BEROEPSGEHEIM-AMBTSGEHEIM Lokale ondersteuning CLB Oudenaarde 05/10/2010

Transcriptie

1 Lokale ondersteuning CLB Oudenaarde 05/10/2010 Sofie Van den Bussche POC GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan Brussel

2 -DRM Doelstellingen Doelstellingen Informatie aanbieden over de basiswetgeving rond het beroepsgeheim en het ambtsgeheim Informatie aanbieden betreffende het decreet rechtspositie van de minderjarige, meer specifiek het recht op bijstand Concrete voorbeelden aanbieden rond de toepassing van de behandelde wetgeving in de praktijk Ruimte aanbieden voor vragen en ervaringsuitwisseling Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 1/1 Doelen_ doc

3 -DRM Agenda Agenda 05/10/2010 Voormiddag 9u Wat is beroepsgeheim? Wie heeft beroepsgeheim? Welke uitzonderingen bestaan er? Gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim Wat is ambtsgeheim? Onderscheid beroepsgeheim ambtsgeheim 10u30 Pauze 10u45 Ambtsgeheim en ouderlijk gezag Decreet rechtspositie van de minderjarige (recht op bijstand) Casussen Vragen 12u Einde Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 1/2 Emile Jacqmainlaan Brussel F AA Blanco Formulier Agenda_ doc

4 -DRM Agenda Agenda 05/10/2010 Namiddag 13u 30 Wat is beroepsgeheim? Wie heeft beroepsgeheim? Welke uitzonderingen bestaan er? Gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim Wat is ambtsgeheim? Onderscheid beroepsgeheim ambtsgeheim 15u Pauze 15u15 Ambtsgeheim en ouderlijk gezag Decreet rechtspositie van de minderjarige (recht op bijstand) Casussen Vragen 16u30 Einde Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 2/2 Emile Jacqmainlaan Brussel F AA Blanco Formulier Agenda_ doc

5 Beroepsgeheim Ambtsgeheim 1. Wat is beroepsgeheim? Artikel 458 Strafwetboek Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekend maken buiten het geval dat ze worden opgeroepen om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en dat de wet hen verplicht die geheimen kenbaar te maken, worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en een boete van honderd tot vijfhonderd euro Staat = dubbele betekenis Betekenis van burgerlijke staat gehuwd zijn met Betekenis van semiprofessionele staat Vb: vrijwilligerswerk, studenten, stagiairs, Er dient sprake te zijn van een hulpverlenende taak als vertrouwensfiguur. De vrijwilliger neemt een positie in of een taak op zich die zodanig vergelijkbaar is met die van de professionele hulpverlener dat het voor de cliënt bijzonder moeilijk wordt om de vrijwilliger te onderscheiden van een professioneel. Ook het georganiseerd verband is een voorwaarde, geen hulpverlening bij toevalligheid. Dus niet wanneer je vrijwillig iemand helpt op straat die bv. gevallen is Beroep De vertrouwelijke informatie moet de hulpverlener ter kennis komen in omstandigheden die tot de normale uitoefening van het beroep behoren. De cliënt die geheimen toevertrouwt, moet de hulverlener raadplegen met de bedoeling een beroep te doen op de specifieke diensten of hulpverlening die de hulpverlener aanbiedt. Voorbeeld: een goede buur vertelt u als vriend een geheim. Dit geheim is niet vernomen binnen de beroepsuitoefening dus dit valt niet onder het beroepsgeheim. Er is hier geen wettelijk beroepsgeheim, m.a.w. het is juridisch niet sanctioneerbaar wanneer je dit toch doorvertelt. Uiteraard geldt hier wel een ethische verplichting Voorbeelden uit de rechtsspraak - De vervolgingen tegen een advocaat n.a.v. een melding door een confrater dat deze advocaat drugs bezorgde aan zijn cliënt in de gevangenis, zijn geldig, aangezien niet blijkt dat deze melding het gevolg is van een schending van het beroepsgeheim. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 1/21

6 Het ging hier immers niet om de cliënt van de aangever. - Een arts of een apotheker doet aangifte aan de gerechtelijke autoriteiten m.b.t. een persoon die bij hem was gekomen met het enig doel drugs te verkrijgen aan de hand van vervalste voorschriften en niet als consultant of patiënt. In deze situatie is er geen sprake van schending van het beroepsgeheim, want de persoon was geen consultant, dus de informatie is niet verkregen binnen een vertrouwensrelatie. - De strafvordering tegen een patiënt die gebaseerd was op een aangifte van de hoofdverpleegster die een overdosis heroïne had vastgesteld bij een heroïneverslaafde, was nietig omdat het ging om een flagrante schending van het beroepsgeheim Wat is een geheim? Dit wordt in de literatuur gedefinieerd als: Alle gegevens die uit de aard van de zaak geheim zijn, bijvoorbeeld omdat ze de goede naam en faam kunnen schaden, EN die zijn meegedeeld met de uitdrukkelijke of stilzwijgende verwachting dat ze niet worden doorverteld. Er zijn hier dus twee elementen, EN en niet OF. Het voorwerp of de inhoud van een geheim, is niet precies te vatten. Het wordt gekenmerkt door een grote mate van individuele, culturele en geografische relativiteit. Wat krachtens de in 1810 gangbare normen geheim moest worden gehouden, is niet noodzakelijk vandaag nog een geheim. Wat de ene angstvallig probeert af te schermen van anderen, maakt de ander zonder enig probleem publiek Toevertrouwd = zo ruim mogelijk Toevertrouwd dient zo ruim mogelijk te worden geïnterpreteerd. Dit omvat niet alleen wat is meegedeeld, gezegd, verteld, maar ook alles wat je vaststelt, ziet, hoort, aanvoelt, ontdekt, Het woord toevertrouwd wijst op de aanwezigheid van een vertrouwensrelatie als essentieel element bij het beroepsgeheim. De hulpverlener die in het kader van de hulpverlening aan een cliënt een gesprek heeft met familieleden of andere personen uit de omgeving van de cliënt, is gehouden door het beroepsgeheim met betrekking tot de vertrouwelijke informatie die hij hierbij verneemt. Dat de hulpverlener geen hulpverleningsrelatie heeft met die familieleden is van geen belang, het gesprek vindt immers plaats ten behoeve van de hulpverlening aan de cliënt Het beroepsgeheim beoogt de bescherming van een dubbel belang Privaat belang Het belang van de geheimgerechtigde dat toevertrouwde geheimen geëerbiedigd moeten worden. De hulpvrager wordt genoodzaakt om de hulpverlener in vertrouwen te nemen. Doordat de hulpverlener kennis heeft over het privé-leven van de cliënt, ontstaat een asymmetrische relatie. De geheimhoudingsplicht is een middel om de hulpvrager te behoeden voor machtsmisbruik door de hulpverlener. (de hulpverlener zou de hulpvrager vb. kunnen chanteren met het vrijgeven van vertrouwelijke informatie) Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 2/21

