Woord vooraf. Joris Van Olmen STEUNPUNT GROENE ZORG VZW JAARVERSLAG

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2014

2 Woord vooraf In 2014 vierde Steunpunt Groene Zorg vzw zijn 10 de verjaardag. In zijn gelegenheidstoespraak tijdens de viering van die 10 de verjaardag, sprak toenmalig ministerpresident Kris Peeters zijn dank en waardering voor het steunpunt uit. Hij benadrukte daarbij onze rol als aanspreekpunt voor zorgboerderijen én zorgvoorzieningen. De zorgboerderij is uitgegroeid tot een wijd verspreide praktijk, zo stelde de minister-president vast en hij schreef dit onder meer toe aan het sterke partnerschap tussen het steunpunt en de Vlaamse overheid was in meerdere opzichten een scharnierjaar. Het STRO-project, dat in de kwaliteit van onze dienstverlening voor een hefboomeffect heeft gezorgd, werd afgerond. We schakelden over naar een digitaal aanmeldsysteem en koppelden daaraan een nieuwe matchingapplicatie. Dankzij de digitale verwerking van ons gegevensbestand zullen we in de toekomst betere rapporten kunnen opmaken voor beleidsinstanties en onderzoekers. Ook de Vlaamse overheid stapte over naar een digitale verwerking van subsidieaanvragen via het e-loket van het Agentschap Landbouw en Visserij. Bij de bekendmaking van deze overstap en bij de begeleiding ervan op de werkvloer, wierp het partnerschap van het steunpunt met de Vlaamse overheid andermaal zijn vruchten af. Het belang van sterke partnerschappen is iets wat ook Georges Van Keerberghen steeds heeft aangevoeld. Van bij de start was hij er bij, eerst als bestuurslid en sinds 2006 als voorzitter. Onder zijn voorzitterschap is het aspect van kwaliteitszorg op de zorgboerderij uitgegroeid tot een centrale pijler waarop het steunpunt gaandeweg zijn werking verder heeft uitgebouwd. Onder zijn impuls werd gestart met het uitschrijven van de krijtlijnen en doelstellingen van het steunpunt voor de komende periode. Dat was nodig want het steunpunt bevindt zich op een kruispunt van vele ontwikkelingen en maatschappelijke uitdagingen. Het is zaak deze te ordenen en juiste doelstellingen te formuleren zodat we passend kunnen inspelen op datgene wat op zorgboerderijen, op welzijns- en zorgvoorzieningen en ook op het steunpunt afkomt. In het najaar 2014 mocht ik het voorzitterschap van Georges Van Keerberghen overnemen. Samen met de bestuursleden en de professionele medewerkers zijn we verder op de ingeslagen weg doorgegaan. Wellicht wordt 2015 het jaar om een en ander te consolideren. De resultaten van onze denkoefening omzetten in een toekomstgericht actieplan voor het Steunpunt Groene Zorg is de uitdaging waar we voor staan. Daarbij zal het steunpunt moeten uitgaan van de verschuivingen binnen het zorglandschap én van de toenemende verscheidenheid in de verwachtingen en mogelijkheden binnen de groep van zorgboerderijen. Ik kijk er alvast naar uit! Joris Van Olmen 2

3 Voorzitter 3

4 1. Historiek Op 20 januari 2004 werd Steunpunt Groene Zorg (SGZ) officieel gelanceerd. De initiatiefnemers waren Boerenbond, Ons (toen nog Groep KVLV) en Cera. Deze organisaties hadden tijdens de voorgaande jaren elk hun eigen expertise opgebouwd rond deelaspecten van Groene Zorg. In de aanloop naar de opstart hadden de oprichters in 2003 een voorbereidende studie uitgevoerd over de haalbaarheid en opportuniteit van Groene Zorg en een ondersteunend servicepunt. Zowel qua vragen vanuit de welzijnssector als qua land- en tuinbouwbedrijven die bereid waren om personen op te vangen, bleek Groene Zorg van bij de start een schot in de roos. De invoering van een Vlaamse subsidie voor zorgboerderijen einde 2005 betekende een belangrijke nieuwe hefboom voor Groene Zorg. Het aantal zorgboerderijen bleef toenemen en ook de vraag vanuit welzijnvoorzieningen groeide voortdurend. Dankzij middelen die de provinciebesturen daarvoor vrijmaakten, werd vanaf 2006 sterker ingezet op de uitbouw van een dienstverlening op provinciaal niveau. Deze dienstverlening is gericht op het samenbrengen van vraag en aanbod en was al sinds 2002 in een PDPO-project door Groene Zorg Oost-Vlaanderen uitgetest. Tot 2010 was er de trend van een toenemend aantal vragen. Sindsdien schommelt het aantal aanmeldingen rond per jaar. De groei in het aanbod aan zorgboerderijen werd gedurende de voorbije 10 jaar onverminderd doorgezet, zij het dat het aandeel van niet-subsidiabele zorgboerderijen steeds groter wordt. Van bij de start werkte Steunpunt Groene Zorg aan betere randvoorwaarden voor de samenwerking tussen landbouw en zorg. De Kwaliteitsgids Groene Zorg, die in 2007 werd opgemaakt, bundelde de ervaring van de eerste werkingsjaren in een handleiding voor wie wilde starten met een zorgboerderij of ermee wilde samenwerken. Sinds de uitgave van de Kwaliteitsgids is de aandacht voor een kwaliteitsgerichte samenwerking op de zorgboerderij een voortdurend werkingspunt van Steunpunt Groene Zorg gebleven. Het STRO-project ( ), waaraan Steunpunt Groene Zorg participeerde in het kader van Interreg IVa Vlaanderen-Nederland, gaf daartoe een extra impuls. De matchingmethodiek die het steunpunt toepast, kreeg een wetenschappelijke onderbouwing en werd met een nieuwe vragenlijst verfijnd. In 2014 werd de volledige dossierbehandeling geautomatiseerd. Bovendien actualiseerde het steunpunt tijdens het afgelopen jaar de kwaliteitsgids in de vorm van 3 bijkomende brochures. 4

