woord vooraf Jaarverslag 2013

Transcriptie

1 woord vooraf Jaarverslag 2013

2

3 inhoud Verslag van het jaar 2013, zoals dit op hoofdlijnen is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van Stichting STABU in haar vergadering op 10 april Woord vooraf: voorzitter drs. T. Siertsema 4 Inleiding directeur ir. L.M. Verhage 6 I organisatie 10 II Producten 22 iii diensten 36 iv Projecten nationaal en internationaal 46 v financieel verslag Bijlagen: 1. Overzicht project- en werkgroepleden per Overzicht STABU-licentiehouders per Verantwoording uitgave en uitgave Overzicht fabrikanten met productspecificaties in STABU-systematiek per Overzicht gecontroleerde bestekservices per STABU-publicaties in Overzicht van de aan STABU gelieerde systeemhuizen met besteksverwerkende programmatuur per en overige exploitatiehouders. 258

4

5 woord vooraf 4 Het was een roerig jaar voor STABU. Een nieuwe voorzitter, een nieuwe directie, een nieuwe regelgeving met verstrekkende gevolgen voor de sector, nieuwe initiatieven op het gebied van classificaties, standaarden en databases, het ontslag van zes medewerkers en strakke deadlines voor het gereedkomen van de nieuwe systematiek BouWBReeD. Ondanks dit alles is STABU erin geslaagd overeind te blijven als sterk merk in de bouwsector. Natuurlijk was niet iedereen blij met de maatregelen die STABU in 2013 heeft moeten nemen, zowel intern het bureau STABU als extern bij de klanten van STABU. Maar men heeft ook ingezien dat de maatregelen noodzakelijk als onvermijdelijk waren. Interne maatregelen om overeind te blijven en de dienstverlening kostendekkend te kunnen blijven aanbieden en externe maatregelen om de systematiek up-to-date te houden en te laten voldoen aan de laatste wet- en regelgeving. Er is afgelopen jaren heel wat gesproken òver STABU en gelukkig gebeurt dat tegenwoordig weer veel meer mèt STABU. Een frisse wind, nieuwe inzichten en ervaringen en andere ideeën dragen bij aan een met marktontwikkelingen meebewegende organisatie. Dat vraagt veel van de medewerkers en van de klanten. Ik ben er dan ook trots op dat beide groepen erin slagen om bij elkaar aangesloten te blijven. De markt om ons heen is in rap temp aan het veranderen. Nieuwe werkwijzen, nieuwe marktordeningen, nieuwe samenwerkingsvormen. Dat wat ooit was komt nooit meer terug. Ook STABU zal moeten mee veranderen. Qua cultuur, qua opstelling en qua dienstverlening. Ik heb er alle vertrouwen in dat de medewerkers van het bureau erin zullen slagen om oude denkbeelden om te buigen naar nieuwe inzichten. Veranderen doet vaak pijn. Dat geldt voor iedereen. Maar niet veranderen is geen optie. In mijn rol als voorzitter zal ik dan, samen met de leden van het bestuur, ook graag mijn steentje bijdragen aan de noodzakelijke veranderingen en samen met de directie van STABU sta ik garant voor een blijvende, stabiele en correcte dienstverlening aan de bouwsector. De lancering van de nieuwe systematiek die nu voor eind 2014 gepland staat zal hieraan bijdragen, daarvan ben ik overtuigd. Ik wens directie en medewerkers van STABU dan ook veel succes toe in 2014 en kijk terug op een weliswaar roerig, maar in zekere zin toch ook geslaagd drs. T. (Titia) Siertsema voorzitter STABU

6

7 Inleiding Algemeen Directeur 6 Voor u ligt het jaarverslag Het jaar van Stichting STABU kenmerkte zich door een directiewissel per 1 juli. Maarten van Hezik ging na een groots afscheidsfeest met pensioen en ik mocht na twee maanden meedraaien met Maarten het stokje overnemen. Sinds ik drie jaar geleden de bouwsector binnenkwam ben ik me continu aan het verwonderen. Het eerste was constateren van een (schijnbaar?) gebrek aan samenwerking in de keten. De voorbeelden zijn bij iedereen die wel eens in de bouwkeet komt of op de bouwplaats rondkijkt, legio. Mijn verbazing groeide tot gigantische proporties, toen ik in de wereld van stichtingen, koepels, belangenorganisaties, verenigingen, etc. kwam. In plaats van de bouwsector te ondersteunen, is dit een sector op zich geworden, waar iedereen, op zich heel begrijpelijk, zijn eigen bestaansrecht probeert te verdedigen en dat, vaak ten koste van andere partijen. Als er al sprake is van samenwerking, dan is het vaak een (poging tot) afgedwongen samenwerking waarbij vaak een win-loose situatie ontstaat i.p.v. een win-win situatie. Ik zeg bewust dat ik mezelf voortdurend verwonder, want in dit woord zit ook het woord wonder. En dat is exact wat nodig is om te veranderen. Ik hoop in mijn rol als algemeen directeur van STABU mijn steentje te kunnen bijdragen aan dat wonder dat nodig is om de bouwsector efficiënter, goedkoper, beter, vriendelijker en leuker te maken. Voor mij persoonlijk was 2013 een heel leerzaam jaar. Voor mij onbekende deuren gingen open en vele nieuwe uitdagingen kwamen op mijn pad. Al vrij snel heb ik een aantal veranderingen doorgevoerd in de organisatie, met als doel de organisatie lean en mean te maken, af te rekenen met het ietwat stoffige imago van STABU en de economische situatie het hoofd te kunnen blijven bieden. Op hoofdlijnen zijn de volgende zaken aangepakt: - Projectorganisatie met een strakke en duidelijke roadmap voor BWBRD ingevoerd. De eerste resultaten zijn getoetst aan de markt en de feedback die hieruit voortkwam is gebruikt ter verbetering van het product en onze boodschap. - Kostenbezuinigingsmaatregelen doorgevoerd. Zo hebben we de huur van het huidige kantoor opgezegd en hebben we een kleiner en dus goedkopere huisvesting gevonden. - Facturatieschema aangepast om liquiditeitspositie (generatie cashflow) op orde te houden. - Helaas hebben we ontslag moeten aanvragen voor zes medewerkers. We hebben de afdeling Opleidingen en cursussen alsmede de complete ondersteuning afgestoten. - Een cultuurverandering is ingezet en - We zijn externe samenwerkingen aan het verkennen en meer openheid aan het aanbrengen in onze communicatie naar de markt. Mede door deze maatregelen was het een enerverend jaar voor het personeel en de organisatie als geheel. Een directiewissel met aansluitend dit soort drastische maatregelen vraagt veel van de mensen.

