S Sorry, maar u zult ermee moeten leren leven; ik kan niets
|
|
- Juliaan Bogaerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 24_29 Mindfulness :02 Pagina 2 Mindfulness: boeddhisme in de psychotherapie Ook verdriet mag er zijn Zonder oordeel, aandacht schenken aan álles wat er speelt. Dat is de kern van mindfulness ofwel aandachttraining. Mindfulness wordt steeds vaker ingezet bij angst, stress, burn-out en depressie.therapeuten en cliënten over het let it be -gevoel. S Sorry, maar u zult ermee moeten leren leven; ik kan niets meer voor u doen. Grote kans dat u deze gewraakte opmerking ook weleens hebt gehoord van een arts. Met deze zin begint ook de mindfulnessbeweging. Het is eind jaren zeventig in een ziekenhuis in Worchester (VS). Jon Kabat-Zinn, een microbioloog met belangstelling voor meditatie, ziet steeds weer dat mensen die zijn uitbehandeld, zich niet beter voelen en tussen de wal en het schip vallen. Hij vindt dat onbevredigend en ontwikkelt Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR), een methode om uitbehandelde patiënten weer controle over hun gedachten, emoties, pijn, stress en vermoeidheid te geven. Hij boekt er zulke goede resultaten mee, dat dit programma de standaard wordt in het academische ziekenhuis waar hij werkt. Zijn ze gek geworden? Psycholoog Johan Tinge (50) uit Rolde is docent/trainer mindfulness. Hij deed jaren intensief aan meditatie in Birma en Thailand en was verschillende keren in de VS, Wales en Canada om zich bij te scholen in aandachttraining. Mindfulness is geworteld in het boeddhisme. De verdienste van Kabat-Zinn is dat hij de cultureel-religieuze aspecten heeft verwijderd en de ideeën toegankelijk heeft gemaakt voor een westers publiek. Vipassana-meditatie bijvoorbeeld, letterlijk: de dingen zien zoals ze zijn. Centraal in het boeddhisme staat de notie dat het leven altijd gepaard zal gaan met lijden. Dat lijden is niet altijd zo groot, zegt Tinge. Vormen van lijden kennen we allemaal. Zelfs als je bijvoorbeeld blij bent met een net gekochte cd, verdwijnt dat plezier nadat je die cd honderden keren hebt gedraaid. Het boeddhisme beveelt aan bij dat lijden stil te staan. Middelen daarvoor zijn de terugkeer naar lichamelijke gewaarwordingen en je gedachten onderzoeken. In één woord: meditatie. Jarenlang was mindfulness vooral in de Verenigde Staten bekend. Dat veranderde in 2002, toen het boek Mindfulness Based Cognitive Therapy for Depression uitkwam. Het was geschreven door drie beroemde depressie-onderzoekers: John Teasdale, Mark Williams en Zindel Segal. Tinge: Ze toonden niet alleen de waarde aan van mindfulness bij depressiviteit, maar schreven ook dat iedere therapeut er verstandig aan doet te mediteren om een betere hulpverlener te zijn. Zijn ze gek geworden?, was de reactie van velen. Maar gezien de reputatie van de onderzoekers en de resultaten die ze boekten, betekende dit boek de definitieve en wereldwijde doorbraak. In Nederland is mindfulness vooral dit jaar zeer sterk in opkomst. Een van de belangrijkste toepassingsgebieden is de behandeling van depressie. Maar ook stress, sociale angst, paniekstoornissen, burn-out, chronische vermoeidheid, fibromyalgie, psoriasis, kanker en onvruchtbaarheid zijn aanleidingen mindfulness te leren. Je hoeft er geen doekjes om te winden Bettina Heddes (49) werkt als klinisch psycholoog voor de IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad. Ze begeleidt al zo n vijf jaar aandachttrainingen en legt uit dat het een gestructureerd 24
2 24_29 Mindfulness :00 Pagina 3 Annelies Kuin (43) werkt als docent volwasseneneducatie en raakte overstrest. Op de afdeling waar ik werk is het onrustig: van het ene op het andere moment worden collega s overgeplaatst. De manier waarop dat gebeurt kon ik niet verdragen en ik kwam thuis te zitten. Iedere keer dat ik aan mijn werk dacht of weer aan het werk wilde gaan, barstte ik in tranen uit. De bedrijfsarts vatte het na een lang gesprek goed samen: jij hebt moeite met loslaten. De training is heel toepasbaar. Door de oefeningen ben ik thuisgekomen in mijn lichaam. Ik bén er. Met mijn lichaam, niet alleen mijn hoofd. Ik ben niet mijn gedachten, dus hoef ik me ook niet meer zo druk te maken over wat ik allemaal denk. Daardoor valt veel weg en blijft er iets over wat ik wél ben. Iets dat ik niet kan omschrijven, maar wat het best weer te geven is als niets, rust. Ik ben letterlijk meer in contact met mezelf. Het is alsof de wereld stiller is.alsof ik achter het lawaai van het leven van alledag een stilte ervaar. Ik heb een meditatiekussentje gekocht. Iedere keer als ik daarop Annelies: Thuisgekomen in mijn lichaam plaatsneem, komt er een vakantiegevoel over me: van niets meer hoeven en niets meer moeten. Ik doe nog iedere dag mijn oefeningen.we zitten middenin een verhuizing en het valt mijn man op hoe veel energie ik daar in kan steken. Ik oordeel niet meer zo snel. En ik heb meer ruimte voor mijn kinderen.
