Halsklierdissectie Radboud universitair medisch centrum

Transcriptie

1 Halsklierdissectie

2

3 Uw behandeld arts heeft met u besproken dat er lymfeklieren uit uw hals worden weggehaald. Dit gebeurt als er uitzaaiingen in de hals zijn aangetoond of wanneer er een kans is van 20% of meer dat er op een later tijdstip lymfeklieruitzaaiingen ontstaan. Bij een aangetoonde lymfeklieruitzaaiing worden vijf lymfeklierniveaus verwijderd (I t/m V). Als er geen lymfeklieruitzaaiingen zijn maar er is een kans op uitzaaiingen van 20% of meer dan worden preventief drie lymfeklierniveaus verwijderd (I t/m III). Deze operatie wordt een halsklierdissectie genoemd. In deze folder vindt u informatie die voor u van belang is in verband met de operatie. Lymfestelsel en -klieren: In het lichaam is naast het bloedvatenstelsel nog een stelsel aanwezig: het lymfestelsel. Dit stelsel voert onder andere vocht uit het lichaamsweefsel af. De lymfeafvoer van het hele hoofd/halsgebied loopt via het lymfekliernet van de hals. Kwaadaardige cellen van hoofdhals tumoren hebben de neiging zich via de lymfebanen in lymfeklieren te nestelen. De hals is daarom de eerste zeef voor uitzaaiingen vanuit het hoofd halsgebied. K.T. Robbins. (Mondziekten & Kaakchirugie, B. Stegenga, A.Vissink, L.G.M. de Bont). 1

4 Structuren In de hals bevinden zich vele belangrijke structuren. Er zijn echter drie structuren die betrokken kunnen zijn bij een uitgebreide halsklierdissectie (niveau I t/m V): De halsader: dit is een groot bloedvat waardoor het bloed van het hoofd terugstroomt naar het hart. De elfde hersenzenuw: dit is een zenuw die de werking van één van de grote spieren van de schouder verzorgt. De grote langgerekte spier in de hals: dit is een spier die meehelpt met de beweging van het hoofd en de hals. Halsklierdissectie Er bestaan drie soorten halsklierdissecties: Een radicale halsklierdissectie: dit is een volledige halsklierdissectie waarbij vijf lymfkliergroepen in de hals en tevens de drie bovengenoemde structuren worden verwijderd. Een radicale halsklierdissectie wordt verricht als er een uitgebreide verspreiding van de tumor in de hals aanwezig is. Een gemodificeerde radicale halsklierdissectie: dit is een halsklierdissectie waarbij alle lymfkliergroepen worden verwijderd. Eén of meer van de drie bovengenoemde structuren worden gespaard. Een selectieve halsklierdissectie: dit is een halsklierdissectie waarbij alleen de meest bedreigende lymfkliergroepen (I t/m III) worden verwijderd en de drie bovengenoemde structuren blijven gespaard. Operatie Afhankelijk van de plaats van de oorspronkelijke tumor worden er in een bepaald gebied halsklieren weggehaald. Dit kan aan de linker- en/of aan de rechterkant van de hals zijn. De operatie wordt vaak tegelijk met het verwijderen van de tumor uitgevoerd, maar er kan ook een aparte operatie worden verricht. Tijdens de operatie worden de lymfeklieren en het vetweefsel verwijderd. Verder kan het nodig zijn dat er enkele grote bloedvaten, zenuwen en/of spieren worden weggehaald. Als de zenuw, die door de hals naar de schouder loopt, wordt verwijderd of wordt losgemaakt van het omringende weefsel, kan de schouder minder beweeglijk worden. De schouder hangt dan af en kan stijf en pijnlijk worden. Wanneer deze zenuw bij u wordt weggehaald, hoort u dat van de arts. Een andere 2

