Jaarverslag 2012 Stichting Brabantse Milieufederatie te Tilburg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaarverslag 2012 Stichting Brabantse Milieufederatie te Tilburg"

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Stichting Brabantse Milieufederatie te Tilburg 1

2 Contactgegevens Stichting Brabantse Milieufederatie Spoorlaan 434b 5038 CH Tilburg Telefoon: (013) Fax: (013) Website: Facebook.com/BrabantseMilieufederatie 2

3 Inhoudsopgave 1. Algemene toelichting Bestuursverslag 2012 (Algemeen) Organisatie Nieuwe structuur sinds Raad van Toezicht / Bestuur Bezoldiging directie en Raad van Toezicht BMF Bureau Personeel Het effect van de bezuinigingen op werkorganisatie en takenpakket BMF Automatisering en digitalisering Fondsenwerving Financieel jaarverslag Analyse resultaat ten opzichte van begroting Resultaatbestemming exploitatieresultaat Beleggingsbeleid BMF Risicoparagraaf Totaal overzicht Inhoudelijk verslag team Landelijk gebied Verantwoording reguliere activiteiten team Landelijk Gebied Biodiversiteit Klimaat Nutriëntenkringlopen Algemeen Reconstructie & revitalisering Inhoudelijk verslag team Stedelijk gebied en Duurzaamheid Verantwoording reguliere activiteiten team Stedelijk gebied en Duurzaamheid Biodiversiteit Klimaat Nutriëntenkringlopen Algemeen Ondersteuning achterban, communicatie en politiek Verantwoording uren ondersteuning achterban, communicatie en politiek Inleiding achterban Vraagbaak en groepenwerk Interactieve website / toolbox / nieuwe media BMF-brede communicatie en bijeenkomsten Provinciale politiek BMF 40 jaar Projecten Algemeen Projecten Landelijk gebied Projecten Stedelijk gebied en Duurzaamheid Achterban Samenvatting Beleid Verkorte begroting Verantwoordingsverklaring Nationale Postcode Loterij Jaarrekening Balans per 31 december Staat van Baten en Lasten over Kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen

4 14.5 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de Staat van Baten en lasten over Overige gegevens Controleverklaring Bijlagen Bijlage 1 Staat van vaste activa Bijlage 2 Ontvangen projectsubsidies Stichting De Natuur- en Milieufederaties Bijlage 3 Gerealiseerde projectopbrengsten en -kosten Bijlage 4 Verslag werkzaamheden BMF reconstructie 2012 (reconstructie en PLG) Bijlage 5 Bij de BMF aangesloten Natuur- en Milieugroepen, eind

5 Jaarverslag

6 1. Algemene toelichting Inleiding De Brabantse Milieufederatie (BMF) heeft in 2012 hard gewerkt aan het behouden en beschermen van het Brabantse buitengebied, schoon en voldoende water en een gezonde leefomgeving voor alle Brabanders. Door onze inzet, maar zeker ook om de gestelde doelen d.m.v. draagvlak en bewustwording te bereiken, is de BMF zeer regelmatig in het nieuws geweest. Door onze constructieve en soms kritische opstelling proactief toe te passen, hebben we de positie van de natuur- en milieubeweging in Noord-Brabant verder gestalte gegeven en verstevigd. Doel De activiteiten van de Stichting Brabantse Milieufederatie omvatten: de beoordeling, beïnvloeding of begeleiding van het handelen of nalaten van handelen op het gebied van milieuzorg en het milieubeheer, dit alles in de breedste zin van het woord. het initiëren en gaande houden van activiteiten van particulieren en organisaties die zowel vrijwillig als professioneel op dit terrein werkzaam zijn. De federatie heeft tot doel het bevorderen van een duurzame ontwikkeling tussen de mens en zijn omgeving, met daarbij een speciale zorg voor de natuur, het landschap en het milieu in de provincie Noord-Brabant. De stichting streeft dit doel na, onafhankelijk van enige politieke, levensbeschouwelijke of maatschappelijke overtuiging. Stichtingsvermogen Het vermogen van de Stichting wordt gevormd door: het stichtingskapitaal; het Casimir fonds; subsidies, donaties, schenkingen, erfstellingen en legaten; contributies; alle andere verkrijgingen en baten. Administratie De financiële administratie en de salarisadministratie zijn uitbesteed aan Accon Avm te 's-hertogenbosch. Dit kantoor verzorgt tevens de financiële tussenrapportages en het opstellen van de jaarrekening. Accountantscontrole De accountantscontrole wordt uitgevoerd door PWC Accountants N.V. De controleverklaring is in de jaarrekening opgenomen. Jaarverslag 2012 In 2012 is ook hard gewerkt om projecten te initiëren en in gang te zetten. Daarmee zijn goede resultaten behaald; doelen zijn gerealiseerd, onderzoeken tijdig opgeleverd e.d. Samen met de andere 11 provinciale milieufederaties werd door de BMF ook in 2012 met succes verder gewerkt aan projecten die de goedkeuring dragen van het CBF en waarvoor de genoemde organisaties gelden gebruiken afkomstig van de Nationale Postcode Loterij. Het beschikbare budget is ook daadwerkelijk aan de goede doelen besteed. 6

7 2. Bestuursverslag 2012 (Algemeen) 2.1 Organisatie Nieuwe structuur sinds 2011 In 2012 is gewerkt conform de nieuwe structuur. Deze nieuwe organisatiestructuur bestaat uit een Raad van Toezicht, een directeur/bestuurder, de Raad van Aangeslotenen en het BMF-bureau. Raad van Aangeslotenen Raad van Toezicht Directeur / bestuurder BMF-bureau De Raad van Aangeslotenen is de vertegenwoordiging van de 102 aangesloten groepen. Zij hebben een adviesrecht naar de Raad van Toezicht. Deze Raad van Toezicht is het hoogste bestuursorgaan. Zij stuurt de directeur/bestuurder aan, die vervolgens het BMF bureau aanstuurt. De directeur zorgt voor de dagelijkse leiding. In 2011 zijn de BMF statuten hierop aangepast. De reglementen voor de Raad van Toezicht en directie zijn eind 2011 gereed gekomen. De reglementen voor de Raad van Aangeslotenen zijn per eind april 2012 gereed. Hiermee is de bestuurlijk gewenste opzet gerealiseerd en CBF-proof gemaakt Raad van Toezicht / Bestuur Op 1 juli 2011 is het toenmalige bestuur omgezet naar een Raad van Toezicht. In deze raad hebben de volgende leden zitting: de heer J.H. Ockels (voorzitter); de heer H. Baptist (secretaris); de heer G. van den Oetelaar (vicevoorzitter); mevrouw B. Verstappen. Het is een tijdelijke Raad van Toezicht, die zich ten doel gesteld heeft begin 2013 een nieuwe Raad van Toezicht te formeren. De leden van de Raad van Toezicht hadden de volgende andere (neven)functies: Jan Hendrik Ockels Interim manager Bestuurslid Nederlandse Vereniging voor Commissarissen en Directeuren Oprichter Slow Energy Foundation Managementcoach Bestuurder stichting Stop, beheer middelen voormalig VNP 7

8 Henk Baptist Hoofdfunctie: zelfstandig ondernemer, Ecologisch Adviesbureau Bestuurslid Netwerk Groene Bureaus Lid gebiedscommissie Brabantse Delta Lid Adviesgroep Zuidwestelijke Delta Bestuurslid Anti Big Pig Bestuurslid Sirene Ger van den Oetelaar Voorzitter plaatselijke groep Provinciale Leader Meierij (PG Meierij) Voorzitter Stichting De Brabantse Boerderij Voorzitter en oprichter Stichting Streekrekening Het Groene Woud Voorzitter afdeling Noord-Brabant van Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHM) Aangewezen regionaal bestuurder en bestuurlijk trekker vanuit Het Groene Woud LNV-pilot "Deltaplan Landschap" Penningmeester Streekraad Het Groene Woud en de Meierij Lid Provinciale Omgevingscommissie Bestuurslid en oprichter Natuurwerkgroep Liempde Secretaris en oprichter Stichting Ilse Masé Penningmeester en oprichter Stichting Brabantse Bronnen Penningmeester en oprichter Stichting Kartuizerklooster Sinte Sophia van Constantinopel Lid en oprichter Woudwerkgroep Stichting Het Groene Woud in Uitvoering Lid en medeoprichter Stichting Beleefbare Cultuurhistorie in Het Groene Woud" Op dit moment werkzaam bij Stichting ARK, een organisatie die zich bezig houdt met natuurontwikkeling. Birgit Verstappen Geen nevenfuncties Eigen bedrijf, Broze: spiritualiteit in bedrijf, Nol Verdaasdonk (directeur, bestuurder BMF) Lid algemeen bestuur waterschap Brabantse Delta De Raad van Toezicht kwam vier keer bij elkaar. Een belangrijke activiteit was het formeren van een nieuwe permanente Raad van Toezicht. Daartoe zijn profielen van gewenste leden opgesteld, zijn sollicitatiegesprekken gevoerd etc. Dat heeft geleid tot een nieuwe Raad van Toezicht begin In deze nieuwe Raad van Toezicht hebben zitting: Jan Hendrik Ockels uit Helvoirt. Jan Hendrik blijft voorzitter van de Raad van Toezicht. Jan Hendrik is zelfstandig ondernemer op het gebied van business coaching, toezicht en maatschappelijke relevantie. Ernst Thoolen uit Nuenen. Zijn taakgebied is financiën en hij is back-up voor de voorzitter. Ernst heeft ruime ervaring met het werven van fondsen voor herstel van cultuurhistorische landschappen, monumenten en het opwekken van duurzame energie. Mieke Hendrikx uit Diessen. Haar taakgebied is de achterban. Mieke is vele jaren actief geweest in de gemeentepolitiek, als raadslid en als wethouder. Daarnaast was en is zij als vrijwilliger actief, o.a. in de Vereniging Natuur en Milieu Hilvarenbeek. 8

9 Vincent Snels uit Vught. Zijn taakgebied is communicatie. Vincent is directeur van Minos & Twisk BV en heeft ervaring met projectmanagement voor duurzame woongebieden. In zijn vrije tijd is hij voorzitter van de Stichting Schone Paden. Henk Teusink uit Cuijk. Zijn taakgebied is personeelsmanagement. Henk heeft diverse functies op het gebied van P & O vervuld en in zijn vrije tijd verschillende voorzittersfuncties, waaronder van de Milieuvereniging Land van Cuijk. Kasper Gort uit Huijbergen. Kasper is directeur eigenaar van Buitengemeen Erfgoed en van Buitengemeen Conferenties. Hij heeft veel ervaring met procesbegeleiding bij veranderingsprocessen Bezoldiging directie en Raad van Toezicht Directeur/bestuurder is de heer Nol Verdaasdonk. Hij heeft de dagelijkse leiding over de organisatie. Hij is sinds 1 oktober 2011 officieel in dienst getreden, daarvoor was hij middels een detacheringsovereenkomst sinds 1 januari 2010 interim-directeur. Het bruto jaarsalaris is conform Provinciale schaal 13. Brutoloon Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Totaal jaarinkomen Sociale lasten Pensioenpremies Totale loonkosten Jaarlijks heeft de voorzitter van de Raad van Toezicht een evaluatiegesprek met de directeur. Dit gesprek heeft plaatsgevonden op 9 april In 2012 zijn er geen onkostenvergoedingen betaald aan RvT-leden. Zij ontvangen geen bezoldiging. Aan de RvT-leden zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt BMF Bureau Intern is de organisatiestructuur voortgezet met twee teams, Landelijk gebied enerzijds en Stedelijk gebied anderzijds met daarnaast het cluster Bedrijfsvoering. Directeur Landelijk gebied Stedelijk gebied Bedrijfsvoering Omdat het personeelsaantal terugliep, is medio 2012 besloten toe te werken naar 1 team in Voor de rapportage in dit verslag is nog wel uitgegaan van twee teams. 9

10 2.1.5 Personeel In totaal werkten ultimo 2012 naast de directeur 8 beleidsmedewerkers, 1 communicatie medewerkster en 2 inhoudelijke vrijwilligers. 4 medewerkers en 3 vrijwilligers werken in de bedrijfsvoering. Nagenoeg iedereen werkt parttime. De capaciteit bedraagt 10,97 FTE ultimo 2012, gemiddelde over 2012 was 12,69 FTE. De vrijwilligers ontvingen per maand de maximale toegestane vrijwilligersvergoeding. Een vijftal stagiaires is in 2012 begeleid. Zij hebben opdrachten uitgevoerd op het gebied van Voedsel, Communicatie, Schoon water en Juridische zaken. Gedurende 2012 bedroeg het ziekteverzuimpercentage 13,68% (2011: 8,59%, 2010: 10,57%) Indien we langdurige zieken en zwangerschapsverlof hierin corrigeren, bedroeg het ziekteverzuimpercentage 2,14% (2011: 2,75%, 2010: 2,26%). De norm bedraagt 2,5%. We hebben in 2012 te maken gehad met 2 langdurig zieken. Eind november 2012 was daarvan 1 persoon 2 jaar ziek thuis. In 2012 bedroeg het declarabiliteitspercentage voor de gehele organisatie 66,71%. (2011: 64,74%, 2010: 59,67%). De stijging ten opzichte van 2011 is voornamelijk veroorzaakt door striktere urenbewaking op productieve taken; verhoudingsgewijs meer beleidsmedewerkers. Voor het jaar 2013 is het begrote percentage: 62,0% Het effect van de bezuinigingen op werkorganisatie en takenpakket BMF De BMF heeft de afgelopen jaren geanticipeerd op de verwachte terugloop door alleen nog maar met tijdelijke arbeidscontracten te werken. Dit betekent dat een gedeelte van de bezuinigingen zijn opgevangen door tijdelijke contracten niet te verlengen. Echter ook van medewerkers met een vast contract hebben wij mede door het teruglopende budget in een aantal gevallen afscheid moeten nemen. Dit proces gaat in 2013 helaas onverminderd door. We zien een teruggang van de gemiddelde personeelsbezetting van bijna 3 fte in 2012 ten opzichte van In 2014 staat de BMF wederom een teruggang van 15% te wachten op het reguliere budget, waardoor het aantal fte met 1 tot 1,5 fte nog verder zal teruglopen. Op deze terugloop wordt gedurende 2013 reeds geanticipeerd gemiddeld 15, gemiddeld 12, gemiddeld 10,7 (begroot) Deze ontwikkeling baart ons zorgen o.a. vanwege de continuïteit van de organisatie. Aan ons de uitdaging hier een passende oplossing voor te vinden. Dit neemt niet weg dat we ons, mede als gevolg van teruglopende budgetten, maar ook vanwege het politiek en maatschappelijk klimaat, zorgen maken over flexibiliteit, vernieuwing en slagkracht van onze organisatie Automatisering en digitalisering Door de toegenomen complexiteit van geautomatiseerde systemen en de langdurige ziekte van de eigen systeembeheerder waren we genoodzaakt tot het zoeken van alternatieven. Per januari 2011 zijn we overgegaan naar volledig extern beheer van de automatiseringsomgeving door Aucuba BV uit Breda. Dit bevalt ons goed. Het biedt ons kwaliteit en flexibiliteit, terwijl de kosten aanzienlijk lager uitvallen dan voorheen met een eigen medewerker. Ook is de professionalisering en efficiency van de medewerkers sterk verbeterd door het gebruik van iphones en meer inzet op ipads. Zo zet het secretariaat alle verslagen en vergaderstukken voortaan klaar via de Dropbox op de ipad van de directeur, waardoor er geen papieren vergadermappen meer samengesteld hoeven te worden. 10

11 De BMF streeft naar een verdere digitalisering van de informatiestromen. Dit is geen doel op zich, maar daar waar een efficiency- en effectiviteitsslag behaald kan worden, zal de BMF proberen hierbij een voordeel te pakken. Zo zal het CRM pakket Spits (gemaakt en onderhouden door 2 voormalige stagiaires) naar een web versie worden gebracht. Dat maakt het mogelijk om ook een bijeenkomstenmodule erin te integreren, waarbij belangstellenden zichzelf kunnen aanmelden. Ook betalen voor een bijeenkomst via ideal is erin opgenomen. Daarnaast is het mogelijk om automatisch aan en af te melden voor de nieuwsbrief Fondsenwerving In 2012 waren zo'n 102 groepen aangesloten bij de BMF. Zij betalen een jaarlijkse contributie van 40 per jaar. Daarnaast hebben diverse donateurs (ongeveer 50) bijgedragen. De BMF maakt kosten voor fondsenwerving (toegerekend op basis van bestede uren 3.656). Het percentage kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van de baten uit eigen fondsenwerving bedraagt in ,4%. (In 2011: 20,2%, 2010: 8,1%). De CBF norm bedraagt maximaal 25% over het gemiddelde van 3 jaar, dit gemiddelde percentage over de afgelopen 3 jaar bedraagt 19,2%. De toename in 2012 is te wijten aan extra uren die ingezet zijn om nieuwe fondsen te werven. Begin 2013 heeft de verhoogde inzet al zijn vruchten afgeworpen doordat de ABN-Amro een gedeelte van haar overbodige kantoormeubilair heeft geschonken aan de BMF (dit heeft een waarde van 6.718). Intern wordt de BMF-gedragscode gevolgd. Deze gedragscode is gebaseerd op de CBF-code. De Raad van Toezicht heeft de bedoeling om de financieringsmogelijkheden uit te breiden naar meerdere fondsen, subsidiegevers en sponsoren. Ook worden projectvoorstellen bij nieuwe partijen neergelegd ter financiering. Voorbeelden hiervan zijn: Triodos Foundation, Streekrekening Het Groene Woud, Woningbouwcorporaties. 11

12 3. Financieel jaarverslag 2012 Over het boekjaar 2012 sluit de resultatenrekening van de BMF flink positief. Hieronder staat de vergelijking van de gerealiseerde baten en lasten ten opzichte van de begrote baten en lasten. Vanwege inzichtelijkheid is gekozen om een vergelijk te maken tussen kostensoorten in plaats van kosten per doelstelling. 3.1 Analyse resultaat ten opzichte van begroting 2012 x Omschrijving Werkelijk Begroting Voordelig Nadelig Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties derden Subsidies van overheden Overige projectbijdragen Overige baten Totaal Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Bureaukosten Organisatiekosten Afschrijvingskosten Financieringskosten Lasten voorgaande jaren Directe projectkosten Totaal Resultaat Het batige resultaat is als volgt te verklaren: Hogere baten dan begroot 68 Lagere lasten dan begroot 47 Lagere baten dan begroot 29 Hogere lasten dan begroot Saldo batig ten opzichte van de begroting 42 12

