Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate JAARVERSLAG 2014

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014

2 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate JAARVERSLAG juni 2015

3 Inhoudsopgave Jaarverslag Karakteristieken van het Pensioenfonds...3 Verslag van het bestuur...9 Algemeen...9 Goed pensioenfondsbestuur Pensioenbeleid Beleggingsbeleid Financieel beleid Actuarieel Risico s Vooruitblik op Verslag van het verantwoordingsorgaan Jaarrekening Balans per 31 december 2014, na resultaatbestemming Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht Toelichting behorende tot de jaarrekening Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Gebeurtenissen na balansdatum Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 2

4 Karakteristieken van het Pensioenfonds Profiel Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate (hierna het Pensioenfonds ) is een ondernemingspensioenfonds, verbonden aan Koninklijke Ten Cate N.V. (Ten Cate) en zijn aangesloten ondernemingen in Nederland. Het Pensioenfonds is statutair gevestigd in Almelo. Ten Cate heeft met zijn werknemers een pensioenregeling afgesproken. De pensioenregeling is ondergebracht bij het Pensioenfonds. In het gevoerde beleid staat het belang van de deelnemers en gepensioneerden altijd voorop. Het bestuur van het Pensioenfonds heeft hierbij als belangrijkste taak te zorgen voor een goede financiële beheersing en een evenwichtige belangenafweging. Zo kan de hoofddoelstelling het beste worden gerealiseerd: inkomen verzorgen bij ouderdom en overlijden. Vertrouwen van belanghebbenden dat het Pensioenfonds deze taak serieus neemt en goed uitvoert, is een voorwaarde voor de continuïteit van het Pensioenfonds. Het bestuur heeft een missie en visie gedefinieerd. Missie Het bestuur ziet het voeren van een solide beleid als missie, dat gericht is op zekerheid en continuïteit op de lange termijn voor alle deelnemers en pensioengerechtigden. Visie Het beleid richt zich op voldoende rendement tegen aanvaardbare risico s, een evenwichtige verdeling van lusten en lasten in respectievelijk voor- en tegenspoed, een kostenefficiënte werkwijze en organisatie en een open communicatie aan alle deelnemers en andere belanghebbenden. Organisatie Bestuur Het Pensioenfonds staat onder leiding van een bestuur dat samengesteld uit vertegenwoordigers van de werkgever, werknemers en gepensioneerden. Het bestuur is als volgt samengesteld: NAMENS WERKGEVER Functie Naam Dagelijkse functie Vanuit Geb.jaar Aftredend Voorzitter N. Mol Raadgevend actuaris Extern Plv. voorzitter G.J. Getkate Corporate controller Ten Cate Algemeen lid P.W.I. Lemmens Manager ERP CC EMEA / Group Controller Armour EU Ten Cate Algemeen lid R.G.L. Bosch HR directeur Nederland Ten Cate Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 3

5 NAMENS WERKNEMERS EN PENSIOENGERECHTIGDEN Functie Naam Dagelijkse functie Vanuit Geb.jaar Aftredend Secretaris D.B.J. Kleinjan Groepscontroller Ten Cate Plv. secretaris C. Troost Gepensioneerd Pensioengerechtigden Algemeen lid J. Lock Gepensioneerd Pensioengerechtigden Algemeen lid S. te Hennepe Controller Ten Cate De vier bestuursleden namens de werkgever zijn benoemd op voordracht van de raad van bestuur van Ten Cate; twee bestuursleden namens de werknemers zijn benoemd op voordracht van de centrale ondernemingsraad van Ten Cate en twee bestuursleden namens de pensioengerechtigden zijn benoemd op voordracht van de Vereniging van Gepensioneerden Koninklijke Ten Cate (VGKTC). Alle bestuursleden zijn benoemd voor een periode van vier jaar en kunnen terstond herbenoemd worden. Het bestuur streeft bij de benoemingen naar een evenwichtige vertegenwoordiging van de verschillende groepen belanghebbenden. Met ingang van 1 juli 2014 is het bestuur verkleind van twaalf naar acht leden. Eén vacature is niet opgevuld en daarnaast is in overleg met de voordragende geledingen en het bestuur het bestuurslidmaatschap van F.R. Spaan (werkgeverslid), S. Malgaz (werkgeverslid) en J.C.M. Halkes (lid namens pensioengerechtigden) per 30 juni 2014 beëindigd. In de vacature van secretaris is per 1 juli 2014 voorzien door de benoeming van de heer Kleinjan. Dagelijks bestuur Het dagelijks bestuur van het Pensioenfonds is met ingang van 1 juli 2014 verkleind van vier naar twee leden en bestaat sindsdien uit de voorzitter en de secretaris, de heren Mol en Kleinjan. Het dagelijks bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden die zijn vastgelegd in de statuten en reglementen. Beleggingscommissie De beleggingscommissie heeft als mandaat het monitoren van de vermogensbeheerders en de balansrisicomanager, het uitvoeren van het door het bestuur vastgestelde beleggingsbeleid en het doen van voorstellen aan het bestuur. De commissie is samengesteld uit leden van het bestuur en niet-leden die deelnemer zijn van het Pensioenfonds. De leden van de beleggingscommissie worden benoemd door het bestuur. De beleggingscommissie wordt geadviseerd door de heer Drs. P.L.M. Laven CFA van Montesquieu Finance. De beleggingscommissie is als volgt samengesteld: Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 4

6 Functie Naam Dagelijkse functie Geb.jaar Voorzitter Mevrouw H.G. Noorlander-Bunt Corporate Treasurer 1966 Lid G.J. Getkate Corporate controller 1964 Lid C. Troost Gepensioneerd 1940 Lid H. Scheppink Gepensioneerd 1945 De heer P.M. Zwinkels is op 31 augustus 2014 uit dienst getreden; tegelijk is zijn lidmaatschap van de beleggingscommissie beëindigd. De heer C. Troost was sinds 18 oktober 2013 als toehoorder aanwezig bij de vergaderingen van de beleggingscommissie. Op 18 september 2014 is de heer Troost als lid van de beleggingscommissie toegetreden. Verantwoordingsorgaan De belangrijkste taak van het verantwoordingsorgaan is een oordeel geven over het handelen van het bestuur, het uitgevoerde beleid en toekomstige beleidskeuzes. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal gebieden adviesrecht. In het verantwoordingsorgaan zijn de deelnemers en de pensioengerechtigden evenredig op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De werkgever heeft één zetel. De samenstelling van het verantwoordingsorgaan is als volgt: Functie Naam Namens Geb.jaar Voorzitter B.A.F. Keijzer Werkgever 1940 Lid H.B.F. Boerrigter Deelnemers 1955 Lid H. Michel Pensioengerechtigden 1944 Lid Mevrouw M.M.H.J. Ploumen-Aldenhoff Pensioengerechtigden 1939 Met ingang van 1 juli 2014 is het verantwoordingsorgaan verkleind van zes naar vier leden. In overleg met de voordragende geledingen en het verantwoordingsorgaan is het lidmaatschap van de heren A.J. Oude Hergelink (namens werkgever) en D. Rosman (namens deelnemers) per 30 juni 2014 beëindigd. Visitatiecommissie/ Intern toezicht Het intern toezicht beoordeelt of het bestuur procedures juist volgt en zorgvuldig tot besluitvorming komt. Het ziet daarbij toe op adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur. Intern toezicht zal plaatsvinden door middel van een jaarlijkse visitatie. De inrichting en bevoegdheden van de visitatiecommissie zijn vastgelegd in de statuten. De visitatiecommissie rapporteert na visitatie aan het bestuur. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 5

