Kind op Saba. Kinderrechten in Caribisch Nederland Karin Kloosterboer

Transcriptie

1 Kind op Saba Kinderrechten in Caribisch Nederland Karin Kloosterboer

2 Kind op Saba Kinderrechten in Caribisch Nederland Karin Kloosterboer mei 2013

3 Voorwoord% VooruligtKind%op%Saba.%Kinderrechten%in%Caribisch%Nederland,eenonderzoekvanUNICEF naardesituatievankinderendieopgroeienophettropischeeilandsaba.ditonderzoekis omeenaantalredenenvernieuwendenbijzondertenoemen. HetonderzoekbrengtvoorheteerstalleaspectenvanhetlevenvankindereninCaribisch Nederlandinbeeld.Kind%op%Sabaschetstdesamenhangtussendeverschillendefactoren: degezinssituatie,hetonderwijs,gezondheidengezondheidszorg,veiligheid,vrijetijdsk besteding,participatie,deleefomgevingendefinanciëlesituatie.naastditrapportzijner rapportenoverbonaireensinteustatius. Nieuwisookdatvoorditonderzoekisgesprokenmetdegenenomwiehetdraait:de kinderendieopgroeienopdeeilanden.verderisuitvoeriggebruikgemaaktvandeinbreng vanveledeskundigendiebetrokkenzijnbijhetlevenvankinderenopdeeilanden.inde hoofdenenhartenvandeze vaakbevlogen professionalsbevindtzicheen onuitputtelijkeschataaninformatieoverzoweldesituatievandezekinderenalsde mogelijkhedenomdaarietsaanteverbeteren. Hetonderzoekleverteengedetailleerdbeeldopdatdoordeonderzoekerslangsde meetlatisgelegdvanhetinternationaalverdragvoorderechtenvankind.ditverdragis in1995doornederlandbekrachtigdenmoetsindsdienwordennageleefd.derechtenuit hetverdraggeldenvoorallekinderendieinnederlandleven,dusóókvoordekinderen dieopgroeieninhetcaribischedeelvannederland.metditrapportisvoorheteerstin kaartgebrachtopwelkepuntenerietsmoetgebeurenomdesituatievankinderenopde drieeilandeninlijntebrengenmetdenormendiehetkinderrechtenverdragstelt. UNICEFiservanovertuigddatkinderenbetertothunrechtkomenalszegebruikkunnen makenvandekansendiehetkinderrechtenverdragbiedt.wesprekendanookdewens uitdatdeuitkomstenvanditonderzoekzullenbijdragenaanverbeteringenvoorde kinderenopsaba. Jan%Bouke%Wijbrandi,algemeendirecteurUNICEFNederland

4 %

5 Dankwoord% Ditonderzoekkwamtotstanddankzijenmetheelveelmensen.Zonderhunhulpen betrokkenheidzouditrapporternietzijn. Allereerstwilikdekinderenbedankenomwiehetinditonderzoekdraait:kinderendie opgroeienopheteilandsaba.indegesprekkendiewemetzehadden,maaktenzegrote indrukopons.sommigekinderenhebbengeenmakkelijkleven.ookalwonenzeopeen tropischeilandenzienzeelkedagdezon.hetwasopvallendeninspirerendomtehoren hoezuiverkinderenhuneigensituatiekunnenbeschrijven.hoezezonderomhaaldekern wetenterakenenvervolgenscreatiefzijninhetbedenkenvanoplossingen.wemerkten datveelkinderennietechtgewendzijnomhunmeningtegeven.zodrazedoorhadden datweéchtgeïnteresseerdwaren,wildenzewelurenblijvenpraten.ikhoopdatdit onderzoekkanbijdragenaaneendaadwerkelijkeverbeteringvanhunsituatie. Naastdekinderenzijnerveelmensendieietsofheelveelhebbenbijgedragenaanhet onderzoek. Zoalsde(net)meerderjarigejongerenvandeeilandendieinpanelshunideeënen meningnaarvorenbrachten.zijverteldenoverhetopgroeienopeeneilandenkijkendaar met letterlijk meerafstandnaar.hunenthousiasmewasgrootenhunwilomietste betekenenvoorhuneilandopvallend. Degeconsulteerdedeskundigenverdienenveeldank.Demeestennamenuitgebreid detijdomeengesprektevoeren,bijeenexpertmeetingaanwezigtezijn,informatieuitte zoekenofaantevullenentekstenkritischmeetelezen.allemaalwarenzeervanoverk tuigddatdekinderenvansabadeaandachtvaneenonderzoekzeerverdienen.mede doorhunvertrouwenenopenhartigheidhebbenzijeengrotebijdragegeleverdaanhet onderzoek.inbijlage2staandenamenvandegeraadpleegdedeskundigen. Ookdeverschillendemedeonderzoekersbedankikvanharte.Zoalsdemedewerkersvan hetverweykjonkerinstituut,bastierolfenjodimak.zijvoerdenin2011eenoriënterend onderzoekuitwaaruitbleekhoelastighetwasominformatietevindenoverdekinderen opheteiland. In2012begeleiddeStichtingAlexanderdejongerenpanelsinNederland.Aleerder werkteikmetveelpleziersamenmetadimkauzozieenooknugafzesamenmethaar collega sjodybauerendiananeijboerhetbegripjongerenparticipatieweerinhoud. OpSabawerktenwevoordeinterviewsmetdekinderensamenmetdeChildFocus Foundation.SuzyGuidoenAaronSoaressprakenmeteendeelvandekinderenvanhet eiland,ookalvondenzedatsomslastig. EenspecialeplekverdientSabinaterBorg,dieopBonaireopgroeideennuin Nederlandstudeert.ZereageerdeopmijnoproepvooreenPapiamentssprekende kinderinterviewer.hoewelzijeerstalleenmeezougaannaarbonaireomdaartehelpen, bevieldatzógoeddatzealsvasteinterviewsterismeegegaannaarallezesdeeilanden. Zeheeftkeihardgewerktenikhebgrotebewonderingvoorhaarbetrokkenheideninzet. ArnoutEsseradviseerdeoverdeopzetenuitvoeringvanhetonderzoek.Hijontwierp enonderhieldeendatabaseopbasiswaarvandeonderzoeksanalysemogelijkwerd.

6 KindopSabaDankwoord% Naastdecollega svanunicefdieopdeeenofanderemanierbetrokkenwaren, verdienenmetnamemarkwijneenmajoriekaandorphetgenoemdteworden.met MarkwerkteiknauwenplezierigsameninhetgroteprojectKoninkrijkskinderen.Majorie gafdeskundigcommentaaropdedelenoverkinderrechten.marlijnlelieveldnameen grootdeelvandedeskresearchvoorhaarrekening.metveelgeduldenvolhardingzocht zevooralleonderwerpenuithoedehuidigesituatieenregelgevinginelkaarsteekt. SietskeArkenaulasdeeindtekstdoorengaftaalkundigeadviezen.Zijdeeddatonder flinketijdsdrukwaarvoorzeerveeldank. HetonderzoeknaardekinderrechtensituatieopdezeseilandeninhetCaribischdeelvan onskoninkrijkwasveelgroter,langdurigerenlastigerdanweonsvoorafbijunicef realiseerden.erisechtergeenmomenttwijfelgeweestofweditonderzoekwelmoesten doorzetten.ikbenheelblijendankbaarombijeenorganisatietewerkendiehetnetalsik belangrijkvindtdatdesituatievankwetsbarekinderengoedinbeeldwordtgebracht. Kinderendiesomsvrijwelonzichtbaarzijn,zoalsdekinderenopdezeeilanden. HopelijkhelptditrapportomdesituatiewaarinkinderenopSabaopgroeien,waarnodig teverbeteren. Karin%Kloosterboer

7 % Inhoud Inleiding% 11 Leeswijzer% 13 ONDERZOEK%IN%CARIBISCH%NEDERLAND% 15 Het%onderzoek% 17 1 Aanleiding 17 2 Doel 17 3 Looptijd 18 4 OnderzoekKoninkrijkskinderen 18 5 Uitgangspunt 19 6 Onderzoeksorganisatie 19 7 Methode 20 8 Websiteenpubliciteit 25 9 PresentatieonderzoekensymposiumKoninkrijkskinderen 25 Het%eiland% 27 1 OpgroeienopSaba 27 2 CaribischNederland 28 Het%Kinderrechtenverdrag% 35 1 HetKinderrechtenverdraginhetkort 35 2 HetKinderrechtenverdragin(Caribisch)Nederland 36 3 RapportagesoverhetKinderrechtenverdrag 37 4 HetKinderrechtenverdragalsmeetinstrument 38 5 CollegevoordeRechtenvandeMens 41 KINDERRECHTEN%OP%SABA% 43 Inleiding% 45 Gezin%en%opvoeding% 47 1 Huidigesituatie 47 2 Kinderenovergezinenopvoeding 54 3 Jongerenovergezinenopvoeding 55 4 Deskundigenovergezinenopvoeding 56 5 Literatuurovergezinenopvoeding 64 6 HetKinderrechtenverdragovergezinenopvoeding 66 7 Conclusie 67 % % %