13 De BMF is in 2012 ruim boven het begrote resultaat uitgekomen. In plaats van de begrote is het werkelijke resultaat Hierna worden de andere belangrijkste afwijkingen toegelicht. Baten uit fondsenwerving In 2012 is meer ontvangen dan begroot. Zowel de contributie opbrengsten als de ontvangen donaties zijn iets hoger dan begroot. De overige baten uit fondsenwerving waren niet begroot, echter in 2012 zijn diverse bijdragen ontvangen. Baten uit acties derden Ten opzichte van de begroting is in meer gerealiseerd. Ten eerste zijn de vrij besteedbare gelden hoger vastgesteld per milieufederatie. Daarnaast hebben er meer samenwerkingsprojecten plaatsgevonden gedurende het jaar dan begroot. Subsidies overheden en anderen In totaal is er minder gerealiseerd dan begroot. De reguliere subsidie en de subsidie t.b.v. de reconstructie zijn volledig conform begroting gerealiseerd. De inhoudelijke verantwoording vindt u in de volgende hoofdstukken. Op overige projecten is minder gerealiseerd dan begroot. In de begroting was een aantal projecten opgenomen waarvan in 2012 bleek dat hiervoor geen volledige subsidie verkregen kon worden; vandaar dat deze niet zijn uitgevoerd. Overige projectbijdragen In totaal is er meer gerealiseerd dan begroot. Gedurende 2012 is er een aantal nieuwe financiers benaderd en gevonden voor diverse nieuwe projecten welke ook in 2012 zijn gestart. Deze projecten waren niet in de begroting opgenomen. Personeelskosten De totale personeelskosten zijn flink minder dan de begrote kosten ( lager), echter op de verschillende onderliggende posten zijn wel grotere verschillen te melden. Zo is de post salariskosten eigen personeel hoger uitgevallen (+/ ) vanwege incidentele loonstijgingen en achtergestelde salarisbetalingen. Er is voor gekozen om meer eigen personeel in te zetten voor de projecten en geen gebruik te maken van (duurdere) inhuur. Daarom is de post inhuur op nul gebleven, terwijl was begroot. Er is meer aan loonkostensubsidies ontvangen door een uitkering in verband met zwangerschapsverlof. De post deskundigheidsbevordering laat een flinke onderschrijding zien (-/ ). Dit is veroorzaakt door minder opleidingen en coaching. Er is zo n minder uitgegeven aan reis- en verblijfskosten, met name de direct toe te rekenen reiskosten aan projecten zijn lager uitgevallen. In voorgaande jaren waren deze hoger in verband met een aantal Europese projecten. Vanwege de begeleiding van twee langdurig zieken is de post aan Arbodiensten met hoger uitgevallen. Door de vrijval van pensioenverplichtingen uit voorgaande jaren en een vrijval van de reservering afkoop personeel is nog eens vrijgekomen. Huisvestingskosten We zijn gehuisvest in het pand van Natuurmuseum Brabant en maken nu gebruik van hetzelfde schoonmaakbedrijf. Dit bedrijf maakt gebruik van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt, zodat we nu ook een schoonmaakbedrijf hebben met een sociale missie. Er is nagenoeg geen verschil met de begroting voor deze post. Per 1 januari 2013 is een tweetal ruimten teruggegeven aan het Natuurmuseum: een vergaderruimte en een archiefruimte. Alle medewerkers zijn nu voortaan gehuisvest op de eerste verdieping. Daarmee bereiken we lagere vaste kosten bij een krimpende bezetting. 13

14 Bureaukosten De uitgaven aan deze post zijn nagenoeg gelijk aan de begrote kosten ( hoger). De onderliggende posten laten wel verschillen zien. De meest opvallende: er is voor gekozen om vooralsnog geen nieuwe website op te zetten, maar wel flink aan de gang te gaan met social media als Facebook, Linked-in en Twitter. Voor deze media zijn geen investeringen nodig. (zie ook hoofdstuk 7 Communicatie); de drukkosten ten behoeve van projecten is met flink hoger uitgevallen. Dit betrof het boek Natuur dichtbij ten behoeve van het project Ave Natura. Deze extra kosten worden deels gedekt uit het project en deels door verkopen. Kostenbesparing blijft ook in 2013 een belangrijk item. De landelijke Natuur en Milieufederaties hebben in 2012 een traject opgestart om de diverse kostenposten tussen de verschillende milieufederaties in beeld te brengen en daar waar mogelijk goedkoper gezamenlijk in te gaan kopen. In 2013 willen we daarmee aan de slag. Prioriteit zal liggen bij bijvoorbeeld mobiele en vaste telefonie en printers. Organisatiekosten De organisatiekosten zijn met lager uitgevallen door besparingen op: accountantskosten (-/ door nieuwe afspraken); verminderde vergader- en bestuurskosten (-/ ); minder uitgaven aan proces- en legeskosten (-/ ) de kosten voor het jubileum zijn duidelijk lager uitgevallen (-/ ) door gebruik te maken van gratis ruimten waar mogelijk en sponsoring. Er is wel een post hoger uitgevallen: kosten CBF keurmerk (+/ ). Het CBF heeft de BMF herkeurd met een positieve uitslag. De BMF voldoet aan hogere criteria en is nu van een kansspelbegunstigde organisatie gestegen naar een fondsenwervende organisatie. 14

15 Het resultaat over de afgelopen jaren laat het volgende beeld zien: 3.2 Resultaatbestemming exploitatieresultaat Het resultaat is als volgt toegevoegd/onttrokken aan de reserves en fondsen: Toevoeging continuïteitsreserve Onttrekking reserve financiering activa Toevoeging bestemmingsfonds juridische procedures Onttrekking bestemmingsfonds juridische procedures Totaal Hierdoor is ultimo 2012 de hoogte van de continuïteitsreserve positief. De reserve financiering activa bedrijfsvoering is positief, waardoor de totale reserves positief bedragen. In fondsen is nog een bedrag van in totaal beschikbaar. Vanaf 2009 is een bestemmingsfonds gevormd t.b.v. juridische procedures. In de contracten met de TBO's is vastgesteld dat van de jaarlijkse bijdrage per organisatie een bedrag van wordt toegevoegd aan het fonds juridische procedures. De BMF voegt vanuit de vrij besteedbare gelden van de Nationale Postcodeloterij tevens een bedrag van toe. De jaarlijkse kosten inzake juridische procedures worden uit dit fonds onttrokken. Op deze wijze wordt gewaarborgd dat provinciale subsidies niet worden gebruikt voor juridische procedures. De hoogte van dit fonds bedraagt ultimo positief. Het totale Eigen Vermogen (totaal reserves en fondsen) van de BMF bedraagt ultimo positief. 3.3 Beleggingsbeleid BMF Ontvangen middelen worden niet aangewend voor belegging in effecten, zoals aandelen en obligaties. Wel zullen in 2013 de aanwezige liquide middelen worden verspreid over meerdere banken. 3.4 Risicoparagraaf Er wordt een terugloop van projectsubsidies verwacht vanaf 2013 en een toegezegde korting op de reguliere subsidie van de provincie Noord-Brabant zal per 2014 geëffectueerd worden. Bovenstaande en andere toekomstige veranderingen zijn meegenomen in het meerjarenbeleidsplan en bijbehorende meerjarenbegroting. 15

16 Gedurende 2012 is vooruitlopend hierop geanticipeerd door: het aannemen van personeel op basis van arbeidsovereenkomsten met bepaalde tijd; het drukken van vaste kosten, zoals bijvoorbeeld huur, schoonmaak en documentatie en/of vakliteratuur; het werven van baten bij andere externe financiers dan de provincie Noord-Brabant, zoals lokale overheden, bedrijfsleven, woningbouwcorporaties. 3.5 Totaal overzicht De besteding aan de diverse doelstellingen is als volgt: De provinciale milieufederaties hanteren voor het inzichtelijk maken van de kosten beheer en administratie een uniforme systematiek die gebaseerd is op de aanbeveling Toepassing van Richtlijn 650 van de Verenigde Fondsenwervende Instellingen (VFI). De kosten beheer en administratie worden naar verhouding toegerekend aan de doelstellingen. Voor de specificatie wordt u verwezen naar de toelichting in de jaarrekening. Het percentage wat besteed is aan beheer en administratie ten opzichte van de totale lasten (voor toerekening beheer en administratie) bedraagt in ,8% (2011: 35,0%, 2010: 43,6). Met de provinciale milieufederaties is een norm van 25% afgestemd. De BMF heeft de afgelopen jaren reeds een stevige daling ingezet om deze norm te halen. Dit beleid wordt ook de komende jaren voortgezet. 16

17 4. Inhoudelijk verslag team Landelijk gebied Het inhoudelijk verslag Landelijk gebied maakt onderscheid in activiteiten vanuit de reguliere subsidie van de provincie Noord-Brabant en extern gefinancierde projecten. De verantwoording van deze activiteiten en projecten volgt de 3 BMF speerpunten biodiversiteit, klimaat en kringlopen. 4.1 Verantwoording reguliere activiteiten team Landelijk Gebied Deze paragraaf start met een overzicht van alle geplande en werkelijk gemaakte reguliere uren voor team Landelijk Gebied. Speerpunt Onderwerp Begrote Werkelijke Verschil uren uren Biodiversiteit Verbindingen landelijk en stedelijk ,50-6,50 gebied Natuurcompensatie Ruimtelijke kwaliteit Verkenning fondsvorming en middelen zoeken Toekomst van de intensieve , ,50 veehouderij Provinciale deel EHS ,50 +28,50 Klimaat Klimaatbestendigheid watersysteem Projectontwikkeling Klimaat Waterkwaliteit 0 30,50 +30,50 Centrum Metropolitaan voedsel ,50 +30,50 Kringlopen Benutting organische reststoffen Verbeteren kwaliteit van organische ,50-78,50 reststromen Projectontwikkeling Nutriëntenkringlopen Provinciale Green Deal Stad en Platteland Algemeen Actualiteiten/netwerken Totaal Biodiversiteit Verbindingen landelijk en stedelijk gebied Plan: inzet voor realisatie van ecologische verbindingen en soortenbeleid, landelijk en stedelijk. Speciale aandacht voor cultuurhistorische kenmerken en grensoverschrijdende natuur. Te verwachten resultaten in 2012: afstemming van grensoverschrijdend natuurbeleid en -uitvoering; stimuleren biodiversiteit in witte gebieden door groene verbindingen (bijvoorbeeld door middel van het behoud van zandpaden); waarborgen inbreng van natuur in gebiedsprocessen (indien additionele middelen ter beschikking komen). Realisatie: Grensoverschrijdende afstemming voor De Kempen heeft plaatsgevonden met landschapsambassadeurs in De Kempen en de inbreng bij plannen Leenderbos-Groote Heide 17

18 (Beverbeek in België) via contacten met Agentschap Natuur en Bos. Tevens met de terreinbeheerders in de grensstreek van Natuurmonumenten (Suilen) en Staatsbosbeheer (belangenbehartiger Van der Laan). Met Agentschap Natuur en Bos (een Belgische instantie) is diverse malen contact geweest en er is informatie uitgewisseld over de beoordeling van vergunningaanvragen. Het Kraanvogelproject is een impuls voor de samenwerking met de Belgen in de grensstreek van Zuidoost-Brabant. Zandpaden Kempen Oirschot. Het plan wordt door gemeente Oirschot verder uitgewerkt. Inbreng o.a. via landschapsambassadeurs van De Kempen, deel via awg Kempen (tot juli) en de bemoeienis met Landinrichting De Hilver. Uren besteed aan Mooi Brabant waren gericht op die verbindingen. In De Peel zijn uren aan biodiversiteit in witte gebieden besteed als inbreng voor het programma Netwerken met energie. (BMF is niet in proces met Netwerken met energie gestapt). Het betrof tevens inzet van compensatiefonds voor realisatie van de dooradering. Er is een globale opzet voor een regionaal fonds waarin compensatie, toeslagen, etc. kunnen worden ondergebracht om regionale doelstellingen (dooradering, landschapskwaliteit) te kunnen gaan realiseren. Er zijn geen extra middelen ter beschikking gekomen voor inbreng van natuur in gebiedsprocessen. Uren: Geen significant verschil tussen planning en realisatie Natuurcompensatie Plan: samen met overheden en terreinbeherende organisaties (TBO s) een beeld vormen van organisatie en uitvoer van natuurcompensatie. Te verwachten resultaten in 2012: inventarisatie natuurcompensatieverplichtingen in de provincie en voorstel voor de aanpak en uitvoering ervan. Realisatie: In de Peelregio is een redelijk beeld van de nog te realiseren verplichtingen. De wens vanuit de voormalige reconstructie is dat die verplichtingen in een regionaal fonds terecht komen. Dit heeft geleid tot het aanwijzen en deels inrichten van compensatiegebieden. Er is t.g.v. het niet besluiten van het verdwijnen van het BZOB-bos door Helmond al wel compensatie in uitvoering geregeld in een bestemmingsplan. Door 9 situaties in Deurne tegen het licht te houden, is er pas na 1 jaar en 2 maanden (maart 2013) duidelijkheid gekomen van de provincie over aantastingen van de EHS c.q. boswet en zijn aanschrijvingen m.b.t. handhaving en compensatie de deur uitgegaan in 3 gevallen. Compensatie moet binnen 5 jaar ergens in Nederland uitgevoerd worden. De andere gevallen worden afgehandeld door de gemeente als bevoegd gezag.. Zowel gemeenten als provincie alsmede BMF en Ron Lodewijks zijn tot het inzicht gekomen dat deze omgang met aantastingen en compensatie niet werkt. De tijdsinvestering van de betrokken ambtenaren en het aantal schijven waarover e.e.a. loopt (tot College GS, B&W) is enorm. De BMF heeft de optie van een regionaal fonds, waarin geld en verplichtingen worden ondergebracht als een mogelijke adequatere oplossing, naar voren gebracht. Handhaving vraagt een enorm lang ambtelijk tijdstraject. Tevens blijkt dat cultuurhistorisch waardevolle laanbeplantingen, wanneer deze niet planologisch zijn beschermd, gekapt kunnen worden maar bij een omvang van meer dan 10 are wel onder de Boswet vallen en dus als bos gecompenseerd moeten worden. Dit voorbeeld bevat veel leermomenten voor zowel overheden als BMF. Het geeft munitie om nader te beraden (met overheden erbij als het kan) hoe zaken adequater geregeld kunnen gaan worden. In totaal waren met deze systematische aanpak 54 uren gemoeid. 18

19 Uren: De onderschrijding is als volgt te verklaren. De BMF heeft uren aan compensatie besteed i.v.m. het plan Erica in Oirschot. Hiervoor is circa 11 ha compensatie uitgevoerd dan wel gepland. De betreffende uren (circa 30 u) voor planbeoordeling, overleg met gemeente en tbo s, en controle zijn toegeschreven aan tboplanologie, maar hadden evenzeer bij natuurcompensatie geboekt kunnen worden. Verder zijn er uren besteed aan de afwikkeling van Landinrichting De Hilver (handhaving, compensatie van aantast ingen) en adviezen aan lokale groepen die te maken kregen met kleine aantastingen van de ecologische hoofdstructuur. De tijdsinvestering voor deze bedroeg circa 2 dagen Ruimtelijke kwaliteit Plan: planmatigere aanpak bewaken en verder ontwikkelen ruimtelijke kwaliteit. Verbetering van bestemmingsplannen en beter samenwerking met gemeenten. Te verwachten resultaten in 2012: er zullen maximaal 5 bestemmingsplannen worden getoetst; er zal afstemming plaatsvinden met ruimtelijke en gebiedsprocessen en gebiedsprojecten; er is methodiek ontwikkeld waarmee gemeenten kennis en ervaring van de BMF kunnen inhuren om ruimtelijke kwaliteit te bewaken; de helpdeskfunctie voor lokale groepen is (verder) ontwikkeld en geautomatiseerd; er is een uitgebreide cursus bewaken ruimtelijke kwaliteit en lokale belangenbehartiging verzorgd voor achterban, dorpsraden en burgers in het buitengebied. Realisatie: Ook in 2012 zijn meerdere bestemmingsplannen getoetst. Er zijn beroepen ingesteld op aspecten plan-mer, passende beoordeling en water. De BMF rapporteert per kwartaal over de voortgang naar de TBO s. Om onze onafhankelijkheid te kunnen blijven garanderen, is besloten om niet de methodiek voor de gemeenten te ontwikkelen. De helpdeskfunctie is via Milieuhulp.nl naar een hoger niveau gebracht. Milieuhulp.nl was voorheen een website van De Natuur en Milieufederaties, maar is in 2012 overgedragen aan Milieudefensie. Twee checklists zijn geactualiseerd: voor bestemmingsplannen en boomteelt. Deze staan op de website en zijn via nieuwsbrieven gecommuniceerd. Regelmatig worden jurisprudentieverslagen naar achterbangroepen gestuurd, die met de onderhavige problematiek bezig zijn. Er is een cursus georganiseerd over Ruimtelijke Ordening en grondwaterbescherming. Deze was met 50 deelnemers erg goed bezocht. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Verkenning fondsvorming en middelen zoeken Plan: verkennen mogelijkheden procedurefonds vanuit middelen van particulieren en instellingen. Te verwachten resultaten in 2012: verkenning mogelijkheden voor fonds waarmee juridische procedures kunnen worden ondersteund. Realisatie: Er hebben verschillende gesprekken plaatsgevonden om de mogelijkheden te verkennen. Door langdurige ziekte van de betreffende medewerker is hieraan nog geen vervolg gegeven. In 2013 pakt de BMF dit weer op door o.a. ook de inzet van een deskundigenpool te bezien. 19

20 Toekomst van de intensieve veehouderij Plan: inbrengen van het duurzaamheidsperspectief in de discussie rondom intensieve veehouderij. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF heeft een bijdrage geleverd aan het vervolg van de Commissie van Doorn. De BMF levert in dit kader een bijdrage aan de door GS op 4 november 2011 gepresenteerde Transitie van het Brabantse Stadteland ; de BMF heeft samen met het Proefstation voor de Varkenshouderij een project rondom maatschappelijk verantwoorde varkenshouderij ontwikkeld. Realisatie: De BMF is actief betrokken geweest bij de uitwerking van de adviezen van de Commissie van Doorn over de toekomst van de intensieve veehouderij en bij de uitwerking van het nieuwe koersdocument van de Provincie. We hebben deelgenomen aan en de belangen van natuur en milieu ingebracht in de volgende werkgroepen: dialoog tussen boer en burger. Projectgroep vanuit de Provincie en HAS om spanningen op het platteland te verminderen; opzetten van duurzaamheidsmeetlat voor de veehouderij; regiogroep Peelhorst ; formulering en presentatie van onderzoek naar sturingsmogelijkheden dieraantallen veehouderij. Verder heeft de BMF een actieve bijdrage geleverd aan beleidsdiscussies, o.a. via: conferenties en discussiebijeenkomsten zoals Peelhorst conferentie; voorbereiding/organisatie van BMF-symposium over toekomst veehouderij in februari 2013; voorbereiding/standpuntbepaling discussie over toekomst veehouderij Sint Michielsgestel. Er hebben enkele gesprekken plaatsgevonden om samen met ZLTO en Proefstation voor de Varkenshouderij te komen tot een project rondom maatschappelijk verantwoorde varkenshouderij. Dit heeft niet tot een concreet project geleid. Daarvoor waren de te benutten kaders en beschikbare instrumenten in 2012 nog te onzeker. Uren: In 2012 heeft de provincie Noord-Brabant de aanzet gemaakt voor het Brabant Brede overleg over de toekomst van de veehouderij. Ter voorbereiding hierop heeft de BMF het symposium Pootafdrukken in het Zand georganiseerd. Het symposium is goed ontvangen en heeft mede gefunctioneerd als een prelude voor de Ruwenberg conferentie in maart. Dit heeft een flinke overschrijding van de geplande ureninzet tot gevolg gehad Provinciale deel EHS Plan: initiatief nemen om TBO s, LTO, Agrarische Natuurverenigingen en overheden bij elkaar te brengen voor de realisatie van de provinciaal georganiseerde en gefinancierde EHS. Te verwachten resultaten in 2012: plan van aanpak realisatie provinciale deel EHS. Realisatie: Realisatie provinciaal deel EHS is samengevoegd met het traject Herijking EHS vanwege de voorziene overschrijding van de uren. Er zijn meer vergaderingen geweest dan oorspronkelijk gepland. Het initiatief is van de Provincie met alle partijen. Het heeft recent geresulteerd in 23 miljoen extra (van de 100 miljoen eenmalig uit het lente-akkoord) voor realiseren van de EHS in Brabant. Uren: Zoals gesteld; het aantal vergaderingen en afstemmingen was aanmerkelijk hoger dan verwacht. Vandaar de afwijking. 20