8

9 8 Financieel is het jaar helaas met een fors verlies afgesloten, waarover meer in de financiële bijlage van dit jaarverslag. De verwachting is dat ook 2014 nog met verlies wordt afgesloten maar dat door de genomen maatregelen en het verwachte gereedkomen van BWBRD, per 2015 weer een positief resultaat behaald kan worden. Ik zie de toekomst dan ook zonnig in. Door ons meer te richten op samenwerkingsverbanden, een open en transparant beleid te voeren, verder te bouwen aan een nieuwe cultuur binnen het bureau en het voortzetten van een kwalitatief goede systematiek ben ik ervan overtuigd dat STABU haar taken voor de bouwsector succesvol kan continueren. Er zijn nog steeds veel partijen in Nederland die iets willen van STABU. Dat geeft aan dat het product van STABU: de specificatiesystematiek en bijbehorende database veel toegevoegde waarde bieden in Nederland en dat STABU nog steeds een goede positie heeft. Het is nu zaak de ontwikkelingen op het gebied van BIM, system engineering, functioneel specificeren, andere contract- en samenwerkingsvormen te blijven volgen en de systematiek voortdurend daarop aan te passen. Daarnaast gaan we met alle partijen die iets van of met STABU willen open, eerlijke en constructieve dialoog aan. STABU heeft veel geïnvesteerd in haar systematiek en database. Zomaar alles weggeven en beschikbaar stellen is niet mogelijk, maar uiteraard blijven we zoeken naar manier om de markt te kunnen ondersteunen. En alle partijen die daarover constructief willen meedenken, op een manier die recht doet aan wederzijdse belangen, zijn welkom. Tegelijkertijd zullen we partijen die onze rechten schenden consequenter hierop aanspreken. Op deze manier zullen we onze juridische eigendommen en database rechten beschermen. Het is goed om informatie te delen, maar men moet wel bereid zijn hier een eerlijke prijs voor te betalen. Tenslotte gaat voor niets de zon op. Dat geldt in het geval van de STABU-data als ook in BIM-samenwerkingen, waar gebouwmodellen moeten worden overgedragen aan de opdrachtgever t.b.v. beheerdoeleinden. Al met al ben ik positief gestemd en kijk met veel vertrouwen de toekomst tegemoet. Ik roep iedereen op de samenwerking met ons te zoeken en ons het vertrouwen te geven dat wij onze rol, ter ondersteuning van goede kwaliteit in de B&U-sector zullen continueren. Wij blijven graag met iedereen in contact en staan open voor kritische, maar opbouwende feedback. Wilt u meedenken en praten over onze rol en onze dienstverlening: meld u dan aan voor de klankbordgroep of adviesraad. Mocht u als eerste onze producten willen testen, meld u dan aan voor de testpanels. Ik reken op een mooie samenwerking de komende jaren. ir. L.M. (Marc) Verhage algemeen directeur

10

11 I Organisatie

12

13 Algemeen bestuur Organisatie 12 Algemeen Bestuur Het Algemeen Bestuur van Stichting STABU bestaat uit leden, afgevaardigd namens de complete bouwbranche. De samenstelling per is als volgt: voorzitter vicevoorzitter penningmeester leden Mutaties: : drs. T. Siertsema MBA / UNETO-VNI : H.R. Elsinga / ministerie van BZK, Rijksgebouwendienst : ir. C.P.C. Flipse/Bouwend Nederland : mr. J.A.M. Deckers/Aedes : D. Duffels (NVTB) : ing. J.S.S. Duindam/Bouwend Nederland : J.C. Hamilton/NLingenieurs : E.A. van t Hof MSc /ministerie van Defensie (Dienst Vastgoed Defensie) : ing. P.J.M. Slangen/Vier Grote Gemeenten : mevr. drs. W. Visser/BNA De heer H.R. Elsinga heeft - namens ministerie van BZK- de heer J.A.M. Altenburg opgevolgd. Namens ministerie van Defensie heeft de heer E.A. van t Hof MSc per 13 december 2013 de heer Snaterse opgevolgd. Tijdens de Algemeen Bestuursvergadering op 11 april 2013 is mevrouw drs. T. Siertsema benoemd tot voorzitter van Stichting STABU. Zij neemt daarmee de voorzittershamer (zie foto) van J.A.M. Altenburg over, die namens ministerie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) deze functie ruim zes jaar heeft bekleed. De heer Smit - namens UNETO-VNI zitting nemend in het Algemeen Bestuur van STABU is begin november 2013 met pensioen gegaan. De leden van het Algemeen Bestuur zijn tijdens de drie vergaderingen op 11 april, 5 september en 12 december 2013 geïnformeerd over de financiën en hebben de begroting vastgesteld.

14

15 denktank STABU klankbordgroep kring van ondersteuners Organisatie 14 Denktank en STABU klankbordgroep In het verslagjaar is de bestaande Denktank en STABU Klankbordgroep opgeheven. Uit de reacties van de leden is gebleken dat de doel- en taakstelling van beide groepen niet helder was geformuleerd, waardoor er verkeerde verwachtingen zijn ontstaan. Ook was de samenstelling van deze groepen niet evenredig verdeeld over de bouwketen. Om daarin verandering te brengen en de relatie te verbeteren, maar ook kritische input te blijven ontvangen is besloten om een nieuwe start te maken. Op de oproep heeft een grote groep mensen positief gereageerd. Het is de bedoeling dat een klankbordgroep en een denktank (om te dopen in STABU Adviesraad) STABU vooruit helpen en ambassadeurs zijn voor de organisatie. Omgekeerd is het de bedoeling dat STABU deze groep meeneemt in haar gedachten en plannen, input van deze groepen onderzoekt en gebruikt, dan wel goed beargumenteerd aangeeft hoe er met bepaalde input wordt omgegaan. De STABU Adviesraad is bedoeld om de positionering van STABU te bespreken, de Klankbordgroep gaat zich voornamelijk op de systematiek richten. De eerste informatiesessie met een bredere vertegenwoordiging van de markt, naar aanleiding van een marktconsultatie heeft op 18 november 2013 plaatsgevonden. STABU wil dit soort bijeenkomsten continueren in de toekomst door vaker met een dergelijke groep te discussiëren over de markt en de rol van/positie van STABU hierin. In 2014 gaat dit verder uitgewerkt worden. Kring van Ondersteuners Diverse organisaties die niet direct in aanmerking komen voor een positie in het Algemeen Bestuur, zijn vertegenwoordigd in de Kring van Ondersteuners. Via participatie in de Kring van Ondersteuners worden deze organisaties in de gelegenheid gesteld sturing te geven aan het beleid van Stichting STABU. De samenstelling van de Kring van Ondersteuners per is: UNETO-VNI (zowel vertegenwoordigd in bestuur als lid van Kring van Ondersteuners); Witteveen en Bos Raadgevend Ingenieurs. De Kring van Ondersteuners is in het verslagjaar schriftelijk op de hoogte gesteld van de diverse nieuwe ontwikkelingen bij STABU.