5 2. Missie en Visie Missie Steunpunt Groene Zorg vzw Het Steunpunt Groene Zorg vzw wil Groene Zorg als zorgvorm ondersteunen en hierbij de zorgboerderijen op de kaart zetten als een volwaardige versterking en verruiming van de zorgsector die op zoek is naar zorg op maat en dit door de cliënt te plaatsen in een natuurlijke setting midden in de samenleving. Het Steunpunt Groene Zorg vzw wil als autonome organisatie, maar in overleg met alle betrokken stakeholders, komen tot een kwaliteitsvolle invulling van Groene Zorg in Vlaanderen. Hierbij zal het Steunpunt haar werking focussen op volgende vier pijlers : Dienstverlening aan zorgboerderijen en zorginstellingen/begeleiders, met aandacht voor een goede en kwaliteitsvolle koppeling tussen de zorgvraag en het aanbod van de zorgboerderijen Belangenbehartiging van de samenwerking landbouw- zorg en van het concept zorgboerderij Kennis en onderzoek Vorming en informatie Visie Steunpunt Groene Zorg vzw Iedereen in onze maatschappij, vooral de zwakkeren en hulpbehoevenden, heeft recht op maximale ondersteuning en zorg. Groene Zorg is hierbij een weliswaar kleine, maar zeker niet onbelangrijke schakel in het geheel van de zorgondersteuning. Groene Zorg zijn alle mogelijke activiteiten voor een brede waaier van kwetsbare groepen waarbij, in een vrijwillig kader en onder begeleiding, een groene werkomgeving wordt benut met het oog op beleving, dagbesteding, time-out of begeleiding tot een arbeidstraject, waarbij : een holistische visie op hulp- en zorgverlening de zorgvorm schraagt en de praktische uitwerking onderbouwt, de waarden harmonie, verbondenheid en empowerment centraal staan, de meerwaarde ligt in het vermaatschappelijken van de zorg. Het Steunpunt Groene Zorg vzw definieert het kader van haar werking als volgt : Zorgboerderij : dit is een bedrijf, vereniging of particulier initiatief waar activiteiten van land- of tuinbouwproductie of andere activiteiten die betrekking hebben op de omgang met planten of dieren, benut worden bij het aanbod van Groene Zorg. Zorgboer(in) : dit is de bedrijfsleid(st)er, verantwoordelijke van de vereniging of particulier initiatief die Groene Zorg op een zorgboerderij aanbiedt. Hulpboer/zorggast/zorgvrager : dit is de persoon uit een kwetsbare groep die deelneemt aan de Groene Zorg. Begeleider: de persoon die, al dan niet in het georganiseerd verband van een voorziening maar steeds binnen het kader van een hulpverleningstraject en vanuit een handelingsplan, als professioneel instaat voor de ondersteuning van hulpboer(in) en zorgboer(in) bij de zorgboerderijactiviteiten. 5

6 3. Organisatiestructuur Algemene Vergadering De Algemene Vergadering is samengesteld uit ten minste 9 leden die elk afgevaardigd zijn vanuit een van de 3 stichtende organisaties: Boerenbond, Ons en Cera. De Raad van Bestuur van 27 februari 2014 nam Els Van Weert aan als nieuw lid van de Algemene Vergadering, ter vervanging van Leen Neirinck, die in 2013 op rust ging. De Raad van Bestuur van 9 oktober 2014 nam Frans De Wachter aan als nieuw lid van de Algemene Vergadering, ter vervanging van Georges Van Keerberghen. Leden (eind 2014): Franky Depickere, Lieven Vandeputte en Stéphanie De Smet namens Cera Peter Bruggen, Christian Stivigny, Frans De Wachter en Joris Van Olmen namens Boerenbond Nik Van Gool, Monique Swinnen, Els Van Weert en Chris Van Hoof namens Ons De leden van de Algemene Vergadering komen minstens eenmaal per jaar samen. Op 19 juni 2014 werd de Algemene Vergadering bijeengeroepen voor de goedkeuring van het Jaarverslag en de Rekening 2013 en de goedkeuring van de Begroting De Algemene Vergadering werd op 18 december 2014 een tweede maal bijeen geroepen met het oog op een herschikking van de Raad van Bestuur. Raad van Bestuur: De leden van de Raad van Bestuur worden benoemd door de Algemene Vergadering. Op 19 juni 2014 nam de Algemene Vergadering kennis van het ontslag van Leen Neirinck als lid van de Raad van Bestuur, omwille van haar opruststelling. De Algemene Vergadering benoemde daarop mevrouw Marleen Vanhees tot lid van de Raad van Bestuur. Op 19 juni 2014 benoemde de Algemene Vergadering mevrouw Els Van Weert en de heer Frans De Wachter tot leden van de Raad van Bestuur. Op 18 december 2014 aanvaardde de Algemene Vergadering de beëindiging van de bestuursmandaten van de heren Georges Van Keerberghen en Peter Dauwe De Raad van Bestuur van 9 oktober 2014 herschikte de functieverdeling onder de bestuursleden. Eind 2014 zag de samenstelling van en de functieverdeling binnen de Raad van Bestuur er als volgt uit: Voorzitter: Joris Van Olmen Secretaris: Els Van Weert Penningmeester: Chris Van Hoof Lid: Frans De Wachter De Raad van Bestuur vergaderde op volgende data: 27 februari april juni oktober december

7 Medewerkers en hun taakverdeling: De provinciale medewerkers Nele Nackaerts: Antwerpen Katlijn Van der Meeren: Limburg en Vlaams-Brabant Mieke Braet: Oost-Vlaanderen. Mieke muteerde in augustus 2014 naar Steunpunt Groene Zorg, dat sinds juli 2014 de werking in Oost-Vlaanderen autonoom beheert. Els Roelof: West-Vlaanderen Deze provinciale medewerkers coördineren de koppeling van vraag en aanbod. Zij verzorgen tevens de vormings- en informatieactiviteiten (0,4 0,6 VTE/provincie). De medewerker centrale werking Willem Rombaut De medewerker voor de centrale werking volgt de algemene dossiers op en staat in voor de communicatie en de begeleiding van de interne structuren. (0,5 VTE) De projectmedewerkers Mieke Braet Willem Rombaut Zij begeleidden tot en met september 2014 het project Samen TeRug de boer op, in het kader van het Interregprogramma Vlaanderen-Nederland. (2 x 0,5 VTE) De administratieve ondersteuning Maria Coenen. De medewerkers komen maandelijks samen in een werkoverleg waarop zowel de provinciale als de algemene werking besproken en voorbereid wordt. Maatschappelijke zetel: Diestsevest Leuven tel (016) fax (016) Werksecretariaat: Remylaan 4b 3018 Wijgmaal tel (016) fax (016) website: 7

8 4. Uitbouw Steunpunt Groene Zorg in 2014 Vlaamse Overheid In 2013 ontving Steunpunt Groene Zorg vzw voor het eerst een subsidie op naam vanuit het Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Ook in 2014 kreeg het die subsidie, voor een bedrag van euro toegekend. Het steunpunt beschouwt dit als een eerste stap naar een duurzamer samenwerkingsverband met de Vlaamse overheid in de vorm van een convenant als partnerorganisatie. Het steunpunt biedt immers kansen bij de realisatie van beleidsdoelstellingen zoals het faciliteren van inclusie, zorg op maat, empowerment van mensen uit kwetsbare groepen, continuïteit in de zorg,. Het is echter niet eenvoudig aan een organisatie als Steunpunt Groene Zorg een juiste plaats te geven binnen de regelgeving van het verkokerde welzijnslandschap. Het vinden van een passende positionering van het steunpunt binnen het welzijnsaanbod blijft daarom een belangrijke uitdaging. Provinciale overheden Antwerpen In 2014 werd opnieuw een bedrag van euro op naam toegewezen vanuit de Dienst Welzijn en Gezondheid van het Antwerps provinciebestuur. Limburg Steunpunt Groene Zorg ontving een werkingssubsidie op naam (begroot vanuit landbouw) voor een bedrag van euro. Op 24/03/2014 kwam de provinciale stuurgroep bijeen. Oost-Vlaanderen In Oost-Vlaanderen was Steunpunt Groene Zorg samen met Centrale Landelijke Gilden en Steunpunt Welzijn medepromotor van de werking Groene Zorg Oost-Vlaanderen. Tussen deze drie partners werd in 2011 een protocol afgesloten en werd een partneroverleg geïnstalleerd. Dat partneroverleg moest de inhoudelijke en budgettaire planning bespreken en evalueren. Het kwam samen op 05/03, 01/04, 14/05 en 28/05/2014. Op 18/11/2014 was er een afsluitende partnerbijeenkomst. Vanaf 1 juli 2014 werd het partnerschap immers opgeheven. Sinds die datum ligt het beheer van de werking in Oost-Vlaanderen in handen van Steunpunt Groene Zorg vzw. De Centrale Landelijke Gilden blijft wel actief in de provinciale stuurgroep. De stuurgroep kwam samen op 30/01, 03/04, 26/06, en 06/10 en 05/11/2014. Voor 2014 voorzag het provinciebestuur in een toelage van euro, verdeeld onder de budgetten van welzijn, onderwijs en landbouw. Het project Zorg binnen Groene Zorg, dat uitgaat van de directie welzijn werd verder gezet: zorggasten die intensieve begeleiding bij dagbesteding nodig hebben maar waarvan de begeleidende dienst die niet kan opnemen, worden doorverwezen naar een dienst voor arbeidszorgbegeleiding. Deze laatste ontvangt een subsidie per zorggast. Groene Zorg Oost- Vlaanderen neemt het penhouderschap voor dit project op zich. Er was een overlegmoment met de betrokken partners op 21/01/2014. Met de provinciale administratie welzijn waren er overlegmomenten op 15/01, 25/02 en 08/10/2014. Op 14/03/2014 diende SGZ voor het eerst een projectaanvraag in bij de provinciale administratie onderwijs. De aanvraag werd op 08/05/2014 toegelicht in tijdens een persoonlijk onderhoud. SGZ kreeg een bedrag van euro toegewezen voor de organisatie van schoolvervangende trajecten op zorgboerderijen in Oost-Vlaanderen. Het provinciebestuur Oost-Vlaanderen was ook cofinancier van het Interregproject STRO. 8