7 Maatschappelijk belang Er wordt ook een maatschappelijk belang beschermd, voor de maatschappelijke orde is het belangrijk dat die beroepen bestaan. Zonder waarborg van betrouwbaarheid zou de uitoefening van het beroep onmogelijk worden. Daardoor is de bescherming van het beroepsgeheim dus van openbare orde. Beeldt u in dat u bij een psycholoog over uw diepste gevoelens praat en hij dat daarna aan Jan en alleman gaat vertellen, dan zou u toch nooit meer gaan? Dit kan dan problemen opleveren voor de maatschappij. Voorbeeld: iemand met een drankprobleem gaat niet in therapie, doordat er geen garantie tot geheimhouding is en hij veroorzaakt bijvoorbeeld een dodelijk verkeersongeval. De waarborg dat een hulpverlener gebonden is door het beroepsgeheim maakt dat we ons gemakkelijker tot een hulpverlener wenden en draagt dus bij tot de toegankelijkheid van de gezondheids- en welzijnszorg. Men zou kunnen stellen dat het beroepsgeheim primair het maatschappelijk belang dient en secundair het privaat belang. Om die reden is de schending van het beroepsgeheim opgenomen in het Strafwetboek en niet in het Burgerlijk Wetboek Openbaar maken = Openbaar maken van gegevens die beschermd zijn door het beroepsgeheim. Dit is zowel mondeling, schriftelijk als elektronisch. M.a.w. wanneer we spreken als we zwijgplicht hebben en er geen spreekrecht is. Het is van geen belang aan hoeveel personen de gegevens bekendgemaakt werden. Het meedelen van een geheim aan 1 persoon is ook bekendmaken. De bevestiging van een reeds bekend feit houdt evenzeer een schending van het beroepsgeheim in. Ingeval een geheimplichtige een reeds bekend feit prijsgeeft, bevestigt hij dit feit en verruimt hij de bekendmaking ervan. De bekendmaking van feiten die een louter gerucht leken, doet de geloofwaardigheid ervan toenemen. De bekendmaking van een publiek feit echter, maakt geen schending van het beroepsgeheim uit. Een publiek feit is een feit dat al dermate openbaar is gemaakt of voor het oog van zoveel getuigen is gebeurd, dat er van een geheim geen sprake meer kan zijn. Voorbeeld: er kan niet van een arts worden verlangd dat hij ontkent dat een bepaalde patiënt is overleden, ingeval die patiënt met een publieke plechtigheid is begraven. Tegenover de cliënt geldt de zwijgplicht niet. Het achterwege houden van bepaalde inlichtingen ten aanzien van de cliënt kan nooit worden gesteund op het beroepsgeheim Misdrijf De schending van het beroepsgeheim, dus het bekendmaken van gegevens die beschermd zijn door het beroepsgeheim = een misdrijf. D.w.z. de schending is ook strafbaar zelfs wanneer de persoon wiens geheim geschonden is GEEN klacht heeft ingediend. Gevolg van de schending = het bewijs verkregen door de schending wordt onrechtmatig verkregen bewijs, de bewijsstukken worden uit de debatten geweerd. Meer specifiek is de schending van het beroepsgeheim een wanbedrijf. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 3/21

8 Een misdrijf kan ingedeeld worden in: Wanbedrijf = correctionele straf, wordt uitgesproken door een correctionele rechtbank (vb.: oplichting, fraude, onopzettelijke doding), hier wordt er maximum 5 jaar gevangenisstraf uitgesproken. Misdaad = criminele straf, wordt uitgesproken door het hof van assisen (vb.: moord, mishandeling), bij veroordeling is er een minimum van 5 jaar gevangenisstraf. Overtreding = politionele straf, wordt uitgesproken door de politierechtbank (vb.: rood licht negeren) Men kan veroordeeld worden tot een gevangenisstraf van maximum 7 dagen. Artikel 458 Sw. kan beschouwd worden als een eigen misdrijf, dit is een misdrijf dat veronderstelt dat de dader over een bepaalde hoedanigheid beschikt zonder welke hij het misdrijf niet kan plegen Straf Om te weten of een bepaalde wet door de wetgever als heel belangrijk wordt geacht: wanneer er sprake is van EN gevangenisstraf EN geldboete, meestal gaat het om geldboete OF gevangenisstraf. De bedragen moeten vermenigvuldigd worden met 5,5 (multiplicator) voor de opdeciemen. Dus het gaat hier om boetes van respectievelijk 550 euro tot 2750 euro. Wie heeft beroepsgeheim? Waarmee dienen we rekening te houden bij het bepalen van wie begrepen is onder alle andere personen? Noodzakelijke confident (vertrouwenspersoon): personen die door hun beroep, functie of staat genoodzaakt zijn om geheimen te vernemen omdat mensen genoodzaakt zijn om zich tot hen te wenden. Wettelijke regeling van het beroep (vb.: CLB-decreet). Maatschappelijke relevantie: de wettelijke regeling van een bepaalde sector geldt als een soort erkenning van het maatschappelijk belang ervan dat dan bepalend is voor het al dan niet toekennen van een beroepsgeheim. Men dient zich er ook van bewust te zijn dat er ook nadelen verbonden zijn aan de erkenning van een beroepsgeheim zoals de beperking van informatiedoorstroming en de mogelijkheid van strafrechtelijke vervolging. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 4/21