16

17 Stabu bureau Organisatie 16 STABU bureau De bezetting van het personeel van het STABU-bureau is per : ir. R.H. Baayen : technisch adviseur (90%) S.A. Brands LL.B : projectcoördinator juridische zaken ing. C. Cornax : senior projectcoördinator werktuigbouwkunde en procestechniek H. Ekkerman : medewerkster licentiebeheer/telefoniste/receptioniste (90%) H.C. Gidding : account/sales officer F. Gouw : projectcoördinator bouwkunde S. Hoogkamer : commercieel medewerkster verkoop binnendienst (68,75%) S.S. Hulleman : telefoniste/receptioniste/back-up medewerkster licentiebeheer (65,63%) D.B. Kervel : public relations officer E. Megens : secretarieel medewerkster (80%) ing. H.H.M. Miltenburg : coördinator opleidingen C.T.M. Molmans : boekhoudkundig medewerkster (45%) ing. R.M.A. van Passel : programmeur (80%) M.P. van de Peppel B.ICT : programmeur (90%) J.J. Plaisier : projectcoördinator bouwkunde J.M. Ruijs : hoofd ontwikkeling & ict J. Schaap : account/sales officer (80%) R. Schapink B.ICT : programmeur (80%) M. Schouwenaar B.ICT, M.Sc. : programmeur J. Siegers : gastvrouw (37,5%) M.H. Simonse : hoofd bedrijfsvoering, plaatsvervangend directeur E. van der Tuuk : hoofd secretariaat (90%) bc. G.W. Veen : coördinator informatie en kwaliteit (85%) J.T. Veenbaas : projectcoördinator bouwkunde ir. L.M. Verhage : algemeen directeur H. Wildekamp : hoofd boekhouding (70%) Het fulltime-equivalent (fte) is 22,5188.

18

19 mutaties Organisatie 18 Mutaties Begin 2013 is de heer R. Schapink officieel in dienst getreden bij STABU. Voor die tijd was hij ingehuurd via detacheerder OGD. Als software ontwikkelaar is zijn belangrijkste taak het afronden van het BWBRD project. < R. Schapink De heer G.C.M. van de Goot, uitgever/inkoper/ accommodatiebeheerder, heeft vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd per 1 juli 2013 afscheid genomen van Stichting STABU na een arbeidstermijn van 29 jaar. Na diverse functies bij STABU te hebben bekleed heeft hij zich de laatste jaren als uitgever/ inkoper ingezet. < G.C.M. van de Goot In het verslagjaar is besloten om het jaarcontract van mevrouw M.M. Heering LL.B niet te verlengen. Zij heeft zich tot 1 november onder meer bezig gehouden met het uitwerken van diverse nieuwe contractstelsels en het vervaardigen van inhoudelijke juridische achtergrondinformatie ten behoeve van het Bouwbreed Informatiesysteem en overige juridische zaken binnen STABU. Op 1 juli 2013 is algemeen directeur ir. M.L.A.M. van Hezik met pensioen gegaan, na 27 jaar bij Stichting STABU te hebben gewerkt. Sinds de lancering van de STABU-bestekssystematiek in 1986 heeft Maarten van Hezik zich ingespannen om - samen met medewerkers en bestuur - STABU in de markt te zetten. De heer ir. L.M. Verhage is als zijn opvolger benoemd per 1 juli 2013 en aan hem de taak om - naast leiding geven aan het STABU-bureau - de nieuwe systematiek, BouWBReeD, verder uit te bouwen. < ir. M.L.A.M. van Hezik

20

21 mutaties Project- en werkgroepen Organisatie 20 Op 13 november 2013 is de heer G.J. Annokkee, projectcoördinator elektrotechniek overleden. Hij had - na in mei de pensioengerechtigde leeftijd te hebben bereikt - bijgetekend om verdere invulling te geven aan elektrotechnische installaties in de STABU-database. Helaas heeft dit niet zo mogen zijn. < G.J. Annokkee Eind 2013 is bouwkundig projectcoördinator de heer F. Gouw, op eigen verzoek, met vervroegd pensioen gegaan, na ruim 12,5 jaar bij Stichting STABU te hebben gewerkt. < F. Gouw Vanwege de financiële situatie is in december 2013 voor zes medewerkers ontslag aangevraagd bij UWV. Omdat de afdeling cursussen en opleidingen afgelopen jaren onvoldoende kostendekkend bleek, is deze tak opgeheven inclusief alle ondersteunende afdelingen receptie, secretariaat en catering. Allen hebben vóór de kerst een vaststellingsovereenkomst getekend. Project- en werkgroepen De nodige inbreng vanuit de markt wordt geleverd vanuit de brancheorganisaties door middel van het aandragen van kennis via de diverse project- en werkgroepen van Stichting STABU. De coördinatie van de project- en werkgroepen ligt bij de projectcoördinatoren bouwkunde, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en juridische zaken van STABU. Een overzicht van alle project- en werkgroepen is opgenomen in bijlage 1.

22

23 II Producten

24

25 STABU²-systematiek voor de woning- en utiliteitsbouw Producten 24 STABU²-systematiek voor de woning- en utiliteitsbouw Met deze STABU Standaard wordt ruim de helft van alle bouwprojecten in Nederland gespecificeerd in bestekken. Dat betekent dat de ruim 1700 STABU-gebruikers jaarlijks bouwprojecten, beschreven met de STABU²-systematiek, op de markt brengen met een waarde van miljard Euro, zowel nieuwbouw als renovatie. In bijlage 2 is het overzicht van alle licentiehouders per opgenomen. De uitgave is de laatste uitgave die nog via cd-rom is verzonden aan de STABUlicentiehouders. De tweede uitgave van 2013 is alleen downloadbaar van de STABU-website, evenals komende updates. De uitgaven en zijn beschikbaar voor alle geregistreerde licentiehouders van Stichting STABU. Een overzicht van de wijzigingen is in bijlage 3 opgenomen. Uitgave bevatte onder meer een complete herziening van het Hoofdstuk 78; Gebouwenbeheersystemen. Verder is het gehele bestand gecontroleerd en zo nodig aangepast op nieuwe technieken, nieuwe producten en nieuwe wet- en regelgeving. Per 1 juli 2013 is de Europese Verordening bouwproducten in werking getreden. STABU heeft zich verplicht aan haar licentiehouders om de STABU-database voortdurend aan te passen aan de veranderingen in de markt. Door de veranderingen als gevolg van de CE-markering is een groot aantal Beoordelingsrichtlijnen in strijd gebleken met de CPR. In overleg met Stichting Bouwkwaliteit (SBK) is besloten om alle BRL s uit de STABUsystematiek te verwijderen en zoveel mogelijk vervangen door Europese geharmoniseerde Normen. In de uitgave is deze noodzakelijke wijziging doorgevoerd. Als voorzitter van STABU draag ik graag mijn steentje bij om digitale informatie-uitwisseling in een open standaard tot stand te brengen. Titia Siertsema