9 Vlaams-Brabant SGZ kon voor 2014 opnieuw rekenen op een provinciale werkingssubsidie van euro vanuit het budget landbouw. Het provinciebestuur Vlaams-Brabant is ook cofinancier van het Interregproject STRO. West-Vlaanderen Het provinciebestuur heeft zich bij overeenkomst tot en met 2018 geëngageerd tot een jaarlijkse financiering van de werking in West-Vlaanderen. In 2014 bedroeg de subsidie euro. Op 12/03 en 24/09/2014 was er telkens stuurgroepvergadering. Het provinciebestuur West-Vlaanderen is ook cofinancier van het Interregproject STRO. Provinciaal beleid voor plattelandsontwikkeling In het najaar 2014 lanceerden de verschillende provinciebesturen oproepen voor het indienen van PDPO-projecten met het oog op het versterken van de omgevingskwaliteit en vitaliteit van het platteland. Steunpunt Groene Zorg diende in 4 provincies een project in: Antwerpen: Vrijwilligerswerk in de Groene Zorg op 29/10/2014 Limburg: Trajectbegeleiding voor Limburgse zorgboerderijen op 14/10/2014 Oost-Vlaanderen: Vrijwilligersinzet op de zorgboerderij op 14/11/2014 West-Vlaanderen: Via een lerend netwerk voor West-Vlaamse zorgboerderijen naar nieuwe samenwerkingsverbanden binnen Groene Zorg op 24/12/2014 In Vlaams-Brabant diende SGZ geen projectvoorstel in aangezien het provinciebestuur een beperkte oproep lanceerde waarin het thema kwetsbare groepen nog niet aan bod kwam. Aangezien het PDPO Vlaanderen op kritiek vanwege de Europese Commissie stuitte (zie ) hebben de provinciebesturen in november 2014 de behandeling van alle projectaanvragen opgeschort. Interreg IVa Vlaanderen-Nederland Op 15 juni 2011 werd het project STRO, Samen TeRug de boer op, goedgekeurd door de Stuurgroep van Interreg IVa Vlaanderen-Nederland. De startdatum werd met terugwerkende kracht vastgesteld op 1 april Het project liep gedurende 3 jaar en had een totale kostprijs van 2,7 miljoen euro. Bij de aanvang werden de kosten van Steunpunt Groene Zorg geraamd op euro. In het najaar 2013 werd echter een verlenging en uitbreiding van het project voorgesteld. Deze aanpassing werd in mei 2014 goedgekeurd waardoor het project verlengd werd met 1 kwartaal (tot 30 september 2014) en de geraamde kosten voor Steunpunt Groene Zorg werden opgetrokken tot ,50 euro. De financiering van dit bedrag gebeurde door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) (47%), de provincie West-Vlaanderen (17%), de provincie Vlaams-Brabant (3%) en eigen middelen (33%). Voor Groene Zorg Oost-Vlaanderen ging het om een totale kost van euro. De financiering van dit bedrag werd gedragen door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) (50%), de provincie Oost-Vlaanderen (34%) en eigen middelen (16%). Van de toegewezen cofinanciering was eind 2014 nog maar een heel beperkt bedrag uitbetaald. In 2011 was er een blokkering van uitbetaling omwille van een onderzoek naar de berekeningswijze van het integraal uurtarief voor de toekenning van personeelskosten. Eind 2012 werd hierover een akkoord bereikt met het Interregsecretariaat. Kort daarop kwam er een tweede blokkering omwille van een onderzoek naar de instantie die controle moet uitoefenen op het Interregsecretariaat. Pas in het najaar 2014 werd deze tweede blokkering opgeheven. Het grootste gedeelte van de cofinanciering zal daardoor pas in 2015 uitbetaald worden. 9

10 5. Werking Dienstverlening In elke provincie is er een deeltijdse consulent werkzaam om de dienstverlening in Groene Zorg te behartigen. In de provincie Oost-Vlaanderen lag die opdracht tot midden 2014 bij het partnerschap Groene Zorg Oost-Vlaanderen. De samenwerking berustte er op een protocol dat tussen Steunpunt Welzijn vzw, de Centrale van de Landelijke Gilden vzw en Steunpunt Groene Zorg vzw in 2011 werd vernieuwd. Steunpunt Groene Zorg vzw sloot een akkoord met het provinciebestuur Oost- Vlaanderen dat de dienstverlening vanaf juli 2014 door het steunpunt zou opgenomen worden. Daartoe wierf het steunpunt vanaf augustus 2014 een deeltijdse medewerker aan Begeleiding van opstartende zorgboerderijen Wie interesse toont om te starten als zorgboerderij wordt bezocht door een consulent van Steunpunt Groene Zorg voor een zogenaamde screening. Tijdens dat bezoek worden de motivatie en de zorgmogelijkheden van de kandidaat-zorgboerderij onderzocht. Voor de inschatting van de competenties van de zorgboer(in) doet de consulent beroep op het competentieprofiel dat in het kader van het STROproject werd opgemaakt. Tijdens het maandelijks werkoverleg van de consulenten komen de ervaringen met de opmaak van competentieprofielen geregeld aan bod. In 2014 werd een screeningsmap samengesteld. Deze map nemen de consulenten mee op screeningsbezoek. In de screeningsmap steekt allerlei documentatie die nuttig kan zijn voor de kandidaat zorgboer(in). In 2014 werden 109 kandidaten bezocht. Dat is een daling met 12% tegenover het voorgaande jaar. De verhouding tussen het aantal subsidiabele en nietsubsidiabele zorgboerderijen binnen deze groep van nieuwe kandidaten is gelijk gebleven. 6 kandidaten haakten na het screeningsbezoek af. Tabel 1 Aantal gescreende zorgboerderijen in 2014 Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL gescreend subsidiabel gescreend niet-subsidiabel afgehaakt na screening (subs.) 3 3 afgehaakt na screening (niet-subs.) NIEUWE ZORGBOERDERIJEN Na het screeningsbezoek krijgen de nieuwe zorgboerderijen ondersteuning bij de opstart van hun eerste overeenkomst Inventarisering van het zorgaanbod Eind 2014 telde Steunpunt Groene Zorg 807 actieve zorgboerderijen in Vlaanderen. Over het ganse jaar groeide het aanbod aan actieve zorgboerderijen met 33. De meeste actieve zorgboerderijen zijn professionele land- en tuinbouwbedrijven in hoofd- of nevenberoep (71%). Enkel deze kunnen een subsidie als zorgboerderij ontvangen vanwege het Departement Landbouw en Visserij. 10

