Hepatitis C Klinische les

Transcriptie

1 Hepatitis C Klinische les Naam Saskia Glorie Klas Lg13-3MPH Opleiding Hbo verpleegkunde School Hogeschool van Amsterdam Tafelbergweg 51 Studiejaar 3 Stage instelling Brijder stichting verslavingszorg Polderweg 19 Den Helder Stage periode 5 september januari 2014 Stagebegeleider Karin Vos De lever De lever is 1 van de grootste organen die wij inwendig in de buik/borstholte hebben liggen. 2 De lever heeft velen functies in ons lichaam, zo wordt het

2 bloed ontgift door de lever, maakt de lever gal aan, breekt het vetten af uit het voedsel, produceert energie uit het afgebroken voesel en speelt de lever een belangrijke rol in het bestrijden van infecties. 1,2 Wat is hepatitis C Alle vormen van hepatitis zijn ontstekingen van de lever die zonder behandeling en op lange termijn leverbeschadiging kunnen veroorzaken. Bij hepatitis C is er nog sprake van 4 verschillende genotypen. In principe verloopt de ziekte bij ieder genotype hetzelfde, alleen is de duur van de behandeling per genotype verschillend. 1 Hepatitis C kan, net als alle andere virale infecties, een acute fase hebben. Bij ongeveer 20% van de mensen wordt het virus in deze acute fase door het lichaam zelf opgeruimd. Echter bij 80% van de mensen ontstaat er een chronische vorm van de hepatitis C infectie. Bij een chronische vorm van hepatitis C verschilt het per persoon wanneer er iets van gemerkt wordt. Er wordt vaak voor een lange tijd niets van gemerkt, maar uiteindelijk verschijnen er toch vaak klachten van vermoeidheid of algehele malaise. 2 Symptomen 1 Hepatitis C wordt ook wel eens de stille ziekte genoemd, deze naam heeft de ziekte gekregen, omdat een persoon vaak voor lange tijd hepatitis C heeft zonder dat hij/zij hier symptomen van hebben. Zodra iemand symptomen krijgt betekend dit nog niet dat er al sprake is van leverbeschadiging. Symptomen die bij hepatitis C voorkomen, zijn vaak ook symptomen die bij de andere vormen van hepatitis voorkomen. Dit zijn vaak symptomen als: Vermoeidheid Misselijkheid/braken Geelzucht, donkere urine, ontkleurde ontlasting of jeuk Pijn in de rechter bovenbuik (plek van de lever) Pijn in spieren en gewrichten Temperatuursverhoging Algehele malaise Een aantal van deze genoemde klachten zijn klachten die voortkomen vanuit een cirrotische lever, dit is het afsterven van cellen van de lever. Levercirrose kan voor lange tijd aanwezig zijn zonder dat iemand hier iets van merkt. Dit omdat we een hele grote levercapaciteit hebben, wanneer er een klein stukje lever niet meer werkt dan wordt dit opgevangen door de rest van de lever. 2 Oorzaken 1,2 Wat veel mensen niet weten is dat hepatitis C enkel en alleen overdraagbaar is via bloed. Het overdragen van het virus kan hierbij wel op verschillende manieren verlopen zoals: Gebruiken van een niet-gesteriliseerde, besmette naald Slecht gesteriliseerde, besmette medische en tand- heelkundige instrumenten. Gebruik van besmette instrumenten bij het zetten van tatoeages/piercing.

