1. Beschrijving van de aanvrager

Transcriptie

1 Project Plan 1. Beschrijving van de aanvrager Projectbeschrijving a Projectdoelstellingen... 3 Aanleiding... 3 Doel... 4 Noodzaak b Activiteiten... 6 Fase 1 : Voorbereiding en netwerkontwikkeling... 6 Fase 2 : Startfase... 7 Fase 3 : Productie (3 productie cycli (PC)) c Planning Innovatie en samenwerking in coöperatief verband Uitstraling Duurzaamheid Economisch en technisch perspectief Bijlagen...17 SMY Pagina 1

2 1. Beschrijving van de aanvrager Samenwerkingsverband Mosselkweekbedrijven Yerseke (SMY) is een coöperatieve vereniging opgericht op 4 maart 2009 te Goes door 6 mosselkweekbedrijven: YE 30 Mosselkwekerij Dhooge BV, YE 46 Mosselbedrijf Hoogstrate BV, YE 58 Van Damme Mosselkweek BV, YE 62 Simos BV, YE 69 C.M. de Koster van de Bosch BV en YE 87 Mosselkweekbedrijf A.P. Riedijk. De coöperatie vertegenwoordigt ruim 10% van het mosselzaadquotum wat op de bodem opgevist mag worden in voor- en najaar. Het groeperen van 6 kwekers onder deze coöperatie beoogt onder andere het samenbrengen van een belangrijk basisvermogen gezien de overschakeling van een op mosselzaadvisserij-gebaseerde sector naar een mosselzaadinvang-gebaseerde sector enkel mogelijk is voor innovatieve, financieel draagkrachtige, investeringsbereide bedrijven en kwekers. De mate waarin het bedrijf beschikt over innovatief en rendementsverhogend vermogen doet er meer toe dan de mate waarin men het traditionele ambachtsschap van de visserij met mosselkorren meester is. (citaat Heer Heldoorn) Doel is dus een grote speler te worden in de ruimte en de mogelijkheden die het nieuw beleid creëert en de maatschappij vraagt. De coöperatie tracht haar doel ondermeer te bereiken door: 1. het onderzoeken en laten onderzoeken van mogelijkheden tot de invang van mosselzaad op een duurzame en natuurvriendelijke wijze; 2. het ontwikkelen en laten ontwikkelen van mosselzaad invanginstallaties (MZI s); 3. het invangen en opkweken van mosselzaad; 4. het verwerven van vergunningen; 5. het sluiten van (huur)overeenkomsten tot het verwerven van locaties waar mosselzaad kan worden ingevangen 6. het opkweken van een MSC (marine stewardship council) gecertificeerde mossel om in te kunnen spelen op vragen uit de markt. Samenwerking binnen de coöperatie gebeurt volgens de onderstaande principes. : 1. In de periode van het interimbeleid van de overheid brengt elke partner evenveel kapitaal in zodat er sprake is van gelijkwaardige aandeelhouders. 2. Als het nieuwe beleid van kracht wordt, gaan we opschalen in de vrije ruimte en zal er een koppeling gelegd worden tussen het individuele zaadquotum en de inbreng in de coöperatie. De reden hiervan is dat er op de Waddenzee gebieden gesloten worden waar de individuele bedrijven schade ondervinden op basis van dat individuele zaadquotum. Daarom zal er ook ruimte verdeeld worden op basis van dit quotum in dus ook in de mogelijkheden MZI te exploiteren n in die vrije ruimte 3. Om die verhoudingen recht te doen gaan we in de opschalingfase de individuele inbreng op basis van individueel zaadquotum honoreren en zal er sprake zijn van onevenredige delen. 4. Arbeid wordt evenredig verdeeld onder de deelnemers en vergoed volgens een afgesproken tarief 5. Het bestuur bestaat uit J.A. van Damme voorzitter, A. Riedijk, secretaris en Ph. Sinke penningmeester SMY Pagina 2