5 zenuw die na de operatie vaak minder functioneert is de zenuw die zorgt voor de beweeglijkheid van de helft van uw onderlip en mondhoek. Meestal herstelt deze zenuw zich na de operatie, tenzij deze ernstig wordt beschadigd. Om de operatie te kunnen uitvoeren wordt er een snede in de hals gemaakt, zoveel mogelijk in een huidlijn. Deze snede wordt gehecht met hechtdraad. Na zeven tot tien dagen mogen de hechtingen eruit worden gehaald. De hechtingen worden verwijder door de verpleegkundige van de afdeling of van de polikliniek. De opname Bij de opname vindt er een gesprek met de Mond,- Kaak en Aangezichtschirurg/ hoofdhalschirurg en de verpleegkundigen plaats. U kunt dan uw vragen stellen aan de artsen of verpleging. Afhankelijk van het tijdstip van de operatie blijft u zes uur voor de operatie nuchter. Dit betekent niets meer eten en drinken. Alleen nog maar een paar slokjes water om medicijnen in te nemen. Mocht u een baard, bakkebaarden of snor hebben dan scheert u deze ongeveer drie dagen voor de operatie af. Als u dagelijks meer dan drie of vier glazen alcohol per dag drinkt, is het belangrijk dat u dit tijdens het opnamegesprek tegen de artsen en verpleegkundigen zegt. Op de verpleegafdeling worden geen alcoholhoudende dranken aangeboden. Als u gewend bent veel te drinken kunt u last krijgen van ontwenningsverschijnselen zoals trillen en onrustig worden. De arts kan u hiertegen medicijnen geven. Wanneer u gewend bent te roken dan is het belangrijk om zeven dagen voor de operatie te stoppen. In sigaretten zitten allerlei toevoegingen die de wondgenezing ernstig kunnen verstoren. Stoppen met roken vermindert daarom ook het risico op complicaties tijdens en na een operatie. Operatiedag Intensive Care In principe gaat u na de operatie via de uitslaapkamer naar de verpleegafdeling. Soms is van tevoren bekend dat u naar de 24-uurs uitslaapkamer gaat. Dit wordt door de arts met u besproken. 3

6 Drains Tijdens de operatie worden twee slangetjes in de hals geplaatst, drains genoemd. Hierdoor wordt het vocht uit de wond weggezogen en opgevangen in een fles die naast uw bed hangt. Hierdoor geneest de wond beter. Zodra er bijna geen vocht meer uit de wond via de drains in de fles komt, kunnen de drains eruit. Urinekatheter Soms heeft u na de operatie een slangetje in de blaas (= urinekatheter). Hierdoor wordt de urine tijdens en na de operatie afgevoerd. Dit slangetje wordt meestal een dag na de operatie verwijderd. Gaatje in de luchtpijp Uw arts heeft van tevoren met u besproken of u een tracheotomie (gaatje in de luchtpijp) krijgt. Alleen wanneer u een tracheotomie krijgt, is onderstaande informatie voor u van toepassing. Een tracheotomie is een opening in de luchtpijp, die aan de voorkant onderin uw hals wordt gemaakt. Dit wordt gedaan om te zorgen dat u, ondanks de zwelling die optreedt bij een operatie, goed blijft ademhalen. Wanneer u een tracheotomie heeft, merkt u dat u niet meer door de neus en mond kunt ademen. Dat gebeurt nu via het buisje (canule) dat in de luchtpijp zit. Ook kunt u niet praten omdat alle lucht via het buisje ontsnapt en niet langs de stembanden komt. Omdat de communicatie met anderen niet meer op de normale manier verloopt krijgt u op de afdeling een schrijftablet of kunt u zelf een schrift meenemen om te communiceren door te schrijven. Om het slijm in de canule en de luchtpijp op te lossen druppelt de verpleegkundige regelmatig een zoutoplossing in de canule. Wanneer u het slijm niet goed kunt ophoesten, zuigt de verpleegkundige het slijm weg. Na ongeveer een week, wanneer de zwelling is afgenomen, wordt de canule verwijderd. De ademlucht gaat weer langs uw stembanden, waardoor het weer mogelijk is om te praten. De opening in uw hals wordt afgeplakt met pleisters en groeit in enkele weken dicht. De verpleegkundige leert u hoe u bij het hoesten en praten met uw vinger tegendruk geeft op de opening in uw hals. Dit bevordert het dichtgroeien ervan. Voor meer informatie zie de folder Tracheotomie. 4

