Bouwhistorisch onderzoek Interieur Kerk Saaxumhuizen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bouwhistorisch onderzoek Interieur Kerk Saaxumhuizen"

Transcriptie

1

2 Projectgegevens en Colofon Onderzoek Bouwhistorische verkenning/opname Interieur Gebouw Kerk Saaxumhuizen Adres Nienhuisweg NG Saaxumhuizen Rijksmonument 8588 (ingeschreven ) Opdrachtgever Contactpersoon Stichting Oude Groninger Kerken De heer C. Velvis Rapportage Concept: 30 november 2011 Definitief: 15 januari 2012 Veldwerk Foto s Veldwerk is op 8, 12 en 29 oktober 2011 uitgevoerd door J. Schiphof Foto s waar geen bronvermelding onder staat zijn gemaakt door SchiphofBouwhistorie Niets uit deze rapportage mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande (schriftelijke) toestemming van de auteur. 2

3 Inhoudsopgave 1 Samenvatting 4 2 Inleiding 5 3 Redengevende beschrijving 6 4 Bouwgeschiedenis (met betrekking tot het interieur) 7 5 Beschrijving bestaande situatie 10 6 Beschrijving aangetroffen bouwsporen en interpretatie 12 7 Kleurverkenning 20 8 Nader advies 22 9 Waardestelling Literatuur en bronvermelding 24 Afbeeldingen 25 Fotodocumentatie

4 1 Samenvatting Bouw- en gebruiksgeschiedenis De kerk van Saaxumhuizen is in de kern een 13 e eeuws kerk met Romanogotische kenmerken. Er zijn nissen aangetroffen van voor de reformatie (eind 16 e eeuw) Over het interieur is tot de negentiende eeuw niet veel bekend. Wel had de kerk in het verleden stenen (kruis)gewelven en is de binnenzijde altijd sober bepleisterd geweest. Verassend zijn een paar kleurige accenten als florale versieringen die zijn gevonden in een nis. Het mag hierdoor verwacht worden dat tussen de lagen nog aanwezige pleisterwerk resten van muurschilderingen aanwezig zijn. Het huidige interieur is grotendeels gevormd in het begin van de negentiende eeuw. De vaste interieuronderdelen (kerkbanken, preekstoel, herenbanken, koorhekken) stammen uit de periode van de verbouwing van Het orgel uit Het kerkgebouw heeft last gehad van de constructieve gebreken die zich vooral voordeden aan de westkant en zuidkant. Waardestelling: Op de in 1989 aangebrachte toiletvoorziening (indifferente monumentenwaarde), de verplaatste tussenwand onder de orgelgalerij (positieve monumentenwaarde) en het in 1982 grotendeels vervangen tongewelf (positieve monumentenwaarde) na, worden alle overige interieuronderdelen, die tijdens de verkenning aanwezig waren en onderzocht zijn met een hoge monumentwaarde gewaardeerd. Ook al het muurwerk, pleisterlagen en kleurafwerkingen in de kerk worden hoog monumentaal gewaardeerd. Nader advies: Er wordt nader onderzoek geadviseerd naar de bouwhistorie van de volledige kerk, de invloed van de kapconstructie op constructiegebreken in zuidmuur en/of gewelven en specialistisch laboratoriumonderzoek naar de verf- en pleisterlagen. 4

5 2 Inleiding De kerk in Saaxumhuizen valt niet bijzonder op vanwege oude middeleeuwse kenmerken waarmee veel kerken in de provincie Groningen gezegend zijn. Het lijkt op een kerk uit de negentiende eeuw. Maar in het noorden van Nederland zijn veel oude kerken bewaard gebleven die soms vermomd waren als een veel jonger gebouw. Bouwhistorisch onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat ook in Saaxumhuizen de kern bestaat uit een dertiende eeuws kerkgebouw. Toen men met de restauratie van deze kerk bezig ging is waarschijnlijk de vraag gesteld of onderzoek naar de bouwgeschiedenis zinvol zou zijn. De restauratie bood een goede gelegenheid om de bouwhistorie van het interieur in kaart te brengen. Met name de ontpleistering gaf een unieke kans de vele bouwsporen te documenteren. Dit onderzoek, waarvoor de aanleiding lag in de al begonnen restauratie van het interieur, bevindt zich tussen een bouwhistorische verkenning en een opname. Het heeft een hoofdzakelijk documenterend karakter. Het interieur van het gebouw werd aangetroffen in restauratietoestand. Foto 9 bladzijde 32. Veel onderdelen waren ter bescherming tegen stof ingepakt in plastic. Grote delen van de muren waren tot een hoogte van circa 2 meter ontpleisterd. Over de kerkbanken was een steiger gebouwd en de zijgevels waren ter plaatse van de zitbanken boven de rugleuningen circa een meter van het pleisterwerk ontdaan. De vraag was om met een bouwhistorische verkenning / opname van de bouwkundige onderdelen van het interieur inzicht te krijgen in de gevonden bouwsporen en daaruit de ontwikkeling van het interieur te ontrafelen. In deze rapportage wordt geen beschrijving gegeven van de meubel- of interieuronderdelen die tijdelijk weg zijn voor reparatie (de herenbanken en de preekstoel) Ook het orgel van Van Oeckelen wordt hier niet beschreven. Hiervoor is te specifieke orgelkennis nodig. Wel worden de datums van plaatsing van deze onderdelen genoemd en mogelijk geïnterpreteerd in relatie tot de rest van het onderzoek. Langs deze weg een hartelijk woord van dank voor Christiaan Velvis van de Stichting Oude Groninger Kerken die diverse documenten ter beschikking stelde. Uiteraard ben ik hem zeer dankbaar voor de aanvraag en de opdracht voor dit onderzoek. Jacob Schiphof November 2011 Januari Foto 1. De kerk tijdens restauratie en de bouwhistorische verkenning van het interieur

6 3 Redengevende beschrijving Rijksmonument 8588 Herv.Kerk en Toren. Rechtgesloten nog wel middeleeuwse kerk met toren uit In de kerk Biedermeier meubilair; preekstoel met kapstokbord en klankbord. Doophek, waarop lezenaar; opengewerkt fries met vazen in Griekse vorm. Bank met halfrond opzetstuk waarin gesneden Bijbelse voorstelling. Als toegang tot het kerkhof houten hek met gesneden vazen op de pijlers. Orgel met twee klavieren en aangehangen pedaal, in 1851 gemaakt door P. van Oeckelen. Mechanisch torenuurwerk A. Veenhof, Groningen, Foto 2. De kerk in vervlogen tijden. Zuidwestkant. Ongedateerde kaart via Foto 3. De kerk van uit zuidoostkant gezien. Ongedateerde kaart via 6

7 4 Bouwgeschiedenis (met betrekking tot het interieur) Uit de bouwhistorische gegevens blijkt dat de kerk is gebouwd in de dertiende eeuw. De kerk heeft gezien documentatiefoto s uit 1984 kenmerken van Romanogotiek. In een spaarnis in de westgevel aan de buitenzijde is een baksteenvulling in blokverband aangetroffen. Dit kan als een kenmerk van Romano-gotiek worden getypeerd die veel in de provincie Groningen wordt aangetroffen. Ook de dikte van de muren duidt op deze vroege datering. Bij de dagkanten van de vensters is deze dikte, rond de 93 cm goed waar te nemen. Het kerkgebouw heeft in de loop der tijd wel aanpassingen ondergaan. Dit is niet uitgezocht vanwege de vraagstelling betreffende het interieur maar een aantal zaken vallen meteen op. De twee steunberen tegen de zuidgevel bijvoorbeeld zijn duidelijk niet voor esthetische doeleinden geplaatst. Deze gevel staat zichtbaar uit het lood en uit sporen blijkt dat de muur ooit is gaan wijken. Men heeft dit met de steunberen gestabiliseerd. Dit zal gebeurd zijn toen er constructief iets aan de kerk veranderde. Wat dat precies is geweest is niet duidelijk. (Men bracht er gewicht in, haalde constructieonderdelen weg of heeft misschien iets met funderingen gedaan) Ook zijn de trekstangen in de kerk aangebracht nadat een oudere constructie verdween, hetzij gewelven hetzij trekbalken. Van al deze werkzaamheden zijn geen dateringen bekend maar moeten wel in gedachten worden gehouden met betrekking tot de bouw- en verbouwgeschiedenis. De bouw- en verbouwgeschiedenis betreffende het interieur is verder chronologisch beschreven Volgens het archiefonderzoek uit 2006 van Drs W.Friso zijn er in deze periode veel betalingen voor bouwmateriaal gedaan. In deze periode is het interieur grondig aangepakt. Er is in 1824 een vrij groot bedrag Cgdl betaald voor eikenhout voor de preekstoel. Preekstoel en doophek zijn in deze periode gemaakt en geplaatst door M. Walles. Opvallend is dat de rekening door Weduwe M. Walles in 1825 voor het beeldhouwwerk en doophek wordt ingediend. 1830, 1831, 1833, 1834, 1835, 1842 Uit het rekeningenboek komen in deze jaren veelvuldig behoorlijke kosten van H.S. Hein naar voren voor verwen en verwloon. Vooral in het jaar 1830 zijn de kosten zo hoog dat mag worden aangenomen dat toen al het schilderwerk is aangepakt. In 1842 wordt gesproken over het verlakken der kerk, het verwen der toren ect. Bij verlakken mag gedacht worden aan het aanbrengen van een nieuwe laag lak op de meubelonderdelen. 1845/1846 Opschrift foto kroonlijst. Anno 1845 is dit gewelfd vervaardigd door Lue M. Broerema en Geut Borgean zijnde toen ten tyde kerkvoogden C.J. Reitzeman, H. Swaagman en K. van Ham. Anno 1846 gegipst door S.J Vander Steeg en R.J. Vander Steeg. Het vlakke balkenplafond zou vervangen zijn door het tongewelf in verband met plaatsing orgel. Er zijn overigens geen sporen gevonden van dit verdwenen balken plafond De orgelmaker P. van Oeckelen uit Groningen ontwierp en bouwde een nieuw orgel. Of er een ouder orgel in de kerk heeft gezeten is niet bekend. Het woord nieuw kan hier wel een indicatie voor zijn. De zuilen en de orgelgalerij zullen ook in dit jaar geleverd zijn Tegen de westgevel van de kerk wordt een nieuwe toren gebouwd. Aangezien de oude toren los stond (zie afbeelding 1 op blz 26) van de kerk zal dit gevolgen gehad hebben voor de westgevel. Waarschijnlijk is het spitsboogvenster in deze gevel toen dichtgemetseld Buitenzijde van de kerk en toren worden bepleisterd met een portland cement. Dit kan gevolgen hebben gehad voor de bouwfysische eigenschappen van het interieur Volgens de notulen van van de vergaderingen van de Kerkvoogden en Notabelen werd er besloten voor de vensters der kerk nieuwe gordinen aan te schaffen, alsmede eene nieuwe kachel en doopbekken 7