3 De omvang van de coöperatie is in onderstaande tabel samengevat : Naam Adres Aantal werknemers Aandeel zaadquotum C.M. Koster van de Bosch BV Van Damme Mosselkweek BV Mosselbedrijf Hoogstrate BV Simos BV Mosselkweekbedrijf A.P. Riedijk BV Mosselkweekbedrijf Dhooge BV Industrieweg LA Yerseke Molenpolderweg 9a 4401 NPP Yerseke Violenlaan HS Yerseke Vletstraat JM Yerseke Puthoekseweg 4414 RJ Waarde Grintweg NG Yerseke % % % % % % SMY Vletstraat JM Totaal 12 Totaal 10.34% 2. Projectbeschrijving 2.a Projectdoelstellingen Aanleiding In de zoektocht naar een integrale benadering van de bescherming van de Waddenzee-natuur, wordt de reductie van de traditionele mosselzaadvisserij als een belangrijke factor beschouwd. De mosselproducten worden dus gedwongen om alternatieve methodes te gebruiken om aan hun grondstof te komen. Deze omvorming is een langzaam proces en de sector bevindt zich nu in een transitiefase waar onderzoek, praktische testen en vernieuwende technologieën zullen bepalen hoe de toekomst van de sector er uiteindelijk zal uitzien. Bepaalde afspraken die dit proces moeten begeleiden zijn eind vorig jaar vastgelegd in een convenant tussen mosselkwekers, het Ministerie LNV en NGO s. De Heer Heldoorn verwoordt het in zijn Eindadvisering naar het Ministerie van Landbouw en Visserij als volgt : Het zijn naar mijn mening juist de mzi s, de nu nog veelal op experimentele basis gehanteerde installaties, die de meest krachtige sleutel tot het doorbreken van dit conflict (met natuurbeschermers) kunnen vormen. De mzi s vrijwaren de mosselsector immers ook van de fluctuaties in de mosselzaadval : de larven worden direct uit de waterkolom gehaald en beperken daarmee evenredig de nu nog aanwezige afhankelijkheid van een succesvolle zaadval op de bodem.ik constateer dat binnen de mosselsector voldoende innovatieve en creatieve krachten aanwezig zijn om deze opdracht met voortvarendheid te blijven oppakken. Innovatie binnen de sector moet kunnen! Dit is ook de reden waarom het Ministerie van Landbouw en Visserij 160ha op de Waddenzee en 150 ha op de Oosterschelde zal vergunnen voor het interimjaar Vaststelling van het definitieve beleid medio 2009 zal ruimte geven voor het project zoals thans wordt ingediend. Dit project past dus volledig in het nationaal visserij beleid. SMY Pagina 3

