensen u succes met uw profielwerkstuk. Met vriendelijke groet, Christian Lammen Publieksvoorlichter Informatie Rijksoverheid 25

26 Bijlage 4, telefoongesprekken: 4.1) 4.2) 4.3) 26

27 Bijlage 5, analyse van de informatievoorziening: In onze poging tot een onderzoek rondom drinkwater hebben we verschillende tegenslagen gehad. Deze bestonden voornamelijk uit gebrek aan informatie. Maar om te weten te komen of de informatie überhaupt te vinden is op de site, moesten we eerst de gehele site afzoeken. Het grootste struikelblok hierbij is geweest dat de sites vaak zeer onduidelijk waren en we er dus pas na lange tijd achter kwamen dat de informatie niet op de site te vinden was. Hierop hebben wij besloten een aanbeveling te schrijven voor sites waarvan wij vinden dat ze de informatie zouden moeten verschaffen of op z n minst duidelijk zouden moeten zijn over de informatie die ze wél verschaffen. Met het volgende voorbeeld zullen we meerdere sites afgaan: Stel dat je net als wij de maximale waarden van een bepaalde stof in het water wil weten. Je wilt bijvoorbeeld onderzoek doen of je bent zeer geïnteresseerd in water. Rijksoverheid- Het eerste waar men waarschijnlijk aan zal denken is dan de site van Rijksoverheid. De weg die je nu moet afleggen: -> homepage-> zoek-> drinkwater -> lijst met opties -> verontreiniging drinkwater. Vanuit hier heb je twee keuzes, je kunt klikken op de link chemische stoffen daar staat een kopje Kalk maar dit zou geen geruststelling zijn voor de onderzoeker want er staat namelijk slechts: De hoeveelheid kalk in het water verschilt per regio. En dan nog iets over hard en zacht water. Dan optie twee: op de pagina Verontreiniging drinkwater zoek je naar het kopje Maximaal aantal stoffen, bacteriën en virussen daar ziet u drie links, veelbelovend zou je denken, dan klik je op normen in verwachting dat je het dan wel zou vinden. Maar dan wordt je doorverwezen naar overheid.nl, deze site bevat de wetten van Nederland. Je zou een tabel met de toegestane waarden verwachten maar dit is echter niet het geval, je moet namelijk maar liefst zeventig artikelen lezen voor je uiteindelijk bij de specifieke maxima van de chemicaliën komt. De eerste stappen (homepagezoeken- drinkwater ) zijn redelijk duidelijk en liggen voor de hand. Maar wanneer je de zoekfunctie gebruikt, kom je ook niet verder. Het is niet mogelijk om te zien waar de opties over gaan. 27

28 Overheid- Als de doorsnee Nederlander op welke manier dan ook uitkomt bij deze site(bijvoorbeeld via de site van rijksoverheid), vindt hij/zij een enorme verzameling van wetten bij elkaar. Op de homepage van deze site zie de afbeelding onderaan de pagina- vindt hij/zij dan allerlei kopjes. In ons voorbeeld van de onderzoeker wordt waarschijnlijk het kopje Particulieren gekozen. Bij de onderwerpen kiest ze dan Natuur en Milieu en in het menu dat je dan weer krijgt kies je Water. Daar krijg je negentien zoekresultaten die geen van alle geven wat je zoekt. Vervolgens leidt de site je weer terug naar de site van rijksoverheid. Na veel zoeken op rijksoverheid.nl zoals beschreven in het vorige stukje- wordt je weer terugverwezen naar dezelfde site waar je begon, weer naar Het is natuurlijk heel raar dat je links van andere sites nodig hebt om op de site waar je begon met zoeken de juiste informatie te krijgen. Ook zijn we zelf een paar keer pagina s tegengekomen op overheid.nl die wel vermeldden dat het beleid dat daar te vinden is niet langer van kracht is maar dan is er geen link te vinden die verwijst naar het huidige beleid. 28