9 2. Welke uitzonderingen bestaan er? 2.1. In rechte getuigenis afleggen (Spreekrecht) Wie geroepen wordt om in rechte getuigenis af te leggen over feiten die door het beroepsgeheim gedekt zijn, mag die feiten bekendmaken indien hij oordeelt zulks te moeten doen, hij kan tot spreken niet gedwongen worden indien hij meent het beroepsgeheim te moeten bewaren. Hij beoordeelt zelf de opportuniteit van zijn beslissing, zelfs indien hij van zijn beroepsgeheim ontslagen wordt, mits de rechter oordeelt dat, in acht genomen de gegevens van de zaak, die getuige, door het stilzwijgen te bewaren, het beroepsgeheim niet afwendt van zijn doel. (Cass. 23/09/1986) Men is verplicht voor de rechter te verschijnen en de eed af te leggen. Wanneer men dit weigert, dan zal de rechter hem wettig veroordelen wegens weigering te getuigen (een geldboete van 100 tot Euro en een eventuele schadevergoeding aan de partij die om het getuigenis had verzocht). De reden is dat je slechts na de vraag gehoord te hebben kan uitmaken of het antwoord op deze vraag betrekking heeft op een tijdens de beroepsuitoefening toevertrouwd geheim. Na elke vraag afzonderlijk, dient men te beslissen het beroepsgeheim al dan niet in te roepen. De houder van het beroepsgeheim moet dus zelf oordelen over de opportuniteit van spreken of zwijgen en moet zich hierbij laten leiden door het belang van de cliënt. De rechter gaat wel onderzoeken of het beroepsgeheim niet wordt misbruikt om zichzelf aan vervolgingen te onttrekken of om schuldige handelingen te dekken. De rechter houdt toezicht op het inroepen van het beroepsgeheim. Hij kan oordelen dat het antwoord op de gestelde vraag er niet onder valt. De rechter moet de waarheid achterhalen en het beroepsgeheim betekent niet dat de waarheid niet aan het licht gebracht mag worden. Het is de drager van het beroepsgeheim die beslist om al dan niet te spreken. Het feit of de cliënt al dan niet toestemming heeft gegeven verplicht de hulpverlener niet tot spreken of zwijgen. Wanneer men opgeroepen wordt om te getuigen voor politie, procureur des Konings of advocaten zijn dit géén getuigenissen in rechte! De hulpverlener is hier gebonden door het beroepsgeheim en heeft dus zwijgplicht. Enkel het getuigenis voor een onderzoeksrechter of vonnisrechter geldt als een getuigenis in rechte Voor een parlementaire onderzoekscommissie (Spreekrecht) Recente toevoeging aan artikel 458 Sw (30/06/1996) Wanneer de wet hen verplicht (Spreekplicht) Hier MOET men spreken. Dit betreft enerzijds een aantal wettelijke regels, zoals: de aangifte van een geboorte, de aangifte van besmettelijke ziekten, wet arbeidsovereenkomst (vaststelling werkelijke arbeidsongeschiktheid door aangestelde arts zonder de aard van de aandoening te vermelden), regelgeving betreffende het voorlopig bewind over een persoon (in het belang van de te beschermen persoon dient bij het verzoekschrift tot het aanstellen van een voorlopig bewindvoerder een omstandig geneeskundig verslag van maximum 15 dagen oud gevoegd te worden waarbij de gezondheidstoestand van de te beschermen persoon beschreven wordt, artikel 488bis Bw.), Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 5/21

10 Het bekendmaken van deze gegevens wordt gerechtvaardigd op basis van de figuur van het wettelijk voorschrift. Dit houdt in dat de persoon die bij de uitvoering van een wettelijk voorschrift een strafbaar feit pleegt, geen misdrijf begaat Artikel 458bis Strafwetboek Eenieder die, uit hoofde van zijn staat of beroep houder is van geheimen en die hierdoor kennis heeft van een misdrijf zoals omschreven in de artikelen 372 tot 377, 392 tot 394, 396 tot 405ter, 409, 423, 425 en 426, gepleegd op een minderjarige kan, onverminderd de verplichtingen hem opgelegd door art. 422bis, het misdrijf ter kennis brengen van de Procureur des Konings, op voorwaarde dat hij het slachtoffer heeft onderzocht of door het slachtoffer in vertrouwen werd genomen, er een ernstig of dreigend gevaar bestaat voor de psychische of fysieke integriteit van de betrokkene en hij deze integriteit zelf of met behulp van anderen niet kan beschermen. 5 voorwaarden (moeten tegelijk vervuld zijn) Materieel toepassingsgebied Het dient te gaan om bepaalde misdrijven (met dreigend karakter). Deze worden limitatief opgesomd: 1. Aanranding van de eerbaarheid en verkrachting (372 tot 377), 2. Doodslag (392 tot 394), 3. Opzettelijk doden en lichamelijk letsel toebrengen (396 tot 405ter), 4 Verminking van genitaliën (409), 5. Verlating (423), 6. Onthouden van voedsel of verzorging (425 en 426). Opgemerkt wordt dat het hierbij gaat om misdrijven met een dreigend karakter, wat noodzakelijk werd geacht om het beroepsgeheim niet volledig uit te hollen. Ten persoonlijken titel kennis gekregen hebben Dragers van het beroepsgeheim moeten er ten persoonlijken titel kennis gekregen hebben (onderzocht hebben of in vertrouwen genomen zijn), m.a.w. op de hoogte zijn door geruchten of door mededeling van derden is onvoldoende. Ernstig en dreigend gevaar Er dient sprake te zijn van een ernstig en dreigend gevaar voor de psychische of fysieke integriteit van de betrokkene EN de geheimhouder kan deze integriteit niet zelf of met behulp van anderen beschermen. Dit meldingsrecht heeft dus een ultimum-remedium karakter, dit beoordelen vereist een persoonlijke evaluatie van de drager van het beroepsgeheim. Het gevaar kan niet anders gevrijwaard worden dan door schending van het beroepsgeheim (subsidiariteitsbeginsel). De bedoeling is vermijden dat dragers van het beroepsgeheim art. 458 bis gebruiken om elke verantwoordelijkheid van zich af te schuiven en automatisch aangifte te doen zonder bv. eerst de hulp van andere hulpverleners in te roepen. Het dreigend karakter heeft daarbij betrekking op het bestaan van een actuele nood om in de situatie in te grijpen. Vandaar ook de verwijzing: Onverminderd de verplichtingen opgelegd door Art. 422bis. Artikel 422bis heeft betrekking op de primaire plicht om hulp te verlenen aan personen in gevaar. Deze verwijzing wijst op het subsidiariteitsbeginsel en legt aan de geheimhouders de verantwoordelijkheid op om in eerste instantie zelf de hulp te verlenen die noodzakelijk is. Enkel tegenover de Procureur des Konings Het misdrijf mag enkel ter kennis gebracht worden aan de Procureur en niet aan de politie of de onderzoeksrechter, deze zijn niet de verantwoordelijken voor de uitoefening van de strafvordering. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 6/21