4 Doel Het projectvoorstel heeft drie speerpunten : Speerpunt 1 : De ontwikkeling van mzi s toegankelijk maken voor kleinere mosselproducenten door nieuwe samenwerkingsverbanden in leven te roepen, in casu de Coöperatie SMY In het kader van de afspraken die gemaakt zijn in het convenant tussen Mosselkwekers, Ministerie en NGO s willen de subsidieaanvragers een eerste stap zetten met de (vermeende) verduurzaming van de sector. Aangezien er gedeelten van de Waddenzee gesloten zullen worden voor de bodemvisserij gaan wij onze grondstof (mosselzaad) in de waterkolom invangen door competente pediveligerlarven te laten settelen op speciaal daarvoor ontworpen mosselzaadinvanginstallaties (mzi s). Daarna wordt het jonge broed verder opgekweekt op de percelen tot consumptiemossel. Mzi s worden overal ter wereld ingezet (Spanje (Mytilus galloprovincialis), Nieuw-Zeeland (Perna canaliculus), Canada (Mytilus edulis), Schotland (M. edulis), Shetland Eilanden (M. edulis), Noorwegen (M.edulis) omdat er een consensus bestaat dat dergelijke mosselzaadinvangsystemen geen negatief hebben op het milieu (Canadian Environmental Assessment Archives 2008, Kaiser et al.). We stellen een mosselzaadproductie van ton voorop wat overeenkomt met ongeveer 10-30% van de 4000 ton mossselzaad dat niet kan opgevist worden door het inleveren van bevisbare ruimte zoals vooropgesteld in het Convenant. De aanwezigheid van hetzelfde type mzi op verschillende locaties zowel in de Oosterschelde en als in de Waddenzee zal ons toelaten een precieze vergelijking te maken tussen de twee brongebieden voor mosselzaad. In de getijdenzone bijvoorbeeld speelt het niveau van de getijden een belangrijke rol in de verspreiding van de competente larven en als gevolg ook op het settlement succes (Porri et al. 2007). De variatie binnen het gebied zal ook duidelijk in kaart gebracht worden en zal ons toelaten de beste oogstgebieden te lokaliseren en aanbevelingen te maken voor de sector. Variatie tussen de verschillende jaren zal onvermijdelijk zijn (Beukema 1982) en zal ons toelaten een inschatting te maken van de risicofactors en van realistisch haalbare oogstcijfers over middellange termijn. Gezien de opzet van dit project, zal ook een vergelijk kunnen gemaakt worden wat betreft biofouling van de mosseltouwen. Biofouling door macrowieren (Cladophora sp. en Enteromorpha sp.) is een gekend probleem aan de Oostkust van Canada (Sharp 2006). De unieke organisatie van dit project, namelijk een coöperatieve vereniging, laat ook toe aan te tonen dat kleinere spelers een bestaansrecht kunnen verwerven in deze snel evoluerende sector door de handen in elkaar te slaan en nieuwe organisatorische entiteiten in het leven te roepen. Het is niet uitgesloten dat in de toekomst een nieuwe categorie van mosselboeren ontstaat, namelijk mosselbroedproducenten die er zich op toeleggen om de volledige sector van zaad te voorzien enerzijds met mzi-zaad en anderzijds met ingevoerd zaad. De ontwikkeling van deze specialiteit biedt nieuwe perspectieven voor de jongeren die op dit moment aarzelen om de vaandel van hun vader over te nemen. Juist de samenwerking tussen de verschillende leden van de coöperatie biedt ons mogelijkheden om optimaal om te gaan met het ingevangen mosselzaad. De diverse bedrijven beschikken ieder over percelen met bepaalde potenties en juist een mix hiervan kan leiden tot het maximaal haalbare kweekrendement. Het past ook uitstekend in de optiek van risicospreiding waarbij zowel de geografische spreiding van mzi s als van kweekpercelen een jaarlijkse minimum opbrengst zouden moeten garanderen. De synergie die ontstaat door het gezamenlijk gebruik van materiaal, infrastructuur, en arbeid verhoogt de rentabiliteit van de hele operatie. De vermarkting van de eindproduct door de coöperatie versterkt de onderhandelingspositie van de producenten en reduceert de kosten voor de individuele aandeelhouder aanzienlijk. SMY Pagina 4

5 Speerpunt 2 : Optimalizeren en uittesten van nieuwe mzi-technologie In dit project wordt bewust gekozen voor het continuous dropline systeem of lussensysteem. Het heeft in het buitenland, o.a. Nieuw Zeeland sinds +/-1960 en in Ierland, zijn praktische waarde reeds bewezen. Uit een studie in Spanje (Filgueira et al. 2007) blijkt dat mosselcollectoren met lussen hogere dichtheden zaad kunnen vangen in vergelijking met collectoren zonder lussen. De opbrengst aan Mytilus galloprovincialis - zaad situeert zich rond de 8 kg per meter, afhankelijk van het soort filament dat gebruikt wordt. De leden van de coöperatie hebben enige ervaring met dit systeem in de Waddenzee en Oosterschelde, maar enkel op experimentele basis (cf Bijlage 2). Dit systeem bestaat uit een dubbele lijn die drjivend wordt gehouden door grijze boeien van een meter breed en ongeveer 200l inhoud. De boeien zullen op een afstand van 3-5 m uit elkaar gelegd worden waarbij de drijflijnen aan beide zijden van de boeien vastgemaakt worden. Naarmate het gewicht van het mosselzaad toeneemt, worden additionele boeien bevestigd om de drijflijnen drijvende te houden. Aan de drijflijnen van 150 m wordt de continuous dropline van 4000 m opgehangen, zodanig dat het verwikkeling van de lijnen voorkomt. Met deze constructie wordt de oogst relatief eenvoudig en eventuele verstrikking van vogels en hinder of gevaar voor andere dieren voorkomen. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de locatieafhankelijke verankering en bebakening, welke nader getoetst zal worden. Verschillende afstanden tussen de lijnen zullen uitgetest worden teneinde het rendement te maximaliseren. De verwachte opbrengst per systeem bedraagt 4-8 kg mosselzaad per strekkende meter touw. Aan beide uiteinden wordt een gele boei bevestigd welke een nautische markeringsfunctie heeft. Vanaf de mzi-boeien leidt een verankeringlijn naar een speciaal daarvoor ontworpen anker van 400kg. Deze houden de MZI op zijn plaats en zullen niet krabben a.g.v. wind en stroming. Dit anker is daarnaast ook gemarkeerd met een gele markeringsboei. Aan weerzijden is vanaf de markeringsboei tot aan de verankeringmarkering een afstand van maximaal 40 meter nodig. Om een mosselzaadproductie van minimum 400 ton te halen, zullen we 30 invanglijnen optuigen. Deze schaalvergroting brengt met zich mee dat een professionele oogstmachine moet ontworpen en geïnstalleerd worden op een van de mosselboten waarover de coöperatie beschikt (cf. Figuur 1). Fig. 1 Schematische voorstelling van afoogsting mosselzaad bij een continu lussensysteem SMY Pagina 5