7 Compliance officer De heer J.H.A.J. Gritter, concerndirecteur HR, is compliance officer van het Pensioenfonds en is verantwoordelijk voor de inhoud, de uitvoering en het onderhoud van het compliance program (inclusief het monitoringsprogramma) van het Pensioenfonds. De compliance officer oefent het algemene toezicht uit op de naleving van de gedragscode. De compliance officer is onafhankelijk van het bestuur en rapporteert periodiek zijn bevindingen aan het bestuur. Uitvoeringsorganisatie De uitvoeringsorganisatie bestaat ultimo 2014 uit vier medewerkers (3 fte), waaronder de manager pensioenfonds. Alle medewerkers hebben een dienstverband met het Pensioenfonds. De werkzaamheden betreffen op hoofdlijnen het uitvoeren van de pensioenadministratie en bestuursondersteuning. Externe dienstverleners Het bestuur van het Pensioenfonds heeft een aantal werkzaamheden uitbesteed aan een aantal uitvoeringsorganisaties. Deze werkzaamheden betreffen voornamelijk vermogensbeheer. De vermogensbeheerders zijn BNP Paribas en Pimco voor vastrentende beleggingen, BlackRock voor aandelenbeleggingen, Altera en CBRE voor vastgoedbeleggingen en State Street voor grondstoffenbeleggingen. Kas Bank is de bewaarder van de beleggingen (custodian) en verzorgt de valuta-afdekking en de beleggingsadministratie. Het bestuur heeft een externe balansrisicomanager (Montesquieu) aangesteld teneinde de balansdynamiek en de risico s die hieruit voortvloeien te kunnen monitoren en daarbij de benodigde acties te kunnen nemen. De balansrisicomanager is voornamelijk verantwoordelijk voor: - het in kaart brengen van de balansrisico s en het aandragen van oplossingen ten behoeve van het mitigeren van ongewenste financiële risico s; - het uitvoeren van derivatentransacties ten behoeve van de overlayportefeuille op basis van het verleende mandaat; - het rapporteren over de overlay portefeuille. Het bestuur heeft Towers Watson aangesteld als actuaris van het Pensioenfonds en KPMG als accountant. Het functioneren van beide partijen wordt in principe jaarlijks beoordeeld als onderdeel van de evaluatie van de jaarafsluiting. ACS HR Solutions Nederland BV ondersteunt het Pensioenfonds bij de uitvoering van de pensioenadministratie. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 6

8 Meerjarenoverzicht Bedragen x Aantal deelnemers Actieve deelnemers Inactieve deelnemers Gewezen deelnemers Gepensioneerden Totaal aantal deelnemers Kortingen (verlaging van pensioenen) Doorgevoerde korting van aanspraken en rechten 0,00% 2,60% 2,30% 0,00% 0,00% Kortingen (cumulatief) 4,84% 4,84% 2,30% 0,00% 0,00% Indexatie (verhogingen van pensioenen) Indexatie actieve deelnemers (1 januari volgend op verslagjaar) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Niet verleende indexaties (cumulatief) actieve deelnemers 10,29% 10,29% 8,13% 6,27% 4,43% Indexatie inactieve deelnemers (1 januari volgend op verslagjaar) 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Niet verleende indexaties (cumulatief) inactieve deelnemers 10,77% 9,94% 8,96% 6,79% 4,36% Pensioenuitvoering Feitelijke premie Zuivere kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitvoeringskosten per deelnemer 2 0,346 0,365 0,327 0,292 0,323 Pensioenuitkeringen Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Gemiddeld gewogen rekenrente 1,85% 2,71% 2,40% 2,73% 3,44% Aanwezige dekkingsgraad 102,4% 104,2% 93,3% 92,5% 102,6% Minimaal vereiste dekkingsgraad 104,2% 104,2% 104,2% 104,2% 104,2% Vereiste dekkingsgraad 114,8% 116,3% 115,1% 115,2% 115,6% 1 2 Arbeidsongeschikte deelnemers worden meegeteld bij de actieve deelnemers. Deelnemer is hier gedefinieerd als de som van actieve deelnemers en gepensioneerden. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 7

9 Bedragen x Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten, saldo activa en passiva Overige beleggingen Totaal belegd vermogen Beleggingsperformance beleggingsportefeuille (in %) Beleggingsrendement 3 15,1 6,1 8,4 3,5 8,9 Benchmark 15,2 5,8 8,8 4,3 8,1 Outperformance / underperformance (-) -0,1 0,3-0,4-0,8 0,8 Gemiddeld beleggingsrendement in afgelopen 5 jaar 8,3 7,5 4,1 2,9 3,6 Gemiddeld beleggingsrendement in afgelopen 10 jaar 6,3 5,6 5,9 3,8 2,8 Beleggingsrendement per beleggingscategorie (in %) Vastrentende waarden (incl. rentederivaten) 23,6-4,2 6,1 14,9 5,1 Aandelen (incl. valutaderivaten) 8,8 25,3 16,1-10,6 12,8 Vastgoed 2,8-1,1-2,5 1,3 3,3 Alternatieve beleggingen (incl. valutaderivaten) -18,2-9,9-3,1-16,9 13,7 Vermogensbeheer Kosten vermogensbeheer (in bedragen) Kosten vermogensbeheer in % van gemiddeld belegd vermogen 0,40 0,40 0,37 0,38 0, De rendementen zijn berekend volgens de gestandaardiseerde methode GIPS (Global Investment Performance Standard). Vanaf verslagjaar 2012 worden servicekosten meegeteld die door vermogensbeheerders ten laste van beleggingsfondsen zijn gebracht (2014: 260, 2013: 215 en 2012: 177). Vanaf verslagjaar 2013 worden transactiekosten meegeteld (2014: 389 en 2013: 280). Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 8