11 Minderjarige De melding op basis van dit artikel kan enkel gebeuren wanneer het om een minderjarig slachtoffer gaat Artikel 422bis Strafwetboek (schuldig verzuim) Met gevangenisstraf van acht dagen tot één jaar en met een geldboete van vijftig euro tot vijfhonderd euro of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen. Voor het misdrijf is vereist dat de verzuimer kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor anderen. Heeft de verzuimer niet persoonlijk het gevaar vastgesteld waarin de hulpbehoevende verkeert dan kan hij niet worden gestraft, indien hij op grond van de omstandigheden waarin hij werd verzocht te helpen, kon geloven dat het verzoek niet ernstig was of dat er gevaar aan verbonden was. (De straf bedoeld in het eerste lid wordt op twee jaar gebracht indien de persoon die in groot gevaar verkeert, minderjarig is) 4 voorwaarden (moeten tegelijk vervuld zijn) Gevaar moet groot, reëel en actueel zijn GROOT = dit is een persoonlijke inschatting. REËEL = een mogelijk of eventueel gevaar volstaat niet, er dient een feitelijke toestand van reëel groot gevaar te bestaan. ACTUEEL = het moet vandaag zijn. Voorbeeld: een leerkracht krijgt kennis van feiten die zich in het verleden hebben afgespeeld, hij schenkt daar geen aandacht aan = geen schuldig verzuim. Men moet het gevaar hebben waargenomen en de ernst ervan hebben beseft Ofwel dient men persoonlijk het gevaar waar te nemen, het hulpgeroep te horen of de gevolgen ervan zien, ofwel verneemt men het gevaar via derden. Bij vernemen van het gevaar via derden is het soms onduidelijk te bepalen of de persoon voldoende kennis had van het gevaar. Ernstig: de persoon in gevaar zal aangetast worden in zijn persoonlijke integriteit, zijn vrijheid of zijn eerbaarheid. Men moet bewust geweigerd hebben hulp te verlenen Bij onachtzaamheid is er geen sprake van schuldig verzuim. OPZETTELIJK = de bedoeling om een handeling te stellen waarvan men weet dat ze wederrechtelijk is, of de bedoeling om een strafrechtelijk geboden verplichting niet te stellen, wetende dat dit nalaten wederrechtelijk is. Het hulp verlenen mag geen ernstig gevaar opleveren voor zichzelf Artikel 422bis Sw. vereist een minimum aan altruïsme, maar geen heldenmoed. Voorbeeld: iemand verdrinkt, maar je kunt zelf niet zwemmen. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 7/21

12 Voorbeelden Een persoon heeft zware slagen gekregen en wordt in stervensgevaar op straat gegooid zonder verdere hulp. Een persoon is zwaar gekwetst ten gevolge van een verkeersongeval. Een pasgeboren kind dreigt wegens ademhalingsmoeilijkheden te stikken. Een persoon staat op het punt zelfmoord te plegen. Een bevalling. Een verkrachting. Een dokter met wachtdienst heeft de plicht s nachts te antwoorden op de bel aan zijn woning. Een geneesheer die om 6 uur s ochtends wordt gecontacteerd door ouders over hun zieke kind, heeft niet het recht om te geloven dat het om een onbenullige kwaal en ten onrechte verontruste ouders gaat. Het bestaan van een wachtdienst voor geneesheren vormt geen rechtvaardiging voor een weigering van een dokter, die niet van wacht is om hulp te verlenen Artikel 30 Wetboek van strafvordering (private aangifteplicht) Ieder die getuige was van een aanslag, het zij tegen de openbare veiligheid, het zij op iemands leven of eigendom, is verplicht daarvan bericht te geven aan de procureur des Konings, het zij van de plaats van de misdaad, het zij van de plaats waar de verdachte kan gevonden worden. Vaststelling: er is geen strafmaat bepaald = Morele verplichting. Het niet-nakomen wordt niet strafrechterlijk gesanctioneerd, tenzij de niet-aangifte een geval van schuldig verzuim uitmaakt. Geldt enkel voor geweldsdelicten en vermogensdelicten Geweldsdelicten: vechtpartij, familiaal geweld, slagen & verwondingen, terroristische aanslag, Vermogensdelicten: diefstal, inbraak, Het beroepsgeheim primeert Geen enkele wet verplicht de hulpverlener aangifte te doen, op voorwaarde dat het misdrijf hem als een geheim wordt toevertrouwd en hij het geheim verneemt in het kader van zijn beroepsuitoefening. Men dient getuige te zijn = Betrapping op heterdaad, men heeft het misdrijf de visu vastgesteld Artikel 29 Wetboek van strafvordering (ambtelijke aangifteplicht) Iedere gestelde overheid, iedere openbare officier of ambtenaar die in de uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdaad of van een wanbedrijf, de verplichting om daarvan kennis te geven aan de procureur des Konings. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 8/21

13 3. Gedeeld en gezamenlijk beroepsgeheim 3.1. Gedeeld beroepsgeheim 5 criteria: Finaliteitscriterium Het feit dat de persoon met wie de vertrouwelijke informatie wordt gedeeld, eveneens gehouden is door het beroepsgeheim, volstaat niet. Het delen van het geheim wordt ook beperkt door de eis dat het onthullen van vertrouwelijke gegevens enkel kan gebeuren aan personen die optreden met dezelfde doelstelling (hulp- of zorgverlening) en ten aanzien van dezelfde cliënt. Algemeen principe: alle handelingen ter uitvoering van eenzelfde diagnose- of indicatiestelling, die deel uitmaken van dezelfde behandeling of begeleiding. Betrokkenheid bij de hulpverlening De hulpverlener aan wie informatie zal worden doorgegeven, moet betrokken partij zijn in de concrete hulpverlening aan de cliënt, hij moet dus een hulpverlenende functie uitvoeren. Rechtstreekse betrokkenheid betekent dat men een vertrouwensrelatie met de cliënt heeft of geacht wordt in de toekomt een vertrouwensrelatie met de cliënt te zullen opbouwen. Noodzakelijkheidscriterium Slechts die gegevens mogen worden meegedeeld die noodzakelijk en pertinent zijn voor de hulp of zorg aan de cliënt in het algemeen en voor de uitvoering van de opdracht van diegene die de informatie ontvangt in het bijzonder. Men dient het verschil te maken tussen Need to know en Nice to know. Voorbeeld: een blindedarmoperatie geeft de arts geen toegang tot de gegevens over de psychiatrische behandeling. Belang van de cliënt Het belang van de cliënt staat centraal. De overdracht van toevertrouwde informatie tussen geheimplichtigen wordt getolereerd omdat dit noodzakelijk is voor de continuïteit en de kwaliteit van de hulpverlening aan de cliënt. Wanneer het gaat om hulpverlening in een gedwongen context, is het beter om te spreken van het belang van de hulpverlening. Geïnformeerde cliënt De cliënt moet behoorlijk geïnformeerd zijn over het feit dat de vertrouwelijke informatie zal worden overgemaakt aan derden, de inhoud van de gegevensoverdracht, het doel van de communicatie en de identiteit van de bestemmeling. Het doorgeven van de in vertrouwen meegedeelde informatie mag niet buiten het medeweten van de cliënt om gebeuren. Een meerderheid van de rechtsleer voegt eraan toe dat de cliënt zijn akkoord moet geven. Niet zozeer de instemming van de cliënt wordt geëist als wel de afwezigheid van verzet. Uit het gebrek aan verzet tegen de aangekondigde overdracht van vertrouwelijke informatie kan de impliciete instemming worden afgeleid. De hulpverlener aan wie informatie zal worden doorgegeven moet betrokken partij zijn in de concrete hulpverlening aan de cliënt, hij moet dus een hulpverlenende functie uitoefenen. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 9/21