21 4.1.2 Klimaat Klimaatbestendig watersysteem Plan: bijdragen aan het tegengaan van verdroging en wateroverlast en verbetering van de waterkwaliteit. Te verwachten resultaten in 2012: aandacht bij beleidsmakers en het Brabantse publiek voor niet gehaalde KRW normen; aandacht bij beleidsmakers en het Brabantse publiek voor Natura 2000 doelstellingen. Realisatie: De BMF heeft een visie Klimaatbestendig watersysteem opgesteld. Bij het grensoverschrijdend LIFE-project Leenderbos (=Natura 2000) heeft de BMF zich ingezet om gebiedskennis en systeemkennis in te brengen omdat dit project ook een nieuwe vorm van een verdienmodel betreft om EHS in te richten en op die manier het watersysteem klimaatbestendiger in te richten. Ook de brede BMF achterban is in dit proces meegenomen door het organiseren van informatieavonden. Deelname aan een werkgroep water en ruimte om innovatieve maatregelen te bedenken om te werken aan een klimaatbestendig watersysteem. Deltaplan Hoge zandgronden: workshop waterberging in de grond. Behalen van de KRW-normen besproken in de Brabantbrede overleggen van de waterschapbestuurders van Water Natuurlijk en de Geborgde Natuurzetels. In klankbordgroep KRW-Maas de normoverschrijdingen aangekaart. Uren: Nagenoeg gelijk aan de planning Waterkwaliteit Plan: aandacht voor gebruik van bestrijdingsmiddelen en waterkwaliteit in het algemeen en specifiek voor verduurzaming van de boomteelt. Te verwachten resultaten in 2012: thema bestrijdingsmiddelen staat op agenda Provincie en waterschappen; deelname aan project aanpak bestrijdingsmiddelen in boomteelt. Realisatie: BMF heeft een visie bestrijdingsmiddelen geschreven en deze visie ook in de media verspreid en besproken met de Water Natuurlijk-waterschapbestuurders. Daarnaast is deze visie ook gedeeld met de imkers (food4bees te Oirschot) gezien de link tussen bijensterfte en het gebruik van neonicotinoïden. Maar ook met de Suiker Unie zijn, naar aanleiding van deze visie, gesprekken gevoerd over hun gebruik van bestrijdingsmiddelen bij de bedrijfsvoering. Met betrekking tot boomteelt heeft de BMF deelgenomen aan de projectgroep van het Schoon Water project. Inzet van de BMF was om voorstellen te doen voor (aanscherping van) maatregelen om emissie van bestrijdingsmiddelen tegen te gaan bij de boomteelt te Zundert. Het BMF voorstel om te werken aan bodemstructuurverbetering door verhoging van organisch stofgehalte is overgenomen, waardoor water met meststoffen en bestrijdingsmiddelen minder snel zullen uitspoelen naar het grond- en oppervlaktewater. Uren: Het was een fout in de tabel: dit thema was wel in het werkplan opgenomen, maar met 0 uren. De overschrijving is gehaald uit de onderschrijding van de post Watersystemen Project ontwikkeling Klimaat Te verwachten resultaten in 2012: er is een robuuste werklijn ontwikkeld met betrekking tot het speerpunt Klimaat; er is een nieuw project ontwikkeld dat uitvoering geeft aan deze nieuwe werklijn. 21

22 Realisatie: De BMF hoofdthema s klimaat, biodiversiteit en nutriëntenkringlopen komen samen in het thema bodem. In de uitwerking zijn deze thema s gekoppeld. Zie en Centrum Metropolitaan voedsel Plan: verkenning naar mogelijkheden voor een regionaal voedselcentrum dat zich richt op verduurzaming van voedselproductiesystemen en voedselketens. Te verwachten resultaten in 2012: het Centrum Metropolitaan duurzaam voedsel functioneert op basis van samenwerking met ZLTO, ANV S, stedelijke regio s, Landschappen van Allure en andere; er is samen met andere maatschappelijke partners een strategie ontwikkeld om vleesconsumptie te verminderen en daarmee de milieubelasting; een Fair and Green Deal met andere maatschappelijke partners op nationaal niveau. In 2012 is een voorstel opgesteld om te komen tot een Duurzaam Voedselcentrum Brabant. Dit voorstel is besproken met een groot aantal partijen zoals diverse personen van de provincie, met het LIB, ZLTO, HAS en WUR. De algemene conclusie was dat er zeker mogelijkheden zijn voor en noodzaak is tot oprichting van een Voedselcentrum. In oktober 2012 heeft de BMF daarom het initiatief genomen om het Duurzaam Voedselcentrum Brabant ook daadwerkelijk op te zetten. De uitdaging voor 2013 is om dit centrum verder vorm te geven. De BMF heeft met het COS en het PON een traject opgezet om te komen tot vermindering van de vleesconsumptie. Met name was het ook de bedoeling om de jeugd te bereiken, omdat deze groep het meest makkelijk te beïnvloeden is. Daartoe is contact gezocht met het BAJK en HAS. In het begin was er bij de deelnemende partijen veel enthousiasme om ermee aan de slag te gaan. Er is een beknopte enquête uitgevoerd over het vleesgebruik bij jongeren. Uiteindelijk is met dit project gestopt omdat er geen zicht was op projectfinanciering. Met het vallen van het Kabinet zijn de Green Deals ter discussie gesteld, niet alleen financieel maar ook inhoudelijk als instrument van samenwerking. Vandaar dat hierin geen verdere energie meer is gestoken. Wel hebben we samen met andere federaties getracht verdere invulling te geven aan het advies van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding door een aanvullend project hiervoor op te zetten en in te dienen bij de Triodos Foundation. Dit traject loopt begin januari 2013 nog door. Verder is er nog aandacht besteed aan de volgende zaken: voor de Kloosterstraat Den Bosch is beperkt inzet gepleegd om een gebiedsontwikkeling op gang te krijgen voor dit gebied waarin Stadslandbouw een hoofdrol gaat spelen. Naar verwachting zal dit traject begin 2013 van start gaan; voor de Nieuwe Warande te Tilburg heeft de BMF enige jaren geleden een concept neergelegd voor regionale voedselvoorziening. Incidenteel zijn we als BMF nog aanwezig bij een voortgangsvergadering; geënthousiasmeerd door het landelijke congres over stadslandbouw in Almere in maart 2012 heeft de BMF, samen met een aantal lokale partijen en geëngageerde personen, begin juni de dag van de Stadslandbouw Tilburg georganiseerd. Met een grote opkomst van 100 belangstellenden heeft Stadslandbouw ook in deze stad nu fundamenten gekregen. Zo wordt nu nagedacht of Stadslandbouw een goede invulling kan geven aan het grote terrein Spoorzone in Tilburg; de BMF heeft netwerkbijeenkomsten bijgewoond over voedsel, zoals Meierijdag over Voedsel en burgerparticipatie, ZLTO congres over Voedsel en WEconomy, en de Voedelteams.be middagbijeenkomst in België; tot slot heeft de BMF invulling gegeven aan de rol als vraagbaak voor burgerparticipatie, o.a. voor: Stadshoeve de Tuin Tilburg Spoorzone Tilburg 22

23 Goei Eete studenten (zoals HAS, NHTV, Studio T, TUe), en burgervragen opzet van een Food Café lokale groepen en achterban (zoals Tilburg Duurzamer, Bossche Boeren, Natuursuper, Breda Duursaam) Uren: Ten opzichte van de planning zijn 30,5 uren meer aan het voedselcentrum besteed. Deze overschrijding zit o.a. in het frequent afstemmen met diverse partijen over de opzet van voedselcentrum. Daarnaast was de BMF goed vindbaar voor burgers en studenten, niet in de laatste plaats omdat een aantal organisaties zoals bijvoorbeeld Rural Alliances naar de BMF doorverwijzen Nutriëntenkringlopen Benutting organische reststromen Plan: ontwikkelen van een aanpak om het organische stofgehalte in de bodem te verbeteren. Te verwachten resultaten in 2012: denktank en netwerk organiseren en samenwerken; tijdens symposium Op het land of in brand is de behoefte naar voren gekomen om een netwerk van mensen te organiseren die belang hebben bij een hoger organisch stofgehalte in de bodem of die profiteren van de additionele voordelen. Realisatie: In 2012 werd al snel duidelijk dat in de opkomende biobased economy nog te weinig vanuit lange termijn duurzaamheid wordt geredeneerd en dat bodem de sluitpost dreigt te worden in zogenaamd groene industriële en energie activiteiten. Tegelijkertijd bleek ook dat het onderwerp bodemvruchtbaarheid bij veel cruciale schakels in de keten nog niet echt in beeld was en hoe een verkeerde benutting van organische reststromen ten koste kan gaan van de vele ecosysteemdiensten die de bodem voor ons verzorgt. Daarom heeft de BMF in 2012 in eerste instantie ingezet op aandacht vragen voor het belang van de bodem, bodemvruchtbaarheid en de link met het gebruik van organische reststoffen, o.a. op de volgende fronten: verbranding van houtig materiaal in het Groene Woud; energie- en grondstoffenfabriek Waterschap de Dommel in Tilburg; mestverwerkingsinstallaties die ook andere organische reststromen verwerken. Uren: Geen significante afwijking Verbeteren kwaliteit van organische reststromen Plan: ontwikkelen van een aanpak om verontreinigde organische reststromen inzetbaar te maken voor de landbouw. Te verwachten resultaten in 2012: aanpak en projectvoorstel is ontwikkeld, zodat organische reststromen die nu (nog) niet worden benut, vanwege verontreinigingen meer en beter kunnen worden ingezet in de landbouw, zodat bodemfuncties (buffer voor water, mineralen en CO2) en bodembiodiversiteit kunnen worden hersteld. Realisatie: Volgend op de rol die de BMF in 2011 heeft gespeeld om aandacht te vragen voor nutriëntenkringlopen, bodemvruchtbaarheid en organische reststromen, heeft de BMF zich ook ingezet om, via projecten, handelingsperspectief te bieden voor de geconstateerde problematiek. 23

24 Onder andere zijn hier de volgende projecten uit voortgekomen: samen met ZLTO en BLGG is het project Showcase opbouw organische stof uitgewerkt en in uitvoering genomen; er is door de BMF in februari een workshop georganiseerd over samenwerking tussen alle betrokken partijen. Daarbij is afgesproken dat er een Brabantbreed bodemproject zou worden uitgewerkt (trekkers ZLTO, Waterschap De Dommel en BMF). Dit is in voorbereiding. samen met Suiker Unie en DLV is een start gemaakt met de voorbereiding van een Interreg project over het belang en beheer van bodemleven; bij de Task-force Biodiversiteit is het projectidee maatschappelijke bewustwording voor thema bodem neergelegd. Uren: Verbeteren kwaliteit van organische reststromen en herstel van kringlopen hebben een sterke relatie met de (toekomst van de) veehouderij. Een deel van de uren voor dit onderdeel zijn gebruikt voor de (voorbereiding) van de discussie over de toekomst van de veehouderij Projectontwikkeling Nutriëntenkringlopen Te verwachten resultaten in 2012: een project ontwikkelen ter ondersteuning van de BMF-werklijn op het gebied van Nutriëntenkringlopen (organische stof). Uren: De BMF hoofdthema s klimaat, biodiversiteit en nutriëntenkringlopen komen samen in het thema bodem. In de uitwerking zijn deze thema s gekoppeld. Zie en Provinciale Green Deal Te verwachten resultaten in 2012: aanzet geven tot een plan van aanpak en Provinciale Green Deal over waterhuishouding, inzet biomassa en mestverwerking. Realisatie: Analoog aan de Green Deals op nationaal niveau zou de BMF in 2012 proberen een provinciale Green Deal tot stand te brengen. Ter voorbereiding, om alle stake-holders op dit gebied bijeen te brengen, is door BMF in februari 2012 een workshop georganiseerd. Als resultaat hiervan is het project Brabant Bodem Breed opgepakt (zie ). Een Green Deal is echter niet separaat van de grond gekomen (mede door kritische beoordeling van dit onderdeel van het werkplan door de provincie). Uren: Gedeeltelijk zijn de uren voor dit onderdeel gebruikt voor de (voorbereiding) van de discussie over de toekomst van de veehouderij Stad en Platteland Plan: bijdragen aan het bevorderen van wederzijds begrip tussen de agrarische sector en consumenten. Te verwachten resultaten in 2012: inbreng duurzaamheid in de klankbordgroep Milieu en Gezondheid van de GGD; inbreng duurzaamheid in de klankbordgroep van het Landbouw Innovatiebureau; presentaties op congressen en symposia die zich voordoen; er zal in samenwerking met de gemeente Den Bosch en de gemeente Sint Michielsgestel een project stad-platteland worden uitgevoerd (vergelijkbaar aan de Nieuwe Warande in Tilburg). Realisatie: Met de Provinciale Raad voor de Gezondheid alsook LIB zijn diverse gesprekken gevoerd om naast gezondheid ook duurzaamheid als aandachtspunt op te nemen. Door het jaar heen hebben wij diverse bijeenkomsten bijgewoond over dit thema en ook als 24

25 gastspreker gefungeerd. Er is in 2012 frequent overleg geweest met de gemeenten Den Bosch en Sint Michielsgestel alsook met de agrarische sector in het betreffende gebied. Mede vanwege de grote financiële belangen die hiermee gemoeid zijn, is het een moeizaam traject. Uiteindelijk is er een potentiële projecttrekker gevonden door de inzet van het PON. Het project moet nog starten. Uren: Geen noemenswaardige onderschrijding Algemeen Actualiteiten/netwerken Elke medewerker heeft in 2012 een aantal vrij beschikbare uren gekregen om actuele zaken, waarvoor niet expliciet tijd is ingeruimd in het werkplan, op te pakken of bijeenkomsten bij te wonen. Deze actualiteiten en bijeenkomsten kunnen zowel een verdieping vormen op bestaande lijnen in het werkplan, of een verkenning zijn voor een potentieel nieuw op te pakken thema. Uren: Het blijkt dat elke medewerker veel tijd nodig heeft om zijn netwerk op peil te houden en aan opkomende actualiteiten te werken. Voorbeelden daarvan zijn: beoordeling project wildcross in Mill en een project elektrische cross; we krijgen veel aanvragen van studenten en lokale en landelijke dagbladen voor een interview. Met mate werken wij hier aan mee; ondergrondse bestemmingplannen; afspraak bij Raad van Integrale Landbouw en Voedsel; activiteiten rondom burgerparticipatie; afvalverbranding Attero; bijwonen symposia etc. 25

26 5. Reconstructie & revitalisering Activiteiten in het kader van de reconstructie hebben alleen in de eerste helft van 2012 nog plaatsgevonden. De rapportage hierover is al naar de provincie gestuurd en afgerekend. In bijlage 3 is de volledige rapportage opgenomen. 26

27 6. Inhoudelijk verslag team Stedelijk gebied en Duurzaamheid Het inhoudelijk verslag Stedelijk gebied en Duurzaamheid maakt onderscheid in activiteiten vanuit de reguliere subsidie van de provincie Noord-Brabant en extern gefinancierde projecten. De verantwoording van deze activiteiten en projecten volgt de drie BMF speerpunten biodiversiteit, klimaat en kringlopen. 6.1 Verantwoording reguliere activiteiten team Stedelijk gebied en Duurzaamheid Deze paragraaf start met een overzicht van alle geplande en werkelijk gemaakte reguliere uren voor team Stedelijk gebied en Duurzaamheid. Speerpunt Onderwerp Begrote Werkelijke Verschil uren uren Biodiversiteit Integrale gebiedsopgaven Infrastructuur Ruimtelijke ordening en binnenstedelijke ontwikkeling BrabantStad Klimaat Energie Klimaat adaptatie 80 20,50-59,50 Openbaar Vervoer Duurzame mobiliteit Vliegvelden en luchtvaart ,50 +19,50 Gezondheid en leefbaarheid ,50 +48,5 Duurzame bedrijvigheid 40 31,50-8,50 Kringlopen Biobased economy Algemeen Actualiteiten/netwerken ,50 +9,50 Totaal ,50 +38, Biodiversiteit Integrale gebiedsopgaven Plan: gelijkblijvende omvang van het stedelijk gebied, waarbij de inrichting goed wordt afgestemd op de voorwaarden vanuit het fysieke domein. Te verwachten resultaten in 2012: in West-Brabant is de BMF actief betrokken bij en levert input voor de Strategische Agenda West-Brabant, ZeeBrAnt, Deltri, Aviolanda en overleggen met achterban; de BMF levert haar bijdrage in Zuid/Oost-Brabant aan Brainport-Oost. Realisatie: De inspanningen die zijn verricht op het Deltri dossier, zijn een gezamenlijke inspanning geweest van diverse partners. De natuur-, landschaps- en duurzaamheidsbelangen zijn daar door de BMF ingebracht en afgestemd met de partners die samenwerken in het Delta-overleg: Zeeuws Landschap, Brabants Landschap, Zeeuwse Milieufederatie, Zuid Hollandse Milieufederatie, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Wereld Natuurfonds en met onze Belgische partners Bond Beter Leefmilieu en natuurpunt.be. Hier is eerst inhoudelijk gesproken over onze inbreng in Deltri en de Zeebrant-visie is hierbij leidend geweest. Ook is daar samengewerkt met de Strategische Agenda West- Brabant om bestuurlijk en strategisch de juiste onderwerpen te benoemen. Het concrete resultaat is dat de BMF en de ZHMF de opdracht van de Deltri-partners hebben gekregen om inhoudelijk de verduurzamingsopgave voor Deltri te trekken. 27

28 Wij concretiseren de dubbele doelstelling vanuit de Havenvisie 2030 en vertalen die naar het niveau van West-Brabant en de Drechtsteden. Ook aan Brainport heeft de BMF in diverse overleggen haar bijdrage geleverd. Zie ook volgende paragraaf. Uren: Het is vooraf moeilijk in te schatten hoeveel tijd dergelijke gebiedsprocessen vergen. Er is een lichte overschrijding Infrastructuur Plan: namens de achterban deelnemen aan discussies rondom grote projecten op het gebied van infrastructuur en ruimtelijke ontwikkeling. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF is onder andere betrokken bij de Noordoostcorridor, Grenscorridor N69, N279-Noord, Zuid-Willemsvaart en informeert en overlegt met de achterban in deze dossiers; de BMF volgt ook overige ontwikkelingen m.b.t. infrastructuur zoals rijkswegen, rand-, rond- en waterwegen, met name daar waar er sprake is van mogelijk zware ingrepen in het landschap en de natuur en aantasting van biodiversiteit; waar mogelijk zal de BMF haar achterban hier inzetten en professionele ondersteuning bieden. Realisatie: Op de complexe infrastructuurdossiers Noordoostcorridor/Brainport Oost, Gebiedsontwikkeling N69 en N279 Noord heeft de BMF in samenwerking met lokale en regionale organisaties op gebied van natuur-, milieu- en omwonendenbelangen een bijdrage geleverd aan plan- en besluitvorming. Een duidelijk statement van alle organisaties gezamenlijk was het manifest Beter Verbinden dat in de zomer aan GS en PS is aangeboden namens zo n 40 organisaties. Daarnaast is er bijvoorbeeld op regelmatige basis overleg geweest met de achterban in het kader van de Structuurvisie N69 die door PS is vastgesteld. Tot slot is in het kader van de Noordoostcorridor, door middel van een reeks bijeenkomsten per gebied, inbreng afgestemd over de uitwerking van de Structuurvisie Brainport Oost, als start van de ProjectMER fase. Tijdens ambtelijke en bestuurlijke overleggen is door de BMF een inbreng geleverd, mede namens en in samenwerking met onze achterban. Bij deze dossiers is niet alleen de oplossing van verkeersgerelateerde zaken aan de orde, maar gaat het ook over daaraan gekoppelde zaken als inpassingsaangelegenheden en ontwikkelingsopgaven, waaronder die voor natuur, landschap en water. Uren: Er is nagenoeg geen afwijking Ruimtelijke ordening en binnenstedelijke ontwikkeling BrabantStad Plan: proactieve insteek op het gebied van ruimtelijke ordening en aansluiting zoeken bij de B5 op het gebied van binnenstedelijke ontwikkelingen. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF volgt eventuele ontwikkelingen op het gebied van ruimtelijke ordening, waaronder MIRT, Verordening Ruimte en Structuurvisie; ook neemt de BMF actief deel aan de Provinciale Omgevings Commissie (POC); de BMF zoekt in 2012 nadrukkelijker aansluiting bij de vijf grote steden binnen Brabant en de Strategische Agenda BrabantStad op het gebied van binnenstedelijke ontwikkelingen, zoals bedrijventerreinen en groen in de stad (o.a. groene mallen), maar ook op het gebied van Klimaatadaptatie en Openbaar Vervoer. 28