10 Verslag van het bestuur Algemeen Door de dalende rente is de voorziening pensioenverplichtingen fors gestegen. Dit heeft een nadelig effect op de dekkingsgraad van het Pensioenfonds. De goede beleggingsresultaten hebben niet kunnen voorkomen dat de dekkingsgraad in 2014 is gedaald. Per 30 september 2014 is het Pensioenfonds wederom in onderdekking geraakt. Dit houdt in dat de dekkingsgraad lager is dan het minimum vereiste niveau van 104,2%. Dekkingsgraad omlaag In 2014 haalde het Pensioenfonds een positief rendement op de beleggingen van 15,1%. Onder andere stijgende obligatiekoersen hebben hiertoe geleid. Door de gedaalde rente is de waarde van de vastrentende waarden gestegen, maar de voorziening pensioenverplichtingen (VPV) eveneens. Ondanks het hoge rendement is de dekkingsgraad gedaald, van 104,2% eind 2013 naar 102,4% eind Verlaging van de pensioenen Vanwege een te lage dekkingsgraad zijn de opgebouwde en ingegane pensioenen per 1 april 2013 met 2,3% verlaagd en per 1 april 2014 met nog eens 2,6%. Deze verlagingen zijn reeds verwerkt in de jaarrekening van 2012 respectievelijk De onderdekking ultimo 2014 leidt vooralsnog niet tot nieuwe verlagingen in Geen verhoging van de pensioenen Voor de toekenning van een toeslag op de pensioenen hanteert het bestuur een beleid waarbij de toeslag afhankelijk is van de dekkingsgraad. De stand van de dekkingsgraad is momenteel te laag om een toeslag te verlenen. De pensioenen zijn op 1 januari 2015 derhalve niet verhoogd. Als een toeslag wordt toegekend, wordt daarbij gekeken naar de verhoging van de algemene CAOlonen voor de actieve deelnemers en prijzen voor de inactieve deelnemers. De prijzen zijn in het afgelopen jaar met 0,75% gestegen. De algemene CAO-lonen zijn in het afgelopen jaar niet verhoogd. Omdat er ook in de afgelopen jaren geen ruimte was voor verhoging, groeit daardoor de cumulatieve toeslagachterstand tot 10,29% voor actieve deelnemers en 10,77% voor inactieve deelnemers. Gedaalde rente De rente bevindt zich op een historisch laag niveau. Sinds de crisis vertoont de rente een dalende trend. De lage rente heeft grote gevolgen voor pensioenfondsen en dus ook voor Pensioenfonds TenCate. De lage rentestand heeft een hoge VPV tot gevolg. Dit maakt pensioenen duur. Zolang de rente op het lage niveau blijft, zal de kostprijs van pensioen hoog blijven en is de kans op verhogingen van de pensioenen klein. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 9

11 Toekomst Pensioenfonds Als gevolg van veranderende pensioenwetgeving heeft de werkgever met de ondernemingsraad, en in overleg met het pensioenfonds, in 2014 een aangepaste pensioenregeling afgesproken. De werkgever heeft in dat kader ook andere uitvoeringsvormen voor zijn pensioenregeling overwogen. Ook het bestuur van het pensioenfonds wil inzicht krijgen in andere uitvoeringsmogelijkheden voor het geval de omstandigheden zullen wijzigen, bijvoorbeeld de betrokkenheid van de stakeholders en de bereidheid van de werkgever om diensten of financiële middelen beschikbaar te blijven stellen. De voorkeur is uitgesproken voor samengaan met het bedrijfstakpensioenfonds MITT. Ten Cate is vrijgesteld van deelname aan de verplichte bedrijfstakpensioenregeling, zolang de eigen regeling gelijkwaardig of beter is. De werkgever en het pensioenfonds hebben gezamenlijk de mogelijkheid van samengaan met Bpf MITT onderzocht. Beiden vonden het van belang dat er niet alleen een oplossing voor uitvoering van de nieuwe pensioenregeling wordt gevonden, maar ook voor de overdracht van de al opgebouwde en ingegane pensioenen. De gesprekken met het Bpf MITT hebben niet geleid tot een bevredigende oplossing. Ten Cate heeft besloten om de gesprekken voorlopig te staken en de pensioenregeling in het eigen pensioenfonds te houden. Onderzoek naar het invoeren van een collectief beschikbare premieregeling (CDC) heeft vooralsnog niet geleid tot een aanpassing van de financiering van de pensioenregeling. De werkgever en het pensioenfonds hebben de bestaande uitvoeringsovereenkomst vervolgens voor onbepaalde tijd voortgezet en de pensioenpremie voor één jaar afgesproken. Gedurende 2015 zal een meer structurele financiering worden onderzocht, mede in het licht van het nieuwe toezichtskader. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 10

12 Goed pensioenfondsbestuur Halverwege het verslagjaar is de Wet versterking bestuur pensioenfondsen in werking getreden. De Wet schrijft een aantal mogelijkheden voor het bestuursmodel voor. Deze modellen zijn erop gericht om de evenwichtige belangenbehartiging in de besturing van een pensioenfonds te versterken en de rolverdeling tussen de verschillende organen van het pensioenfonds te optimaliseren. Het bestuur van het Pensioenfonds heeft het bestaande model, waarbij het bestuur paritair is samengesteld uit vertegenwoordigers van de werkgever, deelnemers en gepensioneerden, geëvalueerd en aan de nieuwe wetgeving getoetst. De samenwerking in het bestuur functioneert op zich goed. Er is ruime ervaring en deskundigheid beschikbaar en de bestuursleden hebben voldoende tijd voor de uitoefening van hun functie. Echter heeft het bestuur wel besloten om de omvang van het bestuur te verkleinen naar acht leden om het bestuur nog slagvaardiger te maken. Om dezelfde reden is de omvang van het dagelijks bestuur en het verantwoordingsorgaan ook verkleind. Tevens is besloten de vergaderfrequentie van het bestuur te vergroten. Bij deze keuze heeft het bestuur overwogen dat het bestuur evenwichtig is samengesteld uit alle geledingen, en dat bij besluitvorming de belangen van alle groepen worden gewogen. Voor het intern toezicht is gekozen voor de instelling van een jaarlijkse visitatiecommissie. Bestuursvergaderingen Het bestuur van het Pensioenfonds heeft het afgelopen jaar zevenmaal vergaderd. Daarnaast is een aparte vergadering gehouden, waarin het jaarverslag 2013 door het bestuur is vastgesteld. De belangrijkste onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn: Aanvullende maatregelen: verlaging van de pensioenen per 1 april 2014; Jaarstukken 2013 en de aanbevelingen naar aanleiding hiervan van de accountant, actuaris en het verantwoordingsorgaan; Invoering nieuw bestuursmodel 2014; Voorstel aanpassing beleggingsbeleid; Onderzoek toekomstbestendigheid van het Pensioenfonds; Onderzoek met werkgever naar mogelijkheid samengaan met het Bpf MITT; Ontwikkeling nieuwe pensioenregeling 2015; Premiebesluit 2015; Invoering nieuw Financieel Toetsingskader (nftk). Het dagelijks bestuur heeft daarnaast het afgelopen jaar zesmaal vergaderd. Integere bedrijfsvoering Elk Nederlands pensioenfonds moet maatregelen treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Dit volgt uit de code pensioenfondsen die is opgesteld door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. De code pensioenfondsen is vanaf dit jaar in de plaats gekomen van de principes voor goed pensioenfondsbestuur en is gericht op bestuur, toezicht en verantwoording afleggen. De code is verankerd in het stelsel van bestaande wet- en regelgeving. Het beleid van het Pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC); Analyse en beheersing van financiële en niet-financiële risico s; Voorkomen van belangenverstrengeling; Open communicatie en transparantie over het gevoerde beleid. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 11