14 3.2. Gezamenlijk beroepsgeheim Volledig team Het gezamenlijk beroepsgeheim rust op het team van hulpverleners als dusdanig in plaats van op elk teamlid afzonderlijk en impliceert dat er tussen de teamleden onderling geen beroepsgeheimgrenzen bestaan, zodat alle voor de hulpverlening relevante informatie aangaande de cliënt vrij kan circuleren binnen het team. Herkenbaar team Het team moet herkenbaar zijn voor de cliënt, het is essentieel dat het samenwerkingsverband zich naar de cliënt toe als team profileert. Elk teamlid moet hierover, van meet af aan, duidelijkheid scheppen ten aanzien van de cliënt, zodat laatste geen verkeerd beeld krijgt van het gebruik van de informatie die hij aan een teamlid toevertrouwt. De cliënt mag op geen enkel ogenblik de indruk krijgen dat hij zich tot een alleen optredende hulpverlener wendt. Relevantiefilter Men dient rekening te houden met de relevantiefilter. Het gezamenlijk beroepsgeheim is geen vrijgeleide om alle informatie met alle leden van het team te delen. Alleen die informatie kan uitgewisseld worden die relevant is voor het effectief opnemen van de verantwoordelijkheid die op het team rust. In welke mate zijn leerkrachten gebonden door het beroepsgeheim? Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 10/21

15 4. Wat is ambtsgeheim? 4.1. Spreekplicht Bepaalde informatie MOET men doorgeven aan ambtsgenoten, bijvoorbeeld aan de directie. Discretieplicht Dragers van een ambtsgeheim hebben discretieplicht t.a.v. derden die niet bij het onderwijsgebeuren betrokken zijn. Dus niet t.o.v. hiërarchische meerderen, collega s en ouders! Voorbeeld: een politieagent gaat bij de directie van een school informatie inwinnen i.v.m. het druggebruik van bepaalde leerlingen. Hij heeft spreekplicht tegenover zijn korpschef en discretieplicht tegenover derden. De discretieplicht slaat op alle gegevens die ze vernemen binnen de uitoefening van hun ambt, niet enkel op geheimen Waarom? Het zijn uitoefenaars van een publieke functie die informatie ontvangen in naam van de gemeenschap, niet ten persoonlijken titel. Vertrouwelijkheid is GEEN noodzakelijke voorwaarde voor de uitoefening van het beroep. Ook zonder dat hen vertrouwelijke informatie wordt meegedeeld kunnen zij het beroep verder blijven uitoefenen. Voorbeeld: een leerkracht betrapt een leerling op het roken van een joint in de fietsstalling. Deze informatie is niet verkregen binnen een vertrouwensrelatie, de leerkracht heeft de informatie niet ten persoonlijke titel ontvangen Algemene regel? Discretieplicht Wie heeft ambtsgeheim? De uitoefenaars van een publieke functie aan wie de wetgever géén vertrouwelijk karakter heeft toegekend in de zin van art 458Sw, zoals leerkrachten, politiemensen, bankbedienden, probatieassistenten, consulent sociale dienst jeugdrechtbank, Leerkrachten worden noch door de rechtspraak, noch door de rechtsleer, erkend als noodzakelijke vertrouwensfiguren. Indien nodig kunnen zij toevertrouwde informatie doorgeven aan collega s en directie. Ook zonder dat hen vertrouwelijke informatie wordt meegedeeld, kunnen zij hun beroep blijven uitoefenen Gevolgen Leerkrachten zijn geen dragers van het beroepsgeheim. Een CLB-er kan met hen dus geen gedeeld beroepsgeheim aangaan. Dit geldt voor alle leerkrachten, dus ook voor groene leerkrachten, vertrouwensleerkrachten, Doordat ze geen zwijgplicht, maar spreekplicht hebben tegenover hun hiërarchische oversten of ambtsgenoten kunnen ze geen toezegging doen tegenover de leerlingen dat de vertrouwelijke gegevens geheim zullen blijven (zuiver juridisch bekeken). Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 11/21