8 1927 In het archiefonderzoek van drs. W.Friso wordt in 1927 vermeld Plafond geheel gerestaureerd. Welke werkzaamheden en door wie dit is uitgevoerd is niet duidelijk. 1939* In het archiefonderzoek van drs. W.Friso wordt in 1939 vermeld Grotere uitgaven dan normaal in verband met het verwijderen van laklaag van beeldhouwwerk Wat dit precies inhoudt is niet duidelijk maar kan gaan om het aflogen van het beeldhouwwerk. Oude verf- en laklagen werden dan verwijderd. Gezien de nog aangetroffen kleurafwerkingen lijkt het dat dat hier niet gebeurd is bij de aanwezige interieuronderdelen. Waarschijnlijk worden de onderdelen van het houtsnijwerk van preekstoel en herenbanken bedoeld In juni 1941 wordt door H. Van der Wal van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg een tekening en foto s gemaakt van de kerken te Saaxumhuizen en Tinallinge. Op deze tekening staan een aantal bouwsporen aangegeven. Voor Saaxumhuizen was toen blijkbaar al bekend dat het venster in de oostgevel dicht was gezet en dat in beide zijmuren het derde venster is verplaatst. Opmerkelijk zijn een aantal gestippelde lijnen en een pijl om iets aan te geven. De lijnen en de pijl die Van der Wal tekende bij het twee venster van de noordgevel kunnen te maken hebben met de vrouwendoorgang in de noordzijde. Hier zijn ook tijdens deze verkenning sporen van gevonden. Het is echter aannemelijker dat er constructieve gebreken zijn aangegeven. Op foto s 6 en 7 zijn de huidige herstellingen van oudere scheuren op deze plek te zien. Blz 28. Verder vallen de wanden op tussen voorportaal en predikzaal en de twee haaks daaropstaande wanden die de ingang vanuit de toren verlengen. Afbeelding 3 op bladzijde 28. De reden om de tekening te maken is onbekend maar gaat waarschijnlijk om de voorbereiding van een restauratie. Volgens drs. W. Friso is het panddosier van Saaxumhuizen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed echter al jaren zoek waardoor dit niet geraadpleegd kan worden. Mogelijk is het dossier te vinden in combinatie met de gegevens van Tinallinge. Beide kerken vertonen overigens veel overeenkomsten De stichting Oude Groninger Kerken koopt de kerk Aannemer Yde schakel uit Exmorra verricht restauratiewerkzaamheden aan de kerk. Architect is het bureau Dubbeling Partners uit Groningen. Er worden vooral constructieve werkzaamheden aan het dak van zowel de kerk als de toren uitgevoerd. Het ontpleisteren en aanpakken van de binnenkant van de kerk en toren, aanpak interieur en plafond stonden wel op de planning maar werden, waarschijnlijk om kosten te drukken, doorgeschoven naar een volgende fase Nadat delen van het stucplafond naar beneden zijn gevallen wordt het volledige pakket riet en pleisterwerk van het plafond vervangen door een plafond opgebouwd uit gipsplaten. De drie stucwerk rozetten worden zoveel mogelijk gehandhaafd op het riet. (foto documentatie ) 1985 Zowel buiten- als binnenmuren worden nagekeken op los pleisterwerk. Aan de buitenzijde worden de muren met een hydrofoberend middel behandeld. Op de binnenzijde wordt een zoutwering en zoutbestendige pleister toegepast. Verder wordt zowel aan de buiten- als binnenzijde het pleisterwerk geschilderd met een siliconenverf. De vraag is welke delen van de muren zijn behandeld. Er zijn reparaties uitgevoerd en misschien zijn die alleen op de omschreven wijze uitgevoerd. Logischer is het geweest dat al het pleisterwerk werd behandeld Er wordt een gemeenschapsruimte gecreëerd onder de orgelgalerij tussen de westmuur van de kerk en de bestaande houten scheidingswand onder het orgel. Hierbij wordt er een keukenblok gemonteerd tegen de westmuur, de oude trap vervangen door een dichte trap met onderkwart en een toilet gerealiseerd in de ruimte onder de nieuwe trap. De tekening uit 1989 is op blz... weergegeven. De lattendeuren tussen kerk en toren worden tijdens deze verbouwing vervangen door opgeklampte deuren. Bovendien wordt in de nieuwe gemeenschapsruimte pleisterwerk hersteld. 8

9 2000 De muren van de kerk zijn aan de buitenzijde deels ontpleisterd geweest ivm vochtproblemen achter de pleisterlaag. Er zijn toen een aantal bouwsporen gedocumenteerd die in verband kunnen worden gebracht met een aantal bouwsporen die tijdens deze verkenning zijn gevonden. De vraag is waarom er al weer grote delen van het pleisterwerk moesten worden vervangen? Is de aanpak van 1985 misschien 15 jaar later uitgevoerd of was er een andere reden? Mogelijk heeft de behandeling met zoutwerende pleisters en siliconenverf het muurwerk sneller gedegradeerd dan verwacht Muurschilderingen van Wouter Bosma worden aangebracht als examenproject. Bron Groningerkerken. Deze schilderingen zijn recentelijk verdwenen. Foto 4. De kerk van uit zuidoostkant gezien. Ongedateerde kaart via 9

10 5 Beschrijving bestaande interieur Algemeen De kerk is een zaalkerk op rechthoekig grondplan met rechte koorafsluiting. De ingang zit in de toren die tegen de westgevel is gebouwd. In het westelijk deel van de kerk bevindt zich een orgelgalerij gedragen door vier zuilen in klassieke orde. Op de galerij bevindt zich de balgkamer en het orgel. De twee langsgevel (Noord- en zuidmuur) zijn elk voorzien van een viertal spitsboogvensters. De oostgevel is een blinde muur waar de contouren zichtbaar zijn van de plaats waar de preekstoel heeft gezeten. De westkant, de zijde bij de toreningang, is ingericht als een vergader- of gemeenschapsruimte. Er is een keukenblokje tegen de westgevel gemonteerd. Onder de trap naar de orgelgalerij is een toilet gerealiseerd. Het interieur van de kerkzaal dateert grotendeels uit de negentiende eeuw. Vloer De vloer was ten tijde van de verkenning grotendeels ter bescherming afgedekt met een folie. Op een aantal plaatsen is echter gekeken naar de vloerafwerking. De vloer bestaat uit blauwgrijs gesmoorde estriken. De afmeting van de estriken onder de kerkbanken en gangpad is 215 mm x 215 mm met een dikte van 30 mm. In het oostelijke gedeelte waar het koor is, dat overigens circa 10 cm hoger ligt dan de rest, meten de estriken 210 mm x 210 mm. Muren Tijdens de verkenning waren delen van de muren vanaf de vloer al ontpleisterd tot een hoogte van circa 2 meter. Boven de kerkbanken was een strook van circa 1 meter hoogte ontpleisterd. Naast en onder de kerkbanken is het pleisterwerk gehandhaafd. Het overige pleisterwerk is gehandhaafd en geeft de kerk het witte interieur die het eeuwen moet hebben gehad. In beide zijmuren zijn vier spitsboogvensters met houten kozijnen met vorktracering geplaatst. De onderste ramen zijn in enkele vensters nog draaibaar. De vorktracering is typisch Noord- Nederlands vanwege de omvallende vorm. Meubilair / banken In de kerk zijn aan beide zijden tegen de zijmuren tien kerkbanken opgesteld. De zittingen zijn in het metselwerk ingelaten, in het midden worden ze ondersteund door moderne staanders en in het gangpad zijn gedecoreerde bankwangen geplaatst. De toegang wordt naar de banken wordt afgesloten door een draaihekje. Op de plaatsen waar herenbanken en preekstoel geplaatst waren zijn interessante bouwsporen aangetroffen. De twee herenbanken en de preekstoel zijn momenteel niet op locatie aanwezig in verband met restauratie door specialisten. Orgelgalerij Het Van Oeckelen orgel is geplaatst op een galerij die tijdens de verkenning ingepakt was. De dragers van deze galerij bestaat uit twee zuilen in het midden en een halve zuil tegen zowel noord- als zuidmuur. De zuilen zijn een combinatie van Toscaanse zuil met een Ionisch kapiteel. De houten zuilen (waarschijnlijk grenen) staan op een natuurstenen basement. De verfafwerking wordt bij de kleurverkenning in hoofdstuk 7 besproken. Tussenwand tussen voorkerk en predikzaal Tijdens de verkenning was de aannemer met deze wand bezig. Hij is circa 50 cm verplaatst tot vlak voor de zuilen onder het orgel. Aan de wand is geen aandacht besteed aangezien er een moderne gipswand werd gecreëerd. Waarschijnlijk zullen oudere gehoute delen hier op worden gemonteerd. Op oude afbeeldingen is wel te zien dat de kerkzijde van deze wand van een houting was voorzien die qua kleur past bij de banken. Plafond Het plafond is een combinatie van een gedrukt tongewelf en een wangewelf. Dit betekend dat alle plafondvlakken naar binnen gebogen zijn. Hoewel er in diverse bronnen sprake van is dat er een balkenplafond moet hebben gezeten zijn hiervan geen sporen gezien en is hier verder geen onderzoek naar uitgevoerd. Enerzijds omdat het pleisterwerk ter plaatse gehandhaafd is, anderzijds omdat het plafond in 1982 grondig is vernieuwd. 10

11 De overgang van de muren naar het plafond wordt door een geprofileerde kroonlijst geaccentueerd. Deze kroonlijst is grotendeels in 1982 vervangen en is opgebouwd uit een combinatie van halfronde- en ojif profileringen. De noord- en zuidmuur worden verbonden door een zestal ijzeren trekstangen met de afmeting 52 x 52 mm. Omdat het orgel werd geplaatst in 1849 is de tweede trekstang afgezaagd bij de muren om ruimte te maken voor het orgel. Tegen het plafond zijn drie gestucte rozetten aanwezig waar de huidige verlichting aan hangt. De rozetten zijn opgebouwd uit een aantal geprofileerde cirkels met in de middenring een opvallende diamantkopprofilering. Vanuit het midden spreiden acht florale motieven (waarschijnlijk acanthusbladen) zich gelijkmatig uit richting binnenste decoratieve cirkel. 11

12 6 Beschrijving en interpretatie aangetroffen bouwsporen Metselwerk algemeen. Het metselwerk is in de kerk bestaat hoofdzakelijk uit rode en roodoranje bakstenen. De afmetingen van de bakstenen varieert van 270/320 mm x 135/160 mm x 85/90 mm. De tienlagenmaat is 950 / 965 mm. Een duidelijk metselverband is niet te herkennen maar neigt op veel plekken naar het zogenaamde Noordsverband. Ook Engels verband wordt niet uitgesloten omdat er soms meer dan twee strekken achter elkaar voorkomen. Al deze gegevens duiden op de dertiende eeuwse datering van de kerk. De bakstenen zijn met schelpkalkmortel gemetseld. Ook de dichtzetting van de nissen en doorgangen zijn met schelpkalkmortel uitgevoerd. Er zijn diverse holle ruimten aangetroffen in het metselwerk. Op plaatsen waar met een inspectiecamera of endoscoop in het metselwerk kon worden gekeken bleek het veelal om nissen te gaan. Er werd in de meeste ruimten een witte afwerklaag aangetroffen. Hoewel het soms lijkt of er een klamplaag tegen de binnenzijde van de kerkmuren is aangebracht zijn er een aantal argumenten die dit niet staven. Ten eerste is er het metselverband. Dit neigt naar Noords, op sommige plaatsen naar Engels verband (2 strekken soms zelfs 3 strekken tussen de koppen). Mocht de klamplaag in dit verband zijn gemetseld dan zou het een vroege klamplaag zijn. Bovendien waren de kerkinterieurs altijd bepleisterd en was de noodzaak om in het verband te metselen niet aanwezig. De reden van een dergelijke vroege klamplaag is onduidelijk en niet aannemelijk. Ten tweede is er het homogene karakter van de metselmortel. Er is visueel geen duidelijk verschil aangetroffen tussen de mortel aan de oppervlakte en de diepere gelegen vlakken. Ten derde zijn er teveel stenen bekapt op een aantal plaatsen waar bepaalde onderdelen in hebben gezeten. Te denken aan koorhekken, zitbanken e.d. Het laatste en tevens sterkste argument zijn de vele aangetroffen nissen die horen bij de Katholieke Eredienst. Deze nissen hebben hun functie verloren bij de Reformatie (eind zestiende eeuw) De oude pleisterlagen die in de nissen zijn aangetroffen lopen door tot de voorzijde van het metselwerk. Toch is er wel iets van twijfel omdat de zuidmuur behoorlijk uit het lood staat wat kan zijn veroorzaakt doordat er gewicht in het gebouw is gebracht. Om volledige duidelijkheid te krijgen over een klamplaag zou hier nader onderzoek naar moeten plaats vinden. Op een aantal plaatsen, met name in de oostgevel, zijn resten van een verharde vloeistof of gietmortel gevonden die sterk doen denken aan de werkzaamheden als hydrofoberen of injecteren van vochtwerende substanties. In het archief van gemeente Winsum werd in de correspondentie inderdaad hydrofoberen genoemd. De gevels, of een deel ervan zijn dus behandeld tegen vocht. In alle wandvlakken komen losse koppen voor die zich allemaal op vrijwel dezelfde hoogte bevinden. Dit zijn de zgn. kortelinggaten waar in het verleden de zogenaamde kortelingen, de haaks in de muur geplaatste dragers van steigerplanken, werden geplaatst. Dit om een steiger te maken waar vanaf onderhoudswerk kon worden uitgevoerd. Deze losse koppen werden met een leemachtige mortel vastgezet om gemakkelijk los gehaald te kunnen worden. Bij de beschrijving van de separate muurvlakken wordt de beschrijving tegen de klok ingedaan en wordt begonnen aan de oostelijke zijde van de noordmuur. De telling van de vensteropeningen geschiedt vanaf de westkant. 12