11 Van de actieve zorgboerderijen zijn er 238 niet erkend als landbouwbedrijf (paardenmanege, hobbyboer, tuinaannemer, ). Het aandeel van deze nietsubsidiabele zorgboerderijen in het totale aanbod gaat sinds enkele jaren in stijgende lijn en eindigde in 2014 op 29%. Grafiek 1 Sinds de subsidiemaatregel van kracht is (2005) ontvingen al 705 land- en tuinbouwers een subsidie voor hun activiteit als zorgboerderij (tabel 2). 38 daarvan, genoten in 2014 voor het eerst van de maatregel. In de loop van 2014 waren er, van die 705, 399 landbouwers die voor hun zorgactiviteiten een subsidie hebben aangevraagd. Dat zijn er 6 minder dan het jaar voordien, in We kunnen uit die vergelijking besluiten dat het aantal zorgboerderijen dat een subsidie heeft aangevraagd in 2014 nagenoeg gelijk is gebleven met het jaar voordien. De omschakeling naar een administratieve verwerking van de aanvragen voor de zorgboerderijsubsidie via het e-loket was voor heel wat zorgboerderijen een moeilijke aanpassing maar heeft uiteindelijk voor slechts een beperkte groep aanleiding gegeven tot stopzetting van de zorgboerderijactiviteiten. Tabel 2 Aantal gesubsidieerde land- en tuinbouwbedrijven Aantal sinds 2005 Provincie (evolutie t.o.v. 2013) Aantal actief in 2014 (evolutie t.o.v. 2013) Antwerpen 142 (+8) 83 (-1) Vlaams-Brabant 98 (+7) 54 (=) Limburg 114 (+10) 72 (+6) Oost-Vlaanderen 143 (+6) 91 (+1) West-Vlaanderen 208 (+7) 99 (-12) Totaal 705 (+38) 399 (-6) Bron: Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij De cijfers in de rechter kolom zijn voorlopige resultaten. Nog niet alle zorgboerderijen hebben hun registratiegegevens 2014 reeds ingestuurd. 11

12 Nochtans wijst grafiek 1 wél op een daling van het aantal land- en tuinbouwbedrijven dat zich engageert als zorgboerderij. De gegevens van grafiek 1 zijn afkomstig van het bestand van beschikbare zorgboerderijen dat Steunpunt Groene Zorg bijhoudt. In 2013 telden we nog 588 subsidiabele zorgboerderijen. Eind 2014 waren dat er 569. Deze daling verdient enige nuance. Steunpunt Groene Zorg vzw werkt sinds 2014 met een nieuw datasysteem. De overdracht van gegevens naar de nieuwe databank van zorgboerderijen was meteen aanleiding om het bestand te actualiseren. Er werd een enquête uitgevoerd onder de zorgboerderijen en zo kwam aan het licht dat een aantal van de niet-actieve zorgboeren zich ook niet langer beschikbaar wilden stellen als zorgboerderij. Het cijfer van aantal zorgboerderijen in 2014 moet aldus begrepen worden als een bijstelling ten opzichte van de gegevens uit voorgaande jaren. Niettemin kunnen we stellen dat de spectaculaire aangroei van het aantal subsidiabele zorgboerderijen, die we gekend hebben in de periode , sinds 2012 afgeremd is. Daarentegen kent het aantal zorgboerderijen buiten de sector van professionele land- en tuinbouw sinds 2009 een gestage groei. Op 5 jaar tijd is het aantal niet-subsidiabele zorgboerderijen verviervoudigd, van 60 in 2009 naar 238 in Grafiek 2 Bovenop het aantal van 807 actieve zorgboerderijen telde Steunpunt Groene Zorg op 31 december 2014 nog eens 64 kandidaat zorgboerderijen die wel al gescreend werden maar in 2014 nog niet actief zijn geweest. Meer dan de helft van deze nieuwe kandidaten zijn niet-subsidiabele zorgboerderijen. Wat is het aandeel van zorgboerderijen binnen het totaal aantal land- en tuinbouwbedrijven in Vlaanderen? In het verleden maakten we deze berekening op basis van het aantal land- en tuinbouwbedrijven waarop ten minste één VTE actief is. In 2011 berekenden we dat 2,9% van de Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven actief was als zorgboerderij. In de recente cijfergegevens van het NIS wordt echter geen opsplitsing gemaakt tussen bedrijven met meer en minder dan één VTE-inzet. Daarom moeten we ons voor het jaar 2014 baseren op het totaal aantal bedrijven in Vlaanderen. Deze cijfers geven ons een minder juist beeld aangezien er onder de bedrijven die in de gegevens van het NIS als bedrijven met minder dan 1 VTE-inzet staan opgenomen, ook niet-subsidiabele zorgboerderijen vallen. Wij vergelijken in 12

13 onderstaande tabel 3 deze cijfergegevens met het aantal subsidiabele zorgboerderijen. Van het totaal aantal landbouwbedrijven in Vlaanderen is 2,35% actief als zorgboerderij. In de provincie Antwerpen zijn de zorgboerderijen het sterkst vertegenwoordigd. Tabel 3 Aantal gesubsidieerde zorgboerderijen t.o.v. aantal landbouwbedrijven volgens landbouwtelling 2014 (bron NIS) ZB met subsidie Land- en tuinbouwbedrijven Antwerpen ,19% Limburg ,78% Oost-Vlaanderen ,44% Vlaams-Brabant ,36% West-Vlaanderen ,75% TOTAAL ,35% Grafiek 3 geeft een voorstelling van de bedrijfsactiviteiten op de verschillende zorgboerderijen. Veeteelt heeft daarin een uitgesproken aandeel. De nietlandbouwactiviteiten (tuinaanleg, honden, dierenasiel, neerhofdieren en kinderboerderij) zijn in hoofdzaak een aangelegenheid van de zorgboerderijen die niet in aanmerking komen voor subsidiëring. Grafiek 3 De verbredingsactiviteiten (thuisverwerking en verkoop, landschapsonderhoud, educatie, ontvangstruimte en verbruiksgelegenheid) blijken in Oost- en West-Vlaanderen vooral een zaak van subsidiabele zorgboerderijen. In de 3 andere provincies vinden we bijna evenveel niet-subsidiabele als subsidiabele bedrijven die aan verbreding doen. Activiteiten als educatie of ontvangst en verbruik op het bedrijf zijn in deze provincies populairder bij niet-subsidiabele zorgboerderijen. 13