29 Realisatie: De BMF vaardigt een vertegenwoordiger af naar de POC. Deze vertegenwoordiging is in de loop van 2012 anders ingevuld. Ger van den Oetelaar is plaatsvervanger geworden en Nol Verdaasdonk is lid geworden van de POC. Op persoonlijke titel als vertegenwoordiger van een belang worden daar belangrijke provinciale voornemens van een advies voorzien. In de loop van 2012 heeft er in de POC een discussie plaatsgevonden over rol en positie. Daar is afgesproken dat de POC meer proactief gaat opereren en ook ongevraagde adviezen gaat geven. Meer agenda zettend, een ontwikkeling die de BMF van harte steunt. Adviezen zijn uitgebracht over diverse infrastructuurprojecten, duurzaamheidsinvesteringen, energietransitie etc. De aanpak met betrekking tot de Groene mallen is overgedragen aan de achterban. Met betrekking tot het begrip grondgebondenheid, heeft er een verdiepingsslag plaatsgevonden, hoe dit begrip verder juridisch te verankeren in provinciale regelgeving. Naast literatuurstudie en contacten met vakbroeders waren er ook verkennende gesprekken met boeren, zodat onze insteek de toets der praktijk zou kunnen doorstaan. Ook het toetsen van bestemmingsplannen, om de invulling en reikwijdte van dit begrip te kunnen doorgronden, hoorde hierbij. De zoektocht naar aansluiting bij de vijf grote steden binnen Brabant naar aanleiding van de Strategische Agenda BrabantStad heeft geen concrete aanknopingspunten voor BMF opgeleverd. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Klimaat Energie Plan: bevorderen duurzame energie, kritisch volgen en input leveren op niet duurzame vormen van energie. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF volgt ontwikkelingen op het gebied van duurzame energie en neemt deel aan discussies op verschillende niveaus waar dit van toepassing is; samen met andere partners maakt de BMF zich sterk voor een overkoepelende organisatie voor duurzame energiecoöperaties ter verhoging van rendement en slagingskansen van initiatieven. Op dit gebied probeert de BMF ook het provinciaal beleid te beïnvloeden en de implementatie van de Energienota te volgen; de BMF zal ook in 2012 actief zijn binnen de schaliegasdiscussie en kritisch de ontwikkelingen volgen met betrekking tot opslag van kernafval in de Brabantse bodem; de BMF neemt in 2012 actief deel aan het Brabants Energie Overleg. Realisatie: De BMF heeft input geleverd voor het Energiefonds van de provincie Noord-Brabant door actief het gesprek met de verschillende politieke partijen op te zoeken en met hen mogelijke knelpunten en wensen ter bevordering van lokale duurzame energie te bespreken. Er is een actieve bijdrage geleverd aan discussies in het Groene Woud (biomassa en lokale duurzame energie) en West- Brabant (wind en energie coöperaties). In gesprekken met overheden, politieke partijen en woningbouwcorporaties was met name de rol van overheden ten aanzien van lokale duurzame energie initiatieven een belangrijk thema van gesprek. Tot slot heeft de BMF zich bezig gehouden met wenselijke en onwenselijke gevolgen van geothermie en de planning van nieuwe hoogspanningsleidingen en is er gewerkt aan onze eigen visie op de verschillende deelonderwerpen ten aanzien van duurzame energie. Met verschillende duurzame energienetwerken zijn afspraken geweest voor afstemming en samenwerking. Met name met de met LDE Brabant en SRE is in 2012 concreet uitwerkt tot een rolverdeling en afspraken over samenwerking bij het opzetten van een Brabantbreed netwerk voor 29

30 lokale duurzame energie-initiatieven. Andere partijen betrekken wij op informerende basis. In 2012 was het relatief rustig op het gebied van Schaliegas. Ontwikkelingen zijn door het jaar heen gemonitord en er is contact gehouden met verschillende actieve achterban groepen. We zien dat de discussie in 2013 weer flink oplaait. Afgesproken is dat Milieudefensie landelijk de acties coördineert. De BMF heeft in 2012 vier bijeenkomsten van het Brabants Energie Overleg bijgewoond, waarbij met name input is geleverd op het gebied van lokale duurzame energie. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Klimaat adaptatie Plan: bijhouden van ontwikkelingen en deelname aan discussies waar zinvol. Verkennen mogelijke aansluiting bij BrabantStad. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF zoekt aansluiting bij en gaat op zoek naar initiatieven en partners die op de thema s bestrijding van hitte eilanden, robuuste stedelijke watersystemen en groen in de stad (stedelijke biodiversiteit en voedsel) met ons willen samenwerken. Realisatie: Allereerst is in 2012 een visie op Stedelijk water en klimaatadaptatie opgesteld. Deze visie is na te lezen op de BMF website Via de Molo-bestuurlijke contacten is geprobeerd een verbinding te leggen tussen de BMF en klimaatthema s binnen de B5. Dit heeft niet geleid tot concrete samenwerkingen, waardoor ook het aantal geplande uren voor dit thema lager is uitgevallen dan in het werkplan begroot. Het thema klimaatadaptatie voor stedelijk gebied is, naar aanleiding van de weinige aanknopingspunten voor activiteiten waarmee de BMF verschil kan maken, in 2013 vervallen. Uren: Ten opzichte van de planning zijn 59,50 uren minder aan klimaat adaptatie besteed Openbaar vervoer Plan: bevorderen van andere, minder belastende vormen van vervoer. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF neemt in 2012 o.a. actief deel aan de volgende overleggen: Platform visievorming Hoogwaardig OV Noordoost Brabant, Reizigers Overleg Brabant, Provinciaal Platform Verkeer en Vervoer. Realisatie: Op gebied van openbaar vervoer heeft de BMF in 2012 geen noemenswaardige activiteiten ontplooid. De capaciteit was in hoofdzaak gereserveerd voor het project HOV Noordoostcorridor, maar door een gewijzigde projectopzet was daar geen behoefte aan. Uren: Ten opzichte van de planning zijn 82 uren minder aan openbaar vervoer besteed. De vrijgekomen capaciteit is ingezet voor de complexe infra-dossiers Duurzame mobiliteit Plan: verkenning naar Brabantse toepasbaarheid van de ervaringen opgedaan in het Interreg IVc programma Power project Innovative Transport Approach in Cities and metropolitan Areas (ITACA). 30

31 Te verwachten resultaten in 2012: de BMF werkt aan een visie op duurzame mobiliteit met daarin o.a. aandacht voor sturingsperspectieven en gedragsbeïnvloeding; de BMF zoekt actief naar mogelijkheden om de conclusies van het ITACA-project in Brabant toe te passen en ziet o.a. kansen in aansluiting bij het project Versterkt Stedelijk Netwerk van BrabantStad. Realisatie: De BMF heeft een visiedocument over verduurzaming van mobiliteit opgesteld. Dit document is terug te vinden op de BMF website Uit de strategische analyse zijn geen actuele of unieke kansen voor zelfstandige of samenwerkingsactiviteiten naar voren gekomen, waar de BMF ook daadwerkelijk verschil mee kan maken. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Vliegvelden en luchtvaart Plan: behartigen belangen omwonenden op het gebied van gezondheid en geluidhinder en mede bewaken luchtvaart gerelateerde CO2-uitstoot. Te verwachten resultaten in 2012: in 2012 neemt de BMF namens haar achterban actief deel aan discussies en overleggen rondom Eindhoven Airport, Gilze Rijen, Volkel en Woensdrecht. Onder de activiteiten vallen o.a. Overlegorgaan GLOBE, Overleggroepen Alderstafel, Provinciaal overleg omwonenden, 10 geboden voor Eindhoven Airport en overleggen met achterban en worden eventuele herzieningen in de aanwijzing van zoneringen gevolgd; bij de overige luchthavens in Brabant (Seppe en Budel) zal de BMF waar mogelijk haar achterban inzetten en professionele ondersteuning bieden. Realisatie: In de loop van 2012 zijn wij er in geslaagd om tot een oplossing te komen rond de impasse met het Aldersadvies en de doorgroei van de luchthaven. Wij hadden grote bezwaren tegen de manier waarop daarop in de Alderstafel werd aangekeken en samen met onze achterban (BOW) hebben wij een alternatief bedacht. Daarover zijn wij in onderhandeling gegaan met Eindhoven Airport en daaruit is een compromis ontstaan waardoor verdere rechtsgang werd voorkomen. Deze zogenaamde verrijking van het Aldersadvies behelst terugdringen van de overlast voor omwonenden en investeren in ruimtelijke kwaliteit op en rondom de luchthaven en daarbuiten. Ook hebben wij hierbij de resultaten van het advies van de SER Brabant over nieuwe verdienmodellen voor natuur- en landschapsontwikkeling ter harte genomen. De tervisielegging van de concept luchthavenbesluiten voor militaire en civiele vliegvelden werd in 2012 verwacht, maar bleef uit. Voor Seppe en Budel zijn de nieuwe milieucommissies voor het eerst bijeen geweest. Bij Seppe speelt naast een te nemen luchthavenbesluit (ter vervanging van de Aanwijzing en het Omzettingsbesluit van het Rijk) de uitbreiding van luchthavenactiviteit en wijziging van de provinciale VR, waarbij voor het eerst de Provincie als bevoegd gezag optreedt. Verder is de BMF betrokken geweest bij zonering grondgebonden geluid Woensdrecht, ernstige overlast omwonenden Gilze Rijen en de knellende zone bij Volkel. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Gezondheid en leefbaarheid Plan: onder de aandacht brengen van gezondheid en leefbaarheid in de grote steden en ondersteunen van milieubewuste burgers die een duurzame levensstijl promoten. 31

32 Te verwachten resultaten in 2012: in 2012 adviseert en informeert team Stedelijk overheden op het gebied van fijnstof in het kader van hun milieuprogramma s; daarnaast houdt de BMF voeling met stedelijke thema s op het gebied van gezondheid en leefbaarheid en voorziet achterbangroepen van informatie; de BMF zoekt actief naar openingen voor de aanpak van fijnstof bij de grote steden; de BMF organiseert tenminste één bijeenkomst voor initiatieven op het gebied van duurzame levensstijl. Realisatie: Op het gebied van fijnstof is een aantal verkennende gesprekken gevoerd, onder andere met AiREAS Eindhoven. Echter, gedurende het jaar werd steeds duidelijker dat de BMF wat betreft gezondheid en leefbaarheid veel meer verschil kan maken met het ondersteunen van burgerinitiatieven op het gebied van duurzaamheid en dat het thema fijnstof in 2013 geen prioriteit meer zou krijgen. Activiteiten op dit gebied zijn dan ook stilgelegd ten gunste van gesprekken met nieuwe achterban -groepen zoals Transition Towns en andere groeperingen die zich met duurzaamheid bezig houden. Zo zijn in 2012 gesprekken geweest met groepen en personen uit Tilburg, Etten-Leur, Breda en Eindhoven. In november stond voor de derde keer sinds 2010 een bijeenkomst gepland voor Transition Towns (TT) en andere duurzame groeperingen. Normaal komen zo n deelnemers naar deze bijeenkomsten, die altijd enthousiast waren over het programma en de ontmoeting. Dit jaar waren er echter te weinig belangstellenden om de activiteit doorgang te laten vinden. De BMF heeft de indruk dat de belangstelling voor Transition Towns in zijn algemeenheid aan het teruglopen is en dat met name de opkomst van lokale duurzame energiecoöperaties daar aan ten grondslag ligt, waarbij de belangstelling in duurzaamheid bij deze groepen vaak breder is dan energie alleen. In 2013 heeft de BMF er dan ook voor gekozen om specifiek te focussen op deze lokale duurzame energiecoöperaties. Uren: Er is meer tijd besteed aan het ondersteunen van vragen van burgers en groepen; iets wat past in het kader van onze verdergaande ondersteuning van burgerparticipatie Duurzame bedrijvigheid Plan: stimuleren van een goed evenwicht tussen Planet, People en Profit bij bedrijven. Te verwachten resultaten in 2012: de BMF zoekt actief naar uitbreiding van de samenwerkingsverbanden met bedrijven en streeft naar continuering van de samenwerking met HVL en het afsluiten van tenminste één nieuwe samenwerkingsovereenkomst. Realisatie: In plaats van samenwerkingsverbanden met individuele bedrijven, heeft de BMF in 2012 besloten een duurzaamheidsscan te ontwikkelen voor het gehele MKB. In het kader van deze scan zijn een viertal proefbedrijven bezocht om de scan te testen. Met deze bedrijven is naar aanleiding van de scan gesproken over duurzaamheid en de mogelijkheden tot concrete verbeteringen binnen hun bedrijf. In 2013 zal de MKB-scan verder worden ontwikkeld tot een vermarktbaar product. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie. 32

33 6.1.3 Nutriëntenkringlopen Biobased Economy Te verwachten resultaten 2012: de BMF onderzoekt in 2012 hoe zij een bijdrage kan leveren aan het onderwerp biobased economy en de balans tussen voedsel en niet-voedsel toepassingen vanuit een stedelijk perspectief. Realisatie: Resultaat: De BMF heeft gesprekken gevoerd met de Suiker Unie, provincie Noord-Brabant, TNO, en de collega milieufederaties over bio-based economy. Daarnaast is er een document opgesteld met verschillende belangrijke discussiepunten en kritische vragen met betrekking tot biobased economy. Dit document is besproken met verschillende (politieke) partijen. Deze gesprekken zijn de aanzet geweest voor een vervolg in 2013, waarbij bio-based economy vanuit twee perspectieven zal worden benaderd, namelijk organische stof en energie. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie Algemeen Actualiteiten/netwerken Elke medewerker heeft in 2012 een aantal vrij beschikbare uren gekregen om actuele zaken waar niet expliciet tijd voor is ingeruimd in het werkplan, op te pakken of bijeenkomsten bij te wonen. Deze actualiteiten en bijeenkomsten kunnen zowel een verdieping vormen op bestaande lijnen in het werkplan, of een verkenning zijn voor een potentieel nieuw op te pakken thema. Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie. 33

34 7. Ondersteuning achterban, communicatie en politiek 7.1 Verantwoording uren ondersteuning achterban, communicatie en politiek Deze paragraaf start met een overzicht van alle geplande en werkelijk gemaakte reguliere uren voor ondersteuning achterban, communicatie en politiek. Onderwerp Begrote Werkelijke Verschil uren uren Vraagbaak en groepenwerk ,50-30,50 Interactieve website / toolbox / nieuwe ,50-0,50 media BMF-brede communicatie en ,5-45,5 bijeenkomsten Politiek BMF 40 jaar Totaal ,5 +165,5 7.2 Inleiding achterban Onze achterban is en blijft de basis van de BMF. Zoals gezegd zien we onze achterban daarbij breed: zowel de bij ons aangesloten natuur- en milieugroepen, maar ook de niet georganiseerde burgers of meer losse burgerinitiatieven. In feite hebben we het bij de achterban van de BMF over alle bezorgde Brabanders, georganiseerd of niet. 7.3 Vraagbaak en groepenwerk Plan: vraagbaakfunctie vervullen voor de achterban en het organiseren van cursussen. Realisatie: Onderstaand een opsomming van de activiteiten die in dit kader zijn gedaan. Vraagbaakfunctie: vragen van burgers over behoud leefomgeving in verband met nieuwe bouwplannen. Vragen over bomen en kapverordening. Adviseren nieuwe groen bij statuten en werkzaamheden. Twee nieuwe groepen "geworven" voor aansluiting bij de BMF. Groepen geadviseerd over en/of ondersteund bij beoordeling bestemmingsplannen en RO, in verband met bestemmingsplannen. Groepen geadviseerd over de werking van de Verordening Ruimte. Groepen geadviseerd over de NBw. Groepen geholpen bij indienen zienswijze en beroep BPB's. Doorverwezen naar advocaat. Doorverwezen naar andere groepen of organisaties voor kennis en deskundigheid. Voor secretariaat adressenbestand doorgenomen en geactualiseerd voor werkgebied. Met groepen samengewerkt bij BPB's voor kostenbesparing via toevoeging advocaat. Actieve werving. Checklist BPB 's geactualiseerd i.v.m. VR. Jurisprudentie gedeeld met achterban. Werving voor nieuwe gebiedsteams. Groene Tafeloverleg achterban Breda. Een paar ondersteunende activiteiten voor ZeeBrAnt. Met lokale groepen meegewerkt aan grensoverschrijdend Merkse. Met lokale groepen samengewerkt in handhavingsacties Vernietiging natuur Baarle door projectontwikkelaar (met succes). Inzet gericht op bestuur gemeente en provincie en gemeenteraad. Samenvattingen uitspraken RvS voor de groepen geschreven. 34

35 Uren: Geringe onderschrijding door langdurige ziekte van betreffende medewerker. 7.4 Interactieve website / toolbox / nieuwe media Plan: BMF-website ontwikkelen tot een kennisbank en informatieportal en meer ervaring opdoen met social media. Realisatie: De website is het hele jaar een actuele informatiebank geweest voor haar bezoekers. Pagina s die veel werden bezocht zijn de pagina s waarop agenda s en achtergrondinformatie voor bijeenkomsten staan en ook die met de verslagen van bijeenkomsten. Ook blijkt dat er vaak wordt gezocht naar folders van Brabantse ommetjes. Aan de website is de functie toegevoegd, die het mogelijk maakt dat bezoekers formulieren invullen die rechtstreeks naar ons toekomen. Verdere vernieuwing staat nog op het wensenlijstje. Er wordt nauwelijks gereageerd op nieuwsberichten (wel spam). Enkele cijfers: Begin 2012 lag het aantal bezoekers per maand rond de 7.000, waarvan rond de uniek. Sinds oktober 2012 ligt het aantal bezoekers boven de per maand, waarvan meer dan uniek. Eind 2011 heeft de BMF accounts aangemaakt op Facebook (/BrabantseMilieufederatie) en Twitter (brabmf) om hiermee naast bestaande, ook nieuwe doelgroepen te bereiken. Er is nog niet heel actief op ingezet. De inzet betrof vooral berichten uitzenden en reageren op berichten die onze hoofdthema s betreffen en ook over activiteiten die de BMF organiseerde, zoals rond het jubileum en thema-avonden. Het aantal vrienden en volgers groeide langzaam maar toch gestaag. Enkele cijfers: Vrienden op Facebook eind 2011: 80 Vrienden op Facebook eind 2012: 539 (11 februari 2013: 564) Volgers op Twitter eind 2011: 30 Volgers op Twitter eind 2012: 106 (11 februari 2013: 162) Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie. 7.5 BMF-brede communicatie en bijeenkomsten Plan: opstellen en versturen van nieuwsbrieven, liefst elke maand - in een oplage van naar onze achterban en andere geïnteresseerden; het uitbrengen van persberichten, afhankelijk van de actualiteit, naar diverse nieuwsmedia. In de praktijk gebeurt dit gemiddeld 1x per 14 dagen; het opstellen en communiceren van een publieksvriendelijk en toegankelijk verslag van de belangrijkste activiteiten en hoogte- en dieptepunten van het afgelopen jaar; het continueren van de achterbanbijeenkomsten en persoonlijk contact met onze achterban; het organiseren van specifieke bijeenkomsten zoals de jaarlijkse Warandelezing. Realisatie: Januari 2012 is het Communicatieplan verschenen Zacht op de relatie, scherp op de inhoud, met een uitvoeringsplan Het uitvoeringsplan 2012 betrof: 1. Een gestructureerde aanpak van de inzet van sociale media. 2. Jubileumactiviteiten aangrijpen om netwerk te verbreden. 3. Medewerkers nemen communicatie op als wezenlijk onderdeel van hun werk. In 2012 is hard gewerkt aan de uitvoering van deze 3 punten. Met name op punt 3 is goed gescoord door de BMF-medewerkers en is er een duidelijke stijgende lijn te zien in punt 2. Alleen punt 1 is in 2012 wat achtergebleven. Dit komt met name door de drukte rondom het organiseren van de jubileumbijeenkomsten. 35