8 KindopSabaInhoud% Onderwijs% 69 1 Huidigesituatie 69 2 Kinderenoveronderwijs 74 3 Jongerenoveronderwijs 77 4 Deskundigenoveronderwijs 77 5 Literatuuroveronderwijs 80 6 HetKinderrechtenverdragoveronderwijs 84 7 Conclusie 84 Gezondheid% 85 1 Huidigesituatie 85 2 Kinderenovergezondheid 91 3 Deskundigenovergezondheid 91 4 Literatuurovergezondheid 93 5 HetKinderrechtenverdragovergezondheid 94 6 Conclusie 95 Veiligheid% 97 1 Huidigesituatie 97 2 Kinderenoverveiligheid Jongerenoverveiligheid Deskundigenoverveiligheid Literatuuroverveiligheid HetKinderrechtenverdragoverveiligheid Conclusie 115 Recreatie,%spel%en%vrije%tijd% Huidigesituatie Kinderenoverrecreatie,spelenvrijetijd Deskundigenoverrecreatie,spelenvrijetijd Literatuuroverrecreatie,spelenvrijetijd HetKinderrechtenverdragoverrecreatie,spelenvrijetijd Conclusie 125 Participatie% Huidigesituatie Kinderenoverparticipatie Deskundigenoverparticipatie Literatuuroverparticipatie HetKinderrechtenverdragoverparticipatie Conclusie 132 Wonen% Huidigesituatie Kinderenoverwonen Deskundigenoverwonen Literatuuroverwonen HetKinderrechtenverdragoverwonen Conclusie 140 % % % %

9 KindopSabaInhoud Financiën% Huidigesituatie Kinderenoverfinanciën Deskundigenoverfinanciën Literatuuroverfinanciën HetKinderrechtenverdragoverfinanciën Conclusie 155 Conclusie% KinderrechtenopSaba Kinderrechtenindepraktijk Betersamen 162 BIJLAGEN% Bijlage1 CitatenoverSaba 167 Bijlage2 Geraadpleegdedeskundigen 205 Bijlage3 Geraadpleegdeliteratuur 209 Bijlage4 AdviesvanhetCollegevoordeRechtenvandeMens 213 Bijlage5 HetKinderrechtenverdrag 215

10 KindopSaba%

11 % 11 Inleiding% InKind%op%Sabavindtuderesultatenvanhetonderzoeknaarkinderendieopgroeienop Saba,eenvandedrieeilandeninCaribischNederlanddieookweldeBESKeilanden wordengenoemd. Naastditrapportbestaaneraparterapportenoverdeanderetweeeilanden:Kind%op%Sint% EustatiusenKind%op%Bonaire. Ookisereenapartuitgegevensamenvattingwaarindedrieeilandensamen besprokenworden:kind%op%bonaire,%sint%eustatius%en%saba.%kinderrechten%in%caribisch% Nederland.Samenvatting. HetonderzoeknaardekinderrechtensituatieinCaribischNederlandvormteenonderdeel vaneengrootunicefkonderzoek,genaamdkoninkrijkskinderen:%kinderrechten%op%de% Nederlandse%Cariben. IndatonderzoekisdekinderrechtensituatieopallezesdeCaribischeeilandeninhet KoninkrijkderNederlandenonderdeloepgenomen.NaastBonaire,SintEustatiusenSaba (CaribischNederland)iseveneensuitgebreidonderzoekverrichtnaardesituatievan kinderenopdeeilandenaruba,curaçaoensintmaarten.overdezedriezelfstandige landenbinnenhetkoninkrijkzijndrieafzonderlijkerapportenuitgebracht,dieopte vragenzijnbijunicef. Devisievankinderenenjongerenzelfisvanhetgrootstebelangbijeenonderzoeknaar hunsituatie.omdieredenisinditonderzoekveelaandachtbesteedaanhetachterhalen vanhunideeënenmeningen.indeaparteuitgavekind%op%een%eiland.%kinderen%over% opgroeien%op%aruba,%bonaire,%curaçao,%saba,%sint%eustatius%en%sint%maarten%vindtueen impressiemetfoto senuitsprakenvankinderenvandezeseilanden. Delooptijdvanhetonderzoekwasvan2010totfebruari2013. InKind%op%Sabavindtuhetantwoordopdriecentralevragenvanhetonderzoekop Bonaire,SintEustatiusenSaba: Hoeishetvoorkinderenomoptegroeienopeenvandezeeilanden? HoeverhoudtdesituatievandezekinderenzichmethetInternationaalVerdraginzakede RechtenvanhetKind? Hoekandesituatievandekinderenopdeeilanden waarnodig verbeteren? Op23mei2013zijnophetsymposiumKoninkrijkskinderenderesultatenvanhetonderK zoekaangebodenaanministerplasterkvanbinnenlandsezakenenkoninkrijksrelaties.in juniwerdendeonderzoekenapartopbonaire,sinteustatiusensabatoegelichten besprokenmetdestakeholdersopdeeilanden.

12 KindopSaba% 12

13 % Leeswijzer% Kind%op%Saba.%Kinderrechten%in%Caribisch%Nederlandisopgebouwduitdriedelen. 1. InhetdeelOnderzoek%in%Caribisch%Nederland%vindtuinformatieoverhetonderzoek,het eilandsabaenhetkinderrechtenverdrag.ditverdragvormthetreferentiekader de meetlat vooreenbeoordelingvandesituatievankinderendieopdeeilanden opgroeien. 2. InhetdeelKinderrechten%op%SabavindtuderesultatenvanhetonderzoekopSaba, toegespitstopachtverschillendeonderwerpen:gezinenopvoeding,onderwijs, gezondheid,veiligheid,recreatie,spelenvrijetijd,participatie,wonen,financiën.steeds vindtuperonderwerpeersteenbeschrijvingvandehuidigesituatieopbasisvande informatiediebeschikbaarwas.vervolgenswordtaangegevenwatdevisiehieropisvan dekinderenenjongerendiegeraadpleegdzijn.daarnakomtdekennis,ervaringen meningvaneengrootaantaldeskundigenaanbod.ookwordteenoverzichtgegevenvan deliteratuuroverhetdesbetreffendeonderwerp:onderzoeken,rapportenenaanbevek lingenvanondermeerhetvnkkinderrechtencomité.peronderwerpwordtaangevenwat hetkinderrechtenverdragvoorschrijft.elkhoofdstukwordtafgeslotenmeteenconclusie waarindesituatierondhetonderwerpwordtgetoetstaandeeisendiehetkinderrechtenk verdragstelt.eenalgemeneconclusiebrengtdeverschillendeonderwerpenbijelkaar. 3. InhetdeelBijlagenvindtueenselectievandecitatenvandegeïnterviewdekinderenen jongerenenvandedeskundigen(bijlage1).daarnaastzietuwelkedeskundigen geraadpleegdzijnenwelkeliteratuurgebruiktis(bijlage2en3).bijlage4bevathetadvies vanhetcollegevoorderechtenvandemensovertoepassingvanhetkinderrechtenk verdragincaribischnederland.inbijlage5staatdetekstvanhetkinderrechtenverdrag.% % Kind%op%SabaiseenvandedrierapportenoverdekinderrechtensituatieinCaribisch Nederland.InKind%op%Sint%EustatiusenKind%op%Bonairevindtutoegespitsteinformatie overdeanderetweeeilanden.naastdezeuitgavenisereenlosuitgegevensamenvatting van32pagina s:kind%op%bonaire,%sint%eustatius%en%saba.%kinderrechten%in%caribisch% Nederland.%Samenvatting. 13