13 Noordgevel In het meest oostelijke deel van de noordmuur werden drie nissen van 470 mm hoog en 17 cm diep gevonden. Zie foto s 11 t/m 14 op bladzijde 33 en 34. De onderkant van de nissen ten opzichte van de huidige vloer is 46 cm. Er werden pleisterlagen aangetroffen die het metselwerk inlopen. Via een losse baksteen kon de binnenzijde van de meest linkse nis worden geïnspecteerd en bleek wit afgewerkt. Zie foto 15 op bladzijde 34. Opvallend is dat de drie nissen een rechte bovenkant hebben en geen boog. De functie van de nissen is onbekend. Vanwege de plaats in het koor en de hoogte ten opzichte van de vloer kan gedacht worden aan ampulnissen. Onder het vierde venster (circa 2,33 m1 uit de oostgevel) is een 2 cm diepe ingehakte sleuf zichtbaar. Foto 11 bladzijde 33. Deze sleuf loopt over de stenen van de meest rechtse nis en is later aangebracht. Het meest oostelijke venster lijkt niet te zijn verplaatst. Hier zijn geen sporen van naar binnen lopend pleisterwerk gevonden die duiden op een ouder venster. Mogelijk was er wel een ouder venster aanwezig maar bevond dat zich binnen de contouren van de huidige opening. Naast de drie dichtgezette nissen is een circa 8 cm brede, uit de baksteen gehakte strook zichtbaar. Foto 16 bladzijde 35. De hoogte van deze inkassing is 1,60 m1. Links aan de onderzijde is een gleuf/uitsparing te zien die doet denken aan een ingelaten zitting. In de inkassing bevindt zich een diepe opening, waarschijnlijk een kortelinggat. Opvallend zijn de slijtsporen aan de stenen in deze sparing. Bij endoscopische inspectie zijn hier vele holle ruimten gezien. Aan de rechterzijde in de gleuf zijn haksporen op de baksteen te zien. Het is goed zichtbaar dat het pleisterwerk (met schildering) tegen de constructie die in deze gleuf zat, was aangezet en dat er veelvuldig gebruik is gemaakt van vulmateriaal. O.a. restmateriaal van de gebruikte vloertegels. Dit betekend dat de constructie die hier in heeft gezeten, vermoedelijk een koorhek, er al zat voor de stuclaag werd aangebracht. 82 cm links naast de grote inkassing is een 62 cm hoge en 6 cm brede ingehakte sleuf te zien die een opmerkelijke opbouw heeft. Het onderste deel is 15 cm diep daarboven zit een deel dat maar 6 cm diep is en vervolgens is in het bovenste deel over een hoogte van 23 cm de diepte 12 cm. Dit duidt op het inlaten van constructie onderdelen waarbij boven en onderzijde dieper en daardoor beter verankerd moesten zijn. Mogelijk hebben de sleuven te maken met koorhekken, mogelijk zelfs communiebanken. Links naast de ingehakte gleuven is een grote nis van 63 cm breed en 137 cm hoog. De hoogte ten opzichte van de vloer is 85 cm. De nis is voorzien van een segmentboog opgebouwd uit op de zijde staande bakstenen waarbij de koppen zichtbaar zijn. De linkerbovenhoek neigt naar rechte hoek. Foto 17 en 18 op bladzijde 36. Er is een pleisterlaag van schelpkalk zichtbaar die naar binnen loopt. Mogelijk is dit de Sacrementsnis. Linksonder naast de grote nis is laag bij de vloer een 5-baksteenlagen hoog nisje dichtgezet. Ook deze nis is afgewerkt met een rechte bovenkant. Opvallend is de diepte van 35 cm. Deze nis is ook aan de binnenzijde afgewerkt met pleisterwerk. Bij het derde kerkraam (vanaf de westzijde gerekend) zijn de sporen van een ouder kerkraam te herkennen. Foto 21 op bladzijde 37. Deze verandering is ook op de tekening RCE-1941 te zien. Het oudere venster zat 70 cm westelijker en was met een breedte van 163 cm smaller dan het huidige. Gezien de afgehakte baksteen in de afzaat van het huidige venster zat het oude venster iets hoger ten opzichte van het huidige. De contouren en de spitsboog van het oude venster zijn af te lezen in het gehandhaafde pleisterwerk en de ontpleistering boven het venster. Foto 20 bladzijde 37. De stuclaag in de dagkant van het oude venster lijkt gedragen te worden door een raaplaag van leem. Opvallend is de goede hechting van de pleisterlagen in het meer westelijke vlak van de noordmuur. Hierdoor is het metselwerk moeilijker te lezen. Onder de kerkbanken tussen de voorste twee banken zit achter een deel verwijderde lambrisering in de muur ook een holle ruimte. Ook deze holte is met de endoscoop bekeken maar was vrij rommelig en niet goed te bestuderen. Er is wel de indruk dat hier pleisterwerk op de binnenkant zit. Mogelijk is ook dit een nis. De plaats is echter niet erg logisch. Zoals verwacht zaten de meeste nissen in het oostelijke deel, het koor van de kerk. Rechts naast de halfzuil van de orgelgalerij, tussen het eerste en tweede venster, waren de sporen van een dichtgemetselde doorgang te herkennen. Foto 22 op bladzijde 38. Deels onder de nog gehandhaafde pleisterlaag zit een rechte rollaag en via een kijkgat kon worden geconstateerd dat dieper in de doorgang een eikenhouten balk, waarschijnlijk een rechte bovendorpel aanwezig bleek te zijn. Hierop zijn resten van een blauwe afwerklaag aangetroffen. Foto 23 op bladzijde 38. Deze doorgang vertegenwoordigde de vrouweningang. De rechter dagkant van deze doorgang was nog herkenbaar aan de meerdere lagen naar binnen lopend wit pleisterwerk. Foto 24 op bladzijde 39. Door het kijkgat (een verwijderde kop) kon endoscopische inspectie plaatsvinden. Achter de dichtzetting bevindt zich nog een vrij grote holle ruimte. Blijkbaar is de doorgang niet homogeen 13

14 dichtgemetseld. In deze ruimte is een ronding in het metselwerk waargenomen die doet denken aan een boogconstructie. Ook werden meerdere raaplagen en/of pleisterwerk waargenomen. Zie foto 25 op bladzijde 40. In het stuk noordmuur aan de westkant van de kerk links naast de halfzuil zat een holle ruimte met een aantal verwijderde bakstenen. Foto 26 bladzijde 40. Hierin is een specielaag zichtbaar met daarin de afdruk van een kopse houtnerf. Foto 27 bladzijde 41. In dit deel van de kerk hebben ook zitbanken gezeten. Tegen de westmuur is een klein hoekje pleisterwerk verwijderd waarachter een bouwspoor herkenbaar was dat ook duidde op een bankje. Hier zat nog een stuk hout in de muur. Zie foto 20 op bladzijde 41. Rechtsboven in de noordmuur, ter hoogte van de afzaat van het eerste venster, tegen de balklaag van de orgelgalerij, is door de aannemer pleisterwerk verwijderd waarschijnlijk om sporen van de geboorte van stenen gewelven te bekijken. Er was alleen veel vulmateriaal te zien wat duidt op herstellingen. Verdieping (orgelgalerij) noordgevel. Vanaf de westgevel tot het eerste venster is de muur ontpleisterd. Foto 29 op bladzijde 42. Hier is duidelijk een deel van de muraalboog van een gewelf te herkennen. Waarschijnlijk gaat het om een kruisgewelf. Duidelijk is dat de vensteropening later is aangebracht en de muraalboog doorkruiste. De gewelven waren al verdwenen toen de hogere vensters werden gezet. Ook het rommelige karakter tegen de muren bij de onderzijde van de verdwenen gewelfvelden wijst op aanrazeringen. Hierbij werden de holten tussen de gewelfkappen gevuld met mortel en metselwerk om de spatkrachten te beïnvloeden. 14

15 Westgevel Op de begane grond is weinig pleisterwerk van de westmuur verwijderd waardoor geen sporen in het metselwerk konden worden bekeken. Alleen in de rechterbovenhoek (noordkant) is een strook pleisterwerk weggehaald. Foto 26 op bladzijde 40. Hier zou de geboorte van het gewelf zichtbaar moeten zijn. In deze hoek is veel rommelig metselwerk te zien. Alleen de hoekige afbakening van een aantal baksteen zou kunnen duiden op een aanzetting. Op de verdieping achter het orgel is de westgevel aan beide zijden van de balgkamer van het orgel wel ontpleisterd. Foto s 30 en 31 op bladzijde 43. In beide vlakken metselwerk zijn de sporen van een gewelf zichtbaar. Het gaat om muraalbogen (aansluiting van de gewelfvelden met de muur). Aan de noordkant (rechts) is bovendien de dagkant van een dichtgemetselde spitsboogvenster waar te nemen. Foto 31 bladzijde 43. Dit venster zal zijn functie hebben verloren toen in 1858 de toren tegen de westgevel werd gebouwd. Opvallend is de inham in het metselwerk ter plaatse van de aanzet van de spitsboog. Ook de naar binnenlopende pleisterlaag lijkt deze inham te volgen. Aan de zuidzijde van de westmuur, links van de balgkamer, is het andere deel van de muraalboog te zien. Foto 30 bladzijde 43. Wat hier opvalt is de knik aan de onderzijde en het ontbreken van de gewelfaanzetting over een hoogte van circa 1 meter. Hier is te zien dat de zuidmuur ten tijde van het gewelf is gaan wijken. Ook is hier de herstelling van de scheur te zien nadat de zuidmuur blijkbaar was gestabiliseerd. Helemaal links is bij de aansluiting van de zuidmuur veel herstel- en vulwerk aangebracht. De geboorte van het gewelf zit hier circa 30 cm uit de zuidmuur. Mogelijk is het slopen van de gewelven ingegeven door het wijken van de zuidmuur. Foto 32 bladzijde 43. Dat er behoorlijke constructieve problemen zijn geweest is ook te zien aan de extra trekstang die zich langs de westgevel circa 50 cm onder de kroonlijst bevind. Deze is bedoeld om noord- en zuidmuur te koppelen. Ook is er gezien het scheurpatroon in de aansluiting met de noordmuur beweging geweest in de westmuur. Mogelijk dat het gewicht van de nieuwe toren, of een oudere voorganger hiervan, hier de oorzaak van is geweest. Let ook op de tekening van Van der Wal uit Hierop is waarschijnlijk deze scheurvorming ook aangegeven. Bladzijde