6 Speerpunt 3 : Creëren van toegevoegde waarde voor mzi-zaad gebaseerde mossels Er zal gestreefd worden om een eco-label te krijgen voor de mossels die afkomstig zijn van mzi-zaad gezien deze zaadinvangmethode een veel kleinere impact heeft op het natuurlijke ecosysteem en meer specifiek verstoring van bodem tot een minimum herleidt. Verschillende organisaties zullen aangesproken worden en voorwaarden tot het bekomen van zo n label zullen mede het productieproces bepalen. De vermarkting van een groene mossel geeft de consument de gelegenheid bewust te kiezen voor een milieuvriendelijk product. Er wordt vooral gedacht aan het bekomen van het eco-label MSC (Marine Stewardship Council). Noodzaak In de voorbije 3 jaar werden in Nederland experimentele mzi uitgetest en opgevolgd door verschillende bedrijven met begeleiding van Imares. Proeven werden uitgevoerd met mosselkooien (Imares) en SmartFarm systemen (Roem van Yerseke), maar in mindere mate met het continue lussensysteem (continuous droplines). Hoewel succesvol op alle locaties (cf Bijlage 2), werd al snel duidelijk dat de kleinschaligheid van de proeven een serieuze belemmering vormde voor een realistische kosten-baten analyse. Een heel belangrijke kost in de volledige operatie, is het afoogsten van het mosselzaad van de invangtouwen. Zonder een professionele oogstmachine die praktisch jaarrond kan werken, is het economisch niet haalbaar. Om de kosten te drukken zal in eerste instantie gebruik gemaakt worden van de mosselboot YE 62 die toebehoort aan een van de vennoten. Aanpassingen zullen echter noodzakelijk zijn om de hoofdlijnen en boeien te water te kunnen leggen. Er zal ook een goede oogstmachine moeten gebouwd worden op het dek om ons toe te laten te werken op de schaal zoals we gepland hebben en ons in staat te stellen om in een redelijke tijdsspanne het mosselzaad van de touwen te halen. Als het kansrijk blijkt te zijn, zal er een schip gebouwd worden wat speciaal voor de behandeling en het oogsten van de mzi s is ingericht. De verwachting is dat bij een optimale benutting van de straks toegewezen oppervlakte er jaarrond werk zal zijn voor schip en bemanning, aangezien dit soort systemen buitenom de installatie en het oogsten het nodige onderhoud gaan vergen. Samenwerking tussen de verschillende bedrijven onder het stelsel van een coöperatie is noodzakelijk gezien de activiteiten aan de mzi-installaties samenvallen met de activiteiten op de kweekpercelen. Voor 1 of 2 bedrijven zou het onmogelijk zijn om beide taken uit te voeren. 2.b Activiteiten Fase 1 : Voorbereiding en netwerkontwikkeling Al verwezenlijkt : 1. Coöperatieve vereniging : werd opgericht op 04/ 03/09. Het werkkapitaal waarover de coöperatie beschikt bedraagt euro. Enkel het juridische aspect is afgehandeld. 2. Telefonische contacten over prijzen van het continuous dropline systeem zijn al vergeleken. De firma Donaghys uit Nieuw-Zeeland blijkt het interessants te zijn. De levertermijn wordt ingeschat op 2 maanden. Boeien komen uit Ierland en ankers uit China. 3. Offerte aanvraag voor het bekomen van Marine Stewardship Council (MSC)-label bij Moody Marine Ltd, Merlin House, Stanier Way, Wyvern Business Park, Derby DE21 6BF SMY Pagina 6