14 KindopSaba% 14

15 % ONDERZOEK(IN(CARIBISCH(NEDERLAND% 15

16 KindopSaba% 16

17 % Hetonderzoek% 1 Aanleiding OpBonaire,SintEustatiusenSabagroeienruim5.000kinderenop.Zijbrengenhunjeugd dooropeeneilanddatvaakgezienwordtalseenvakantieparadijs.hetisechterniet helderhoehetopalleterreinengaatmetdezekinderen. SindslangconstateertUNICEFdateenhelderenvolledigbeeldvandekinderrechtenK situatieopdeeilandenontbreekt.tegelijkertijdzijnersignalendieaanleidinggeventot zorgen.hetvnkkinderrechtencomitéheeftzichmeermalenkritischuitgelatenoverde kinderrechtensituatieopdeeilanden. Op10oktober2010ishetland NederlandseAntillen opgeheven.curaçaoensint MaartenzijnzelfstandigelandengewordenbinnenhetKoninkrijkderNederlanden.Aruba isdatalsinds1986.bonaire,sinteustatiusensabavallensindsdeopheffingin2010als openbarelichamen,oftewelbijzonderenederlandsegemeenten,ondernederlands bestuur Ditonderzoekkomtvoortuitdebehoefteomdesituatievandekinderenopdeeilanden uitputtendinbeeldtebrengen,tebeschouwenvanuitkinderrechtenperspectiefenwaar nodigteverbeteren.opdeelaspectenwaswelinformatieuitonderzoekvoorhandenmaar eenvolledigbeeldontbrak.ookdevisievankinderenenjongerenzelfophetopgroeien opeeneilandwasonbekend. Daarnaasthaddendeskundigenenketenpartnersbehoefteaaneengefundeerde beoordelingvandesituatievandekinderenopdeeilanden.hetonderzoekbeoordeelt dezesituatieaandehandvanhetinternationaalverdraginzakederechtenvanhetkind (ziehetkinderrechtenverdrag).ditverdragheeftbetrekkingopállekindereninnederland engeefthelderecriteriawaaraanverschillendeaspectenvanhetlevenvankinderenop eeneilandkunnenwordengetoetst. InKind%op%Saba.%Kinderrechten%in%Caribisch%NederlandvindtuderesultatenvanhetonderK zoekopheteilandsaba.erzijnvergelijkbarerapportenvoorbonaireensinteustatius.in eenapartuitgegevensamenvattingvindtuderesultateninhetkort:kind%op%bonaire,%sint% Eustatius%en%Saba.%Kinderrechten%in%Caribisch%Nederland.Samenvatting.% Voorditonderzoekwerktenweintensiefsamenmetanderepartijen,zoalsnationaleen lokaleoverhedenenorganisaties,onderzoeksinstituten,hulpverleners,oudersen verzorgersennatuurlijkdekinderenzelf. 2 Doel Hetbelangrijkstedoelvanhetonderzoekishetinkaartbrengenvandesituatiewaarin kinderenopgroeienopsabaendeandereeilandeninhetcaribischdeelvanhet Koninkrijk.Opbasisdaarvankandesituatiewordenvergelekenmetdeminimumeisendie hetkinderrechtenverdragdaaraanstelt.eenzogenaamdenulmeting. Aandehandvaneennulmetingkanwordengekekenwelkemaatregelennodigzijnom desituatievankindereninovereenstemmingtekrijgenoftehoudenmetdeeisenvanhet Kinderrechtenverdrag. 17

18 KindopSabaHet%onderzoek% 18 UNICEFhooptdathetrapportvannutisvooraldiegenendiedekinderrechtensituatie kunnenverbeteren.hetkandaarnaastwordengebruiktalsinformatiebronvoorhet ComitévoordeRechtenvanhetKindbijdebeoordelingvandenalevingvanhet KinderrechtenverdraginhetKoninkrijkderNederlanden(zieHetKinderrechtenverdrag). Gedurendehetonderzoekbleekdatditrapportwellichtookkanwordengebruiktalsstart ofimpulsomintegraaljeugdbeleid(verder)teformulerenvoordeeilandenvancaribisch Nederland.Deroepvandeeilandenomtekomentoteensamenhangendplanvoorhet jeugdbeleidopelkeilandisgroot.opkleineeilandenisdesamenwerkingtussende verschillendesectorencruciaal.daarbijiszeerbelangrijkdatwordtuitgegaanvande situatieterplaatseennietvaneuropeesknederlandsepremissen. Hetverbeterenvandekinderrechtensituatieopdeeilandenvergteenzeerlangeademen aanhoudendeaandacht.veelindividuenenorganisatieswerkendaaraljarenlangmet zeerveelenergieenvolhardingaan.ditrapportmoetopgeenenkeleplaatsgelezen wordenalseenaanvalophunbetrokkenheideninzet.hetisbedoeldalsondersteuning vanontwikkelingendiealgaandezijnendieeropgerichtzijnomdesituatievankinderen inovereenstemmingtebrengenmetdeeisendiehetkinderrechtenverdragdaaraanstelt. Omdieredenisgeprobeerdhetrapportzoteschrijvendathetleesbaarisvooriedereen diedesituatievankindereneenwarmharttoedraagt. 3 Looptijd Destartvanhetonderzoekwasin2010.MaarookalvoordietijdheeftUNICEFzich verdieptindesituatieopdeeilandenominteschattenofeenonderzoeknodig,zinnigen mogelijkzouzijn.hetonderzoeknaardekinderrechtensituatieopsaba enookopde andereeilanden waseenlangdurigerenmoeizamerprocesdantevoreningeschat.dat hingsamenmetverschillendefactoren,maarvoornamelijkmethetfeitdatervrijwelgeen adequateinformatiebeschikbaarwasoverenopdebeskeilanden.omtocheenzo volledigmogelijkbeeldtekrijgenvandesituatieopverschillendedeelgebieden,isopalle mogelijkemanierengeprobeerdominformatietevergaren.naastuitgebreiddeskk researchiseeniederbevraagddierelevanteinformatiekonleveren.deopdiewijze vergaardeinformatieisvervolgensgetoetstbijverschillendeinformantenopdateenzo adequaatmogelijkbeeldtotstandkonkomen.opsommigegebiedenmoestechter wordengewerktmetverouderdeinformatieofinhetgeheelgeeninformatie.daarwaar dathetgevalis,wordtdatinhetrapportvermeld. Hetonderzoekwordtafgeslotenmetdepresentatievanderesultatenopdeeilanden incaribischnederland,injuni OnderzoekKoninkrijkskinderen InhetKinderrechtenverdragkrijgtUNICEFdeopdrachtom(mede)toetezienopnaleving vanhetverdrag.alskinderrechtenorganisatieneemtunicefdezeopdrachtserieus,ook tenaanzienvankinderendieinhetcaribischedeelvanhetkoninkrijkdernederlanden opgroeien. HetonderzoeknaardekinderrechtensituatieinCaribischNederlandvormteenonderdeel vaneengrootunicefkonderzoeknaardesituatievankinderenopzeseilanden: Koninkrijkskinderen.%Kinderrechten%op%de%Nederlandse%Cariben.Voorditonderzoekwerkt UNICEFNederlandnauwsamenmethetregionaleUNICEFKkantoorvoorLatijnsKAmerika enhetcaribischgebied(tacro). DesamenwerkingmetUNICEFTACROwasgerichtoponderzoeknaardekinderrechtenK situatieoparuba,curaçaoensintmaarten.indezedriezelfstandigelandeninhet KoninkrijkderNederlandenheefthetonderzoeksinstituutObservatorioSocialdelEcuador