3 Seks waarbij het risico op bloeden bestaat (zoals anale seks) Seks tijdens de menstruatie Delen van persoonlijke toiletartikelen waarom mogelijk gedroogd bloed zit. Veel mensen denken dat hepatitis ook overgedragen kan worden door speeksel, dit is echter niet het geval. Diagnose 1 Om de diagnose van hepatitis C te kunnen stellen kan er niet alleen uitgegaan worden van de symptomen, maar moeten er ook een aantal onderzoeken gedaan worden. Voorbeelden van onderzoeken zijn bijv.: - medisch onderzoek; hierbij wordt gekeken naar het medisch verleden - bloedonderzoek; hierbij kan vastgesteld worden of het virus terug te vinden is in het bloed ja of nee. - Kwalitatieve/kwantitatieve virale test (PCR-RNA) - Echo - CT-scan - Levertest - Leverbiopsie Wanneer een persoon positief bevonden wordt voor hepatitis C bij een antistoffentest dan kan een CPR (polymerase Chain Reaction) test uitwijzen of het virus nog steeds in het bloed zit, deze test geeft ook de hoeveelheid virusdeeltjes in het bloed aan. Als deze gegevens allemaal verzameld zijn wordt er gekeken naar welke vorm het virus is en hoelang de behandeling moet duren. Dit wordt gedaan door een genotype- onderzoek. Doordat het hepatitis C virus schadelijk kan zijn voor de lever, kan er door middel van een echo of een leverbiopt gekeken worden hoe het met de lever gaat. Behandeling 1,2 1. behandeling met Pegasys(peginterferon) en Copegus (ribavirine). Pegasys is de merknaam voor de stof peginterferon. Peginterferon is een gepegyleerd interferon. Peg staat hierin voor Poly-Ethyleen-Glycol, wanneer het interferon gepegyleerd is houdt dit dus in dat Poly-Ethyleen-Glycol gekoppeld is aan het interferon. Peginterferon heeft een gerugeleerdere afgave waardoor iemand maar 1x per week geïnjecteerd hoeft te worden i.p.v. 2x. Wanneer iemand hiermee behandeld gaat worden, dan kan een verpleegkundige van het bedrijf dat de medicatie levert de cliënt aanleren hoe diegene zichzelf moet prikken. Het injecteren van Pegasys gebeurt in het vetweefsel onder de huid, ongeveer hetzelfde als hoe diabetes cliënten hun insuline spuiten. De injectie wordt thuis bij de cliënt geleverd als voorgevulde injectie. Naast de injecties met de Pegasys zal de persoon ook Copegus moeten nemen. In Copegus zit de werkzame stof Ribavirine. Het zijn tabletten die zowel s morgens als s avonds tijdens de maaltijd ingenomen moeten worden. De tabletten zorgen ervoor dat het vermenigvuldigen van het virus in

4 het lichaam tegen gegaan wordt en het versterkt de immuunreactie van het lichaam tegen het virus. Deze behandeling heeft een duur van 24 tot 48 weken. De duur van de behandeling kan verschillen, een aantal factoren kunnen hier invloed op hebben zoals: therapietrouw; de voorgeschreven dosering op de afgesproken dagen en tijden innemen. <40 jaar; deze mensen reageren beter op de behandeling dan wanneer mensen ouder zijn. Vrouwelijk; vrouwen reageren over het algemeen beter op de behandeling dan mannen. Leverfibrose ja/nee; mensen die minder tot geen vorm van leverfibrose hebben reageren beter op de behandeling. Mensen met een Afrikaanse achtergrond reageren voor zover ook minder op de behandeling dan mensen van andere etnische afkomst. Overgewicht Het genotype van het hepatitis C virus zelf, het ene genotype is sneller en gemakkelijker te behandelen dan het ander. Wanneer iemand 12 weken bezig is met de behandeling zal er vaak onderzoek gedaan worden om te kijken hoe diegene reageert op de behandeling. Afhankelijk van deze uitslag zal er vastgesteld worden hoelang diegene nog door moet gaan met de behandeling. In sommige gevallen komt het nog wel eens voor dat de behandeling na 12 weken nog helemaal niet aangeslagen is. In dit geval heeft verder behandelen vaak geen zin en zal er gekeken worden naar een andere manier van behandelen. Wanneer iemand een diagnose heeft van hepatitis C, genotype 2 of 3 dan zal er vaak aanbevolen worden om de behandeling 24 weken te volgen. Alleen wanneer hier duidelijke redenen voor zijn zal de behandeling 48 weken aangehouden moeten worden. 2. Triple behandeling Bij de triple behandeling wordt er naast ribavirine en pegasys ook nog boceprevir of telaprevir toegevoegd. Boceprevir of telaprevir wordt toegevoegd aan de behandeling wanneer ribavirine en pegasys samen onvoldoende werkt. Dit wordt gedaan omdat Boceprevir of teleprevir de werking van interferon verbeterd. 4,5 Zoals bij alle behandelingen zijn er altijd positieve factoren die het genezingsproces goed kunnen bevorderen. Voorbeelden hiervan zijn de vorm van het virus, hoeveelheid van het virus, leeftijd en de staat van de lever. Dit zijn allemaal voorbeelden waar we zelf geen invloed op hebben. Er zijn dingen waar we zelf wel invloed op hebben, zoals het starten van de behandeling en het volhouden van de zware behandeling. Een vaccinatie tegen hepatitis C is niet mogelijk omdat het hepatitis C virus op de RNA gaat zitten. RNA kan iedere keer weer een klein beetje veranderen waardoor het vaccin niet meer tegen de veranderde de vorm werkt. RNA is een kopie van het DNA. Bijwerkingen van de behandeling