7 Nog te doen : 1. Bestelling continuous dropline systeem uit Nieuw-Zeeland. Boeien in Ierland en ankers in China 2. Werkstructuur van de coöperatie uitwerken : aanstellen persoon dagelijkse leiding, bijeenkomsten plannen, financieel beheer 3. Vergunningentraject opstarten voor het gebruik van mzi 4. Eerste contacten maken met organisaties die eco-labels kunnen afleveren 5. Contacten leggen met technische bureaus/consultanten om productiegegevens te verzamelen en te verwerken tot overzichtelijk rapport Fase 2 : Startfase 6. Optuigen van mzi s op land 7. Te water laten van mzi s op de vergunde locaties in aangewezen periode 8. Opvolgen robuustheid systeem, problemen noteren zoals aanwas door macroalgen en zakpijpen, predatie, parasieten, verwerkingsproblemen door bijv. te zachte schelp 9. Opvolgen settlement van zaad aan droplines 10. Opvolgen groei mosselzaad (dichtheden, lengte, gewicht) aan droplines 11. Richtlijnen tot het bekomen van eco-label in overleg met bevoegde instanties 12. Aanpassing van de mosselboot YE 62 met oogstmachine Fase 3 : Productie (3 productie cycli (PC)) 13. Oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot. Er zullen testen uitgevoerd worden waarbij de touwen op verschillende momenten worden afgeoogst om aldus de ideale uitzaaigrootte (grootte versus verlies door teveel gewicht. Groeiverschil tussen Oosterschelde en Waddenzee kan leiden tot gefaseerde afoogsting wat de inzet van machine en arbeid te goede zou komen) 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen (al dan niet met voorzien van bescherming indien vergund) van de verschillende vennoten in de Waddenzee en Oosterschelde. Indien de vergunning geleverd wordt, dan zou een kleinschalig experiment opgezet worden waarbij mzi-mosselzaad en mzi-mosselbroed uit de Oosterschelde overgebracht worden naar de kweekpercelen van de Waddenzee. Dit zou de sector een geoptimaliseerd kweekvoordeel kunnen opleveren. Dit past in het kader van de aanbevelingen die de Heer Heldoorn heeft overgemaakt aan het Ministerie van Landbouw en Visserij. 15. Verleggen van het zaad van de zaaipercelen naar de halfwas-kweekpercelen (eventueel ook direct naar consumptiepercelen) 16. Verleggen van halfwas-zaad naar consumptie-percelen 17. Systematisch opvolgen van de groei en overleving van het zaad op de verschillende kweekpercelen (zaaipercelen, halfwas-percelen en consumptie-percelen), al dan niet in vergelijking met traditioneel opgevist zaad. 18. Oogsten van eerste consumptiemosselen gegroeid uit mzi-zaad 19. Prijszetting 2.c Planning SMY Pagina 7

8 De planning zoals in de tabel is aangegeven is moet gelezen worden als een werkblad. De eerste facturen zullen bij levering betaald moeten worden en dat is niet voor januari De begroting volgt dus het kalenderjaar! Onderstaande planning slechts gevolgd kan worden indien het Ministerie van Landbouw en Visserij haar beleid uitstippelt volgens verwachting. Indien hier vertraging optreedt, zullen de projectactiviteiten ook moeten uitgesteld worden gezien het verkrijgen van de nodige vergunningen een conditio sine qua non is. SMY Pagina 8