19 KindopSabaHet%onderzoek desituatiewaarinkinderenopgroeieninkaartgebracht,onderauspiciënvanunicef TACRO. Deresultatenvandezeonderzoekenvindtuindrierapporten:UNICEF%Report%on%the% situation%of%children%and%adolescents%in%aruba,%unicef%rapport%over%de%situatie%van% kinderen%en%jongeren%op%curaçao,%unicef%report%on%the%situation%of%children%and% adolescents%in%st.%maarten. 1 DezerapportenzijngepresenteerdaanenbesprokenmetdeoverhedenvanAruba, CuraçaoenSintMaartenenmetdestakeholdersopdeeilanden.Datisgebeurdinmei 2013,voorafgaandaandepresentatievanhettotaleonderzoektijdenshetsymposium Koninkrijkskinderenop23mei2013. OverdekinderrechtensituatieinCaribischNederlandzijnernaastKind%op%Sabanogtwee rapportenoverdeanderetweeeilanden:kind%op%bonaire%enkind%op%sint%eustatius.ookis ereensamenvattingwaarindedrieeilandensamenkomen:kind%op%bonaire,%sint%eustatius% en%saba.%kinderrechten%in%caribisch%nederland. UNICEFheeftinmei2013ookeenfotoboekgepubliceerdwaarindekinderenvandezes eilandenaanhetwoordkomenenwaarinukorteinformatievindtoverdeeilanden.hetis bedoeldalseerstekennismakingmetdeeilandenendekinderendieerwonen.hetboek Kind%op%een%eiland.%Kinderen%over%opgroeien%op%Aruba,%Bonaire,%Curaçao,%Saba,%Sint% Eustatius%en%Sint%MaartenistebestellenbijUNICEFNederlandoftedownloadenvande website. 2 5 Uitgangspunt HetuitgangspuntvanditonderzoekisdesituatiezoalsdievoorkinderenopSaba daadwerkelijkbestaat.dusniethoedezevolgensdehuidigeregelsofgeldendbeleidzou moetenzijn. DefeitelijkesituatieisgetoetstaanhetKinderrechtenverdrag.Ditverdragkentregels voordegeheleleefsituatievankinderen. Kinderrechtenspelenopalleterreineneenrol.Bijeerstelevensbehoeften,zoalseten, drinken,wonen.maarookalshetgaatomschool,geloof,sport,gezondheid,spelenof vriendjes.ofomveiligheidofontwikkelingsmogelijkheden.denederlandseoverheid moetervoorzorgendatkinderengebruikkunnenmakenvanderechtendiezijhebben. Ookalszijopeeneilandwonen. 6 Onderzoeksorganisatie NaardekinderrechtensituatieopBonaire,SintEustatiusenSabaheefteersthet NederlandseVerweyKJonkerinstituutinopdrachtvanUNICEFNederlandin2011een inventariserendonderzoekuitgevoerd.hetinstituutheeftgekekenwelkebestaande (statistische)gegevenserwarenoverdesituatieopdezeeilanden.ookheefteen medewerkervanhetinstituutenkeleonlinechat9suitgevoerdmetkinderenopde eilanden.deinformatiedieuithetinventariserendeonderzoeknaarvorenkwam,bleek echteronvoldoendeomeenhelderbeeldtekrijgenvandekinderrechtensituatieopde drieeilanden. InaanvullingdaaropheeftUNICEFdaaromvanaf2011eenonderzoekopdeBESK eilandenverricht.erisnaarnieuweinformatiegezochtenerzijngesprekkengevoerdmet deskundigenopdeeilandeneninnederland.hierbijwarenverschillendeonderzoekers betrokken,onderauspiciënvandeunicefkonderzoekscoördinator. Daarnaastiserintensiefcontactgeweestmetkinderenopallezesdeeilanden.UNICEF Nederlandwerktehiervoorsamenmetlokaleorganisatiesopdeeilanden. 1 Derapportenzijntevindenopwww.unicef.nl/koninkrijkskinderenonderhetdesbetreffendeeiland

20 KindopSabaHet%onderzoek% OokisgesprokenmetverschillendejongerenvandezeseilandendienuinNederland wonen.hiervoorheeftstichtingalexanderpanelgesprekkengevoerd. 7 Methode InditrapportvindtualleeninformatieoverdemethodevanonderzoeknaardekinderK rechtensituatieincaribischnederland,debeskeilanden.ditonderzoekbestaatuit verschillendecomponentendieiedereeneigenonderzoeksmethodehebbengevolgd.om eenzocompleetmogelijkbeeldtekrijgenvandekinderrechtensituatieopdebesk eilandenisgebruikgemaaktvanverschillendebronnen.voorditonderzoekisgekozen vooreeneerderbeproefdeonderzoeksmethodewaarmeespecifiekepraktijksituaties kunnenwordenvergelekenmetdeeisendiehetkinderrechtenverdragdaaraanstelt. 1 OokinditonderzoekishetKinderrechtenverdrag opgeknipt inverschillende leefgebiedenvankinderen.voorkind%op%saba%iseenindelinggemaaktinacht onderwerpen: Gezinenopvoeding Onderwijs Gezondheid Veiligheid Recreatie,spelenvrijetijd Participatie Wonen Financiën Dekinderrechtensituatieopiedervandezeleefgebiedenwordtsteedsbeoordeeldinde volgendestappen: Eenbeschrijvingvandehuidigesituatie. Watvindenkinderenenjongerendaarzelfvan? Hoebeoordelendeskundigendesituatie? Welkeonderzoekenenandereliteratuurzijnbekendtenaanzienvanditonderwerp? WatzegthetKinderrechtenverdragoverditspecifiekeonderwerp? HoeverhoudtdesituatiezichtothetKinderrechtenverdrag:deconclusie. 7.1 Drie%perspectieven% Zoalsgezegdverzameldehetonderzoekvanuitdrieperspectieveninformatieomeenzo compleetmogelijkbeeldtekrijgenvandesituatievankinderenopsaba: Demeningenenervaringenvankinderenopdeeilandenenjongerendieopdeeilanden opgegroeidzijn. Demeningenenervaringenvandeskundigen. Kennisdienaarvorenkomtuit(literatuur)onderzoek. Deverzameldeenbeschreveninformatieisvervolgensgetoetstbijdeskundigen(zie hierna). 7.2 Kinderen% Ieder%kind%heeft%er%recht%op%betrokken%te%zijn%bij%wat%er%gebeurt.%Het%is%hun%toekomst. (meisje,14jaar,saba)% 20 1 Eerderdekinderrechtensituatieinasielzoekerscentravergelekenmetdeeisendiehetverdragdaaraanstelt. Zie:Kloosterboer,K.(2009).Kind%in%het%centrum.%Kinderrechten%in%asielzoekerscentra.Voorburg:UNICEF Nederland,StichtingKinderpostzegelsNederland,CentraalOrgaanopvangasielzoekers.

21 KindopSabaHet%onderzoek 21 Degenenomwiehetonderzoekbegonnenis,zijneruitdrukkelijkbijbetrokken:de kinderenopdeeilanden.omeencompleetbeeldtekrijgenvanhunsituatielijktdatheel vanzelfsprekend.tijdenshetonderzoekbleekhetechterverrevanvanzelfsprekendtezijn daterwaardewordtgehechtaandemeningvankinderen. UNICEFsprakintotaalmet106kinderenopallezesdeeilanden.Opelkeilandgaven ongeveervijftienkinderenhunmeninginmetnameindividueleinterviewsendaarnaastin enkelegroepsgesprekkenenchatsessies.wesprakenmet doorsnee kinderen,vooralop scholenennaschoolseopvang.deinterviewswerdenafgenomendoorlokaleinterviewers eneenvasteinterviewervanunicefdieopdeeilandengeborenenopgegroeidis. % Kinderen% Inditrapportwordenallenultotachttienjarigen kinderen genoemd,aansluitendopde terminologievanhetinternationaalverdraginzakederechtenvanhetkind.opsommige plaatsenishetechtervanbelangomietspreciezertezijn.dankandeterm jongeren worden gebruiktteraanduidingvandegroeptwaalfktotachttienjarigen(enouder). %% Interviews% UNICEFwildevankinderenzelfhorenhoezijoverhunlevendenken.Watgaatergoed, watminderenhoezouhetdanbeterkunnen?kortom,watvindenzíj?kinderenkunnen vaakheelhelderuitleggenwatzebelangrijkvinden.ookkomenzesomsmetoplossingen waaraanvolwassenennietgedachthadden. Opelkeilandsprakeninterviewersmetkinderenvanachttotachttienjaar.Deze interviewerskregeneerstvandeunicefkonderzoekscoördinatoreentrainingin kinderrechtenenininterviewtechniekenmetkinderen.allenhebbenreedservaringinhet omgaanmetkinderen.omtezorgendatdekinderenzichmakkelijkkondenuiten,werd gekozenvoorinterviewersdiedetaalvandekinderenvanheteilandsprekenende cultuurkennen.erwerdpapiaments,engelsennederlands enzelfseenkeerspaans gesproken. Deinterviewmethodeen techniekslootzogoedmogelijkaanopdeleeftijd,hetontwikk kelingsniveauendebelevingswereldvanhetkind.sommigekinderenvondenhetleukom tetekenenendaarbijtevertellen,anderenwildengraagineenrollenspellatenwetenwat zijzoudenveranderenalszedebaasvanheteilandwaren.enweeranderenkondenin een gewoongesprek goednaarvorenbrengenhoezeoververschillendeonderwerpen denken.deinterviewerskondengebruikmakenvanonderwerpenkenvragenlijstenalszij inhetgesprekbehoeftehaddenaanstructuur.deinterviewswarenhalfgestructureerd. Deinterviewsmetdekinderenvormengeenwetenschappelijkofrepresentatief onderzoek,maarzijnbedoeldals(eerste)illustratievaneninformatieovereentot dusverreonbekendbeeldvandekinderrechtensituatieopheteiland:hoevinden kinderenhetzelfomoptegroeienopeenvandeeilanden? DemeestekinderenwarenergenthousiastdatzemochtenmeewerkenaanhetonderK zoek.vaakblekenkinderennietgewendtezijnomtevertellenhoezeergensover denken.volwassenenvroegenzedaargewoonlijknietnaar.sommigenwarenzelfs oprechtverbaasddatweechtwildenwetenhoezijovervanallesdenken.inenkele gevallenwarenkinderenterughoudendomdatzebangwarendathunuitsprakenbekend zoudenwordenindekleinegemeenschapopheteiland.veelkinderengavensociaal wenselijkeantwoordenenopvallendveelkinderenzagenwelproblemenbijvriendjes, maarnietbijzichzelf.deinterviewsduurdenvantwintigminutentottweeuur. Wevroegentoestemmingaandeoudersvoordatwedekindereninterviewden.Zijzijn immersdewettelijkvertegenwoordigers.oudersondertekendenhiervooreentoestemk