3 24_29 Mindfulness :03 Pagina 5 Studentenpsycholoog Rob Topman: Met compassie programma is van acht bijeenkomsten, iedere week 2 1 /2 uur. Onderdelen zijn lichaamsbewustzijns-, meditatie- en bewegingsoefeningen. Mensen leren alert aanwezig zijn en dit gaan ze thuis dagelijks oefenen met een cd. Ik doe de rozijnoefening met ze: minutenlang kijken de deelnemers naar en proeven ze van een rozijn. Daarnaast wordt hen gevraagd met aandacht aanwezig te zijn bij dagelijkse bezigheden. Bijvoorbeeld koken, afwassen of tandenpoetsen. En dat is niet zo eenvoudig als het op het eerste gezicht misschien lijkt. Belangrijke elementen bij aandacht zijn mildheid, niet-streven-naar, acceptatie en loslaten. In de stream of consciousness, zoals het bewustzijn wel genoemd is, dwalen we vaak af met onze gedachten. We denken aan het verleden, fantaseren over de toekomst of zijn op de automatische piloot bezig. Zo raken we het contact met het hier-en-nu kwijt. Werkelijke aandacht is een krachtig middel om weer energie te krijgen. Als je meer in het moment bent, gaan gedachten en emoties minder met je op de loop. Tot hier en niet verder Mindfulness nodigt uit zelf verantwoordelijkheid te nemen. Vaak negeren we stress of vinden we stress enkel lastig. Maar dat werkt niet. Ook moeilijke, lastige dingen mogen er zijn. Radicale acceptatie is enorm helend. Bettina Heddes noemt dit een van de mooiste aspecten van aandachttraining. Je hoeft er geen doekjes om te winden. Deelnemers beoefenen diverse vormen van meditatie. Daarin ervaren mensen een fase waarin ze tot rust komen, maar ook een fase waarin ze onrust voelen. Dan vertel ik dat jij niet je onrust bént, maar onrust hébt, die ook weer zal weggaan. Dit alles zonder oordeel. Want oordelen houdt in dat je uit het hier-en-nu verdwijnt, dat je meer met je gedachten bezig bent dan met de realiteit. En: je Rob Topman (64) is als studentenpsycholoog verbonden aan de Universiteit Leiden. Mindfulness is een van de technieken die hij regelmatig inzet. Studenten hebben vaak ideeën over studeren die totaal niet kloppen. In de voorlichtingsfolders staan louter foto s van studenten op terrasjes; je ziet nooit iemand daadwerkelijk blokken. De realiteit is dat studeren vaak ook zwoegen betekent en dat studenten soms schokkende dingen in hun leven meemaken. Volgens Topman identificeren veel studenten zich totaal met hun problemen. Ze zeggen: Ik ben faalangstig! of: Wat ben ik toch zwak!. Deze studenten vechten meestal tegen dingen die eigenlijk doodnormaal zijn. Ze proberen met vechten een probleem op te lossen, maar deze oplossing maakt het probleem erger. Mindfulness leert je een houding te vinden die in de literatuur dis-identificatie wordt genoemd. Losjes vertaald: het is er wel, maar je bent het niet. Ofwel: maak van je uitroepteken een vraagteken. En dat levert andere oplossingen op. Neem bijvoorbeeld de student die allerlei lelijke gedachten over zijn vriendin had en tegen me zei: Maar zulke dingen mág ik toch helemaal niet denken! Juist door hem te leren dergelijke gedachten bewust op te roepen en te accepteren dat deze nu eenmaal soms opkomen, verdwenen ze. Zo werkt dat bij mensen.vergelijk het met de opdracht NIET te denken aan een witte olifant. Dit zorgt er juist voor dat jij voortdurend aan een witte olifant denkt. Mindfulness beschouw ik vooral als een manier om met compassie naar jezelf en anderen te kijken. Of met nieuwe ogen te leren kijken. Een oefening die ik studenten wel meegeef, is als toerist door hun eigen stad te lopen. De helft van de studenten die ik behandel, doet er iets mee.van studenten die het wel grappig vinden, of even vijf minuten mediteren als rustmoment tussen het studeren door, tot studenten die het echt een wezenlijke ervaring vinden die hen bevrijdt van kwellend gepieker. 27