9 Jaar 1 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 1. Bestelling continuous dropline systeem uit Nieuw-Zeeland met hoogdringendheid 2. Werkstructuur van de coöperatie uitwerken/planning 3. Vergunningentraject opstarten voor het gebruik van mzi 4&11. Contacten maken met organisaties die ecolabels afleveren en protocol beschrijven 5. Contact met technische bureaus/consultanten om productiegegevens te verzamelen 6. Optuigen van mzi s op land (PC1) 7. Te water laten van mzi s op de vergunde locaties (PC1) 8. Opvolgen robuustheid systeem, problemen noteren 9. Opvolgen settlement van zaad aan droplines (PC1) 10. Opvolgen groei mosselzaad aan droplines (PC1) 12. Aanpassing van de mosselboot YE 62 met oogstmachine SMY Pagina 9

10 Vervolg Jaar 1 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 13. Mzi-oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot (PC1) 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen in de Waddenzee en Oosterschelde (PC1) 14. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen (PC1) Voortgangsrapportage I SMY Pagina 10

11 Jaar 2 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 8. Opvolgen robuustheid systeem, problemen noteren vervolg 13. Mzi-oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot (PC1) - vervolg 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen in de Waddenzee en Oosterschelde (PC1)-vervolg 15. Verleggen van zaai- naar halfwaskweekpercelen (PC1) 16. Verleggen van halfwas-zaad naar consumptie-percelen (PC1) 17. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen (PC1)-vervolg 6. Optuigen van mzi s op land (PC2) 7. Te water laten van mzi s op vergunde locaties voor 2 de productieronde mosselzaad (PC2) 8. Optimalizeren invangsysteem 9. Opvolgen settlement van zaad aan droplines (PC2) 10. Opvolgen groei mosselzaad aan droplines (PC2) SMY Pagina 11

12 Vervolg Jaar 2 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 13. Mzi-oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot (PC2) 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen in de Waddenzee en Oosterschelde (PC2). 17. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen (PC2) Voortgangsrapportage II SMY Pagina 12

13 Jaar 3 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 18. Oogsten van eerste consumptiemosselen gegroeid uit mzi-zaad (PC 1) 19. Prijszetting 13. Mzi-oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot (PC2)-vervolg 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen in de Waddenzee en Oosterschelde (PC2)- vervolg 15. Verleggen van zaai naar halfwaskweekpercelen (PC2) 16. Verleggen halfwas-zaad naar consumptiekweekpercelen (PC2) 17. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen(pc2)-vervolg 18. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen (PC1)-vervolg 6. Optuigen van mzi s op land (PC3) 7. Te water laten van mzi s op vergunde locaties voor 3 de productieronde mosselzaad (PC3) 9. Opvolgen settlement van zaad op droplines (PC3) 10. Opvolgen groei mosselzaad op droplines (PC3) SMY Pagina 13

14 Vervolg Jaar 3 Activiteit okt nov dec jan feb maa apr mei jun juli aug sep 13. Mzi-oogst binnenhalen met aangepaste YE 62-boot (PC3) 14. Uitzaaien van mzi-zaad op zaaipercelen in de Waddenzee en Oosterschelde (PC3). 17. Systematische opvolging en optimalizering kweek op percelen(pc3) Eindverslag Uitgevoerd door coöperatie Uitgevoerd door wetenschappelijke organisatie/consultant Uitgevoerd door technisch bedrijf Uitgevoerd door coöperatie en consultant SMY Pagina 14