29 Europese Unie- En als je als Nederlandse burger nu wilt weten of Europa regels heeft voor het drinkwater, dan is de eerste site waar je aan denkt Maar als je daar komt, is het totaal onduidelijk waar je op moet klikken. Je krijgt een menu te zien, maar die geeft niks weer over milieu, waaronder drinkwater vaak te vinden valt. In een hoekje van de site is wel een zoekfunctie te vinden, hiermee kun je natuurlijk ook proberen te vinden wat je zoekt door drinkwater in te voeren. Het resultaat dat je dan krijgt is een pdf-bestand Europa in 12 lessen waar niets over drinkwater in staat. Er zijn geen andere hits. De Nederlandse burger kan ook proberen op Europese Commissie te klikken, onder het kopje beleid en wetgeving vindt hij dan bedrijfsterreinen. Daar volgt een keuze uit verschillende onderwerpen. Je zou kunnen klikken op milieu, consumentzaken en volksgezondheid. Dan volgt er weer een keuze uit verschillende onderwerpen, hieruit kies je water. Je komt dan op een uitsluitend Engelse site. Na wat zoeken kom je uit op de verticale balk rechts, je kiest hier drinking water en dan EU policy. Je ziet dan een leuk verhaaltje over drinkwater alleen is nergens het beleid te vinden. Wat hier niet aan klopt is dat de site van de EU die over het drinkwater gaat niet in het Nederlands beschikbaar is. Dit is wel het geval op enkele sites maar dus blijkbaar niet bij alle. Voor alle Nederlanders die niet uit Engeland geëmigreerd zijn, is dit Engels veel te lastig want het is juristentaal, de Nederlandse variant is al niet te begrijpen laat staan de Engelse. Ook hier geldt dat geïnteresseerde mensen dus niet of nauwelijks aan informatie kunnen komen. 29

30 Duidelijke taal Na aanleiding van een mail naar Rijksoverheid kregen wij een link op de site Het beleid dat wij van Nederland hebben gekregen is niet in duidelijke taal geschreven. Het beleid bestaat uit de letterlijke wettelijke tekst en er worden woorden gebruikt die de normale Nederlander niet kent. Deze woorden zijn bijvoorbeeld vaktermen, het is begrijpelijk omdat wetten een bepaald vakgebied zijn en zulke termen daarin worden gebruikt. 30

31 Bijlage 6, recommendation: Overheid.nl Overheid.nl is a government-related site on which you can find the Dutch laws and regulations. However, those laws and regulations are published in their original form which causes a problem for the average Dutchman. The language used for these laws and regulations is just too hard to understand if you re not a jurist. That s why it would be more convenient if overhead.nl also publishes the laws and regulations in a simplified version. We also advise overheid.nl to improve its search machine by making sure it ll only give you useful and relevant results or to make an advanced searching option. Or last advice for overhead.nl would be that new laws are put under the same title as the barred ones or that the barred once referral to sites which contain the new law. Note: Overheid.nl has actually done some of this during our research so that s no longer a problem. European Union Our first recommendation for eu.nl the Dutch version of the site of the European Union- is that they should change their homepage by making the lay-out less chaotic. By decreasing the amount of information you show on your homepage it ll become less overwhelming and if you ll make a menu with keyword and clear titles it ll be easier for the visitors of the site to find the information they desire. Another recommendation is that the search machine should be improved because now it shows irrelevant results and that s not what a search machine should be doing. The search machine should show the most relevant or the most visited pages like research papers instead of controversial newspaper articles. Lastly, it was impossible for use to find a clear policy, even after being referred to an English site. That s why we recommend to make a site which contains clear policies and to make it accessible for people by writing it in all the languages. Rijksoverheid.nl Firstly, it s very hard to search targeted on rijksoverheid.nl, which could be solved by giving an advanced search option or by using a bigger variety of themes to choose from. Furthermore we think the search machine should give more recent and more relevant result to make the search for information easier. We also advise to make a more logic grouping of information, this could be done by making a menu of themes and sub-themes in the toolbar at the top of the page. 31

32 Our last advise for rijksoverheid.nl would be that they should inform their operators better about their policy involving the sharing of certain information. Because when we first called rijksoverheid.nl the operator told us that they didn t share the information we were looking for but at our second attempt we got it without hesitation. 32