22 KindopSabaHet%onderzoek% 22 mingsformulierdatindetaalvandeouderswasopgesteld.wegavenzeinformatieover UNICEF,hetonderzoek,debedoelingvandeinterviewsendeonderwerpenwaaroverwe metdekinderenwildenpraten.ookvroegenwedeoudersofwefilmkenfotokopnames mochtenmakenenofwedezetezijnertijdzoudenmogengebruiken. Opelkeilandwerktenwesamenmeteenlokaleorganisatievoorkinderen.Zijzorgden vooréénoftweeinterviewersdiesamenmetdeunicefkinterviewerdegesprekkenmet dekinderenkondenvoeren.ookselecteerdenzijdekinderenopheteiland.wevroegen zedaarbijtelettenopverschillendeaspecten:vrijwilligheid,eengoedeverdelingwat betreftmeisjesenjongens,opleidingsniveau,achtergrondenleeftijd. Welegdendekindereningroepjesuitwaaromwevanallesvanzewildenweten.We verteldenzeoverkinderrechten,overunicef,overhetonderzoekenwelegdenuitover welkeonderwerpenwegraagmeervanzewildenwetenenwaarom.opeengrotesticker kondenzedetekst Iederkindheeftrechtop aanvullenendatdedenzeallemaalmet veelcreativiteit. Daarnagingiederkindapartzittenmeteeninterviewer.Dezeverduidelijktedathet kindopelkmomentkonzeggendathijergenswelofjuistnietoverwildepraten.alle kinderenkregeneenrodestopkkaartdiezijomhoogkondenstekenalszenietverder wildengaanovereenonderwerp.hiervanisgedurendealleindividueleinterviewsslechts éénkeergebruikgemaakt. Tijdensdeinterviewsmetdekinderenkwamenalleonderwerpenaanboddiebelangrijk zijninhetlevenvaneenkind:gezinenopvoeding,wonen,onderwijs,gezondheid,veiligk heid,vrijetijd,spelenrecreatie,financiënenparticipatie.kinderenverteldenzelfende interviewerssteldenopenvragen.ookwerdendekinderenaangemoedigdomtezeggen watzijzoudenveranderenalszijdebaasvanheteilandzoudenzijn. Samenwerking%op%Saba% OpSabaisintotaalmet22kinderengesproken.Datgebeurdeinzestienindividuele interviewseninchatsessiesmetzeskinderen.deindividueleinterviewsvondeninapril 2012plaats.ZewerdenvoorbereidenuitgevoerdinsamenwerkingmetdeChildFocus Foundation,eenorganisatievoornaschoolseopvang.Zijmaaktenhetmogelijkommet kinderenmetverschillendeachtergronden,leeftijdenenopleidingsniveaustespreken. Hierbijwerdeveneensgeletopeenevenredigeverdelingtussenkinderenmethulpvragen enproblemenenkinderenwaarbijdaarjuistgeenenkelesprakevanis.deorganisatie zorgdevoorvoldoendeengeschikte(aparte)ruimtesomdeinterviewsaftenemen. SuzyGuidoenAaronSoares,beideassistentprojectleidersvandeChildFocus Foundation,werktenalsinterviewersmeeaanhetonderzoek.Zijnamendeinterviewsaf samenmetsabinaterborg,unicefkinterviewsterdieopbonaireisopgegroeidenopalle eilandenmetkinderenheeftgesproken.ditgebeurdeonderleidingvandeunicefk onderzoekscoördinator.unicefdroegzorgvoormaterialenvoordekinderrechtenken interviewtrainingvandeinterviewstersenvoormaterialenvoordeinterviewsmetde kinderen:opnameapparatuur,eenkinderversievanhetkinderrechtenverdrag, kinderrechtenstickers,etenendrinken,verkleedspullen,tekenmateriaal,bedankk certificaten,cadeautjes. Bijdeinterviewsisrekeninggehoudenmetdecultuurspecifiekeachtergrondenvande kinderen.dezekunnenimmerseensterkeinvloedhebbenophetgedragvankinderen.op Sabagroeiensommigekinderenopineencultuurwaarinschaamteenangsteen belangrijkerolspelen.dekinderendieditbetreftzijnbangomhunmeningnaarvorente brengenvanwegedemogelijknegatievegevolgendaarvan.erzijnkinderendieeenlaag zelfbeeldhebbenenzichschamenvoorafkomst,familie,uiterlijk(enhuidskleur)of schoolprestaties.ditkanleidentotterughoudendheidindecommunicatieendekeuze omalleenhethoogstnoodzakelijketezeggen.

23 KindopSabaHet%onderzoek EenanderefactoropSababetrofdereservediedelokaleinterviewerszelfhadden.Zij vondenhetlastigomdekinderennaarpersoonlijkezakenenproblementevragen.ineen kleineengeslotengemeenschapalssabawashetdaardoorniethelemaalideaalommet interviewerstewerkenvanheteilandzelf.hetheefterwellichttoegeleiddatkinderen meersociaalwenselijkeantwoordengavenendatdeinterviewersmindergoed doorvroegen.hetverschiltussendeinterviewsdieafgenomenzijndoordeunicefk interviewsterendeinterviewersvandechildfocusfoundationlatendanookverschillen indiepgangzien.echter,ookdeminderuitgebreideinterviewsmetdekinderengeveneen adequaatbeeldvanhunvisie. Natuurlijkzijnergroteverschilleninspraakzaamheidenopenheidtussenheteneenhet anderekind.dekinderendiedeelnamenaandeinterviewswarenechtergrotendeels enthousiastomtevertellenoverhunleven.hundeelnameaanditonderzoekwas vrijwillig,dusverwachtmagwordendathierdooraleennatuurlijkeselectieheeftplaatsk gevonden. Injuni2011vondenchatsessiesplaatswaaraanopSabazeskinderenvanelftotveertien jaarmeededen.dezeonlinesessiemetfocusgroepen(enverschillendesessies)werden georganiseerdenuitgevoerddoorhetverweykjonkerinstituutinopdrachtvanunicef.er werdopheteilandsamengewerktmetdeunitedsportsfederationendechildfocus Foundation.DeweergavevandechatsessiesvindtuinhetrapportKinderen%in%Tel:%ook% voor%de%nieuwe%(bijzondere)%gemeenten;%kinderrechtenqnulmeting%en%jeugdparticipatie%op% Bonaire,%Sint%Eustatius%en%Sabauit Inbijlage1vindtueenselectievandecitatenvanallegeraadpleegdekinderenwaarnaar bijdeverschillendeonderwerpenwordtverwezen. Opdewebsitewww.unicef.nl/koninkrijkskinderenvindtueenselectievancitatenvan kinderenvanallezesdeeilanden,tevindenbijhetdesbetreffendeeiland. Anoniem% Opeen(klein)eilandkentiedereenelkaar.Datheeftveelvoordelen,maarhetkanook lastigzijn.vansommigedingenwiljenoueenmaallievernietdatiedereenhetweet. Hoeweldemeestegeïnterviewdekinderenhetgeenpuntvondenalshunnaamzou wordenvermeldbijhunuitspraken,istochgekozenomditniettedoen.dekinderen gevenonsantwoordopdevraag Watvindjíj? Zonderhenwasditrapporterniet geweest. 7.3 Jongeren% Je%hebt%wel%kansen%wanneer%je%op%de%eilanden%bent%opgegroeid,%maar%je%moet%bereid%zijn% te%vechten%voor%wat%je%wilt. (jongerevansaba) Voorditonderzoekiseveneensgesprokenmetjongerenvan19tot25jaardieopde eilandenzijnopgegroeidendienuinnederlandverblijvenvoorstudieofwerk.zijzijnin uitgebreidepanelgesprekkengeraadpleegd.hierbijwaren27jongerenbetrokken,waark vanertienopdebeskeilandenzijnopgegroeid.zijwonennuinnederland,zijn(net) meerderjarigenkunnenvanuiteenanderperspectiefterugkijkenophunervaringmet opgroeienopheteiland.stichtingalexandervoerdedezepanelgesprekkenuitinopdracht vanunicef.stichtingalexanderiseenlandelijkinstituutvoorjeugdparticipatieen participatiefjongerenonderzoek.inhetrapportjongeren%in%nederland%over%de% kinderrechtensituatie%op%bonaire,%sint%eustatius%en%sabavindtudeweergavevande panelgesprekken. 2 Deuitkomstenhiervanzijngebruiktinditrapport. 1 Zieookwww.verweyKjonker.nl. 2 ErzijnookrapportenoverdepanelgesprekkenmetjongerenvanAruba,CuraçaoenSintMaarten.Dezezijnte vindenopdewebsitewww.unicef.nl/koninkrijkskinderenbijhetdesbetreffendeeiland.zezijnooktevindenop dewebsitevanstichtingalexander: 23