16 Er wordt traditioneel gesteld dat de (ambtelijke) discretieplicht in de eerste plaats is ingesteld in het belang van het ambt of juister: in het belang van de onderneming of dienst waarvoor de werknemer of ambtenaar werkt. De bescherming van het belang van de gemeenschap ontbreekt hier. Dit is ook de reden waarom er op een schending van de discretieplicht (ambtsgeheim) geen strafsanctie staat. Ambtsgeheim, discretieplicht en beroepsgeheim zijn termen die dikwijls door elkaar of zelfs in combinatie met elkaar gebruikt worden, wat leidt tot verwarring. Een voorbeeld daarvan vinden we binnen de wetgeving van toepassing op politiepersoneel. De meerderheid van dit personeel heeft een gewone discretieplicht (wat de ambtenaren onder hen betreft, een ambtsgeheim); met uitzondering van de personeelsleden met een hulpverlenende functie. Merkwaardig is nochtans dat hun zwijgplicht in het strafprocesrecht gekoppeld wordt aan artikel 458 Sw. Deze personen kunnen geen beroepsgeheim hebben in de zin van artikel 458 Sw., vermits hier niet het maatschappelijk en individueel belang beschermd wordt, maar wel het geheim van het onderzoek. Bovendien mag de geheimhoudingsplicht van politieleden geen afbreuk doen aan de gegevensuitwisseling binnen het gerechtelijk apparaat zelf: een beroep op de geheimhoudingsplicht om bepaalde gegevens niet te hoeven doorgeven aan de gerechtelijke overheden is niet mogelijk, terwijl dit toch een essentieel kenmerk is van het beroepsgeheim van artikel 458 Sw Wetgeving Decreet betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding (B.S. 10/04/1999) Art. 36. Het centrum heeft recht op de relevante informatie die over de leerlingen in de school aanwezig is en de school heeft recht op de relevante informatie over de leerlingen in begeleiding. Ze houden allebei bij het doorgeven en het gebruik van deze informatie rekening met de geldende regels inzake het beroepsgeheim, de deontologie en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het multidisciplinaire dossier in de centra voor leerlingenbegeleiding (B.S. 17/11/2008) Art. 9. Het centrum en de CLB-medewerkers mogen enkel in het belang van de leerling gegevens uit het multidisciplinaire dossier bezorgen aan de volgende derden : 1 het betrokken schoolpersoneel voor wat betreft de gegevens die nodig zijn om hun taak naar behoren te kunnen vervullen; 2 anderen, om een verplichting na te komen die opgelegd wordt door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie, of op gemotiveerd verzoek of na schriftelijke toestemming van: a) de bekwame minder- of meerderjarige leerling; b) de ouders, in eigen naam of namens de niet-bekwame minder- of meerderjarige leerling. De overdracht van gegevens uit het multidisciplinaire dossier, vermeld in het eerste lid, vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van de directeur en de beroepsbeoefenaar van het centrum Ambtsgeheim en ouderlijk gezag Vroeger was er sprake van hoederecht. De ouder die het kind toen onder zijn hoede had, had ook het recht om alle beslissingen m.b.t. de opvoeding te nemen. Sedert 1995 wordt er een onderscheid gemaakt tussen de regeling m.b.t. het ouderlijk gezag (o.a. het nemen van beslissingen) en een regeling betreffende het verblijf van het kind. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 12/21

17 Wet van 13/04/95 betreffende de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag (BS 24/05/95) Het belangrijkste principe van deze wet blijkt al uit de titel: het ouderlijk gezag wordt gezamenlijk uitgeoefend. Dit wordt ook nog gezagsco-ouderschap genoemd, wat losstaat van de verblijfsregeling. Dit principe geldt ongeacht de toestand of de ouders gehuwd, feitelijk gescheiden, wettelijk gescheiden, samenwonend, niet-samenwonend zijn. Dus ook nietsamenlevende ouders oefenen in principe samen het ouderlijk gezag uit. Ongeveer 90% van de ouders oefenen samen het ouderlijk gezag uit over hun kinderen Vermoeden van instemming Dit betekent dat elke ouder die een handeling stelt (bv. informatie vragen aan het CLB, instemming verlenen tot CLB-begeleiding), geacht wordt dit te doen met instemming van de andere ouder. Derden ter goeder trouw mogen hier dus van uitgaan. Voor de CLB-medewerker betekent dit dat hij niet steeds de instemming of het akkoord van beide ouders hoeft te hebben vermits hij mag uitgaan van het vermoeden van instemming. Wanneer je als derde echter op de hoogte bent van onenigheid tussen beide ouders, mag je niet meer automatisch uitgaan van instemming van de andere ouder. In dat geval is het dus aan te raden toestemming te bekomen van beide ouders. Het vermoeden van instemming geldt niet in de volgende gevallen waarbij beide ouders moeten instemmen: Bij een beslissing in verband met orgaanwegneming. Bij vertegenwoordiging van de minderjarige in proceshandelingen. Indien beide ouders het onderling oneens zijn, kan één van beiden zich wenden tot de Jeugdrechtbank die een beslissing neemt op basis van het criterium het belang van het kind Plichten verbonden aan het ouderlijk gezag De ouders zorgen ervoor dat de minderjarige zijn woonplaats heeft in de gezamenlijke verblijfplaats van de ouders (of, indien zij niet samenleven, in de verblijfplaats van één van beiden). De ouders zorgen voor de huisvesting, het levensonderhoud, het toezicht, de opvoeding, de opleiding van hun kinderen. De ouders en hun kinderen zijn elkaar op elke leeftijd respect verschuldigd Rechten verbonden aan het ouderlijk gezag Recht op eerbied en respect van de minderjarige (MJ) Recht op gezag over de persoon van de MJ: recht van bewaring en beslissingsrecht over fundamentele opties Recht op beheer over de goederen van de MJ Recht op vertegenwoordigingen van de MJ Recht op ouderlijke bevoegdheden m.b.t. staat van MJ Recht op persoonlijk contact met de MJ Recht om toezicht te houden op de opvoeding en beheer Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 13/21