16 Zuidgevel Volledig aan de rechterzijde van deze gevel (westkant) is op de begane grond de trap tegen de zuidmuur gesitueerd. Deze is in 1989 geplaatst. Hieronder is het toilet gelegen. Het metselwerk is ter plaatse van deze trap behoorlijk opengebroken wat een mooie inkijk in het metselwerk geeft. Foto 34 op bladzijde 45. Duidelijk herkenbaar zit hier weer een kortelinggat. Links onder het eerste venster is een rechterzijkant van een gevelopening zichtbaar, waarschijnlijk heeft hier de zuidingang (Manneningang) gezeten. Bovenin is een baksteen zichtbaar die de aanzetsteen (geboorte) van de korfboog boven deze deur vertegenwoordigd. Deze korfboog gaat achter de halfzuil van de orgelgalerij langs en komt dan links weer in zicht. Foto 35 bladzijde 45. Bij de linkerbovenhoek van deze korfboog is aan de binnenzijde te zien dat de achterwand bepleisterd is. Foto 37 bladzijde 46. Waarschijnlijk is dit een verspringing in de dagkant van de doorgang. Het is aannemelijk dat de functie van deze nis/doorgang in ieder geval verloren is gegaan toen de orgelgalerij rond 1850 voor werd geplaatst, maar mogelijk eerder. Het orgel is in 1849 geplaatst door P van Oeckelen. Het is niet bekend of er een ouder orgel heeft gezeten. Linksboven de korfboog van de deur is een dichtzetting zichtbaar die bestaat uit twee koppen boven elkaar met een stuk dakpan eronder. Gezien de hoogte van deze inkassing kan gedacht worden aan een oplegpunt van een balk. Het zou de plek kunnen zijn van een drager van een oudere orgelgalerij. Foto 36 bladzijde 46. Links naast het tweede venster is bij de linkeronderhoek een rij afgehakte kopen zichtbaar die met een duidelijk zichtbare andere mortel gemetseld zijn. Foto 38 bladzijde 47. Mogelijk heeft dit te maken met de aanzetting van de stenen gewelven. Tussen het tweede en derde venster is de oude dagkant van het verplaatste venster te herkennen aan de naar binnen lopende stuclaag. Foto 38 bladzijde 47. De aftekening van de oude vensteropening laat zich in het nog gehandhaafd, bovenliggend pleisterwerk nog goed zien. De linkeronderhoek van het derde venster laat een gedeeltelijk opengelegde nis in de afzaat van het venster zien. Foto 39 bladzijde 47. Hier zijn schilderingen op het pleisterwerk in de nis te zien. De decoratie stellen bloemmotieven voor en bestaan uit vijf motieven per rij. Zwart en rood afgewisseld. Er zijn twee rijen bovenelkaar blootgelegd. De bloemmotieven bestaan uit zes hartvormige blaadjes rondom een middencirkel en stellen waarschijnlijk rozen voor. Foto s 40 en 41 op bladzijde 48. De decoraties zijn overgeschilderd met een lichtgrijze kleur. De nis was opgebouwd uit twee verdiepte vlakken wat te zien is in de rechterzijde. Het pleisterwerk in de nis is vervaardigd van schelpkalk. Links van de nis zit nog een holle ruimte in het metselwerk. Dit zou verband kunnen houden met een grotere nis maar er kan ook gedacht worden aan ruimte die verband houdt met een gemetselde preekstoel (Ambo) op deze plaats. Het kwam in de bouwtijd van deze kerken voor om de preekstoel in de muur te metselen. Dit gebeurde altijd in de zuidgevel. Een mooi voorbeeld hiervan is het kerkje van Fransum. Tussen het derde en vierde venster zijn onder het gehandhaafde pleisterwerk aan het oppervlak een tweetal kenmerkende gehakte gleuven te zien. Foto 42 bladzijde 49. Ze zijn 2 a 2,5 cm diep en circa 5 cm breed. De afstand die tussen de gleuven zit is 28 cm. Ze zijn gesitueerd boven het schuine nog gehandhaafde oude pleisterwerk. Op deze plaats heeft waarschijnlijk een oudere houten preekstoel gezeten. Deze is mogelijk verplaatst in Onder deze gleuven bevind zich het gehandhaafde pleisterwerk met de schuine aftekening. Foto 43 op bladzijde 49. Dit is de plaats waar voorheen de trap naar van de (oudere) preekstoel heeft gezeten. Deze zal verplaatst zijn toen de heren- en diakenbank werden geplaatst in Op dit schuine stuk pleisterwerk zijn sporen van een geschilderde afwerking gevonden. Foto 63 bladzijde 60. Deze afwerking komt overéén met de oudste marmerimitatie op het gehandhaafde pleisterwerk dat meer naar het oosten toe gesitueerd is. Foto 61 bladzijde 59. Deze afwerkingen worden besproken in hoofdstuk 7. Boven dit deel gehandhaafd pleisterwerk is veel rommelig metselwerk te zien. Vermoedt wordt dat dit te maken heeft met verdwenen traptreden van de preekstoel. Circa 10 cm links van de meest linker ingehakte gleuf is een dagkant te herkennen van een 90 cm brede opening in de muur of een grote nis. In het nog gehandhaafde pleisterwerk hierboven is hiervan de boog vaag te herkennen met strijklicht. Foto 44 en 45 op bladzijde 50. Tussen vensteropening vier en de curieuze oude pleisterlaag is een ingehakte gleuf zichtbaar die qua vorm gelijk is opgebouwd als in de Noordmuur. Ze liggen ook tegen over elkaar waardoor de gedachte gevoed wordt dat het hier om de restanten of indrukken gaat van enkele koorhekken of communiebanken. Het is zeer waarschijnlijk de koorafscheiding geweest. In het metselwerk is nog een klos hout aanwezig die correspondeert met de bovenzijde van het gehandhaafde pleisterwerk. Dit komt uit dezelfde periode en is een bevestigingspunt voor het koorhek. 16

17 De opbouw van het gehandhaafde pleisterwerk op deze plek is goed te zien. Foto 46 bladzijde 51. Dit pleisterwerk is tegen het koorhek aangewerkt waarmee al is aangetoond dat het koorhek al op deze plaats aanwezig was. Men heeft hier blauwgesmoorde vloerestriken of restmateriaal daarvan gebruikt om de het pleisterwerk uit te vlakken. Foto 47 bladzijde 51. Het pleisterwerk zelf wordt in hoofdstuk 7 beschreven. Curieus is de inkapping in de stenen recht boven deze ingehakte gleuf / beëindiging pleisterwerk. Foto 48 bladzijde 51. Ongeveer 8 cm boven de redelijk strakke afkapping van de bovenkant van het koorhek zit een vier cm diepe inkassing waarbij de strek van in ieder geval twee bakstenen deels is afgehakt. Hier is mogelijk ruimte gemaakt om een onderdeel van het koorhek in de muur te laten. Rechts naast deze ingehakte gleuf bevindt zich zeer rommelig metselwerk bestaande uit hergebruikt materiaal. Hier gaat hier om behoorlijk grof vulwerk met rode baksteen en wit kalkmortel. Opvallend is het ontbreken van de kortere gleuf rechts die in de noordmuur wel aanwezig is. Mogelijk heeft de plaats van de oude preekstoel hiermee te maken. Wel is er een lichte verticale inkeping in de bakstenen waarneembaar. Het vierde venster is waarschijnlijk in het verleden hoger en naar links verplaatst. Dit is aan beide zijden waar te nemen aan de oude pleisterlagen die in het metselwerk lopen. Foto 49 bladzijde 52. Het oude venster was met 178 cm zo n 5 cm breder dan het huidige venster. Opvallend is de hoogte van de onderzijde van het oude venster van 1, 05 m1. Mogelijk gaat het hier om een nis en heeft de rechter dichtgemetselde dagkant alleen maar met het oude venster te maken. De rechteronderhoek van dit venster zit echter achter het gehandhaafde pleisterwerk en laat niet een aftekening zien van de onderzijde (wel van de rechterzijkant). Toch geeft een foto uit de bouwsporendocumentatie van 2000 wel een tweetal bouwlijnen aan waarmee wel het lager venster is aan te tonen. Onder venster vier is een ingehakte gleuf zichtbaar die de linker afbakening van het gehandhaafde pleisterwerk vertegenwoordigd. Deze 148 cm hoge gleuf is 6 cm breed en aan de bovenzijde dichtgemaakt. Wel is er een afdruk van een bovenleuning te zien. Foto 49 bladzijde 52. Opvallend is dat ook hier het pleisterwerk omheen gezet is. Op circa 90 cm uit de oostgevel is een nis zichtbaar van 48 cm breed en 125 cm hoog. Zie foto 49 bladzijde 52. De onderzijde zit op 65 cm hoogte ten opzichte van de huidige vloer. Deze nis is aan de bovenzijde voorzien van een rondboog en is in de negge voorzien van pleisterwerk. Op de foto s uit 2000, waarop aan de buitenzijde ook een ontpleistering in beeld is gebracht, laat op deze plek aan de buitenkant ook een bestucte rondboognis zien waardoor het vermoeden ontstaat dat het hier gaat om een hagioscoop. Ook bij de noordgevel bestaat dit vermoeden omdat hagioscopen aan beide zijden, en ook tegelijk, konden voorkomen. Verdieping zuidgevel op de orgelgalerij. Tussen westgevel en het eerste venster is het muurvlak ontpleisterd. Foto 33 op bladzijde 44. Opvallend is dat bij de aansluiting van de westmuur er veel minder sporen zijn van oude stuclagen. Dit heeft te maken met de herstellingen in deze hoek. Vermoedt wordt dat op het moment dat de zuidmuur ging wijken deze aansluiting met de westmuur deels is hersteld. Er is op dit punt halfsteens metselwerk te zien. Dit is een typisch twintigste eeuws metselverband. Ter plaatse waar de trekstang door de muur komt is veel metselwerk beschadigd en zijn stenen verbrokkeld. Duidelijk herkenbaar is een deel van de muraalboog waar het stenen gewelf heeft gezeten. 17

18 Oostgevel De preekstoel die hier hoort te zitten is tijdelijk op een andere locatie in verband met restauratie. Van de gehele oostgevel is het onderste deel tot een hoogte van circa 2 meter ontpleisterd. Ook tijdens het verwijderen van de preekstoel kwam achter het houtwerk oud pleisterwerk te voorschijn dat overeenkomt met het nog aanwezige pleisterwerk op de zuidgevel. Ook is een marmerimitatie aangetroffen op het deel pleisterwerk dat achter de traplambrisering zat. In het midden van de gevel tekent zich een dichtgezet spitsboog venster af waarin een aantal kijkgaten zijn gemaakt. Foto 9 bladzijde 32. De vensteropening heeft ooit een andere afmeting gehad gezien de onderzijde. De pleisterlaag van de dagkant loopt lager door. Foto 50 en 51 op bladzijde 53. De bevestiging van de preekstoel is goed herkenbaar aan de grenen balk die nog uit de muur steekt. Ook in de binnenkant van dit venster is deze balk te zien. De grote trekstangen vlak onder de kroonlijst horen bij de constructie van de preekstoel. Deze horen het klankbord van de preekstoel te dragen. Een kijkje in het dichtgezette venster is te zien op foto 55 van bladzijde 55. Vanaf de noordzijde zijn de volgende bouwsporen herkenbaar. Op circa een meter vanaf de grond is een baksteen te zien waarvan uit het midden een vierkant gat lijkt te zijn gehakt. Dit gat is gevuld met een zwart stuk onbekend materie. Het is vrij zacht materiaal dat lijkt op kolen. De functie ervan is onbekend. In de lijn van de trap van de preekstoel is nog een bevestigingshaak zichtbaar waarmee de preekstoeltrap was verbonden. De eerste verticale naad vanaf de noordgevel gezien is een circa 1,5 meter hoge naad waarin een aantal bakstenen op zijn kant zijn verwerkt. Foto 52 bladzijde 53. Dit is waarschijnlijk de linkerzijde van een grote nis die is dichtgezet. Ongeveer in het midden bevindt zich een rechthoekig gat. Foto 53 bladzijde 54. Deze opening zit vrij diep in het metselwerk. opmerkelijk is dat deze opening was bepleisterd. Via dit gat kon met de endoscoop worden vastgesteld dat er zich rechtsonder in deze nis nog een behoorlijk open ruimte bevindt maar dat dit niet de volledige nis kan zijn. De afwerking aan de wanden van deze ruimte is gepleisterd. In de holle ruimte liggen onduidelijke fragmenten bouwmateriaal. Meer aan de zuidzijde bevinden zich twee verticale naden of scheuren waarin ook resten bouwafval, bestaande uit oude tingeglazuurde tegels en resten dakpan, zijn verwerkt. Mogelijk hebben deze herstellingen te maken gehad met de wijkende zuidgevel. 18