36 Er zijn nog andere lijnen waarlangs de BMF heeft gecommuniceerd met haar doelgroepen: een belangrijk kanaal blijft onze digitale nieuwsbrief, die maandelijks wordt verzonden. Ontvangers bestaan uit burgers, achterbangroepen, bestuurders, politici, maatschappelijke organisaties, partnerorganisaties; kortom een brede doorsnede uit de Brabantse samenleving; diverse persberichten zijn verzonden, met enige regelmaat ook naar de Brabantse huisaanhuisbladen als een onderwerp zich daartoe leende; de jaarlijkse Warandelezing is georganiseerd met Marjan Minnesma van Urgenda als spreker; aan diverse projecten is communicatie-ondersteuning verleend, zoals aan de Nacht van de Nacht, de Big Jump, Water Natuurlijk, Brabantse ommetjes en voedselprojecten. Enkele cijfers: Ontvangers Nieuwsbrief eind 2011: 1250 Ontvangers Nieuwsbrief eind 2012: 1274 Uren: Geen significante afwijkingen in planning en realisatie. 7.6 Provinciale politiek Plan: gemiddeld 2 keer per jaar contact met alle politieke partijen over actuele en strategische Brabantse aangelegenheden, aanwezigheid bij PS vergaderingen bij belangwekkende dossiers. Realisatie: Sinds 2011 zijn de gesprekken met de provinciale politiek geïntensiveerd. Gemiddeld 2 keer per jaar is er contact met alle politieke partijen over actuele en strategische Brabantse aangelegenheden. Individuele beleidsmedewerkers worden gestimuleerd om voor relevante dossiers ook zelf actief contact te zoeken met de politieke partijen, maar ook via de sociale media wordt contact gehouden met individuele Statenleden. Daarnaast probeert de BMF op beleidsmatig gebied in een zo vroeg mogelijk stadium invloed uit te oefenen en input te leveren. Hiervoor worden o.a. de agenda s van diverse relevante commissies van Provinciale Staten gevolgd en, indien nodig, wordt contact opgenomen met fracties of een schriftelijke reactie gestuurd naar de betreffende commissies en Provinciale Staten. De Verordening Ruimte vroeg veel tijd. Ook zijn er diverse Haagse contacten geweest met onder meer bezoeken in de regio. Tot slot is de BMF aanwezig bij vergaderingen van Provinciale Staten zodra er belangwekkende dossiers aan de orde zijn en is er op directieniveau regelmatig contact met leden van Gedeputeerde Staten. Er is met enige regelmaat met alle fracties gesproken. Dat varieert van 1 tot 2 keer per jaar aan de hand van een agenda. De éénmansfracties vielen helaas buiten de boot. Wel is daar incidenteel contact mee. De bespreekpunten volgden uit de agenda van PS; zo werd gesproken over de wegenstructuur rond Eindhoven, het Groenfonds, de Gebiedsplannen, de Streeknetwerken en veel aandacht kreeg de Transitie Veehouderij. Ook de Beekse Bergen hebben veel inzet vereist. Dit zijn slechts een paar voorbeelden. Vooral dit laatste onderwerp en het feit dat het maken van afspraken op zich al veel tijd vergt, heeft wel geleid tot een forse urenoverschrijding 7.7 BMF 40 jaar Plan: achterban bijeenkomsten in 3 regio s en 1 grote bijeenkomst rondom de dag van het jubileum. Realisatie: De jubileumviering op 22 juni in het Natuurmuseum in Tilburg was een sfeervolle bijeenkomst. De gasten liepen rond langs presentaties van studenten van Fontys Hogeschool voor de Kunsten, ontmoetten binnen en buiten andere gasten, luisterden naar enkele gastsprekers en naar de toespraak van onze directeur. Wonen in Brabant was de titel van deze toespraak, met centraal de betrokkenheid van mensen bij hun omgeving en de betrokkenheid van de BMF, toen en nu. 36

37 9 april Lenteviering in zuidoost-brabant Proef de lente bij Wasven in Eindhoven. 23 september Herfstviering in west-brabant Jubileummarkt Bijengilde Etten-Leur. 16 december Winterviering in noordoost-brabant Energiemarkt in Sint-Anthonis. Uren: Ten opzichte van de planning zijn 162 uren meer aan het 40-jarig jubileum van de BMF besteed. Het vinden van geschikte locaties en het genereren van publiciteit voor de regiobijeenkomsten en het opstellen van een aantrekkelijk interactief programma voor de centrale jubileumviering heeft meer tijd gekost dan van tevoren ingeschat. Ook het betrekken van veel ondernemers bij de bijeenkomst in Sint Anthonis vroeg veel tijd, maar leidde wel tot een mooi geheel. Er is ook veel geïnvesteerd in het betrekken van het onderwijs. Het resultaat van dit laatste onderdeel was echter mager. 37

38 8. Projecten 8.1 Algemeen De Brabantse Milieufederatie acquireert actief projecten die in lijn liggen met de drie speerpunten van het BMF-beleid: biodiversiteit, nutriëntenkringloop en klimaat/co2. Niet alleen zorgt dit voor een bredere financiële basis, op deze manier wil de BMF op een proactieve manier bijdragen aan het realiseren van een duurzaam Brabant. Voor elk project wordt richting opdrachtgever een uitgebreide projectverantwoording opgesteld. Vandaar dat we hier volstaan met een korte opsomming. Hieronder volgen kort de projecten die met externe financiering in 2012 zijn gerealiseerd. 8.2 Projecten Landelijk gebied In 2012 is gewerkt aan: Ave Natura 2000 (NPL) Big Jump 2012 (Provincie + 3 waterschappen) Kansen en kuilen boven water (Brabant Water) Herijking EHS (Provincie) Kraanvogel in Kempenbroek (Stichting Ark) Nacht van de Nacht 2012 (NPL) Ommetje Nieuwe Warande (gemeente Tilburg) Ommetjes Kempenland (Provincie, SRE en diverse gemeenten) Regionale bijeenkomst KRW (NMO) Voedselonderzoek studenten (Provincie) Wandelen door Het Groene Woud met Frans Beerendonk (Streekrekening Het Groene Woud) Zandpaden in de Kempen (gemeente Oirschot en Bladel) 8.3 Projecten Stedelijk gebied en Duurzaamheid In 2012 is gewerkt aan: Aviolanda (gemeente Woensdrecht) HIER Opgewekt (NPL) Gedragen door de wind (NPL) Klimateams II (gemeente Breda en Eindhoven en SWS) Klimateams III (SWS) Klimateams IV (gemeente Breda) Lesprogramma Duurzame Energie Etten-Leur (School) SISCO (eindafrekening Provincie + Europa) 8.4 Achterban In 2012 is gewerkt aan: Nieuwe Binding (NPL) 38

39 9. Samenvatting Begrote Werkelijke Verschil Activiteit Uren uren Landelijk gebied 2.089, ,0-35,0 Stedelijke gebied 2.088, ,5 38,5 Achterban etc , ,5 165,5 Totaal 5.377, ,0 169,0 Te zien is dat in het onderdeel Landelijk gebied een lichte onderbesteding is, maar dat dat ruimschoots wordt gecompenseerd door overbestedingen in Stedelijk en Achterban. 39

40 10. Beleid 2013 Speerpunten 2013 Sinds 2011 werkt de BMF aan de drie inhoudelijke speerpunten biodiversiteit, kringlopen en klimaat en die lijn blijft de BMF volgen richting een duurzame samenleving. Echter, ook de BMF ontkomt niet aan bezuinigingen. De begroting 2013 laat zien hoe groot de opgave is en welke krimp daarmee samenhangt. In het licht van een teruglopende omzet en aangekondigde toekomstige bezuinigingen kan de BMF niet anders dan behoedzaam opereren. Het maakt het ook noodzakelijk om nog scherper dan voorheen te bepalen op welke taken je wilt inzetten. Waar wil en kan de BMF het verschil maken en waarop willen wij gekend worden? De bovengenoemde drie inhoudelijke speerpunten en het extra speerpunt achterban blijven leidend in de keuze van onderwerpen. In het Werkplan 2013 staan de thema s waarop de BMF de komende jaren gekend wil worden. Deze thema s worden voor een aantal jaren vastgepakt en per jaar zal worden bekeken of de accenten verlegd moeten worden. Daarnaast zijn er ook een tweetal belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen die richting geven aan de manier waarop de BMF opereert: burgerparticipatie en circulaire economie. Burgerparticipatie Kenmerkend voor de huidige trend in de maatschappij is een terugtredende overheid. Als reactie daarop, maar ook uit onvrede over de resultaten die met het huidige beleid geboekt worden, is een beweging van burgers op gang gekomen, die weer grip willen krijgen op hun eigen omgeving en ook bereid zijn daar zelf aan te werken. Deze vermaatschappelijking van taken die eerst door de overheid en nu door de samenleving worden opgepakt en uitgevoerd, vragen om nieuwe sturingsmechanismes, waarbij er kansen en mogelijkheden liggen voor maatschappelijke organisaties zoals de BMF. De BMF kent een lange historie van werken met achterban en van burgerparticipatie; traditioneel op het gebied van ruimtelijke kwaliteit/ruimtelijke ordening. Gezien de ontwikkelingen heeft de BMF de ambitie om een nog sterkere focus te leggen op burgerparticipatie in het gehele BMF-werkveld en in het bijzonder op het gebied van voedsel, energie en biodiversiteit. We richten ons hiermee niet alleen op onze huidige achterban, maar zoeken bewust verbreding naar en samenwerking met andere geledingen in Brabant. Daarnaast werkt de Brabantse Milieufederatie al jaren samen met zeer capabele vrijwilligers om de thema s die de BMF na aan het hart liggen te volgen en input te leveren in werkgroepen/ commissies/bijeenkomsten waar een stem voor natuur, milieu en duurzaamheid nodig is. In 2013 zet de BMF actief in op het versterken en uitbreiden van dit lokale netwerk van vrijwilligers. Circulaire en koolstofarme economie De BMF werkt aan een mooi en duurzaam Brabant voor alle Brabanders. Vanuit mondiaal perspectief is er een aantal belangrijke aandachtsgebieden waar de BMF binnen de Brabantse context aan werkt: biodiversiteit, kringlopen en klimaat. Met deze drie speerpunten in gedachten richt de BMF zich in eerste instantie op duurzaam gebruik van de fysieke leefomgeving, een sterk gereguleerd en geïnstitutionaliseerd domein met tal van relevante overlegstructuren zowel vanuit overheid als vanuit burgers, waar de BMF in de loop der jaren een sterke positie heeft verworven. Maar steeds vaker blijkt dat via het spoor van ruimte en leefmilieu alleen, de BMF haar duurzaamheidsdoelstellingen niet kan realiseren. Daarom beweegt de BMF zich steeds nadrukkelijker ook op het gebied van duurzame productie en consumptie (met name via de thema s energie en voedsel), waarbij gekozen wordt voor de insteek van een circulaire economie. Volgens Herman Wijffels, hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke Verandering aan de Universiteit Utrecht en pleitbezorger van de circulaire economie, is bij circulaire economie de draagkracht van de planeet het uitgangspunt. Consumenten en producenten moeten hun voetafdruk hierop aanpassen. In een circulaire economie worden alle gebruikte materialen in een product nuttig ingezet in hetzelfde of een ander product zonder kwaliteitsverlies. Wanneer alle restproducten hergebruikt kunnen worden en de producten milieuneutraal zijn, is deze kringloop compleet. 40

41 De circulaire economie geldt als een radicale breuk met het lineaire model waarop de huidige wereldeconomie is gebaseerd. In dit model is de laatste levensfase van een product niet hergebruik, maar vernietiging : op de vuilnishoop of in de verbrandingsoven. Dit lineaire model is onhoudbaar omdat allerlei essentiële grond- en hulpstoffen beperkt voorradig zijn en op dreigen te raken. Bovendien kan de natuur niet ongelimiteerd afval en schadelijke stoffen blijven opnemen. De grenzen van het lineaire productiemodel komen dan ook steeds dichterbij; grondstoffen worden duurder en schoon water en schone lucht worden schaarser, viswateren worden leeggevist etc. Bij een circulaire economie past een integraal ketenmodel waarin stoffelijke kringlopen zoveel mogelijk worden gesloten, het verbruik van fossiele brandstoffen en de emissie van broeikasgassen vergaand wordt verminderd. Op het terrein van duurzame productie en consumptie is, in tegenstelling tot de situatie op het fysieke domein, nog volop discussie hoe dit het beste georganiseerd en gerealiseerd kan worden. Er is relatief weinig sturend beleid en weinig wet- en regelgeving gericht op bescherming van (mondiale) ecologische systemen, regulering van het gebruik en hergebruik van voorraden essentiële grond- en hulpstoffen en ter waarborging van het absorptie en herstellend vermogen van ecologische systemen. Organisaties als de BMF moeten dus een andere werkwijze toepassen als ze invloed willen uitoefenen binnen dit nauwelijks, of in ieder geval minder gereguleerde speelveld. De BMF wil in 2013 samen met onze achterban en betrokken burgers en bedrijven in Brabant concreet aan de slag gaan met het verkennen, promoten en stimuleren van een circulaire, koolstofarme economie in twee gebieden: Brainport Brabant en Zuid Westelijke Delta. Hier is de BMF al op verschillende belangrijke ontwikkelingen goed ingevoerd en is er dus een goede aanleiding om juist deze twee gebieden te kiezen als testcase om de circulaire economiegedachte in praktijk te gaan brengen. De BMF wil de uitdaging aangaan om (samen met relevante partijen in het gebied) een antwoord te vinden op de vraag hoe gezorgd kan worden voor een zodanige economische ontwikkeling dat er werkelijk sprake is van duurzaamheid binnen het systeem, waarbij met name gekeken zal worden hoe de circulaire economie een bijdrage kan leveren aan ruimtelijke kwaliteit, herstel van de fysieke systemen, grond- en oppervlaktewater, lucht, bodem en landschap. Organisatie Naast het verkennen van nieuwe wegen gaat de BMF natuurlijk ook gewoon door met beleidsbeïnvloeding (politiek/lobby en bestuurlijk spoor). Vooral zo veel mogelijk via een proactieve lijn door informatie te verstrekken en standpunten uit te wisselen, tijdig aan te haken bij processen en kritische vragen te stellen. Onze partners in Brabant hebben er recht op tijdig te weten waar de BMF staat in bepaalde concrete kwesties. Ook onveranderd zijn de 3 p s in de werkwijze van de BMF: polderen, projecten en procederen. De BMF volgt daarbij een proactieve strategie in de vorm van tijdig overleg of via concrete projecten. In het uiterste geval leggen wij fundamentele verschillen van inzicht aan een rechter voor. Ten gevolge van de sterke krimp die de BMF doormaakt is er tot slot een belangrijk verschil met vorig jaar wat betreft de interne organisatie. Het bleek niet langer zinvol om met twee teams (landelijk en stedelijk) te blijven werken. Het streven is nu om met 1 team te komen tot integraliteit van de diverse beleidsvelden en daarmee de samenhang en kwaliteit verder te versterken. Voor de verdere uitwerking verwijzen we u naar het Werkplan 2013, dat ook via onze website is in te zien. 41

42 11. Verkorte begroting 2013 Staat van Baten en Lasten over 2013 Omschrijving Begroting Begroting Realisatie BATEN Baten uit fondsenwerving Aandeel in acties van derden Subsidies overheden en anderen Overige projectbijdragen Overige baten Totale baten LASTEN Besteed aan doelstellingen Speerpunt Biodiversiteit Speerpunt Klimaat Speerpunt Nutriëntenkringloop Speerpunt Achterban Totaal Kosten eigen fondsenwerving % van baten eigen fondsenwerving 17% 18% 20% Kosten Beheer & Administratie Totale lasten Resultaat Resultaatbestemming: Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen Het begrote resultaat voor 2013 laat een licht positief bedrag zien van Aan de lastenkant is een defensieve opstelling gekozen: er is zoveel mogelijk uitgegaan van maximaal optredende kosten om in 2013 niet voor verrassingen te komen staan wat gestegen kosten betreft. 42

43 De belangrijkste verschuivingen aan de batenkant zijn: omdat de inkomsten vanuit de reconstructie in de post Subsidies overheden en anderen zijn gestopt, is er een verdere teruggang van in 2012 naar in 2013; daartegenover verwachten we wel een grotere stijging ten opzichte van 2012 in de posten Overige projectbijdragen en Aandeel in acties van derden. Aan de lastenkant zien we een terugloop voor de uitgaven voor de speerpunten Biodiversiteit en Klimaat, een nagenoeg gelijkblijvende inzet op Kringlopen en een stijging op het speerpunt achterban (om daarmee ook het belang van onze relatie met de achterban aan te duiden). Als we naar de verschillende afzonderlijke kostenposten kijken, dan zien we dat de personeelskosten flink verder omlaag zijn gegaan. De personele kosten bepalen veruit het grootste deel van de uitgaven. Als er minder inkomsten zijn, dan leidt dat meteen tot bezuinigingen op het personeel. We hebben daarom afscheid moeten nemen van een aantal (tijdelijke) medewerkers. Ook alle overige uitgaveposten als bureaukosten, huisvesting en organisatiekosten laten een sterk dalende tendens zien. 43