14 6,5% van de zorgboerderijen volgt een biologische teeltwijze. Daaruit kunnen we besluiten dat biologische bedrijven relatief goed vertegenwoordigd zijn binnen het aanbod van zorgboerderijen. Bepaalde productiesectoren zijn relatief sterk vertegenwoordigd binnen de groep van zorgboerderijen. Zo is 19% van de zorgboerderijen actief in de paardenhouderij. In meerderheid gaat het om niet-subsidiabele zorgboerderijen maar toch is ook 11% van de subsidiabele zorgboerderijen actief als paardenhouder. Over het algemeen is dat geen hoofdbezigheid maar gaat het om één of enkele paarden als hobbydieren. 7% van de zorgboerderijen is actief als schapen- of geitenhouder. Ook dat is een relatief hoog aantal. Maar ook hier gaat het in de meeste gevallen om een nevenactiviteit die weliswaar aantrekkelijk is voor de zorggasten Matching van vraag en aanbod Via bedrijfsbezoeken en tijdens opvolgingscontacten wordt het aanbod van zorgboerderijen in kaart gebracht. Steunpunt Groene Zorg biedt welzijns- en zorgvoorzieningen de gelegenheid om hun vraag voor activering van een cliënt op de zorgboerderij aan te melden. De provinciale consulent van het steunpunt onderzoekt deze aanmeldingen en probeert ze te matchen aan een passende zorgboerderij. Op die wijze worden de aanvragers in contact gebracht met de meest gepaste zorgboerderij Aanvragen voor een zorgboerderij Na een testperiode in het najaar 2013 startte SGZ vanaf januari 2014 met de toepassing van een digitaal aanmeldingsformulier. Hulpverleners die hun cliënt willen aanmelden voor activering op een zorgboerderij kunnen daarvoor terecht op Ze doorlopen een onlineformulier met 9 tabbladen. Daarin geven ze informatie over de aanmelder(s), de kandidaat hulpboer en diens wensen en voorkeuren. Ze klikken ook aan welke doelstellingen via de samenwerking met een zorgboerderij beoogd worden. Tot slot krijgen ze een vragenlijst van 25 tot 44 vragen voorgeschoteld. Die vragenlijst peilt naar de ondersteuningsnood van de kandidaat hulpboer op het gebied van aanleren en uitvoeren van taken, omgang met feedback en persoonlijke aandacht. Grafiek 4 14

15 In 2014 ontving Steunpunt Groene Zorg 914 aanvragen om een samenwerking met een zorgboerderij op te starten (grafiek 4). Daarmee kwam het aantal aanmeldingen opnieuw op het niveau van de jaren 2011 en Een vergelijking met de referentiejaren 2011 en 2012 wijst op een zekere trend binnen sommige sectoren. Grafiek 5 bevestigt een lichte toename van het aantal aanmeldingen vanuit de sector voor personen met een handicap. De dalende trend in het aantal aanmeldingen vanuit de sector bijzondere jeugdzorg, ingezet in 2011, blijft doorlopen. Grafiek 5 Grafiek 6 geeft per sector aan welk aandeel deze opneemt in het totaal aantal aanmeldingen voor een zorgboerderij. Deze grafiek geeft enkel weer wie de voornaamste aanmelder van kandidaat hulpboeren is. Dat is nog steeds de sector onderwijs, goed voor 45% van 914 aanmeldingen. Sinds 2013 hebben de aanmeldingen vanuit voorzieningen voor personen met een handicap een aandeel van meer dan 20%. Deze cijfers geven geen informatie over de problematiek of diagnose die bij de aangemelde zorggast is vastgesteld. Steunpunt Groene Zorg vraagt bij de aanmelding geen gegevens op over de indicatie omdat deze niet rechtstreeks relevant zijn voor de opdracht van matching. Wel weten we dat veel zorggasten die worden aangemeld vanuit een bepaalde sector, tevens begeleiding krijgen van een voorziening uit een andere sector. Zo leerden we uit een analyse van de aanmeldingen in schooljaar dat minstens 75% van de aangemelde zorggasten uit de sector onderwijs, tegelijk begeleiding krijgt van één of meer voorzieningen uit een andere welzijns- of zorgsector. 15

16 Grafiek 6 Wanneer we de aangemelde zorggasten verdelen per leeftijdscategorie (grafiek 7), stellen we vast dat 56% van hen jonger dan 18 jaar is. Dat bevestigt wat vorige jaren reeds werd aangetoond: ook vanuit de klassieke welzijnssectoren wordt een belangrijk aandeel van minderjarigen aangemeld. Dat geldt zeker voor de voorzieningen voor personen met een handicap. Slechts 21% van de aangemelde personen is ouder dan 24 jaar. Grafiek 7 16

17 Niet enkel daalt het aantal aanmeldingen naarmate we in een hogere leeftijdscategorie terecht komen, ook de kans dat het daadwerkelijk tot een zorgboerderijovereenkomst komt vermindert met de leeftijd (grafiek 8). Het matchingpercentage blijkt het hoogst te liggen voor de leeftijdscategorie van 18 tot 24 jarigen. Voor een voorziening zich aanmeldt met een groep van zorggasten die ze zelf willen begeleiden tijdens de activiteiten op de zorgboerderij, lijkt de kans groot dat het tot een samenwerking komt. Al moeten we met deze conclusie voorzichtig zijn. Het absoluut aantal aanvragen voor groepsactiviteiten ligt immers bijzonder laag. Grafiek Opstart van een zorgboerderijovereenkomst Bijlage 1 geeft een overzicht van het aantal samenwerkingsverbanden dat tussen zorgboerderijen en voorzieningen werd opgestart. Op 914 aanmeldingen werden er 562 zorgboerderijovereenkomsten afgesloten. Dat is 61%. Voor 352 aanmeldingen werd geen zorgboerderijovereenkomst opgestart. Daarvoor zijn meerdere verklaringen: a) 185 aanmeldingen (20%) werden ingetrokken nog voordat een overeenkomst kon worden opgestart. In 23 gevallen beslisten de indieners tot intrekking van hun aanvraag nadat ze eerst op kennismaking waren geweest naar de zorgboerderij. Meestal beslissen de indieners nog eerder om de aanvraag te stoppen. b) In een heel beperkt aantal gevallen (9) besliste SGZ zelf om de aanmelding niet te behandelen. Dat gebeurt omdat de consulent oordeelt, in principe in overleg met de aanmelder, dat de aanvraag niet past binnen de doelstellingen van een zorgboerderij. c) Voor 100 aanmeldingen (11%) werd geen passende zorgboerderij gevonden. d) Tenslotte waren eind 2014 nog 58 aanmeldingen (6%) in behandeling. Na aftrek van de categorieën a), b) en d), haalt Steunpunt Groene Zorg een gemiddelde matchinggraad van 85%. 17