13 Naleving wet- en regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen van de wet- en regelgeving. De code pensioenfondsen wordt nageleefd met de beste intenties. Voor het bestuur zit de waarde ervan in de dialoog en afgewogen besluitvorming, meer dan in het naleven van de letter van de code. Zaken waarvan het Pensioenfonds van de code afwijkt, zijn: Er is geen aparte noodprocedure opgesteld, anders dan voor het geval van een crisissituatie. De lijnen tussen bestuursleden en uitvoerders zijn zo kort dat in een noodsituatie direct contact vanzelfsprekend is en snelle besluitvorming kan worden afgestemd. Er is nog geen klokkenluidersregeling van toepassing in het verslagjaar. Deze wordt in 2015 opgesteld. De evaluatie van het bestuur gebeurt niet door externen, omdat het naar onze mening geen waarde toevoegt en tot hogere kosten leidt. Niet aan alle diversiteitsnormen wordt voldaan. Het bestuur zorgt voor geschiktheid, complementariteit en continuïteit in het bestuur. Het houdt daarbij rekening met opleiding, achtergrond en persoonlijkheid. Diversiteit is in de samenstelling van het bestuur aanwezig, maar geen doel op zich. Om de continuïteit niet in gevaar te brengen gelden er geen maximaal aantal herbenoemingen voor bestuursleden. Klachten en geschillen Het Pensioenfonds heeft een klachten- en geschillenregeling. In het boekjaar heeft het Pensioenfonds geen klachten ontvangen. Gedragscode en compliance Het Pensioenfonds heeft een gedragscode. De concerndirecteur HR van Ten Cate vervult de rol van compliance officer. Alle bestuursleden, leden van het verantwoordingsorgaan en beleggingscommissie en medewerkers van de uitvoeringsorganisatie tekenen jaarlijks een verklaring dat zij de gedragscode naleven. Toezichthouder DNB voerde in het verslagjaar enige algemene onderzoeken uit. Onderzocht werden onder meer de toekomstbestendigheid van pensioenfondsen, belangenverstrengeling en het voldoen aan wet- en regelgeving. Het Pensioenfonds heeft zijn eigen toekomstbestendigheid geanalyseerd. Het heeft daarbij tevens alternatieve uitvoeringsvormen onderzocht. Ondanks de verschillende uitdagingen die het pensioenfonds heeft, heeft het bestuur geconcludeerd dat het Pensioenfonds op dit moment de best mogelijke uitvoeringsvorm voor de deelnemers is. Intern toezicht en verantwoording Het bestuur van het Pensioenfonds besteedt regelmatig aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Statutair is vastgelegd hoe het bestuur omgaat met zijn rol en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Een goede samenwerking tussen de verschillende organen draagt bij aan de professionaliteit. Voor het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie is er tevens de gelegenheid voor onderlinge afstemming. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 12

14 Voor het intern toezicht heeft het bestuur een visitatiecommissie ingesteld, samengesteld uit drie externe deskundigen. De visitatiecommissie heeft voor het laatst in 2012 een audit uitgevoerd. In de loop van 2015 zal een nieuwe audit volgen. Statuten Als gevolg van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen is de organisatie van het Pensioenfonds op een aantal punten veranderd, hetgeen tot een aanpassing van de statuten heeft geleid. De statuten zijn op 23 juni 2014 bij de notaris gepasseerd. Abtn In de actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn) is gemotiveerd omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling van het Pensioenfonds te kunnen nakomen. Er wordt ingegaan op de organisatie van het Pensioenfonds, de inhoud van de pensioenregeling, de financiële opzet, hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de opzet van de administratieve organisatie en interne controle. In 2015 zal een geactualiseerde abtn worden vastgesteld, welke voldoet aan het nieuw Financieel Toetsingskader. Uitbesteding Omdat het Pensioenfonds geen rechtstreeks zicht heeft en geen directe controle uitvoert op de processen van de externe dienstverleners stelt het bestuur kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering zijn betrokken. Afspraken met hen worden periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Dit is conform de beleidsregel uitbesteding van DNB. De dienstverlening van de vermogensbeheerders, de custodian en de balansrisicomanager wordt gecertificeerd (ISAE of vergelijkbaar). Een onafhankelijke instelling beoordeelt jaarlijks of het kwaliteitssysteem aan de gestelde normen voldoet. Aan de hand van de beleggingsrapportages monitort het bestuur de prestaties van de vermogensbeheerders. Uit hun ISAE-rapportages blijkt dat alle processen in overeenstemming met de omschreven procedure worden uitgevoerd. Er zijn geen afwijkingen geconstateerd die nadelig van invloed kunnen zijn voor de dienstverlening aan het Pensioenfonds. Ook voor wat betreft de dienstverlening van de custodian bestudeert het bestuur jaarlijks de ISAErapportage. De rapportage over 2014 laat zien dat alle controledoelstellingen, voor zowel de dienstverlening als voor de ondersteunende ICT (informatie, communicatie en technologie), zijn gehaald. Beloning bestuur De externe voorzitter ontvangt een vaste marktconforme beloning voor zijn werkzaamheden. Deze beloning wordt in eerste instantie in rekening gebracht bij de werkgever en vervolgens in zijn geheel doorbelast aan het Pensioenfonds. Gepensioneerde leden van het bestuur, het verantwoordingsorgaan en de beleggingscommissie ontvangen een onkostenvergoeding per vergadering. Er worden geen andere vergoedingen aan bestuursleden ten laste van het Pensioenfonds verstrekt. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 13