44 12. Verantwoordingsverklaring De leden van de Raad van Toezicht en van het Bestuur van de Brabantse Milieufederatie onderschrijven de volgende principes: 1. Binnen de instelling dient de functie toezicht houden (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het besturen dan wel van de uitvoering. 2. De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. In de verantwoordingsverklaring wordt beschreven op welke manier de milieufederatie invulling heeft gegeven aan deze principes. Samengevat zijn de belangrijkste punten uit de verantwoordingsverklaring: Ad 1) op dit moment heeft de Brabantse Milieufederatie een bureau met een directeur/bestuurder t.b.v. de uitvoering van het beleid en een Raad van Toezicht (RvT) t.b.v. de functie toezicht houden. Dit is statutair vastgelegd; in 2011 is een eerste aanzet gemaakt om de functiescheiding nog verder door te voeren in een Raad van Toezicht en een directeur/bestuurder. Daarnaast is, om de belangen van de aangesloten groepen goed te behartigen, een Raad van Aangeslotenen voorgesteld. Deze verandering heeft medio 2012 statutair plaatsgevonden; de Raad van Toezicht is vier keer bijeengekomen. Tijdens elke vergadering komen de belangrijkste thema s en ontwikkelingen aan de orde; op elke vergadering van de RvT staat een inhoudelijk onderwerp op de agenda, waarover een BMF-bureaumedewerker een toelichting komt verzorgen. Daarnaast worden van langlopende projecten voortgangsverslagen besproken. Het bestuur/rvt kan dan bepalen of de ingezette werkwijze nog akkoord is en beoordeelt of de beoogde doelstelling behaald gaat worden; elk jaar organiseert de RvT in samenwerking met het BMF-bureau een gezamenlijke bijeenkomst met de achterban, zodat gezamenlijk met de achterban de koers kan worden uitgezet. Gebleken is dat de aangesloten groepen een degelijk fundament zijn voor de Brabantse Milieufederatie; vanaf 2011 worden de activiteiten gericht op, naast de achterban, een drietal speerpunten, namelijk: biodiversiteit, nutriëntenkringlopen en klimaat. Het bestuur heeft deze speerpunten geaccordeerd. Ad 2) Optimalisering van de effectiviteit van de organisatie vindt op de volgende manier plaats: de directie stelt jaarlijks een werkplan met begroting op, waarin onder meer de gewenste resultaten, begrote kosten en beoogde financiering per project zijn vastgelegd. De RvT toetst dit werkplan met begroting en richtinggevende doelstellingen en stelt het vast; een meerjarenbeleidplan (inclusief meerjarenbegroting) voor de periode 2012 tot en met 2015 is medio 2011 vastgesteld. de financieel adviseur en het hoofd bedrijfsvoering voorzien het bestuur/rvt van financiële kwartaalrapportages, waarin de gerealiseerde cijfers t.o.v. de begroting zichtbaar worden gemaakt. Voorafgaande aan de bestuursvergadering waarin de financiële kwartaalrapportage wordt behandeld, vindt een overleg plaats tussen een lid van de RvT, de directeur, hoofd bedrijfsvoering en financieel adviseur. In dit overleg wordt op gedetailleerd niveau de financiële informatie behandeld, waarna in de bestuursvergadering op hoofdlijnen de rapportages worden behandeld; de financieel adviseur en het hoofd bedrijfsvoering stellen een jaarrekening op conform de Richtlijn 650 Fondswervende instellingen. Een onafhankelijke accountant (PWC) controleert 44

45 deze en voorziet de jaarrekening van een goedkeurende controle verklaring. De accountant rapporteert rechtstreeks aan de RvT over de jaarlijkse accountantscontrole. De RvT toetst de jaarrekening en stelt deze vast; de directie stelt jaarlijks een projectactiviteitenoverzicht op dat overeenstemt met de jaarrekening. In dit overzicht worden per project vastgelegd: de behaalde resultaten, de gerealiseerde producten, de gerealiseerde uren en kosten. Het overzicht bevat ook per project informatie over gerealiseerde financiering, d.w.z. subsidies en overige bijdragen. De inhoudelijke verslaglegging is opgenomen in het externe jaarverslag, dat door geïnteresseerden kan worden opgevraagd; bij het opstellen van het projectactiviteitenoverzicht wordt de werkwijze van de organisatie geëvalueerd en afspraken gemaakt over mogelijke verbeteringen van de aanpak in de toekomst; daarnaast werkt de Brabantse Milieufederatie aan optimalisering van haar effectiviteit door: structurele samenwerking met plaatselijke groepen, de provinciale milieufederaties, terreinbeheerders en overige partners; het bevorderen van een organisatiecultuur waarin zuinigheid, soberheid, vlijt en duurzaamheid leidende principes zijn naast ambitie en gedrevenheid; benchmarking; uitwisseling van kennis over organisatieveranderingen en verbeteringstrajecten met andere provinciale instellingen; een terughoudend beloningsbeleid zoals mag blijken uit het feit dat de directeur in schaal 13 van de provinciale schalensystematiek valt; bestuurders niet te bezoldigen. Ad 3) de Brabantse Milieufederatie ondersteunt mensen, die zich actief inzetten voor hun eigen leefomgeving. Zij vervult de functie van vraagbaak, aanspreekpunt en coördinator van lokale activiteiten in Brabant. Zij beschikt daarvoor over een breed netwerk en contacten, die bij deze ondersteuning van dienst kunnen zijn; de milieufederatie zal zich blijven richten op beleidsbeïnvloeding via bestuurders en bedrijfsleven, maar wil zich daarnaast ook richten op een goede en efficiënte informatievoorziening aan een breed publiek; d.w.z. alle in natuur, milieu, duurzaamheid en landschap geïnteresseerde mensen; eenieder is vrij om inbreng te leveren en te reageren op onze activiteiten en het te voeren of gevoerde strategische en inhoudelijke beleid. Dat kan op verschillende manieren, maar onze website is daarvoor een goed platform. Meningen, opvattingen of reacties worden zeer op prijs gesteld en worden in de reguliere werkprocessen van beleidsvorming en uitvoering meegenomen. tot slot bestaat er voor belanghebbenden de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de milieufederatie, als zij het bijvoorbeeld niet eens zijn met de uitvoering van activiteiten of constateren dat er sprake is van inconsistentie van beleid. In 2012 zijn er geen klachten ingediend. 45

46 46

47 13. Nationale Postcode Loterij Foto Roy Beusker De Natuur en Milieufederaties werken nauw samen met de Nationale Postcode Loterij. De federaties worden sinds 1996 gesteund door de grootste goede doelen loterij van Nederland. In 2012 ontvingen de Natuur en Milieufederaties een bedrag van 2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor hun werk voor natuur, milieu en landschap in de provincies. De cheque werd overhandigd tijdens het Goed Geld Gala 2012 in Amsterdam. Op dit bijzondere gala werd de verdeling van de opbrengsten voor goede doelen bekendgemaakt. In totaal verdeelde de Postcode Loterij 284 miljoen euro onder haar goede doelen. De Brabantse Milieufederatie heeft in 2012 dankzij de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij onder meer de projecten HIER Opgewekt, Nieuwe Binding, Ave en Nacht van de Nacht kunnen realiseren. Op de foto van links naar rechts: Nol Verdaasdonk (De Natuur en Milieufederaties), Sigrid van Aken (Managing Director Nationale Postcode Loterij) en Rita Kwakkestein (De Natuur en Milieufederaties). 47

48 48

49 Jaarrekening 49

50 14. Jaarrekening 14.1 Balans per 31 december 2012 Balans ACTIVA Materiële vaste activa Benodigd voor de bedrijfsvoering Direct in gebruik voor de doelstelling Vlottende activa Vorderingen Overige overlopende activa Liquide middelen Totaal

51 Per 31 december 2012 PASSIVA Eigen vermogen Reserves Stichtingskapitaal Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Fondsen Casimir fonds Fonds juridische procedures Totaal Eigen Vermogen Langlopende schulden Kortlopende schulden Crediteuren Overige overlopende passiva Totaal

52 14.2 Staat van Baten en Lasten over 2012 Omschrijving Werkelijk Begroting Werkelijk BATEN Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties derden Subsidies van overheden Overige projectbijdragen Overige baten TOTAAL BATEN LASTEN Besteed aan doelstellingen Speerpunt Klimaat Speerpunt Biodiversiteit Speerpunt Nutriëntenkringloop Speerpunt Achterban Totaal besteed aan doelstellingen Werving baten Kosten beheer en administratie # TOTAAL LASTEN RESULTAAT Resultaat is toegevoegd/onttrokken aan: Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen # De provinciale milieufederaties hanteren voor het inzichtelijk maken van deze kosten een uniforme systematiek die gebaseerd is op de aanbeveling Toepassing van Richtlijn 650 voor Kosten Beheer en Administratie van de Verenigde Fondsenwervende Instellingen (VFI). De kosten voor beheer en administratie worden inzichtelijk gemaakt in de toelichting lastenverdeling, maar worden in de Staat van Baten en Lasten volledig toegerekend aan de doelstellingen. 52

53 14.3 Kasstroomoverzicht december december 2011 Kasstroom uit operationele activiteiten Exploitatieresultaat Aanpassingen voor: - afschrijvingen mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden vorderingen kortlopende schulden (exclusief schulden aan kredietinstellingen) Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa 0 0 Overige investeringen in financiële vaste activa 0 0 Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen 0 0 Aflossing langlopende schulden Overige mutaties eigen vermogen 0 0 Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie Liquide Middelen Liquide Middelen Mutatie ING bank ING bank spaarrekening Triodos Bank Triodos Internet Rendementrekening Rabobank Streekrekening Kas Totaal

54 14.4 Waarderingsgrondslagen Verslaggeving volgens CBF-Keurmerk De jaarrekening 2012 is opgesteld volgens de vernieuwde verslaggevingsrichtlijnen die gesteld worden aan fondsverwervende instellingen (richtlijn 650). Grondslagen voor waardering en activa en passiva. 1. Algemene grondslagen. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde verslaggevingsregels. Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij een andere waarderingsgrondslag is vermeld. 2. Materiële vaste activa. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen historische kostprijs. De afschrijvingen zijn berekend volgens de lineaire methode op basis van de verwachte economische levensduur. Grondslagen voor bepaling van het resultaat. 1. Algemeen. Het resultaat wordt bepaald als enerzijds het verschil tussen de opbrengstwaarde van de toegekende subsidiebaten en overige baten en anderzijds de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn. 2. Subsidie/overige inkomsten. De subsidies zijn opgenomen overeenkomstig de toegezegde subsidies 2012 door de Provinciale Staten van Noord-Brabant en overige subsidiënten. 54

55 14.5 Toelichting op de balans per 31 december 2012 Activa Materiële vaste activa Benodigd voor de bedrijfsvoering Aanschafwaarde per 1 januari Cumulatieve afschrijving t/m vorig boekjaar Boekwaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen 0 0 Afschrijving Boekwaarde per 31 december Direct in gebruik voor de doelstelling Boekwaarde per 31 december 0 0 Totaal materiële vaste activa Voor een specificatie per investering verwijzen wij u naar bijlage 1. Vorderingen Debiteuren lopende projectsubsidies * Overige debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren Stand per 31 december * specificatie debiteuren lopende projectsubsidies Toegezegde projectsubsidies Nog te realiseren Stand per 31 december Dit kan als volgt verder worden toegelicht: Saldo nog te vorderen projectsubsidies Saldo vooruit gefinancierde projecten

56 De voorziening dubieuze debiteuren is bepaald door middel van individuele beoordeling. Het verloop van de voorziening in 2012 is als volgt: Stand per 1 januari Afboekingen Dotatie Onder de vorderingen zijn tevens de nog te ontvangen subsidies van de Stichting De Natuuren Milieufederaties verantwoord. In totaal betreft dit een vordering groot Voor een specificatie van deze post verwijzen wij u naar bijlage 2. Overige overlopende activa Vooruitbetaalde posten Waarborgsom frankeermachine Rente spaarrekening Uitkering ziektewetverzekering Overige overlopende activa Totaal Liquide middelen ING bank ING bank spaarrekening Triodos Bank Triodos Internet Rendementrekening Rabobank Streekrekening Kas Stand per 31 december De liquide middelen zijn ter vrije besteding van de instelling. 56

57 Toelichting op de balans per 31 december 2012 Passiva Eigen vermogen Reserves Stichtingskapitaal Continuïteitsreserve Stand per 1 januari Resultaatbestemming Stand per 31 december Conform de Algemene Subsidieverordening van de provincie is de maximale hoogte van de continuïteitsreserve bepaald op 10% van de jaarlijkse exploitatie uitgaven met een maximum van Reserve financiering activa bedrijfsvoering Stand per 1 januari Resultaatbestemming Stand per 31 december Totaal reserves Fondsen Casimir Fonds Stand per 1 januari Resultaatbestemming 0 0 Stand per 31 december Dit fonds is ontstaan na een schenking van de heer Casimir. Periodiek wordt een prijs uitgereikt aan Brabantse burgers die een positieve bijdrage aan het milieu hebben bijgedragen. De kosten voor deze prijs worden middels de resultaatbestemming onttrokken aan dit fonds. 57

58 Fonds juridische procedures Stand per 1 januari Resultaatbestemming toevoeging Resultaatbestemming onttrekking Stand per 31 december In de contracten met twee van de TBO's is vastgesteld dat van de jaarlijkse bijdrage per organisatie een bedrag van wordt toegevoegd aan het fonds juridische procedures. De BMF voegt vanuit de vrij besteedbare gelden van de Nationale Postcodeloterij tevens een bedrag van toe. De jaarlijkse kosten inzake juridische procedures worden uit dit fonds onttrokken. Op deze wijze wordt gewaarborgd dat provinciale subsidies niet worden gebruikt voor juridische procedures. Totaal fondsen Totaal Eigen vermogen Langlopende schulden Stand per 1 januari Aflossingsverplichting volgend boekjaar In 2010 is er een overeenkomst tot stand gekomen met de provincie Noord-Brabant inzake de terugbetaling van de subsidiegelden NUBL-project Aanpak Milieuzorg op Recreatiebedrijven. De terugbetaling zal in 10 jaar, zonder rentetoeslag plaatsvinden. In 2011 is een bedrag van betaald. Vanaf 2012 t/m 2020 zal jaarlijks een bedrag van worden betaald. Kortlopende schulden Crediteuren Aflossingsverplichting terug te betalen subsidiegelden Reserve afkoopsom personeel Te betalen loonbelasting Te betalen pensioenpremies Te betalen nettoloon Reservering eindejaarsuitkering Te betalen accountantskosten Verplichting vakantietoeslag Verplichting vakantiedagen Levensloopregeling Overige overlopende passiva Totaal kortlopende schulden

59 Niet uit de balans blijkende verplichtingen - huur gebouwen Het huurcontract is per 1 juli 1993 aangegaan en heeft een onbepaalde looptijd. De huur bedraagt m.i.v. 1 januari 2013, 1.496,88 per maand. - huur kopieerapparaat Het huurcontract loopt tot en met De huur bedraagt m.i.v. 1 januari 2013, 5.903,25 per kwartaal 59

60 14.6 Toelichting op de Staat van Baten en lasten over 2012 Lastenverdeling per doelstelling Speerpunten Nutriënten- Fondsen- Beheer Totaal Begroting Totaal Klimaat Biodiversiteit kringloop Achterban werving & Adm Personeelskosten Huisvestingskosten Bureaukosten Organisatiekosten Afschrijvingskosten Financieringskosten Lasten voorgaande jaren Totaal Verdeling B & A 25,90% 46,48% 8,60% 19,02% Directe projectkosten Totale kosten Verdeling begroting Verdeling jaarrekening Kostentoerekening De kosten worden aan de doelstellingen toegerekend op basis van de urenregistratie Kengetallen % kosten eigen fondsenwerving ten opzichte van baten uit eigen fondsenwerving = 34,4% (2011: 20,2%). De CBF-richtlijnen geven een norm aan van maximaal 25% over gemiddeld 3 jaar. Gemiddeld over de afgelopen 3 jaar is 19,2%. % besteed aan de doelstellingen ten opzichte van totale lasten (voor verdeling Beheer & Administratie) = 68,9% (2011: 64,8%) % kosten Beheer & Administratie (voor verdeling) ten opzichte van totale kosten = 30,8% (2011: 35,0%) 60

61 Toelichting op de Staat van Baten en lasten over 2012 Omschrijving Werkelijk Begroting Werkelijk BATEN Baten uit eigen fondsenwerving Contributies Donaties Overige baten uit fondsenwerving Totaal Baten uit acties derden Stichting De Natuur- en Milieufederaties Vrij besteedbare gelden Projectbijdragen Totaal In 2012 is 97,7% van alle toekenningen in Stichting De Natuuur- en Milieufederaties afkomstig van de Nationale Postcode Loterij. Subsidies overheden Reguliere Subsidie Provincie Subsidie Reconstructie Provincie Subsidies overige projecten Provincie Subsidies projecten overige overheden Totaal Overige projectbijdragen Bijdrage TBO's Overige projectbijdragen Totaal Overige baten Baten voorgaand jaar Overige opbrengsten Totaal

62 Toelichting op de Staat van Baten en lasten over 2012 Omschrijving Werkelijk Begroting Werkelijk LASTEN Personeelskosten Salariskosten Sociale lasten Pensioenpremies Ontvangen ziekengelden Ontvangen loonkostensubsidies Eindejaarsuitkering Reis- en verblijfskosten Reis- en verblijfskosten tbv projecten Vergoeding telewerken Deskundigheidsbevordering Ziektewetverzekering Arbodienst Inhuur personeel Vrijval pensioenverplichting voorg.jaren Vrijval reservering afkoop personeel Werving personeel Overige personeelskosten Totaal Gemiddelde personeelsbezetting (in FTE) 12,7 12,7 15,6 De leden van de Raad van Toezicht ontvangen voor hun inzet geen bezoldiging. Huisvestingskosten Huur Energiekosten Schoonmaakkosten Overige huisvestingskosten Totaal

63 Toelichting op de Staat van Baten en lasten over 2012 Omschrijving Werkelijk Begroting Werkelijk Bureaukosten Telefoonkosten Porti PR-materiaal/website Kopieer- en drukwerkkosten Drukwerk t.b.v. projecten Kantoorbenodigdheden Documentatie en vakliteratuur Computermaterialen en onderhoud Ondersteuning netwerkbeheer Representatiekosten Contributies en bijdragen BMF Klimaat Neutraal Overige kantoorkosten Totaal Organisatiekosten Administratiekosten Accountants- en advieskosten Accountantskosten t.b.v. projecten Kosten CBF-keurmerk Bestuurskosten Vergaderkosten Vergaderkosten t.b.v. projecten Juridische kosten en leges BMF "Nieuwe koers" Dotatie voorziening dubieuze debiteuren Jubileum 40 jaar Zakelijke verzekeringen Totaal Afschrijvingskosten Afschrijvingskosten inventaris Afschrijvingskosten automatisering Totaal

64 Toelichting op de Staat van Baten en lasten over 2012 Omschrijving Werkelijk Begroting Werkelijk Financieringskosten Betalingsverschillen Bankkosten Totaal Lasten voorgaande jaren Afwikkeling projecten Overige lasten voorgaande jaren Totaal

65 14.7 Overige gegevens Resultaatbestemming Het resultaat is als volgt toegevoegd/onttrokken aan de reserves en fondsen: Toevoeging continuïteitsreserve Onttrekking reserve financiering activa Toevoeging bestemmingsfonds juridische procedures Onttrekking bestemmingsfonds juridische procedures Totaal Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum 31 december 2012 geen gebeurtenissen voorgedaan welke in deze jaarrekening zijn te vermelden. 65

66 66

67 Controleverklaring 67

68 15. Controleverklaring 68

Stichting MeeleefGezin. Jaarverslag 2012

Stichting MeeleefGezin. Jaarverslag 2012 Jaarverslag Utrecht, 3 juli 2013 Inhoudsopgave Bestuursverslag 3 Jaarrekening Balans per 31 december 6 Staat van baten en lasten 7 Toelichting 8 Overige gegevens 12 2 Bestuursverslag Algemeen De stichting

Nadere informatie

Notitie. Datum: 28 november 2016 Onderwerp: Begroting PCOB 2017

Notitie. Datum: 28 november 2016 Onderwerp: Begroting PCOB 2017 Notitie Datum: 28 november 2016 Onderwerp: Begroting PCOB 2017 Inleiding Het jaar 2017 is een bijzonder jaar voor onze vereniging. De verenigingen PCOB en Unie KBO zullen zich vanuit één gemeenschappelijk

Nadere informatie

Stichting Urgente Noden Friesland te Leeuwarden. (Concept) Rapport inzake jaarrekening 2014

Stichting Urgente Noden Friesland te Leeuwarden. (Concept) Rapport inzake jaarrekening 2014 (Concept) Rapport inzake jaarrekening 2014 28 maart 2015 Inhoud Blad Algemeen 3 Balans per 31 december 2014 5 Resultatenrekening 2014 6 Toelichting op de balans en de resultatenrekening 7 2 Algemeen Oprichting

Nadere informatie

Nederlandse Ornithologische Unie Jaarrekening 2016 Concept dd 14 januari 2017 tbv goedkeuring door bestuur.