4 24_29 Mindfulness :03 Pagina 6 Positief denken is passé: leve stilstaan bij alles wat er is (inclusief somberheid of verdriet) Tekst Stefan Boerboom Fotografie Menno Stassen gaat oordelen over het feit dat je oordeelt. Kortom, je leert de betrekkelijkheid van je gedachtes inzien. Een andere favoriet van Heddes is met barmhartigheid naar jezelf én anderen kijken. Dit loopt als een rode draad door de training heen. Tegen het eind ook in de vorm van een oefening, door de aandacht te richten op de hartstreek en stil te staan bij gevoelens van mededogen en zorgzaamheid. Dat kan lastig zijn als het gaat om mensen met wie je moeite hebt. Deelnemers zijn soms bang dat dergelijke mensen vervolgens over hun grenzen heen zullen gaan. Het tegendeel is waar: deelnemers kunnen daarna gemakkelijker tot hier en niet verder zeggen. Na het acht-weken-programma volgen een evaluatie en diverse terugkombijeenkomsten. Overtuigend onderzoek De afgelopen jaren is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness. Zo blijkt mindfulness onder andere gunstige veranderingen in de hersenen en het immuunsysteem teweeg te brengen. Onderzoeker Ruth Baer komt in een overzichtsstudie tot de conclusie dat hoewel er methodologisch weliswaar behoorlijk wat aan te merken valt op de meeste studies, toch steeds dezelfde resultaten worden gevonden. Een belangrijke aanwijzing voor de werkzaamheid van mindfulness. Effecten zijn minder pijn, piekeren, stress en meer gevoel van geluk en controle. Misschien wel het belangrijkste is dat de gunstige effecten lang doorwerken. Veel ex-deelnemers blijven de meditatieoefeningen (20-45 minuten per dag) jarenlang volhouden. In Engeland is aandachttraining al officieel onderdeel bij de behandeling van mensen die drie of meer depressieve periodes hebben doorgemaakt. Beter slapen, minder schuldgevoel Johan Tinge verklaart de populariteit van mindfulness als volgt: Mindfulness is inzetbaar voor diverse klachten en heeft effect op allerlei levensgebieden. Ik merk dat therapeuten zich steeds meer bewust zijn van de grenzen van de klassieke cognitieve gedragstherapie. En medicijnen, bijvoorbeeld antidepressiva, moeten vaak jarenlang geslikt worden, wil je terugval voorkomen. Bettina Heddes kan zonder moeite meer dan twintig veelvoorkomende veranderingen noemen die ze hoort tijdens de evaluaties. Mensen zijn beter in balans, schieten niet meer zo snel in een automatische reactie. Sommigen hadden bijvoorbeeld altijd de radio aan en doen dat nu niet meer. Of ze zijn gestopt met eten voor de tv. Ex-deelnemers geven aan het gevoel te hebben dat ze op tijd kunnen uitrusten en makkelijker een besluit kunnen nemen. Ze kunnen beter slapen en hebben minder hoofdpijn en minder schuldgevoel en angsten. Ze voelen zich gelukkiger. De kop d r veur Associëren nuchtere Nederlanders meditatie niet met zweverigheid? Bettina Heddes vindt de term zweverigheid een misvatting. Je leert juist onder ogen zien wat er is; er niet van weg te zweven. Johan Tinge zegt mensen uit alle lagen van de bevolking te trainen: jong en oud, man en vrouw. Veel dertigers, veertigers en vijftigers zijn overbelast. Ze vinden dat ze niet moeten zeuren en gáán maar door. Zoals ze hier in Groningen zeggen: De kop d r veur. Heddes noemt het opmerkelijk hoe confronterend aandachttraining kan zijn. En dat terwijl ik mensen strikt genomen alleen vraag, stil te staan bij zichzelf. Wat ik er zo mooi aan vind, is dat het niet alleen gaat om klachten maar om betekenis, zingeving. Waar sta je voor? Heb je werkelijk zorg voor jezelf, elkaar en wat er eigenlijk gebeurt? Dat is een belangrijke invalshoek in een dolgedraaide wereld. Gevraagd naar waar ze denken dat mindfulness over tien jaar staat, zegt Bettina Heddes: Mindfulness is momenteel een rage onder therapeuten. Ik hoop dat het wel inhoud zal weten te behouden. Het moet geen trucje worden. Johan Tinge durft de stelling aan dat mindfulness over tien jaar alomtegenwoordig zal zijn. Ik denk dat dan 75 procent van alle therapeutische instellingen in Nederland op de een of andere wijze met mindfulness bezig is. G 28 ezond nu 9 Meer informatie: pagina 81