19 Plafond Het plafond is een combinatie van een gedrukt tongewelf en een wangewelf. Dit betekend dat alle plafondvlakken gebogen zijn. Het pleisterwerk van het plafond is rond 1981 vervangen door giproc gipsplaten. Deze zijn tegen het gehandhaafde lattenwerk uit 1846 geschroefd. Hierover is correspondentie in het archief van gemeente Winsum aangetroffen en is ook geconstateerd aan de bovenzijde van het gewelf. De drie plafondrozetten zijn wel gehandhaafd op de rietdrager. Dit is te zien op foto s uit Kerkbanken Alle onderdelen van de twintig (tien aan weerszijden van het gangpad) zitbanken in de kerk zijn gemaakt van grenenhout. Op de banken is een afwerking aangebracht die wordt besproken bij de kleurverkenning. De opbouw is gecentreerd rond de zitplank. Zie afbeelding 5 op bladzijde 56. Dit grenen deel (A op schets blz 56) bestaat uit één stuk en is in het metselwerk van de muur ingelaten. In het midden worden de zitplanken ondersteund door secundaire staanders.(mogelijk 20 ste eeuw) Tegen de achterzijde van de zitplank is het achterpaneel (B op schets blz 56) gemonteerd. Dit is opgebouwd uit een onder- en een bovenligger. Deze twee onderdelen steken net als de zitplank door in het metselwerk waardoor een stevige constructie ontstaat. Op de bovenligger is de schuin geplaatste legplank voor liedboek en liturgie schuin richting achterliggende zitbank gemonteerd. Tussen de onder en bovenligger zijn twee tussenstijlen gemonteerd met pen en gatverbinding. De vlakken tussen deze liggers en stijlen zijn gevuld met een bossingpaneel. Opvallend is de profilering van de tussen- en zijstijlen van deze rugwand. Hier is een 19 de eeuwse ojifachtige profilering te zien terwijl deze bij onder- en bovenligger ontbreken. Dit deel van de kerkbanken dateert waarschijnlijk uit De zijlambriseringen (C op schets blz 56) zijn van later datum. Deze zijn tegen de muur en tussen de rugleuningen van de banken geplaatst. Ze bestaan uit een dikkere onderligger met daarop twee dunnere, maar brede grenen planken die onderling verbonden zijn met een vaste veer en groefverbinding. Daarboven zit weer een dikkere en hogere bovenligger. De linker- en rechterstijl zijn in wezen dunne planken, met de dikte die het verschil is tussen de dikkere onder- en bovenligger en de grenen planken. Deze schijnstijlen zijn op de brede grenen delen gespijkerd. Foto 59 bladzijde 58. Het complete zijpakket is tussen de rugleuningen gemonteerd. De onderligger van het zijpaneel is ter dikte van de zitplank smaller zodat de lijn van de onderliggers gelijk ligt met de bovenkant van de onderligger van de rugwand. De bovenligger is echter hoger geplaatst. Bij sommige panelen is er een opvul lat geplaatst om dit te maskeren. Onder het bovenste zijpaneel, dat dus op de zitplank staat, heeft, getuige oudere foto s van het interieur een lambrisering gezeten bestaande uit kraalschroten. ( D op schets blz 56) Deze zijn aan het begin van de huidige restauratie verwijderd (en opgeslagen onder de banken). Hierdoor is het achterliggende oudere pleisterwerk in zicht gekomen. Op dit pleisterwerk zit een donkere, blauwzwarte afwerking tot onderzijde van de zitplank. Op sommige plaatsen is deze donkere laag ook hoger zichtbaar. Het onderste houten deel van de lambrisering is hier later overheen gezet. Dit is herkenbaar aan de verfsporen aan de onderzijde van de zitplank en de aftimmerlatten die onder de zitplank bevestigd zijn. De donkere verf die op het pleisterwerk is aangebracht in zit ook aan de onderzijde van de bank. Mogelijk zijn er meerdere lagen donkere verf aangebracht. Nader onderzoek kan hier duidelijkheid in geven. Aangezien de krassporen van een kruishout en een haakse aftekenlijn ter plaatse van de pen en gat verbinding van de tussenstijlen nog intact zijn kan men concluderen dat de rugleuning niet is veranderd en dat die de hoogte van de kerkbanken bepaald heeft. Van de zijkanten die tegen de muur zijn geplaatst, is niet zeker of deze altijd de hoogte hebben gehad. Achter een verwijderd zijpaneel is op het oude pleisterwerk een duidelijk lagere aftekening zichtbaar die duidt op een oudere lambrisering. Foto 60 bladzijde 58. Aan de zijde van het gangpad zijn bankwangen geplaatst bestaande uit vierkante stijlen, die worden bekroond met een halve bol, waartussen bossingpanelen. Op de vaste delen zijn gedecoreerde liggende voluten geplaatst. De toegang naar de banken wordt afgesloten door een draaihekje in dezelfde stijl. 19

20 7 Kleurenverkenning Het hier beschreven deel van het onderzoek betreft een visuele waarneming louter op basis van geconstateerde kleuren en afwerkingen. Ter referentie is een kleurenkaart met RAL-nummers meegefotografeerd. Om duidelijkheid te krijgen in verfsoorten en materiaal van de diverse pleisterlagen wordt laboratoriumonderzoek geadviseerd. Pleisterwerk De gehele binnenzijde van de kerk is altijd bepleisterd geweest. Aanwijzingen hiervoor zijn de vele lagen pleisterwerk die in de nissen naar binnen lopen. Op de plekken waar de herenbanken, de preekstoel en de houten lambrisering onder de kerkbanken zijn gedemonteerd zijn sporen van schilderingen gevonden. Over de gehele lengte van de zuidgevel zijn bijvoorbeeld sporen van een geschilderde lambrisering gevonden. Het duidelijkst is het gehandhaafde fragment pleisterwerk aan de oostzijde van de zuidgevel. Hierop zijn twee lagen herkenbaar van een marmerimitatie. Het verschil tussen de schilderingen zit in de bovenrand en de vorm van de aders. Bij de eerste marmering zijn de aders hoekiger en scherper aangezet. Foto 61 bladzijde 59. Bovendien lijkt het meer uit één richting te zijn opgezet. De bies is breder met een naar het lijkt ook een versiersel met iets lichtere kleur erin te hebben. Deze bies boven de marmering is waarschijnlijk over de hele zuidgevel ook boven de donkere laag aanwezig geweest. Waarschijnlijk was ook de noordgevel op een dergelijke manier afgewerkt. Bij de tweede marmering, de meest recente of laatst aangebrachte laag, zijn de aders vloeiender en speelser. De bies van deze afwerking is simpeler en bestaat uit een aantal strakke lijnen in diverse zwart/grijze gradaties. Foto 62 bladzijde 59. Beide marmerimitaties dateren uit eind 18 e, begin 19 e eeuw. Ter plaatse van het gehandhaafde schuine deel pleisterwerk zijn resten van de bovenste bies en aders gevonden. Foto 63op bladzijde 60. Ook op het pleisterwerk naast de kerkbanken van de zuidmuur zijn resten gezien van de zwarte bies. Foto 64 bladzijde 60. Gehandhaafd pleisterwerk zuidgevel met marmerimitatie Opbouw: 0 baksteen 1 raaplaag schelpkalk 2 witsel 3 witsel 4 witsel 5 witsel 6 witkalk pleisterlaag 7 1 e marmerimitatie 8 2 e marmerimitatie Oude stuclaag oostgevel Ter plaatse van de trap naar de preekstoel op circa 2 m1 hoogte. Hier waren 11 lagen te onderscheiden. Foto 66 bladzijde 62. Opbouw: 0 baksteen 1 Schelpkalk raaplaag 2 Geelwitte laag 3 Wit / creme 4 Witsel laag 5 Witsel laag 6 Witsel laag 7 Grijs 8 Vullaag grijs 9 Vullaag geel/wit (Grof korrelig) 10 Wit crème (blokwitter strepen) 11 Grijs 12 Wit 20

Over de kerk van Marum

Over de kerk van Marum Over de kerk van Marum De kerk van Marum is een van de oudste bakstenen kerken in Groningen. Het oudste gedeelte, het koor, dateert uit de 12 e eeuw. De toren is 13 e -eeuws. De preekstoel werd in 1826

Nadere informatie

DE HERVORMDE KERK SCHERPENZEEL

DE HERVORMDE KERK SCHERPENZEEL DE HERVORMDE KERK SCHERPENZEEL AANLEIDING De vloer van de rijksmonumentale Hervormde kerk (Grote Kerk) in Scherpenzeel heeft te kampen met constructieve problemen. Op meerdere plekken is de vloer aan het

Nadere informatie

Middenbeemster, Korenmolen De Nachtegaal

Middenbeemster, Korenmolen De Nachtegaal Inleiding In opdracht van Cultureel Erfgoed Noord-Holland heeft op 1 december 2010 een kort onderzoek plaatsgevonden naar de opbouw en datering van de lage voetmuur van de korenmolen De Nachtegaal, gelegen

Nadere informatie

Bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE VERKENNING (aanvulling) Adres : Poelestraat 45 kelder en achterhuizen Status : Gemeentelijk Monument Periode : januari 2009 Onderzocht door : Taco Tel en Jermo

Nadere informatie

Monumentenregister Nijmegen. Register van beschermde monumenten krachtens de Nijmeegse Monumentenverordening

Monumentenregister Nijmegen. Register van beschermde monumenten krachtens de Nijmeegse Monumentenverordening Register van beschermde monumenten krachtens de Nijmeegse Monumentenverordening Plaatselijke aanduiding monument Ganzenheuvel 71/ Lange Brouwerstraat 55 Aanwijzingsbesluit 11-11-2015 MON ID-code 2749 Redengevende

Nadere informatie

Plantsoen 1 en 3 Leiden

Plantsoen 1 en 3 Leiden Aanvullend bouwhistorisch onderzoek Plantsoen 1 en 3 Leiden Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Wabo 142547 / 1581529 Architectenbureau Van Löben Sels - Willem van Mechelenstraat

Nadere informatie

HAVEZATHE HUIZE DE KAMP NEEDE

HAVEZATHE HUIZE DE KAMP NEEDE Behoort bij besluit van burgemeester en wethouders van Berkelland 27 febr. 2018 zaaknr: 190855 WIJZIGING RIJKSMONUMENT DOOR BOUWACTIVITEIT nr: OU 2017003 datum: HAVEZATHE HUIZE DE KAMP NEEDE De huidige

Nadere informatie

Bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres : Gedempte Zuiderdiep Status : Gemeentelijk monument Periode : mei 004 Onderzocht door : Imre van der Gaag; Marcel Verkerk Auteur : Marcel Verkerk

Nadere informatie

co z Bouwhistorisch onderzoek

co z Bouwhistorisch onderzoek co z Bouwhistorisch onderzoek Boerderij aan de Graafdijk oost 24b te Molenaarsgraaf nummer: 2507 datum : 26-05 -2015 opdrachtgever Fam. K. de Jong IJsselstein 26-05- 2015 Wout van Vliet Bouwkundige Prins

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Kleine Leliestraat 5, Groningen Status:

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Herestraat 15 Status: BBP Periode: veldwerk

Nadere informatie

aanwijzing tot gemeentelijk monument van de kelder onder Westhaven 4

aanwijzing tot gemeentelijk monument van de kelder onder Westhaven 4 II besluit van burgemeester en wethouders paz-nummer onderwerp 2006.485705 aanwijzing tot gemeentelijk monument van de kelder onder Westhaven 4 burgemeester en wethouders van gouda Gelezen het advies d.d.