26

27 fabrikantendiensten Producten 26 Fabrikantendiensten Fabrikantgebonden Product Specificaties (FPS en) zijn beschrijvingen van producten van fabrikanten die de Nederlandse bestekschrijvers gebruiken om hun project mee te specificeren. Deze FPSꞌen zijn in goed overleg tussen de betrokken fabrikant en Stichting STABU opgesteld en worden door STABU rechtstreeks opgenomen in de STABU²-database die twee maal per jaar aan alle aangesloten bestekschrijvers wordt uitgeleverd. De STABU²-database en alle specificaties die als FPS opgenomen zijn, worden op de computer van de gebruikers geïnstalleerd. Daarmee zijn de FPS en altijd benaderbaar vanuit de computer van de gebruiker. Met de STABU²-database worden jaarlijks projectbestekken op de markt gebracht die een waarde tussen de 35 en 40 miljard euro vertegenwoordigen. STABU rekent als not-forprofit organisatie uitsluitend de kosten die het opstellen, onderhouden en distribueren van de fabrikantgebonden Product Specificaties met zich meebrengen. De FPS wordt twee jaar in het systeem opgenomen inclusief de koppeling met alle relevante productinformatie van dezelfde fabrikant die op het internet te vinden is zoals CAD-tekeningen, brochures, instructie of demofilm, commerciële productinformatie etc. Bestekservices zijn zoeksystemen per fabrikant waarmee, door een aantal selectievragen af te lopen, een STABU-bestektekst wordt geproduceerd. Deze tekst moet daarna overgeheveld worden naar het projectbestek (via het klembord of anderszins). Vaak wordt in deze bestekservices ook productinformatie opgenomen. Deze bestekservices worden momenteel door vier commerciële partijen aangeboden, dit zijn in alfabetische volgorde: 1. De Twee Snoeken Automatisering BV 2. ipi Services 3. NBD-online/Nederlandse Bouw Documentatie als onderdeel van BIM Media. 4. ZeeBoer b.v. Uiteraard is een fabrikant vrij om zonder tussenkomst van commerciële partijen zelf een bestekservice te ontwikkelen. STABU controleert of deze aanbieders wel de laatste versie van de STABU²-database gebruiken en geeft aan met een goedkeuringsstempel of dat ook het geval is. Het overzicht van gecontroleerde bestekservices is in bijlage 5 opgenomen. Bestekservices worden op het internet aangeboden via In het verslagjaar is gewerkt aan een eigen STABU Fabrikanten Index die onder beheer van STABU zelf zal worden uitgebracht in In bijlage 4 is het overzicht opgenomen van alle fabrikanten met productspecificaties in de STABU-systematiek.

28

29 Website Producten 28 STABU-website Naast alle informatie over bouw wet- en regelgeving die op de STABU-website is te vinden, leent het medium zich ook voor het informeren van de bezoekers van de website over nieuwe ontwikkelingen, beleidswijzigingen, maar ook over gebruikers- en voorlichtingsbijeenkomsten. Van de mogelijkheid om informatie aan te vragen en bestellingen te doen wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Op de startpagina staan de laatste nieuwsberichten van STABU, informatie over de producten en diensten, cursussen/ opleidingen, internationale ontwikkelingen e.d. Bovendien zijn met het beschikbaar gestelde wachtwoord voor alle licentiehouders de updates van STABU van de website te downloaden. Aangezien de STABU-catalogus niet meer op cd wordt uitgegeven is veelvuldig van deze functie gebruik gemaakt. Op de website zijn de volgende voorbeeldbestekken opgenomen en zo nodig geüpdate: Voorbeeldbestek eengezinswoning; DVD Sjabloonbestek van Dienst Vastgoed Defensie; Rgd Standaard Besteksbepalingen (RS) van Rijksgebouwendienst, tevens in lijn gebracht met de Aanbestedingswet 2012 en de Gids Proportionaliteit; Rgd VVW 2010 (Verkorte Voorwaarden voor Werken 2010 Bouw / Verbouw / Renovatie van gebouwen); BNA Administratieve voorbeeldbepalingen; Aedes model aannemingsovereenkomst en bestek; Voorbeeldbestek Bliksembeveiliging. In het verslagjaar zijn de volgende brochures toegevoegd c.q. geüpdate op de website: brochure CE-markering (nieuw) brochure Ketenaansprakelijkheid (nieuw); brochure CAR-Verzekering (aangepast). brochure Duurzaam geproduceerd hout (aangepast). Zodra de bouw weer aantrekt, is STABU hard nodig als dienstverlener voor en door de bouw. Jan Altenburg

30

31 Opleidingen en cursussen Producten 30 Opleidingen en cursussen Stichting STABU verzorgt een breed pakket aan cursussen, gericht op de dagelijkse praktijk van bouwcontracten. Het aanbod varieert van een introductie in de STABU-systematiek tot en met een volledige opleiding tot bestekschrijver. Opleiding Directievoering De Opleiding Directievoering is van start gegaan op 24 september Directievoering is het namens de opdrachtgever begeleiden van en toezien op de uitvoering van het werk conform de contractstukken. Ze vertegenwoordigt de opdrachtgever in alle zaken die de uitvoering van het bouwproject betreffen. Toezicht op ondermeer het gebied van architectuur/ bouwkunde, interieur, bouwfysica en akoestiek, landschapsarchitectuur, constructies en installaties. Tevens verzorgt de directie het opnemen van het werk na uitvoering, het houden van de oplevering(en) en het verzorgen en vaststellen van het proces-verbaal van oplevering. Op 19 november 2013 is de eerste groep cursisten geslaagd voor de Opleiding Directievoering. Geslaagden Opleiding Directievoering. Links op de foto cursuscoördinator ing. H.H.M. Miltenburg. Beroepsopleiding Bestekschrijver Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. De docenten die aan de opleiding verbonden zijn, hebben brede kennis van hun specifieke vakgebied. Dagelijks worden zij geconfronteerd met het in de cursus behandelde. De Opleiding Bestekschrijver heeft in het verslagjaar in totaal 16 gediplomeerde bestekschrijvers opgeleverd: A. Boon A. Ermstrang M. Flens R. den Hartog R. t Hoen A.G.M. Holtmaat A. Hoogeveen F. Huijing B.H. van Laar E. Pieters P.J.C. Rijnen E.J. van Rijssel H. van Summeren E. Timmermans M.W. Wargers W.J.H. van Wolput De Opleiding Bestekschrijver staat onder toezicht van het Algemeen Bestuur van Stichting STABU en voor de beoordeling van het niveau van het examen staat een examencommissie garant, waarin afgevaardigden namens BNA en NLingenieurs zitting hebben genomen.