18 Oost-Vlaanderen bleef ook in 2014 de provincie van waaruit de meeste aanmeldingen kwamen. West-Vlaanderen is de provincie waar het aanbodtekort het laagst ligt: minder dan 2% van de aanmeldingen kon niet toegeleid worden omwille van geen passend aanbod. De Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling registreerde in lopende overeenkomsten met gesubsidieerde zorgboerderijen (tabel 4). Daarvan waren er 441 nieuwe overeenkomsten, die pas in de loop van 2014 gestart werden. Tabel 4: overzicht van aantal actieve overeenkomsten in 2014, opgesplitst per jaar inwerkingtreding Startjaar Aantal actieve overeenkomsten TOTAAL 976 Bron: Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij In grafiek 9 krijgen we een beeld van het aantal gesubsidieerde zorgboerderijovereenkomsten per jaar sinds 2005, het jaar waarin de subsidiemaatregel van kracht werd. De bovenste lijn geeft het aantal overeenkomsten dat lopende was tijdens het aangegeven jaar. De onderste lijn geeft weer hoeveel nieuwe overeenkomsten in het betreffende jaar werden opgestart. Grafiek 9 18

19 Vooral die tweede, blauwe lijn vertoont sinds 2010 een dalende trend. In 2014 was die daling zelfs zeer uitgesproken: van 620 nieuwe overeenkomsten in 2013 naar 441 in 2014 (-29%). Dat is verrassend omdat het aantal bedrijven dat actief is geweest in 2014 zo goed als gelijk is gebleven ten opzichte van 2013 (zie tabel 2). Dit een daling van het aantal overeenkomsten maar een quasi gelijkblijvend engagement van zorgboeren - laat vermoeden dat vooral hulpverleners hebben afgehaakt omwille van de procedure via het e-loket. Een andere vaststelling: het aantal zorgprestaties op de gesubsidieerde zorgboerderijen is niet navenant verminderd in Er zijn dus minder overeenkomsten maar deze zijn wel (gemiddeld) intenser qua duurtijd of qua aantal dagen per week. Merk op dat Steunpunt Groene Zorg zelf de opstart van 562 nieuwe overeenkomsten begeleidde. Hierin zitten uiteraard de overeenkomsten met nietsubsidiabele zorgboerderijen begrepen. In de veronderstelling dat deze overeenkomsten gelijk verdeeld zijn onder zorgboerderijen met en zonder recht op subsidie, zouden 399 (71% van 562) hiervan afgesloten zijn met een subsidiabele zorgboerderij. In diezelfde veronderstelling matcht SGZ 399 van 441 gesubsidieerde zorgboerderijovereenkomsten, wat overeenkomt met 90%. Tabel 5: verdeling van actieve overeenkomsten in 2014 over de provincies Aantal actieve Provincie overeenkomsten Antwerpen 189 Vlaams-Brabant 123 West-Vlaanderen 256 Oost-Vlaanderen 232 Limburg 176 Totaal 976 Bron: Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij De overeenkomsten die op 1 januari 2014 al lopende waren meegeteld, waren er in actieve zorgboerderijovereenkomsten met gesubsidieerde land- en tuinbouwbedrijven (-14% t.o.v. 2013). Ook hier zien we het effect van het verminderd aantal overeenkomsten dat in 2014 werd afgesloten maar deze daling tekent zich minder scherp af aangezien het merendeel van deze overeenkomsten al vóór 2014 lopende was. Van de lopende overeenkomsten waren er 23 die al bij de start van de subsidiemaatregel, in 2005, werden opgestart. 138 zorgboerderijovereenkomsten (14%) liepen reeds 5 jaar of meer. Wetende dat de gesubsidieerde zorgboerderijen 71% van het zorgboerderijenbestand uitmaakt, kunnen we via extrapolatie - het totaal aantal zorgboerderijovereenkomsten in 2014 ramen op

20 Grafiek 10 Bron: Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij en eigen gegevens SGZ Het aantal actieve zorgboerderijen blijft sinds 2010 nagenoeg constant. Dat blijkt duidelijk uit de registratiegegevens van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling. Grafiek 10 geeft de cijfers weer van de zorgboerderijen die in aanmerking komen voor de subsidie. Tegenover de groep van subsidiabele landen tuinbouwbedrijven die beschikbaar is voor zorgactiviteiten, plaatst de grafiek het aantal zorgboerderijen dat daadwerkelijk actief is geweest en een subsidie heeft ontvangen. Dat laatste cijfer blijft opmerkelijk constant. De blauwe lijn geeft het aantal gesubsidieerde zorgboerderijovereenkomsten weer. Deze cijfers leren ons dat het potentieel aan zorgboerderijen onderbenut blijft Begeleidingscontacten Eens een aangemelde kandidaat hulpboer werd gematcht met een passende zorgboerderij blijft Steunpunt Groene Zorg de opstart en samenwerking opvolgen. In het bijzonder wanneer, hetzij de zorgboerderij, hetzij de hulpverlener, voor het eerst een zorgboerderijovereenkomst afsluit, verleent het steunpunt ondersteuning bij de opstart. Maar ook indien zowel zorgboerderij als hulpverlener ervaring heeft met Groene Zorg, blijft de consulent van het steunpunt beschikbaar voor begeleiding. Met het oog op een goede begeleiding van de zorgboerderijen gaan de medewerkers van Steunpunt Groene Zorg geregeld ter plaatse op bezoek. In 2014 realiseerden zij 278 plaatsbezoeken op zorgboerderijen. Dat is een daling van het aantal plaatsbezoeken ten opzichte van 2013 (-33%). 222 bezoeken (80%) gebeurden naar aanleiding van de opstart van een nieuwe zorgboerderijovereenkomst. In 76 gevallen was dat omdat het voor de zorgboerderij de eerste maal was dat ze in een samenwerkingsverband met een voorziening stapte. Dat aantal is min of meer gelijk aan voorgaande jaren. De daling van het 20

21 aantal plaatsbezoeken is volledig te situeren in contacten met zorgboeren die reeds ervaring hebben. Slechts 72 opstartbegeleidingen waren noodzakelijk om reden dat de hulpverlener voor het eerst ging samenwerken met een zorgboerderij. Er waren wel meer contacten met zorgboerderijen omwille van administratieve vragen. Vanaf januari 2014 moesten land- en tuinbouwers immers de administratie voor de zorgboerederijsubsidie via het e-loket verrichten. Onze consulenten gingen vaak ter plaatse om hen daarbij op weg te helpen. Tabel 6 Aantal plaatsbezoeken in 2014 (zonder kennismakingsbezoeken bij kandidaat zorgboerderijen) Antw. Limb. O.-Vl. Vl.-Br. W.-Vl. TOTAAL opstart ZBO, nieuwe ZB én HV opstart ZBO, nieuwe ZB opstart ZBO, nieuwe HV opstart ZBO administratieve vraag probleembespreking Andere TOTAAL Aanwezigheid van een medewerker van Steunpunt Groene Zorg bij opvolgingsen evaluatiegesprekken is eerder uitzonderlijk. Dit ligt anders in de provincie Oost- Vlaanderen waar een groep vrijwilligers deze taak opneemt. Dit verklaart het hoge cijfer in die provincie binnen de categorie andere. Grafiek 11 laat zien hoe de verschillende motieven voor bezoeken aan zorgboerderijen geëvolueerd zijn in de periode 2008 tot en met Het aantal opstartgesprekken bij nieuwe zorgboerderijen, die voor de eerste maal een overeenkomst afsluiten, blijft over die hele periode zowat constant. Ook de contacten naar aanleiding van administratieve vragen of omwille van een probleembespreking schommelen weinig. De aanwezigheid van een consulent bij opstartgesprekken van zorgboeren die reeds ervaring hebben met Groene Zorg is daarentegen van jaar tot jaar wel sterk schommelend. Grafiek 11 21