Nadere informatie

Opname en opmeting bestaande schuur t.b.v. functiewijziging

Opname en opmeting bestaande schuur t.b.v. functiewijziging Opname en opmeting bestaande schuur t.b.v. functiewijziging TacoBouwadvies Bovenbergweg 4 te Markelo Bevindingen en opmerkingen bij inmeting werknr.201205 Behorende bij tekeningen : 1205BT-01,02 en 03

Nadere informatie

Rapportage Inventarisatie

Rapportage Inventarisatie Rapportage Inventarisatie Kenmerk Klant de heer Projectnummer P080345 Volgnr. 00 Datum 07-09- Project Opname belendingen Woonboerderij Bevindingen Sloopterrein (gebouw met betonnen vloer verwijderd) L:

Nadere informatie

Het Total Wall Concept (scheur)herstel systeem

Het Total Wall Concept (scheur)herstel systeem Reparatie methoden Het Total Wall Concept (scheur)herstel systeem Hierbij informeren wij u over de Total Wall Concept herstel methode voor gescheurd metselwerk. Door middel van het Total Wall Concept (TWC)

Nadere informatie

Aan het Genootschap Leeuwen van het Centraal Station Ertskade BB Amsterdam. Rapportage verslag kijkoperatie vleugelgebouw C.S.

Aan het Genootschap Leeuwen van het Centraal Station Ertskade BB Amsterdam. Rapportage verslag kijkoperatie vleugelgebouw C.S. Aan het Genootschap Leeuwen van het Centraal Station Ertskade 47 1019 BB Amsterdam Rapportage verslag kijkoperatie vleugelgebouw C.S. Oostertoegang Kijkoperatie heeft plaats gevonden op 4 april 2016. Amsterdam,

Nadere informatie

Brugge, Sint-Salvatorskathedraal

Brugge, Sint-Salvatorskathedraal Komvest 45 8000 Brugge T +32 [0]50 44 50 44 F +32 [0]50 61 63 67 E info@raakvlak.be www raakvlak.be Brugge, Sint-Salvatorskathedraal Dossiernr. 2010/067 onderzoek t.h.v. het koorgestoelte Elisabeth Van

Nadere informatie

Beschrijving bij foto 1: Overzichtfoto toren OLV ten Hemelopening

Beschrijving bij foto 1: Overzichtfoto toren OLV ten Hemelopening Beschrijving bij foto 1: Overzichtfoto toren OLV ten Hemelopening De foto s welke gebruikt zijn in deze fotobijlage zijn foto s welke genomen zijn tijdens een inspectie m.b.v. abseiltechniek aan de buitenzijde

Nadere informatie

Historisch beeldmateriaal Vanaf het jaar van de oudste weergave van de ruimte (tekening 1768) is het vertrek in hoofdopzet onveranderd gebleven.

Historisch beeldmateriaal Vanaf het jaar van de oudste weergave van de ruimte (tekening 1768) is het vertrek in hoofdopzet onveranderd gebleven. Bijlage 42 bij besluit 2017-2805-V1 INLEIDING In opdracht van Defensie is op maandag 9 april 2018 door een bouwhistoricus van een bezoek gebracht aan het hoofdgebouw (gebouw A) van de Koninklijke Militaire

Nadere informatie

Kerkenexcursie 17 maart uur

Kerkenexcursie 17 maart uur Kerkenexcursie 17 maart 2012 12.00 17.00 uur Kortezwaag Wolvega Nijeholtpade DE PROTESTANTSE KERK VAN KORTEZWAAG Bouwgeschiedenis In de Middeleeuwen werd op de plaats van de huidige kerk een kapel gebouwd

Nadere informatie

aanwijzing tot gemeentelijk monument van het object kelder onder Dubbele Buurt 17

aanwijzing tot gemeentelijk monument van het object kelder onder Dubbele Buurt 17 m besluit van burgemeester en wethouders paz-nummer onderwerp 2006.485703 aanwijzing tot lijk monument van het object kelder onder Dubbele Buurt 17 burgemeester en wethouders van gouda Gelezen het advies

Nadere informatie

Lager gelegen dak zijn planken vervangen. Dak afdekken en latten structuur. Ter controle dat de afmetingen correct zijn

Lager gelegen dak zijn planken vervangen. Dak afdekken en latten structuur. Ter controle dat de afmetingen correct zijn Er is veel gebeurd sinds de eerste rapportage. De werkzaamheden aan het dak, die toen net waren begonnen, liepen voorspoedig. Het dakbeschot is in de nabijheid van de toren volledig vervangen. Ook op de

Nadere informatie

Sparrenlaan 9 (uitbreiding bestaande beschrijving)

Sparrenlaan 9 (uitbreiding bestaande beschrijving) Sparrenlaan 9 (uitbreiding bestaande beschrijving) Straat en huisnummer : Sparrenlaan 9 Postcode en plaats : 2111 AE Aerdenhout Kadastrale aanduiding : B3856 Complexonderdeel : Naam object : Antonius van

Nadere informatie

Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden. Programma

Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden. Programma 5 april 2016-1/7 Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden Programma Het huis gaat bewoond worden door een gezin met jonge kinderen. Het programma

Nadere informatie

Restauratie Dorpskerk Woubrugge januari october 2014

Restauratie Dorpskerk Woubrugge januari october 2014 Restauratie Dorpskerk Woubrugge januari october 2014 Plan Stabiliseren van het hele kerkgebouw zodat ongelijkmatig verzakken wordt voorkomen. Er wordt niet geprobeerd de kerk weer recht te zetten. Niemand

Nadere informatie

HISTORISCHE WINKELPUIEN LEIDEN HAARLEMMERSTRAAT 3

HISTORISCHE WINKELPUIEN LEIDEN HAARLEMMERSTRAAT 3 Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Wabo 152703 / 2051403 HISTORISCHE WINKELPUIEN LEIDEN HAARLEMMERSTRAAT 3 B O U W H I S T O R I S C H E A N A L Y S E april 2012 architektenburo

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Brugstraat 22 Status: BBP Periode: veldwerk

Nadere informatie

Rapportnummer : 96-21 Onderwerp : Middeleeuws voorhuis, tussenlid en vrijstaand achterhuis Adres : Brugstraat 13 Kad. nr.

Rapportnummer : 96-21 Onderwerp : Middeleeuws voorhuis, tussenlid en vrijstaand achterhuis Adres : Brugstraat 13 Kad. nr. Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Rapportnummer : 96-2 Onderwerp : Middeleeuws voorhuis, tussenlid en vrijstaand achterhuis Adres : Brugstraat 3 Kad. nr. : Status : BBP Reden : verbouwing Periode

Nadere informatie

Trappen. De trap naar de 1 e en 2 e verdieping is in goede staat.

Trappen. De trap naar de 1 e en 2 e verdieping is in goede staat. 2 Daken 2.1 Dakbedekking Op de schuine dakvlakken liggen keramische Verbeterde Hollandsche pannen. Tijdens de inspectie waren aan de voorzijde diverse hoekkeper vorsten los. Steek proefsgewijs enkele pannen

Nadere informatie

Monumenten en beschermde gezichten Vergunningvrije werkzaamheden. Informatieblad

Monumenten en beschermde gezichten Vergunningvrije werkzaamheden. Informatieblad Informatieblad Monumenten en beschermde gezichten Vergunningvrije werkzaamheden Bent u eigenaar van een rijksmonument of van een pand in een beschermd stads- of dorpsgezicht? Wilt u het pand opknappen,

Nadere informatie

Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Beemderhoekweg 1

Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Beemderhoekweg 1 Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM001 Naam monument : n.v.t. Adres : Beemderhoekweg 1 Postcode en plaats : 6095 NS Baexem Kadastrale aanduiding : BXM00 sectie D, nr(s) 292 Coördinaten

Nadere informatie

Historische Winkelpuien Leiden. Breestraat 7 te Leiden

Historische Winkelpuien Leiden. Breestraat 7 te Leiden Breestraat 7 te Leiden Bouwhistorische analyse Januari 2010 Voorwoord Deze bouwhistorische analyse van de winkelpui Breestraat 7 te Leiden is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Leiden, als onderdeel

Nadere informatie

Oorspronkelijke functie : paardenstalling (begane grond) en feestzaal (verdieping)

Oorspronkelijke functie : paardenstalling (begane grond) en feestzaal (verdieping) Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM015 Naam monument : Phillokaal Adres : Gats 1a Postcode en plaats : 6131 EM Sittard Kadastrale aanduiding : STD00 sectie F nr(s) 2291 Coördinaten

Nadere informatie

Kruittoren. Ω Hoogte: ca. 18 m Ω Bouwjaar: ca Ω Muurdikte: ruim 1 m Ω Basisvorm: vierkant

Kruittoren. Ω Hoogte: ca. 18 m Ω Bouwjaar: ca Ω Muurdikte: ruim 1 m Ω Basisvorm: vierkant Informatiekaart Kruittoren Kruittoren De Kruittoren staat aan de noordzijde van de Nieuwstad, naast het spoor, in een verloren hoekje. Circa 700 jaar geleden werd deze hoektoren gebouwd bij het verbeteren

Nadere informatie

Molenstraat 29, Roosendaal

Molenstraat 29, Roosendaal Molenstraat 29, Roosendaal Bouwjaar: 1893 Gegevens monument Locatie: CBS Typering: Molenstraat 29, 4701 JM Roosendaal Woonhuis Bouwjaar: 1893 Architect: Soort monument: C. van Gastel Gemeentelijk Monumentnummer:

Nadere informatie

De aanzetsteentjes van de toren van de Dorpskerk van IJsselmuiden door Gerard Bastiaan

De aanzetsteentjes van de toren van de Dorpskerk van IJsselmuiden door Gerard Bastiaan De aanzetsteentjes van de toren van de Dorpskerk van IJsselmuiden door Gerard Bastiaan De gemeente Kampen heeft een grote diversiteit aan monumenten zowel in vorm, functie als leeftijd. Eén van de oudste

Nadere informatie

Instructie onderhoud balkons

Instructie onderhoud balkons Instructie onderhoud balkons 1. Geschiedenis van de balkons. 2. Wat zijn de meest voorkomende balkonconstructie. 3. Wat voor type schades zijn herkenbaar. 4. Hoe dient het onderhoud te worden uitgevoerd.

Nadere informatie

Historische Winkelpuien Leiden. Analyse Steenstraat 12 te Leiden. Voorwoord

Historische Winkelpuien Leiden. Analyse Steenstraat 12 te Leiden. Voorwoord Voorwoord Analyse Steenstraat 12 te Leiden Deze bouwhistorische analyse van de winkelpui Steenstraat 12 te Leiden is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Leiden, als onderdeel van de realisatie van de

Nadere informatie

z Bouwhistorisch onderzoek Boerderij aan de Graafdijkwest 10/11 te Molenaarsgraaf

z Bouwhistorisch onderzoek Boerderij aan de Graafdijkwest 10/11 te Molenaarsgraaf z Bouwhistorisch onderzoek Boerderij aan de Graafdijkwest 10/11 te Molenaarsgraaf IJsselstein 16-06- 2014 Wout van Vliet Bouwkundige Prins Bernhardlaan 2 3402CD IJsselstein tel 0306883426 mobiel 0623886155

Nadere informatie

EXPERTISES CONSTRUCTIEVE PLAATSBESCHRIJVING

EXPERTISES CONSTRUCTIEVE PLAATSBESCHRIJVING 2016 2017 Faculteit Natuur en Techniek EXPERTISES CONSTRUCTIEVE PLAATSBESCHRIJVING PLOTERSGRACHT 24 GENT Louise Aers Olivia Boes Ine Decock Astrid Vertriest GROEP 3A Docent: Mevr. Vanhoutte 8 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Bouwhistorische verkenning dakruiter NH Kerk te Gaast

Bouwhistorische verkenning dakruiter NH Kerk te Gaast BOUWHISTORISCH ONDERZOEK JULI-AUGUSTUS 2014 Projectgegevens en Colofon Onderzoek Gebouw Adres Bouwhistorische verkenning dakruiter NH Kerk te Gaast Kerk Gaast Zeedijk 9 Gaast Rijksmonument 39343 (10-09-1968)

Nadere informatie

BROERSMA SYSTEEMBOUW B.V. OPPERKOATSTERWEI 6, 9288 GK. KOOTSTERTILLE, TEL. 0511-542698 FAX. 0511-542060

BROERSMA SYSTEEMBOUW B.V. OPPERKOATSTERWEI 6, 9288 GK. KOOTSTERTILLE, TEL. 0511-542698 FAX. 0511-542060 BROERSMA IJZERSTERK IN HOUTCONSTRUCTIE Niets uit dit document mag worden verveelvoudigd, door middel van fotokopie of gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Broersma Systeembouw

Nadere informatie

Redengevende omschrijving

Redengevende omschrijving R.K. Johannes de Doper kerk, Markt Standdaarbuiten Kenmerken Adres Markt 25 Postcode/plaats 4758 BL Standdaarbuiten Huidige functie kerk Oorspronkelijke functie kerk Bouwjaar 1924 MIP-code Redengevende

Nadere informatie

3.2.7.3 Foto s ruimte 0.7...48 3.3 Eerste verdieping...51 3.3.1 Ruimte 1.1 kamer...51 3.3.1.1 Beschrijving...51 3.3.1.2 Planaanduiding foto s...