32

33 Opleidingen en cursussen Producten 32 Geslaagden Opleiding Bestekschrijver Bedrijfsgerichte cursus De volgende organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid van een bedrijfsgerichte cursus: BAM infra (Civiel Zuidwest) Schindler Liften B.V. Veritech Vitens. De bouwcrisis heeft ook Stichting STABU getroffen met als gevolg dat zij haar strategie voor de toekomst heeft aangepast. Eind 2013 is daarom besloten om de afdeling Cursussen & Opleidingen te sluiten. Kennisdelen is vermenigvuldigen; met BouWBReeD kunnen de daad bij het woord voegen. bestuurslid Joppe Duindam

34

35 GB-CAS Objectenbibliotheek Producten 34 GB-CAS Het afsprakenstelsel GB-CAS is in juni 2007 voor beheer en exploitatie aan STABU overgedragen. STABU heeft op zich genomen dit verder uit te dragen en te beheren Stichting Geïntegreerd Bouwen is opgeheven, maar de naam leeft voort in het GB CAD-AfsprakenStelsel. Het GB CAD-AfsprakenStelsel 4.0 bevat afspraken over de volgende CAD onderwerpen: naamgeving van Layers; dit onderwerp bevat alle informatie over de opbouw van de Layer naam, inclusief de toegepaste coderingen per discipline; naamgeving van bibliotheek elementen; hieronder vallen de afspraken voor alle bibliotheek elementen zoals Blocks, Dynamische Blocks, MultiView Blocks, Styles en Families; units gebruik; afspraken over het units gebruik per discipline; koppeling tussen CAD kleuren en plot pennen; afspraken over het gebruik van CAD kleuren in combinatie met plot pennen; gebruik van GB CAD-AfsprakenStelsel in applicaties; applicatie afhankelijke afspraken. Objectenbibliotheek In Nederland heeft Stichting STABU de afgelopen jaren veel energie gestoken in de ontwikkeling van haar objectenbibliotheek, die het mogelijk maakt dat computers probleemloos informatie kunnen uitwisselen zoals getekende informatie (CAD), kwaliteitsbepalende informatie (o.a. bestekken) en kosteninformatie. Dit project (LexiCon) is ondergebracht in het internationale initiatief buildingsmart Data Dictionary (voorheen IFD Library). Deze ontwikkeling is in 2013 formeel overgenomen door buildingsmart International. Onder de vlag buildingsmart Data Dictionary wordt verder gewerkt aan de internationale Standaard. In het verslagjaar is GB-CAS 10 keer afgenomen door gebruikers. Goede bouwwerkinformatie kan leiden tot besparingen in de beheer- en onderhoudsfase; daar kan STABU een belangrijke rol spelen. bestuurslid Hans Elsinga

36

37 III Diensten 36

38

39 Bouwbeurs 2013 Bulletin Diensten en service 38 Bouwbeurs 2013 Tijdens de Bouwbeurs - gehouden van 4 t/m 9 februari - heeft STABU de eerste demonstraties verzorgd van STABU BouWBReeD. Dit om aan bestaande klanten te vragen om feedback en aan nieuwe klanten om even halt te houden bij de vele nieuwe aspecten die voor een veel bredere doelgroep ook interessant zijn. Op dit event heeft STABU positieve reacties mogen ontvangen op de verschillende BWBRD-modules. Bulletin De 28ste jaargang van STABU-bulletin is in de maanden januari, juni en december verschenen. In papieren vorm wordt STABU-bulletin verspreid met een oplage van 8500 exemplaren onder de licentiehouders van Stichting STABU (bestekschrijvers), leden van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA), leden van NLingenieurs, leden van Aedes (vereniging van woningcorporaties), gemeenten, projectontwikkelingsmaatschappijen, alle fabrikanten met FPS-bladen in de STABU-systematiek, leden project- en werkgroepen STABU en verdere relaties. Bovendien krijgt het vervolgens een permanente plaats op de website van STABU. Als rode draad door alle bulletins loopt de ontwikkeling rondom CE-markering en Europese Verordening Bouwproducten. Met ingang van de januari editie heeft NEN een rubriek gekregen Normen voor en door de markt genaamd. Daarin gaat het Nederlands Normalisatie Instituut in op de nieuwe en gewijzigde normen voor de bouwnijverheid. Zowel in de januari als juni uitgave van STABUbulletin zijn de rubrieken opgenomen als Uit de praktijk van SMI door mr. M. van Deurzen en mr. ir. P. van den Eijnden, In kort bestek van BNB, Risico van het Vak van

40

41 Digitale nieuwsbrief STABU-mail Themadag CE-Markering Diensten en service 40 wereldwijde financiële dienstverlener AON Risk Solutions, Lodewijk Niemöller van KOMO, Recht van spreken door mr. W.J.M. Herber en Element van NVBK. Ook de uitgebreide antwoorden in de vragenrubriek zijn gebleven. In STABU-bulletin juni 2013 is de officiële start van het STABU BouWBReeD informatiesysteem aangekondigd op 27 juni Op deze datum heeft Marc Verhage het stokje overgenomen van Maarten van Hezik. De plannen van de nieuwe directeur, maar ook die van de vertrekkende zijn in het blad uiteengezet. De nieuwe online STABU-systematiek heeft een prominente plaats vervuld in STABUbulletin december Verder is voor deze editie - vanwege kostenbesparingen - een selectie gemaakt - gerelateerd aan het aantal pagina s. Risico van het vak is deze bulletineditie gevuld met een bijdrage van een andere samenwerkingspartner, namelijk Meeùs. Ook ruim baan voor BNB aangezien Sietze Wierda reeds jarenlang vaste auteur zijn laatste bijdrage aan de rubriek in kort bestek leverde. Een overzicht van alle publicaties in 2013 is in bijlage 6 opgenomen. Digitale nieuwsbrief STABU-mail Zeven keer is in het verslagjaar de digitale nieuwsbrief STABU-mail verzonden. Bij het verspreiden van de digitale nieuwsbrief STABU-mail is het uitgangspunt om regelmatig informatie te verschaffen over zogenaamde STABU-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, voorlichting en beurzen. Tevens worden actuele zaken in een kort artikel weergegeven. Bij uitgebreidere artikelen wordt een korte inleiding opgenomen, waaruit een koppeling naar het uitgebreide artikel op de website is gelegd. STABU-mail wordt gericht verzonden aan ruim 1200 geïnteresseerden. Themadag CE-markering voor de fabrikant In het kader van CE-markering heeft STABU veel vragen gekregen van fabrikanten en toeleveranciers. Om op deze vragen uit de markt antwoord te kunnen geven zijn themadagen georganiseerd op respectievelijk 4 april en 16 mei Hieraan hebben 22 personen deelgenomen. De gastspreker van deze themadag was H.P. (Harm) Verster, BSC. Hij heeft een brede kennis van zijn specifieke vakgebied. Dagelijks wordt hij - als materiedeskundige - geconfronteerd met de onderwerpen die worden behandeld.