5 24_29 Mindfulness :05 Pagina 7 Marieke Bolkensteyn (41) voelde zich al langere tijd nutteloos. Soms stond ik s morgens pas om half twaalf op. Mijn boekhoudkundige baan en huishouden deed ik werktuiglijk. Een psychiater stelde de diagnose: burn-out met een depressie als gevolg. Marieke: Een verademing Er kwam pijn, verdriet en boosheid naar boven. Door de lichaamsverkenning werd ik me er bijvoorbeeld van bewust dat ik verdriet heb dat mijn zoon ADHD heeft. Dat stopte ik weg. Het belangrijkste dat ik geleerd heb, is dat ik mijn mening mag bijstellen. Dat ik na een aanvankelijk ja, later nee kan zeggen. Een verademing is dat. Het heeft een eind gemaakt aan mijn zwartwitdenken. Ik was vaak aan het malen: ik moet nog dit, nog dat. Dat is over. Ik geef nu dit interview en laat het aan jou over wat je ervan op papier zet. En ik zie de kleine dingen weer. Bijvoorbeeld niet alleen dat er vogels zijn, maar ook hoe verschillend ze zijn. Het is opmerkelijk hoe veel rust er over me is gekomen. Mijn collega s zeggen dat ik evenwichtiger en vrolijker ben. Heb ik een moeilijk gesprek, dan ga ik terug naar de basis: mijn ademhaling. Zou een collega zich vroeger met mijn werk bemoeid hebben, dan zou ik bits hebben gereageerd. Nu kan ik rustig zeggen: deze klus behoort tot mijn takenpakket, ik heb het in behandeling en je kunt het aan me overlaten. En thuis? Mijn kinderen zeggen dat ze me gezelliger vinden. Mijn dochter, nogal een wildebras, komt soms thuis met een scheur in haar kleding. Dat levert geen ruzies meer op. Ik denk nu: het hoort bij dit kind. Mijn hang naar perfectie is weg. Meer informatie: pagina 86 00
Blijvend belang training, 49 respondenten
Evaluatie mindfulnesstrainingen, respondenten Blijvend belang training, respondenten Ja Weet niet Wat heb je geleerd in de training? Wat geleerd van training? Tot mezelf komen Problemen niet uit de weg
Nadere informatieMindfulness Training. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust.
Mindfulness Training Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Mindfulness training Per dag schieten er duizenden, vaak stressvolle, gedachten
Nadere informatiebut you can learn how to surf. JON KABAT-ZINN
Inhouds opgave Wat is Mindfulness? 6 Jon Kabat-Zinn 8 6 manieren om mindful te zijn 9 Minder en meer 14 Wetenschappelijk onderzoek 16 Maak de balans op 17 Zingeving is key 18 Zingeving voor jou 20 Opruimlijstje
Nadere informatieMindfulness programma. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust.
Mindfulness programma Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Per dag schieten er duizenden, vaak stressvolle, gedachten door je hoofd.
Nadere informatieWorkshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers. Het enige moment wat telt is:
Workshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers Het enige moment wat telt is: NU Programma 1. Wat is mindfulness? 2. Wat levert mindfulness op? 3. Evaluatie van de ingevulde enquête. 4. De
Nadere informatieMindfulness voor mensen met longkanker en naasten
Mindfulness voor mensen met longkanker en naasten De diagnose longkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op. Niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten. Uit wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieBlijvend belang training, 21 respondenten
Evaluatie mindfulness trainingen, respondenten Blijvend belang training, respondenten Ja Weet niet Wat heb je geleerd in de training? Inzicht in mezelf/luisteren naar mezelf/tijd nemen voor mezelf Letten
Nadere informatieMindfulness. Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie
Mindfulness Aandachtsgerichte Cognitieve Therapie Aandachtsgerichte cognitieve therapie is een training die bestaat uit acht bijeenkomsten. Het doel van de training is stress te verminderen en depressies
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor vrouwen met borstkanker
UMC St Radboud Mindfulness voor vrouwen met borstkanker Patiënteninformatie De diagnose borstkanker is ingrijpend en roept vaak veel emoties en reacties op, niet alleen bij uzelf maar ook bij uw naasten.