15 Deskundigheidsbevordering Autoriteit Financiële Markten (AFM) en DNB hebben een gezamenlijke beleidsregel deskundigheid voor beleidsbepalers van financiële instellingen opgesteld. Hiermee hebben ze willen verduidelijken welke eisen zij aan deskundigheid van onder meer pensioenfondsbestuurders stellen en welke aspecten zij bij de toetsing ervan in aanmerking nemen. Het deskundigheidsplan van het Pensioenfonds voldoet aan de beleidsregel. In het deskundigheidsplan wordt aandacht geschonken aan deskundigheid, vaardigheden, visie en gedrag. Het bestuur van het Pensioenfonds bewaakt de deskundigheid van zijn leden in de bestuursvergaderingen en door hen periodiek te evalueren. Ieder jaar doet het bestuur aan deskundigheidsbevordering. Vooral tijdens voorlichtingsbijeenkomsten wordt hier veel ruimte voor gereserveerd. Deze bijeenkomsten worden twee keer per jaar georganiseerd voor leden van het bestuur, beleggingscommissie, verantwoordingsorgaan en uitvoeringsorganisatie. Ook tijdens bestuursvergaderingen wordt bestuursleden regelmatig kennis bijgebracht door externe deskundigen. Bestuursleden ontvangen regelmatig informatie over relevante opleidingen, cursussen en workshops. Van bestuursleden wordt verwacht dat zij minimaal één volledige dag per jaar besteden aan opleiding. Regelmatig wordt door een bestuurslid en/of de manager van het Pensioenfonds bijeenkomsten van onder andere de Pensioenfederatie en de toezichthouders bijgewoond. Bestuursleden ontvangen regelmatig informatie op pensioengebied. Nieuwe bestuursleden zijn verplicht een basiscursus van SPO op deskundigheidsniveau 1 te volgen. Ook nieuwe leden van het verantwoordingsorgaan volgen een relevante opleiding. Communicatie Alle deelnemers hebben een UPO (uniform pensioenoverzicht) ontvangen en zijn tijdig geïnformeerd over het kortingsbesluit. De deelnemers en pensioengerechtigden hebben in 2014 een pensioenkrant ontvangen met daarin voor hen relevante informatie. Het Pensioenfonds verstrekt, naast schriftelijke en mondelinge informatie, tevens informatie via de website van het fonds. Op de website zijn de geldende statuten en pensioenreglementen met bijbehorende pensioenbrochures gepubliceerd. Tevens staan de uitgebrachte pensioenkranten en de actuele informatie over onder meer de dekkingsgraad van het Pensioenfonds op de website. In het najaar van 2014 heeft de algemene ledenvergadering van de Vereniging van Gepensioneerden Koninklijke Ten Cate plaatsgevonden. Het Pensioenfonds heeft evenals voorgaande jaren aansluitend op deze vergadering een presentatie gegeven over onder andere de ontwikkelingen in 2014: financieel, nieuwe pensioenregeling en uitvoering en overige ontwikkelingen. In januari 2015 heeft Ten Cate alle werknemers middels een mededeling op de borden geïnformeerd over de aanpassing van de pensioenregeling van het Pensioenfonds per 1 januari In februari 2015 zijn door het Pensioenfonds informatiebijeenkomsten voor werknemers georganiseerd over de nieuwe pensioenregeling. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 14

16 Pensioenbeleid Er geldt nieuwe fiscale wetgeving voor pensioenregelingen. Sinds 2014 moet de pensioenleeftijd in principe 67 jaar zijn. Vanaf 2015 zijn de fiscale eisen nog verder aangescherpt. De maximaal toegestane jaarlijkse pensioenopbouw is verlaagd en het in aanmerking te nemen salaris voor de pensioenopbouw mag niet hoger zijn dan De pensioenregeling van Ten Cate is fiscaalwaardig gemaakt. De regeling biedt dekking ingeval van pensionering, overlijden of arbeidsongeschiktheid tijdens het dienstverband met de werkgever: Een ouderdomspensioen dat wordt uitgekeerd vanaf de pensioendatum; Een partnerpensioen dat wordt uitgekeerd na het overlijden; Een wezenpensioen dat wordt uitgekeerd na het overlijden; Voortzetting van de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid. Met ingang van 1 januari 2015 is de pensioenregeling door de werkgever aangepast. Onder andere is de pensioenrichtleeftijd verhoogd van 65 naar 67 jaar. De opgebouwde pensioenaanspraken zijn actuarieel neutraal omgezet naar leeftijd 67 jaar. Het opbouwpercentage en het maximum pensioengevend salaris zijn verlaagd, daarentegen is de franchise naar beneden bijgesteld. Het wezenpensioen is verlaagd tot het fiscaal maximum. Er vindt geen pensioenopbouw meer plaats over eventuele uitbetaalde winstuitkeringen of incentives. De pensioenregeling 2015 van Ten Cate heeft de volgende kenmerken: Pensioenregeling 2015 Pensioensysteem Pensioenleeftijd Middelloonregeling 67 jaar Pensioengevend salaris Jaarsalaris + vaste toeslagen, maximaal Toeslagverlening Voor actieven: maximaal de algemene cao-loonsverhoging (MITT) Voor gepensioneerden: maximaal de prijsinflatie Franchise Pensioengrondslag Pensioengevend salaris verminderd met de franchise Opbouwpercentage 1,75% Partnerpensioen Wezenpensioen Werknemersbijdrage Werkgeversbijdrage 70% van ouderdomspensioen 20% van partnerpensioen 9% over de pensioengrondslag + 18,70 per maand voor Anw-hiaatpensioen 21% over de pensioengrondslag Toeslagverlening (indexatie) Het bestuur beslist jaarlijks in hoeverre pensioenaanspraken en pensioenrechten worden geïndexeerd. Voor deze voorwaardelijke indexatietoezegging is geen bestemmingsreserve gevormd en wordt geen premie betaald. De ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken van gewezen deelnemers worden maximaal verhoogd op basis van het prijsindexcijfer. De opgebouwde aanspraken van actieve deelnemers worden maximaal verhoogd op basis van het loonindexcijfer. Het bestuur houdt daarbij in beginsel de volgende beleidsregel aan: Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 15