24 KindopSabaHet%onderzoek% Deskundigen% Het%belangrijkst%is%dat%kinderen%een%goede%thuissituatie%hebben.%Dat%ze%ontbijt%krijgen.%Dat% er%met%ze%wordt%gesproken.%dat%ze%een%goede%band%hebben%met%hun%ouders. (deskundige) Wetende%dat%er%in%thuissituaties%van%kinderen%soms%lastige%omstandigheden%zijn%Q%veel% ouders%zijn%altijd%aan%het%werk%en%niemand%zorgt%voor%de%kinderen%q%is%het%van%groot%belang% dat%kinderen%zich%veilig%voelen%op%plaatsen%waar%ze%zijn,%zoals:%school,%naschoolse%opvang,% sportverenigingen,%speelplaatsen,%enzovoorts.%het%creëren%van%veilige%plaatsen%zal%extra% aandacht%vragen. (deskundige) Deinbrengvandeskundigenisopverschillendemanierengeorganiseerd.Erzijnvele individuelegesprekkengevoerdmetdeskundigenophetgebiedvankinderenopde eilanden,zowelopdeeilandenzelfalsinnederland.datbetroffengesprekkendie semigestructureerdwareneneenduurhaddendievarieerdevaneenhalfuurtotenkele uren.deindividueleinterviewswerdenverrichtdoordeonderzoekscoördinatorinde periode2011totfebruari2013. DaarnaastwerdendeskundigenopverschillendeterreinenpereKmailentelefonisch benaderdmethetverzoekominformatie.datgebeurdedooronderzoeksmedewerkersen doordeonderzoekscoördinatorindeperiodevan2011totbegin2013. Ookwerdenerin2011en2012expertmeetingsgeorganiseerd,waarbijdeskundigen vandebeskeilandenhunvisiehebbengegeven. Tenslottehebbenverschillendedeskundigendetekstenoverhetonderwerpwaarop hunexpertisezichricht,meegelezenenaangevuld. Intotaalwerden107deskundigengeraadpleegd. Eriszozorgvuldigmogelijkgeprobeerdomvoorditonderzoekaldiedeskundigente sprekendieop(eenvan)deverschillendeleefgebiedenvankinderenactiefzijnendiede situatieopdeeilandenkennen.desalnietteminzouhetkunnendaterdeskundigen ontbrekendiewelhaddenthuisgehoordindelijstvangeraadpleegdedeskundigen. Inbijlage1vindtueenselectievancitatenvandeskundigenoverdeverschillendeonderK werpen.inbijlage2kuntuzienwelkedeskundigengeraadpleegdzijnvoorditonderzoek. 7.5 Literatuur% Bijhetonderzoekisgebruikgemaaktvanallebestaandeenbekendeinformatie,onderK zoekenanderebronnenoverdesituatievankinderenopdebeskeilanden.daarbijzijnalle statistischegegevensdiebetrekkinghebbenopdesituatievankinderenopdeeilanden meegenomen.ookisinformatieoverdefeitelijkesituatie zoalskenbaaruitwebsites, folders,literatuurendergelijke opgenomenenverwerkttotdebeschrijvingvande huidigesituatieperonderwerp.bijdeliteratuurwordenookderapportagesover verdragenenaanbevelingenvandegerelateerdetoezichthoudersbetrokken,zoalsdievan hetkinderrechtencomité. Inbijlage3vindtueenlijstmetdeliteratuurdiegebruiktisvoorditonderzoek.Opde websitewww.unicef.nl/koninkrijkskinderenvindtuonderheteilandsabaeenpdfkbestand metkortesamenvattingenvanallegebruikteliteratuur,gerangschiktnaaronderwerp.dat geeftudemogelijkheidomsnelteachterhalenwelkeinformatieuwaarkuntvindenalsu meerwiltweten. 7.6 Database% Erzijntotaal293bronnengeraadpleegd:kinderenenjongeren,deskundigen,literatuur. Dezezijnopgenomenineendatabase.Dekinderen,jongerenendeskundigendeden 2.331uitsprakenoverdesituatievankinderenopdeeilanden.Devolledigegegevensuit dedatabasezijnopaanvraagennaoverlegbeschikbaarvooronderzoekers,bijunicef.

25 KindopSabaHet%onderzoek Interviewsmet kinderen Kinderenin chatsessies % Bonaire% Sint%Eustatius% Saba% Totaal% Totaalkinderen Jongeren(18+) Deskundigen Literatuur Totaalaantalbronnen: 293 Tabel%1:%Aantal%bronnen%voor%het%onderzoek.% Totaalaantaluitspraken: Websiteenpubliciteit Tijdenshetonderzoekisdewebsitewww.unicef.nl/koninkrijkskinderengelanceerd waaropinformatietevindenisoverhetonderzoek.hieropisondermeerinformatiete vindenoverdeeilandenenoverdeonderzoeksaanpakenerzijnnieuwsberichtenop geplaatst.ookistijdenshetonderzoekverslaggedaandoordeinterviewersdiemet kinderenspraken,doormiddelvanblogs. UNICEFMagazinebesteeddeindezomervan2012uitgebreidaandachtaandesituatieop deeilandenineenreportage.ookverschillendeanderemedia,zowelopdeeilandenalsin Nederland,besteeddenaandachtaandesituatievankinderen,naaraanleidingvanhet onderzoek.ziehiervooreveneensdewebsite. Indezomervan2012stondhetIKONtvKprogrammaSpraakmakendeZakeninhetteken vanderechtenvanhetkind.erwerdenzesafleveringenuitgezondenwaarvandriein EuropeesNederlandendrieinCaribischNederland.Aanleidingvoordeserie gepresenk teerddoorpaulrosenmöller vormdendeactiviteitenvanunicefrondkinderrechtenin Nederlandenhetonderzoeknaarkinderenopdeeilanden. DeafleveringopSintEustatiusgingoveropvoeding(9augustus2012),dieopSaba overonderwijs(16augustus2012)enopbonairewashetbelangrijkstethemaseksualiteit (23augustus2012). 1 Deuitzendingenzijnnogtebekijkenopikonrtv.nl. 9 PresentatieonderzoekensymposiumKoninkrijkskinderen DeuitkomstenvanhetonderzoeknaardekinderrechtensituatieopSabawordeninjuni 2013opheteilandzelfgepresenteerdentoegelicht.DaarbijzijnverschillendestakeK holdersaanwezigomgezamenlijktebeoordelenhoeditrapporteenbijdragekanleveren aanhetverbeterenvandekinderrechtensituatieopsaba. Op23mei2013vondinLeideneengrootsymposiumKoninkrijkskinderenplaats.Hier werdendeonderzoekennaardekinderrechtensituatieopallezesdeeilandeninhet KoninkrijkderNederlandengepresenteerd,waaronderdatopSintEustatius.Derapporten werdenaangebodenaanministerplasterkvanbinnenlandsezakenenkoninkrijksrelaties, alscoördinerendbewindspersoon.verschillendestakeholdersvandeeilandenwaren aanwezigenvervuldeneenactieverolophetsymposium. Ditsymposiumhadverschillendedoelstellingen: Informerenoverdesituatievankinderenopdezeseilanden. 1 Zievooreenuitgebreideroverzicht: 25

26 KindopSabaHet%onderzoek% Creërenvandraagvlakomdepositievankinderenopdeeilandenopdeagendatezetten endezewaarnodigteverbeteren. Stakeholdersfacilitereninhetopbouwenenonderhoudenvaneennetwerkopterreinvan kinderrechtenvankinderenopdeeilanden. InspirerenvaneeniedertottoepassingvanhetKinderrechtenverdrag,ookvoorde kinderenopdeeilanden. 26