Nederlandse Ornithologische Unie Jaarrekening 2016 Concept dd 14 januari 2017 tbv goedkeuring door bestuur. Nederlandse Ornithologische Unie Jaarrekening 2016 Concept dd 14 januari 2017 tbv goedkeuring door bestuur. BALANS per 31 december 2016 Activa Passiva Omschrijving 2016 2015 ter vergelijking Omschrijving

Nadere informatie

STICHTING DUTCH DENTAL CARE FOUNDATION

STICHTING DUTCH DENTAL CARE FOUNDATION CONCEPT VIII. JAARREKENING 2011 STICHTING DUTCH DENTAL CARE FOUNDATION Inhoudsopgave * Algemene Toelichting blz. 1 * Balans per 31-12-2011 blz. 2 * Staat van Baten en Lasten over 2011 blz. 3 * Kasstroomoverzicht

Nadere informatie

Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad

Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 2 e tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op

Nadere informatie

NIEUWE JAARVERSLAGREGELS RJ650

NIEUWE JAARVERSLAGREGELS RJ650 NIEUWE JAARVERSLAGREGELS RJ650 De Raad voor de Jaarverslaggeving heeft sinds 2008 nieuwe richtlijnen vastgesteld voor jaarverslagen van fondsenwervende instellingen, de zogenaamde RJ650. Deze richtlijnen

Nadere informatie

Financiëel verslag 2013

Financiëel verslag 2013 Financiëel verslag 2013 Beuningen, 14 Jan 2014 J.H. Hoftijzer Voorzitter F.M.T. Coenen Penningmeester Stichting Leergeld 2stromenland 1 Jaarverslag 2013 Stichting Leergeld 2stromenland 2 Jaarverslag 2013

Nadere informatie

Stichting Welzijn Ouderen Hengelo Deldenerstraat 59 7551 AC Hengelo (O) JAARVERSLAG 2014

Stichting Welzijn Ouderen Hengelo Deldenerstraat 59 7551 AC Hengelo (O) JAARVERSLAG 2014 Deldenerstraat 59 7551 AC Hengelo (O) JAARVERSLAG 2014 Vastgesteld Raad van Bestuur 21 maart 2015 Inhoud 1 Verslag Raad van Bestuur... 3 1.1 Doelstelling... 3 1.2 Bestuur, directie en vaststelling jaarrekening...

Nadere informatie

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2014

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2014 Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland Voorburg Inzake het jaarbericht over 2014 datum: 14 juni 2015 KvK: 41159371-1 /18- INHOUD pagina Jaarrekening.

Nadere informatie

Exploitatie overzicht jaar 2013

Exploitatie overzicht jaar 2013 Exploitatie overzicht jaar 2013 IFES-NEDERLAND INHOUDSOPGAVE Pagina Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2-3 Balans per 31 december 2012 4 Resultatenrekening jaar 2012 5 Toelichting op de resultatenrekening 6-7 Resultaatverdeling

Nadere informatie

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2015

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2015 Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland Voorburg Inzake het jaarbericht over 2015 datum: 9 juni 2016 KvK: 41159371-1 /18- INHOUD pagina Jaarrekening. Balans

Nadere informatie

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2012

Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland. Voorburg. Inzake het jaarbericht over 2012 Rapport: Uitgebracht aan: Stichting Andeweg Mediterranean Training for the Deaf-Nederland Voorburg Inzake het jaarbericht over 2012 datum: 5 mei 2013 KvK: 41159371 INHOUD pagina Jaarrekening. Balans per

Nadere informatie

Jaarrekening Stichting Wierde Breda

Jaarrekening Stichting Wierde Breda Jaarrekening 2017 Breda Inhoudsopgave Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten Algemene toelichting Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Grondslagen voor de staat van

Nadere informatie

Jaarrekening 2013 Stichting LIM FOUNDATION

Jaarrekening 2013 Stichting LIM FOUNDATION Jaarrekening Stichting LIM FOUNDATION INHOUDSOPGAVE 1. Balans per 31 december 4 2. Staat van lasten en baten 6 3. Grondslagen Jaarrekening 8 4. Toelichting op de balans per 31 december 9 5. Toelichting

Nadere informatie

Stichting Koppie-Au. Voorwoord

Stichting Koppie-Au. Voorwoord Voorwoord Stichting Koppie-Au heeft een intensief tweede jaar achter de rug. Een jaar waarin veel energie is gestopt in het bouwen van het crowdfunding platform koppie-au.nl en waarin een begin is gemaakt

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 3. Toekomstparagraaf 8 Samenvatting beleidsplan 2015 Begroting 2015

Inhoudsopgave. 3. Toekomstparagraaf 8 Samenvatting beleidsplan 2015 Begroting 2015 1 Inhoudsopgave 1. Jaarverslag 3 Voorwoord Statutaire naam, vestigingsplaats, rechtsvorm en juridische structuur Doelstellingen en visie Activiteiten Beleid in 2014 Verantwoording Bestuur 2. Jaarrekening

Nadere informatie

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2013

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2013 DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2013 Vastgesteld door het bestuur op 26 februari 2014 INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG VAN HET BESTUUR 3 BALANS PER 31 DECEMBER 2013 5 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2013

Nadere informatie

Financieel overzicht 2014. Stichting Stedelijk Museum Fonds. Versie 04-06-2015

Financieel overzicht 2014. Stichting Stedelijk Museum Fonds. Versie 04-06-2015 Financieel overzicht 2014 Stichting Stedelijk Museum Fonds Versie 04-06-2015 Inhoud Financieel overzicht 2014 3 Balans 4 Staat van baten en lasten 5 Toelichting op de balans en staat van baten en lasten

Nadere informatie

Jaarrekening 2014 Stichting LIM FOUNDATION

Jaarrekening 2014 Stichting LIM FOUNDATION Jaarrekening Stichting LIM FOUNDATION INHOUDSOPGAVE 1. Balans per 31 december 4 2. Staat van lasten en baten 6 3. Grondslagen Jaarrekening 8 4. Toelichting op de balans per 31 december 9 5. Toelichting

Nadere informatie

JAARREKENING 2017 NEDERLANDS KANKERFONDS VOOR DIEREN

JAARREKENING 2017 NEDERLANDS KANKERFONDS VOOR DIEREN JAARREKENING 2017 NEDERLANDS KANKERFONDS VOOR DIEREN Balans 31-12-2017 31-12-2016 ACTIVA Vorderingen Te ontvangen rente 92,34 245,17 Debiteuren 3.439,75 4.773,88 Te ontvangen donaties collectebussen 763,00

Nadere informatie

JAARREKENING Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening pag. 1

JAARREKENING Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening pag. 1 JAARREKENING 2013 Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening 2013 - pag. 1 Inhoudsopgave Jaarverslag 2013 1. Bestuursverslag 2. Balans per 31-12-2013 3. Staat van Baten en Lasten over

Nadere informatie

Jaarrekening 2011 Stichting LIM FOUNDATION

Jaarrekening 2011 Stichting LIM FOUNDATION Jaarrekening Stichting LIM FOUNDATION INHOUDSOPGAVE 1. Balans per 31 december 4 2. Staat van lasten en baten 6 3. Grondslagen Jaarrekening 8 4. Toelichting op de balans per 31 december 9 5. Toelichting

Nadere informatie

Stichting CHAVAH. Jaarrekening. Stichting CHAVAH

Stichting CHAVAH. Jaarrekening. Stichting CHAVAH Jaarrekening Stichting CHAVAH 2015 1 Inhoudsopgave BESTUURSVERSLAG 3 JAARREKENING 2015 6 BALANS PER 31 DECEMBER 2015 7 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2014-15 8 TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2015

Nadere informatie

Stichting House of Animals

Stichting House of Animals Stichting House of Animals Jaarrekening 2017 MAARSSENBROEKSEDIJK 59 3542 PM UTRECHT INFO@HOUSEOFANIMALS.NL WWW. HOUSEOFANIMALS.NL Inhoudsopgave 1 Bestuursverslag... 3 1.1 Doelstelling House of Animals...

Nadere informatie

Samenvatting jaarrekening 2013-2014

Samenvatting jaarrekening 2013-2014 Samenvatting jaarrekening 2013-2014 Oxfam Novib is een internationale organisatie met landenkantoren over de hele wereld. Ons jaarverslag en jaarrekening verschijnen daarom, net als in 2013, in het Engels.

Nadere informatie

Jaarverslag mei 2012 april 2013

Jaarverslag mei 2012 april 2013 Jaarverslag mei 2012 april 2013 1 Inhoudsopgave Verslag van het bestuur 1. Focus 2. Organisatie 3. Fondsenwerving 4. Impactmeting 5. Onze besteding 6. Chance for a Life Change 7. Toekomst Namasté Foundation

Nadere informatie

Stichting Een School in Togo. Jaarcijfers 2013

Stichting Een School in Togo. Jaarcijfers 2013 Stichting Een School in Togo Jaarcijfers 2013 (Inclusief jaarrekening 2013) De School: Instituut Zamenhof, de naam van de School in Lomé, die is geopend op 13 september 2004. Het schoolbestuur is de Tietti-vereniging.

Nadere informatie

Financieel jaarverslag Stichting Leergeld Emmen e.o. te Emmen

Financieel jaarverslag Stichting Leergeld Emmen e.o. te Emmen Financieel jaarverslag 2015 te Emmen Inhoudsopgave. Blz. Algemeen 3 JAARREKENING Balans per 31 december 2015 4 Staat van Baten en Lasten over 2015 6 Toelichting 7 3 Algemeen Postbus 97 Telefoon: 06-27

Nadere informatie

ProstaatKankerStichting.nl Postbus AK BUSSUM JAARREKENING 2012

ProstaatKankerStichting.nl Postbus AK BUSSUM JAARREKENING 2012 Postbus 443 1400 AK BUSSUM JAARREKENING 2012 INHOUDSOPGAVE Pagina ALGEMEEN 1 SAMENSTELLINGSVERKLARING 3 JAARREKENING Balans per 31 december 2012 4 Staat van baten en lasten over 2012 5 Grondslagen van

Nadere informatie

JAARREKENING 2014. Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening 2014 - pag. 1

JAARREKENING 2014. Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening 2014 - pag. 1 JAARREKENING 2014 Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening 2014 - pag. 1 Inhoudsopgave Jaarverslag 2014 1. Bestuursverslag 2. Balans per 31-12-2014 3. Staat van Baten en Lasten over

Nadere informatie

JAARREKENING * Algemene Toelichting blz. 1. * Balans per blz. 2. * Staat van Baten en Lasten over 2013 blz. 3

JAARREKENING * Algemene Toelichting blz. 1. * Balans per blz. 2. * Staat van Baten en Lasten over 2013 blz. 3 STICHTING DUTCH DENTAL CARE FOUNDATION JAARREKENING 2013 * Algemene Toelichting blz. 1 * Balans per 31-12-2013 blz. 2 * Staat van Baten en Lasten over 2013 blz. 3 * Kasstroomoverzicht blz. 4 *Toelichting

Nadere informatie

FINANCIEEL JAARVERSLAG NVBT OVER 2014

FINANCIEEL JAARVERSLAG NVBT OVER 2014 FINANCIEEL JAARVERSLAG NVBT OVER 2014 Nijkerk, 16 april 2015 Versie 1.0 Balans NVBT Balans NVBT per 31-12-2014 Activa 31-12-2014 31-12-2013 Passiva 31-12-2014 31-12-2013 Vaste activa 0 0 Eigen Vermogen

Nadere informatie

Projecten en Procedures Reservering projecten en procedures 0 0 0 Extra reservering proj. en proced. 5.000 4.000 Subtotaal 5.000 4.

Projecten en Procedures Reservering projecten en procedures 0 0 0 Extra reservering proj. en proced. 5.000 4.000 Subtotaal 5.000 4. Algemene Vereniging voor Natuurbescherming voor 's-gravenhage en omstreken x Euro 1,-- LASTEN Resultaat Begroting RESULTAAT 2012 2013 2013 Kantoor Huur Badhuisstraat 2.400 2.400 2.400 Diverse kantoorkosten

Nadere informatie

ANBI-data per 1-1-2014

ANBI-data per 1-1-2014 Tenaamstelling Statutair: ANBI-data per 1-1-2014 "Stichting fondsenwerving ter bekostiging van opleiding en ontplooiing van leerplichtige kinderen" Roepnaam: "Stichting Leergeld Breda" Fiscaal nummer 8127

Nadere informatie

STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM

STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM Balans 31 dec 2014 STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM JAARREKENING 2014 Balans 31 dec 2014 BALANS PER 31 DECEMBER 2014 (NA RESULTAATBESTEMMING) ACTIVA 31 december 2014 31 december 2013 VASTE ACTIVA

Nadere informatie

Financieel jaarverslag Stichting Leergeld Emmen e.o. te Emmen

Financieel jaarverslag Stichting Leergeld Emmen e.o. te Emmen Financieel jaarverslag 2016 te Emmen Inhoudsopgave. Blz. Algemeen 3 JAARREKENING Balans per 31 december 2016 4 Staat van Baten en Lasten over 2016 6 Toelichting 7 Algemeen Postbus 97 Telefoon: 06-27 28

Nadere informatie

Balans en resultatenrekening 2013 Impuls

Balans en resultatenrekening 2013 Impuls Balans en resultatenrekening 2013 Impuls Resultaten: Het boekjaar 2013 is afgesloten met een verlies van 2.131 Terwijl het boekjaar 2012 is afgesloten met een winst van 40.301, hoofdzakelijk ontstaan door

Nadere informatie

FINANCIEEL JAARVERSLAG 2014. van STICHTING BLAUWE MAAN. Steunpunt slachtoffers seksueel misbruik. Tilburg

FINANCIEEL JAARVERSLAG 2014. van STICHTING BLAUWE MAAN. Steunpunt slachtoffers seksueel misbruik. Tilburg FINANCIEEL JAARVERSLAG 2014 van STICHTING BLAUWE MAAN Steunpunt slachtoffers seksueel misbruik Tilburg 30 maart 2015 INHOUDSOPGAVE 1 JAARVERSLAG 1.1 Inleiding 3 1.2 Organisatie en bestuur 3 1.3 Activiteiten

Nadere informatie

Stichting Leergeld Tilburg Postbus 178 5004 AD TILBURG. Betreft: Financieel verslag 2013

Stichting Leergeld Tilburg Postbus 178 5004 AD TILBURG. Betreft: Financieel verslag 2013 Stichting Leergeld Tilburg Postbus 178 5004 AD TILBURG Betreft: Financieel verslag 2013 Inhoudsopgave Behorende bij het financieel verslag 2013 de dato 11 april 2014 van Stichting Leergeld Tilburg, Postbus

Nadere informatie

4. Financieel jaarverslag 2018

4. Financieel jaarverslag 2018 4. Financieel jaarverslag 2018 4.1. Verslag van de penningmeester Inkomsten De inkomsten uit subsidie zijn in 2018 ruim 18.000 euro lager geweest dan begroot, maar dit werd meer dan gecompenseerd door

Nadere informatie

Tussentijdse rapportage 2015 Realisatie januari tot en met september Outlook 2015. Algemeen Bestuur

Tussentijdse rapportage 2015 Realisatie januari tot en met september Outlook 2015. Algemeen Bestuur Tussentijdse rapportage januari tot en met Algemeen Bestuur Inleiding Voor u ligt de Tussentijdse rapportage. Deze rapportage biedt inzicht in de financiële resultaten van Holland Rijnland over de periode

Nadere informatie

Financieel jaarverslag Stichting Maatschappij en Veiligheid

Financieel jaarverslag Stichting Maatschappij en Veiligheid Financieel jaarverslag 2018 Verstegen accountants en adviseurs Dordrecht, 6 mei 2019 Inhoud Pagina Financieel jaarverslag Inhoudsopgave 2 Jaarrekening Balans per 31 december 2018 3 Staat van baten en

Nadere informatie

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014

DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014 DOCTORS FOR MOZAMBIQUE STICHTING JAARREKENING 2014 Vastgesteld door het bestuur op 11 maart 2015 INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG VAN HET BESTUUR 3 BALANS PER 31 DECEMBER 2014 6 STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2014

Nadere informatie

2015 t/m 2017. Varkens in Nood Beleidsplan & Beloningsbeleid

2015 t/m 2017. Varkens in Nood Beleidsplan & Beloningsbeleid Varkens in Nood Beleidsplan & Beloningsbeleid 2015 t/m 2017 In het beleidsplan zijn de doelstellingen, de werkzaamheden, de fondsenwervende activiteiten en een toelichting op het financieel beheer vastgelegd

Nadere informatie

EXPLOITATIE BEGROTING

EXPLOITATIE BEGROTING Vereniging Per Saldo Postbus 19161 3501 DD UTRECHT EXPLOITATIE BEGROTING 2017 1 BATEN Subsidie VWS/OVA 692.583 1.033.152 1.114.100 Opbrengsten/overige bijdragen 2.381.475 2.117.955 2.663.151 Diverse baten

Nadere informatie

Stichting Vrienden van Cello JAARREKENING. Pagina 1

Stichting Vrienden van Cello JAARREKENING. Pagina 1 Stichting Vrienden van Cello JAARREKENING 2016 Rosmalen, 26 april 2017 Pagina 1 INHOUDSOPGAVE Pagina Inleiding 3 Verslag over 2016 4 Balans per 31 december 2016 6 Resultatenrekening 7 Waarderingsgrondslagen

Nadere informatie

Stichting Jacob Spin. Zuidvliet 113B 3141 SX Maassluis. Publicatierapport 2014

Stichting Jacob Spin. Zuidvliet 113B 3141 SX Maassluis. Publicatierapport 2014 Stichting Jacob Spin Zuidvliet 113B 3141 SX Maassluis Publicatierapport 2014 Stichting Jacob Spin Gevestigd te Maassluis Publicatierapport 2014 Inhoudsopgave Pagina 1 Algemeen 3 2 Jaarverslag 4 3 Jaarrekening

Nadere informatie

Financieel overzicht Stichting Stedelijk Museum Fonds. Versie 31 maart 2016

Financieel overzicht Stichting Stedelijk Museum Fonds. Versie 31 maart 2016 Financieel overzicht 2015 Stichting Stedelijk Museum Fonds Versie 31 maart 2016 Inhoud Financieel overzicht 2015 3 Balans 4 Staat van baten en lasten 5 Toelichting op de balans en staat van baten en lasten

Nadere informatie

De Algemene Vergadering wordt gevraagd in te stemmen met de Begroting 2016 van NOC*NSF

De Algemene Vergadering wordt gevraagd in te stemmen met de Begroting 2016 van NOC*NSF AGENDAPUNT 3.b. Notitie Ter besluitvorming aan van Algemene Vergadering NOC*NSF Bestuur NOC*NSF betreft Begroting NOC*NSF 2016 datum behandeling 16 november 2015 gevraagd besluit De Algemene Vergadering

Nadere informatie

SAMENVATTING JAARREKENING 2014-2015

SAMENVATTING JAARREKENING 2014-2015 SAMENVATTING JAARREKENING 2014-2015 Oxfam Novib is een internationale organisatie met landenkantoren over de hele wereld. Ons jaarverslag en onze jaarrekening verschijnen daarom, net als in 2013-2014,

Nadere informatie

Financieel Jaarverslag 2015

Financieel Jaarverslag 2015 Financieel Jaarverslag 2015 Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten Financieel Jaarverslag 2015 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Samenstelling bestuur... 3 Balans... 4 Staat van baten en lasten... 5

Nadere informatie

Financieel Jaarverslag 2014. van het. Koninklijk Wiskundig Genootschap

Financieel Jaarverslag 2014. van het. Koninklijk Wiskundig Genootschap Financieel Jaarverslag 2014 van het Koninklijk Wiskundig Genootschap Financieel verslag 2014 en begroting 2015 Woord vooraf Het jaarverslag over 2014 is op dezelfde manier tot stand gekomen als dat over

Nadere informatie

PUBLICATIE VERSLAG JAARREKENING 2013

PUBLICATIE VERSLAG JAARREKENING 2013 PUBLICATIE VERSLAG JAARREKENING 2013 STICHTING KENNISINSTITUUT DUURZAAM VERPAKKEN, 4 JUNI 2014 DEN HAAG INHOUDSOPGAVE Financieel Jaarverslag 1 Directie/Bestuursverslag 2 2 Analyse van het resultaat 4

Nadere informatie

STICHTING VRIENDEN VAN DE OASE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012/2013

STICHTING VRIENDEN VAN DE OASE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012/2013 STICHTING VRIENDEN VAN DE OASE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012/2013 STICHTING VRIENDEN VAN DE OASE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012/2013 INHOUDSOPGAVE Blz. FINANCIEEL VERSLAG Algemeen...