17 Dekkingsgraad kleiner dan 110%: geen indexatie. Dekkingsgraad tussen 110% en vereiste dekkingsgraad (minimaal 120%): indexatie lineair oplopend van geen indexatie bij een dekkingsgraad van 110% tot volledige indexatie bij de vereiste dekkingsgraad (minimaal 120%). Dekkingsgraad groter dan de vereiste dekkingsgraad (minimaal 120%): volledige indexatie. Dekkingsgraad groter dan de vereiste dekkingsgraad +10%-punt (minimaal 130%): volledige indexatie en inhaal van een indexatieachterstand van maximaal vijf jaar, indien en voor zover de dekkingsgraad door de inhaalindexatie niet kleiner wordt dan de vereiste dekkingsgraad +10%-punt (minimaal 130%). Als in enig jaar sprake is van een negatief prijs- en of loonindexcijfer, dan zal de indexatieachterstand met dit cijfer worden verminderd. Gemiste indexatie en kortingen De onderstaande tabellen bevatten een overzicht met de maximale gemiste indexaties en kortingen. Actieve deelnemers Looninflatie Toegekende indexatie Gemiste indexatie Komt voor inhaal in aanmerking Korting (verlaging pensioen) Komt voor inhaal in aanmerking ,50% 3,50% ,00% 2,60% 0,40% ,50% 0,50% 0,50% ,76% 1,76% 1,76% ,75% 1,75% 1,75% 2,30% 1,50% ,00% 2,00% 2,00% 2,60% 2,60% ,00% 5 0,00% Cumulatief 10,29% 4,84% 4,06% Inactieve deelnemers Prijsinflatie Toegekende indexatie Gemiste indexatie Komt voor inhaal in aanmerking Korting (verlaging pensioen) Komt voor inhaal in aanmerking ,53% 2,53% ,40% 0,40% ,38% 1,38% 1,38% ,33% 2,33% 2,33% ,03% 2,03% 2,03% 2,30% 1,50% ,90% 0,90% 0,90% 2,60% 2,60% ,75% 0,75% 0,75% Cumulatief 10,77% 4,84% 4,06% 5 In maart 2015 is tussen werkgevers- en werknemersorganisaties in de branche een akkoord bereikt over een nieuwe CAO. Eén van de onderdelen is een algemene verhoging van de salarissen van 1% met terugwerkende kracht vanaf 1 oktober Deze verhoging zal in 2015 worden verwerkt in de looninflatie van dat jaar. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 16

18 Inhaalkorting Op basis van het beleid in het verslagjaar kan (een deel van) de korting worden ingehaald als de dekkingsgraad aan het eind van het kalenderjaar hoger is dan 110%. Voorwaarde is dat de dekkingsgraad hierdoor niet onder de 110% zakt. Inhaalkorting geldt alleen voor de pensioenaanspraken en pensioenrechten vanaf het moment van inhaal (geen terugwerkende kracht). In het kader van het zogenaamde Septemberpakket was het mogelijk om te opteren voor spreiding van kortingen over twee jaren. Eén van de voorwaarden was dat de stijging van de levensverwachting in 2012 in de toekomst niet meer gerepareerd mag worden door het terugdraaien van een korting. Hierdoor is 0,8%-punt van de korting per 1 april 2013 (2,3%) onherroepelijk en mag dus niet ingehaald worden. Het kortingsbeleid zal als gevolg van nieuwe wetgeving in 2015 worden aangepast. Inhaalindexatie De niet toegekende indexatie zou alsnog toegekend kunnen worden als de dekkingsgraad binnen vijf jaar een stand heeft bereikt van ongeveer 130%. Dit wordt inhaalindexatie genoemd. Inhaalindexatie geldt alleen voor de pensioenaanspraken en pensioenrechten vanaf het moment van inhaal (geen terugwerkende kracht). Het oudste jaar wordt het eerst ingehaald. Voorwaarde is dat de dekkingsgraad hierdoor niet onder de 130% zakt. Het jaar 2008 en 2009 zijn vervallen, omdat deze gemiste indexatie door het verlopen van de vijfjaarsperiode niet meer kan worden ingehaald. Het toeslagenbeleid zal als gevolg van nieuwe wetgeving in 2015 worden aangepast. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 17

19 Beleggingsbeleid In het tweede kwartaal van 2014 is de strategische verdeling van de beleggingen gewijzigd ten opzichte van ultimo Vastrentende waarden + 4%-punt, aandelen + 4%-punt, vastgoed - 6%-punt en alternatieve beleggingen - 2%-punt. Strategische verdeling van de beleggingen ultimo 2014 (in %) Strategische Bandbreedte norm Minimum Maximum Vastrentende waarden 54,0 49,0 59,0 Aandelen 39,0 34,0 44,0 Vastgoed 4,0 0,0 5,0 Alternatieve beleggingen 3,0 0,0 5,0 Kortlopende middelen 0,0-2,5 2,5 Totaal 100,0 De samenstelling van de portefeuille was ultimo verslagjaar als volgt: Samenstelling beleggingsportefeuille ultimo 2014 (in %) Werkelijk belang Strategische norm Afwijking van strategische norm Vastrentende waarden 54,2 54,0 +0,2 Aandelen 40,1 39,0 +1,1 Vastgoed 3,0 4,0-1,0 Alternatieve beleggingen 2,0 3,0-1,0 Kortlopende middelen 0,7 0,0 +0,7 Totaal 100,0 100,0 0,0 Rentederivaten zijn meegeteld bij vastrentende waarden en valutaderivaten bij aandelen en alternatieve beleggingen. Zonder derivaten is het belang in vastrentende waarden 53,5% en aandelen 40,5%. Beleid afdekking renterisico Samenvatting van het beleid voor de afdekking van het renterisico: Het renterisico dat wordt afgedekt is het renterisico van de nominale voorziening pensioenverplichtingen (VPV); Ten behoeve van de renterisico reductie is het toegestaan om te beleggen in rentederivaten vanwege de lange duratie van de verplichtingen en de beperkte beschikbaarheid van langlopende staatsobligaties; De afdekratio wordt berekend door de rentegevoeligheid van de matchingportefeuille (obligaties en rentederivaten) te delen door de rentegevoeligheid van de VPV. De rentegevoeligheid wordt berekend op basis van de DV01 methode; Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 18