3.2.7.3 Foto s ruimte 0.7...48 3.3 Eerste verdieping...51 3.3.1 Ruimte 1.1 kamer...51 3.3.1.1 Beschrijving...51 3.3.1.2 Planaanduiding foto s... Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Identificatie... 3 2. Afbakening van de te onderzoeken zone... 4 3. Beschrijving en registratie van de bouwelementen... 5 3.1 Kelderverdieping... 5 3.1.1 Kelderruimte

Nadere informatie

Bouwhistorische waarneming Wegje 1/Apenspel 5, Enkhuizen

Bouwhistorische waarneming Wegje 1/Apenspel 5, Enkhuizen Bouwhistorische waarneming Wegje 1/Apenspel 5, Enkhuizen door Gerrit Vermeer in opdracht voor de gemeente Enkhuizen namens de Vereniging Oud Enkhuizen. oktober 2015 1 Afbeelding omslag. De voorgevel van

Nadere informatie

Bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE NOTITIE Adres : Gelkingestraat, 4, 6 en 8/10 Status : Rijksmonument Periode : augustus 008 Onderzocht door : Taco Tel Auteur : Taco Tel Datum : Groningen, 13 augustus

Nadere informatie

Alkreflex 2L-2. In de spouw. innovation in insulation. Algemeen. Verwerking / bestekomschrijving

Alkreflex 2L-2. In de spouw. innovation in insulation. Algemeen. Verwerking / bestekomschrijving In de spouw Alkreflex 2L-2 Algemeen Alkreflex 2L-2 zodanig monteren dat aan weerszijden van de Alkreflex 2L-2 een spouw aanwezig is van minimaal 20 mm. Alkreflex 2L-2 monteren op houten regels. In gevelconstructies

Nadere informatie

Geweldigershoek 2. Langs- en dwarsdoorsnede kapconstructie en zolderplattegrond van het hoofdhuis op de hoek. Geweldigershoek

Geweldigershoek 2. Langs- en dwarsdoorsnede kapconstructie en zolderplattegrond van het hoofdhuis op de hoek. Geweldigershoek GEWELDIGERSHOEK 2 Het huis ligt op de zuidoosthoek van de Geweldigershoek en de Dieserstraat en bestaat eigenlijk uit twee huizen, een groter witgepleisterd hoekhuis en een heel klein huisje daar links

Nadere informatie

Voorwoord. Gezien door de Welstands en Monumentencommissie Leiden. d.d Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden

Voorwoord. Gezien door de Welstands en Monumentencommissie Leiden. d.d Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden Voorwoord Dit kleuronderzoek is uitgevoerd in opdracht van Mevr. S. van Romburgh in het kader van het project historische kleuren op gevels van de gemeente Leiden. De gemeente stimuleert eigenaren van

Nadere informatie

Historische Winkelpuien Leiden. Analyse Breestraat 161 te Leiden. Voorwoord

Historische Winkelpuien Leiden. Analyse Breestraat 161 te Leiden. Voorwoord Voorwoord Analyse Breestraat 161 te Leiden Deze bouwhistorische analyse van de winkelpui Breestraat 161 te Leiden is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Leiden, als onderdeel van de realisatie van de

Nadere informatie

De oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman)

De oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman) De oude aula op de Essenhof (Tekst: Jeanine Katsman) Tussen juli 2009 en januari 2010 is de oude aula op begraafplaats De Essenhof gerestaureerd. De aula heeft meer dan 20 jaar leeg gestaan, met name omdat

Nadere informatie

Werkzaamheden De Baan 1, Warmenhuizen Sloopwerkzaamheden

Werkzaamheden De Baan 1, Warmenhuizen Sloopwerkzaamheden Werkzaamheden De Baan 1, Warmenhuizen Sloopwerkzaamheden Tegels op de begane grond slopen Onderliggende cement dekvloer verwijderen Slopen schoorsteenmantel (jaren 70) in hoek van voorhuis (niet bestaande

Nadere informatie

Complexnummer:

Complexnummer: Complexnummer: 510655 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Aantal complexonderdelen Monumentnummers

Nadere informatie

Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Margarethastraat 33

Kerngegevens gemeentelijk monument: Adres : Margarethastraat 33 Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM094 Naam monument : n.v.t. Adres : Margarethastraat 33 Postcode en plaats : 6014 AD Ittervoort Kadastrale aanduiding : ITV00 sectie B nr(s) 1138 Coördinaten

Nadere informatie

Verzoek tot offerte verbouwing Schoutenkampweg 44, Soest

Verzoek tot offerte verbouwing Schoutenkampweg 44, Soest Verzoek tot offerte verbouwing Schoutenkampweg 44, Soest Martin Marijnissen 0610221371 Bonairestraat 77hs, 1058XE Amsterdam (huidig adres) Omschrijving Voor ons nieuwe huis aan de schoutenkampweg in Soest

Nadere informatie

spoor.nummer spoor.nummer

spoor.nummer spoor.nummer spoor.nummer 000201 kelder oriëntatie:nz type: enkelvoudige kelder overwelfd. waarschijn deel van dubbele kelder (hist) baksteen formaten algemeen: 19 x 9,5 x 4 opmerkingen: afwijkende orientatie (vanwege

Nadere informatie

EEN VERKENNEND KLEURONDERZOEK AAN DE VOORGEVEL

EEN VERKENNEND KLEURONDERZOEK AAN DE VOORGEVEL J O S E F I E N & C O O N D E R Z O E K & R E S T A U R A TIE APOTHEKERSDIJK 28 TE LEIDEN EEN VERKENNEND KLEURONDERZOEK AAN DE VOORGEVEL Behoort bij beschikking van Burgemeester en Wethouders van Leiden

Nadere informatie

BIJLAGE 1 BEELD BEZOEK DE KERK in Ede

BIJLAGE 1 BEELD BEZOEK DE KERK in Ede BIJLAGE 1 BEELD BEZOEK DE KERK in Ede voor groep 5 t/m 8 1.1 DE OUDE KERK IN EDE IN 1910 Toelichting bij de praatplaten bij het thema ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN 1.1 DE OUDE KERK IN EDE IN 1910 1.2 EEN KERK

Nadere informatie

Krullenlaan 3. Oorspronkelijke functie : Dienstwoning en schuur. Datum foto : 23-10-2010

Krullenlaan 3. Oorspronkelijke functie : Dienstwoning en schuur. Datum foto : 23-10-2010 Krullenlaan 3 Straat en huisnummer : Krullenlaan 3 Postcode en plaats : 2061 HT Bloemendaal Kadastrale aanduiding : F746 Complexonderdeel : Schapenduinen Naam object : Bouwjaar : Eind 19 de eeuw (hoofdmassa),

Nadere informatie

Expertise~Plaatsbeschrijving. Constructieve plaatsbeschrijving

Expertise~Plaatsbeschrijving. Constructieve plaatsbeschrijving Abdoulaye Declerck Julie De Baere Maxim Van Hecke MAK 3D Schooljaar 2016-2017 Docent: Nele Vanhoutte Expertise~Plaatsbeschrijving Constructieve plaatsbeschrijving CONSTRUCTIEVE PLAATSBESCHRIJVING 09/12/16

Nadere informatie

Typering van het monument: Karakteristiek woonhuis voorzien van een pleisterlaag op L-vormige plattegrond daterende uit circa 1910.

Typering van het monument: Karakteristiek woonhuis voorzien van een pleisterlaag op L-vormige plattegrond daterende uit circa 1910. Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM052 Naam monument : n.v.t. Adres : Napoleonsweg 33 Postcode en plaats : 6081 AA Haelen Kadastrale aanduiding : HLN02 sectie B nr(s) 1000 Coördinaten

Nadere informatie

Drempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4.

Drempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4. Drempt. Rapport Ned. 52. Gld. 4. Vraagstelling. Wat zijn de maten, versieringen en vorm van de van de kerk van Drempt (kaart afb. 1) gerapporteerde grafplaat uit de (ruim te nemen) 12 e eeuw? Wat is zijn

Nadere informatie

GEMEENTE OLDEBROEK gemeentelijk monument; raadsbesluit 24 juni 2003

GEMEENTE OLDEBROEK gemeentelijk monument; raadsbesluit 24 juni 2003 straat + huisnummer : Zuiderzeestraatweg 230 postcode + plaats : 8096 CH OLDEBROEK naam object : kadastrale aanduiding : gemeente Oldebroek, sectie AF, nr. 275 bescherming : gemeentelijk monument registratienummer

Nadere informatie

Donkerelaan 20. Straat en huisnummer : Donkerelaan 20 Postcode en plaats : 2061 JM Bloemendaal Kadastrale aanduiding : A9941 Complexonderdeel :

Donkerelaan 20. Straat en huisnummer : Donkerelaan 20 Postcode en plaats : 2061 JM Bloemendaal Kadastrale aanduiding : A9941 Complexonderdeel : Donkerelaan 20 Straat en huisnummer : Donkerelaan 20 Postcode en plaats : 2061 JM Bloemendaal Kadastrale aanduiding : A9941 Complexonderdeel : Naam object : Oude Dorpshuis Bouwjaar : 1929 Architect : H.W.

Nadere informatie

Beschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen.

Beschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Beschrijving schaal van Oegstgeest Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Figure 2: Onderaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. De schaal heeft een diameter van 21 centimeter

Nadere informatie

HET WITTE KERKJE VAN NOORDWIJKERHOUT

HET WITTE KERKJE VAN NOORDWIJKERHOUT HET WITTE KERKJE VAN NOORDWIJKERHOUT Midden in het dorp Noordwijkerhout ligt een alleraardigst witgepleisterd zaalkerkje, waarvan de ingebouwde, door een zeer hoge spits gedekte Westtoren uit de eeuw stamt

Nadere informatie

LEGENDE. per eeuw > kleur aanduiding idem aan plannen. Datering. Bouwhistorische waarde zeer waardevol. Geen historische waarde

LEGENDE. per eeuw > kleur aanduiding idem aan plannen. Datering. Bouwhistorische waarde zeer waardevol. Geen historische waarde LEGENDE Datering per eeuw > kleur aanduiding idem aan plannen Bouwhistorische waarde Rood Oranje Geel zeer waardevol waardevol Geen historische waarde Bouwfysische status groen geel oranje rood zeer goede

Nadere informatie

De Protestantse kerk van Goingaryp

De Protestantse kerk van Goingaryp De Protestantse kerk van Goingaryp Na het jaar 1000 begonnen de inwoners van de op de zeeklei gebouwde terpen gebieden te ontginnen naar het zuiden toe, het veen in. Vanuit het dorp Goenga/ Goinga ging

Nadere informatie

DINXPERLO, INDUSTRIESTRAAT ONGENUMMERD B

DINXPERLO, INDUSTRIESTRAAT ONGENUMMERD B gemeente : AALTEN postcode + plaats : 7091 DC Dinxperlo straat + huisnr. : Industriestraat ongenummerd (op de hoek van de Industriestraat en de Anholtseweg) naam object : bescherming : Gemeentelijk monument

Nadere informatie

Typering van het monument: Vrijstaand negentiende-eeuws woonpand van twee bouwlagen met karakteristiek dakoverstek.