42

43 Gastcolleges Helpdesk Social Media Diensten en service 42 H.P. (Harm) Verster, BSc, gastspreker tijdens de themadag voor fabrikanten over CE-markering. Gastcolleges Regelmatig ontvangt STABU verzoeken van docenten om aanvullende informatie bij het voorbereiden van de lessen. Het aanbod van Stichting STABU om voor onderwijsinstellingen gratis gastcolleges te verzorgen tijdens (of naast) de lessen heeft afgelopen schooljaar weer aftrek gevonden bij zowel MBO, HBO als Technische universiteiten. De mogelijkheid voor het verzorgen van gastcolleges is ook extra onder de aandacht gebracht. Helpdesk Stichting STABU biedt de helpende hand bij het vinden van een antwoord op mogelijke vragen via de STABU-helpdesk. De helpdesk levert de grootste bijdrage aan intensiever contact met de gebruikers van de STABU-systematiek op. Naast de mogelijkheden van de STABUsystematiek in algemene zin, worden dagelijks vele vragen beantwoord over inhoudelijke, technische onderwerpen. Het aantal vragen over wet- en regelgeving, administratieve bepalingen, normering en certificering is significant toegenomen. De beantwoording van de vragen vindt zo mogelijk dezelfde dag plaats. Bovendien worden de meest gestelde vragen gepubliceerd in de vragenrubriek van STABUbulletin en de website. Social Media In het verslagjaar is de STABU-gebruikersgroep op LinkedIn tot ruim 700 leden uitgebreid. STABU bestaat voor en door de bouw en wil zich graag met haar licentiehouders, klanten en geïnteresseerden verbinden en heeft via LinkedIn een extra platform gecreëerd om mee te praten, nieuws en aankondigingen te lezen, vragen te stellen, aan discussies deel te nemen, maar ook de respectievelijk eigen netwerken te vergroten. In het verslagjaar is met name gedebatteerd over CE-markering in combinatie met de Europese Verordening Bouwproducten en de stappen die STABU heeft moeten nemen om hieraan te voldoen. Overige social media als Facebook, Twitter, Slideshare en YouTube worden ook ingezet als communicatiemiddel.

44

45 Gebruikersdagen Organisatie 44 Gebruikersdag Op gezette tijden organiseert Stichting STABU zogeheten gebruikersbijeenkomsten. Deze zijn primair bedoeld voor de gebruikers van de STABU²-systematiek om als bestekschrijver op de hoogte te blijven van ontwikkelingen op administratief en technisch gebied, om met collegabestekschrijvers van gedachten te wisselen over zaken waar men tegenaan loopt in de dagelijkse praktijk en om direct vragen te kunnen stellen aan STABU over de uitgaven. Op 10 april en 25 september 2013 zijn de gebruikersdagen georganiseerd. In totaal hebben bijna 100 bestekschrijvers de gebruikersdagen bijgewoond. Aandachtig gehoor tijdens de STABU gebruikersdagen. Diverse gastsprekers hebben onderwerpen aangekaart als CE-markering en de Europese Verordening Bouwproducten, ARBO en bestek, Design for all; integraal ontwerpen en Gebouwenbeheersystemen. Ook STABUmedewerkers ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg (behandeling ingekomen vragen) en S.A. (Sebastiaan) Brands LL.B (juridische zaken) hebben presentaties verzorgd. Daarnaast heeft de directeur van STABU - ir. L.M. (Marc) Verhage - zijn plannen voor toekomstige ontwikkelingen van STABU uiteengezet met daarbij de oproep voor commentaar.

46

47 46 IV Projecten Nationaal

48

49 Communicatieforum CE-markering Intensievere samenwerking NEN en STABU Projecten Nationaal 48 Communicatieforum CE-markering Nu per 1 juli 2013 de Europese Verordening Bouwproducten van kracht is geworden stijgt de vraag naar informatie over de precieze invulling daarvan. Fabrikanten en toeleveranciers moeten de prestaties van hun producten op een eenduidige manier voor de markt vastleggen (CE-markering) opdat de bouwproducten binnen de Europese markt beter onderling vergelijkbaar worden. De meest betrokken organisaties, de afdeling Bouwkwaliteit van ministerie BZK, Stichting KOMO, Stichting Bouwkwaliteit, Stichting STABU, Nederlands Normalisatie Instituut NEN, HIBIN en Nederlands Verbond Toelevering Bouw, werken samen in het Communicatieforum CE-markering in de bouw in oprichting. De eerste prioriteit van dit forum bij de voorlichting en ondersteuning ligt bij de fabrikanten van bouwproducten en toeleveranciers in de bouw die hun CE-markering met verplichte prestatieverklaringen gereed moeten hebben. Intensievere samenwerking NEN en STABU Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen NEN en STABU is een nieuwe fase aangebroken in het koppelen van kwaliteitsdocumenten met bestekspecificaties. Door het steeds grotere belang van kwaliteitsdocumenten hebben NEN en STABU afspraken gemaakt om de praktische toegankelijkheid te waarborgen. In 2014 worden de bestekspecificaties van STABU via internet gekoppeld met de NEN-omgeving: NEN-Normshop en/of NEN Connect. Veel industriële producten of bouwproducten die op de markt worden gebracht binnen de EU, moeten voorzien zijn van een CE-markering. Met dit merkteken geeft een ondernemer aan dat zijn product voldoet aan de Europese eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Vanaf 1 juli 2013 is de CE-markering op bijna alle bouwproducten verplicht, als er een geharmoniseerde norm van toepassing is op het product. Hierdoor wordt de rol van normen Dr. P.H.W.M. Daverveldt - algemeen directeur NEN - en ir. M.L.A.M. van Hezik - algemeen directeur STABU (op de foto rechts) onderschrijven de samenwerking om online koppelingen aan te brengen tussen de kwaliteitsdocumenten van NEN en de bestekspecificaties van STABU in specificaties van bouwproducten steeds relevanter. Door de intensivering van de samenwerking tussen NEN en STABU haken beide organisaties op deze ontwikkelingen aan.