5 Complicaties Leverkanker Bloedingen Vasthouden van vocht Verwardheid Overlijden Tips voor iemand met hepatitis C 1 Niet roken en alcohol vermijden; de leverziekte wordt hierdoor versterkt. Eet gezond (liever 6x per dag een kleine maaltijd dan 3x per dag een grote maaltijd, tevens vet voedsel vermijden) en drink voldoende; minimaal 2 liter per dag. Beweeg voldoende; wanneer je veel aan sport doet, blijf dit dan ook doen. Houd wel in de gaten dat het niet te zwaar wordt. Overleg de behandelingsmogelijkheden met de arts/verpleegkundige. Vraag vrienden en familie voor ondersteuning. Het verplegen van iemand met hepatitis C: 1. voor en na iedere handeling handen wassen met zeep of desinfecteer met alcohol. 2. Handschoenen gebruik je bij handelingen waar bloed bij te pas komt. 3. Schorten worden gedragen als er kan is op het besmeuren met bloed of ander lichaamsvocht. 4. Bij mogelijkheid op spatten van bloed draag je een mondneusmasker en een bril 5. Vaatwerk wordt gereinigd in de vaatwasmachine. 6. Isoleren is niet nodig tenzij de patiënt bloed ophoest, bloed braakt of bloederige faeces of urine heeft. 7. Patiënt gebruikt eigen badkamerproducten (tandenborstel, kam etc) 8. Was kan gewoon gewassen worden. 9. Patiënt heeft een eigen thermometer. 10. Patiënt kan een gezamenlijk toilet gebruiken indien hij deze schoonmaakt na gebruik. anders wordt er aanbevolen om de patiënt een eigen toilet aan te wijzen. 11. Verbandafval kunnen bij het gewone afval.³ Gesprek Ivonne; Ivonne kreeg eind 2009 te horen dat zij hepatitis C heeft. Voor deze tijd had zij erg veel klachten van vermoeidheid en vond dit maar vreemd. Zij is vervolgens bij het mca terechtgekomen en daar hebben zij onderzoek gedaan naar de hepatitis. Ivonne was wel gevaccineerd tegen hepatitis C en zegt dat toen ze haar titer hiervoor gingen bepalen, de artsen toen ook hebben laten prikken op de antistoffen voor hepatitis C. Uit deze bloedtest kwam dat zij inderdaad antistoffen voor hepatitis C heeft. Onduidelijk is na zo n onderzoek of het een doorgemaakte hepatitis C is of een reeds actieve. Uit verder onderzoek is toen gebleken dat de hepatitis C nog steeds actief was. Vervolgens is er bij Ivonne nog meer onderzoek gedaan maar bleek de lever verder nog niet aangetast zijn (geen sprake van levercirrose), maar was er wel sprake van leververvetting.

6 Ivonne heeft er voor gekozen om direct te starten met de behandeling. Zij kreeg in eerste instantie een behandeling met Pegasys (interferon injecties 1x per week) en Copegasys. Bronvermelding 1 Chronische hepatitis C en de behandeling, Pegassist en Roche, Christa van Doorn, Nancy Slegers. 2 Over hepatitis C en de behandeling met Pegasys en Copegus, patiënteninformatiefolder, Roche Nederland b.v. en Klinerva B.V. ³ Richtlijnen voor verzorging van patiënt met aids of hepatitis b of c Protocol Meerstate. Geraadpleegd op 19 december mid=10698&rid= mid=10698&rid=1320