Nadere informatieUit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering
Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering
Nadere informatieRelatie tussen Mindfulness, veranderen en leren.
Relatie tussen Mindfulness, veranderen en leren. Inez Dirkzwager I.Dirkzwager@vumc.nl VUmc Amstel Academie http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/ http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/expertisecentrum/
Nadere informatieMindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde Overbelasting Mindfulness Theorie Praktijk (aanpassingen) Onderzoeksresultaten
Nadere informatieMindfulnesstraining Aandachttraining. Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT)
Mindfulnesstraining Aandachttraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT). De mindfulnesstraining wordt aangeboden
Nadere informatieWELKOM! LEZING MINDFULNESS
WELKOM! LEZING MINDFULNESS Confidanza, Praktijk voor danstherapie en mindfulness www.confidanza.nl 1 WELKOM danstherapie en mindfulness 2 HOEZO STRESS? danstherapie en mindfulness 3 WAT IS MINDFULNESS
Nadere informatieBettina Heddes, Mindfulness (Heddes is klinisch psycholoog) I Aandachttraining
- Heddes, Mindfulness, p.1 Bettina Heddes, Mindfulness (Heddes is klinisch psycholoog) I Aandachttraining 1 Oorsprong van de training De training is ontwikkeld door Jon Kabat-Zinn, medisch specialist in
Nadere informatieVragenlijst Depressie
Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best
Nadere informatieWorkshop Mindfulness. 7 oktober 2016 Verpleegkundig Oncologie Symposium Franca Warmenhoven
? Workshop Mindfulness 7 oktober 2016 Verpleegkundig Oncologie Symposium Franca Warmenhoven franca@seetrue.nl Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieMindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café
Mindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café Yvonne Kuijsters Kennismaken met mindfulness Wat is mindfulness Wat brengt het mij, wat heb ik eraan? Aandacht Aandacht is een vorm van oplettendheid.
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieMindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven
Mindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde lezing Overbelasting bij mensen met autisme Werk en overbelasting Begeleiding Mindfulness
Nadere informatieMindfulness voor kinderen Introductie
Mindfulness voor kinderen Introductie Mindfulness voor kinderen - Introductie Mindfulness algemeen Wat? Geschiedenis Waarom? Hoe? Mindfulness kinderen Mindfulness voor kinderen Mindful Kids training Mindful
Nadere informatieIn dit e-book geef ik je een aantal tips en oefeningen die je heel gemakkelijk kunt toepassen in jouw dagelijks leven. Probeer ze maar snel uit!
In dit e-book geef ik je een aantal tips en oefeningen die je heel gemakkelijk kunt toepassen in jouw dagelijks leven. Probeer ze maar snel uit! Hartelijke groeten, Petra Melkert Ergotherapeut en mindfulnesstrainer
Nadere informatieUMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS
UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische
Nadere informatieOnderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel
Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en
Nadere informatieinhoud Voorwoord 7 3 Mindfulness-oefeningen 58 De basisinstructies voor alle mindfulness-oefeningen 61
inhoud Voorwoord 7 Inleiding: gevoelens, gewoonten en mindfulness 7 Wat is mindfulness? 9 Mindfulness-oefeningen 14 Mindfulness-toepassingen 16 Waarbij kun je mindfulness gebruiken? 19 Waarom werkt mindfulness?
Nadere informatieWelkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte
Nadere informatieAnders leren omgaan met ziekte en pijn. Mindfulness-training voor patiënten
Anders leren omgaan met ziekte en pijn Mindfulness-training voor patiënten Soms wordt iemands leven overheerst door problemen die een ernstige of chronische ziekte met zich mee kan brengen. U kunt bijvoorbeeld
Nadere informatieInhoud. mindfulness. Opleidingen, cursussen, workshops
Inhoud mindfulness Opleidingen, cursussen, workshops LES 1 WAT IS MINDFULNESS? Inleiding Uitleg bij de meegeleverde cd s Wat is mindfulness? Geschiedenis van mindfulness Segal, Williams en Teasdale Een
Nadere informatieBen jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!
Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw
Nadere informatieMindfulness en aandachttraining
Mindfulness en aandachttraining Wat verstaan we onder mindfulness? Mindfulness laat zich niet eenvoudig uit het Engels vertalen. Aandachtgerichtheid of opmerkzaamheid worden wel als synoniemen gebruikt.
Nadere informatieDeze site gaat je niet gelukkig maken...
naam wachtwoord login informatie aanmelden Deze site gaat je niet gelukkig maken... Dat wil zeggen dat je hier niet leert hoe je een leven zonder teleurstelling, pijn, somberheid, angst, onzekerheid of
Nadere informatieMindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining
Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie. Deze mindfulnesstraining wordt op de afdeling
Nadere informatieMindfulness. Voor wie? Mindfulness helpt je hierbij!
Mindfulness Mindfulness is het trainen van je aandacht en je geest, je krijgt inzicht hoe je geest werkt. Gedachten, oordelen en emoties zijn vaak oorzaak van emotionele, lichamelijke en geestelijke pijn.
Nadere informatieWaar jongeren met NF1 tegenaan lopen Voorlopige bevindingen SPOT-NF1: een impressie
Waar jongeren met NF1 tegenaan lopen Voorlopige bevindingen SPOT-NF1: een impressie De collegezaal zat 31 januari vol met zo n 55 geïnteresseerden die benieuwd zijn naar de voorlopige resultaten van SPOT-NF1.
Nadere informatieWaar een wil is, is een Weg!
5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht
Nadere informatieMindfulness. Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie
Mindfulness Aandacht voor de waarde van mindfulness binnen de c.g.t. en positieve psychologie Jos de Munnink. Preventiefunctionaris, praktijkondersteuner huisartsen in de GGZ, mindfulnesstrainer en gespreksleider
Nadere informatieDE KERN VAN MINDFULNESS
DE KERN VAN MINDFULNESS Een uitnodiging tot bewegen naar meer balans, controle, zorgzaamheid en plezier in je leven* Bettina Heddes, Klinisch psycholoog www.dokterbosman.nl bheddes@dokterbosman.nl * deze
Nadere informatieOPLEIDING MINDFULNESS Utrecht. 22 en 28 maart; 12, 19 en 26 april; 24, 31 mei en 7 juni 2013 MAXIMAAL 12 DEELNEMERS
OPLEIDING MINDFULNESS Utrecht 22 en 28 maart; 12, 19 en 26 april; 24, 31 mei en 7 juni 2013 MAXIMAAL 12 DEELNEMERS MINDFULNESS Opleiding inclusief profiel op website INLEIDING Mindfulness: de trend voorbij.
Nadere informatiemindfulness workshop
mindfulness workshop 1 mindfulness workshop Deze workshop wordt gegeven om een indruk te krijgen wat mindfulness inhoudt. Ook kan worden gekeken in welke training de workshop als onderdeel kan worden ingezet,
Nadere informatie"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling
1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen
Nadere informatieOverzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie
Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt
Nadere informatieMindful Kids Introductie voor ouders
Mindful Kids Introductie voor ouders Mindful Kids Introductie voor ouders Mindfulness algemeen Wat? Waarom? Hoe? Mindfulness kinderen Mindfulness voor kinderen Mindful Kids training Mindfulness algemeen
Nadere informatieMindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven
Cursusboek Mindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven Mindfulness, de weg naar meer geluk in uw leven Beste cursist, De eerste stap is gezet! U gaat starten met een mindfulnesstraining van 8 lessen.
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieSTRESS EN HARTCOHERENTIE
Dendermondsesteenweg 29 9270 LAARNE-KALKEN 0474 30 85 84 www.dekrachtbron.be info@dekrachtbron.be MASSAGECENTRUM DE KRACHTBRON STRESS EN HARTCOHERENTIE Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatieMindfulness voor kinderen en ouders
Mindfulness voor kinderen en ouders Anne Formsma, MSc. UvA minds/uva minds You Inhoud Wat is Mindfulness? Waarom Mindfulness voor kinderen en ouders? De training Oefeningen Video Oefening Wat is Mindfulness?
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieWERKBOEK. compassiechallenge. 10 dagen / minder perfectie meer mildheid. Stephanie van Workum ACT COACH. Naam: Datum:
WERKBOEK compassiechallenge 10 dagen / minder perfectie meer mildheid Stephanie van Workum ACT COACH Naam: Datum: compassiechallenge 10 dagen / minder perfectie meer mildheid Wat fijn dat je meedoet met
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieMaak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten.
Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Om je zeker en krachtig te voelen zijn geen ingewikkelde technieken nodig.