15 3. Innovatie en samenwerking in coöperatief verband - Het is de eerste keer dat het systeem van continue lussen (continuous dropline) op grote schaal en in coöperatief verband wordt uitgetest in Nederlandse wateren. Het systeem heeft zijn waarde in Nieuw-Zeeland al bewezen, maar het gaat daar over het invangen van een andere soort mossel onder specifieke lokale omstandigheden. Ervaringen met andere systemen zoals SmartFarm, bestaan wel in Nederland. De coöperatie heeft doelbewust gekozen voor het continuous dropline systeem voor volgende redenen : o o o o o o Heel eenvoudige afoogsting van de touwen Langere afschrijvingsperiode Onderhoudsvriendelijk en gemakkelijk te herstellen Duurzamer (geen plastieken onderdelen die broos wordt na verloop van jaren) Gemakkelijk te vervoeren en op te slaan (systemen moet op de Waddenzee uit het water gehaald worden in de herfst) Het oogstmoment is veel minder kritisch dan bij het nettensysteem. Het oogsten kan gebeuren wanneer de kweker de zaadjes groot genoeg vindt om op de bodem uit te zaaien. Bij netten moet het (te) vroeg afgeoogst worden omdat het er anders afvalt. - De verschillende mosselproducenten hebben zich verenigd in een coöperatie om op die manier aan financiële draagkracht en mankracht te winnen. Het gemeenschappelijk gebruik van materiaal en arbeid laat op deze manier ook kleinere mosselproducenten toe om actief deel te nemen aan het vernieuwende mosselproductieproces. De krijtlijnen zijn al getekend oa door het tekenen van het Convenant, maar de doelstellingen moeten nog praktisch ingevuld worden en dit liefst door zoveel mogelijk spelers. Een gezond tegengewicht voor de enkele grote marktleiders wordt in dit project voorgesteld door het samenstellen van een werkcoöperatie speciaal bedacht om de nieuwe mzi technologie (voor Nederland althans) in het mosselproductieproces te introduceren. - De directe samenwerking met milieuschermende organisaties gaat rechtstreeks in tegen de gangbare trend van confrontatie en onbegrip tussen mosselproducenten en natuurorganisaties. In deze transitieperiode waarin de sector zich huidig bevindt, is het uiterst belangrijk dat beide partijen een modus vivendum vinden. Het delen van ervaringen en gegevens en de gezamenlijke veldobservaties zullen garant staan voor een objectief rapport waarin beide zijden van het verhaal aan bod komen. 4. Uitstraling De oprichting van een coöperatie is een primeur binnen de hedendaagse mosselkweeksector. De voordelen maar ook de problemen die een dergelijke werkstructuur biedt, zullen door de oprichting van SMY praktijkgewijs aangetoond worden. SMY kan een voorbeeldfunctie vervullen waaruit het Ministerie LNV nuttige informatie kan halen voor haar toekomstig beleid. Het is niet uitgesloten dat in de toekomst een nieuwe categorie van mosselboeren ontstaat, namelijk mosselbroedproducenten die er zich op toeleggen om de volledige sector van zaad te voorzien enerzijds met mzi-zaad en anderzijds met ingevoerd zaad. De ontwikkeling van deze specialiteit biedt SMY Pagina 15