20 De gebruikte afdekratio is dynamisch, dit betekent dat naarmate een hogere dekkingsgraad wordt bereikt, een hogere afdekratio wordt gehanteerd; Voor het verslagjaar is een strategische afdekratio van 50% met hieromheen een tactische bandbreedte van 40-60% van toepassing. Er wordt naar gestreefd om voor elk van de 17 looptijdenbuckets een afdekratio van 50% toe te passen. Hierbij geldt dat de maximale afwijking per bucket niet groter mag zijn dan 3% van de totale rentegevoeligheid (DV01); In de strategische asset allocatie hebben de rentederivaten een strategische weging van 0% met een bandbreedte van 7% (-3,5%; +3,5%); Het verhogen van de strategische afdekratio of het gebruik van de tactische ruimte gebeurt in overleg en na goedkeuring van het bestuur; De balansrisicomanager heeft het mandaat rentederivaten af te sluiten om de gewenste afdekratio te kunnen bereiken; Voorafgaand aan het afsluiten van de transacties door de balansrisicomanager wordt het Pensioenfonds schriftelijk geïnformeerd over de af te sluiten transacties. Ook eventuele benutting van de ruimte binnen de tactische bandbreedte voor de afdekratio wordt, voorafgaand aan het afsluiten van de transacties aan het Pensioenfonds voorgelegd; Alle transacties kunnen pas plaatsvinden na akkoord van het Pensioenfonds. Beleid afdekking valutarisico De belangrijkste valuta s (USD, GBP, JPY en CHF) worden volledig strategisch afgedekt, met een bandbreedte van 95% - 105%. De overige valuta s (ultimo 2014 circa 4% van de totale beleggingsportefeuille) worden niet afgedekt. Vermogensbeheerders Vastrentende waarden: BNP Paribas en Pimco; Aandelen: BlackRock; Vastgoed: Altera Vastgoed en CBRE Global Investors; Alternatieve beleggingen (grondstoffen): State Street Global Advisors. Rendement 2014 Rendement in 2014 (in %) Pensioenfonds Benchmark Relatieve Performance Vastrentende waarden (incl. rentederivaten) 23,6 23,6 0,0 Aandelen (incl. valutaderivaten) 8,8 8,8 0,0 Vastgoed 2,8 3,0-0,2 Alternatieve beleggingen (incl. valutaderivaten) -18,2-17,8-0,4 Totaal rendement (inclusief derivaten) 15,1 15,2-0,1 Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 19

21 Door hoge rendementen op vastrentende waarden en aandelen is het totaal rendement uitgekomen op 15,1%. Omdat het fondsrendement in de beleggingscategorieën vastgoed en alternatieve beleggingen licht is achtergebleven ten opzichte van de benchmark en de feitelijke wegingen afweken van de strategische norm, is het totaalrendement 0,1%-punt lager uitgekomen dan de benchmark. Benchmarks per ultimo 2014 Categorie Index Beheerder Soort beheer Vastrentende waarden Samengesteld op strategische norm Staatsobligaties Samengesteld op marktwaarde Passief mandaat BC Euro Aggregate 500mm FSY index BNP Paribas Passief Collateral mandaat BC Euro Treasuries 15+ FR, DE, NL BNP Paribas Passief Bedrijfsobligaties LB Euro Aggregate Credit index Pimco Actief Aandelen Samengesteld op strategische norm Large cap Samengesteld op strategische norm Europa MSCI Europe ex Contr. Weapons netto BlackRock Passief VS MSCI USA ex Contr. Weapons gross BlackRock Passief Canada MSCI Canada ex Contr. Weapons netto BlackRock Passief Japan MSCI Japan ex Contr. Weapons netto BlackRock Passief Zuid-Oost-Azië MSCI Pacific ex Contr. Weapons netto BlackRock Passief Vastgoed Samengesteld op strategische norm Nederland ROZ-IPD indices Altera Actief Europa Netherlands Gov. 5Yr bps CBRE Actief Alternatieve beleggingen Grondstoffen Dow Jones UBS Commodity Index TR State Street Passief Vastrentende waarden Samenstelling portefeuille vastrentende waarden ultimo 2014 (in %) Strategische Bandbreedte Werkelijk norm Minimum Maximum belang Staatsobligaties 68,0 63,0 73,0 68,3 Bedrijfsobligaties 32,0 27,0 37,0 31,7 Totaal 100,0 100,0 De beleggingscategorie vastrentende waarden bestaat uit drie mandaten, die bij twee vermogensbeheerders zijn ondergebracht. Deze categorie wordt ook aangeduid als matching portefeuille. De categorie staatsobligaties zijn onderverdeeld in twee mandaten: een passief mandaat en een collateral mandaat. Het passieve mandaat belegt in Europese staatsobligaties met uitzondering van Griekenland. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 20

22 Het collateral mandaat belegt in staatsobligaties van Nederland, Frankrijk en Duitsland met lange looptijden. Het derde mandaat belegt in bedrijfsobligaties. In dit mandaat heeft de vermogensbeheerder de mogelijkheid om naast de investment grade klasse ook in beperkte mate in high yield debt en in emerging market debt te beleggen. Daarnaast zijn bij drie tegenpartijen (zijnde banken) rentederivaten afgesloten om het renterisico te verminderen. Deze rentederivaten zorgen ervoor dat het renterisico van de pensioenverplichtingen van het Pensioenfonds beleidsmatig voor 50% is afgedekt. Het rendement exclusief rentederivaten was 13,4%. De rentederivaten hebben dus positief bijgedragen aan het rendement van de vastrentende portefeuille. Aandelen Samenstelling aandelenportefeuille ultimo 2014 (in %) Strategische Bandbreedte Werkelijk norm Minimum Maximum belang Aandelenregio Europa 50,0 40,0 60,0 47,2 Noord-Amerika 41,7 31,7 51,7 45,6 Japan 6,6 3,0 10,0 5,7 Zuid-Oost Azië 1,7 0,0 3,0 1,5 Totaal 100,0 100,0 De beleggingscategorie aandelen bestaat uit vijf regionale SRI indexfondsen. In deze fondsen worden bedrijven uitgesloten die controversiële wapens maken. De rendementen van de diverse (regionale) deelportefeuilles waren als volgt: Rendement aandelen (excl. valuta-afdekking) in % Pensioenfonds Benchmark Europa large cap 7,2 6,9 Noord-Amerika 28,0 28,0 Japan 9,3 9,3 Zuid-Oost Azië 13,3 13,3 Totaal (exclusief valuta-afdekking) 16,0 15,7 Het totaalrendement inclusief valutaderivaten was 8,8%. De valutaderivaten hebben dus negatief bijgedragen aan het rendement op aandelen. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 21