18 Verblijfsregeling De begrippen hoederecht en bezoekrecht komen niet meer in de wet voor, en dit als gevolg van het principe van de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag. In plaats van bezoekrecht spreekt de wet, wanneer er sprake is van gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag, over de verblijfsregeling. Indien er sprake is van een gerechtelijke procedure is er de Wet van 18 juli 2006 tot het bevoorrechten van een gelijkmatig verdeelde huisvesting van het kind van wie de ouders gescheiden zijn en tot regeling van de gedwongen tenuitvoerlegging inzake huisvesting van het kind. Deze wet geeft voorrang aan een gelijke verdeling van de huisvesting als minstens 1 ouder erom vraagt. (verblijfsco-ouderschap) Uitzonderingen op de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag Exclusief ouderlijk gezag De rechter kan beslissen om de uitoefening van het ouderlijk gezag exclusief aan één van beide ouders op te dragen. Hij kan daarbij bepalen dat ófwel het ouderlijk gezag volledig wordt overgedragen aan de ene ouder, ófwel dat een aantal belangrijke beslissingen toch nog moeten genomen worden door beide ouders samen, ondanks het feit dat het ouderlijk gezag aan één van beiden wordt toegekend. In elk geval waarin er een gerechtelijke uitspraak is over het toekennen van het ouderlijk gezag aan één van beide ouders, is het de rechter die moet bepalen waar het kind wordt gehuisvest (beslissing over de verblijfplaats gebeurt dus door de rechter). De rechter moet dan tevens bepalen op welke manier de andere ouder persoonlijk contact met het kind kan blijven onderhouden. Hier spreekt men van een omgangsregeling in plaats van verblijfsregeling. De ouder die bij rechterlijke beslissing niet langer belast is met het ouderlijk gezag, behoudt het recht op toezicht op de opvoeding. Dit is een belangrijk gegeven voor de CLB-medewerker want het betekent dat ook de ouder die het ouderlijk gezag niet langer uitoefent, het opeisbaar recht heeft om bij derden (bv. het CLB) alle nuttige inlichtingen in te winnen i.v.m. de opvoeding van het kind. Dit recht op toezicht verschaft hem het recht zich tot de Jeugdrechtbank te wenden om een beslissing van de andere ouder aan te vechten. Het recht op persoonlijk contact (omgangsrecht) kan enkel uitzonderlijk en om zwaarwichtige redenen geweigerd worden, via een uitspraak van de rechter. Het principiële recht op persoonlijk contact geldt enkel voor de ouders en de grootouders. Artikel 10 van de wet stelt: Datzelfde recht kan aan ieder ander persoon worden toegekend, indien hij aantoont dat hij met het kind een bijzondere affectieve band heeft. Hieruit kunnen we afleiden dat alle andere derden dan de ouders en de grootouders, geen principiële titularissen zijn van het recht op persoonlijk contact. Gewezen pleegouders, maar ook broers en zussen moeten dus een bijzondere affectieve band kunnen bewijzen voor hun recht op persoonlijk contact. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 14/21

19 Ontzetting uit het ouderlijk gezag De wet van 18 april 1965 betreffende de jeugdbescherming voorziet in artikel 32 een mogelijkheid om ouders te ontzetten uit het ouderlijk gezag, zij het in zeer uitzonderlijke omstandigheden. Artikel 32: Van het ouderlijk gezag ten aanzien van alle kinderen, of van één of meer onder hen, kan geheel of ten dele worden ontzet: 1 de vader of de moeder die is veroordeeld tot een criminele of correctionele straf wegens enig feit gepleegd op de persoon of met behulp van een van de kinderen of afstammelingen; 2 de vader of de moeder die, door slechte behandeling, misbruik van gezag, kennelijk slecht gedrag of erge nalatigheid, de gezondheid, de veiligheid of de zedelijkheid van het kind in gevaar brengt. Hetzelfde geldt voor de vader of de moeder die huwt met een persoon die uit het ouderlijk gezag is ontzet. De ontzetting wordt uitgesproken door de jeugdrechtbank, op vordering van het openbaar ministerie. Een ouder die ontzet is uit het ouderlijk gezag verliest daarmee alle rechten die uit het ouderlijk voorvloeien, inclusief het recht op informatie. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 15/21

20 4.8. Onderscheid beroepsgeheim ambtsgeheim Beroepsgeheim Basis Artikel 458 van het Strafwetboek Van toepassing op CLB (art. 10 CLB -decreet) Toepassingsgebied Geheimhoudingsplicht verbonden aan vertrouwensrelatie Personen die krachtens hun beroep en ten persoonlijke titel kennis hebben van zaken die op basis van een vertrouwensrelatie met een cliënt geheim zijn (door hun aard of door het feit dat ze zijn toevertrouwd) Voor wie in het CLB? Psychologen/pedagogen Maatschappelijk werkers Verpleegkundigen Artsen Administratieve medewerkers Stagiairs Zwijgplicht Altijd behalve uitzonderingen voorzien in de wet Zwijgrecht Altijd (behalve schuldig verzuim en wettelijke verplichtingen) Ambtsgeheim Basis Ingeschreven in het decreet van 27 maart 1991 betreffende de rechtspositie van bepaalde personeelsleden van het gemeenschapsonderwijs en het gesubsidieerd onderwijs. Toepassingsgebied Discretieverplichting verbonden aan het ambt in het belang van het ambt of de functie Personen die vanuit hun beroep vertrouwelijke gegevens te weten komen en niet ten persoonlijke titel (er is geen sprake van toevertrouwen) Als zij persoonlijke aangelegenheden te weten komen, dan gebeurt dit in naam van de dienst waarvoor ze werken en dus buiten elke vertrouwensrelatie Geldt niet enkel voor geheimen, maar slaat op alles wat de betrokkene in de uitoefening van zijn tewerkstelling of ambt heeft vernomen. De informatie die de ambtenaar verneemt, behoort toe aan de administratie waarvoor hij werkt. Voor wie in de school? Leerkrachten Directieleden Zorgcoördinatoren Vertrouwensleerkrachten Studiemeesters onderhoudspersoneel Zwijgplicht Enkel ten opzichte van buitenstaanders (derden niet betrokken bij het onderwijsgebeuren) Zwijgrecht Niet ten opzichte van oversten, collega s, ouders, participanten in het onderwijs en hulpverlening Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 16/21

21 Spreekrecht Getuigenis in rechte Cliënt is slachtoffer Artikel 458 bis Strafwetboek Noodtoestand ( art. 422bis) Eigen verdediging Gedeeld beroepsgeheim Spreekplicht Noodtoestand (artikel 422 bis Strafwetboek) = schuldig verzuim: strafbaar wanneer men geen hulp verleent aan iemand die in groot gevaar verkeert. Wanneer de wet hen verplicht (aangifte geboorte, ) Sanctie Strafrechtelijk beteugelde sanctie Spreekrecht (eigenlijk plicht) Intern spreekrecht tegenover collega s, ondergeschikten en hiërarchische oversten Spreekplicht (eerder spreekrecht) Voor strafbare feiten (artikel 29 en 30 van het wetboek voor strafvordering) is er een morele verplichting (geen strafrechtelijke sanctie) tot spreken tegenover de Procureur des Konings. De school kan wel een tuchtprocedure opstarten. Noodtoestand (artikel 422 bis Sw) = schuldig verzuim: strafbaar wanneer men geen hulp verleent aan iemand die in groot gevaar verkeert. Sanctie Tuchtrechtelijk gesanctioneerd Minderjarige en ouderlijk gezag Jongeren van 12 jaar en ouder kunnen al dan niet instemmen met de CLB- begeleiding en hebben inzage in hun CLB-dossier. Minderjarige en ouderlijk gezag Een niet-ontvoogde minderjarige is niet wilsbekwaam tot 18 jaar. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 17/21