16 nieuwe perspectieven voor vooral de jongeren die op dit moment aarzelen om de vaandel van hun vader over te nemen. In de praktijk zullen er zeker vragen rijzen die slechts door een wetenschappelijke instellingen kunnen beantwoord worden. Zoals reeds aangetoond in het buitenland is het bijvoorbeeld belangrijk dat de concentratie aan mossellarven in bepaalde periodes van het jaar goed opgevolgd worden om op die manier de plaats en het moment van de belangrijkste zaadval te kunnen voorspellen. De industrie heeft dergelijke ondersteuning nodig om efficiënt te kunnen inspelen op het aanbod van de natuur. Dergelijke en andere vragen vanuit de praktijk naar wetenschappelijke instellingen toe zoals Imares en het Nioz vormen de basis voor toegepast onderzoek. 5. Duurzaamheid Milieuactivisten vinden mosselzaadvisserij onaanvaardbaar in de Waddenzee omdat de bodem teveel beroerd wordt tijdens het proces en derhalve het benthisch leven verstoort. Het is duidelijk dat bodemberoering door mzi s wordt vermeden. De aanwezig van de mzi s vergroot bovendien de kans dat mossellarven een geschikt substraat (in dit geval touwen) vinden om te settelen en zal dus leiden tot een grotere zaadval dan onder natuurlijke omstandigheden. Gezien een deel van het zaad op de bodem zal vallen tijdens het opgroeien en verwerken, zal ook het natuurlijk mosselbestand toenemen. Gezien het gebruik van de Waddenzee voor mosselzaadvangst gevoelig ligt bij de natuurbewegingen, zal er nauw samengewerkt worden met natuurbewegingen zoals de convenantpartners. Waddenvereniging, Vogelbescherming, Stichting Wad en de Zeeuwse milieufederatie. Zij zullen uitgenodigd worden aanwezig te zijn bij het te waterlaten van de mzi s installaties en/of bij elke checkup vaart aanwezig te zijn. Op die manier kunnen de gevolgen van de aanwezigheid van dergelijke structuren op hogere diersoorten zoals vogels en zeezoogdieren vanuit eerste hand geobserveerd worden. Bestaande literatuur over de gevolgen van mosselkweek aan touwen op het gedrag van zeevogels laat vermoeden dat ook in Nederland gunstige tot neutrale interactie zal geobserveerd worden (Roycroft 2007). Data over de efficiëntie van het systeem zal systematisch bijgehouden worden. 6. Economisch en technisch perspectief Wat betreft de Waddenzee, zijn er al verschillende proeven uitgevoerd die aantonen dat mosselcollectoren werken. Pulfrich (1996) heeft een goede 10 geleden al aangetoond dat mossellarven succesvol kunnen settelen op collectoren in Schleswig-Holstein Waddenzee, maar dat het succes bepaald wordt door de sterkte van stroomsnelheid en de diepte waarop de collector hangt. Uwe & Liebezeit (2003) verkregen een biomassa aan mosselzaad van 8-9 kg/m invangtouw met een maximale schelplengte van 4-5 cm in 1 groeiseizoen. Mossel zaadval in de Oosterschelde nam de laatste jaren toe. Dit zou te danken kunnen zijn aan een toename van de primaire productie (microalgen), maar redenen hiervoor zijn allerlei. Het is kostelijk om zaad vanuit het noorden te transporteren naar de Oosterschelde om daar verder uit te groeien tot consumptiemossel. De rentabiliteit van de mosselproductie zou aanzienlijk toenemen indien voldoende zaad in de Oosterschelde kan geproduceerd worden om de kweekpercelen te bevoorraden. Experimentele proeven in de Oosterschelde en meer bepaald in Hammen, OSWD en Mastgat hebben aangetoond dat er wel degelijk potentieel is om mossellarven op touwen in te vangen. Deze nog niet aangeboorde bron van mosselgrondstof moet zeker verder onderzocht worden. Het zou wel eens de terugkeer van de echte Zeeuwse mossel kunnen betekenen. SMY Pagina 16

17 7. Bijlagen 1. Referenties 2. Huidige liggingen mzi in Oosterschelde en Waddenzee 3. Oprichtingsakte Coöperatie 4. Offerte MSC pre assesment. 5. Begroting 6. Tekening MZI continuous dropline systeem Bijlage 1 : Referenties Filgueira R., Peteiro L.G., Labarta U., Fernández-Reiriz M.J Assessment of spat collector ropes in Galician mussel farming. Aquacultural Engineering 37, Imares 2008 Proposed installation of collectors on long lines for the collection mussel spat on proposed water lot SUR-0715-L in Hillsborough Bay near Cumberland, Prince-Edward-Island Canadian environmental Assessment Archives, reference number Sharp G., MacNair N., Campbell E., Butters A., Ramsay A;, Semple R Fouling of Mussel (Mytilus edulis) collectors by algal mats, dynamics, impacts and symptomatic treatment in P.E.I. Canada. ScienceAsia 32, Roycroft D., Kelly T., Lewis L Behavioural interactions of seabirds with suspended mussel longlines. Aquacult. Int. 15, Porri F., Zardi G., McQuaid C.D., Radloff S Tidal height, rather than habitat selection for conspecifics, controls settlement in mussels. Mar. Biol. 152, Purfrich A Attachment and settlement of post-larval mussels (Mytilus edulis L.) in the Schleswig-Holstein Wadden Sea. J. Sea Res. 36, Uwe W., Liebezeit G Efficiency of blue mussel (Mytilus edulis) spat collectors in highly dynamic tidal environments of the Lower Saxonian coast (southern North Sea). Biomolecular Engineering 20, Beukema J.J Annual variation in reproductive success and biomass of the major macrozoobenthic species living in a tidal flat area of the Wadden Sea. Neth. J. Sea Res. 16, Kaiser et al In Shellfish News, November SMY Pagina 17

18 Bijlage 2 : Huidige liggingen mzi in Oosterschelde en Waddenzee a. Gouwe veer b. Hammen SMY Pagina 18

19 c. Mastgat d.kattendijke SMY Pagina 19

20 e. Scheer (Waddenzee) SMY Pagina 20