50

51 ISO Standaard biedt richtlijnen voor objectbibliotheken Online Bouwbreed Informatiesysteem Projecten Nationaal 50 ISO Standaard biedt richtlijnen voor objectbibliotheken Om te bevorderen dat elektronische objectenbibliotheken op elkaar gaan aansluiten zijn richtlijnen voor Kennis Bibliotheken en Objectbibliotheken in de ISO Standaard vastgelegd en gepubliceerd op 15 maart De richtlijnen in de nieuwe ISO Standaard zijn ook van toepassing op het harmoniseren van vocabulaires, elektronische woordenboeken, conceptenbibliotheken, productcatalogi, taxonomieën en ontologieën. Deze ISO Standaard is gebaseerd op en een uitbreiding van de NTA (Nederlands Technische Afspraak) 8611 Richtlijnen voor objectenbibliotheken uit Deze is destijds geschreven om te bevorderen dat elektronische objectenbibliotheken beter op elkaar gaan aansluiten. De NTA was destijds een document dat in samenwerking is geschreven door Stichting STABU, Stichting CROW, UNETO-VNI en Shell. Onder de ISO Technische Commissie TC59/SC13 Organization of information about construction works is een werkgroep gevormd die deze NTA tot ISO standaard heeft omgevormd. Ir. R.H. (Radboud) Baayen van Stichting STABU heeft zich als convenor ingezet om de Nederlandse inspanning op internationaal niveau tot standaard te verheffen. STABU bevestigt hiermee haar rol als netwerkorganisatie vóór en dóór de bouw, die standaarden voor communicatie in de sector ontwikkelt en afstemt. Auteur dr. ir. A. (Andries) van Renssen van Gellish.net heeft zich ingespannen om de verschillende zienswijzen en commentaren in het document te verwerken en te stroomlijnen, waardoor een goed basis document op standaard niveau beschikbaar is. Ook het initiatief CB-NL (conceptenbibliotheek voor de gebouwde omgeving) conformeert zich aan deze standaard, waarmee een extra waarborg voor interoperabiliteit wordt geboden. Online Bouwbreed Informatiesysteem STABU heeft in het verslagjaar ingezet om in de loop van 2014 een nieuwe, online, systematiek op de markt te brengen; een nieuw systeem voor het beheer van bouwinformatie. De opzet ervan komt voort uit langgekoesterde wensen uit de markt voor een bottom-up opzet die tevens aansluit op BIM-ontwikkelingen. De huidige STABU²-systematiek is in 1990 ontwikkeld op basis van administratieve voorwaarden als UAV en technische beschrijvingen van metselwerk, stukadoorwerk en schilderwerk. Volgens de nieuwe classificatie worden er concepten (eenheden van kennis, gemaakt met een unieke combinatie van kenmerken) gedefinieerd. Deze concepten zijn vanwege hun unieke opbouw te gebruiken voor specificeren volgens: werksoorten NL/SfB Elementenmethode; ruimten; bouwdelen en installaties; administratieve stelsels; sloopbestek; verfbestek; restauratie en renovatie. Een van de meest gebruikte standaarden van Nederland (naast die van STABU) is de Elementenmethode. Deze kent een lange historie, beginnend in 1947 bij de publicatie van de Zweedse CI/SfB. De Nederlandse versie hiervan, de NL/SfB codering is een eigen interpretatie van elementen en hun beschrijvingen. De elementenmethode blijkt niet goed aan te sluiten bij het werken met informatiemodellen (BIM).

52

53 Online Bouwbreed Informatiesysteem Projecten Nationaal 52 Marktvraag De bouwsector heeft behoefte aan de koppeling tussen de bouwtekening, technische werkbeschrijving, calculatie, het facility management en beheer en onderhoud om de ideale situatie te creëren om te werken met een Bouwwerk Informatie Model (BIM). Gesprekken met de markt geven aan dat er behoefte is aan technische oplossingen oftewel systemen die onderdeel uitmaken van een bouwwerk waaraan eisen zijn te stellen in relatie tot de werking, uitvoering en toepassing. Vervolgens kunnen gebruikers dan daaraan een technische werkbeschrijving koppelen waarmee is te calculeren en die tevens als grondslag kan dienen voor onderhoud en beheer. Bouwen vanuit technische oplossingen STABU brengt een eigen structuur/index op de markt met bouwdelen en installaties uit met daaraan de technische werkbeschrijvingen. De nieuwe index bevat een logische ordening van bouw- en installatiedelen, die worden toegepast in een bouwwerk en een relatie hebben met de overige onderdelen van het informatiemodel. Datamodel Het model hiernaast is de omzetting van de STABU²-database naar modulaire indexen met standaard concepten. Dit model is te vergelijken met een kookboek. De concepten zijn de ingrediënten, de indexen de recepten.

54

55 Online Bouwbreed Informatiesysteem Projecten Nationaal 54 Dekking Een volledige dekking van het bouwwerk is niet mogelijk, aangezien er altijd uitzonderingen te bedenken zijn. De uitzondering bevestigt echter de regel en STABU streeft ernaar om 80% ervan te kunnen aanbieden. Relaties met derden Via de gebouwde STABU-webservice 1.x kunnen gelieerde relaties het STABU-datamodel koppelen aan hun respectievelijke gebruikerssoftware. Het is van essentieel belang om een uniform bestandsformaat vast te stellen zodat er uitwisseling tussen de diverse softwarepakketten mogelijk is. Voor de mogelijkheid om uit te wisselen met andere datamodellen als 2BA/ UNETO-VNI is nader onderzoek nodig. STABU en BIM Nu BIM steeds meer gemeengoed wordt, is de invulling van de I in BIM namelijk de informatie steeds belangrijker. Ook binnen de nieuwe trend van geïntegreerde contracten is specificeren van eminent belang. Naast de traditionele technische beschrijvingen richt STABU zich op het bieden van structuren en inhoud die vanaf het begin van het proces (niveau gebouwtypen en ruimten) kunnen worden gebruikt om informatie vast te leggen en vervolgens over te dragen of te delen met andere experts in de keten. Specificeren is risicomanagement, een goede specificatie geeft zekerheid dat hetgeen wat is gevraagd ook wordt geleverd. Daarnaast bieden de structuren en specificaties de onderlegger voor de volgende fase in de keten, uiteindelijk moet hetgeen wordt beschreven ook worden gekocht, verwerkt en onderhouden. STABU en Conceptenbibliotheek De Bouw InformatieRaad heeft het principe wat STABU heeft ontwikkeld in het STABU LexiCon en later buildingsmart Data Dictionary (bsdd) opgepakt en brengt dit verder onder de naam Concepten Bibliotheek Nederland (CB-NL). Het doel van CB-NL is te komen tot een gemeenschappelijke taal voor de bouwsector. CB-NL zal zich in één facet richten op de functie van een woordenboek en koppel mechanisme om termen die nu in verschillende omgevingen worden gebruikt met elkaar in verbinding te brengen. Het detailniveau van de CB-NL blijft algemeen zodat kennisontwikkelaars als STABU haar detailkennis kan verbinden aan deze structuur. Voor STABU zijn deze termen van belang, maar behoeven een uitwerking met toevoeging van kwaliteitsinformatie om tot de kenmerken in specificaties te komen. Een koppeling zal in eerste instantie derhalve op titelniveau van de productspecificaties komen te liggen. Voordelen voor de sector worden zichtbaar wanneer via dit woordenboek informatie beschikbaar komt vanuit verschillende kennisinstituten binnen de eigen werkomgeving. Het andere deel van CB-NL, de semantische structuur, is in ontwikkeling en wanneer de tijd rijp is zal STABU hierop aansluiting zoeken. Dit zal nader onderzoek vergen om te bepalen op welk niveau en tot welke diepte deze aansluiting plaats kan vinden. Planning De projectcoördinatoren van STABU werken aan de inhoudelijke transitie, terwijl de programmeurs de beheer, test-, productieomgeving voor hun rekening nemen. Het project wordt in goede banen geleid door het projectteam.