Nadere informatie

jongeren zorg en beveiliging in Joods Nederland STEUNT Beknopt jaarverslag 66e actiejaar

jongeren zorg en beveiliging in Joods Nederland STEUNT Beknopt jaarverslag 66e actiejaar STEUNT jongeren zorg en beveiliging in Joods Nederland Beknopt jaarverslag 66e actiejaar Jaarverslag 66 e actiejaar Stichting Cefina. Centrale Financieringsactie voor Joods- Sociaal Werk Beknopt jaarverslag

Nadere informatie

Jaarrekening & Verslag van voorlichtingsactiviteiten in Nederland 2015

Jaarrekening & Verslag van voorlichtingsactiviteiten in Nederland 2015 Jaarrekening & Verslag van voorlichtingsactiviteiten in Nederland 2015 Toelichting Staat van Baten en lasten 1. Inleiding Hieronder presenteert Sapope haar financiële verantwoording van de resultaten over

Nadere informatie

Beleidsplan 2014-2017

Beleidsplan 2014-2017 Beleidsplan 2014-2017 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. DOELSTELLING... 4 3. ACTIVITEITEN... 4 3.1 Geldwerving... 4 3.2 Financieren wetenschappelijk onderzoek... 5 3.3 Overige activiteiten... 6 4. FINANCIËN...

Nadere informatie

Jaarverslaggeving 2014. Stichting Steun Thuis in West

Jaarverslaggeving 2014. Stichting Steun Thuis in West Jaarverslaggeving 2014 Stichting Steun Thuis in West Inhoudsopgave Bladzij Onderwerp 1 Bestuursverslag 2 Vaststelling van het jaarverslag 3 Balans 4 Rekening van baten en lasten 5 Kasstroomoverzicht 6

Nadere informatie

DIANI CHILDREN S VILLAGE

DIANI CHILDREN S VILLAGE DIANI CHILDREN S VILLAGE Jaarverslag 2017 Adres Horsterweg 22c 3835 PS Stoutenburg / Leusden Website www.dianichildrensvillage.nl Email info@dianichildrensvillage.nl Telefoon 030-2204385 Rabobankrekening

Nadere informatie

STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG

STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2013 STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2013 INHOUDSOPGAVE Blz. FINANCIEEL VERSLAG

Nadere informatie

Stichting Urgente Noden Friesland te Leeuwarden. Rapport inzake jaarrekening 2016

Stichting Urgente Noden Friesland te Leeuwarden. Rapport inzake jaarrekening 2016 Rapport inzake jaarrekening 2016 22 maart 2017 Inhoud Blad Algemeen 3 Balans per 31 december 2016 4 Resultaat organisatie 2016 5 Resultaat financiering van verleende giften 2016 5 Grondslagen voor het

Nadere informatie

Jaarrekening Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap. te Maastricht

Jaarrekening Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap. te Maastricht Jaarrekening 2017 Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap te Maastricht Maastricht, maart 2018 1 Bestuursverslag De exploitatie van het jaar 2017 heeft een positief saldo opgeleverd

Nadere informatie

STICHTING NATIONALE BOOMFEESTDAG JAARREKENING 2014/2015

STICHTING NATIONALE BOOMFEESTDAG JAARREKENING 2014/2015 STICHTING NATIONALE BOOMFEESTDAG JAARREKENING 2014/2015 1 Jaarrekening 2014/2015 blz Inhoudsopgave 2 Jaarrekening Balans per 30 april 2015 3 Staat van baten en lasten 2014/2015 4 Toelichting op de jaarrekening

Nadere informatie

Jaarverslag Millenniumplatform

Jaarverslag Millenniumplatform Jaarverslag Millenniumplatform Jaarverslag Millenniumplatform 2013 In 2008 heeft de gemeenteraad unaniem besloten onze gemeente uit te roepen tot Millenniumgemeente. Dit betekent dat de gemeente zich conformeert

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting Kidron

Beleidsplan Stichting Kidron Beleidsplan Stichting Kidron 2016-2017 Inhoudsopgave Bladzijde 1. Inleiding 2 2. Algemeen 2 2.1 Ontstaan Stichting Kidron 2 2.2 Stichting Kidron in 2016 2 3. Organisatiestructuur 3 3.1 Bestuur 3 3.2 Medewerkers

Nadere informatie

jaarverslag DE KUNST VAN BRABANT 2017

jaarverslag DE KUNST VAN BRABANT 2017 jaarverslag DE KUNST VAN BRABANT 2017 2. Balans per 31-12-2017 (vóór resultaatbestemming) Activa 31-12-17 31-12-16 Passiva 31-12-17 31-12-16 1. Vorderingen 606 422 3. Eigen vermogen 29.509 23.096 2. Liquide

Nadere informatie

1.2 Doel van de stichting.

1.2 Doel van de stichting. jaarverslag 2015 Wie zijn wij? Uit het beleidsplan van de Stichting: 1.2 Doel van de stichting. In 2006 is de Stichting Vrienden van OBS Wittevrouwen opgericht. De stichting is een onafhankelijke stichting

Nadere informatie

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker. Jaarrekening 2015

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker. Jaarrekening 2015 Jaarrekening 2015 28 BALANS PER 31 DECEMBER 2015 (Na bestemming van het resultaat) 31 december 2015 31 december 2014 ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa (1) Inventaris 263 528 Vlottende activa Vorderingen

Nadere informatie

Jaarrekening. Stichting College voor Huisartsen met Bijzondere Bekwaamheden (CHBB) Jaarrekening CHBB 2014 versie 1

Jaarrekening. Stichting College voor Huisartsen met Bijzondere Bekwaamheden (CHBB) Jaarrekening CHBB 2014 versie 1 Jaarrekening 2014 Stichting College voor Huisartsen met Bijzondere Bekwaamheden (CHBB) Jaarrekening CHBB 2014 versie 1 Inhoudsopgave 1.0 Jaarverslag... 1 2.0 Balans (na resultaat bestemming)... 2 3.0 Staat

Nadere informatie

Materiële vaste activa Gebouwen 125.485 286.809 Muziekinstrumenten 18.683 173 Vervoermiddelen 2.936 -

Materiële vaste activa Gebouwen 125.485 286.809 Muziekinstrumenten 18.683 173 Vervoermiddelen 2.936 - Bijlage 4.2 bij rapport d.d. 30 september 2013 4.2 GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER () A C T I V A 31-12- 31-12- VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Gebouwen 125.485 286.809 Muziekinstrumenten 18.683

Nadere informatie

STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM JAARREKENING 2015

STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM JAARREKENING 2015 STICHTING FOODWATCH NEDERLAND TE AMSTERDAM JAARREKENING 2015 BALANS PER 31 DECEMBER 2015 (NA RESULTAATBESTEMMING) ACTIVA 31 dec 15 31 dec 14 VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa Software 15.361 6.357

Nadere informatie

De Nederlandse Vegetariërsbond Minahassastraat RS AMSTERDAM JAARVERSLAG RAPPORT Inzake jaarverslag

De Nederlandse Vegetariërsbond Minahassastraat RS AMSTERDAM JAARVERSLAG RAPPORT Inzake jaarverslag De Nederlandse Vegetariërsbond Minahassastraat 1 1094 RS AMSTERDAM JAARVERSLAG 2016 RAPPORT Inzake jaarverslag 2016 30-05-2017-1 De Nederlandse Vegetariërsbond AMSTERDAM JAARVERSLAG 2016 INHOUD Paginanummer

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2016 STICHTING STREEKFONDS ACHTERHOEK

JAARVERSLAG 2016 STICHTING STREEKFONDS ACHTERHOEK JAARVERSLAG 2016 STICHTING STREEKFONDS ACHTERHOEK Inhoudsopgave 1. Doel 2. Organisatie 3. Acties 4. Financiële bijdragen aan het Streekfonds 5. Financiële uitgaven van het Streekfonds 6. Jaarcijfers 2016

Nadere informatie

Jaarverslaggeving 2011 van. Stichting Marianne Center. te Hardenberg. Inhoudsopgave. Pagina. Accountantsverklaring. Samenstellingsverklaring 1

Jaarverslaggeving 2011 van. Stichting Marianne Center. te Hardenberg. Inhoudsopgave. Pagina. Accountantsverklaring. Samenstellingsverklaring 1 Jaarverslaggeving 2011 van Stichting Marianne Center te Hardenberg Inhoudsopgave Pagina Accountantsverklaring Samenstellingsverklaring 1 Jaarrekening 1. Jaarverslag 2 2. Jaarrekening 2011: 3 2.1 Balans

Nadere informatie

Jaarrekening 2014. Inhoudsopgave. Staat van baten en lasten. Waarderingsgrondslagen

Jaarrekening 2014. Inhoudsopgave. Staat van baten en lasten. Waarderingsgrondslagen Jaarrekening Inhoudsopgave Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4 Pagina 5 Pagina 6 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 9 Algemeen Balans Staat van baten en lasten Waarderingsgrondslagen Bijlage A: Toelichting op de balans Bijlage

Nadere informatie

Jaarverslag Stichting OpenDoor 2010 2013

Jaarverslag Stichting OpenDoor 2010 2013 Jaarverslag Stichting OpenDoor 2010 2013 Eind 2010 is de droom van Jack en Saskia Engels, namelijk het creëren van een harmonieus thuis voor kinderen en (jong-)volwassenen met een (meervoudige) beperking,

Nadere informatie

STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012

STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012 STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012 STICHTING VRIENDEN VAN DE NIJKAMPHOEVE DEN HAAG RAPPORT INZAKE DE JAARREKENING 2012 INHOUDSOPGAVE Blz. FINANCIEEL VERSLAG

Nadere informatie

STICHTING PALLIETER CAPELLE AAN DEN IJSSEL JAARVERSLAGGEVING 2018

STICHTING PALLIETER CAPELLE AAN DEN IJSSEL JAARVERSLAGGEVING 2018 STICHTING PALLIETER CAPELLE AAN DEN IJSSEL JAARVERSLAGGEVING 2018 BESTUURSVERSLAG Samenstelling bestuur en organisatie Het bestuur van de stichting is sinds juli 2018 als volgt samengesteld: Mevrouw P.

Nadere informatie

Stichting Vrienden van Onze Taal s-gravenhage

Stichting Vrienden van Onze Taal s-gravenhage s-gravenhage Jaarrekening 2012 31 mei 2013-1 - Inhoud Blad Jaarrekening 2012 3 Bestuursverslag 4 Jaarrekening 7 Balans per 31 december 2012 8 Staat van baten en lasten over 2012 9 Toelichting op de balans

Nadere informatie

Jaarrekening Bridgeman Foundation statutaire vestigingsplaats

Jaarrekening Bridgeman Foundation statutaire vestigingsplaats Jaarrekening 21 Bridgeman Foundation statutaire vestigingsplaats Bridgeman Foundation Inhoudsopgave Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten Algemene toelichting Grondslagen voor de

Nadere informatie

Avalex Verkorte jaarrekening 2011 Balans, Resultatenoverzicht en beknopte toelichting

Avalex Verkorte jaarrekening 2011 Balans, Resultatenoverzicht en beknopte toelichting Avalex Verkorte jaarrekening 2011 Balans, Resultatenoverzicht en beknopte toelichting Den Haag 28 juni 2012 Inleiding Dit document bevat jaarcijfers van Avalex over het boekjaar 2011. Het bevat een balans

Nadere informatie

STICHTING HISTORISCH MUSEUM EDE

STICHTING HISTORISCH MUSEUM EDE STICHTING HISTORISCH MUSEUM EDE JAARREKENING 2017 INHOUDSOPGAVE Aanbiedingsbrief Bestuursverslag 2 Beoordelingsverklaring van de accountant 4 Balans 5 Baten en lasten 6 Waarderingsgrondslagen 7 Specificatie

Nadere informatie

Stichting Animals Today

Stichting Animals Today Jaarrekening 2018 AMSTERDAMSESTRAATWEG 67a 3513 AB UTRECHT E.MAIL: INFO@ANIMALSTODAY.NL WWW.ANIMALSTODAY.NL Inhoudsopgave 1 Bestuursverslag... 3 1.1 Doelstelling stichting Animals Today... 3 1.2 Bestuur...

Nadere informatie

Statutaire naam 1 Doelstelling 1 Samenstelling bestuur 1 Verslag activiteiten 1 Begroting 2014 3

Statutaire naam 1 Doelstelling 1 Samenstelling bestuur 1 Verslag activiteiten 1 Begroting 2014 3 Stichting Jeugdsportfonds Nijmegen te Nijmegen. Rapport betreffende het Financieel Jaarverslag 2013 INHOUDSOPGAVE Pagina Rapport Financieel Jaarverslag 2013 Bestuursverslag Jaarrekening Statutaire naam

Nadere informatie

Stichting Wijzijnéén voor anderen gevestigd te Utrecht

Stichting Wijzijnéén voor anderen gevestigd te Utrecht Stichting Wijzijnéén voor anderen gevestigd te Utrecht Jaarverslag 2013 INHOUD Voorwoord Pagina 1 Samenstellingsverklaring 2 2 Algemeen 3 3 Resultaten 5 Jaarrekening Balans per 31 december 2013 7 Winst-

Nadere informatie

PUBLICATIEJAARREKENING NOC*NSF

PUBLICATIEJAARREKENING NOC*NSF PUBLICATIEJAARREKENING NOC*NSF 2008 Arnhem Publicatiejaarrekening 2008 van NOC*NSF Arnhem INHOUDSOPGAVE Pagina Jaarrekening 2008 1. Publicatiebalans per 31 december 20087 2 2.a Staat van baten en lasten

Nadere informatie

Jaarverslag 2012 Stichting Fairchance.nu

Jaarverslag 2012 Stichting Fairchance.nu Jaarverslag 2012 Stichting Fairchance.nu ALGEMEEN ONZE MISSIE DONATIES & SPONSORING ACTIVITEITEN & PROJECTEN FINANCIEEL VERSLAG 2012 BELEIDSPLAN & BEGROTING 2012 ALGEMEEN Stichting Fairchance.nu is opgericht

Nadere informatie

JAARREKENING Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening pag. 1

JAARREKENING Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening pag. 1 JAARREKENING 2015 Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg Nederland Jaarrekening 2015 - pag. 1 Inhoudsopgave Jaarverslag 2015 1. Bestuursverslag 2. Balans per 31-12-2015 3. Staat van Baten en Lasten over

Nadere informatie

J A A R R E K E N I N G 2012. Stichting People's Trust Nederland

J A A R R E K E N I N G 2012. Stichting People's Trust Nederland J A A R R E K E N I N G 2012 Stichting People's Trust Nederland blad 2 Inhoudsopgave blad: I Jaarverslag bestuur 3 en 4 II Jaarrekening 1. Grondslagen van de financiële verslaggeving 5 en 6 2. Balans per

Nadere informatie

Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal p/a Postbus 812 3503 RD Utrecht. Rapport inzake de jaarrekening 2013

Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal p/a Postbus 812 3503 RD Utrecht. Rapport inzake de jaarrekening 2013 p/a Postbus 812 3503 RD Utrecht Rapport inzake de jaarrekening 2013 Inhoudsopgave Pagina Accountantsrapport Samenstellingsverklaring 1 Algemeen 2 Jaarrekening Balans per 31 december 2013 3 Staat van baten

Nadere informatie

Jaarrekening 2013. Stichting Gehandicapten Platform. 's-hertogenbosch

Jaarrekening 2013. Stichting Gehandicapten Platform. 's-hertogenbosch Jaarrekening 2013 Stichting Gehandicapten Platform te 's-hertogenbosch Inhoudsopgave 1. Algemeen 3 2. Balans per 31 december 2013 5 3. Resultatenrekening over 2013 6 4. Grondslagen voor de waardering en

Nadere informatie

Stichting Geloof en Handel Bunschoten. Jaarrekening 2016

Stichting Geloof en Handel Bunschoten. Jaarrekening 2016 Stichting Geloof en Handel Bunschoten Jaarrekening 2016 Bestuursverslag 2016 Doelstelling, missie en visie Visie: Onrecht kunnen we helpen bestrijden door eerlijke handel te bevorderen. De Stichting stelt

Nadere informatie

Stichting Hospice en Vrijwillige Terminale Thuiszorg Midden Holland. Gouda. Jaarrekening 2014

Stichting Hospice en Vrijwillige Terminale Thuiszorg Midden Holland. Gouda. Jaarrekening 2014 Stichting Hospice en Vrijwillige Terminale Thuiszorg Midden Holland Gouda Jaarrekening 2014 23 maart 2015 Inhoudsopgave Algemeen Oprichting Statutaire doelstelling Aard van de stichting Jaarrekening 2014

Nadere informatie

FINANCIEEL VERSLAG 2014

FINANCIEEL VERSLAG 2014 FINANCIEEL VERSLAG 2014 De financiële positie van het Museum Voorschoten sluit in het boekjaar 2014 met een lager resultaat dan in 2013. Ten opzichte van de begroting voor 2014 is wel een beter resultaat

Nadere informatie

Stichting Voedselbank Hoogezand e.o. Jaarrekening 2013

Stichting Voedselbank Hoogezand e.o. Jaarrekening 2013 Stichting Voedselbank Hoogezand e.o. Jaarrekening 1 Inhoudsopgave 1 Algemeen 2 Jaarrekening 2.1 Balans per 31 december 2.2 Resultatenrekening 2.3 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 2.4 Toelichting

Nadere informatie

Agenda van de Kempen in vogelvlucht

Agenda van de Kempen in vogelvlucht Agenda van de Kempen in vogelvlucht Nancy Hendricks Coördinatieteam Agenda van de Kempen Samen bewust ondernemend in de Kempen Agenda van de Kempen 2012-2015 De opzet van de Agenda Aandacht voor de achtergrond

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : T.J. Boersma AB VERGADERING D.D. : 25 juni 2013 NUMMER : WM/MFI/NKu/7725 OPSTELLER : N. Kuper, 0522-276740 FUNCTIE : Afdelingshoofd Financiën VERGADERING MT

Nadere informatie

1. Inleiding Samenvatting: Begroting Financiële tussenstand Toelichting op Financiële Tussenstand...

1. Inleiding Samenvatting: Begroting Financiële tussenstand Toelichting op Financiële Tussenstand... Financiële Najaarsrapportage 2014 Inhoud 1. Inleiding.... 2 2. Samenvatting:... 3 3. Begroting... 5 4. Financiële tussenstand... 6 5. Toelichting op Financiële Tussenstand... 7 LASTEN... 7 1. Personeelskosten

Nadere informatie

Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS)

Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS) Stichting voor Patiënten met Kanker aan het Spijsverteringskanaal (SPKS) (voorheen Stichting Doorgang) Rapport inzake de JAARREKENING 2011 Inhoud: blz. Algemeen 3 Balans per 31 december 4 Financiële positie

Nadere informatie