Typering van het monument: Vrijstaand negentiende-eeuws woonpand van twee bouwlagen met karakteristiek dakoverstek. Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM027 Naam monument : n.v.t. Adres : Heerweg 2 en 4 Postcode en plaats : 6082 AC Buggenum Kadastrale aanduiding : BGN04 sectie A nr(s) 2109 Coördinaten

Nadere informatie

BOUWHISTORISCH RAPPORT VIJZELSTRAAT 69-71, ENKHUIZEN

BOUWHISTORISCH RAPPORT VIJZELSTRAAT 69-71, ENKHUIZEN BOUWHISTORISCH RAPPORT VIJZELSTRAAT 69-71, ENKHUIZEN door Gerrit Vermeer namens de Vereniging Oud Enkhuizen in opdracht van de gemeente Enkhuizen. november 2013 1 2 Objecten Adres: Vijzelstraat 69 te Enkhuizen

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Donkersgang 5, Groningen Status: BBP

Nadere informatie

BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN G O U D A ;

BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN G O U D A ; MINUUT Kopie aan: 1. wethouder Scholten 2. afd. SVM gemeente gouda Sector Stadsontwikkeling Afd.: S.V.M. Nr.: 94.21776 stadhuis markt 1 2801 jg gouda telefoon 01820-88211 telefax 01820-88464 Voor eensiuidenè

Nadere informatie

Monumentnummer*:

Monumentnummer*: Monumentnummer*: 526557 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Status: rijksmonument Inschrijving

Nadere informatie

Periode: 2004 en 26 oktober 2006 Onderzocht door: I. van der Gaag, J.A. van der Hoeve, T. Tel en H. Wierts. J.A. van der Hoeve Datum: 22 december 2004

Periode: 2004 en 26 oktober 2006 Onderzocht door: I. van der Gaag, J.A. van der Hoeve, T. Tel en H. Wierts. J.A. van der Hoeve Datum: 22 december 2004 Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Pluimerstraat 1, Groningen Status: BBP

Nadere informatie

RESTAURATIE en VERBOUWING VESTESTRAAT 146, LEIDEN

RESTAURATIE en VERBOUWING VESTESTRAAT 146, LEIDEN RESTAURATIE en VERBOUWING VESTESTRAAT 146, LEIDEN Datum : Kenmerk : 3 november 2017 1725-002 0. Vestestraat 146, Leiden monumentnummer 435 A. Globale omschrijving werkzaamheden Het plan bestaat uit een

Nadere informatie

Typering van het monument: Voormalige boerderij met woongedeelte in een traditionele, negentiende-eeuwse bouwstijl.

Typering van het monument: Voormalige boerderij met woongedeelte in een traditionele, negentiende-eeuwse bouwstijl. Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM081 Naam monument : Pand 'Peeters' Adres : Kasteelstraat 9 Postcode en plaats : 6085 BH Horn Kadastrale aanduiding : HOR02 sectie D nr(s) 2105 Coördinaten

Nadere informatie

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal:

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Bouwstijlen Bouwstijlen van kerken in Nederland De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Oudste stenen gebouw Romaans Gotiek Neogotiek Renaissance Neorenaissance Classicisme

Nadere informatie

Monumentbeschrijving. Kerkstraat 77 Westerbeek. Drs. Elke de Rooij

Monumentbeschrijving. Kerkstraat 77 Westerbeek. Drs. Elke de Rooij Monumentbeschrijving Kerkstraat 77 Westerbeek Drs. Elke de Rooij Westerbeek, Kerkstraat 77 (gemeente Sint Anthonis) Algemene gegevens Oorspronkelijke functie : boerderij Huidige functie : woonhuis Bouwjaar

Nadere informatie

VOORONTWERP FLORIS VERSTERSTRAAT 10. 25 april 2012

VOORONTWERP FLORIS VERSTERSTRAAT 10. 25 april 2012 VOORONTWERP FLORIS VERSTERSTRAAT 10 25 april 2012 5 Floris Versterstraat 10 Bestaande situatie 1:200 BEGANE GROND EERSTE VERDIEPING 6 TWEEDE VERDIEPING DERDE VERDIEPING ACHTERGEVEL VOORGEVEL 7 Floris Versterstraat

Nadere informatie

Redengevende omschrijving gemeentelijke monumentenlijst. Ooipoort bij 18

Redengevende omschrijving gemeentelijke monumentenlijst. Ooipoort bij 18 Redengevende omschrijving gemeentelijke monumentenlijst Ooipoort bij 18 Monumentnummer : GM023 Straat : Ooipoort Huisnummer : vervallen Toevoeging : -- Postcode : 6981 DZ Kadastrale aanduiding : Doesburg

Nadere informatie

Bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE NOTITIE Adres : Gedempte Zuiderdiep 8 Status : Gemeentelijk monument Periode : januari 2003 Onderzocht door : Taco Tel en Henk Wierts Auteur : Taco Tel Datum :

Nadere informatie

Station Waterlooplein

Station Waterlooplein Definitief Versie 1 12 september 2014 Projectnr 30619 Documentnr 188629 Constructies Stad Station Waterlooplein Stationsrenovaties Oostlijn VO+ Beschouwing constructieve aanpassingen Auteur(s) D. in t

Nadere informatie

Uw eigen broedhok bouwt u zo

Uw eigen broedhok bouwt u zo 1 Zelf aan de slag Uw eigen broedhok bouwt u zo Dit hebt u nodig: spijkertjes schroeven 3,5 x 30 mm schroeven 3,5 x 10 mm 2 scharnieren 7 x 7 cm 2 eierkist-sluitingen 1 drukschakelaar met maakcontact elektriciteitsdraad

Nadere informatie

Werkomschrijving. Project: Voorbeeld Monumenten Werkomschrijving Opdrachtgever: Datum: 16 mei 2012 Onderwerp: Werkomschrijving

Werkomschrijving. Project: Voorbeeld Monumenten Werkomschrijving Opdrachtgever: Datum: 16 mei 2012 Onderwerp: Werkomschrijving Willem Beukelsstraat 35 HS 1097 CR Amsterdam T 020 6403306 F 020 6402507 www.amsterdamsvastgoedbeheer.nl info@amsterdamsvastgoedbeheer.nl Werkomschrijving ABN Amro 432013660 KvK 34276475 BTW 1733.80.505.B01

Nadere informatie

De kleuren van de gevels van de hofhuizen Waelwijk, Bruheze en Assendelft Nieuwstraat 21, 23 en 25 te Breda

De kleuren van de gevels van de hofhuizen Waelwijk, Bruheze en Assendelft Nieuwstraat 21, 23 en 25 te Breda De kleuren van de gevels van de hofhuizen Waelwijk, Bruheze en Assendelft Nieuwstraat 21, 23 en 25 te Breda Kleuronderzoek Peter Dijkman en Claudia Junge-Dijkman Oktober 2014 Inhoud Inleiding... 3 Huis

Nadere informatie

Zwolle. Melkmarkt 7 en 9

Zwolle. Melkmarkt 7 en 9 Zwolle Melkmarkt 7 en 9 Introductie De huizen Melkmarkt 7 en 9 in Zwolle zijn in de zomer van 2015 in het kader van de grootschalige herontwikkeling van de zogenaamde bankenlocatie gesloopt. Deze huizen

Nadere informatie

Alle kerktorens zijn verschillend. Ze zitten vast aan de kerk of staan er los naast.

Alle kerktorens zijn verschillend. Ze zitten vast aan de kerk of staan er los naast. De geschiedenis van onze toren Alle kerktorens zijn verschillend. Ze zitten vast aan de kerk of staan er los naast. De vorm is spits of rond. Soms zit er een dakruiter op. Hoe ziet de kerktoren bij jou

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten

Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten Cultuurhistorische inventarisatie gemeente Groningen Gemeente Groningen, dienst RO/EZ, afdeling Bouw- Woningtoezicht en Monumenten BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres: Haddingestraat 36, Groningen Status:

Nadere informatie

Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg. Kloosterlaan 6; 8; 10

Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg. Kloosterlaan 6; 8; 10 Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg Kloosterlaan 6; 8; 10 Foto's Heilig Hart Kerk en Kapucijnen klooster te Langeweg Kenmerken Postcode/plaats Kloosterlaan 6;8;10 4772 RA Langeweg Oorspronkelijke

Nadere informatie

Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort

Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort Complexnummer: 521988 Smallepad 5 - Aantal complexonderdelen: Monumentnummers van complexonderdelen: 2 521989, 521990 Hoofdadres van hoofdobject: Kerkhofweg 18 Complexomschrijving: Inleiding Aan de westkant

Nadere informatie

De gebouwen en stijlen in chronologische volgorde

De gebouwen en stijlen in chronologische volgorde De gebouwen en stijlen in chronologische volgorde STIJL GEBOUW LOCATIE Romaans Oude Kerk (toren) Naaldwijk Gotisch Oude Kerk (kerkgebouw) Naaldwijk Renaissance Oude Raadhuis Naaldwijk Classicisme Nederhof

Nadere informatie

Technische omschrijving splitsing woonhuis Hozenstraat 8 te Bredevoort d.d. 13-01-2016

Technische omschrijving splitsing woonhuis Hozenstraat 8 te Bredevoort d.d. 13-01-2016 Technische omschrijving splitsing woonhuis Hozenstraat 8 te Bredevoort d.d. 13-01-2016 Algemeen en buitenzijde - Al het houtwerk moet gecontroleerd worden op houtrot en waar nodig deels vervangen worden,

Nadere informatie

Gereformeerde kerk te Fijnaart. Wilhelminastraat 64, Fijnaart

Gereformeerde kerk te Fijnaart. Wilhelminastraat 64, Fijnaart Gereformeerde kerk te Fijnaart Wilhelminastraat 64, Fijnaart Foto's Fijnaart Gereformeerde kerk te Fijnaart Kenmerken Adres Wilhelminastraat 64 Huidige functie Kerk Postcode/plaats Oorspronkelijke functie

Nadere informatie

Het bestaat uit een voorhuis dat gebouwd is in 1777, met een hardstenen gevel, en een dubbel

Het bestaat uit een voorhuis dat gebouwd is in 1777, met een hardstenen gevel, en een dubbel Over het Pand Het pand Prinsenstraat 61 is een Rijksmonument. Het bestaat uit een voorhuis dat gebouwd is in 1777, met een hardstenen gevel, en een dubbel achterhuis uit de 17e eeuw, deels verbouwd in

Nadere informatie

Typering van het monument: Vrijstaande, witgeschilderde villa in eclecticistische bouwstijl met kantelen, rondbogen en een erker.

Typering van het monument: Vrijstaande, witgeschilderde villa in eclecticistische bouwstijl met kantelen, rondbogen en een erker. Kerngegevens gemeentelijk monument: Monumentnummer : GM055 Naam monument : De Kikkerberg Adres : Roermondseweg 92 Postcode en plaats : 6081 AW Haelen Kadastrale aanduiding : HLN02 sectie B nr(s) 1639 Coördinaten

Nadere informatie

Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden. Programma

Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden. Programma 4 februari 2016-1/7 Toelichting aanvraag schetsplan Restauratie, verbouwing en uitbreiding Rijnsburgerweg 152 Leiden Programma Het huis gaat bewoond worden door een gezin met jonge kinderen. Het programma

Nadere informatie

Checklist toestellen 2016 Commissie Agility, Raad van Beheer 1

Checklist toestellen 2016 Commissie Agility, Raad van Beheer 1 Hoogtesprong Hoogte L: 55-60 cm, M: 35-40 cm, S: 25-30 cm Vleugels De staander moet tenminste 100cm hoog zijn. Het begin van de vleugel begint op tenminste 75 cm hoogte op de staander. De breedte van de

Nadere informatie

Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort

Complexnummer: Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort Complexnummer: 525144 Smallepad 5 3811 MG Amersfoort Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl T 033 421 74 21 F 033 421 77 99 E info@cultureelerfgoed.nl Complexnaam: Molenaarshuis met schuur

Nadere informatie

Zuiderkerk Groningen. Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect. plaats

Zuiderkerk Groningen. Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect. plaats Zuiderkerk Groningen plaats Groningen adres Stationsstraat 12 kerkgemeenschap gereformeerd gebouwd 1901 architect Tjeerd Kuipers verbouwd 1985 architect Sijpkes en Oving, Groningen eigenaar 25 aantal wooneenheden

Nadere informatie