56

57 VISI Afstemming Tekensysteem NEN NC Projecten Nationaal 56 VISI De VISI-kerngroepen van de Grond, Weg- & Waterbouw (GWW) en van de Burger- & Utiliteitsbouw (B&U) hebben afgesproken om gezamenlijk een programma uit te werken om VISI als digitale communicatiestandaard bouwbreed te gaan implementeren. VISI wordt al sinds 5 jaar succesvol toegepast in GWW-projecten. Steeds vaker vragen partijen in de B&U-sector ook om het gebruik van VISI. Tussen de beide kerngroepen is nu de afspraak gemaakt om de kennis en ervaring van de GWW-sector met VISI in te zetten in de B&U. Afstemming tekensysteem In de afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van CAD-tekenen. Niet alleen de ontwikkeling van nieuwe technieken en inzichten, maar ook het 3 dimensionaal tekenen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Denk daarbij ook aan object georiënteerd tekenen. NLCS is dé 2D CAD-Standaard van de Nederlandse GWW-sector. De NLCS bevat afspraken voor het omgaan met metadata, digitaal tekenen, het uiterlijk van de tekening en - vooral - de bestandsopbouw van 2D tekenwerk. Er zijn afspraken voor de benaming van te tekenen Binnen de VISI-kerngroepen worden afspraken gemaakt over digitale communicatie in bouwprojecten. Door toepassing van op VISI-systematiek gebaseerde software wordt alle (digitale) correspondentie op een snelle, efficiënte en eenduidige manier vastgelegd en kan het overzicht van afwijkingen, wijzigingen en documenten in bouwprojecten gemakkelijk worden bewaakt. STABU heeft in 2013 deelgenomen in de VISI-stuurgroep waar samenwerking met betrekking tot implementatie voor VISI op strategisch niveau wordt besproken. Deelnemers zijn Gemeentewerken Rotterdam, CROW, STABU, VISI-gebruikersgroep en Bouw Informatie Raad BIR. objecten, laagindeling, lijnstijlen, het gebruik van arceringen symbolen, etc. STABU heeft een soortgelijke standaard voor tekenwerk in de B&U sector, GB-CAS. STABU wisselt - als corresponderend lid - regelmatig kennis uit over de ontwikkeling van de standaard en houdt zodoende het oog op aansluiting van standaarden op gebied van tekenafspraken. STABU staat voor mij voor STABU-liteit en is de spin in het web om richting te geven aan de informatiestromen in de bouw. bestuurslid Kees Flipse

58

59 VISI Afstemming Tekensysteem NEN NC Projecten Nationaal 58 NEN NC De normcommissie NEN NC behelst vier sectoren (bouw, process Industry, lucht en ruimtevaart, scheepsbouw) die daardoor een uitwisseling van kennis op dit gebied over de grenzen van de sectoren kunnen realiseren. Monitoren en ontwikkelen van internationale standaarden op gebied van interoperabiliteit. De rol van STABU is inmiddels aangepast, van ontwikkeling ISO (auteur) en ISO (convenor), naar monitoren (corresponderend lid) internationale ontwikkelingen en relatie met nationale implementatie. Uitwerking ruimtelijke begrippen en aansluiting beheersystemen Stichting STABU is in samenwerking met ruimten, gebouwen en gebouwtypen. De vraag Rijksgebouwendienst (ministerie BZK) en Dienst vanuit de RGD was gericht op de inspectiesystemen die daar worden ontwikkeld voor het Vastgoed Defensie (ministerie van Defensie) gestart met de uitwerking van tabellen voor vastgoed dat RGD in beheer heeft. Het werken met een BIM kan niet zonder breed gedragen bouwafspraken en definities; STABU is het platform dat u hierbij helpt. bestuurslid Jos Hamilton Met STABU Bouwbreed komen er voor onze afspraken dimensies bij; niet alleen maken we de stap van 2D denken naar 3D met de ruimtetabellen, maar betrekken ook de factor tijd, van functionele specificatie tot en met sloop van het object. Dat lukt alleen als we dat met elkaar blijven doen. bestuurslid Erik van t Hof MSc

60

61 60 IV Projecten Internationaal

62

63 BuildingSMART Benelux (bsdd) Projecten Internationaal 62 BuildingSMART Benelux (bsdd) Vooral nu het toepassen van BIM voor de bouw wereldwijd zo veel in de belangstelling staat, wordt het onderling goed kunnen communiceren tussen bouwteamleden steeds belangrijker. Deze behoefte heeft geleid tot de oprichting van een wereldomvattende organisatie, die de naam buildingsmart voert. Onder de naam buildingsmart (voorheen: International Alliance for Interoperability) wordt al vele jaren in international verband samengewerkt om te komen tot goede (open) afspraken op gebied van data uitwisseling bij gebruik van verschillende software in de bouwwereld. Binnen de internationale vereniging zijn 14 regio s actief, waarvan de Vereniging buildingsmart Benelux de activiteiten in het Nederlands taalgebied bundelt en coördineert. De activiteiten richten zich vooral op het verder ontwikkelen en gebruiken van open uitwisselingstandaards die noodzakelijk zijn bij digitale communicatieprocessen rond projecten op gebied van bouw en infrastructuur. Het toepassen van een 3D BIM is het meest duidelijke voorbeeld van toepassing, maar het toont ook aan dat er nog te ontwikkelen en af te stemmen valt. Door de bundeling van de leden met de verschillende signaturen vervult de vereniging een brede platformfunctie waar de leden ervaringen STABU zorgt, zowel op papier als digitaal, voor één gezamenlijke en evenwichtige taal binnen de hele keten bestuurslid Peter Slangen uitwisselen, kennis overdragen en andere activiteiten ontwikkelen. Daarnaast biedt het platform uiteraard de mogelijkheid om ook mee te spreken in internationaal verband. Stichting STABU is daarvan een voorbeeld en ontwikkelt mee op het gebied van de opbouw van bibliotheken met productspecificaties. Binnen buildingsmart zijn meerdere standaarden onderwerp van ontwikkeling en onderzoek, die allen direct te maken hebben met het werken in BIM. In een BIM wordt immers projectdata vastgelegd en gerepresenteerd. In internationaal overleg zijn de volgende standaards omschreven: IFC, Industry Foundation Classes (ISO 16739), een neutraal data formaat, voor het uitwisselen en delen van geometrische informatie in de bouwsector. IFD, International Framework for Dictionaries (ISO ), een raamwerk om meertalige productonthologieën en bibliotheken te definiëren. buildingsmart Data Dictionary (bsdd) is de implementatie van deze standaard en biedt een flexibele en robuuste methode om bestaande databases met bouwkundige informatie te koppelen aan een IFC BIM model. De Nederlandse invulling hiervan wordt onder de naam CB-NL verder ontwikkeld. IDM, Information Delivery Manual (ISO29481), een beschrijving van de (deel) processen en een specificatie van de informatie die een partij moet aanleveren in een bepaald stadium van het project. Ook in Nederland is er inmiddels ervaring met 3D BIM. Op verschillende fronten zijn bedrijven actief om hun eigen werkzaamheden uit te voeren aan de hand van een BIM. Als lid van de bsdd Technical Working Group is STABU betrokken bij al deze ontwikkelingen.