22 Door het lager aantal aanvragen en matchings in 2014, daalde de noodzaak van begeleidingscontacten bij de opstart. In plaats daarvan kwam er iets meer ruimte voor begeleiding van administratieve vragen en andere probleembesprekingen Zorgprestaties Volgens de stand van registratiegegevens waarover het Departement Landbouw en Visserij in het voorjaar 2015 beschikt, werden er in zorguren gepresteerd op gesubsidieerde zorgboerderijen. Deze gegevens zijn nog niet definitief aangezien er gedurende het ganse jaar 2015 nog registratiegegevens kunnen ingezonden worden zorguren komt overeen met zorgdagen. Dit wijst op een lichte daling tegenover Toen werden er op de gesubsidieerde zorgboerderijen zorgdagen geteld. We wijzen er nogmaals op: deze cijfergegevens zijn nog niet definitief en zullen wellicht, bij het afsluiten van 2015 nog hoger liggen. Wanneer we dit aantal van zorgdagen extrapoleren naar alle zorgboerderijen, de niet-gesubsidieerde inbegrepen, komen we aan een totaal van zorgdagen die in 2014 op zorgboerderijen werden gepresteerd. Grafiek 12 geeft de spreiding van het aantal zorguren van maand tot maand weer. Ze laat zien dat er in vakantiemaanden telkens een terugval is (ook in de maand april omwille van het Paasverlof). Deze terugval is te verklaren vanuit het grote aandeel van zorgboerderijovereenkomsten dat vanuit de sector onderwijs wordt afgesloten. Deze overeenkomsten worden niet uitgevoerd tijdens vakantieperioden. Bovendien zien we een geleidelijke opbouw van het aantal zorguren vanaf september tot en met mei (we gaan ervan uit dat vooral voor het laatste kwartaal van oktober tot en met september de registraties nog niet volledig zijn). Ook hierin speelt het aandeel van overeenkomsten vanuit de sector onderwijs, die, naarmate het schooljaar evolueert, steeds meer instromen. Grafiek 12 Bron: Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling van het Departement Landbouw en Visserij 22

23 5.2. Belangenbehartiging Om de kansen van samenwerking tussen landbouw en zorg te optimaliseren moet er ook aan structuren gesleuteld worden. Het wegwerken van knelpunten voor en het toegankelijker maken van de organisatie van Groene Zorgactiviteiten is daarom een belangrijke opdracht van Steunpunt Groene Zorg. In 2014 werden daartoe diverse dossiers opgevolgd Omschakeling naar e-loket Agentschap Landbouw en Visserij Sinds 01/01/2014 verloopt alle administratie voor het bekomen van een zorgboerderijsubsidie verplicht via het e-loket De uitvoering van de subsidiemaatregel kwam daarmee in handen van het Agentschap Landbouw en Visserij. De begeleiding van zorgboeren en voorzieningen in de overstap naar het e-loket gebeurde in nauw overleg met Steunpunt Groene Zorg. Het regelmatig overleg met het Agentschap Landbouw en Visserij dat al in het najaar 2013 was opgestart, werd in 2014 voortgezet. Er waren overlegmomenten op 09/01, 13/03, 15/05 en 30/09. Steunpunt Groene Zorg zette het eigen e-zine in als middel om zowel zorgboerderijen als hulpverleners te informeren over de nieuwe procedure. Zowel ALV als SGZ nam eigen initiatieven voor de organisatie van infomomenten. ALV organiseerde infomomenten in Brugge, Antwerpen en Leuven. SGZ gaf er telkens een woordje toelichting over de eigen werking. Op vraag van SGZ werkte ALV een handleiding uit over de procedure via e-loket. De website van het e-loket werd in de loop van het jaar verschillende keren aangepast om het gebruiksgemak te optimaliseren Samenwerking met de sector onderwijs Steunpunt Groene Zorg volgt de ontwikkeling van het beleid betreffende schoolvervangende trajecten op via deelname aan de stuurgroep en de beleidsgroep van het Meldpunt Schoolexterne Interventies Vlaams-Brabant. Sinds 2012 participeert Steunpunt Groene Zorg ook aan het Netwerk Leerrecht Limburg. Het Vlaams-Brabantse meldpunt had een landschapstekening voor schoolvervangende trajecten opgemaakt. Deze landschapstekening moet dienst doen als beleidsvoorstel naar de Vlaamse overheid die de intentie heeft de organisatie van schoolvervangende trajecten in de loop van 2016 te hertekenen. Aangezien de rol en positie van de zorgboerderij en van Steunpunt Groene Zorg niet zo duidelijk naar voor kwamen in de landschapstekening, deed Steunpunt Groene Zorg het voorstel een addendum op de landschapstekening uit te werken. De Beleidsgroep Schoolexterne Interventies reageerde hierop positief. Het voorstel van addendum over de plaats van zorgboerderijen en van Steunpunt Groene Zorg binnen schoolexterne interventies werd op 28/11/2014 door de voltallige beleidsgroep aangenomen VLIF-steun voor zorgboerderijen Op 07/11/2014 keurde de Vlaamse Regering de nieuwe VLIF-reglementering goed. Het Vlaams Landbouw Investeringsfonds zorgt voor financiële ondersteuning van land- en tuinbouwers bij investeringsprojecten op hun bedrijf. De VLIF-steun 23

24 maakt deel uit van het Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling en de financiële uitkeringen worden gedeeltelijk gedragen door EU-toelagen. Binnen de Vlaamse VLIF-reglementering is een tussenkomst van 30% voorzien voor investeringen in het kader van zorgactiviteiten. De Europese Commissie liet echter weten dat het niet bereid is tot cofinanciering van investeringen van zorgboerderijen. Volgens de EC zijn zorgactiviteiten geen vorm van verbreding binnen de land- en tuinbouw. Er is geen directe link tussen zorg en landbouw. Steunpunt Groene Zorg vzw uitte zijn bezorgdheid hierover bij het Agentschap Landbouw en Visserij. De Minister van Landbouw en Plattelandsbeleid, Joke Schauvliege, besliste evenwel om het volledige bedrag aan VLIF-steun voor zorgboerderijen ten laste te nemen van het Vlaamse budget. Land- en tuinbouwers die willen investeren in accommodatie voor zorg kunnen dankzij deze ingreep blijven rekenen op een volwaardige tussenkomst van 30% Groene Zorg en plattelandsontwikkeling De provinciebesturen werkten in 2014 aan de opmaak van hun plattelandsontwikkelingsplan. Dit plan moest passen binnen het nieuwe Programmeringsdocument voor Plattelandsontwikkeling ( ) van de Vlaamse Regering. In het PDPO vermeldt Vlaanderen binnen het deelthema Aandacht voor kwetsbare groepen op het platteland o.a. Groene Zorg als thema. Steunpunt Groene Zorg maakte een nota op met suggesties over de invulling van het thema Groene Zorg en bezorgde die aan de 5 Vlaamse provinciebesturen. Het steunpunt stelde in de suggestienota 2 algemene doelstellingen voorop m.n. Bevorderen van de kwaliteitszorg bij samenwerking tussen landbouw en zorg Versterken van de professionaliteit van zorgboerderijen en van hun positie binnen het welzijns- en zorgaanbod Deze doelstellingen werden gestoffeerd met concrete voorstellen zowel in functie van de maatregel versterken omgevingskwaliteit en vitaliteit van het platteland als met het oog op de opmaak van ontwikkelingsplannen in de Leadergebieden. In elk van de 5 provinciale plattelandsontwikkelingsplannen werd het thema Groene Zorg opgenomen. In de loop van de maand november werd echter duidelijk dat het Vlaamse PDPO niet aanvaard werd door de Europese Commissie. De EU zou onder andere de relatie van het thema Groene Zorg met landbouw in vraag stellen. 24