Nadere informatieWie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht
Nadere informatie* de compassie training is ook los van de mindfulness training te volgen, er wordt echter geregeld verwezen naar oefeningen uit
Compassie training Wat is compassietraining? In de compassietraining worden oefeningen aangeboden om meer acceptatie en verbondenheid met jezelf en anderen te ervaren. Hierdoor wordt je in staat een mildere
Nadere informatieHet Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek
Het Groot en Bijzonder Verdriet Doe Boek De enige officiële training voor Troostbeesten. Lilian Kars, 1999 Illustraties: Rainer Harman Niets uit deze uitgave mag op enige wijze worden gebruikt of gedupliceerd
Nadere informatieMindfulnesstraining. Anders omgaan met stress, pijn en vermoeidheid
Mindfulnesstraining Anders omgaan met stress, pijn en vermoeidheid Mindfulnesstraining Een lichamelijke ziekte en/of chronische klachten, zoals pijn en vermoeidheid, gaan vaak gepaard met intense emoties,
Nadere informatie10 e Post O.N.S. Meeting
10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn Mindfulness en stressreductie in de oncologische zorg 10 e Post O.N.S. meeting Mindfulness Based Stress reduction
Nadere informatieMeditatie op de divan
Meditatie op de divan INTERVIEW ANNE SPECKENS HOOGLERAAR PSYCHIATRIE 22/09/12 Mindfulness zweverig? Welnee, zegt de Nijmeegse hoogleraar psychiatrie Anne Speckens. Ze gebruikt de methode met succes in
Nadere informatieTraining: Mindfulness. 22 september 2015 NOG 1 PLEK! 23 september 2015 NOG PLEK! 1 december 2015 start extra training
Training: Mindfulness 22 september 2015 NOG 1 PLEK! 23 september 2015 NOG PLEK! 1 december 2015 start extra training Waarom? Leven in deze hectische tijd vraagt veel van ons dat maakt dat we ons vaak uitgeput
Nadere informatieGeluk, lijden en een struisvogel: Mindfulness (Awareness) in de praktijk
1 Geluk, lijden en een struisvogel: Mindfulness (Awareness) in de praktijk Wat is geluk? Geluk kan worden ervaren als lijden afwezig is. Wie niet lijdt, is gelukkig. Ik bedoel dan niet het geluk dat we
Nadere informatieMindful opvoeden Hoe doe je dat?
Mindful opvoeden Hoe doe je dat? 1. Opvoeden als uitdaging Opvoeden? een hels avontuur een lange reis een zoektocht een roeping een topsport De innerlijke ervaring van opvoeden = eigen beleving De innerlijke
Nadere informatieBurn-out: een geluk bij een ongeluk
Burn-out: een geluk bij een ongeluk Als ik Els (39) voor het eerst spreek, is zij al bijna een jaar thuis vanwege een burn-out. Ze werkt zeven jaar als communicatiemedewerker voor een sportbond wanneer
Nadere informatieHieronder vind je informatie over de mindfulness trainingen die starten op 23 september en 1 december 2015!
Agenda 2015 SEPTEMBER 22 september Start training: Mindfulness VOL! 23 september Start training: Mindfulness NOG 2 PLAATSEN! DECEMBER 1 december start extra training: Mindfulness In de onderstaande pagina
Nadere informatieFive Facet Mindfulness Questionnaire Short Form (FFMQ-SF)
Five Facet Mindfulness Questionnaire Short Form (FFMQ-SF) Hieronder staan verschillende uitspraken. Geef voor elke uitspraak aan hoe vaak deze voor u in het algemeen is door het juiste hokje aan te kruisen.
Nadere informatieBewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.
Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieKOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen
KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?
Nadere informatie2010 Marco Honkoop NLP coaching & training
2010 Marco Honkoop NLP coaching & training Introductie Dit ebook is gemaakt voor mensen die meer geluk in hun leven kunnen gebruiken. We kennen allemaal wel van die momenten dat het even tegen zit. Voor
Nadere informatieCaroline Penninga-de Lange Je kind in balans
Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:
Nadere informatieMindfulness. meditatie. Geleide meditatieoefeningen voor beginners en gevorderden. www.abc-van-meditatie.nl
Mark Teijgeler (1972) heeft deze cd samengesteld en ingesproken. Mark heeft Bedrijfseconomie gestudeerd. Tijdens zijn studie heeft Mark wedstrijdwindsurfen gedaan in de Nederlandse surftop en na zijn afstuderen
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatieWat is mindfulness? Beoefening van mindfulness betekent op een speciale manier oplettend zijn in het hier en nu, zónder te oordelen.