27 % Heteiland% 1 OpgroeienopSaba SabaiseeneilandinhetnoordelijkCaribischgebied,ongeveer160kilometertenoosten vanpuertorico.heteilandgrenstaandewestkantaandeatlantischeoceaan;de oostkantligtaandecaribischezee. SamenmetSintEustatiusenSintMaartenhoortSabatotdeBovenwindseEilandenen gedrieënwordenzeookweldessskeilandengenoemd. Sabaligtopruim800kilometertennoordenvanBonaireenopruimdertigkilometervan SintEustatiusverwijderd.TussenSabaenEuropeesNederlandligtzo n7.000kilometer. SabaishetkleinstebewoondeeilandvanNederland.Hetisongeveerviereneenhalve kilometerindoorsneeendeoppervlakteisveertienvierkantekilometer.hoofdplaatsvan SabaisTheBottom. Sababestaatuiteenslapendevulkaan:deMountScenery.Dehellingenlopensteilafnaar zeeendekustisrotsachtig.mountsceneryis877meterhoogenisdaarmeehethoogste puntvannederlandenvanhetgehelekoninkrijkdernederlanden. Sabaheefteenvochtigtropischklimaat.Heteilandisbegroeidmetregenwoud.Ergroeien ruim700verschillendeplantensoortenenerlevenruim1.000verschillendediersoorten. Sabaligtineengebieddatvatbaarisvoororkanen.Hetorkaanseizoenlooptvanjulitot november. OpSabalevenbijna2.000mensen.Op1januari2012teldeheteiland1.971inwoners volgenstellingenvanhetcentraalbureauvoordestatistiek(cbs).vandeautochtone bevolkingisongeveerdehelftblankendeanderehelftzwart.daarnaastverblijvenerzo'n 200voornamelijkAmerikaansestudentendieaandeSabaUniversitySchoolofMedicine studerenennogeens200werknemersvandemedischefaculteit.verderzijnveel bewonersafkomstigvanandere(ei)landeninderegio.eenkwartvandeinwonersheet JohnsonofHassel. Sabaleeftvantoerismeenvandeinkomstendiedemedischefaculteit,deSabaUniversity SchoolofMedicine,sinds1988genereertdoordekomstvanveelstudentenuitde VerenigdeStaten. Sabaismiljoenenjarengeledenverrezenuitdeoceaan.Delaatsteduizendenjarenwordt heteilandbewoond. OverdeoorsprongvandenaamSabadoenverschillendetheorieënderonde. ChristoffelColumbusontdekteSabaennoemdehet SanCristóbal.Hetzoukunnendat dezenaamlaterverbasterdistotsaba.eenanderetheorieisdathetindiaansewoord voorrots Siba aandeoorsprongligtvandenaamsaba.enerzijnookmensendie verwijzennaarhetgrieksewoord Sheba (morgen).sabaheeftdoordejarenheenheel veelbijnamengehad,zoals: ElfinForest, KingKongIsland, IslandofLace,Islandof Shoes,en IslandofWomen.Dehuidigebijnaamis TheUnspoiledQueen. 27

28 KindopSabaHet%eiland% DevulkaanMountSceneryopSabawasongeveervijfduizendjaargeledenvoorhetlaatst actief. Saba% Bijnaam Hoofdstad TheUnspoiledQueen TheBottom Oppervlakte 14km 2 Officiëletaal Meestgesproken talen Religie NederlandsenEngels Engels Aantalinwoners RoomsKkatholiek:58% Anglicaans:14% Overig:22% Geen:5% Kinderen(0K20jaar) 341(17,3%) Bronvaninkomen Munt Staatkundig Aantalbasisscholen 1 Aantalscholen voortgezetonderwijs Universiteit Ziekenhuizen Feestdag Toerisme AmerikaanseDollar(USD) Als openbaarlichaam deelvannederlandsinds SabaUniversitySchoolofMedicine SabaHealthCareFoundation(A.M.EdwardsMedical Centre)% Eerstevrijdagvandecember,SabaDay Tabel%2:%Kenmerken%van%Saba. 1 OpSabaisdeverdelingvankinderenoverdeverschillendeleeftijdscategorieënvrij gelijkmatig(ziehierna). 2 CaribischNederland Bonaire,SintEustatiusenSabawordensamenCaribischNederlandenookweldeBESK eilandengenoemd.op10oktober2010ishetlanddenederlandseantillenopgeheven. OpdiedatumzijnBonaire,SintEustatiusenSabaonderdeelgewordenvanNederland.Ze zijnnu openbarelichamen enwordeninhetdagelijkseverkeer bijzonderegemeenten genoemd(ziehiernaoverdestaatkundigesituatie). 2.1 Korte%geschiedenis% Aruba,Bonaire,Curaçao,Saba,SintEustatiusenSintMaartenzijnvoormaligekoloniën vannederland.in1954werdenzijnietonafhankelijk,maarkwamereenkoninkrijksk verbandvandrielanden:nederland,nederlandseantillenensuriname(tot1975).ophet gebiedvankoninkrijksaangelegenheden(defensie,nationaliteit,buitenlandsbeleid) werktendelandensamen.voorandereonderwerpenhaddendelandenhuneigen wetgevingenbeleid. In1986verlietArubahetNederlandsKAntilliaansestaatsverbandomeenapartland binnenhetkoninkrijkteworden.deovergebleveneilandenwerdenechtergeeneenheid. Deverantwoordelijkheidsverdelingtussenlandeneilandenwassomsonduidelijken dedominantievancuraçaowerddoordeandereeilandenalstegrootervaren.datkon spanningenopleveren. 1 Bronnen:statline.cbs.nl;dutchcaribbeanlegalportal.com 28

29 KindopSabaHet%eiland DeontmantelingvanhetlandNederlandseAntillenwerdingeluiddooreen referendumopsintmaartenin2000.eenkrappezeventigprocentvandebewonerskoos daarbijvooreenzelfstandigestatusbinnenhetkoninkrijk. 2.2 Kinderen%in%Caribisch%Nederland% InCaribischNederlandgroeienruim5.000kinderenop.Datisongeveereenkwartvanhet totaalaantalbewonersvandebeskeilanden.inhetschemaistezienhoedeverdelingvan dekinderenoverdedrieeilandenenoverdeverschillendeleeftijdscategorieënis. % Bonaire% Sint% Eustatius% Kinderen 0K5jaar Kinderen 5K10jaar Kinderen 10K15jaar Kinderen 15K20jaar Totaalaantal kinderen Totaalaantal bewoners Saba% Caribisch% Nederland% Tabel%3:%Aantallen%inwoners% %%situatie%op%1%januari% % 2.3 Staatkundige%situatie%kort% Op10oktober2010werdhetlandNederlandseAntillenontmanteld.CuraçaoenSint MaartenwerdenzelfstandigelandenbinnenhetKoninkrijkderNederlanden,netals Arubadatdiestatusalin1986hadgekregen. Bonaire,SintEustatiusenSabawerden openbarelichamen indezinvanartikel134 vandenederlandsegrondwet.zeintegreerdeninhetnederlandsestaatsbestel. DewijzewaaropdeopenbarelichamenBonaire,SintEustatiusenSababestuurlijkzijn ingerichtlijktveelopdievannederlandsegemeenten.debijzonderepositievande eilandenmaakthetevenwelnoodzakelijkomafwijkendewetkenregelgevingtoete (kunnen)passen.omdieredeniservoorgekozenomdeeilandenaantemerkenals openbarelichamen 3 endebijzonderepositievandezeopenbarelichameninde NederlandserechtsordevastteleggeninhetStatuutvoorhetKoninkrijkder Nederlanden 4 (hierna:hetstatuut). 2.4 Grondwet%en%Statuut% DeNederlandseGrondwetisvantoepassinginbeidedelenvanNederland:zowelhet EuropesealshetCaribischedeel.Inartikel1vandeGrondwetwordthetgelijkheidsK beginselgeformuleerd: AllendiezichinNederlandbevinden,wordeningelijkegevallen gelijkbehandeld.discriminatiewegensgodsdienst,levensovertuiging,politiekegezindk heid,ras,geslachtofopwelkegronddanook,isuitgesloten. DezeGrondwetsbepalingbetekentnietdatallewettenenregelsinEuropeesenCaribisch Nederlandprecieshetzelfdemoetenzijn.OpbasisvandeafsprakentussenNederlanden 1 Statiaverwelkomdede4.000steinwonervanheteilandop8maart Bron:CBS(2012).%Statline,%Bevolking%Caribisch%Nederland.% 3 Zie:Wetvan17mei2010totinvoeringvanderegelgevingmetbetrekkingtotdeopenbarelichamenBonaire, SintEustatiusenSaba(InvoeringswetopenbarelichamenBonaire,SintEustatiusenSaba). 4 Wetvan28Oktober1954,houdendeaanvaardingvaneenStatuutvoorhetKoninkrijkderNederlanden. 29