22 5. Het decreet rechtspositie van de minderjarige in de Integrale Jeugdhulp Het Decreet betreffende de Rechtspositie van de Minderjarige in de Integrale Jeugdhulp (DRM) werd samen met het Decreet Integrale Jeugdhulp op 7 mei 2004 goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Voor meer informatie m.b.t. het Decreet Integrale Jeugdhulp: zie de tekst decreet betreffende de integrale jeugdhulp onder de rubriek netwerk. Op 1 juli 2006 werden alle bepalingen van het DRM van kracht in alle betrokken sectoren van de Integrale Jeugdhulp: Algemeen Welzijnswerk Bijzondere Jeugdbijstand Centra voor Integrale Gezinszorg Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg Centra voor Leerlingenbegeleiding Kind en Gezin Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap Het DRM is geïnspireerd op het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK) en voorziet in een eigen statuut voor de minderjarige in de jeugdhulp. Recht op bijstand Artikel De minderjarige heeft het recht om zich in alle contacten met de jeugdhulpaanbieders, de toegangspoort en de trajectbegeleiding en in de uitoefening van zijn rechten, opgesomd in dit decreet, te laten bijstaan door een persoon die aan de volgende voorwaarden voldoet: Door het beroepsgeheim gebonden zijn of personeelslid zijn van de instelling waar de minderjarige onderwijs volgt Niet rechtstreeks betrokken zijn bij de jeugdhulpverlening, georganiseerd ten behoeve van de minderjarige Op ondubbelzinnige wijze door de minderjarige aangewezen zijn. De persoon die de minderjarige bijstaat, legitimeert zich bij elk optreden in die hoedanigheid. 2. Als de minderjarige niet in staat is om zelf een persoon als bedoeld in 1, aan te wijzen en als de minderjarige en zijn ouders tegenstrijdige belangen hebben, kan de jeugdhulpvoorziening of de toegangspoort voor hem een persoon aanwijzen die beantwoordt aan de bepalingen van 1, eerste lid, 1 en 2. De Vlaamse regering bepaalt de nadere regels voor de aanwijzing van die persoon. Het tweede lid van 1 is op die persoon van toepassing. Het voorgaande lid is van overeenkomstige toepassing als de minderjarige en zijn opvoedingsverantwoordelijke tegenstrijdige belangen hebben en niemand het ouderlijk gezag over de minderjarige uitoefent. Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 18/21

23 6. Beroepsgeheim en ambtsgeheim in de praktijk Tijdens een externe studiedag, waaraan zowel CLB-medewerkers als leerkrachten van andere scholen deelnemen, wordt gesproken over de invloed van televisie op de jeugd. Leerkracht X vertelt het volgende: Vorig jaar had ik Jan in mijn klas, de zoon van de bekende (bij naam genoemde) acteur uit de TV-serie Thuis. Er waren wat problemen met experimenteren met drugs. Daarom nodigde ik de vader uit. Jongens, wat was me dat?! Arrogantie, pretentie! Net als Jan! Waarschijnlijk denken ze dat BV s (Bekende Vlamingen) zich wat méér mogen permitteren dan anderen. Dat is een aspect waar we nooit bij stilstaan: de invloed van TV op de kinderen waarvan de ouders vaak op het scherm komen en door iedereen gekend zijn. Is hier sprake van schending van het ambtsgeheim door de leerkracht? Een CLB-medewerker vertelt - in een gesprek onder vrienden buiten het CLB - dat hij de vader van leerling X naar een therapeutisch centrum verwees voor begeleiding van zijn depressie. Eén van die vrienden aan wie de CLB-medewerker dit vertelde was in een bedrijf verantwoordelijk voor de sollicitatiegesprekken. De vader van leerling X kwam daar toevallig solliciteren en kon uit het sollicitatiegesprek opmaken dat men weet had van zijn begeleiding voor depressie. Hij kreeg de job niet, en klaagde de hulpverlener aan wegens schending van het beroepsgeheim. Uitspraak: (Wat zou volgens u de uitspraak van de rechter kunnen geweest zijn? Was er ja of neen schending van het beroepsgeheim?) Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 19/21

24 Sara, 14 jaar, komt langs op het CLB. Ze blijkt zwanger te zijn. (5 weken). Ze weet nog niet wat ze gaat doen. Ze heeft er nog met niemand over gesproken, behalve met PPC van het CLB. Ze vraagt PPC uitdrukkelijk hier met niemand over te praten. PPC drinkt een koffie in de leraarskamer van de school van Sara. Hij heeft een zeer goed contact met de aanwezige leerkrachten en leerlingenbegeleidster. De leerkrachten praten over Sara, ze maken opmerkingen als: ik denk dat ze zwanger is, ze is constant misselijk, ze doet raar, ze heeft in mijn les seksuele voorlichting heel raar gereageerd, ik weet zeker dat ze zwanger is, een vriendin van haar is mij komen vertellen dat Sara zwanger is, De leerkrachten beklagen zich ook over haar houding in de klas. Ze is erg afwezig, ze werkt niet mee, resultaten gaan bergaf, ze begint zomaar te huilen, Kan de CLB-medewerker, rekening houdend met zijn beroepsgeheim, de leerkrachten Informeren over de zwangerschap van Sara? Een leerkracht komt te weten dat de vader van Lisa haar als kind seksueel misbruikt heeft. De vader van Lisa geeft zwemles in het plaatselijk zwembad. Het meisje van de buren volgt daar les. De leerkracht besluit om de buren te verwittigen. Kan dit? Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 20/21

25 Jan, 15 jaar, vertelt aan de CLB-medewerker dat hij sinds kort hasj dealt op school. Hij verkoopt dit enkel aan leerlingen van het 5 de en 6 de middelbaar. Moet de CLB er dit melden op school of een andere instantie (politie, )? Bij de inschrijving van Soraya 8 jaar, heeft mama gekozen voor niet-confessionele zedenleer. Eind september komt papa naar school. Hij heeft net vernomen van Soraya dat zij zedenleer volgt en gaat hiermee niet akkoord. Papa is moslim en staat erop dat zijn dochter Islamitische godsdienst volgt. Wat moet Soraya nu volgen? Mama van Tim, 10 jaar, dreigt met een klacht tegen het CLB. Het CLB had, op vraag van papa, een aantal gesprekken met Tim gehad. Mama is woedend dat zij niet op de hoogte was, Tim woont tenslotte bij haar en niet bij de papa. Wat nu? Permanente Ondersteuningscel Centra voor Leerlingenbegeleiding 21/21