Wat is mindfulness? Beoefening van mindfulness betekent op een speciale manier oplettend zijn in het hier en nu, zónder te oordelen. Jon Kabat-Zinn Vaak zit ons verstand ons wat in de weg. We piekeren
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieWorkshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 18 mei 2017
Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 18 mei 2017 Ida Tuinhof Mindfulness- en Compassietrainer Bedrijfsfysiotherapeut Ida Tuinhof Bedrijfsfysiotherapeut Mindfulness- en Compassie trainer
Nadere informatieHOE JE IN 5 STAPPEN ECHT ZELFVERTROUWEN OPBOUWT
HOE JE IN 5 STAPPEN ECHT ZELFVERTROUWEN OPBOUWT DOOR ANN VAN RIET WWW.ALTHEA-COACHING.BE Hallo! In dit e-book ga je leren hoe je echt zelfvertrouwen kan opbouwen. En daarmee bedoel ik dus niet gewoon denken
Nadere informatieCursus en Thema 2015. voor mantelzorgers en vrijwilligers
Cursus en Thema 2015 voor mantelzorgers en vrijwilligers VRIJWILLIGERS Basiscursus (voor nieuwe vrijwilligers) Aantal bijeenkomsten: 4 In vier bijeenkomsten maken nieuwe vrijwilligers kennis met diverse
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieBen je slachtoffer? Folder voor jongeren
Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatie1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----
Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee
Nadere informatieInhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding en leeswijzer 2. Energie Psychologie 3. Gedachten jouw jouw 4. Verantwoordelijkheid
Inhoudsopgave Voorwoord 2 1. Inleiding en leeswijzer 3 2. Energie Psychologie 7 3. Gedachten 10 Het zijn jouw gedachten die jouw wereld creëren 11 4. Verantwoordelijkheid 13 5. Persoonlijk Plan, jouw blauwdruk
Nadere informatieStap 3 De adem als anker
Stap 3 De adem als anker De verdeelde geest naar één punt brengen De adembeweging is vergelijkbaar met de beweging van de oceaan: je voelt in- en uitademing als eb en vloed, contractie en extensie, opname
Nadere informatieInspiratie. Werkplaats Aandachtig Leven. Mindfulness betekent aandacht geven op een bepaalde manier gericht in het hier en nu niet (ver)oordelend.
Werkplaats Aandachtig Leven WERKPLAATS AANDACHTIG LEVEN: INSPIRATIE, BEZIELING, SPIRITUALITEIT, LEVENSWERK PSYCHO-SOCIAAL THERAPIE, SABBATICAL COACHING, MINDFULNESS TRAINING Nieuwsbrief 3 februari 2011
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieDoorbraak Dagen Dagboek Dag 5
Doorbraak Dagen Dagboek Dag 5 Doe de challenge 8 dagen lang en doorbreek je blokkades: Op naar meer flow, geluk en energie! Welkom! Heel erg leuk dat je meedoet aan de Doorbraak Dagen Challenge! Dit is
Nadere informatieMeditatie legt de kiem om bewuster te worden te midden van de chaos van alledag.*
nazomer 2014 Meditatie legt de kiem om bewuster te worden te midden van de chaos van alledag.* In de drukte van alledag Ons dagelijks leven is voor velen druk. Vol met wat we willen, moeten, kunnen, ontwikkelen.
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieCambriana online hulpprogramma
Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in
Nadere informatieNog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.
In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieCentrum voor Psychotherapie
Centrum voor Psychotherapie Je zit al een langere tijd niet goed in je vel. Op steeds dezelfde punten in je leven loop je vast. Je hebt al geprobeerd te veranderen. Waarschijnlijk heb je ook al behandelingen
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieWorkshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 10 november 2016
Workshop Mindful Werken in de Kraamzorg Kraamzorgcafé 10 november 2016 Willem de Groote Mindfulness- en Compassietrainer Bedrijfsfysiotherapeut Willem de Groote Bedrijfsfysiotherapeut Mindfulness- en Compassie
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieDe kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien
De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara
Nadere informatie1. Welkom Stel de cursisten op hun gemak en heet ze welkom. Besteedt even aandacht aan mensen die eventueel niet aanwezig zijn.
Terugkombijeenkomst Materialen: Iets te drinken cursusmateriaal 16 e bijeenkomst Agenda: 1. Welkom 05 min. 2. Invullen van vragenlijsten 15 min. 3. Bijpraten 20 min. 4. Rol van de cursus in het huidige
Nadere informatie