30 KindopSabaHet%eiland% 30 debestuurscollegesvandeeilandenkanervoorafwijkenderegelswordengekozen.datis ookgebeurd:veelvandebestaandenederlandskantilliaansewetgevingvanvóór2010is ooknadetransitieblijvenbestaan.afgesprokenwerdomgedurendevijfjaargeleidelijk overtegaannaardenederlandsewetgeving.indetussentijdisechtertochalveelnieuwe Nederlandsewetgevingtotstandgekomen. HetStatuutregeltdestaatkundigerelatietussendezelfstandigelandeninhetKoninkrijk dernederlanden:nederland,aruba,curaçaoensintmaarten.inhetstatuutstaatdatde landenzelfstandighuneigenaangelegenhedenbehartigen.samenzijnzeverantwoordek lijkvoordeonderwerpendiehetkoninkrijkalsgeheelaangaan:dekoninkrijksaangelegenk heden.daarnaastgeefthetstatuutregelsvooronderlingesamenwerking,bijstand, overlegenstaatsinrichtingvandelanden.hetstatuuttradin1954inwerking. Artikel1vanhetStatuutomschrijftdelandeninhetKoninkrijk.Inhettweedelidvandit artikelstaatdatbonaire,sinteustatiusensabadeeluitmakenvanhetstaatsbestelvan Nederland.OokvermeldthetdatervoordeBESKeilandenregelskunnenwordengesteld enanderespecifiekemaatregelenkunnenwordengetroffenmethetoogopde economischeensocialeomstandigheden,degroteafstandtotheteuropesedeelvan Nederland,huninsulairekarakter,kleineoppervlakteenbevolkingsomvang,geografische omstandigheden,hetklimaatenanderefactorenwaardoordezeeilandenzichwezenlijk onderscheidenvanheteuropesedeelvannederland. Overdeze differentiatiebepaling bestaatveeldiscussieeneriseenvoorstelvooreen wetswijzigingdiedebepalingvervangtdooreenartikelindegrondwet(ziehierna). Ofenhoeeendergelijkebepalingookvormkrijgt,hettoetsingskaderomspecifieke situatiestebeoordelenenopgronddaarvantebesluitentotafwijkendewetkenregelk gevingblijftartikel1vandegrondwet. DeverschilleninwetKenregelgevingtussenEuropeesenCaribischNederlandhebben verschillendekerentotonvredegeleidonderbewonersenbestuurdersvandeeilanden diezichinsommigegevallenachtergesteldvoelen.hetisvoorveelmensenonduidelijk waaromenopwelkepuntenonderscheidwordtgemaakt. HetCollegevoordeRechtenvandeMensheeftinmaart2013eenadviesuitgebrachtover toepassingvanhetgelijkheidsbeginselmetbetrekkingtotderechtendiegeregeldzijnin hetkinderrechtenverdrag.zievooreentoelichtinghierophetvolgendehoofdstuk(het Kinderrechtenverdrag). 2.5 Verdragen% OpeenaantalverdragenwaarNederlandpartijbijis,heeftdeoverheideenvoorbehoud gemaakt.dezezijnalleenopheteuropesedeelvanhetkoninkrijkdernederlandenvan toepassingzijn. DebelangrijkebekendemensenrechtenverdragengeldeninCaribischNederland,zoals heteuropeesverdragtotbeschermingvanderechtenvandemens(evrm),het InternationaalVerdraginzakeeconomische,socialeenculturelerechten(IVESCR),het InternationaalVerdraginzakeburgerrechtenenpolitiekerechten(IVBPR). HetInternationaalVerdraginzakedeRechtenvanhetKind(IVRK)isvolledigvan toepassingopdebeskeilanden(ziehierna). 2.6 Zelfbeschikkingsrecht% Hetzelfbeschikkingsrechtishetrechtvanvolkenomvrijenvrijwilligtebepalenonder welkesoevereiniteitzevallen.zehebbendekeuzetussenonafhankelijkheid, vrije associatie (losstaatsverbandvanzelfstandigestaten)ofintegratie.uiteindelijkdoelvan hetzelfbeschikkingsrechtishetwelzijnvandebevolking. 1 1 ResolutiesvandeVerenigdeNatiesnrs.1514en2625.

31 KindopSabaHet%eiland Voorafgaandaandestaatkundigeveranderingenvandeeilandenvandevoormalige NederlandseAntillenin2010,isgepeildwatdeBESKeilandenzoudenwillen.Bonaireen Sabakozeninreferendain2004en2005voordirectebandenmetNederland,terwijlSint EustatiuskoosvoorbehoudvanhetlandNederlandseAntillen.DehuidigestatusvanSint Eustatiusisdusnietgebaseerdopdeuitspraakvandebevolking. DeonderhandelingsuitkomstenoverdeBESKeilandenzijnnietvoorgelegdaande bevolkingvanbonaire,sinteustatiusensaba.erkanvanuitgegaanwordendatveel eilandbewonerszichtentijdevandereferendanietrealiseerdenwatdeconsequenties warenvandeverschillendeopties.deskundigenvindendaaromdatdestatusvandedrie eilandennietvoldoetaandeeisenvanhetzelfbeschikkingsrechtenopgespannenvoet staatmethetinternationaledekolonisatierecht 1.Bonairianen,StatianenenSabanen zoudenalsnogopbasisvaneenuitgebreidevoorlichtinggeconsulteerdmoetenworden, zowordtgesteld. 2 DeBESKeilandenhebbennogsteedszelfbeschikkingsrecht,ooknadestaatkundige veranderingenvan2010,aldusvoormaligstaatssecretarisvankoninkrijksrelaties Bijleveld Na%2015% Op10K10K2015wordteendefinitievestatusvoorBonaire,SintEustatiusenSabagekozen. Datisvijfjaarnadestaatkundigeveranderingen.In2015ofdaarvoorkangeëvalueerd wordenhoedehuidigestatusvanopenbarelichamenbevalt.totdatmomentkunnende BESKeilanden volgensdevoormaligestaatssecretarisvanbzk,bijsterveld nogkiezen tussentweeopties:1)handhavenvandehuidigestatus,dusopenbaarlichaam(of gemeente)vannederland,of2)onafhankelijkheid. IntheoriezoudendeBESKeilandenernogvoorkunnenkiezenomapartvanNederland verdertegaan.inpraktijkleekdatstationechteralgepasseerdtezijn.eriseenvoorstel totwijzigingvandegrondwetbijdestatenkgeneraalaanhangigwaarindestaatsrechtek lijkepositievandeeilandenindegrondwetwordtgeregeld. 4 Indatvoorstelkunnende BESKeilandeneigenlijkalleennogkiezenofzedoorgaanalsopenbaarlichaamofals gemeente.onafhankelijkheidisdannietlangereenoptie. DeTweedeKamerheefthetvoorstelaangenomen,waarnadeEersteKamerde verderebehandelingvanhetvoorsteldoordeeerstekamerheeftopgeschort.desenaat wildeevaluatievandenieuwestaatkundigestructuurbinnenhetkoninkrijkin2015 afwachtenendaarmeerechtdoenaandevolgtijdelijkheidvaneenevaluatievande staatkundigestructuurvoordateen(nieuwe)staatkundigestructuurindegrondwet wordtvastgelegd Eilandbestuur%en%organisatie% HetOpenbaarLichaamSaba(OLS)isalsvolgtgeorganiseerd.Hetdagelijksbestuurwordt uitgevoerddoorhetbestuurscollege.hetcollegebestaatuitdegezaghebber%(vergelijkk baarmetdeburgemeesterineengemeente)entweegedeputeerden(vergelijkbaarmet wethouders).deeilandsecretarisdoetdeambtelijkeondersteuning.hetbestuurscollege isverantwoordelijkvoordevoorbereidingenuitvoeringvanbeleid.begin2013isde gezaghebbervansabadeheerjonathanjohnson. Deeilandsraadisdegekozenvolksvertegenwoordigingvanhetopenbaarlichaam, vergelijkbaarmetdegemeenteraad.dezeraadbepaaltmedehetbeleidencontroleertde uitvoeringdaarvan.opsababestaatdeeilandsraaduitvijfleden.deledenbenoemende gedeputeerden,diesamenmetdegezaghebberhetbestuurscollegevormen.begin Vgl.Duijf,CharlotteM.A.M.,enAlfredH.A.Soons(2011).The%right%to%selfQdetermination%and%the%dissolution%of% the%netherlands%antilles.wolflegalpublishers. 2 Duijf,Charlotte,enFredSoons.ZelfbeschikkingsrechtBonairianen,StatianenenSabanen.in:Openbaar%Bestuur. oktober HandelingenI2009/10,nr.28,p KamerstukkenII2011K2012,nr.33131,2ConstitutionelebasisopenbarelichamenBES(Grondwetswijziging). 5 KamerstukkenI2012K2013,nr33131,C.% 31