7 Bedrust U kunt de dag na de operatie al weer even opstaan als u dat wilt. Dit gaat in het begin nog wat moeizaam, maar het zal elke dag wat beter gaan. U hoeft geen bedrust te houden. Gevolgen Na een halsklierdissectie kunt u uw schouder vaak minder goed bewegen. Dit komt doordat er tijdens de operatie enkele zenuwen en spieren zijn gekneusd of verwijderd. Ook kan het zijn dat uw nek en schouder stijf en pijnlijk aanvoelen en dat uw schouder (wat) afhangt. Door de schouderproblemen wordt het soms moeilijk om de arm boven het hoofd te brengen. Om dit te verbeteren oefent u samen met fysiotherapeut. Doordat u de onderlip wat minder goed kunt bewegen, gaat het praten, lachen en fluiten minder makkelijk. Meestal herstelt dit zich weer, tenzij de betreffende zenuw tijdens de operatie is weggenomen of ernstig beschadigd is geraakt. Complicaties Zoals bij alle ingrepen kunnen ook bij deze operatie aan de halsklieren complicaties optreden. Dit is mede afhankelijk van uw lichamelijk conditie. Complicaties komen weinig voor. Het gaat dan om complicaties die bij elke operatie voor kunnen komen, namelijk infectie en nabloeding. Soms is dan een aanvullende operatie nodig en in een enkel geval krijgt u dan alsnog een opening in de luchtpijp (zie folder Tracheotomie). Radiotherapie Afhankelijk van het soort gezwellen en de manier waarop de tumor groeit, heeft u eventueel bestraling (Radiotherapie) nodig. De kans op genezing wordt daarmee zo groot mogelijk. U hoort ongeveer zeven tot veertien dagen na de operatie als de uitslag van het weefselonderzoek bekend is van de arts of u radiotherapie nodig heeft. Ontslag De meeste patiënten mogen na ongeveer één tot twee weken naar huis. Dit is afhankelijk van de wondgenezing en of u bijvoorbeeld weer voldoende kunt eten. 5

8 De arts vertelt u wanneer u weer naar huis kunt. Als u eenmaal thuis bent, heeft u misschien de eerste tijd huishoudelijk hulp en wat verzorging nodig. Vraag daarom al vóór uw ontslag aan vrienden of familie of zij dit voor u kunnen doen. De verpleegkundige op de verpleegafdeling kan voor u de noodzakelijke thuiszorg of wijkverpleging inschakelen. De hoofd halschirurg stuurt een brief aan uw huisarts, verwijzer, tandarts en anderen die bij de behandeling betrokken zijn om hen te informeren over de operatie en uw gezondheidstoestand. Nazorg Na de operatie blijft u gedurende meerdere jaren onder controle op de polikliniek. De lengte van controle is afhankelijk van soort en grootte van de tumor. Het eerste jaar om de twee maanden, het tweede jaar om de drie maanden, het derde jaar om de vier maanden, het vierde jaar om de vijf maanden en het vijfde jaar om het half jaar. De eerste polikliniek afspraak na ontslag is bij de verpleegkundige. De verpleegkundige voert de wondcontrole uit en bespreekt samen met u of er nog problemen zijn op het gebied van slikken, pijnklachten, enz. Roken en alchol Om het risico op de terugkeer van kanker zo klein mogelijk te houden, raden wij u aan om definitief te stoppen met roken en alcohol drinken. Op de polikliniek en de verpleegafdeling kunt u folders krijgen over het stoppen met roken. Eventueel kunnen wij u hierbij ook ondersteuning geven. Verwerking en herstelperiode De periode rond de operatie is vaak moeilijk voor zowel uzelf als voor de mensen in uw omgeving. U kunt ongerust of bang zijn en zorgen of verdriet hebben. Ook wanneer u na de behandeling de draad weer wilt oppakken, zal dit niet altijd even snel gaan. Vooral wanneer uw uiterlijk is veranderd, kan dat een extra belasting betekenen. U, maar ook de mensen in uw omgeving, kunt het daar moeilijk mee hebben. Praten over deze problemen is soms lastig, maar toch heel belangrijk. Uw eventuele partner, familie en vrienden, maar ook de huisarts, de hoofd halschirurg en de (polikliniek) verpleegkundigen kunnen hierin vaak veel voor u betekenen. Zij bieden u een luisterend oor of verwijzen u zonodig door naar een maatschappelijk werker of medisch psycholoog om de balans te hervinden. 6

9 Uw vragen Indien u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met de (oncologie) verpleegkundigen van het Centrum Hoofd-Hals Oncologie. De polikliniek is op werkdagen van 8.00 uur tot uur bereikbaar op het telefoonnummer

10 Noteer hier uw vragen

11

12 Adres Centrum voor Hoofd-Hals Oncologie Ingang west Philips van Leijdenlaan 15, route EX Nijmegen Postadres Radboudumc Centrum Hoofd-Hals Oncologie Postbus HB Nijmegen Contact Faxnummer Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie Radboud universitair medisch centrum