25 5.3. Kennis en onderzoek Dossierontwikkeling Persoonlijk assistentiebudget op de zorgboerderij Steunpunt Groene Zorg wil de mogelijkheden onderzoeken die het PAB-systeem biedt om de samenwerking tussen een budgethouder en een zorgboerderij te organiseren. Daartoe waren er overlegmomenten met een vertegenwoordiger van de gebruikersorganisatie Onafhankelijk Leven Toekomstige ontwikkeling van Groene Zorg en de rol van Steunpunt Groene Zorg De Raad van Bestuur van Steunpunt Groene Zorg besprak op 29/04/2014 een voorstel met mogelijke ontwikkelingsscenario s voor het steunpunt. Uitgaande van een aantal maatschappelijke ontwikkelingen werden mogelijke pistes uitgezet voor de toekomstige dienstverlening en belangenbehartiging van het steunpunt. Op 25/11/2014 werd met het voltallige bestuur een dag uitgetrokken om daar verder op in te gaan. Deze bespreking werd begeleid door Wim Wouters van Thomas More. Vooraf was er met hem een overleg op 04/11/2014. De Raad van Bestuur kwam op 18/12/2014 tot conclusies. Het bestuur gaat in zijn toekomstvisie uit van het scenario waarbij SGZ in de eerste plaats belangenbehartiger is voor Groene Zorg in Vlaanderen. Andere functies zoals dienstverlening, kennis en onderzoek, vorming en informatie worden bij hun invulling afgestemd op de rol als belangenbehartiger. Deze toekomstvisie zal in de loop van 2015 verdere uitwerking krijgen in een strategisch actieplan Wetenschappelijk onderzoek Steunpunt Groene Zorg bood ondersteuning aan een aantal onderzoeksprojecten Criteria voor Kwalitatieve Zorglandbouw Hogeschool Gent zoekt in dit multidisciplinair onderzoeksproject een antwoord op volgende vragen: 1. Wat zijn zorgboerderijen (profielschets van de Vlaamse zorgboerderijen) 2. Aan welke pedagogische, landbouwkundige en economische kwaliteitscriteria moet een zorgboerderij minimaal voldoen? 3. Zijn de huidige financierings- en andere ondersteuningsvormen toereikend om aan de kwaliteitscriteria te voldoen? 4. Bestaan er alternatieve/innoverende modellen om kwaliteitsvolle zorgboerderijen uit te bouwen? Het onderzoek ging van start in oktober Steunpunt Groene Zorg maakte op basis van vastgestelde criteria een selectie van 80 zorgboerderijen voor het onderzoekspanel. Daaruit schreef het steunpunt nog eens een selectie van 35 zorgboerderijen aan. In de loop van 2014 bezocht het onderzoeksteam van deze 29 zorgboerderijen, gespreid over gans Vlaanderen. Telkens werd met 2 tot 3 bezoekers een diepte-interview afgenomen. Het onderzoeksteam ging vanaf het najaar 2014 aan de slag om de resultaten te analyseren. Aanvullend bracht SGZ een tiental voorzieningen aan die regelmatig samenwerken met zorgboerderijen. Via deze voorzieningen konden de onderzoekers in contact komen met zorggasten voor een interview. 25

26 Van 21 24/04 ging SGZ mee op studiereis naar Italiaanse zorgboerderijen. Via SGZ kreeg een student ook een opdracht voor schoolstage om de taken van zorggasten in tuinbouwbedrijven in kaart te brengen. Vanuit de opleidingen bedrijfskunde en orthopedagogiek werkten studentengroepen voor 2 zorgboerderijen een businessplan uit. Steunpunt Groene Zorg volgde het verloop van het onderzoek als lid van de stuurgroep. Er waren bijeenkomsten van de stuurgroep op 28/01, 02/04, 16/ Andere Stadsbestuur Gent maakte i.s.m. VLM een studie over de toekomst van de landbouw in en om Gent. Ook verbredingsactiviteiten zoals zorgboerderijen kregen daarin een plaats. Op 6/10/2014 was er een gesprek met de medewerkster van dienst landbouw Gent. Ze maakte een verslag met inventarisatie van zorglandbouw in en om Gent Internationale samenwerking Interregproject STRO Samen TeRug de boer op Op 15/06/2011 keurde de Stuurgroep Interreg IVa Vlaanderen-Nederland het project Samen TeRug de boer Op goed. Het project werd gedragen door 8 promotoren. Hoofdpromotor van het project was Stad Brugge. De startdatum werd vastgesteld op 1/04/2011, de einddatum op 31/03/2014. In december 2013 dienden enkele partners, onder wie SGZ, een aanvraag voor een verlenging en uitbreiding van het project in. De goedkeuring van die aanvraag kwam er op 15/04/2014. Daarmee werd het project verlengd tot 30/09/2015. Inhoudelijk werd het project voor SGZ uitgebreid met Een digitalisering van de matchingprocedure en het registratiesysteem van SGZ Een onderzoek naar kansen voor zorgboerderijen binnen de nieuwe financieringsmechanismen van welzijn en zorg. Er waren partnerbijeenkomsten op 14/02, 24/04 en 02/09/2014. Inhoudelijk richtte het project zich op 6 activiteitgebieden. Hierbij volgt een beschrijving van de vooruitgang die geboekt werd bij elk van die activiteitgebieden. Activiteit 1: opmaak aandachtsagenda Vlaanderen/Nederland De oorspronkelijke doelstellingen binnen dit activiteitgebied werden reeds in 2012 gehaald. Maar een gedeelte van de uitbreidingsopdracht situeerde zich in deze activiteit. Partners ZLTO en Rotonde engageerden zich om tot een syntheserapport te komen over de kansen voor zorgboerderijen in het kader van de nieuwe ondersteuning aan personen met een handicap. Ter voorbereiding daarvan organiseerde SGZ enkele initiatieven: 02/07/2014 Excursie naar Noord-Brabantse zorgboerderijen 28/08/2014 Forumbijeenkomst voor zorgboerderijen in Lier Tijdens deze bijeenkomst kwam SGZ tot een inventarisatie van knelpunten die zorgboerderijen ondervinden wanneer ze hun zorgtak sterker willen uitbouwen. Het kwam tot een intensief gesprek waaruit nogmaals de nood aan meer contact tussen de zorgboerderijen heel duidelijk onderstreept werd. Als belangrijk discussiepunt was er de vraag of de betrokkenheid van een zorgvoorziening bij de samenwerking tussen zorgboer en zorggast een noodzaak is. SGZ werd tevens betrokken bij de initiatieven die partners Rotonde en ZLTO hebben georganiseerd. 26