23 Vastgoed De categorie (niet-beursgenoteerd) vastgoed wordt actief beheerd door twee vermogensbeheerders en is geografisch verdeeld. Bij vastgoed maken we een onderscheid in Nederlands vastgoed en Europees vastgoed. Eind 2013 heeft het bestuur besloten de beleggingscategorie af te stoten. Verkooporders zijn bij de vermogensbeheerders ingelegd. Het gehele verkoopproces zal enige jaren vergen, aangezien het een illiquide beleggingscategorie betreft. In 2014 heeft al wel gedeeltelijke afbouw plaatsgevonden. Zo zijn de Nederlandse sectorfondsen woningen, bedrijfsruimten en een deel van het Europees dakfonds verkocht. Het Nederlands vastgoed bestaat ultimo 2014 nog uit twee sectorfondsen (winkels en kantoren). Kenmerkend van deze sectorfondsen is dat geen structurele leverage (maximaal 10%) wordt toegepast door de beheerder. Het Europese vastgoed kenmerkt zich als een fund of funds (dakfonds), dat wil zeggen het beleggingsfonds belegt in andere niet-genoteerde vastgoedfondsen. Deze onderliggende fondsen liggen in het eurogebied en gebruiken wel leverage (streefratio 40 50%). Samenstelling vastgoedportefeuille ultimo 2014 (in %) Strategische norm Werkelijk belang Nederland n.v.t. 70,7 Europees n.v.t. 29,3 Totaal 100,0 100,0 Op de Nederlandse vastgoedbelegging werd een rendement behaald van 3,7%. Op de Europese vastgoedbelegging werd een rendement behaald van 1,5%. Alternatieve beleggingen De categorie alternatieve beleggingen bestaat in zijn geheel uit de beleggingscategorie grondstoffen. Deze categorie bestaat uit vier sectoren: energie, edelmetalen, industriële metalen en landbouwproducten, waarbij de energiesector afgetopt is op 33%. Het belang wordt in een fonds opgebouwd middels derivaten en is genoteerd in USD. Het rendement exclusief valutaderivaten was -5,4%. De valutaderivaten hebben dus negatief bijgedragen aan het rendement op grondstoffen. Maatschappelijk verantwoord beleggen Het Pensioenfonds is zich bewust van haar maatschappelijke functie en verantwoordelijkheden. Het Pensioenfonds streeft naar een zo hoog mogelijk rendement binnen het gekozen risicoprofiel van de beleggingen. Daarnaast wil het Pensioenfonds een verantwoord beleggingsbeleid nastreven. De UN Principles for Responsible Investments vormen een richtlijn voor (institutionele) beleggers op dit terrein. Hoewel nagenoeg alle beleggingen van het Pensioenfonds gealloceerd zijn aan beleggingsfondsen, zal het Pensioenfonds waar mogelijk en toepasbaar aanmoedigen dat vermogensbeheerders deze richtlijnen onderschrijven dan wel vrijwillig naleven. De beleggingscommissie heeft in 2014 de huidige vermogensbeheerders, evenals voorgaande verslagjaren, gevraagd of zij de UN Principles of vergelijkbare richtlijnen onderschrijven en zo nee, waarom niet. Tevens is gevraagd welke acties zijn ondernomen in het afgelopen jaar op dit gebied. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 22

24 Over de geëvalueerde beheerders kan meegedeeld worden, dat ze een manier van verantwoord beleggen verwerkt hebben in hun beleggingsbeleid. Verschillende gradaties kunnen hierbij echter waargenomen worden. Een aantal beheerders heeft verschillende ESG (Environmental Social en Corporate Governance) factoren opgenomen in hun analyse van ondernemingen en/of sectoren en past dit over alle portefeuilles toe. Andere beheerders hebben specifieke duurzame mandaten ingericht of fondsen opgericht. Verschillende beheerders hebben acties ondernomen om het verantwoord beleggen verder te implementeren in hun beleid. De UN Principles zijn onderschreven door alle vermogensbeheerders, behalve Altera. Altera heeft voor haar vastgoedobjecten een meerjarig duurzaamheidsplan opgezet. Hierbij hanteert Altera energielabels en meetbare verbeteringen. De beheerders promoten en implementeren de ESG factoren in de portefeuilles van klanten voor zover dat mogelijk is. De aandelenbeleggingsfondsen waarin het Pensioenfonds bij BlackRock belegt worden door index provider MSCI op SRI (Social Responsible Investments) factoren gescreend. Voor deze beleggingsfondsen geldt ook een aangepaste benchmark. Stembeleid De aandelenportefeuille van het Pensioenfonds werd in het verslagjaar beheerd door BlackRock. Deze vermogensbeheerder heeft een actief stembeleid. Het Pensioenfonds sluit zich aan bij het stembeleid van deze vermogensbeheerder. Securities lending De activiteit securities lending wordt veel gebruikt bij institutionele partijen. Na de kredietcrisis is het beleid aangescherpt. Securities lending is het uitlenen van effecten, waarvoor een vergoeding wordt ontvangen. De activiteit is niet vrij van risico, ondanks de vele voorzorgsmaatregelen die genomen worden. Contractueel moeten een aantal onderwerpen vastgelegd worden, onder andere voorwaarden van het onderpand en voorwaarden met betrekking tot de kredietrating. Het volume van securities lending in de beleggingsportefeuille van het Pensioenfonds is beperkt tot de beheerder BlackRock en is ongeveer 2% van de totale beleggingsportefeuille. De vergoeding die voortvloeit uit securities lending wordt op 50/50 basis verdeeld tussen de beheerder en het Pensioenfonds. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 23

25 Financieel beleid Samenvatting van de financiële positie van het Pensioenfonds en ontwikkelingen gedurende het jaar Bedragen x Pensioenvermogen Technische Voorzieningen Dekkingsgraad % Stand per 1 januari ,2 Overrendement (beleggingsresultaten en rentetoevoeging) ,2 Premiebijdragen ,3 Pensioenuitkeringen ,2 Wijziging marktrente ,8 Aanpassing overlevingsgrondslagen ,6 Overig ,3 Stand per 31 december ,4 Uitvoeringskosten Bedragen x Pensioenbeheer Pensioenuitvoeringskosten Kosten per deelnemer 6 0,346 0,365 Vermogensbeheer Beheerkosten Performance gerelateerde kosten 0 0 Transactiekosten Totaal Kosten in % van het gemiddeld belegd vermogen 0,29% 0,32% Transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen 0,11% 0,08% 6 7 Deelnemer is hier gedefinieerd als de som van actieve deelnemers en gepensioneerden. Kosten van het vermogensbeheer kunnen in twee categorieën worden onderscheiden. De eerste categorie betreft de kosten zoals die in de jaarrekening zijn verwerkt. Daaronder vallen de beheervergoeding van de vermogensbeheerder(s) en overige vermogensbeheervergoedingen. Dit betreft een bedrag van 871 (2013: 882). De tweede categorie betreft kosten die rechtstreeks ten laste van het beleggingsrendement zijn gebracht. Deze kosten zijn dus wel inbegrepen, maar niet direct zichtbaar in de kosten van de vermogensbeheerders zoals opgenomen in de jaarrekening en zijn geschat op 200 (2013: 215). De totale kosten vermogensbeheer komen daarmee uit op circa (2013: 1.377) inclusief geraamde transactiekosten van 389 (2013: 280). Er is bij de berekening van een aantal kostenposten gebruik gemaakt van aannames en veronderstellingen inzake percentages en berekeningsmethodieken die in overeenstemming zijn met de nadere uitwerking van de Pensioenfederatie. Jaarverslag 2014 Stichting Pensioenfonds Koninklijke Ten Cate 24